Testamenty z ksiąg sądowych małych miast polskich do 1525 roku

Transkrypt

1 Katalogi testamentów mieszkańców miast z terenów Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego do 1795 roku. Tom 5 Testamenty z ksiąg sądowych małych miast polskich do 1525 roku opracowali: Agnieszka Bartoszewicz, Krzysztof Mrozowski, Maciej Radomski, Katarzyna Warda pod redakcją Agnieszki Bartoszewicz

2

3 Testamenty z ksiąg sądowych małych miast polskich do 1525 roku

4 Katalogi testamentów mieszkańców miast z terenów Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego do 1795 roku tom 5

5 Testamenty z ksiąg sądowych małych miast polskich do 1525 roku opracowali: Agnieszka Bartoszewicz, Krzysztof Mrozowski, Maciej Radomski, Katarzyna Warda pod redakcją Agnieszki Bartoszewicz a Warszawa 2017

6 Publikacja jest wynikiem projektu Katalogi testamentów mieszkańców miast z terenów Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego do 1795 roku i została dofinansowana przez Uniwersytet Warszawski ze środków przyznanych przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki na podstawie decyzji nr 11H i umowy nr 0056/NPRH2/H11/81/2013. Kierownik projektu: prof. dr hab. Urszula Augustyniak, Uniwersytet Warszawski Recenzenci: dr hab. Anna Łosowska, Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie dr hab. Marcin Starzyński, Zakład Nauk Pomocniczych Historii, Instytut Historii, Uniwersytet Jagielloński Copyright by Agnieszka Bartoszewicz, Krzysztof Mrozowski, Maciej Radomski, Katarzyna Warda and Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2017 Indeksy sporządziła Katarzyna Warda. Tłumaczenie streszczenia angielskiego: Grażyna Waluga Projekt okładki: Jarosław Zuzga, Studio Graficzne Semper Skład: Karolina Wróbel, Studio Graficzne Semper Ilustracja na okładce: APP, Akta miasta Środa, sygn. I/30, k. 92v. ISBN: Redakcja i Studio Graficzne: ul. Mariensztat Warszawa tel./fax: (+22) e mail: redakcja@semper.pl Dział handlowy: ul. Bednarska 20A Warszawa tel./fax: (+22) e mail: handlowy@semper.pl sklep.semper.pl Printed in Poland

7 Spis treści Wykaz skrótów...6 Wstęp...7 Katalog...29 Ilustracje Indeks rzeczowy Indeks geograficzny Indeks osobowy Last Wills from Judiciary Registers of Small Polish Towns to the Year of Summary...186

8 Wykaz skrótów Acta scabinalia Acta scabinalia Casimiriensia Księga ławnicza kazimierska , wyd. B. Wyrozumska, Kraków 1996 AGAD Archiwum Główne Akt Dawnych ANK Archiwum Narodowe w Krakowie APP Archiwum Państwowe w Poznaniu AP Lublin Archiwum Państwowe w Lublinie AP Przemyśl Archiwum Państwowe w Przemyślu AP Zielona Góra Archiwum Państwowe w Zielonej Górze BC Biblioteka Książąt Czartoryskich D. Żurek, Chrzanów D. Żurek, Chrzanów. Przestrzeń i społeczeństwo miasta średniowiecznego i nowożytnego, Kraków 2015 Księga ławnicza miasta Płocka Księga ławnicza miasta Płocka , oprac. D. Poppe, Warszawa 1995 Księgi radzieckie kazimierskie Księgi radzieckie kazimierskie i Acta consularia Casimiriensia et , wyd. A. Chmiel, Kraków 1932 (Wydawnictwa Archiwum Aktów Dawnych miasta Krakowa 2) Księgi sądowe miasta Wąwolnicy Księgi sądowe miasta Wąwolnicy z lat , oprac. G. Jawor, A. Sochacka, red. R. Szczygieł, Lublin 1998 Księgi wójtowsko ławnicze miasta Lublina Księgi wójtowsko ławnicze miasta Lublina z XV wieku, wyd. G. Jawor, M. Kołacz Chmiel, A. Sochacka, Lublin 2012 Najdawniejsza księga sądowa miasta Biecza Najdawniejsza księga sądowa miasta Biecza, wyd. B. Ulanowski, w: Archiwum Komisyi Prawniczej PAU, t. 5, Kraków 1897, s Najdawniejsze zapiski z księgi miejskiej Pleszewa Najdawniejsze zapiski z księgi miejskiej Pleszewa ( ), wyd. T. Jurek, Poznań 2011 (Wielkopolska Dawniej i Dziś. Studia, Źródła i Materiały 1) Najstarsza pleszewska księga radziecka Najstarsza pleszewska księga radziecka. Zapiski z lat , wyd. A. Kozak, Poznań 2014 (Wielkopolska Dawniej i Dziś. Studia, Źródła i Materiały 4) Poczet sołtysów, wójtów i burmistrzów Poczet sołtysów, wójtów i burmistrzów miast, jurydyk, wsi i gmin przyłączonych do Krakowa do 1915 roku, oprac. B. Kasprzyk, Kraków 2013 Pomniki dziejowe Przemyśla, t. 1 Pomniki dziejowe Przemyśla, t. 1: Księga ławnicza , wyd. J. Smołka, Z. Tymińska, Przemyśl 1936 Pomniki dziejowe Przemyśla, t. 2 Pomniki dziejowe Przemyśla, t. 2: Księga ławnicza , wyd. J. Smołka, Z. Tymińska, Przemyśl 1936 Urzędnicy miejscy M. Starzyński, Urzędnicy miejscy Kazimierza do 1550 roku, Kraków

9 Wstęp Zakres kwerendy Katalog Testamenty z ksiąg sądowych małych miast polskich do 1525 roku zawiera informacje o aktach ostatniej woli, które w różnej formie zostały wpisane do ksiąg sądowych miast znajdujących się na terenie Królestwa Polskiego w granicach do 1466 r. (czyli bez Prus Królewskich). Użyte w tytule katalogu określenie małe miasta wymaga pewnych wyjaśnień, podobnie jak wybór granic chronologicznych rejestrowanego materiału źródłowego. Przeprowadzona kwerenda objęła księgi urzędowe ośrodków należących do II, III i IV kategorii podatkowej według podziału dokonanego przez Henryka Samsonowicza, a zatem miast uznawanych za małe bądź średniej wielkości 1. Wypada jednak uznać je wszystkie za małe w porównaniu z centrami ówczesnego życia miejskiego w Królestwie Polskim, a więc miastami należącymi do kategorii I, czyli grupy określanej mianem civitates principales (Kraków, Poznań, Lwów). Ponadto określenie granicy między miastami małymi a średnimi (za takie uznaje się na ogół większe ośrodki z grupy secundi ordinis m.in.: Bochnię, Lublin, Płock, Kazimierz, Olkusz, Przemyśl, Sieradz) byłoby dosyć trudne i pozbawione większego sensu, zwłaszcza w wypadku interesującego nas problemu. Przebieg procesów recepcji instytucji testamentu nie zależał bowiem od wielkości danego ośrodka, ale przede wszystkim od poziomu kultury pisma jego mieszkańców. Tym samym najważniejszą rolę odgrywały różnorakie kontakty (kulturalne, ale także gospodarcze czy rodzinne) z największymi jej centrami, w wypadku Królestwa Polskiego przede wszystkim z Krakowem. W rezultacie zachowana produkcja kancelaryjna kilku miast małopolskich bez żadnej wątpliwości należących do grupy najmniejszych ośrodków późnośredniowiecznego Królestwa Polskiego, np. Czchowa (IV grupa podatkowa) czy Pilzna (III grupa), reprezentuje o wiele wyższy poziom niż ośrodków teoretycznie od nich większych, np. Szadka czy Sieradza (II grupa podatkowa), ale mających gorzej rozwinięte kontakty z Krakowem 2. W katalogu zostały zarejestrowane testamenty wpisane do ksiąg miejskich, począwszy od najstarszych (czyli zaczynając od noty z 1371 r. znajdującej się w aktach radzieckich Kazimierza i pochodzących z lat osiemdziesiątych XIV w. dyspozycji ostatniej woli mieszczan Biecza) do 1525 r. Ta druga granica chronologiczna została ustalona w sposób arbitralny i sztuczny. Określając ją, kierowałam się z jednej strony funkcjonującymi w literaturze przedmiotu opiniami, według których docierające w latach dwudziestych XVI w. prądy reformacyjne rozpoczęły 1 M. Bogucka, H. Samsonowicz, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław Warszawa Kraków 1986, s. 106 i n. 2 Por. A. Bartoszewicz, Piśmienność mieszczańska w późnośredniowiecznej Polsce, Warszawa 2012, s

10 nową epokę w dziejach polskiej kultury umysłowej 3. Z drugiej strony decydujące znaczenie miały względy praktyczne. Koniec lat dwudziestych XVI w., a zwłaszcza lata trzydzieste i czterdzieste tego stulecia, przynoszą dynamiczny wzrost produkcji piśmiennej w miastach. Jest to okres swego rodzaju przełomu, jeśli chodzi o sposób wytwarzania, użytkowania i przechowywania akt oraz dokumentów. Rejestrowanie, opracowanie i analiza materiału źródłowego powstałego w tym okresie stanowią odrębne zagadnienie i kolejne zadanie badawcze, które, miejmy nadzieję, doczeka się realizacji w przewidywalnej przyszłości. Przyjęcie zaprezentowanych wyżej ram chronologicznych i terytorialnych spowodowało, że kwerendą zostało objętych ponad 100 ksiąg miejskich z 42 ośrodków (Biecz, Bochnia, Borek, Brześć Kujawski, Chrzanów, Ciężkowice, Czchów, Działoszyn, Jarosław, Kazimierz, Kamionka, Kleparz, Kowal, Krzywiń, Książ, Lanckorona, Lelów, Lesko, Lublin, Łódź, Mogielnica, Nieszawa, Nowy Sącz, Olkusz, Pilzno, Pleszew, Płock, Poniec, Proszowice, Przemyśl, Przedecz, Przeworsk, Radziejów, Sieradz, Szadek, Turek, Uniejów, Warta, Wąwolnica, Wieluń, Wiślica, Wschowa) 4. Akta te są przechowywane w kilkunastu archiwach i bibliotekach, w różnych zespołach i kolekcjach (w archiwach państwowych w: Poznaniu, Lublinie, Przemyślu i Zielonej Górze, Archiwum Głównym Akt Dawnych, Archiwum Narodowym w Krakowie oraz w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego, Bibliotece PAU/PAN, Bibliotece Książąt Czartoryskich, Bibliotece Jagiellońskiej oraz Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich) 5. To rozproszenie ksiąg powstałych w polskich średniowiecznych kancelariach miejskich stanowiło bez wątpienia utrudnienie w realizacji projektu. Jeszcze większym problemem był stan zachowania ksiąg miejskich, z których znaczna liczba nie jest udostępniania ze względu na zbutwienie i zagrzybienie kart. Do części z tych ksiąg udało się dotrzeć m.in. dzięki mikrofilmom bądź skanom, kilkanaście jednak z przyczyn technicznych nie zostało objętych kwerendą 6. Uwzględnione w katalogu testamenty odnaleziono w następujących jednostkach archiwalnych 7 : 3 Por. J. Wiesiołowski, Polskie dziejopisarstwo mieszczańskie w późnym średniowieczu, w: Mente et litteris. O kulturze i społeczeństwie wieków średnich, Poznań 1984, s Objęto kwerendą wpisy sporządzone do 1525 r. we wszystkich zachowanych księgach miejskich z interesującego nas terenu, z wyjątkiem Starej i Nowej Warszawy, z których testamenty zostały opracowane w ramach osobnego projektu (Testamenty mieszczan warszawskich od XV do końca XVII wieku. Katalog, oprac. A. Bartoszewicz, A. Karpiński, K. Warda, Warszawa 2010). 5 Por. tabela poniżej. O przyczynach takiego stanu rzeczy: A. Bartoszewicz, Średniowieczne księgi sądowe polskich miast dzieje powstania zespołów i kolekcji, w: Dziedzictwo utracone dziedzictwo odzyskane, red. A. Kamler, D. Pietrzkiewicz, Warszawa 2014, s APP, Akta miasta Koło, sygn. 1; AGAD, Księgi miejskie Radziejów, sygn. Radziejów radz. 11; AGAD, Księgi miejskie Uniejów, sygn. Uniejów 1; AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 2 i Szadek 3. 7 W kilkunastu księgach objętych kwerendą nie odnaleziono żadnych testamentów (m.in. księga wójtowsko ławnicza Borka z lat , APP, Akta miasta Borek, sygn. I/6; księga wójtowska i radziecka Działoszyna z lat , AGAD, Księgi miejskie Działoszyn, sygn. Działoszyn 1; księgi radzieckie Kazimierza z lat , ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 2 4; Biblioteka Jagiellońska, rkps 1045/I; księga wójtowsko ławnicza Kazimierza z lat , ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 451; księga ławniczo radziecka Leska z lat , Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, sygn. 9764/2; księga wójtowska Nieszawy z lat , AGAD, Księgi miejskie Nieszawa, sygn. Nieszawa 1; akta urzędu radzieckiego w Pilznie z lat , 8

11 Miasto Typ księgi objętej kwerendą Okres, z którego pochodzi księga Miejsce przechowywania, sygnatura Liczba odnalezionych testamentów Biecz Księga sądu ławniczego ANK, Akta miasta Biecza, sygn. 3 (dawna sygn. Dep. 5) 13 Bochnia Księga sądu ławniczego ANK, Oddział w Bochni, Akta miasta Bochni, sygn. 10 (dawna sygn. ASB 10) 16 Bochnia Księga sądu ławniczego ANK, Oddział w Bochni, Akta miasta Bochni, sygn. 11 (dawna sygn. ASB 11) 5 9 Borek Księga radziecka APP, Akta miasta Borek, sygn. I/2 3 Borek Księga radziecka APP, Akta miasta Borek, sygn. I/ Brześć Kujawski Księga ławnicza Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego, rkps 19 1 Chrzanów Księga radzieckoławnicza ANK, Akta miasta Chrzanowa, sygn. 7 (dawna sygn. Dep. 36) 4 Chrzanów Księga ławnicza Ciężkowice Księga wójtowskoławnicza Czchów Księga radziecka ANK, Akta miasta Chrzanowa, sygn. 12 (dawna sygn. Dep. 37) AGAD, Varia archiwalne z Biblioteki Baworowskich, sygn. 275 ANK, Akta miasta Czchowa, sygn. 29 (dawna sygn. AD 514) Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, sygn. 2009/II; księga radziecko wójtowska Turka z lat , APP, Akta miasta Turek, sygn. I/2; księga radziecko wójtowska Wąwolnicy z lat , AP Lublin, Akta miasta Wąwolnicy, sygn. 2; zapiski ławnicze i wójtowsko ławnicze Wiślicy z lat i , ANK, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn Opublikowana: Najdawniejsza księga sądowa miasta Biecza, wyd. B. Ulanowski, w: Archiwum Komisyi Prawniczej PAU, t. 5, Kraków 1897, s Do 1525 r. 10 Na końcu księgi wpisy późniejsze z lat Do 1525 r. 12 Księga obecnie nieudostępniana ze względu na stan zachowania, zarejestrowany testament stanowi wynik kwerendy przeprowadzonej pod koniec lat dziewięćdziesiątych XX w. 9

12 Miasto Typ księgi objętej kwerendą Okres, z którego pochodzi księga Miejsce przechowywania, sygnatura Liczba odnalezionych testamentów Jarosław Księga testamentów AP Przemyśl, Akta miasta Jarosławia, sygn Jawornik Księga ławnicza ANK, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 86 Księga sądu Kamionka łączonego AP Lublin, Akta miasta (ławnicza Kamionki, sygn. 1 i radziecka) Kazimierz Księga radziecka Kazimierz Księga radziecka Kazimierz Księga radziecka Kazimierz Księga radziecka ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 1 (dawna sygn. K 1) Biblioteka Jagiellońska, rkps 1045/II ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 7 (dawna sygn. K 7) ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 8 (dawna sygn. K 8) Kazimierz Księga radziecka ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 9 (dawna sygn. K 9) Sygnatura podana według bazy SEZAM: php?l=pl&mode=show&zespoly_id=62815 (dostęp ). Według J. Smołka, Katalog Archiwum Aktów Dawnych Miasta Jarosławia, Jarosław 1928, s. 19 Testamenta, sygn Do 1525 r. 15 Do 1525 r. 16 Opublikowana: Księga sądowa miasta Kamionki w ziemi lubelskiej , oprac. A. Sochacka, G. Jawor, Lublin Według zapisu w inwentarzu archiwalnym z lat , pl/35/36/0#tabjednostki (dostęp ). 18 Do 1525 r. 19 Opublikowana: Księgi radzieckie kazimierskie i Acta consularia Casimiriensia et , wyd. A. Chmiel, Kraków Do 1525 r. 21 Do 1525 r. 10

13 Miasto Typ księgi objętej kwerendą Okres, z którego pochodzi księga Miejsce przechowywania, sygnatura Liczba odnalezionych testamentów Kazimierz Księga ławnicza ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376 (dawna sygn. K 376) 37 Kazimierz Księga ławnicza ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 377 (dawna sygn. K 377) 2 Kazimierz Księga ławnicza ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 378 (dawna sygn. K 378) 25 Kazimierz Księga ławnicza ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379 (dawna sygn. K 379) 20 Kazimierz Księga wójtowskoławnicza ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 451 (dawna sygn. K 451) 1 Kazimierz Księga wójtowskoławnicza ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 452 (dawna sygn. K 452) 1 Kazimierz Registum advocati ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 453 (dawna sygn. K 453) 1 Kazimierz Księga wójtowskoławnicza ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 454 (dawna: sygn. K 454) Opublikowana: Acta scabinalia Casimiriensia Księga ławnicza kazimierska , wyd. B. Wyrozumska, Kraków

14 Miasto Typ księgi objętej kwerendą Okres, z którego pochodzi księga Miejsce przechowywania, sygnatura Liczba odnalezionych testamentów Kazimierz Liber advocati ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 455 (dawna sygn. K 455) 1 Kazimierz Akta luźne ławnicze w wójtowskie ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 477 (dawna sygn. K 477) 1 23 Kleparz Księga ławnicza ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1 (dawna sygn. KL 1) Kowal Księga radziecka AGAD, Księgi miejskie Kowal, sygn. Kowal Krosno Księgi ławnicze Krzywiń Księga radziecka AP Przemyśl, Akta miasta Krosna, sygn. 1 APP, Akta miasta Krzywiń, sygn. I/ Krzywiń Księga wójtowska i ławnicza APP, Akta miasta Krzywiń, sygn. I/59 4 Krzywiń Księga wójtowska i ławnicza APP, Akta miasta Krzywiń, sygn. I/ Lanckorona Księga wójtowska AGAD, Varia archiwalne z Biblioteki Baworowskich, sygn Lelów Fragmenty księgi rachunkowej 1479 ( ) Biblioteka PAU/PAN, rkps Do 1525 r. 24 Do 1525 r. 25 W księdze znajdują się także wpisy spraw załatwianych przed sądem łączonym. 26 Do 1525 r. 27 Do 1525 r. 28 Do 1525 r. 29 Do 1525 r. 30 Do 1525 r.

15 Miasto Typ księgi objętej kwerendą Okres, z którego pochodzi księga Miejsce przechowywania, sygnatura Liczba odnalezionych testamentów Lublin Księga sądu wójta dziedzicznego AP Lublin, Archiwum Miasta Lublina, Księgi miasta Lublina, sygn. 1 4 Lublin Księga wójtowskoławnicza AP Lublin, Archiwum Miasta Lublina, Księgi miasta Lublina, sygn. 2 6 Łódź Księga radziecka i wójtowska AGAD, Księgi miejskie Łódź, sygn. Łódź Mogielnica Księga sądu wspólnego AGAD, Varia archiwalne z Biblioteki Baworowskich, sygn Nowy Sącz Księga ławnicza ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2 (dawna sygn. AD 49) 29 Nowy Sącz Księga ławnicza ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 3 (dawna sygn. AD 967) 8 33 Nowy Sącz Księga ławnicza ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 4 (dawna sygn. AD 50) Olkusz Akta radzieckie i ławnicze AGAD, Księgi miejskie Olkusz, sygn. Olkusz 1 2 Pilzno Księga radziecka [1510] ANK, Akta miasta Pilzna, sygn 51 (dawna sygn. Dep. 108) Do 1525 r. 32 Do 1525 r. 33 Do 1525 r. 34 Do 1525 r. 13

16 Miasto Typ księgi objętej kwerendą Okres, z którego pochodzi księga Miejsce przechowywania, sygnatura Liczba odnalezionych testamentów Pilzno Akta urzędu radzieckiego Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, sygn. 2083/II 13 Pleszew Księga radziecka Pleszew Księga wójtowska Płock Księga ławnicza APP, Akta miasta Pleszew, sygn. I/2 APP, Akta miasta Pleszew, sygn. I/10 AGAD, Księgi miejskie Płock, sygn. Płock Płock Księga wójtowska AGAD, Księgi miejskie Płock, sygn. Płock Poniec Księga radziecka APP, Akta miasta Poniec, sygn. I/ Proszowice Księga radziecka Proszowice Księga miejska ANK, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 166 (dawniej Akta miasta Proszowic, sygn. IT 230 aa) ANK, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 167 (dawniej Akta miasta Proszowic, sygn. IT230 bb) Część zapisek została opublikowana: Najdawniejsze zapiski z księgi miejskiej Pleszewa ( ), wyd. T. Jurek, Poznań 2011 (Wielkopolska Dawniej i Dziś. Studia, Źródła i Materiały 1) i Najstarsza pleszewska księga radziecka. Zapiski z lat , wyd. A. Kozak, Poznań 2014 (Wielkopolska Dawniej i Dziś. Studia, Źródła i Materiały 4). 36 Do 1525 r. 37 Do 1525 r. 38 Opublikowana: Księga ławnicza miasta Płocka , oprac. D. Poppe, Warszawa Do 1525 r. 40 Do 1525 r. 14

17 Miasto Typ księgi objętej kwerendą Okres, z którego pochodzi księga Proszowice Księga ławnicza Proszowice Księga ławnicza Przemyśl Księga ławnicza Przemyśl Księga ławnicza Przemyśl Księga ławnicza Przemyśl Księga ławnicza Przemyśl Księga ławnicza Miejsce przechowywania, sygnatura ANK, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 160 (dawniej Akta miasta Proszowic, sygn. Proszowice 1) ANK, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 161 (dawniej Akta miasta Proszowic, sygn. Proszowice 2) AP Przemyśl, Archiwum miasta Przemyśla, sygn. 1 AP Przemyśl, Archiwum miasta Przemyśla, sygn. 2 AP Przemyśl, Archiwum miasta Przemyśla, sygn. 3 AP Przemyśl, Archiwum miasta Przemyśla, sygn. 4 AP Przemyśl, Archiwum miasta Przemyśla, sygn. 5 Liczba odnalezionych testamentów Przemyśl Księga ławnicza Przemyśl Księga ławnicza Przemyśl Testamenta AP Przemyśl, Archiwum miasta Przemyśla, sygn. 6 AP Przemyśl, Archiwum miasta Przemyśla, sygn. 7 AP Przemyśl, Archiwum miasta Przemyśla, sygn Do 1525 r. 42 Opublikowana: Pomniki dziejowe Przemyśla, t. 1: Księga ławnicza , wyd. J. Smołka, Z. Tymińska, Przemyśl Opublikowana: Pomniki dziejowe Przemyśla, t. 2: Księga ławnicza , wyd. J. Smołka, Z. Tymińska, Przemyśl

18 Miasto Typ księgi objętej kwerendą Okres, z którego pochodzi księga Miejsce przechowywania, sygnatura Liczba odnalezionych testamentów Przemyśl Rachunki miejskie Przeworsk Księga ławnicza Przeworsk Księga ławnicza Przeworsk Księga ławnicza Przeworsk Księga ławnicza Przeworsk Księga ławnicza Radziejów Księga ławnicza Radziejów Księga ławnicza AP Przemyśl, Archiwum miasta Przemyśla, sygn. 298 Biblioteka Książąt Czartoryskich, sygn Biblioteka Książąt Czartoryskich, sygn Biblioteka Książąt Czartoryskich, sygn Biblioteka Książąt Czartoryskich, sygn Biblioteka Książąt Czartoryskich, sygn AGAD, Księgi miejskie Radziejów, sygn. Radziejów 1 AGAD, Księgi miejskie Radziejów, sygn. Radziejów Radziejów Księga radziecka Radziejów, sygn. AGAD, Księgi miejskie Radziejów radz. 1 5 Sieradz Księga wójtowska AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 1 7 Sieradz Księga radziecka AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz Publikacja wybranych testamentów: A. Łosowska, Paweł i inni pisarze przeworscy w drugiej połowie XV wieku, Miscellanea Historico Archivistica 22(2015), s Do 1525 r. 46 Informacja z inwentarza zespołu w AGAD ( dostęp ); kwerenda wykazała, że w księdze znajdują się zapiski od lat dwudziestych XV w. do 1551 r. Por. K. Warda, Małomiasteczkowy locus scribendi w późnym średniowieczu. Przykład Radziejowa, w: Loca scribendi. Miejsca i środowiska tworzące kulturę pisma w dawnej Rzeczypospolitej XV-XVIII stulecia, red. A. Adamska, A. Bartoszewicz, M. Ptaszyński, Warszawa 2017, s. 64. Kwerendą na potrzeby katalogu objęto zapisy do 1525 r. 47 Do 1525 r. 16

19 Miasto Typ księgi objętej kwerendą Okres, z którego pochodzi księga Miejsce przechowywania, sygnatura Liczba odnalezionych testamentów Sieradz Księga wójtowska AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz Szadek Akta radzieckie i wójtowskie AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1 42 Środa Wielkopolska Księga ławnicza APP, Akta miasta Środa, sygn. I/ Turek Księga wójtowskoławnicza APP, Akta miasta Turek, sygn. I/ Warta Księga wójtowskoławnicza AGAD, Księgi miejskie Warta, sygn. Warta 1 6 Wąwolnica Księga radzieckowójtowskoławnicza AP Lublin, Akta miasta Wąwolnicy, sygn Wieluń Akta radzieckie AGAD, Księgi miejskie Wieluń, sygn. Wieluń 1 1 Wschowa Księga radziecka AP Zielona Góra, Acta consularia, sygn Do 1525 r. 49 Do 1525 r. 50 Do 1525 r. 51 Opublikowano zapiski do 1500 r., Księgi sądowe miasta Wąwolnicy z lat , oprac. G. Jawor, A. Sochacka, red. R. Szczygieł, Lublin Do 1525 r. 53 Do 1525 r. 17

20 Dobór materiału źródłowego Podstawową trudnością, z którą zmagali się opracowujący niniejszy katalog, było jednak nie tyle dotarcie do interesującego materiału źródłowego, ile jego dobór i decyzja, jakiego rodzaju wpisy powinny zostać uwzględnione. Przystępując do realizacji projektu, ustalono, że przedmiotem opracowania są zapisy określone jako testamentum lub ultima voluntas, z pominięciem zapisek typu reformatio, czyli wzajemnych zapisów małżonków na wypadek śmierci, wyłączających z dziedziczenia krewnych. Podobnie potraktowaliśmy pojedyncze legaty pobożne oraz wszelkiego rodzaju darowizny czynione inter vivos. Jak już wyżej wspomniano, kwerendą zostały objęte księgi powstałe w ciągu ponad 150 lat. W tym czasie sposób prowadzenia zapisek w aktach urzędów i kwalifikacje pisarzy zatrudnianych przez władze miejskie uległy zasadniczym przemianom. To samo możemy powiedzieć o kulturze pisma i kulturze prawnej polskich mieszczan, także tych zamieszkujących średnie i małe miasta. W katalogu musiały zatem zostać zarejestrowane bardzo różne wpisy, opatrzone tytułami i nagłówkami zredagowanymi w odmienny sposób. Najstarsze spośród interesujących nas ksiąg nie zawierają aktów ostatniej woli spisanych zgodnie z regułami ars dictaminis, z formularzowymi zwrotami informującymi o zdolności testatora do podejmowania decyzji czy wyznaczeniu świadków. Zdarzało się także, że poszczególne postanowienia osoby sporządzającej akt ostatniej woli notowano w formie osobnych notek w księdze (np. Ciężkowice, nr 54, Nowy Sącz, nr 250, 273, Przemyśl, nr 398, 405, Przeworsk, nr 413, 432, 437, 476, Sieradz, nr 485, Szadek, nr 520). Forma i treść wielu zapisek (zwłaszcza tych z pierwszej połowy XV w.) informujących o wyrażeniu dyspozycji ostatniej woli sugeruje, że uczynienie testamentu było przede wszystkim wydarzeniem odbywającym się w sferze kultury żywego słowa 54. Sporządzenie zapisu było czynnością wtórną, często dokonywaną już po śmierci testatora. Nie można też wykluczyć, że na piśmie utrwalano tylko niektóre, najważniejsze postanowienia. Przykładem może być notka znajdująca się w księdze miejskiej pleszewskiej: uczciwa śp. pani wójtowa w obliczu śmierci dla zbawienia swej duszy zapisała w testamencie 1 grzywnę na swym domu na kościół św. Jana Chrzciciela 55. Ta zapiska, cenna z punktu widzenia badacza relacji między kulturą pisma a żywego słowa, dla przygotowujących katalog testamentów była raczej kłopotliwa, ze względu na wątpliwości, czy należy ją uwzględnić w zestawieniu. Rejestrowanie tego typu jednozdaniowych zapisek może być uznane za swego rodzaju nadużycie, jednak kluczowe i decydujące z naszego punktu widzenia było w tym i w analogicznych przypadkach słowo testament. Zwracaliśmy też uwagę na charakter zapiski, często ewidentnie stanowiącej poświadczenie odprawienia ceremoniału wyrażenia 54 Małe miasta polskie nie były pod tym względem wyjątkiem, por. A. Adamska, Stąd do wieczności. Testament w perspektywie piśmienności pragmatycznej na przełomie średniowiecza i epoki nowożytnej, KHKM 61 (2013), 2, s ; K. Szende, Testamenty i ustne oświadczenia woli. Oralność i piśmienność w procesie sporządzania testamentów na Węgrzech w późnym średniowieczu, KHKM 61 (2013), 2, s Najdawniejsze zapiski z księgi miejskiej Pleszewa, nr 12 (1431 r.). 18

21 ostatniej woli. Śladem odbycia się takiego ceremoniału może być wpis w księdze kazimierskiej informujący, że niejaka Klara zapisała cały swój majątek klasztorowi Bożego Ciała w obecności pisarza miejskiego mistrza Jana oraz dwóch ławników iuxta statuta civitatis (nr 69) 56. Do katalogu trafiły także zapisy wzajemne małżonków i zapisy na rzecz współmałżonka zawierające dodatkowe dyspozycje, niedotyczące obojga głównych zainteresowanych. Mogły to być legaty pobożne (np. Kazimierz, nr 72, 76, 88, 95, Lublin, nr 237, Przemyśl, nr 404, Przeworsk, nr 414, 426, Sieradz, nr 486, Szadek, nr 524, 527, 529, 531), zapisy na rzecz dzieci (np. Ciężkowice, nr 53, Kazimierz, nr 75, 80, Przemyśl, nr 366) bądź jedno i drugie (Kazimierz, nr 87, 114). Jako testament został także potraktowany trójstronny zapis wzajemny sporządzony przez kazimierskiego krawca Jana Czipsera, jego żonę i córkę (nr 63), zapis na rzecz matki sporządzony przez Małgorzatę córkę Macieja Brennera, także z Kazimierza (nr 110) oraz sporządzone przez mieszczan bieckich zapisy dla żon (nr 6 8) z wyszczególnionymi warunkami darowizny. Ujęte w katalogu zostały również wszystkie zapisy wzajemne, w których użyto sformułowań testamentum czy testamentaliter oznaczających, że w ten sposób traktowały je osoby sporządzające notę w księdze (np. Bochnia, nr 23, Płock, nr 325, 327, 328). Analogicznie postępowaliśmy w wypadku znajdujących się w aktach miejskich wpisów dotyczących darowizn na rzecz instytucji czy osób duchownych. Nie uwzględnialiśmy w katalogu informacji o różnego rodzaju pojedynczych zapisach na rzecz Kościoła (podobnie jak żony lub krewnych) 57, ale umieszczaliśmy w nim informacje o darowiznach określonych w źródle jako sporządzone w formie testamentu (np. Kazimierz, nr 61, 64, Przemyśl, nr 367). Wiele też zależało od kontekstu zapisek, dlatego zarejestrowano sporządzane według podobnego schematu zapisy na rzecz kościoła św. Jana Chrzciciela w Proszowicach, chociaż tylko jeden z nich został określony jako sporządzony testamentaliter (nr 352). Umieszczony w katalogu został także zapis pobożny dokonany przez mieszczankę przeworską Katarzynę Jasieńską ze względu na późniejsze adnotacje dotyczące realizacji jak określono w źródle jej testamentu (nr 412). Pominięte zostały natomiast niemające charakteru testamentów wpisy dotyczące zeznania długów dokonane in lecto egritudinis 58. Przeprowadzona kwerenda nie objęła także różnego rodzaju zapisów dotyczących zapewnienia dożywocia. Wyjątkiem jest umowa zawarta przez mieszczankę kazimierską Katarzynę z Andrzejem Garbkiem i jego żoną Anną, ponieważ zawarte tu zostały legaty na rzecz kościoła Bożego Ciała (nr 99). Nie 56 Co jest interesującym śladem istnienia jakichś regulacji prawnych obowiązujących w tym zakresie w Kazimierzu. Por. uwagi J. Wysmułka na temat kształtowania się instytucji testamentu w Krakowie. J. Wysmułek, Testamenty mieszczan krakowskich (XIV XV wiek), Warszawa 2015, s. 69 i nn. oraz uwagi na ten temat w recenzji M. Starzyńskiego ( Studia Źródłoznawcze 4 (2016), s ). 57 Licznie występujące w księgach miejskich, np. BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2138, s. 205 (1456 r.), 241 (1457 r.); sygn. 2981, s. 276, 280 (1469 r.) sygn. 3195, s. 366 (1485 r.). 58 Tego typu zapiski m.in. AP Przemyśl, Archiwum Miasta Przemyśla, sygn. 3, s. 586 (1465 r.), 661 (1466 r.); sygn. 4, s. 150 (1471 r.). 19

22 ujmowaliśmy też w katalogu zapisów o charakterze wienno posagowym, często rejestrowanych w tych samych księgach co akty ostatniej woli 59. Efektem konsekwentnego rejestrowania wszystkich wpisów posiadających w nagłówkach określenie testament jest odnotowanie w katalogu kilku notek, które nie mają w istocie charakteru testamentów (choć są tak zatytułowane przez pisarza księgi). Tak jest w wypadku lakonicznej zapiski dotyczącej rozliczeń finansowych (Borek, nr 33) czy wpisu o dokonaniu darowizny na rzecz różnych instytucji kościelnych (Kazimierz, nr 61). Pewną osobliwością jest nota związana z testamentem mieszczanina kazimierskiego, znajdująca się w księdze ławniczej tego miasta, składająca się tylko z nagłówka z informacją Vide alibi (nr 177) oraz zapis z księgi ławniczej przeworskiej o sporządzeniu testamentu przez czeladnika tkackiego Jana Dąbrowę bez treści dyspozycji ostatniej woli (nr 438). Jeśli nie zachował się tekst testamentu, to pomijamy wszelkiego rodzaju wpisy informujące o późniejszych rozliczeniach, sporach, ugodach, wyrokach, które nastąpiły na skutek wyrażenia na piśmie aktu ostatniej woli. Natomiast w wypadku testamentów zachowanych i zarejestrowanych w katalogu staraliśmy się uwzględnić, w miarę możliwości, wzmianki o późniejszych działaniach prawnych związanych z danym aktem ostatniej woli (zmiany dyspozycji, ich kwestionowanie, unieważnienie bądź realizacja, dodatkowe postanowienia itp., np. Przemyśl, nr 372, 377, 396, 400, Przeworsk, nr 425, 427, 440, 454, 456, 464, 473, 475). Kierując się tą zasadą, umieściliśmy w poszczególnych notach katalogowych informacje o inwentarzach pośmiertnych, ale tylko wtedy, gdy były one związane z zarejestrowanym w katalogu testamentem (np. Nowy Sącz, nr 259, 269, Płock, nr 339, Przemyśl, nr 390). Charakter materiału źródłowego Akty ostatniej woli zapisywano w księgach miejskich różnych rodzajów i w bardzo różnej formie. Kwestie kompetencji ławy i rady w sprawach uwierzytelniania aktów ostatniej woli nie były w praktyce polskich miast jasno rozgraniczone 60. Przeprowadzona kwerenda wydaje się wskazywać, że najczęściej uprawnienia te w małych miastach należały do ławników. Znaczną część zarejestrowanych dyspozycji ostatniej woli stanowią wpisy sporządzone na podstawie ustnego zeznania złożonego przed ławnikami w czasie zwykłych sesji sądowych lub nadzwyczajnych posiedzeń ławy (sądów koniecznych, iudicia necessaria), zazwyczaj odbywających się w domu chorego testatora 61. W tym drugim wypadku często był sporządzany zapis jego zeznania (niekiedy w formie przypominającej instrument notarialny, np. Kazimierz, nr 125, Szadek, nr 537), który później kopiowano do księgi ławniczej. 59 Np. Najstarsza pleszewska księga radziecka, passim. O genetycznych związkach między testamentami, zapisami wienno posagowymi i zapisami wzajemnymi: J. Wysmułek, op. cit., s Kwestia ta była płynna także w Krakowie stanowiącym wzór funkcjonowania prawa miejskiego dla licznych ośrodków, J. Wysmułek, op. cit., s. 113 i nn. 61 Więcej na ten temat: A. Bartoszewicz, Piśmienność, s. 250 i n. 20

23 Na ogół dokonywano tego po śmierci testatora, np. zeznanie rajcy kazimierskiego Klemensa Lamela sporządzone w styczniu 1488 r. do księgi zostało wpisane po jego śmierci w lipcu następnego roku (Kazimierz, nr 117) 62. Testament mieszczanki kazimierskiej Elżbiety Niczkowej sporządzony 25 lutego 1491 r. wpisano do akt 2 maja tego roku, także po jej śmierci (nr 122, podobnie m.in. Kazimierz, nr 125, 128, 132, 133, 136, 137, Płock, nr 337, 339, 343, 344, Przemyśl, nr 400, 402, 407, Przeworsk, nr 474, Szadek, nr 528). Rzadziej, choć nie można powiedzieć, że wyjątkowo, testatorzy zwracali się w sprawie uwierzytelnienia (spisania) swoich dyspozycji do rajców. Ci czasami zlecali ławie dokonanie wpisu do jej rejestru (Bochnia, nr 25, Kazimierz, nr 100). W wielu wypadkach jednak wpisywano akty ostatniej woli do protokolarza radzieckiego. Np. w Kazimierzu pod koniec XV w. testamenty wpisywano do obu typów ksiąg, a rada uwierzytelniała zapisy dyspozycji ostatniej woli zarówno osób bardzo wpływowych, np. swych członków Ambrożego Zuntaga (nr 107) czy Macieja Gyazowego (nr 108), jak i mniej prominentnych mieszczan (Zuzanny wdowy po postrzygaczu sukna, nr 109, Doroty ze Stradomia, nr 111, Mikołaja tkacza, nr 113). To przemieszanie kompetencji wyraźnie pokazuje sposób zapisu aktu ostatniej woli mieszczanki Małgorzaty Feliksowej, której testament został wpisany do księgi ławniczej, a kodycyl do tego testamentu do księgi radzieckiej (nr 120). Całkowitym wyjątkiem natomiast było wpisanie tekstu testamentu do akt rachunkowych (Przemyśl, nr 385) 63. Uwzględnione w katalogu dyspozycje ostatniej woli najczęściej stanowią zapis osobistego zeznania osoby sporządzającej ostatnią wolę, choć niekiedy notowano udział w tym akcie pełnomocnika (Kazimierz, nr 85, 109, 124). Zdarzało się też, że wpisów do ksiąg dokonywano na podstawie zeznania egzekutorów testamentu (Bochnia, nr 16, Cieżkowice, nr 55, Przeworsk, nr 440), świadków (Kazimierz, nr 111, Lanckorona, nr 233, Lublin, nr 238, Nowy Sącz, nr 268, 270, 272, Przemyśl, nr 370, , Przeworsk, nr 421, Szadek, nr 547, Wschowa, nr ), spowiednika (Kazimierz, nr 178) bądź krewnych i spadkobierców (Chrzanów, nr 49, Proszowice, nr 356, Przemyśl, nr 367, Przeworsk, nr 463, Radziejów, nr 479, 480, Wschowa, nr 570). Stosunkowo rzadko do ksiąg urzędowych małych i średnich ośrodków trafiały kopie aktów ostatniej woli sporządzonych jako dokumenty testatorów (Proszowice, nr 364) czy urzędników miejskich potwierdzających ich dyspozycje (Nowy Sącz, nr 283, 284, Proszowice, nr 357, 360, 361) bądź w formie instrumentów notarialnych (Krzywiń, nr 230, Płock, nr 326, Przemyśl, nr 397, Szadek, nr 542). W pewnych przypadkach możemy stwierdzić, że podstawą dokonania wpisu w księdze był jakiś zapisany tekst, trudno jednak powiedzieć, czy była to tylko brudnopisowa notatka czy dokument uwierzytelniony pieczęcią. Tak było m.in. w przypadku testamentu Mikołaja tkacza z Kazimierza (nr 113) czy aktu ostatniej woli szlachcica 62 Nota bene, po raz drugi postanowienia ostatniej woli Klemensa Lamela wpisano do księgi miejskiej ponownie po ponad 13 latach (w październiku 1502 r.) na podstawie zeznania egzekutora testamentu. 63 Kwerenda przeprowadzona w innych księgach rachunkowych nie przyniosła żadnego rezultatu. 21

24 Hieronima Wielopolskiego sporządzonego na zamku w Dąbrównie w Prusach i przedstawionego przez egzekutorów ławnikom kazimierskim (nr 163). Trudno też jednoznacznie przesądzić, jaki charakter miał protokół testamentu Macieja Klocka z Przeworska przedstawiony przez Pawła pisarza i będący podstawą wpisu w księdze ławniczej (nr 427) 64. Wśród akt miejskich objętych kwerendą warto ponadto zwrócić szczególną uwagę na dwie księgi radzieckie Borka 65 zawierające wpisy, także aktów ostatniej woli, o tej samej treści (nry katalogowe 31 i 33). Interesujące są również dwie księgi testamentów pochodzące z archiwów miejskich Przemyśla i Jarosławia, mające wszakże bardzo różny charakter. Objęta kwerendą księga przemyska z lat , najstarsza z ksiąg testamentów znajdujących się w archiwum tego miasta 66, stanowi poszyt złożony z kart zawierających teksty aktów ostatniej woli. Prawdopodobnie były to dyspozycje spisane w domach testatorów przez oddelegowanych do nich urzędników i deponowane w ratuszu, scalone później w jedną całość, obecnie w bardzo złym stanie 67. Z kolei jarosławską księgę testamentów założył w 2. połowie XVI w. pisarz Sebastian syn Rafała z Chęcin, przepisując do niej wcześniejsze testamenty porzucone w ciemnych kątach 68. Wśród nich znalazły się także dwa pochodzące z interesującego nas okresu (nr 57 i 58). W formie późniejszej kopii zachował się również testament mieszczanki kazimierskiej, garncarki, Konstancji Juskowej. Jest to wypis z akt ławniczych sporządzony na luźnej karcie w XVI w. i włączony następnie do jednostki archiwalnej o nazwie Akta (koncepty, bruliony, odpisy) sądu ławniczego i wójtowskiego 69. Ze względu na ścisły związek z księgami ławniczymi ta dyspozycja ostatniej woli także została ujęta w katalogu (nr 106). Zarejestrowane testamenty były sporządzane w bardzo różnych okolicznościach. Znaczną część z nich stanowią dyspozycje ostatniej woli dokonanie przez osoby chore, na krótko przed śmiercią, co możemy stwierdzić, porównując daty sporządzenia testamentu i jego wpisu w księdze dokonanego po śmierci (np. testament Heleny, virgo sub ambitu monasterii Corporis Christi w Kazimierzu, sporządzony 6 maja 1498 r. wpisano do akt 8 dni później, nr 133; w wypadku Doroty rymarki, także mieszczanki kazimierskiej, różnica ta to zaledwie 3 dni 20 i 23 stycznia 1503 r., nr 140). W wielu przypadkach ta różnica wynosi od kilku czy kilkunastu tygodni (Kazimierz, nr 144, 145, 155, 165, Płock, nr 339, 345) do nawet kilku lat (testament Zofii Wojtkowej z Kazimierza, sporządzony 3 stycznia 1512 r., wpisany do akt 9 stycznia 1520 r., nr 152). 64 Por. A. Łosowska, Paweł i inni pisarze, s. 96. Podobne wpisy: Kowal, nr Archiwum Państwowe w Poznaniu, Akta miasta Borek, sygn. I/2 i I/3. 66 Więcej o przemyskich księgach testamentów: J. Krochmal, Przemyskie testamenty staropolskie, Rocznik Historyczno Archiwalny 6(1989), s Por. ibidem s Podobny zbiór testamentów mieszczańskich zachował się w archiwum Starej Warszawy, AGAD, Warszawa Ekonomiczne sygn Por. Testamenty mieszczan warszawskich od XV do końca XVII wieku, s (Acta eorum testamentorum, quae a multis annis in angulis veluti in tenebris, sine cuiusvis scitu et noticia iacebant oculta), J. Smołka, Katalog Archiwów Aktów Dawnych miasta Jarosławia, Testamenta, nr ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn

25 Ten ostatni przypadek jest jednak wyjątkowy, ponieważ postanowienia ostatniej woli z różnych powodów były zmieniane, a przeprowadzona kwerenda pozwoliła odnaleźć ich różne wersje. Np. 13 kwietnia 1482 r. rajca kazimierski Ambroży Zuntag (Zontag) potwierdził swój wcześniejszy testament sporządzony w czasie choroby ipso die sancti Nicolai, czyli zapewne kilka miesięcy wcześniej. Nie wiemy, czy dyspozycje, zanotowane w aktach radzieckich, były w pierwotnej wersji spisane czy też ów testament z 6 grudnia miał tylko ustną formę. Kolejny testament Zuntaga wpisano do akt 21 grudnia 1482 r. na podstawie ustnego zeznania testatora, ale z zastrzeżeniem, że sprzęty domowe zostały wyliczone in cedula testamentali (nr 107). Dyspozycje ostatniej woli także kilkakrotnie zmieniał inny wpływowy mieszczanin kazimierski, burmistrz i wójt Stanisław Kąsisz, który w latach sporządził dwa testamenty, jeden skasowany, drugi opatrzony uzupełnieniami, także później częściowo skasowanymi oraz zapis wzajemny z drugą żoną Jadwigą (nr 116). Z kolei w księdze wójtowsko ławniczej Krzywinia znalazły się obok siebie dwa wpisy (jeden skasowany) z tekstem ostatniej woli Katarzyny, żony byłego burmistrza, oba sporządzone jak się wydaje tego samego dnia 20 lipca 1473 r. (aczkolwiek tylko drugi z wpisów został opatrzony datą dzienną, nr 221). Istotną i interesującą grupę stanowią testamenty sporządzone przez wyruszających na pielgrzymkę do Rzymu (m.in. Kazimierz, nr 118, Lublin nr 239, Pilzno, nr 300, 301, , , Przemyśl, nr 378). Warto przy tym zwrócić uwagę, że często zdarza się, że kilka testamentów nosi tę samą datę, co pozwala przypuszczać, że akty ostatniej woli sporządzali mieszczanie być może wspólnie wybierający się w drogę (Kazimierz, nr 81 84, 96 97, Pilzno, nr 304, 307, 308, 311, Przeworsk, nr 422, 423). Nota bene, niektórzy spośród testatorów po powrocie z pielgrzymki odwoływali swoje postanowienia w całości lub częściowo (Biecz, nr 2, Przemyśl, nr 371, 375, 380). Przeważająca większość testamentów wpisanych do ksiąg miejskich została sporządzona przez mieszczan będących obywatelami danego ośrodka. Czasami przed urzędami miejskimi rejestrowali swoje testamenty przedmieszczanie (np. w księgach kazimierskich wpisane są akty ostatniej woli sporządzone przez mieszczan ze Stradomia, nr 111, 114, 141, 155, por. także Nowy Sącz, nr 265, 278, 288; Płock, nr 336, Wąwolnica, nr 561, 564, 565). Wśród aktów ostatniej woli wpisanych do ksiąg miejskich zdarzają się także dyspozycje ostatniej woli szlachty (Kazimierz, nr 121, 123, 163, Nowy Sącz, nr 280) i duchowieństwa (Kazimierz, nr 168, Kowal, nr 218, Krzywiń, nr 222, 224, Pilzno, nr 312, Przemyśl, nr 382, 397, 401, Sieradz, nr 489, Szadek, nr 515, 517, 542). Sporadycznie urzędy miejskie uwierzytelniały testamenty osób, które określono jako należące do stanu kmiecego (Nowy Sącz, nr 276, Proszowice, nr 363, Przemyśl, nr 402). Są to jednak zarówno mieszkańcy wsi, jak i przedmieszczanie (np. Nowy Sącz, nr 288) czy mieszkający w mieście przybysze ze wsi (laboriosus Jan Krzyk, garncarz z Pleszewa, nr 317), co bywa odzwierciedlone przez naprzemienne stosowanie przydomków laboriosus i providus (Pleszew, nr 315). Do wyjątków należą testamenty sporządzone przez przybyszy z innych ośrodków miejskich, najczęściej zresztą nieodległych (testament Jana Piela złotnika z Krakowa 23

26 w księdze kazimierskiej, nr 127, Jana Ożoga z Lanckorony w tej samej księdze, nr 128, Piotruszowej, żony złotnika krakowskiego Jerzego, także w księdze ławniczej kazimierskiej, nr 162, testamenty mieszczan krakowskich Tomasza kupca i Jana Kruczka szynkarza w księdze ławniczej kleparskiej, nr 181, 192). Wśród testamentów wpisanych do akt ławniczych przemyskich znajduje się akt ostatniej woli mieszkańca malutkiego ruskiego miasteczka Birczy (nr 378), a w księdze przeworskiej testament tkacza z Tarnowa, miasta należącego do tych samych właścicieli, co Przeworsk (nr 419). Przybysze z nieco odleglejszych miejsc rejestrowali swoje dyspozycje ostatniej woli jedynie w księgach kazimierskich, gdzie znalazł się np. testament mieszczanki z Łańcuta (nr 148) i młynarza z Przeworska (nr 167). Układ katalogu i struktura notki katalogowej Materiał źródłowy odnaleziony w wyniku przeprowadzonej kwerendy został uporządkowany w układzie rzeczowo chronologicznym, tworząc dla każdego z miast (uwzględnionych w kolejności alfabetycznej) osobną całość. Informacje o testamentach wpisanych do akt z danego miasta ułożono w kolejności chronologicznej. Katalog składa się z 573 pozycji, w których odnotowano ponad 600 testamentów. Ta istotna różnica wynika stąd, że w kilkudziesięciu przypadkach jeden zapis katalogowy uwzględnia różne wersje aktów ostatniej woli sporządzonych przez tę samą osobę w różnych okresach (m.in. Biecz, nr 3, Kleparz, nr 193, 198) bądź podwójny wpis w księdze (Borek, nr 31 i 33). Zgodnie z przyjętymi w projekcie grantowym zasadami językiem opisu jest polski. Każda notka składa się z następujących części: 1. Nr kolejny W całym katalogu występuje numeracja ciągła obejmująca wszystkie notki. 2. Data sporządzenia testamentu W tym punkcie podana została data sporządzenia aktu ostatniej woli, jeśli testament został wpisany do księgi później, informacja o tym została umieszczona w przypisie. W wypadku testamentów, których znamy tylko datę wpisu w księdze miejskiej sporządzonego np. na podstawie ustnego oświadczenia świadków, relacjonujących postanowienia zmarłego testatora, podana została data dokonania zapisu w księdze z adnotacją przed i, jeśli była taka potrzeba, przypisem wyjaśniającym sytuację (np. Szadek, nr 526, 538). 3. Informacje o testatorze W notce katalogowej podane zostały imię i nazwisko (przydomek, przezwisko) testatora, jego zawód i funkcje pełnione we władzach miejskich. W wypadku kobiet zanotowano także analogiczne informacje o ich mężach. Miejsce pochodzenia uwzględniano tylko wtedy, gdy wyrażający dyspozycję ostatniej woli był przybyszem z innego ośrodka niż ten, w którego aktach wpisano testament (np. Kazimierz, nr 65, 148, Przeworsk, nr 419). Podobnie przynależność stanowa notowana była wyłącznie w wypadkach niemieszczańskich testatorów (np. Kowal, nr 218, Krzywiń, nr 222, Przemyśl, nr 397). Nazwiska polskie podawaliśmy w wersji zmodernizowanej, o ile 24

27 taka ich forma nie budzi wątpliwości (czyli np. Sołtys, a nie Szolthis), natomiast niemieckie pozostawione zostały w brzmieniu oryginalnym. Jeśli zapis sprawiał problemy w tym zakresie, to w notce katalogowej umieszczono (kursywą) wersję oryginalną (np. Lanckorona, nr 233, Lublin, nr 239). W wypadku, gdy w źródle wymienione były różne formy nazwiska testatora, uwzględniono obie formy, rozdzielone słowem alias (np. Nowy Sącz, nr 274, 296, Olkusz, nr 298). Przyjęliśmy przy tym zasadę, że jeśli w nagłówku jest inne nazwisko (przydomek) niż w treści testamentu, to najpierw podane zostało nazwisko (przydomek) z nagłówka, a po słowie alias nazwisko (przydomek) z treści. Zgodnie z zasadą, że językiem opisu jest polski, przydomki zawodowe znajdujące się w źródle po łacinie zostały przetłumaczone. W niektórych przypadkach istotne informacje o testatorze (zawód, funkcje pełnione we władzach miejskich) pominięto w testamencie. Można je jednak ustalić na podstawie wzmianek zawartych w innych wpisach zachowanych w tej samej księdze. Z oczywistych powodów umieściliśmy je w zapisie katalogowym, zaznaczając ich pozatestamentarną proweniencję za pomocą nawiasu kwadratowego (Kazimierz, nr 65, 66, Proszowice, nr 361, Przemyśl, nr 365, Sieradz, nr 497). 4. Informacje o zachowanej formie przekazu Jak już wspomniano wyżej, przy opracowywaniu testamentów wpisanych do średniowiecznych, miejskich ksiąg kancelaryjnych, mamy do czynienia z kilkoma sposobami rejestrowania dyspozycji ostatniej woli. Najczęściej spotykaną formą jest wpis do księgi dokonany na podstawie zeznania zdrowego lub chorego testatora osobiście ( ) lub za pośrednictwem pełnomocnika (Kazimierz, nr 85, 109, 124). W ośrodkach większych i o bardziej rozwiniętej kulturze prawnej popularną formą było odbieranie zeznania od testatora w jego domu przez wyznaczonych do tego celu urzędników miejskich. Sporządzone wówczas pisemne świadectwo było później, najczęściej po śmierci testatora, wpisywane do księgi ( Kopia zeznania złożonego przez testatora ). Zdarzało się również, aczkolwiek nieporównywalnie rzadziej, że wpis w księdze był sporządzany na podstawie ustnego zeznania świadków uwierzytelniających w ten sposób także ustne zeznanie wcześniej zmarłego testatora ( Wpis na podstawie zeznania świadków, np. Borek, nr 31, Szadek, nr 538, 547, Wschowa, nr ). Czasami podstawą takiego wpisu było zeznanie egzekutorów testamentu (Bochnia, nr 16, Cieżkowice, nr 55, Przeworsk, nr 441) bądź krewnych i spadkobierców (Chrzanów, nr 49, Proszowice, nr 356, Przemyśl, nr 367, Przeworsk, nr 463, Radziejów, nr 479, 481, Wschowa, nr 570). Jak już była mowa wyżej, stosunkowo rzadko znajdujemy kopie testamentów sporządzonych w formie dokumentu różnych wystawców (testator, rada, ława, rada i ława wspólnie, wójt itp.: Nowy Sącz, nr 283, 284, Płock, nr 345, Proszowice, nr 357) lub wypisy z oryginalnego dokumentu (Kazimierz, nr 106, Pleszew, nr 316). W katalogu zostały odnotowane także testamenty stanowiące kopie dokumentów w formie instrumentu notarialnego bądź zapisy posiadające elementy takiego formularza (np. Kazimierz, nr , 128, 129, 136, 137, 140, 143, 144, 149, 154, , 164, 165, , 175, Pleszew, nr 322, Przemyśl, nr 402, Przeworsk, nr 474, Sieradz, nr , 509, Szadek, nr 537, Środa Wielkopolska, nr 552, 553). 25

28 Zupełny wyjątek stanowią oryginały wklejone do księgi miejskiej, w zasadzie mamy z nimi do czynienia tylko w wypadku zapisów zeznań znajdujących się w przemyskiej księdze testamentów (nry katalogowe , 395, 409, 410). Kolejne punkty notki katalogowej to: 5. Informacja o aktualnej sygnaturze księgi i stronach (kartach), na których został wpisany tekst testamentu. 6. Informacja o języku spisania katalogowanego aktu ostatniej woli. W większości przypadków jest to łacina, jedynie testamenty znajdujące się w księdze radzieckiej Wschowy zostały spisane po niemiecku (nr ) Informacje o edycji testamentu (w wydanej drukiem księdze miejskiej bądź w formie aneksu do artykułu). Treść poszczególnych punktów notki katalogowej uzupełniają przypisy, w których wyjaśnione zostały wątpliwości dotyczące datowania poszczególnych testamentów, zarówno te związane z błędami pisarza (np. Przeworsk, nr 422), jak i nieznajomością przez autorów katalogu daty sporządzenia oryginału (por. wyżej, s. 24). Tu także podawane są dodatkowe informacje o osobie, która sporządziła testament, o przynależności terytorialnej miejscowości wymienionych w notach katalogowych itp. W przypisach uwzględniono też odbiegające od normy czy szczególnie interesujące okoliczności spisania testamentu (pielgrzymka, epidemia, np. Płock, nr ), nietypowe nagłówki wpisów w księdze (Bochnia, nr 24, Borek, nr 32, 35, Chrzanów, nr 43, Nowy Sącz, nr 297), a także inne wersje ostatniej woli danego testatora i dołączone do niej inwentarze. Podane zostały także odnalezione w księdze wzmianki na temat późniejszych losów testamentu, rozliczeń związanych z wykonaniem postanowień zmarłego itp., sporów oraz o ewentualnym unieważnieniu aktu ostatniej woli lub jego poszczególnych dyspozycji, a także informacja o lukach, skreśleniach czy dopiskach. Dotarcie do poszczególnych zapisów powinny ułatwić indeksy: osobowy, geograficzny (w którym znalazły się nazwy miejscowości w brzmieniu współczesnym) i rzeczowy uwzględniający nazwy zawodów, urzędów oraz przydomki stanowe inne niż mieszczańskie. Nie uwzględniamy w indeksie rzeczowym określeń pokrewieństwa oraz różnego rodzaju instytucji (kościoły, klasztory, bractwa, szpitale) będących beneficjentami zapisów testamentowych. Spowodowane jest to tym, że w notach katalogowych umieszczono informacje o nich tylko w szczególnych przypadkach, podczas gdy ich obecność w treści rejestrowanych testamentów była normą. Wszystkie indeksy zawierają dane znajdujące się w notach katalogowych i odsyłają do ich numerów. Katalog Testamenty z ksiąg sądowych małych miast polskich do 1525 roku sumuje informacje o materiale źródłowym, który tylko w niewielkim stopniu był dotychczas przedmiotem zainteresowania badaczy 71. Mamy nadzieję, że zarejestrowanie najstarszych testamentów zachowanych w aktach poszczególnych ośrodków pozwoli 70 O języku ksiąg wschowskich zob. I. Tapani Piirainen, Stadtbücher von Fraustadt/Wschowa: Ein Beitrag zum Frühneuhochdeustschen in Polen, w: Vielfalt des Deutschen. Festschrift für Werner Besch, red. K. J. Mattheier et al., Frankfurt am Main 1993, s Do wyjątków należą artykuły: U. Sowiny, Najstarsze sieradzkie testamenty mieszczańskie, KHKM 39(1991), z. 1, s. 3 25; K. Wardy, Testamenty mieszczan radziejowskich w świetle ksiąg ławniczych i radzieckich, KHKM 61(2013), z. 2, s i A. Łosowskiej, Paweł i inni pisarze 26

29 lepiej poznać procedury spisywania testamentów i rolę władz miejskich jako organu nadzorującego tego rodzaju działania. Zebrany w katalogu materiał źródłowy powinien też umożliwić zbadanie udziału notariuszy publicznych w sporządzaniu aktów ostatniej woli (i generalnie roli notariuszy w małych miastach), a także poziomu pisarskiego miejskich profesjonalistów pióra zatrudnianych w poszczególnych ośrodkach. Tym samym pozwoli na obserwację zjawisk związanych z rozwojem kultury pisma i charakteru kontaktów ze słowem pisanym mieszkańców średnich i małych miast. Interesujące będą także informacje o testamentach niemieszczańskich znajdujących się w opracowywanych aktach, czyli dyspozycjach ostatniej woli duchownych oraz ludzi należących do kręgu kultury agrarnej (chłopów 72 i szlachty). Katalog Testamenty z ksiąg sądowych małych miast polskich do 1525 roku jest efektem prac przeprowadzonych w ramach projektu Katalogi testamentów mieszkańców miast z terenów Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego do 1795 roku kierowanego przez prof. dr hab. Urszulę Augustyniak i finansowanego ze środków Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki 73. Jest jednym z siedmiu przewidzianych w tym przedsięwzięciu opracowań rejestrujących mieszczańskie akty ostatniej woli z różnych ośrodków 74. W przygotowaniu niniejszego katalogu uczestniczyli: Krzysztof Mrozowski (kwerenda w aktach miejskich Ciężkowic, Lanckorony, Mogielnicy, Przemyśla, Płocka, Przeworska, Sieradza, Szadka), Maciej Radomski (kwerenda w aktach miejskich Chrzanowa, Kazimierza, Nowego Sącza, Pilzna), Katarzyna Warda (kwerenda w aktach miejskich Brześcia Kujawskiego i Radziejowa). Kwerendę w księgach miejskich pozostałych ośrodków oraz redakcję całości materiału wykonała Agnieszka Bartoszewicz, indeksy zostały przygotowane przez Katarzynę Wardę. Autorzy składają najserdeczniejsze podziękowania za wszystkie cenne uwagi Recenzentom niniejszego tomu, Prof. Annie Łosowskiej i Prof. Marcinowi Starzyńskiemu. Agnieszka Bartoszewicz 72 A. Adamska, M. Mostert, The Literacies of Medieval Towndwellers and Peasants. A Preliminary Investigation, w: Świat średniowiecza. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi, red. A. Bartoszewicz, G. Myśliwski, J. Pysiak, P. Żmudzki, Warszawa 2010, s Por. też J. Łosowski, Dokumentacja w życiu chłopów w okresie staropolskim. Studium z dziejów kultury, Lublin 2013, s. 257 i nn. oraz edycję źródłową Testamenty chłopów polskich od drugiej połowy XVI do XVIII wieku, wyd. idem, Lublin Grant nr 11H Testamenty mieszczan poznańskich z drugiej połowy XVI i z XVII wieku, oprac. A. Karpiński; Katalog testamentów z krakowskich ksiąg miejskich do 1550 roku, oprac. J. Wysmułek; Testamenty w księgach miejskich wileńskich z XVI i XVII wieku. Katalog, oprac. K. Frejlich; Katalog testamentów mieszkańców Brześcia i Grodna od XVI do początku XVIII wieku, oprac. N. Sliž; Testamenty mieszkańców miast Wołynia od końca XVI do początku XVIII wieku. Katalog, oprac. N. Biłous; Testamenty mieszkańców lwowskich z drugiej połowy XVI i z XVII wieku. Katalog, oprac. O. Vinnychenko. 27

30

31 Katalog Biecz, miasto królewskie, woj. krakowskie, lokacja prawdopodobnie w 1257 r., potwierdzenie praw miejskich w 1363 r., II grupa podatkowa 1 [1389 r.]* Hensil kramarz z żoną Geruszą Wpis na podstawie zeznania testatorów** ANK, Akta miasta Biecza, sygn. 3, k. 10v. Druk: Najdawniejsza księga sądowa miasta Biecza, nr 173 * Datacja na podstawie wpisów wcześniejszych. ** Zapis wzajemny z wyszczególnieniem majątku i dyspozycjami dotyczącymi losów majątku po śmierci obojga małżonków. 2 [1389 r.]* Jakub młynarz** *** ANK, Akta miasta Biecza, sygn. 3, k. 11v. Druk: Najdawniejsza księga sądowa miasta Biecza, nr * Datacja na podstawie wpisów wcześniejszych. ** Prawdopodobnie tożsamy z Jakubem młynarzem, który zapisał dom synowi Klemensowi (b.d., Akta miasta Biecza, sygn. 3, k. 15; Najdawniejsza księga sądowa miasta Biecza, nr 235). *** Zapis sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu, zawierający głównie legaty na rzecz żony i syna, skasowany. Ilustracja 1 3 [1389 r.]* Schedinmantyl** ANK, Akta miasta Biecza, sygn. 3, k. 13v. Druk: Najdawniejsza księga sądowa miasta Biecza, nr 198 * Datacja na podstawie wpisów wcześniejszych. ** Z 1392 r. pochodzi analogiczny zapis dokonany przez Schedinmantyla na rzecz żony i syna (Akta miasta Biecza, sygn. 3, k. 17; Najdawniejsza księga sądowa miasta Biecza, nr 283). 29

32 4 [1389 r.]* Elżbieta Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Akta miasta Biecza, sygn. 3, k. 13v. Druk: Najdawniejsza księga sądowa miasta Biecza, nr 203 * Datacja na podstawie wpisów wcześniejszych. 5 [1389 r.]* Michał kramarz ANK, Akta miasta Biecza, sygn. 3, k. 13v. Druk: Najdawniejsza księga sądowa miasta Biecza, nr 204 * Datacja na podstawie wpisów wcześniejszych. 6 3 maja 1394 r. Piotr młynarz (moler) * ANK, Akta miasta Biecza, sygn. 3, k. 20v. Druk: Najdawniejsza księga sądowa miasta Biecza, nr 353 * Zapis dla żony z wyszczególnieniem warunków darowizny. 7 3 maja 1394 r. Stanisław Polak (Polonus) * ANK, Akta miasta Biecza, sygn. 3, k. 20v. Druk: Najdawniejsza księga sądowa miasta Biecza, nr 357 * Zapis dla żony z wyszczególnieniem warunków darowizny marca 1395 r. Marcin kaletnik * ANK, Akta miasta Biecza, sygn. 3, k. 22v. Druk: Najdawniejsza księga sądowa miasta Biecza, nr 388 * Zapis dla żony z wyszczególnieniem warunków darowizny. 30

33 9 [1395 r.]* Henryk Alber ANK, Akta miasta Biecza, sygn. 3, k. 23v. Druk: Najdawniejsza księga sądowa miasta Biecza, nr 411 * Datacja na podstawie wcześniejszych wpisów r.* Marcin, sołtys de Rzepnik** ANK, Akta miasta Biecza, sygn. 3, k. 23v. Druk: Najdawniejsza księga sądowa miasta Biecza, nr 412 * Tylko data roczna. ** Prawdopodobnie Rzepiennik wieś ok. 12 km na północny zachód od Biecza maja 1398 r. Gertruda Kotliczyna Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Akta miasta Biecza, sygn. 3, k. 2 Druk: Najdawniejsza księga sądowa miasta Biecza, nr 5 Bochnia, miasto królewskie, woj. krakowskie, lokacja w 1253 r., II grupa podatkowa kwietnia 1490 r. Mikołaj młynarz złożonego per tutores ANK, Oddział w Bochni, Akta miasta Bochni, sygn. 10, s

34 13 2 marca 1492 r. Katarzyna Mrzygłodowa Wpis na podstawie zeznania testatorki złożonego per tutorem* ANK, Oddział w Bochni, Akta miasta Bochni, sygn. 10, s. 165 * Rozliczenia związane z realizacją postanowień testatorki zanotowano 14 maja 1492 r., ibidem, s marca 1492 r. Jan Konopny alias Jan Konopka* złożonego per tutorem** ANK, Oddział w Bochni, Akta miasta Bochni, sygn. 10, s. 164 * W kolejnej notce określony jako Jan Konopka. ** Wybór egzekutorów testamentu w osobnej zapisce, ibidem, s czerwca 1492 r. Elżbieta Kasperowa, wdowa Wpis na podstawie zeznania testatorki złożonego per tutorem* ANK, Oddział w Bochni, Akta miasta Bochni, sygn. 10, s. 179 * Zapis domu na rzecz siostrzenicy i jej dzieci z wyszczególnieniem warunków darowizny marca 1493 r.* Dorota Lacznowa Wpis na podstawie zeznania egzekutorów testamentu ANK, Oddział w Bochni, Akta miasta Bochni, sygn. 10, s. 252 * Do księgi wpisany 9 czerwca 1494 r kwietnia 1494 r. Maciej Żelazko, kucharz złożonego per tutorem* ANK, Oddział w Bochni, Akta miasta Bochni, sygn. 10, s * Zapis pola na rzecz bratanków i wdowy po bracie z wyszczególnieniem warunków darowizny, wcześniejsza zapiska dotyczy kupna pola. 32

35 18 9 czerwca 1494 r. Mikołaj Chłodek [rzeźnik, podwójci i rajca] * ANK, Oddział w Bochni, Akta miasta Bochni, sygn. 10, s. 251 * 18 listopada 1499 r. Mikołaj Chłodek sporządził osobny zapis na rzecz żony Katarzyny, ibidem, s października 1494 r. Barbara Mrukowa Wpis na podstawie zeznania testatorki złożonego per tutorem* ANK, Oddział w Bochni, Akta miasta Bochni, sygn. 10, s * Część wstępna testamentu skasowana i następnie powtórzona lutego 1495 r. Maciej szewc złożonego per tutorem ANK, Oddział w Bochni, Akta miasta Bochni, sygn. 10, s maja 1495 r. Stefan, były stróż żupy złożonego per tutorem ANK, Oddział w Bochni, Akta miasta Bochni, sygn. 10, s października 1497 r. Wawrzyniec Brudel złożonego per tutorem ANK, Oddział w Bochni, Akta miasta Bochni, sygn. 10, s

36 23 13 stycznia 1500 r. Stanisław Panewnik, bakałarz, stary rajca, z żoną Dorotą Wpis na podstawie zeznania testatorów* ANK, Oddział w Bochni, Akta miasta Bochni, sygn. 10, s. 392 * Potwierdzenie wcześniejszego zapisu wzajemnego małżonków pod nagłówkiem Testamentum domini baccalarii Panewnyk et confirmacio prioris mature resignacionis quam fecit uxori sue post mortem suam et ipsa uxor similiter listopada 1505 r. Elżbieta Ptaszkowska Wpis na podstawie zeznania pełnomocnika testatorki* ANK, Oddział w Bochni, Akta miasta Bochni, sygn. 10, s * Zapisy dla bractw, opatrzone nagłówkiem Ptashkowska cum fraternitatibus lutego 1506 r.* Teodor rajca przed rajcami** ANK, Oddział w Bochni, Akta miasta Bochni, sygn. 10, s * Wpisany do księgi 4 maja 1506 r. ** Wpis opatrzony nagłówkiem Testamentum ultime voluntatis bone memorie Fredrici; 4 maja 1506 r. do księgi ławniczej została wpisana Confirmacio testamenti per uxorem suam legittimam Dorotheam, ibidem, s. 494, transakcje przeprowadzane przez egzekutorów testamentu: ibidem, s (1508 r.) lutego 1521 r. Stanisław, rzeźnik z Igołomii* złożonego per tutorem** ANK, Oddział w Bochni, Akta miasta Bochni, sygn. 11, s * Igołomia wieś w powiecie krakowskim. ** Dyspozycje zanotowane w formie kilku osobnych zapisek w księdze opatrzonych własnymi nagłówkami. 34

37 27 21 maja 1521 r. Jakub Lyschogaby ANK, Oddział w Bochni, Akta miasta Bochni, sygn. 11, s lipca 1521 Jan Chmielowski, nobilis, z żoną Jadwigą Wpis na podstawie zeznania testatorów* ANK, Oddział w Bochni, Akta miasta Bochni, sygn. 11, s * Zapis wzajemny z uwzględnieniem syna, poprzedzony ustanowieniem pełnomocników lipca 1521 r. Jakub Kiełbaska ANK, Oddział w Bochni, Akta miasta Bochni, sygn. 11, s lipca 1521 r. Anna Natrzywlazłówna ANK, Oddział w Bochni, Akta miasta Bochni, sygn. 11, s Borek, miasto szlacheckie, woj. kaliskie, lokacja 1392 r., III grupa podatkowa listopada 1464 r. Stanisław bednarz Wpis na podstawie zeznania świadków, m.in. burmistrza i podwójciego, złożonego po śmierci testatora APP, Akta miasta Borek, sygn. I/2, s. 114; APP, Akta miasta Borek, sygn. I/3, s

38 32 [1465 r.]* Jakub Piast z żoną Małgorzatą Wpis na podstawie zeznania małżonków** APP, Akta miasta Borek, sygn. I/2, s. 116 * Datacja na podstawie sąsiednich wpisów. ** Wpis opatrzony nagłówkiem Resignacio bonorum Pyastha r. Małgorzata, żona Marka Zeznanie testatorki dotyczące rozliczeń finansowych* APP, Akta miasta Borek, sygn. I/2, s. 149; APP, Akta miasta Borek, sygn. I/3, s. 67 * Nagłówek: Testamentum Margarethe uxoris Marci stycznia 1479 r. Jan kołodziej APP, Akta miasta Borek, sygn. I/3, s czerwca 1480 r. Wojciech kupiec, rajca * APP, Akta miasta Borek, sygn. I/3, s. 73 * Rozporządzenie majątkiem opatrzone nagłówkiem Causa Alberti mercatoris cum filio suo Gregorio. Brześć Kujawski, miasto królewskie, stolica województwa, lokacja przed 1250 r., II grupa podatkowa maja 1421 r. uxor Sadkowsky Wpis na podstawie zeznania testatorki BUW, rkps 19, k. 3 36

39 Chrzanów, miasto szlacheckie, województwo krakowskie, lokacja przed 1390 r., III grupa podatkowa r. Marcin Świnka * ANK, Akta miasta Chrzanowa, sygn. 7, s. 7 * Skasowany kwietnia 1425 r. Paweł Naslapa * ANK, Akta miasta Chrzanowa, sygn. 7, s. 150 * Dopisek późniejszy o realizacji legatu na rzecz Kościoła maja 1428 r. Adam * ANK, Akta miasta Chrzanowa, sygn. 7, s. 4 * Skasowany lipca 1429 r. Jakusz Gąska ANK, Akta miasta Chrzanowa, sygn. 7, s Między 15 a 26 maja 1444 r.* Małgorzata Prussarowa, żona Stanisława Piotruszowicza Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Akta miasta Chrzanowa, sygn. 12, s. 53 * Podany tylko rok, data dzienna ustalona na podstawie sąsiednich zapisek. 37

40 r. Mikołaj garncarz z żoną Hanką* Wpis na podstawie zeznania testatorów ANK, Akta miasta Chrzanowa, sygn. 12, s. 112 * Wspólny testament małżonków, zatytułowany: Nicolaus lutifigulus cum coniuge sua Hanka października 1460 r. Piotr Chłodek* ANK, Akta miasta Chrzanowa, sygn. 12, s. 145 * Resignatio na rzecz żony, a po jej śmierci majątek miał zostać przeznaczony na rzecz kościoła św. Mikołaja r. Mazka alias Magdalena Sartowa Wpis na podstawie zeznania testatorki* ANK, Akta miasta Chrzanowa, sygn. 12, s. 97 * O tym zapisie: D. Żurek, Chrzanów, s listopada 1464 r. Dorota Dziwnosowa, żona Mikołaja Dziwnosa* Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Akta miasta Chrzanowa, sygn. 12, s. 169 * O tym zapisie: D. Żurek, Chrzanów, s maja 1478 r. Stanisław Białek, były ławnik ANK, Akta miasta Chrzanowa, sygn. 12, s

41 47 15 stycznia 1479 r. Jan Grzebień * ANK, Akta miasta Chrzanowa, sygn. 12, s * Liczne skreślenia i poprawki. Informacja o działach majątkowych i sprzedaży domu przez spadkobierców w tejże księdze, s. 360 (6 lipca 1481 r.) stycznia 1497 r. Madej [Maciej Mandri]* ** ANK, Akta miasta Chrzanowa, sygn. 12, s. 396 * Por. D. Żurek, Chrzanów, s. 144, 258, 279. ** Resignatio do realizacji po śmierci, połowa dóbr została przeznaczona dla żony, połowa na rzecz Kościoła czerwca 1507 r.* Jan Wrzosek Wpis do na podstawie zeznania żony testatora ANK, Akta miasta Chrzanowa, sygn. 12, s * Data sporządzenia testamentu, niedatowany wpis do księgi między zapiskami z różnych lat stycznia 1515 r. Katarzyna Podstawkowa Wpis na podstawie zeznania testatorki* ANK, Akta miasta Chrzanowa, sygn. 12, s. 555 * Skasowany. Karta zniszczona ubytek początków wersów listopada 1519 r. Jan Drab* ANK, Akta miasta Chrzanowa, sygn. 12, s. 602 * Por. D. Żurek, Chrzanów, s

42 52 16 listopada 1520 r. Piotr, wójt Chrzanowa* Akta miasta Chrzanowa, sygn. 12, s * Resignacio na rzecz żony, pozostała część dóbr zapisana na rzecz kościoła św. Mikołaja. Ciężkowice, miasto królewskie, woj. krakowskie, lokacja w 1348 r., II grupa podatkowa 53 8 października 1438 r. Lorincz tkacz * AGAD, Varia archiwalne z Biblioteki Baworowskich, sygn. 275, k. 12 * Zapis majątku na rzecz żony i córki listopada 1445 r. Tomek Halczicz * AGAD, Varia archiwalne z Biblioteki Baworowskich, sygn. 275, k * Rozporządzenia majątkiem w formie osobnych wpisów w księdze sierpnia 1450 r.* Mikołaj Miłosz (Milosch) Wpis na podstawie zeznania egzekutora testamentu AGAD, Varia archiwalne z Biblioteki Baworowskich, sygn. 275, k. 70v. 71 * Data wpisu do księgi. 40

43 Czchów, miasto królewskie, woj. krakowskie, lokacja przed 1355 r., IV grupa podatkowa r. Stanisław stelmach ANK, Akta miasta Czchowa, sygn. 29, k. 25v. Jarosław, od 1387 r. miasto prywatne (własność najpierw Tarnowskich, potem Odrowążów), woj. ruskie, pierwsza lokacja w 1323 r., ostateczna w 1375 r., II grupa podatkowa r.* Iwan Hoszko Kopia AP Przemyśl, Akta miasta Jarosławia, sygn. 8, s. 3 * Tylko data roczna. Ilustracja marca 1523 r. Jan Mszykot, krawiec Kopia AP Przemyśl, Akta miasta Jarosławia, sygn. 8, s. 3 5 Jawornik (Jawornik Polski), miasteczko szlacheckie, woj. ruskie, data lokacji nieznana, IV kategoria podatkowa listopada 1479 r. Jan podwójci * ANK, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 86, s * W 1480 r. Jan podwójci dokonał zapisu całego majątku na rzecz Kościoła po śmierci żony i dzieci, ibidem, s

44 Kamionka, miasteczko szlacheckie, woj. lubelskie, prawa miejskie miedzy 1450 a 1458, IV kategoria podatkowa r.* Tomasz niegdyś mieszczanin z Kocka**, protunc in Kamyonka AP Lublin, Akta miasta Kamionki, sygn. 1, s Druk: Księga sądowa miasta Kamionki w ziemi lubelskiej , oprac. A. Sochacka, G. Jawor, Lublin 2009, nr 101 * Tylko data roczna. ** Kock, miasto ok. 20 km na północ od Kamionki. Kazimierz, miasto królewskie, woj. krakowskie, lokacja w 1335 r., II kategoria podatkowa grudnia 1371 r. Jutka i Katarzyna, siostry przyrodnie Wpis na podstawie zeznania testatorek* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 1, s. 97 Druk: Księgi radzieckie kazimierskie, s. 45 * Zapis domu na rzecz pauperibus sororibus et viduis elemosinariis określony jako testamentum lutego 1408 r. Piotr z Raciborza*, sługa Cloze Vinloffa ** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 32 Druk: Acta scabinalia, nr 324 * Racibórz, miasto na Śląsku ** Zapis na rzecz fratribus ecclesie Corporis Christi [kanoników regularnych laterańskich osadzonych przy tym kościele w 1405 r.] przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu. 42

45 63 15 kwietnia 1409 r. Jan Czipser [krawiec] z żoną Małgorzatą i córką Katarzyną Wpis na podstawie zeznania testatorów* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 69 Druk: Acta scabinalia, nr 692 * Trójstronny zapis wzajemny czerwca 1410 r. Mikołaj Beno, altarysta ołtarza świętych Piotra i Pawła na zamku krakowskim Wpis do księgi na podstawie zeznania testatora* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 114 Druk: Acta scabinalia, nr 1030 * Zapis sporządzony testamentarie na rzecz wikariuszy z zamku krakowskiego; ugoda w sprawie zapisu sporządzonego przez zmarłego Mikołaja Beno, ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 115; druk: Acta scabinalia, nr listopada 1410 r. Katarzyna, wdowa po Dawidzie [z Krakowa] Wpis na podstawie zeznania testatorki* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 127 Druk: Acta scabinalia, nr 1133 * Kolejny testament z 18 stycznia 1412 r., wpis na podstawie zeznania testatorki, łacina, ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 150; druk: Acta scabinalia, nr grudnia 1413 r. Jan Koch [rajca i ławnik]* z żoną Katarzyną Wpis na podstawie zeznania testatorów** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s Druk: Acta scabinalia, nr 1494 * Por. Urzędnicy miejscy, wg indeksu. ** Zapis wzajemny z warunkiem pozostania Katarzyny w stanie wdowieńskim. 43

46 67 30 kwietnia 1414 r. Piotr, ojciec Niszczoty ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 198 Druk: Acta scabinalia, nr lutego 1417 r. Wojtek krawiec ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 255 Druk: Acta scabinalia, nr lipca 1417 r. Klara Wpis na podstawie zeznania testatorki* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 260 Druk: Acta scabinalia, nr 1924 * Zapis na rzecz klasztoru Bożego Ciała sporządzony w chorobie (in infirmitate) w obecności pisarza miejskiego i ławników maja 1418 r. Katarzyna, żona Piotra Koniny Wpis na podstawie zeznania wójta, dwóch ławników i pisarza miejskiego ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 278 Druk: Acta scabinalia, nr sierpnia 1418 r. [Katarzyna, żona Jakuba Mit der Noen] honesta matrona Jacusin Mitdernoen Wpis na podstawie zeznania świadków ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 282 Druk: Acta scabinalia, nr

47 72 Między 9 a 23 stycznia 1419 r.* Michał Korner z żoną Osanną Wpis na podstawie zeznania testatorów** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 288 Druk: Acta scabinalia, nr 2115 * Brak daty, datacja na podstawie sąsiednich zapisek. ** Zapis wzajemny z legatami na rzecz kościoła Bożego Ciała; zapis o realizacji tego legatu, ibidem nr 3123 (6 sierpnia 1426 r.), zapis wzajemny małżonków sporządzony 9 stycznia 1419 r., ibidem, nr Przed 7 czerwca 1419 r.* Katarzyna Łagiewniczka (Łagiewnicka?) Wpis na podstawie zeznania świadków ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 297 Druk: Acta scabinalia, nr 2172 * Data wpisu do księgi. 74 [1420] Piotr szewc * Biblioteka Jagiellońska, rkps 1045/II, między s. 73 a 74 * Tekst częściowo nieczytelny ze względu na bardzo zły stan zachowania czerwca 1420 r. Mikołaj (Niklos) Newmarkt [ławnik]* ** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 311 Druk: Acta scabinalia, nr 2262 * Por. Urzędnicy miejscy, wg indeksu. ** Zapis na rzecz żony i dzieci. 45

48 76 23 września 1420 r. Szymon Worst [Wurst, Vorst, Cranczvorst*, rzeźnik, ławnik, rajca] z żoną Katarzyną Wpis na podstawie zeznania testatorów** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 318 Druk: Acta scabinalia, nr 2322 * Por. Urzędnicy miejscy, wg indeksu. ** Zapis wzajemny z legatami na rzecz kościoła Bożego Ciała; kolejny zapis wzajemny: ibidem, nr 3217 (16 czerwca 1427 r.) sierpnia 1422 r. Teodoryk [Ditrich, wójt, rajca i burmistrz]* ** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 356 Druk: Acta scabinalia, nr 2527 * Por. Urzędnicy miejscy, wg indeksu. ** Zapis sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu; większa część zapiski skasowana listopada 1422 r. Mikołaj Śliwosz [wójt, rajca i burmistrz]* ** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s Druk: Acta scabinalia, nr 2562 * Por. Urzędnicy miejscy, wg indeksu. ** Zapis sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu stycznia 1423 r. Swaszek tkacz * ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s Druk: Acta scabinalia, nr 2570 * Zapis sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu. 46

49 80 25 stycznia 1423 r. Mikołaj Oberfoit [Habirvoyt, ławnik]* z żoną Katarzyną Wpis na podstawie zeznania testatorów** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 368 Druk: Acta scabinalia, nr 2591 * Por. Urzędnicy miejscy, wg indeksu. ** Zapis wzajemny z legatem na rzecz córki kwietnia 1423 r. Mikołaj Offman [witryk kościoła Bożego Ciała] * ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 373 Druk: Acta scabinalia, nr 2622 * Zapis sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu, zapis skasowany, zapis wzajemny z żoną Katarzyną sporządzony 23 lipca 1425 r., Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 429, druk: Acta scabinalia, nr kwietnia 1423 r. Paweł Dobrke * ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 374 Druk: Acta scabinalia, nr 2623 * Zapis sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu kwietnia 1423 r. Agnieszka, żona Klausa Voynera (Voynerinne) Wpis na podstawie zeznania testatorki* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 374 Druk: Acta scabinalia, nr 2624 * Zapis sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu, druga część zapisu, sporządzona w czasie tego samego posiedzenia sądowego ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 375 (druk: Acta scabinalia, nr 2626); kolejny testament 27 stycznia 1427 r., wpis na podstawie zeznania testatorki, ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 455, łacina, druk: Acta scabinalia, nr

50 84 5 kwietnia 1423 r. Maciej Scholtis [tkacz, ławnik]* ** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s Druk: Acta scabinalia, nr 2625 * Por. Urzędnicy miejscy, wg indeksu. ** Zapis sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu maja 1423 r. Katarzyna, wdowa po [wójcie Janie] Benischu*, żona Mikołaja Wpis na podstawie zeznania testatorki za pośrednictwem opiekuna sądowego** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 378 Druk: Acta scabinalia, nr 2642 * Por. Urzędnicy miejscy, wg indeksu. ** 29 października 1425 r. testatorka sporządziła zapis na rzecz męża Mikołaja z legatami pobożnymi, ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem sygn. 376, s. 436, druk: Acta scabinalia, nr lipca 1424 r. Mikołaj Frassar [garbarz] z żoną Małgorzatą Wpis na podstawie zeznania testatorów* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 400 Druk: Acta scabinalia, nr 2808 * Małgorzata złożyła oświadczenie za pośrednictwem pełnomocnika. Zapis wzajemny, w wypadku Mikołaja z dodatkowymi warunkami dotyczącymi zapisów na cele pobożne i ewentualnego potomstwa stycznia 1425 r. Tomek Kosina z żoną Elżbietą Wpis na podstawie zeznania testatorów* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s Druk: Acta scabinalia, nr 2890 * Zapis wzajemny z legatami na rzecz Kościoła oraz syna Elżbiety. 48

51 88 5 marca 1425 r. Marcin Zuchta z żoną Anną Wpis na podstawie zeznania testatorów* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 415 Druk: Acta scabinalia, nr 2927 * Zapis wzajemny z legatami na rzecz kościoła Bożego Ciała lipca 1425 r. Franciszek [rzeźnik, ławnik]*, zięć [Mikołaja] Śliwosza** *** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 428 Druk: Acta scabinalia, nr 3010 * Por. Urzędnicy miejscy, wg indeksu. ** Por. nr 78. *** Drugi zapis postanowień testatora, wcześniejszy zapis, sporządzony podczas tego samego posiedzenia sądu, został skasowany, ibidem, s. 427, druk: Acta scabinalia, nr lipca 1425 r. Bartosz Dives ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 428 Druk: Acta scabinalia, nr lipca 1425 r. Agnieszka Slawdin Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 428 Druk: Acta scabinalia, nr sierpnia 1425 r. Małgorzata Czechin Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 430 Druk: Acta scabinalia, nr

52 93 20 sierpnia 1425 r. Janusz ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 431 Druk: Acta scabinalia, nr września 1425 r. Marek kowal [ławnik]* ** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 433 Druk: Acta scabinalia, nr 3034 * Por. Urzędnicy miejscy, wg indeksu. ** Pierwsza część wpisu skasowana maja 1426 r. Jakub Zdzichnicz z żoną Katarzyną Wpis na podstawie zeznania testatorów* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 451, s * Zapis wzajemny z legatami na rzecz Kościoła stycznia 1427 r. Jan Zydram [ławnik i wójt] * ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 453 Druk: Acta scabinalia, nr 3169 * Zapis sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu stycznia 1427 r. Marcin Sokol z żoną Katarzyną Wpis na podstawie zeznania testatorów* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 454 Druk: Acta scabinalia, nr 3172 * Zapis sporządzony przed wyruszeniem przez Marcina Sokola na pielgrzymkę do Rzymu. 50

53 98 10 lutego 1427 r. Andrzej Gałka * ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s Druk: Acta scabinalia, nr 3185 * Zapis sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu lipca 1427 r. Katarzyna, matka zmarłego Jaśka Wpis na podstawie zeznania testatorki* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 465 Druk: Acta scabinalia, nr 3237 * Umowa dotycząca dożywocia z zapisami na rzecz kościoła Bożego Ciała stycznia 1438 r. Grzegorz szewc * ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 452, s. 414 * Zeznanie de consulum mandatis in presencia advocati et scabinorum grudnia 1438 r. Małgorzata Głowina Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 453, k v września 1449 r. Małgorzata Wozowa alias Fozowa Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 376, s. 77 Druk: Acta scabinalia, nr

54 stycznia 1451 r. Stachna Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 454, s lipca 1460 r. Masza Wpis na podstawie zeznania testatorki* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 454, s. 102 * Testament otwiera zapiska o sprzedaży domu (czynność prawna dokonana przez pełnomocnika), po czym następuje rozporządzenie majątkiem (testamentaliter legavit ) kwietnia 1461 r. Stanisław Ląszych (Kąszych?), rajca* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 377, s. 22 * Być może tożsamy z rajcą Stanisławem Kąsiszem, por. nr października 1471 r.* Konstancja Juskowa, garncarka Ekstrakt z akt ławniczych kazimierskich sporządzony na luźnej karcie ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 477, s. 4 7 * Data sporządzenia testamentu, wypis pochodzi z XVI w grudnia [1481 r.?]* Ambroży Zuntag (Zontag), rajca [tkacz]** *** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 7, s * Wpisany do akt 13 kwietnia 1482 r. ** Por. Urzędnicy miejscy, wg indeksu. *** Potwierdzenie testamentu przez testatora wcześniejszego (ustnego?) testamentu, wpis skasowany. Kolejny testament wpisano do akt 21 grudnia 1482 r. (ibidem, s. 36) na podstawie ustnego zeznania testatora, ale z zastrzeżeniem, że sprzęty domowe zostały wyliczone in cedula testamentali. 52

55 marca 1482 r. Maciej Gyazowy (Yazowy), stary rajca (antuquus consul)* ** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 7, s * Por. Urzędnicy miejscy, wg indeksu. ** Tekst testamentu spisanego w domu chorego testatora poprzedza zapiska informująca o sporządzeniu tego aktu ostatniej woli (ibidem, s. 26) czerwca 1482 r. Zuzanna, wdowa po Janie postrzygaczu sukna Wpis na podstawie zeznania testatorki per prelocutorem ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 7, s lipca 1482 r. Małgorzata virgo, córka zmarłego Macieja Brennera Wpis na podstawie zeznania testatorki per tutorem* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 377, s. 89 * Zapis na rzecz matki lipca 1482 r. Dorota, żona Jana Kwaśnego [ze Stradomia]* Wpis na podstawie zeznania świadków wezwanych do spisania (ad scribendum) testamentu ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 7, s. 32 * Świadkami byli ławnicy ze Stradomia r.* Zofia Polgąszyna Wpis na podstawie zeznania testatorki** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 7, s. 33 * Brak daty dziennej. ** Ustanowienie opiekunów (tutores) z wyszczególnieniem dyspozycji ostatniej woli. 53

56 113 3 kwietnia 1484 r. Mikołaj tkacz Kopia testamentu wystawionego przez testatora [?]* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 7, s * Testament spisany w 1. osobie l. poj., z inwokacją In nomine Domini. Amen. Wpis skasowany i opatrzony dopiskiem o unieważnieniu testamentu i spisaniu nowego aktu ostatniej woli, z datą 21 stycznia 1490 r sierpnia 1486 r. Paweł, farbiarz ze Stradomia * ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 378, k. 31 * Zapis na rzecz żony i córek z legatem pobożnym marca 1487 r. Mikołaj Niczek, płóciennik [ławnik] * ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 378, k. 40v. * Podział majątku między dwóch synów listopada 1487 r. Stanisław Kąsisz [Kąsich, Ląsich], burmistrz, wójt, tutor bractwa NMP* ** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 378, k. 65v. * Por. Urzędnicy miejscy, wg indeksu. ** Skasowany; drugi testament: ibidem, k (14 lipca 1489 r.), część postanowień testamentu wykreślona, uzupełnienia do tego testamentu: ibidem, k v. (23 lutego 1489 r. dwa wpisy, jeden skasowany, drugi częściowo skasowany); wpis zeznania Barbary Kąsiszowej dotyczący rozliczeń finansowych z mężem, skasowany (ibidem, k. 102v.); zapis pobożny na rzecz konwentu Bożego Ciała, ibidem, k. 208 (15 kwietnia 1493 r.); zapis wzajemny Stanisława Kąsisza i jego żony Jadwigi, ibidem, k. 222 (4 listopada 1493 r.). 54

57 117 4 stycznia 1488 r.* Klemens Lamel, niegdyś rajca [tkacz]* Kopia zeznania złożonego przez testatora** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 378, k * Por. Urzędnicy miejscy, wg indeksu. ** Wpisany do księgi 14 lipca 1489 r.; testament Klemensa Lamela wpisany do księgi na podstawie zeznania egzekutora testamentu 10 października 1502 r., ibidem, k. 355v. 356v września 1489 r. Virtuosa quedam femina que morabatur in podgankiem Wpis na podstawie zeznania testatorki* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 7, s. 184 * Zapis domu na rzecz bractwa NMP przy kościele Bożego Ciała z legatem dla służącej, sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu lutego 1490 r. Jadwiga Szystrychowa z mężem Maciejem Szystrychem Wpis na podstawie zeznania testatorów* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 378, k. 138v. * Zapis wzajemny z uwzględnieniem praw syna (discretus Stanislaus) września 1490 r. Małgorzata Feliksowa Wpis do księgi na podstawie zeznania testatorki* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 7, s * Kodycyl do testamentu wpisanego do księgi ławniczej (in librum scabinorum) r.* Katarzyna nobilis, wdowa po szlachetnym Janie Erdelim Kopia wcześniejszego wpisu in libro** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 378, k v. * Tylko data roczna, wpisany do księgi o sygn marca 1491 r. ** Tekst testamentu, który wyrokiem sądu ławniczego 12 marca 1491 r. miał zostać potwierdzony w formie dokumentu ławy. 55

58 122 5 marca 1491 r. Elżbieta Niczkowa Kopia zeznania złożonego przez testatorkę ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 378, k. 165v. 166v lutego 1492 r. Maciej Czerny, nobilis et strenuus dominus Wpis do księgi na podstawie zeznania testatora* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 7, s. 248 * Zapis całości majątku po połowie na rzecz narzeczonej i dzieci marca 1492 r. Jadwiga Kruthkaszygyna Wpis do księgi na podstawie zeznania testatorki złożonego przed rajcami za pośrednictwem pełnomocnika* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 7, s. 250 * Elementy formularza instrumentu notarialnego; skasowany kwietnia 1493 r.* Jakubek Kopia zeznania złożonego przez testatora** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 378, k. 212v. 213 * Wpisany do księgi 3 czerwca 1493 r. ** Wpis sporządzony na prośbę żony zmarłego testatora; elementy formularza instrumentu notarialnego kwietnia 1494 r.* Stanisław Wycisło [ławnik, rajca, wójt]** Wpis do księgi na podstawie zeznania testatora*** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 378, k v. * Wpisany do księgi 2 maja 1496 r. ** Por. Urzędnicy miejscy, wg indeksu. *** Elementy formularza instrumentu notarialnego; sprawy związane z realizacją postanowień testamentu, ibidem, k. 266v. (9 stycznia 1497 r.). 56

59 marca 1495 r. Jan Pil alias Piel, złotnik z Krakowa Wpis do księgi na podstawie zeznania testatora* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 7, s. 299 * Potwierdzenie zeznania uczynionego przed sądem ławniczym; dokument rajców kazimierskich z datą 26 listopada 1496 r. zawierający postanowienia ostatniej woli Johannis Pyel aurifabri, ibidem, s sierpnia 1495 r.* Jan Ożóg z Lanckorony** Kopia zeznania złożonego przez testatora*** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 378, k * Wpisany do księgi 11 stycznia 1496 r. ** Lanckorona, miasto, woj. krakowskie, por. nr katalogowe *** Wpis sporządzony na prośbę egzekutorów testamentu; elementy formularza instrumentu notarialnego sierpnia 1495 r.* Piotr Szamotuła ** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 378, k. 224v. 245 * Wpisany do księgi 26 października 1495 r. ** Elementy formularza instrumentu notarialnego listopada 1496 r. Wacław Wyka [Wycka, ławnik, rajca, wójt]* z żoną Barbarą Wiczyną, córką Hanusza Hynka Wpis na podstawie zeznania testatorów ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 378, k * Por. Urzędnicy miejscy, wg indeksu. 57

60 131 3 kwietnia 1497 r. Małgorzata Markowa Wpis na podstawie zeznania testatorki* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 378, k. 268 * Zapis na rzecz męża określony jako testament grudnia 1497 r.* Jan Cerws Kopia zeznania złożonego przez testatora** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 378, k v. * Wpisany do księgi 9 lipca 1498 r. ** Elementy formularza instrumentu notarialnego maja 1498 r.* Helena, virgo sub ambitu monasterii Corporis Christi sitta Kopia zeznania złożonego przez testatorkę ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 378, k. 287 * Wpisany do księgi 14 maja 1498 r sierpnia 1499 r. Anna Krechkova Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 455, s stycznia 1500 r. Jan Koprzych, rzeźnik * ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 378, k. 325 * Informacja o realizacji postanowień testamentu ibidem, k. 328v. (20 kwietnia 1500 r.). 58

61 136 6 maja 1500 r.* Marcin Oblung Kopia zeznania złożonego przez testatora** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 378, k v. * Wpisany do księgi 6 lipca 1500 r. ** Elementy formularza instrumentu notarialnego marca 1501 r.* Szymon kuśnierz Kopia zeznania złożonego przez testatora** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 378, k v. * Wpisany do księgi 19 kwietnia 1501 r. ** Elementy formularza instrumentu notarialnego grudnia 1501 r.* Wojciech kołodziej Kopia zeznania testatora ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 378, k. 346v 347. * Wpisany do księgi 18 kwietnia 1502 r r.* Małgorzata Lineaszowa, malarka Wpis na podstawie zeznania ławników ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 7, s. 448 * Brak daty dziennej, wpisany do księgi między 24 października a 12 listopada stycznia 1503 r.* Dorota rymarka Kopia zeznania złożonego przez testatorkę** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 378, k. 360v. 361 * Wpisany do akt 23 stycznia 1503 r. ** Elementy formularza instrumentu notarialnego; informacje o realizacji postanowień testamentu, ibidem, k. 381 (23 stycznia 1503 r.). 59

62 kwietnia 1504 r. Małgorzata konwisarka, wdowa ze Stradomia Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 378, s. 381v lutego 1507 r. Stanisław Molzdzeny, czapnik Wpis do księgi na podstawie zeznania testatora* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 7, s. 560 * Zapis domu na rzecz żony i córki r.* Jan Hanus Schrener, rzeźnik Kopia zeznania złożonego przez testatora** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s. 4 5 * Data dzienna niedokończona: feria quarta intra octavas, wpisany do księgi 4 czerwca 1509 r. ** Elementy formularza instrumentu notarialnego; w zapisce na s. 5 (4 czerwca 1509 r.) testator został określony jako zmarły lutego 1509 r.* Kordula Milnarowa, wdowa po Mikołaju Milnarze Kopia zeznania złożonego przez testatorkę** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s. 6 7 * Wpisany do księgi 4 czerwca 1509 r. ** Elementy formularza instrumentu notarialnego lutego 1509 r.* Mikołaj Szpunt, stary rajca (consul antiquus)** Kopia zeznania złożonego przez testatora*** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Wpisany do księgi 27 sierpnia 1509 r. ** Por. Urzędnicy miejscy wg indeksu. *** Realizacja postanowień testamentu, ibidem, s. 52 (26 sierpnia 1510 r.). 60

63 kwietnia 1510 r.* Piotr Zemła** Kopia zeznania złożonego przez testatora ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Wpisany do księgi 22 kwietnia 1510 r. ** W tekście testamentu określony jako laboriosus, w nagłówku jako providus kwietnia 1510 r.* Marcin Brzesz (Brzesch)** Kopia zeznania złożonego przez testatora ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Wpisany do księgi po śmierci testatora, 27 maja 1510 r. ** W tekście testamentu określony jako laboriosus civis Kazimiriensis, w nagłówku jako providus czerwca 1510 r. Barbara Michałowa z Łańcuta Wpis na podstawie zeznania złożonego przez testatorkę ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s sierpnia 1510 r.* Katarzyna Żydkowa Kopia zeznania złożonego przez testatorkę** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Wpisany do księgi 26 sierpnia 1510 r. ** Elementy instrumentu notarialnego; realizacja postanowień testamentu, ibidem, s , 20 listopada 1510 r., s. 77 (25 sierpnia 1510 r.) kwietnia 1511 r. Wojciech łaziebnik Wpis na podstawie zeznania złożonego przez testatora ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s

64 151 3 listopada 1511 r. Katarzyna Nowakowa Wpis na podstawie zeznania złożonego przez testatorkę* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Informacja o odczytaniu testamentu zmarłej Katarzyny Nowakowej, ibidem, s (19 kwietnia 1512 r.), sprawy związane z realizacją postanowień testamentu, ibidem, s. 105 (7 czerwca 1512 r.) i s (13 września 1512 r.) stycznia 1512 r.* Zofia Wojtkowa, wdowa po Wojciechu piekarzu Kopia zeznania złożonego przez testatorkę ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Wpisany do księgi 9 stycznia 1520 r kwietnia 1512 r.* Elżbieta Skalina, wdowa Wpis na podstawie zeznania złożonego przez testatorkę* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Wpisany do księgi 19 kwietnia 1512 r.; sprawy związane z realizacją postanowień testamentu, ibidem, s (26 czerwca 1512 r.) lipca 1512 r.* Grzegorz ślusarz Kopia zeznania złożonego przez testatora** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Wpisany do księgi 30 sierpnia 1512 r. ** Elementy instrumentu notarialnego listopada 1512 r. Świętosław, postrzygacz ze Stradomia Kopia zeznania złożonego przez testatora* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s *Wpisany do księgi 1 lipca 1513 r. 62

65 marca 1513 r.* Jadwiga Białużanka (Białuszanka) Kopia zeznania złożonego przez testatorkę** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Wpisany do księgi 23 maja 1513 r. ** Informacje o realizacji postanowień przez egzekutorów, ibidem, s (16 kwietnia 1515 r.) sierpnia 1513 r. Anna Lamasrix, żona Jana Kustry Wpis na podstawie zeznania testatorki* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Zapis na rzecz męża z legatami pobożnymi listopada 1513 r.* Błażej rzeźnik Kopia zeznania złożonego przez testatora** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Wpisany do księgi 18 listopada 1513 r. ** Elementy formularza instrumentu notarialnego maja 1514 r.* Andrzej Salwicz Kopia zeznania złożonego przez testatora** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Wpisany do księgi 10 września 1514 r. ** Elementy formularza instrumentu notarialnego listopada 1514 r.* Magdalena Adamflaszowa Kopia zeznania złożonego przez testatorkę** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Wpisany do księgi 30 kwietnia 1515 r. ** Elementy formularza instrumentu notarialnego. 63

66 listopada 1514 r.* Stachna Michałkowa Kopia zeznania złożonego przez testatorkę** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Wpisany do księgi 8 stycznia 1515 r. ** Elementy formularza instrumentu notarialnego; informacje o realizacji testamentu olim Michalkove, ibidem, s. 511 (27 maja 1521 r.) września [1516 r.]* Piotruszowa Kośmieszowska, żona Jerzego złotnika, mieszczanina krakowskiego Kopia zeznania złożonego przez testatorkę ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * W tekście zapiski data roczna 1506 r., będąca najprawdopodobniej wynikiem pomyłki pisarza; wpisany do księgi 6 października 1516 r. 163 [Przed] 10 stycznia 1517 r.* Hieronim Wielopolski, strenuus dominus Tekst testamentu (spisanego w pierwszej osobie liczby pojedynczej) sporządzonego na zamku w Dąbrównie** i przedstawionego przez egzekutorów uwierzytelniających zeznanie dokonane przez homines militaris ordinis ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 8, s * Data wpisu do księgi. ** Dąbrówno, miasto i zamek, Prusy Krzyżackie kwietnia 1517 r.* Anna Roszkowa Kopia zeznania złożonego przez testatorkę** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Wpisany do księgi 20 kwietnia 1517 r. ** Elementy formularza instrumentu notarialnego. 64

67 165 4 lutego 1518 r.* Jan Garlicki Kopia zeznania złożonego przez testatora** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Wpisany do księgi 31 maja 1518 r. ** Elementy formularza instrumentu notarialnego maja 1518 r.* Mikołaj Pigko, tkacz Kopia zeznania złożonego przez testatora** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s. 356 * Wpisany do księgi 31 maja 1518 r. ** Elementy formularza instrumentu notarialnego lutego 1519 r.* Marcin, młynarz z Przeworska** Kopia zeznania złożonego przez testatora*** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Wpisany do księgi 9 maja 1519 r. ** Przeworsk, miasto, woj. ruskie, por. nr *** Elementy formularza instrumentu notarialnego marca 1519 r.* Stanisław ze Lwowa, discretus, bakałarz sztuk wyzwolonych Kopia zeznania złożonego przez testatora** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Wpisany do księgi 4 lipca 1519 r. ** Elementy formularza instrumentu notarialnego. 65

68 169 2 kwietnia 1519 r.* Jadwiga kramarka** Kopia zeznania złożonego przez testatorkę*** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Wpisany do księgi 9 maja 1519 r. ** de instita sub pretorio. *** Elementy formularza instrumentu notarialnego maja 1519 r.* Wojciech, odźwierny zamku krakowskiego Kopia zeznania złożonego przez testatora** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Wpisany do księgi 9 maja 1519 r. ** Elementy formularza instrumentu notarialnego lipca 1519 r. Paweł szewc Kopia zeznania złożonego przez testatora** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Wpisany do księgi 29 sierpnia 1519 r. ** Elementy formularza instrumentu notarialnego września 1519 r.* Katarzyna Srolanka Kopia zeznania złożonego przez testatorkę** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Wpisany do księgi 10 października 1519 r. ** Informacja o przyniesieniu do odczytania testamentu Katarzyny Srolanki, ibidem, s (9 lipca 1520 r.). 66

69 października 1519 r.* Mikołaj Żebrak (Zebrak) Kopia zeznania złożonego przez testatora** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Wpisany do księgi 29 sierpnia 1519 r. ** Informacja o odczytaniu testamentu i związanych z nim rozliczeniach, ibidem, s. 495 (19 listopada 1520 r.) lipca 1520 r.* Jakub golarz Kopia zeznania złożonego przez testatora ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Wpisany do księgi 27 sierpnia 1520 r marca 1521 r.* Stanisław Kawka, rajca** Kopia zeznania złożonego przez testatora*** ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Wpisany do księgi 8 kwietnia 1521 r. ** Por. Urzędnicy, wg indeksu. *** Elementy instrumentu notarialnego kwietnia 1521 r. Stanisław Nosal Kopia zeznania złożonego przez testatora* ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s * Zapis na rzecz żony określony jako testamentum czerwca 1521 r.* Jakub Zemła ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 379, s. 513** * Data wpisu do księgi. ** Nagłówek z informacją Vide alibi. 67

70 marca 1524 r.* Jan Węgrzynek, łaziebnik Wpis na podstawie zeznania spowiednika, Andrzeja, kaznodziei z kościoła Bożego Ciała ANK, Archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem, sygn. 9, s * Data wpisu do księgi. Kleparz, miasto królewskie, woj. krakowskie, lokacja 1366 r., III grupa podatkowa 179 Ok. 11 kwietnia 1501 r.* Mikołaj zwany Niklos, stary rajca (consul antiquus) ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s. 1 * Część karty z zapisem datacji urwana kwietnia 1502 r. Jan Świekot, stary rajca (consul antiquus) ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s marca 1503 r. Tomasz, kupiec z Krakowa ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s kwietnia 1504 r. Anna Mandzina Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s

71 października 1505 r. Mikołaj Głęboczko ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s czerwca 1506 r.* Wojciech Rak ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s * 1 lipca przed sądem ławniczym wystąpili egzekutorzy testamentu zmarłego Wojciecha Raka kwietnia 1507 r. Małgorzata Maciągowa Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s kwietnia 1507 r. Jan Hanusz, powroźnik ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s maja 1507 r. Jan Rzygała, rzeźnik ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s lipca 1508 r. Jan Waliszowski ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s

72 października 1508 r. Elżbieta Krakowska, płócienniczka Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s września 1510 r. Jan Glony, kuśnierz ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s stycznia 1511 r. Katarzyna, żona Mikołaja kowala Wpis sporządzony po śmierci testatorki* ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s * Wpis opatrzony nagłówkiem Testamenum olim Katherine consortis Nicolai fabri lutego 1511[?] r.* Jan Kruczek, szynkarz wina z Krakowa (caupo vini) ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s * Data feria secunda in crastino s. Mathie zawiera błąd, w 1511 r. św. Macieja przypadało w poniedziałek marca 1511 Jan Kluczka (Kluczko), krawiec * ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s * Kolejny testament 18 kwietnia 1515 r., wpis na podstawie zeznania testatora, ibidem, s , łacina. 70

73 marca 1512 r. Jan Olszowy, stelmach ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s maja 1512 r. Leonard Nowogórski [rajca] * ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s * Nagłówek: Testamentum seu confirmationes testamenti maja 1512 r. Maciej kowal* ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s * Nazwisko (przydomek) nieczytelne lipca 1512 r. Grzegorz, stelmach ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s października 1512 r. Anna Lenartowa, wdowa po Leonardzie Nowogórskim Wpis na podstawie zeznania testatorki* ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s * Zapisy na s. 198 skasowane; uzupełnienie dyspozycji ostatniej woli testatorki ibidem, s. 248 (19 września 1515 r.), kolejny testament 4 kwietnia 1516 r., wpis na podstawie zeznania testatorki, ibidem, s , łacina. 71

74 199 4 maja 1514 r. Anna Czopkowa [żona Jana Czopka]* ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s * 14 maja 1514 wzmiankowana jako zmarła, por. następna pozycja katalogowa maja 1514 r. Jan Czopek ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s kwietnia 1515 r. Jan Blacharz ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s czerwca 1515 r. Katarzyna Szczyrbina Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s grudnia 1515 r. Bartosz Czarny ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s stycznia 1517 r. Bartosz kowal Wpis na podstawie zeznania egzekutorów testamentu ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s

75 205 9 października 1517 r. Mikołaj Korzeczek ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s lutego 1518 r. Dorota Słomina, wdowa po Michale Słomie Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s marca 1518 r. Marcin powroźnik, zięć Fultyna, mieszczanina z Kleparza ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s kwietnia 1518 r. Katarzyna Koczonkowa Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s maja 1518 r. Andrzej Baran ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s sierpnia 1519 r. Jan Janeczka, rajca [burmistrz]* ** ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s * Por. Poczet sołtysów, wójtów i burmistrzów, s ** 5 października zostały wpisane rozliczenia dokonane po śmierci testatora, związane z wykonaniem postanowień jego testamentu, ibidem, s

76 grudnia 1519 r. Anna Dusiowa Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s sierpnia 1520 r. Mikołaj, golarz z ulicy Długiej ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s lipca 1521 r. Leonard Czarny ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s maja 1524 r. Katarzyna Hermatiszowa Wpis na podstawie zeznania testatorki* ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s * Podczas posiedzenia sądu ławniczego w sierpniu tego roku Katarzyna Hermatiszowa potwierdziła postanowienia testamentu, ibidem, s sierpnia 1525 r. Stanisław Kosiarz, stary rajca (consul antiquus) [burmistrz]* ** ANK, Archiwum miasta Kleparza, sygn. 1, s * Por. Poczet sołtysów, wójtów i burmistrzów, s. 99. ** Wpis dotyczący egzekucji testamentu sporządzono 22 listopada 1525 r., ibidem s

77 Kowal, miasto królewskie, woj. brzeskie, lokacja 1339 r., III grupa podatkowa października 1439 r. Jan Granda, były rajca (consul olim existens) AGAD, Księgi miejskie Kowal, sygn. Kowal 1, s [11 lub 18] sierpnia 1466 r.* Jan Żabinoga (Żabinoska) [rajca] Wpis sporządzony na podstawie wcześniejszego zapisu** AGAD, Księgi miejskie Kowal, sygn. Kowal 1, s * Data dzienna częściowo nieczytelna, wpisany do akt po śmierci testatora w związku z rozliczeniami dokonywanymi przez wdowę po Janie, Dorotę Starą Żabinożynę 19 marca 1467 r. ** Po tekście testamentu zanotowano informację o przekazaniu przez wdowę we Włocławku 18 marca 1467 r. legatów przeznaczonych dla kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Małgorzaty w Kowalu na ręce biskupa włocławskiego Jakuba z Sienna, ibidem, s [1468 r.]* honorabilis dominus Szymon ** AGAD, Księgi miejskie Kowal, sygn. Kowal 1, s. 190 * B.d., datacja na podstawie sąsiednich wpisów. ** Zapis pro pauperibus maja 1471 r. Marcin, pasierb Wojciecha Radosta [burmistrza], syn Siemieniecza * AGAD, Księgi miejskie Kowal, sygn. Kowal 1, s. 202 * Skasowany. 75

78 Krosno, miasto królewskie, woj. ruskie, lokacja 1342 r., II grupa podatkowa lutego 1521 r. Małgorzata, wdowa po Szymonie Paulerze Wpis na podstawie zeznania świadków AP Przemyśl, Akta miasta Krosna, sygn. 1, s. 172 Krzywiń, miasto prywatne, własność benedyktynów lubińskich, woj. poznańskie, lokacja między 1262 a 1273, III kategoria podatkowa lipca 1473 r. Katarzyna, żona burmistrza Wpis na podstawie zeznania testatorki* AP Poznań, Akta miasta Krzywiń, sygn. I/59, s. 69 * Wcześniejszy wpis testamentu Katarzyny, skasowany, ibidem, s kwietnia 1478 r. honorabilis dominus Jan Pauk (Pank?) * AP Poznań, Akta miasta Krzywiń, sygn. I/59, s. 95 * Zapis na rzecz siostrzeńców penes testem Simonem publicum notarium protunc existenetem plebanum in Lubyn (Lubiń, miasto w powiecie kościańskim, siedziba opactwa benedyktyńskiego) września 1478 r. Stefan kuśnierz * AP Poznań, Akta miasta Krzywiń, sygn. I/59, s. 102 * Zapis na rzecz córki lutego 1481 r. Maciej, altarysta z kościoła św. Mikołaja w Krzywiniu, syn zmarłego Michała Mroza AP Poznań, Akta miasta Krzywiń, sygn. I/33, s

79 r. Bartłomiej Taszybroda AP Poznań, Akta miasta Krzywiń, sygn. I/60, s r. Piotr Szalasz (Szalaszek) * AP Poznań, Akta miasta Krzywiń, sygn. I/60, s. 8 9 * W nagłówku informacja testamentum seculare lipca 1520 r. Wojciech Czechianek AP Poznań, Akta miasta Krzywiń, sygn. I/33, s lipca 1520 r. Jadwiga zwana Magistra Wpis na podstawie zeznania testatorki* AP Poznań, Akta miasta Krzywiń, sygn. I/33, s. 282 * Nagłówek: Testamentum seu legatum Hedvigis dicte Magistre post mortem viris [s] sui legittimi Johannis de Cząpyn (Czempiń, miasto w powiecie kościańskim, województwie poznańskim) lipca 1520 r. Dorota Woszka Wpis na podstawie zeznania testatorki* AP Poznań, Akta miasta Krzywiń, sygn. I/33, s * Skasowany. 77

80 230 2 stycznia 1524 r. Jerzy były łaziebnik Kopia instrumentu notarialnego sporządzonego na podstawie zeznania testatora AP Poznań, Akta miasta Krzywiń, sygn. I/33, s sierpnia 1525 r. Jan Nojewski AP Poznań, Akta miasta Krzywiń, sygn. I/60, s. 29 Lanckorona, tenuta Lanckorońskich, woj. krakowskie, lokacja 1366 r., III grupa podatkowa sierpnia 1508 r. Maciej Palczek AGAD, Varia archiwalne z Biblioteki Baworowskich, sygn. 253, k v grudnia 1508 r.* Jan Płaza (Plaza) Wpis na podstawie zeznania świadków** AGAD, Varia archiwalne z Biblioteki Baworowskich, sygn. 253, k. 75v. 76 * Błąd w datacji: feria quarta in vigilia Concepcionis Marie 1508 r., w tym roku 7 XII przypadało w czwartek. ** Tekst testamentu przytoczony w 1. osobie l. poj.; informacja o realizacji testamentu ibidem, k. 91v. (13 lutego 1510 r.) maja 1514 r. Marcin Chałupa * AGAD, Varia archiwalne z Biblioteki Baworowskich, sygn. 253, k. 117v. * Zapis na rzecz żony określony jako testamentum. Ilustracja 3 78

81 Lelów, miasto królewskie, woj. krakowskie, lokacja 1314 r., III grupa podatkowa r. Andrzej woźnica z żoną Katarzyną Wpis na podstawie zeznania testatorów* Biblioteka PAU/PAN, rkps 1861, s. 38 * Zapis ogrodu na rzecz szpitala. Lublin, miasto królewskie, stolica województwa, lokacja 1317 r., II grupa podatkowa listopada 1467 r. Dorota, wdowa po Bogaczu Wpis na podstawie zeznania testatorki AP Lublin, Archiwum miasta Lublina, Księgi miasta Lublina, sygn. 1, s. 75 Druk: Księgi wójtowsko ławnicze miasta Lublina, nr sierpnia 1469 r. Jan Handzel i jego żona Nastazja Wpis na podstawie zeznania testatorów* AP Lublin, Archiwum miasta Lublina, Księgi miasta Lublina, sygn. 1, s Druk: Księgi wójtowsko ławnicze miasta Lublina, nr * Zapis wzajemny z legatami na cele pobożne lub 3 października 1471 r.* Jan Smaga Wpis na podstawie zeznania świadków** AP Lublin, Archiwum miasta Lublina, Księgi miasta Lublina, sygn. 1, s. 216 Druk: Księgi wójtowsko ławnicze miasta Lublina z XV, nr 1104 * Błąd w datacji feria quarta ipso die Dyonisii dzień św. Dionizego 3 października przypadał w 1471 r. w czwartek. ** Informacja o spisaniu testamentu w domu chorego testatora i o przekazaniu majątku jego żonie. 79

82 239 3 września 1475 r. Michał Bąk (Bong) * AP Lublin, Archiwum miasta Lublina, Księgi miasta Lublina, sygn. 1, s. 376 Druk: Księgi wójtowsko ławnicze miasta Lublina, nr 1610 * Zapis na rzecz żony i brata, sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu lipca 1516 r. Paweł Pawlik, rzeźnik * AP Lublin, Archiwum miasta Lublina, Księgi miasta Lublina, sygn. 2, k. 13 * Zapis na rzecz żony z dodatkowymi dyspozycjami stycznia 1517 r.* Barbara Konwisarzowa, żona rajcy Piotra Wpis na podstawie zeznania testatorki** AP Lublin, Archiwum miasta Lublina, Księgi miasta Lublina, sygn. 2, k v. * Błąd w dacie feria sexta ispo die Fabiani et Sebastiani, ponieważ w 1517 r. dzień św. Fabiana i Sebastiana przypadał we wtorek. ** Po tekście testamentu następuje zeznanie rajcy Piotra, męża testatorki potwierdzającego sporządzenie przez nią testamentu wpisanego do akt radzieckich zniszczonych podczas pożaru miasta, ibidem, 18v lipca 1516 r. rajca Piotr konwisarz zapisał swojej żonie Barbarze domek z browarem, które po śmierci Barbary miały stać się własnością bractwa krawców stycznia 1517 r. Tomasz, pisarz miejski i rajca z żoną Anną Wpis na podstawie zeznania testatorów* AP Lublin, Archiwum miasta Lublina, Księgi miasta Lublina, sygn. 2, k v. * Zapis Tomasza na rzecz Anny i testament Anny z datą 18 marca 1516 r. 80

83 243 3 lipca 1521 r. Walenty Racheński, rajca z żoną Agnieszką Wpis na podstawie zeznania testatorów* AP Lublin, Archiwum miasta Lublina, Księgi miasta Lublina, sygn. 2, k. 101 * Zapis wzajemny z dodatkowymi dyspozycjami lipca 1525 r. Maciej z Dąbrowicy*, sługa (factor) kasztelana krakowskiego** *** AP Lublin, Archiwum miasta Lublina, Księgi miasta Lublina, sygn. 2, k v. * Dąbrowica, wieś, woj. lubelskie. ** Kasztelanem krakowskim był wówczas Mikołaj Firlej z Dąbrowicy. *** Zapis na rzecz żony i córki sierpnia 1525 r. Piotr stelmach AP Lublin, Archiwum miasta Lublina, Księgi miasta Lublina, sygn. 2, k. 238v Łódź, miasto biskupów włocławskich, woj. łęczyckie, prawa miejskie 1423 r., IV grupa podatkowa czerwca 1514 r. Marcin krawiec AGAD, Księgi miejskie Łódź, sygn. Łódź 1, k. 40v 41 81

84 listopada 1525 r. Grzegorz lyczyk [?] z żoną Anną* Wpis na podstawie zeznania testatorów AGAD, Księgi miejskie Łódź, sygn. Łódź 1, k v * Tekst częściowo nieczytelny ze względu na ubytki. Mogielnica, miasto cystersów z Sulejowa, woj. rawskie, lokacja na prawie miejskim 1317 r., III grupa podatkowa marca 1520 r. Zuzanna Makowczyna, żona Stanisława Makówki Wpis na podstawie zeznania testatorki* AGAD, Varia archiwalne z Biblioteki Baworowskich, sygn. 263, s * Skasowany; kopia sporządzona przez Wacława Izdbieńskiego, notariusza publicznego, testament potwierdzony przez Stanisława ze Strzelec, doktora dekretów i kanonika poznańskiego, włocławskiego, płockiego i warszawskiego, oficjała warszawskiego (por. Księga radziecka miasta Starej Warszawy, t. 1: , wyd. A. Wolff, Wrocław 1963, wg indeksu; A. J. Sołtan, A. Sołtan, Stanisław ze Strzelec, PSB, t. 42, s ) na prośbę Stanisława Makowka de Gosczyn (ibidem, s. 46); Goszczyn, miasto, pow. grójecki, Księstwo Mazowieckie stycznia 1525 r.* Stanisław Ślisz (Śliżowicz) [?] Varia archiwalne z Biblioteki Baworowskich, sygn. 263, s * Błąd w datacji (die Solis vigesima mensis Januarii), 20 stycznia w 1525 r. przypadał w piątek. 82

85 Nowy Sącz, miasto królewskie, woj. krakowskie, lokacja w 1292 r., II grupa podatkowa października 1488 r. Michał Smocz * ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s. 20 * Dyspozycja podzielona na trzy zapiski, działy majątkowe między spadkobiercami, ibidem, s (1501 r.) marca 1490 r. Kacper, blecharz (albator) ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s listopada 1490 r. Hieronim Korczpeter ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s kwietnia 1491 r. Katarzyna Smeczyna, tkaczka Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 3, s kwietnia 1491 r. Piotr Szemian ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 3, s

86 255 2 marca [1492 r.]* Dorota, wdowa po Marku, żona Piotra Całuskiego Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s * Brak daty rocznej, wpis między zapiskami z 1492 r kwietnia 1492 r. Marcin cieśla Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s maja 1492 r. Zofia, żona Michała Skowronka Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s maja 1492 r. Katarzyna Wieprzkowa Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s maja 1492 r. Marcin Strasz* ** ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s. 116 * Ojciec Michała Strasza, ławnika z Nowego Sącza. ** Inwentarz wzdania Michała Strasza w dobra ojcowskie, ibidem, s (1495 r.); ugoda między spadkobiercami, ibidem s (1495 r.). 84

87 260 2 stycznia 1494 r. Elżbieta, bednarka*, żona Jana Białogradskiego Wpis na podstawie zeznania testatorki Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s * Elizabeth doleatrix dicta po czym następuje przydomek nieczytelny ze względu na wyblakły atrament czerwca 1494 r. Piotr Adam Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s lutego 1495 r. Małgorzata Odmianowa, żona Jana Odmiana Wpis na podstawie zeznania testatorki* ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 3, s * Kolejny testament, 23 stycznia 1499 r., wpis na podstawie zeznania testatorki, która stawiła się z pełnomocnikiem; ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s. 412, łacina kwietnia 1495 r. Dorota Teofilowa Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s stycznia 1496 r. Jakub Głowacz ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s

88 265 6 maja 1496 r. Tomasz Okacz, przedmieszczanin Wpis na podstawie zeznania świadków* ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s * Zapiska o sprzedaży odziedziczonego majątku przez spadkobierców, ibidem, s. 295 (1495 r.) października 1496 r. Szymon Kopytko ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s października 1496 r. Wojciech kuśnierz ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s listopada 1496 r. Jakub Król, szewc Wpis na podstawie zeznania świadków* ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s * Informacje o sporach o spadek, ibidem s. 573 i nn. (1502 r.) lutego 1497 r. Jan Sołtysek * ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s * Inwentarz, ibidem, s. 387 (1498 r.) października 1497 r. Jan Lyndelabe Wpis na podstawie zeznania świadków ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s

89 271 9 maja 1498 r. Marcin, ingeniosus, syn Mikołaja Maskala, wnuk Marcina Sikory* ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 3, s. 107 * Resignatio na rzecz krewnych ze skutkiem po śmierci testatora stycznia 1499 r. Stanisław Grot Wpis na podstawie zeznania świadków* ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s * Arrestatio wszystkich dóbr dokonana przez żonę testatora (ustanowioną spadkobierczynią), ibidem, s stycznia 1499 r. Michał Kasperlink * ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s * Postanowienia testamentu wpisane w formie czterech zapisek maja 1499 r. Bartłomiej alias Bartosz Robotnik ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s sierpnia 1499 r. Małgorzata Clozowa Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 3, s

90 stycznia 1500 r. Jan Rusek, kmieć (falcifer) * ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s * Zapis na przeżycie dokonany przez testatora w chorobie, ibidem, s (1498 r.) listopada 1500 r. Jan igielnik * ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s. 492 * Egzekucja testamentu i ugoda między spadkobiercami, ibidem, s. 493 (1500 r.) kwietnia 1501 r. Piotr Porębski, przedmieszczanin ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s lutego 1504 r. Stanisław Janowy ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s kwietnia 1504 r. Wierzbięta, generosus, dziedzic Przyszowej* ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s * Przyszowa wieś i dwór w woj. krakowskim, pow. sądecki, siedziba Wierzbiętów herbu Janina maja 1504 r. Michał krawiec ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 2, s

91 282 9 lutego 1508 r. Bartłomiej Róg, rajca * ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 4, s. 25 * Testament poprzedzają na s. 24: potwierdzenie przez ławników możliwości dysponowania majątkiem przez testatora; zobowiązanie jego żony Urszuli, że z otrzymanych po śmierci męża pieniędzy uczyni m.in. legaty na rzecz Kościoła; informacja, że testator przekazuje (dat et legat) żonie prawo do wszystkich zobowiązań pieniężnych, ibidem, s. 56 (1509 r.) września 1509 r.* Mikołaj rymarz, rajca stary** Kopia dokumentu rady Nowego Sącza przedstawionego ławie przez rajców ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 4, s. 66 * Data wpisu do księgi ławniczej. ** Por. kolejny nr katalogowy grudnia 1509 r.* Anna, wdowa po Mikołaju rymarzu** Kopia dokumentu ławników krakowskich*** ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 3, s * Data wystawienia dokumentu wpisanego do księgi 3 lutego 1524 r. ** Por. poprzedni nr katalogowy. *** Wpis zatytułowany: Dorothee uxoris Petri sartoris. Dorota, córka testatorki, żona Piotra rajcy nowosądeckiego, por. nr katalogowy stycznia 1511 r. Mikołaj Zabłotny ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 4, s lipca 1511 r. Tomasz, młynarz ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 4, s

92 287 4 maja 1512 r. Jan Ambrosi, ślusarz (serifex) ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 4, s lipca 1512 r. Marcin Pąkała, laboriosus, przedmieszczanin* Wpis do księgi na podstawie zeznania testatora ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 3, s * Zapis na rzecz żony, z zastrzeżeniem, że 10 grzywien ma zostać przekazane na rzecz Kościoła kwietnia 1514 r. Maciej Żmudzilato ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 4, s czerwca 1516 r. Albert Latoszek, szewc ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 4, s października 1518 r. Katarzyna Kościeńska Wpis na podstawie zeznania testatorki* ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 4, s. 481 * W tekście wpisu informacja, że zapis ma być unieważniony, jeśli testatorka wyzdrowieje stycznia 1520 r. Katarzyna, żona Jana Gruchy Wpis na podstawie zeznania testatorki* ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 4, s. 536 * W tekście wpisu informacja, że zapis ma być unieważniony, jeśli testatorka wyzdrowieje. 90

93 kwietnia 1521 r. Mikołaj Gnat* ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 4, s. 603 * Zapis na rzecz żony i pasierbów sierpnia 1521 r.* Urszula Krzysztofowa, żona rajcy Krzysztofa, piekarza** Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 4, s * Wpis pod nagłówkiem z tą datą wśród zapisek z następnego tygodnia. ** Ibidem, s. 616, 14 sierpnia 1521 r. wpisano wyrok, że ten testament zeznany wobec sądu potrzebnego ma moc prawną i ma zostać wpisany do akt ławniczych, informacja o realizacji testamentu przez egzekutorów w kolejnych zapiskach listopada 1522 r.* Małgorzata Jaklo Wpis na podstawie zeznania testatorki ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 4, s * W tekście błędnie wpisany rok 1523, na co wskazują sąsiednie zapiski oraz datacja feria sexta ipso die Presentacionis Beate Marie Virginis, które to święto przypadało w 1523 r. w sobotę marca 1523 r. Zuzanna alias Zuchna Mnichowa Wpis na podstawie zeznania świadków* ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 4, s * Wpisano do księgi 15 kwietnia 1523 r.; informacja o egzekucji testamentu, ibidem, s

94 297 3 lutego 1524 r. Piotr krawiec, rajca urzędujący* ** ANK, Akta miasta Nowego Sącza, sygn. 3, s * W treści wspomniano o zapisie wzajemnym sporządzonym przed Sądem Najwyższym Prawa Niemieckiego na Zamku Krakowskim, por. nr katalogowy 284. ** Wpis zatytułowany: Donatio domini Petri sartoris consulis residentis. Olkusz, miasto królewskie, woj. krakowskie, lokacja 1299 r., II grupa podatkowa lutego 1462 r. Mikołaj alias Clos Pieszel * AGAD, Księgi miejskie Olkusz, sygn. 1, k. 8 * Zapis na rzecz żony określony jako testamentum stycznia 1463 r. Katarzyna Będzińska Wpis na podstawie zeznania testatorki AGAD, Księgi miejskie Olkusz, sygn. 1, k. 10v. 11 Ilustracja 4 Pilzno, miasto królewskie, woj. sandomierskie, lokacja 1354 r., III grupa podatkowa stycznia 1440 r. Probus vir dictus Tossir * Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, sygn. 2083/II, s. 130 * Zapis sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu. 92

95 301 6 lutego 1443 r. Piotr prudens * Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, sygn. 2083/II, s. 128 * Zapis sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu r. Bartosz Czarny (Niger) * Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, sygn. 2083/II, s. 128 * Ustanowienie pełnomocników testamentu grudnia 1449 r. Jan, syn szewca (sutoris) Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, sygn. 2083/II, s sierpnia 1450 r. Stefan Newgebner * Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, sygn. 2083/II, s. 126 * Zapis sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu sierpnia 1450 r. Piotr miecznik * Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, sygn. 2083/II, s. 126 * Zapis sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu. 93

96 lub 28 sierpnia 1450 r.* Cleinpetir tkacz [rajca] * Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, sygn. 2083/II, s. 126 * Zapis sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu września 1450 r. Wojciech Russek * Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, sygn. 2083/II, s. 125 * Zapis sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu września 1450 r. Jakub kowal * Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, sygn. 2083/II, s. 125 * Skasowany września 1450 r. Agnieszka, żona Stanisława Sytki Wpis na podstawie zeznania testatorki* Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, sygn. 2083/II, s. 125 * Zapis sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu, skasowany października 1450 r.* Hanusz Newbecke [rajca] ** Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, sygn. 2083/II, s. 124 * Datę in die sancti Dionisii rozwiązano zgodnie z kalendarzem diecezji krakowskiej. ** Zapis sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu. 94

97 311 3 grudnia 1464 r. Stefan Domslar (Domsler), płóciennik * Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, sygn. 2083/II, s. 126 * Dyspozycje zanotowane w 1. osobie liczby poj.; zapis sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu, ibidem, s. 117 (17 sierpnia 1450 r.) maja 1475 r. Stanisław alias Wasyl, duchowny ANK, Akta miasta Pilzna, sygn. 51, s. 167 (166) Pleszew, miasto szlacheckie, woj. kaliskie, lokacja przed 1283 r., II grupa podatkowa r. Pani wójtowa (advocatissa) Wpis sporządzony po śmierci testatorki APP, Akta miasta Pleszew, sygn. I/2, s. 3 Druk: Najdawniejsze zapiski z księgi miejskiej Pleszewa, nr maja 1483 r. Agnieszka Starościna, żona Michała Zapis na podstawie ustanego zeznania wójta i ławników pleszewskich w czasie sprawy o unieważnienie postanowień testatorki* APP, Akta miasta Pleszew, sygn. I/2, s. 10 Druk: Najdawniejsze zapiski z księgi miejskiej Pleszewa, nr 127 * Testament uznany za nieważny z powodu niedopełnienia formalności, por. także ibidem, nr

98 r. Jan Wanat, laboriosus* ** APP, Akta miasta Pleszew, sygn. I/2, s. 30 Druk: Najstarsza pleszewska księga radziecka, nr 20 * W tekście zapiski określony jako providus. ** Rozliczenia po śmierci testatora, ibidem, nr września 1497 r.* Barbara Nadmiskowa Wypis z oryginału [wpis na podstawie zeznania świadków?]** APP, Akta miasta Pleszew, sygn. I/2, s. 42 Druk: Najstarsza pleszewska księga radziecka, nr 44 * Wpis w księdze z 1498 r. ** Nagłówek: Ex testamento Barbare Nadmiszkova ad partem Anne uxoris Nicolai Szithko ratione propinquitatis eiusdem Anne grudnia 1498 r. Jan Krzyk, garncarz, laboriosus * APP, Akta miasta Pleszew, sygn. I/10, s * Nagłówek: Resignacio domus testamentaliter lutego 1499 r. Elżbieta Peszczyna Wpis na podstawie zeznania testatorki* APP, Akta miasta Pleszew, sygn. I/2, s. 43 Druk: Najstarsza pleszewska księga radziecka, nr 46 * Zapis na rzecz męża z dodatkowymi dyspozycjami. 96

99 stycznia 1500 r. Hieronim zwany Jeroni APP, Akta miasta Pleszew, sygn. I/2, s. 45 Druk: Najstarsza pleszewska księga radziecka, nr r.* Andrzej Wszołek z żoną Trojką Wpis na podstawie zeznania testatorów** APP, Akta miasta Pleszew, sygn. I/2, s. 61 Druk: Najstarsza pleszewska księga radziecka, nr 81 * Tylko data roczna. ** Zapis na rzecz męża z dodatkowymi dyspozycjami października 1507 r. Maciej [Kostrzewa] z żoną Jadwigą Kostrzewiną Wpis na podstawie zeznania testatorów* APP, Akta miasta Pleszew, sygn. I/2, s Druk: Najstarsza pleszewska księga radziecka, nr 86 * Zapis wzajemny z dodatkowymi dyspozycjami, informacja o rozliczeniu zapisu Jadwigi określonego jako testamentum, ibidem, nr 94 (1509 r.), por. nr katalogowy września 1508 r. Jan Myszka * APP, Akta miasta Pleszew, sygn. I/2, s. 67 Druk: Najstarsza pleszewska księga radziecka, nr 90 * Elementy instrumentu notarialnego. 97

100 sierpnia 1512 r.* Maciej Kostrzewa** Zapis zeznania świadków*** APP, Akta miasta Pleszew, sygn. I/2, s. 75 Druk: Najstarsza pleszewska księga radziecka, nr 105 * Data wpisu do księgi sporządzonego po śmierci testatora. ** Por. nr katalogowy 321. *** Informacja o postanowieniach testamentu spisanego i uwierzytelnionego przez plebana pleszewskiego lutego 1518 r.* Dorota Sobocka Wpis na podstawie zeznania świadków** APP, Akta miasta Pleszew, sygn. I/2, s. 84 Druk: Najstarsza pleszewska księga radziecka, nr 118 * Data wpisu do księgi sporządzonego po śmierci testatorki. ** Nagłówek: Reformaciio seu inscripcio hereditatis pie memorie Dorothee Soboczska post suam mortem Płock, miasto książęce, od 1495 r. królewskie, stolica księstwa (województwa), lokacja w 1237 r., II grupa podatkowa grudnia 1489 r. Jurga aptekarz z żoną Agatą Wpis na podstawie zeznania testatorów* AGAD, Księgi miejskie Płock, sygn. Płock 1, k. 3v. 4 Druk: Księga ławnicza miasta Płocka, nr 10 * Zapis wzajemny określony jako testamentum seu ultima voluntas, potwierdzony ponownym zeznaniem i wpisem do księgi 7 maja 1490 r. 98

101 października 1492 r. [?]* Anna Brukarka, wdowa po Wojciechu Brukarzu Kopia dokumentu wystawionego w formie instrumentu notarialnego AGAD, Księgi miejskie Płock, sygn. Płock 1, k. 10v. 11 Druk: Księga ławnicza miasta Płocka, nr 42 * Data dzienna nie zgadza się z dniem tygodnia, błędnie została także podana indykcja (por. Księga ławnicza miasta Płocka, nr 42, przyp. 1); do księgi ławniczej testament został wpisany 10 grudnia 1493 r. na polecenie rady miejskiej (por. ibidem, nr 43) czerwca 1493 r. Jan Filipowicz z żoną Anną* Wpis na podstawie zeznania testatorów AGAD, Księgi miejskie Płock, sygn. Płock 1, k. 7 Druk: Księga ławnicza miasta Płocka, nr 26 * Zapis wzajemny określony jako testamentum seu ultima voluntas sierpnia 1495 r.* Piotr Kępka, garncarz z żoną Anną Wpis na podstawie zeznania testatorów** AGAD, Księgi miejskie Płock, sygn. Płock 1, k. 13v. Druk: Księga ławnicza miasta Płocka, nr 55 * W okresie zarazy (por. ibidem, nr 56). ** Zapis wzajemny określony jako uczyniony testamentaliter, z klauzulą dotyczącą rozdysponowania majątku po śmierci małżonków sierpnia 1495 r.* Anna Wronina Wpis na podstawie zeznania testatorki AGAD, Księgi miejskie Płock, sygn. Płock 1, k. 14 Druk: Księga ławnicza miasta Płocka, nr 57 * Sporządzony w okresie zarazy (por. ibidem, nr 56). 99

102 330 b.d. [między 17 a 20 sierpnia 1495 r.]* Małgorzata Pazurzyna Wpis na podstawie zeznania testatorki AGAD, Księgi miejskie Płock, sygn. Płock 1, k. 14 Druk: Księga ławnicza miasta Płocka, nr 58 * Datacja na podstawie sąsiednich zapisek; testament sporządzony w okresie zarazy (por. ibidem, nr 56) sierpnia 1495 r.* Piotr Długi ** AGAD, Księgi miejskie Płock, sygn. Płock 1, k. 16 Druk: Księga ławnicza miasta Płocka, nr 65; Zbiór dokumentów i listów miasta Płocka, t. 1, wyd. S. M. Szacherska, Warszawa 1975, nr 260 * Sporządzony w okresie zarazy (por. Księga ławnicza miasta Płocka, nr 56). ** Sporządzony w domu testatora przez notariusza publicznego sierpnia 1495 r.* Stanisław Kaszel ** AGAD, Księgi miejskie Płock, sygn. Płock 1, k. 14v. Druk: Księga ławnicza miasta Płocka, nr 60; Zbiór dokumentów i listów miasta Płocka, t. 1, nr 261 * Sporządzony w okresie zarazy (por. Księga ławnicza miasta Płocka, nr 56). ** Sporządzony w domu testatora przez notariusza publicznego sierpnia 1495 r.* Bartłomiej Kawka ** AGAD, Księgi miejskie Płock, sygn. Płock 1, k. 14v. 15 Druk: Księga ławnicza miasta Płocka, nr 61; Zbiór dokumentów i listów miasta Płocka, t. 1, nr 262 * Sporządzony w okresie zarazy (por. Księga ławnicza miasta Płocka, nr 56). ** Sporządzony w domu testatora przez notariusza publicznego. 100

103 września 1495 r.* Jan Rybak ** AGAD, Księgi miejskie Płock, sygn. Płock 1, k. 16v. Druk: Księga ławnicza miasta Płocka, nr 67; Zbiór dokumentów i listów miasta Płocka, t. 1, nr 263 * Sporządzony w okresie zarazy (por. Księga ławnicza miasta Płocka, nr 56). ** Sporządzony w domu testatora przez notariusza publicznego września 1502 r. Katarzyna Roszkowa Wpis na podstawie zeznania testatorki AGAD, Księgi miejskie Płock, sygn. Płock 1, k. 38 Druk: Księga ławnicza miasta Płocka, nr listopada 1506 r. Anna Barłożkowa, przedmieszczanka Wpis na podstawie zeznania testatorki* AGAD, Księgi miejskie Płock, sygn. Płock 1, k. 55v. 56 Druk: Księga ławnicza miasta Płocka, nr 247 * Sporządzony w domu testatorki; rozliczenia wykonawców testamentu: ibidem, nr 294 (12 czerwca 1508 r.) czerwca 1507 r.* Stanisław Goworowski Kopia zeznania złożonego przez testatora** AGAD, Księgi miejskie Płock, sygn. 1, k v. Druk: Księga ławnicza miasta Płocka, nr 270 * Do księgi miejskiej wpisany po 3 stycznia 1508 r. (por. ibidem, nr 269). ** Quittacio testamenti Goworowszki wpisane do księgi 28 stycznia 1508 r. (ibidem, nr 273). 101

104 lipca 1507 r. Dorota Plebanowa Kopia zeznania złożonego przez testatorkę* AGAD, Księgi miejskie Płock, sygn. Płock 1, k. 57v. Druk: Księga ławnicza miasta Płocka, nr 258 * Wpis zatytułowany Donacio bonorum pueris Czurilko kwietnia 1509 r.* Katarzyna Pulewczyna, wdowa po Pawle Pulewce Kopia zeznania złożonego przez testatorkę AGAD, Księgi miejskie Płock, sygn. Płock 1, k. 70v. 71 Druk: Księga ławnicza miasta Płocka, nr 331 * Wpisany do księgi między 18 września a 5 października 1509 r. wraz z inwentarzem pośmiertnym sporządzonym na polecenie rady miejskiej 25 maja tegoż roku lutego 1514 r. Dorota, żona Jana Kosznika Wpis na podstawie zeznania testatorki* AGAD, Księgi miejskie Płock, sygn. Płock 1, k. 103 Druk: Księga ławnicza miasta Płocka, nr 473 * Wpis zatytułowany Donacio bonorum Joanni Cosznyk kwietnia 1514 r. Bieta, żona Wojciecha Gruszki, sukiennika Zapis zeznania testatorki AGAD, Księgi miejskie Płock, sygn. Płock 1, k Druk: Księga ławnicza miasta Płocka, nr 477 * Zapiski dotyczące podziału majątku z okresu 30 kwietnia (ibidem, nr 478). 102

105 czerwca 1514 r. Wawrzyniec Lula, szewc * AGAD, Księgi miejskie Płock, sygn. Płock 1, k. 107v. 107av. [s.] Druk: Księga ławnicza miasta Płocka, nr 485 * Potwierdzony [22 maja] 1517 r. przez testatora i jego żonę Barbarę przed wójtem płockim Stanisławem Szkułą stycznia 1515 r.* Maciej zwany Dzika Baba Kopia zeznania złożonego przez testatora AGAD, Księgi miejskie Płock, sygn. 1, k. 113 Druk: Księga ławnicza miasta Płocka, nr 505 * Wpisany do księgi między 25 stycznia a 25 lutego 1515 r marca 1517 r.* Andrzej Manio Kopia zeznania złożonego przez testatora AGAD, Księgi miejskie Płock, sygn. Płock 1, k. 135v. 136 Druk: Księga ławnicza miasta Płocka, nr 602 * Wpisany do księgi między 22 a 30 marca 1517 r października 1521 r.* Jan Wikiel Kopia dokumentu zawierającego oświadczenie złożone przez testatora w obecności świadków (ławników) AGAD, Księgi miejskie płockie, sygn. Płock 3, k. 8 9 * Wpisany do księgi 11 marca 1522 r. 103

106 Poniec, miasto szlacheckie, woj. poznańskie, lokacja przed 1309 r., III grupa podatkowa lutego 1513 r. Marcin Sztriak [?] * Akta miasta Poniec, sygn. I/17, s. 50 * Zapis pobożny. Proszowice, miasto królewskie, woj. krakowskie, lokacja między 1356 a 1358 r., II grupa podatkowa 347 [1418 r.] Katarzyna Morawska Wpis na podstawie zeznania testatorki* ANK, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 166, s. 1 * Zapis pobożny, tekst słabo czytelny z powodu zniszczenia karty grudnia 1475 r. Szymon Dulka przed wójtem, rajcami i ławnikami, potwierdzonego przez sąd ławniczy ANK, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 160, s października 1482 r. Piotr Skowronek * ANK, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 160, s. 277 * Zapis pola na rzecz kościoła św. Jana Chrzciciela w Proszowicach października 1482 r. Jan i Maciej, synowie Elżbiety Kobieliny Wpis na podstawie zeznania matki ANK, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 160, s

107 października 1482 r. Dorota Piotrkowa Wpis na podstawie zeznania testatorki* ANK, Akta miasta Proszowic, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 160, s * Zapis zagrody (ortularia) na rzecz kościoła św. Jana Chrzciciela w Proszowicach stycznia 1487 r. Małgorzata Spitarska Wpis na podstawie zeznania testatorki* ANK, Akta miasta Proszowic, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 160, s. 402 * Zapis sporządzony testamentaliter na rzecz kościoła św. Jana Chrzciciela w Proszowicach za zgodą męża i krewnych r.* Maciej Kapustka ** ANK, Akta miasta Proszowic, sygn. Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 160, s. 441 * Brak daty dziennej, wpisany do księgi między 23 stycznia a 20 lutego. ** Zapis na rzecz kościoła św. Jana Chrzciciela w Proszowicach grudnia 1491 r. Anna Lewkowa Wpis na podstawie zeznania testatorki* ANK, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 160, s. 486 * Zapis na rzecz kościoła św. Jana Chrzciciela w Proszowicach zatytułowany Anna Lewkowa cum honorabili Andrea. 105

108 r.* Grzegorz Kociela z żoną Katarzyną Wpis na podstawie zeznania testatorów** ANK, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 160, s * Brak daty dziennej, wpisany do akt po 2 grudnia. ** concordia et condictamen między małżonkami, po ich śmierci majątek przechodzi na rzecz kościoła św. Jana Chrzciciela w Proszowicach. 356 Przed 17 listopada 1497 r. Stanisław Drzemlik, syn Wojciecha Wpis na podstawie zeznania ojca testatora* ANK, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 167, s. 398 * Potwierdzenie postanowień testamentu czerwca [1498 r.] Jan powroźnik z żoną Małgorzatą Kopia dokumentu wójta, rady i ławy potwierdzającego testamentum* ANK, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 160, s * Zapis domu na rzecz bractwa literackiego, w nagłówku: Johannes funifex et Margaretha uxor eius cum fraternitate litteratorum lipca 1499 r.* Grzegorz Olszak Wpis na podstawie zeznania rajców ANK, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 160, s * Wpisany do księgi z datą 24 stycznia 1500 r. na polecenie sądu ławniczego, który 10 stycznia polecił wpisanie testamentu do akt za zgodą dzieci zmarłego testatora listopada 1499 r. Małgorzata Harzina Wpis na podstawie zeznania testatorki* ANK, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 167, s * Zapis całości dóbr na rzecz plebana z Pleśnej (de Pląszna) oraz zeznanie długów; Pleśna, wieś, woj. sandomierskie. 106

109 360 7 lutego 1500 r.* Elżbieta Rudnikowa Kopia dokumentu wójta, rady i ławy potwierdzającego testamentum ANK, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 160, s * Wpisany do księgi 9 lutego 1504 r lutego 1501 r. Klemens Slonko [rajca]* z żoną Zofią Kopia dokumentu sądu ławniczego potwierdzającego darowiznę łaźni miastu pro honore Dei** ANK, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 160, s * 27 maja 1496 r. Jan Olbracht zezwolił rajcy proszowickiemu Klemensowi Slonko na wzniesienie ołtarza w kościele pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela w Proszowicach, Matricularum Regni Poloniae summaria, wyd. T. Wierzbowski, t. II, Warszawa 1907, nr 638. ** W 1504 r. Klemens Slonko sporządził zapis na rzecz żony Katarzyny [s], ibidem, s września 1504 r. Elzbieta Opoczyna Wpis na podstawie zeznania testatorki* ANK, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 160, s * Zapis na rzecz kościoła św. Jana Chrzciciela marca 1514 r. Mikołaj Biczek (Byczek), kmieć z Makocic* ** ANK, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 161, s * Makocice, wieś, pow. proszowicki, parafia Proszowice. ** Por. U. Sowina, Testament pewnego kmiecia. Przyczynek do badań nad relacjami międzystanowymi w późnym średniowieczu i wczesnej nowożytności, w: Civitas et villa. Miasto i wieś w średniowiecznej Europie Środkowej, Wrocław-Praha 2002, s

110 listopada 1525 r. Wojciech Wojtman, kowal Kopia dokumentu wystawionego przez testatora* ANK, Variae civitates et villae zbiór szczątków zespołów, sygn. 161, s. 165 * Przedstawiony sądowi ławniczemu przez żonę testatora i wpisany do księgi 12 stycznia 1526 r. Przemyśl, miasto królewskie, woj. ruskie, lokacja w 1389 r., II grupa podatkowa sierpnia 1413 r. Clos Ympner [ławnik] * AP Przemyśl, Archiwum miasta Przemyśla, sygn. 1, s. 34 Druk: Pomniki dziejowe Przemyśla, t. 1, nr * Skasowany. Poniżej pisarz zaczął notować informację o zapisie dokonanym przez Małgorzatę, żonę testatora, ibidem, nr 456. Kompletny zapis, z tą samą datą, ibidem, nr 472 (AP Przemyśl, Archiwum miasta Przemyśla, sygn. 1, s. 36) sporządzony przez notariusza publicznego Tomasza, rektora szkoły przemyskiej lutego 1416 r. Mikołaj Tysper Mawel z żoną Elżbietą Wpis na podstawie zeznania testatorów* AP Przemyśl, Archiwum miasta Przemyśla, sygn. 1, s. 71 Druk: Pomniki dziejowe Przemyśla, t. 1, nr * Zapis wzajemny małżonków z warunkowym legatem na rzecz syna; dwukrotny wpis o tej samej treści r. Marcin, niegdyś sługa Jaśka (servus Iaschkonis) Wpis na podstawie zeznania świadka i beneficjenta testamentu* AP Przemyśl, Archiwum miasta Przemyśla, sygn. 1, s. 112 Druk: Pomniki dziejowe Przemyśla, t. 1, nr 1164 * Legat na rzecz Jana, kaznodziei niemieckiego, określony jako sporządzony in testamento. 108

111 368 2 maja 1421 r. Andrzej Paszkowicz * AP Przemyśl, Archiwum miasta Przemyśla, sygn. 1, s. 124 Druk: Pomniki dziejowe Przemyśla, t. 1, nr 1284 * Zapis na rzecz żony i córki z dodatkową dyspozycją dotyczącą zwrotu długu kwietnia 1440 r. Peterlinus rajca z żoną Barbarą Wpis na podstawie zeznania testatorów* AP Przemyśl, Archiwum miasta Przemyśla, sygn. 1, s. 350 Druk: Pomniki dziejowe Przemyśla, t. 1, nr 2928 * Zapis wzajemny z legatami dla innych osób i zapisami na cele pobożne września 1447 r. Helena (Elena) Wpis na podstawie zeznania świadków* AP Przemyśl, Archiwum miasta Przemyśla, sygn Druk: Pomniki dziejowe Przemyśla, t. 2, nr 131 * Na podstawie zeznania testatorki uczynionego in lecto egritudinis lipca 1449 r. Hanula wdowa Wpis na podstawie zeznania testatorki* AP Przemyśl, Archiwum miasta Przemyśla, sygn. 2 Druk: Pomniki dziejowe Przemyśla, t. 2, nr 589 * Zapis na rzecz cechu rzeźników sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu, skasowany, dopisek na marginesie Revocavit sana veniens de via. 75 Kwerenda została przeprowadzona na podstawie edycji źródłowej, w której nie podano stron oryginału. 109

112 kwietnia 1452 r. Katarzyna Kordiszowa Wpis na podstawie zeznania testatorki* AP Przemyśl, Archiwum miasta Przemyśla, sygn. 2 Druk: Pomniki dziejowe Przemyśla, t. 2, nr 1070 * Zapis jednego z legatów wykreślony; kolejne wpisy związane z dyspozycjami ostatniej woli testatorki: Pomniki dziejowe Przemyśla, t. 2, nr 1073 (21 kwietnia 1452 r.) czerwca lub 2 sierpnia 1454 r.* Staszek, brat Wojciecha Gajowego ** AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 3, s. 50 * In crastino sancti Petri, wcześniejsze zapiski sporządzono w piątek przed dniem świętych Piotra i Pawła, późniejsze w piątek po święcie Narodzenia NMP. ** Zapiski dotyczące realizacji testamentu: ibidem, s. 65 (27 listopada 1454 r.) marca 1462 r.* Maciej Taczyk ** AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 3, s. 387 * Data sporządzenia testamentu, wpisany do akt między notkami z datą 26 marca 1462 r. ** Zapis na rzecz żony z zapisami na cele pobożne: ibidem, s. 109 (sporządzony 2 lipca 1456 r., wpisany do akt dzień później). Zapiski dotyczące spłaty długów zmarłego przez wdowę, ibidem, s. 385 (26 marca 1462 r.) i 393 (14 maja 1462 r.). Spory sądowe o dobra Taczykonis, ibidem, s (26 sierpnia 1463 r.) i s. 489 (27 stycznia 1464 r.). Wyrok sądu wyższego ze Lwowa w sprawie tych sporów, ibidem, s. 471 (11 listopada 1463 r.) kwietnia 1464 r. [Małgorzata]* Sądkowa [młynarzowa] Wpis na podstawie zeznań testatorki** AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 3, s. 499 * W zapisce nie podano imienia testatorki. Najpewniej chodzi o Małgorzatę Sądkową, młynarzową, pochodzącą prawdopodobnie z Mościsk (m., woj. ruskie). ** Wyznaczenie egzekutorów swoich dóbr na wypadek, gdyby testatorka nie wróciła z pielgrzymki do Rzymu w ciągu 4 lat. Trzy skasowane zapiski dotyczące spraw majątkowych testatorki, w jednej z notek znajduje się rodzaj legatu, ibidem, s (28 sierpnia 1467 r.). 110

113 376 1 czerwca 1470 r. Zygmunt Czech, familiaris pana Barszy (domini Barszy) AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 4, s czerwca 1471 r. Jan Czyrnia AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 4, s. 106 * Realizacja postanowień: ibidem, s (24 stycznia 1472) i 214 (20 listopada 1472 r.) lipca 1471 r. Gromek z Birczy* ** AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 4, s. 115 * Bircza, miasto, IV kategoria podatkowa, woj. ruskie. ** Testament sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu lutego 1474 r. Klara Czwernarowa antiqua Wpis na podstawie zeznania testatorki* AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 4, s * Testatorka określa, jak po jej śmierci mają zostać rozdysponowane pieniądze, które jest jej winny jej syn sierpnia 1475 r. Marcin, witryk kościoła katedralnego * AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 4, s. 450 * Testament sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu, skasowany, kolejny testament sporządzony 30 sierpnia 1476 r. (ibidem, s. 526), także na podstawie zeznania testatora. 111

114 381 8 kwietnia 1477 r.* Anna żona Wacława z Ostrowa** Wpis na podstawie zeznania testatorki AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 4, s * Wpisany do księgi 16 maja 1477 r. ** Ostrów, wieś, ziemia przemyska, woj. ruskie maja 1477 r. Marcin Ropczycki, wikariusz katedralny przemyski AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 4, s października 1477 r. Jan Schygyak, były obywatel Radymna* ** AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 4, s. 617 * Radymno, miasteczko (IV kategoria podatkowa) w woj. ruskim. ** Pojedynczy legat, określony jako sporządzony testamentaliter umieszczony w zapisce dotyczącej ustanowienia pełnomocnika lutego 1478 r. Małgorzata Wojtkowa Wpis na podstawie zeznania testatorki* AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 4, s * Odwołanie dawnego testamentu i rozporządzenie nowych legatów lutego 1480 r. N.N.* AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 298, s * Nazwisko testatora nieczytelne, zapisy na rzecz żony wskazują, że był to mężczyzna. 112

115 386 [1486]* Jan Świnka [piekarz] Zapis zeznania testatora AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 86, s. 1 3** * Karta częściowo uszkodzona, widoczna tylko data roczna. ** W 1480 r. zapisał dom córce Agnieszce i zięciowi Fołtynom, a piekarnię siostrzeńcowi Janowi lutego 1489 r. Anna Boksina [żona szewca Jana Boksy] Zapis zeznania testatorki AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 86, s r. [?]* Jan szewc Zapis zeznania testatora AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 86, s ** * Widoczna tylko data roczna, częściowo nieczytelna. ** Bardzo zły stan zachowania karty, na której wpisano testament listopada 1490 r. Tomasz Czwernar Zapis zeznania testatora AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 86, s stycznia 1491 r. NN Zapis zeznania testatora (testatorki)? AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 86, s * * Na stronach być może związany z tym testamentem inwentarz dóbr zmarłego. 113

116 391 7 czerwca 1492 r. Urszula alias Madlena Ursulenczin* Zapis zeznania testatorki AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 86, s * Na s. 32 dopisek Testamentum Ursule. 392 Przed 11 stycznia 1493 r.* Bartosz Śledziowy (?) Kopia zeznania złożonego przez testatora AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 5, s ** * Data wpisu do księgi. ** Karta częściowo uszkodzona. 393 Przed 26 kwietnia 1493 r. Masszch kuśnierz AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 5, s Po 29 sierpnia a przed 12 września 1494 r.* N.N. AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 5, s * Data wpisu do księgi, data sporządzenia nieczytelna, cały wpis częściowo nieczytelny z powodu zniszczenia karty r.* Paweł młynarz Zapis zeznania testatora Akta Miasta Przemyśla, sygn. 86, s. 8 12** * Bardzo zły stan zachowania karty, na której wpisano testament. ** Na s. 12 informacja: Testamentum Pauli molendinatoris. 114

117 396 Przed 10 grudnia 1502 r. Andrzej Mazurek, famulus * AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 6, s. 171 * Realizacji postanowień testamentu dotyczą lub mogą dotyczyć zapiski: ibidem, s. 199 (Andreas auriga), s. 222 (Andreas Mazurek), s (Andreas servitor), s. 304 (Andreas), s. 323 (Andreas Mazurek) grudnia 1504 r.* Paweł Wietnicki, wikariusz katedry przemyskiej** Kopia (skrócona?) instrumentu notarialnego*** AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 6, s Druk: A. Łosowska, Paweł Wietnicki, rektor szkoły katedralnej przemyskiej, i jego kariera na tle późnośredniowiecznej umysłowości mieszczańskiej, w: Historia. Memoria. Scriptum. Księga jubileuszowa z okazji osiemdziesięciolecia urodzin Profesora Edwarda Potkowskiego, pod red. J. Krochmala, Warszawa 2015, s * Wpisany do księgi 16 stycznia 1506 r. ** Więcej o Pawle Wietnickim: A. Łosowska, Paweł Wietnicki, s *** Wpis dotyczący postanowień testamentu, ibidem, s. 350 (16 stycznia 1506 r.) lipca 1506 r.* Gomółka antiquus** *** AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 6, s. 366 * Data wpisu do księgi. ** Najpewniej identyczny z Wojciechem Gomółką (por. ibidem, s. 530). *** Dwie zapiski, pierwsza zawierająca zeznanie in lecto egritudinis o sprzedaży domu, w drugiej zapisano treść kilku legatów per modum testamenti maja 1511 r. Janÿ z Pikulic* ** AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 6, s. 529 * Pikulice, wieś, pow. przemyski, woj. ruskie. ** Zapis na rzecz córki określony jako sporządzony testamentaliter. 115

118 400 1 grudnia 1511 r.* Myszko Rusin (Ruthenus) Kopia zeznania złożonego przez testatora** AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 6, s. 549 * Do księgi wpisano 10 stycznia 1512 r. ** Wpis dotyczący realizacji tego testamentu, ibidem, s. 598 (1513 r., Myszko kaletnik). 401 Między 4 czerwca a 18 czerwca 1512 r.* [Iwan] Sośnicki, pop [Iwan Szewko dictus Sośnicki]** *** AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 6, s. 570 * Data wpisu do księgi ustalona na podstawie sąsiednich zapisek. ** Pop z Sośnicy koło Przemyśla. *** Wpis dotyczy pojedynczego legatu; zeznanie dwóch świadków na temat innego legatu określonego jako sporządzony testamentaliter, ibidem, s. 572 (18 czerwca 1512 r.) marca 1513 r.* Fiedor, laboriosus dictus Fyed Kopia zeznania złożonego przez testatora** AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 6, s * Wpisany do księgi 20 maja 1513 r. ** Elementy formularza instrumentu notarialnego. Tekst testamentu wpisany do kolejnej księgi ławniczej (Akta Miasta Przemyśla, sygn. 7, s ) 8 października 1518 r., opatrzony błędną datą 20 marca 1513 r. (die Iovis XX Marcii) kwietnia 1514 r. Stanisław, sługa młynarza Wpis na podstawie zeznania świadków AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 6, s

119 września 1516 r.* Walenty i Zofia Rydlowie** Na podstawie zeznania świadków*** AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 7, s * Wpisany do akt w 1520 r. ** Zofia Rydlowa najpierw żona Mikołaja Rydla, a następnie żona Walentego kuśnierza, rodzonego brata Mikołaja. *** Zapis wzajemny małżonków z legatami na cele pobożne kwietnia 1517 r. Łukasz (Luczka) kowal Wpis na podstawie zeznania świadków* AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 7, s. 678 * Dwie zapiski zawierające informacje o dyspozycjach ostatniej woli [?] kwietnia 1517 r. Barbara Wrzaskowa, wdowa po Macieju Wrzasku, garncarzu Wpis na podstawie zeznania egzekutorów AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 7, s oraz lutego 1519 r.* Salomea, żona Andrzeja Chwasta, [kuśnierza] Kopia testamentu (pisemnego zeznania) testatorki AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 7, s * Wpisany do księgi 11 marca 1519 r lutego 1521 r. Jarosław (Hieronim) krawiec * AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 7, s * Wpis opatrzony dwoma nagłówkami: Jaroslaus sartor, honorabilis dominus Martinus presbiter oraz Reformacio eiusdem Jeronimi [!] sartoris. 117

120 409 B.d. N.N Zapis zeznania testatora AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 86, s * Tekst poważnie uszkodzony, góra karty postrzępiona, dół zalany, informacje o testatorze i data nieczytelne. 410 B.d. N.N Zapis zeznania testatora* AP Przemyśl, Akta Miasta Przemyśla, sygn. 86, s * W pierwszej osobie l. poj. Tekst poważnie uszkodzony, informacje o testatorze i data nieczytelne. Przeworsk, miasto prywatne, własność Tarnowskich, woj. ruskie, lokacja w 1393 r., II grupa podatkowa września 1451 r. Piotr Szerzucha Wpis zeznania zięcia dotyczącego postanowień testatora BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2138, s lutego 1453 r. Katarzyna, wdowa po Jasieńskim Wpis na podstawie zeznania testatorki* BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2138, s. 89 * Zapis pobożny, skasowany. O realizacji testamentu Katarzyny Jasszenskiej sive Trzeczakowey, BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2981, s. 309 (12 października 1470 r.) września 1454 r. Wojciech Dymosz z żoną Katarzyną Wpis na podstawie zeznania testatorów* BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2138, s. 139 * Dwie zapiski z legatami pobożnymi. 118

121 stycznia 1457 r. Andrzejek Mały (Parvus) z żoną Dorotą Wpis na podstawie zeznań testatorów* BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2138, s * Zapis wzajemny z legatem na rzecz Kościoła września 1457 r. Paweł pisarz miejski i rektor szkoły w Przeworsku z żoną Małgorzatą, córką Chotka z Wierzbnej* Wpis na podstawie zeznania testatorów** BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2138, s Druk: A. Łosowska, Paweł i inni pisarze przeworscy w drugiej połowie XV wieku, Miscellanea Historico Archivistica, t. XXII, 2015, s * Wierzbna, wieś, około 30 km na północ od Przeworska, obecnie nie istnieje. ** Zapis wzajemny, dodatkowe postanowienia nieczytelne z powodu skreślenia; zapis całości majątku na rzecz żony Małgorzaty, BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3195, s (28 września 1491 r.) października 1462 r. Katarzyna, żona Klausa rzeźnika Wpis na podstawie zeznania testatorki BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2981, s czerwca 1463 r. Andrzej Węgrzyn z żoną Katarzyną Wpis na podstawie zeznania testatorów* BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2981, s * Zapis wzajemny w formie dwóch zapisek, w każdej z nich dyspozycje na rzecz Kościoła. 119

122 418 Między 10 lutego a 13 kwietnia 1464 r.* Krystyna, wdowa po Szymonie Paczoldzie Wpis na podstawie zeznania testatorki** BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2981, s * B.d., datacja na podstawie sąsiednich zapisek. Podana na s. 126 data została wpisana inną ręką niż testament, kolejna data dopiero na s ** Część dyspozycji wykreślona lutego 1465 r. Jakub, tkacz z Tarnowa* ** BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2981, s. 154 * Tarnów, miasto w województwie sandomierskim. ** Legat na rzecz kościoła św. Ducha w Przeworsku z dodatkowymi dyspozycjami maja 1467 r. Michno, czeladnik szewski BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2981, s lutego 1468 r. Dorota, wdowa po Janie Tisznerze Wpis na podstawie zeznania świadków BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2981, s czerwca [?] 1475 r.* Jerzy Wendeler ** BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2981, s. 450 * Błąd w datacji: czwartek nazajutrz po dniu św. Wita dzień św. Wita (15 czerwca) w 1475 r. przypadał w czwartek. ** Testament sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu. 120

123 czerwca [?] 1475 r.* Stefan Kunewelder ** BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2981, s. 450 * Błąd w datacji, por. nota katalogowa nr 422. ** Testament sporządzony przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Rzymu czerwca 1476 r. Jan Bechrer Wpis na podstawie zeznania świadków* BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3195, s * Dyspozycje majątkowe związane z transakcją sprzedaży domu sierpnia 1476 r. Jan Szafran * BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3195, s * Informacje o realizacji testamentu przez egzekutorów ibidem, s. 217 (25 stycznia 1482 r.); kolejne wzmianki: ibidem, s. 273 (25 kwietnia 1483 r.); s. 300 (24 października 1483 r.); s. 307 (21 listopada 1483 r.); s. 339 (26 kwietnia 1484 r.) października 1476 r. Stanisław bednarz z żoną Elżbietą Wpis na podstawie zeznania testatorów* BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3195, s * Zapis wzajemny z legatem na rzecz szpitala w Przeworsku kwietnia 1479 r. Maciej Klocek [rajca] Wpis na podstawie protokołu testamentu (prothocollem testamenti) przedstawionego przez Pawła pisarza miejskiego* BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3195, s. 104 * Trzy zapiski sporządzone na podstawie protokołu testamentu. Informacje o realizacji testamentu ibidem, s. 112 (14 maja 1479 r.), s. 332 (25 czerwca 1484 r.). 121

124 428 4 lutego 1480 r. Jan, syn Mikołaja Czarnego i Katarzyny Wpis na podstawie zeznania egzekutora BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3195, s listopada 1480 r. Anna, wdowa po Piotrze Śliwce Wpis na podstawie zeznania testatorki* BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3195, s Druk: A. Łosowska, Paweł i inni pisarze, s * Potwierdzenie testamentu przez Annę Śliwczynę, BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3196, s. 126 (28 sierpnia 1489 r.) listopada 1480 r. Kacper Biały, wójt przeworski BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3195, s Druk: A. Łosowska, Paweł i inni pisarze, s grudnia 1481 r. Paweł Keymenderffer, tkacz * BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3195, s. 209 * Trzy legaty: na rzecz Kościoła, podzwonne i pogrzeb stycznia 1482 r. Krystyn, syn Andrzeja rzeźnika * BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3195, s * Testament w formie pięciu zapisek z zapisami na rzecz kościołów, klasztoru i dla pojedynczych osób, na s. 225 (17 maja 1482 r.) rozporządzenia Cristini filii Andree carnificis nazwano legatami testamentowymi. 122

125 stycznia 1482 r. Mikołaj Krakowski, paśnik z żoną Dorotą Wpis na podstawie zeznania testatorów* BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3195, s. 216 * Zapis całości majątku na rzecz klasztoru bernardynów w Przeworsku, poprzedzony zapisem na przeżycie Mikołaja i Doroty, ibidem s stycznia 1483 r. Barbara virgo Wpis na podstawie zeznania testatorki BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3195, s września 1485 r. Małgorzata, żona Wawrzyńca niegdyś pasterza miejskiego Wpis na podstawie zeznania ławników BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3195, s września 1485 r. Stanisław stelmach, czeladnik (famulus artis currificie) Wpis nad podstawie zeznania ławników BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3195, s stycznia 1486 r. Jan Morgensztern * BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3195, s * Testament w formie 8 zapisek. 123

126 438 7 kwietnia 1486 r. Jan Dąbrowa, czeladnik tkacki * BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3195, s. 402 * Informacja o sporządzeniu testamentu bez treści dyspozycji ostatniej woli kwietnia 1487 r. Szyrmar * BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3196, s. 9 * Zapisy pobożne maja 1488 r. Stefanek organista Wpis na podstawie zeznania egzekutora testamentu* BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3196, s. 65 * Informacja o niektórych postanowieniach testamentu; o realizacji testamentu: ibidem, s. 66 (data jw.); s. 116 (29 maja 1489 r.). Egzekutorem testamentu był Stanisław bakałarz, rektor szkoły w Przeworsku, który przekazał tę funkcję Kacprowi Fatrowi, s. 118 (data jw.) czerwca 1488 r. Grzegorz szewc Wpis na podstawie zeznania egzekutora testamentu BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3196, s października 1488 r. Małgorzata antiqua Wpis na podstawie zeznania testatorki BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3196, s

127 listopada 1488 r. Niklos Kuessel BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3196, s stycznia 1489 r. Rafał Redwanowski, nobilis, brat Jana kupca BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3196, s maja 1489 r. Małgorzata, córka Piotra Newgebawera z Markowej*, żona Macieja kaletnika Wpis na podstawie zeznania testatorki BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3196, s. 114 * Markowa, wieś, pow. przeworski, ziemia przemyska, woj. ruskie maja 1490 r. Marcin, zięć Jajka BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3196, s czerwca 1490 r. Tomasz czapnik * BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3196, s. 172 * Część dyspozycji wykreślona. 125

128 sierpnia 1490 r. Marcin Spytek * BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3196, s. 174 * Skasowany, ibidem, s : zapis na przeżycie Marcina Spytka i jego żony Heleny (19 listopada 1490 r.) oraz darowizna post mortem na rzecz Kościoła (27 sierpnia 1490 r.) sierpnia 1490 r. Maciej Kyck [?], młynarz curie de Gorliczina* BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3196, s. 175 * Gorliczyna, wieś koło Przeworska, w której znajdował się dwór Tarnowskich listopada 1490 r. Dorota z Suczawy*, wdowa po Janie Cieńskim Wpis na podstawie zeznania testatorki BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3196, s. 190 * Suczawa, miasto w Mołdawii, siedziba hospodarów listopada 1490 r. Małgorzata Boczkowa Wpis na podstawie zeznania testatorki BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3196, s stycznia 1491 r. Dorota Migaczowa Wpis na podstawie zeznania testatorki* BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3196, s. 203 * Kolejny testament po 15 czerwca 1492 r. na podstawie zeznania testatorki, ibidem, s. 305, łacina. 126

129 453 4 lutego 1491 r. Katarzyna Koziejowa Wpis na podstawie zeznania testatorki BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3196, s marca 1491 r. Marcin Losz* ** BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3196, s * Por. nr katalogowy 456. ** Informacje o realizacji tego testamentu, ibidem, s. 245 (26 sierpnia 1491 r.) i ibidem, s. 384 (23 maja 1494 r.) marca 1491 r. Madlena Frylichthyn, żona Jana Frilichta Wpis na podstawie zeznania testatorki BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3196, s października 1491 r. Urszula, siostra rodzona zmarłego Macina Losza* Wpis na podstawie zeznania testatorki BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3196, s. 257 * Informacje o realizacji postanowień testamentu, ibidem, s. 278 (10 lutego 1492 r.). Por. nr katalogowy maja 1492 r. Urszula, wdowa po Hanuszku rzeźniku Wpis na podstawie zeznania testatorki* Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3196, s. 291 * Wpis poprzedzony rozliczeniami finansowymi testatorki uczynionymi przez nią na łożu śmierci w obecności ławników, ibidem, s. 291 (18 maja 1492 r.). 127

130 kwietnia 1493 r. Maciej, czeladnik kuśnierski, syn zmarłego Hanuszka Apscheczara BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3196, s czerwca 1493 r. M.* Skoczylasowa alias Pencznarowa Wpis na podstawie zeznania testatorki BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3196, s. 346 * Podano tylko inicjał imienia testatorki stycznia 1494 r. M.* antiqua vetula manens apud Gregorium Helnar Wpis na podstawie zeznania testatorki BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 3196, s. 362 * Podano tylko inicjał imienia testatorki i pozostawiono puste miejsce na wpisanie reszty imienia września 1494 r. Stanisław Storzypiętka, szewc BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2982, s listopada 1494 r. Jan Beczka* BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2982, s. 20 * Wzmianka o zmarłym Janie Beczce, ibidem, s. 27 (9 stycznia 1495 r.); wypis z testamentu z akt ławniczych na prośbę Stanisława i Marcina Beczków (4 lutego 1508 r.), ibidem, s

131 lutego 1495 r. olim Barbara Helcznarowa, wdowa po Jakubie Helcznarze Wpis na podstawie zeznania krewnej testatorki, Agnieszki, wdowy po Joście kuśnierzu BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2982, s lutego 1495 r. Maciej Bachlar * BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2982, s. 41 * Informacja o realizacji postanowień testamentu, ibidem, s. 49 (15 maja 1495 r.); s. 107 (29 kwietnia 1496 r.) października 1495 r. Michał słodownik BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2982, s listopada 1495 r. Mikołaj Knysz z żoną Jadwigą Wpis na podstawie zeznania testatorów BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2982, s kwietnia 1496 r. Dorota Schuffnarka Wpis na podstawie zeznania testatorki BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2982, s

132 stycznia 1497 r. Jan stróż (custos) * BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2982, s. 154 * Wpis poprzedzony darowizną połowy dóbr dla żony, pierwszy wpis skreślono (ibidem, s. 153) i następnie powtórnie wpisano (ibidem, s ) maja 1497 r. Jan officialis domini Derszlack de villa Rąncznyna* BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2982, s * Prawdopodobnie szlachetny Derszniak (Derśniak) ze wsi Rączyn koło Kańczugi (pow. przeworski) czerwca 1497 r. Mikołaj Waszenbort (Waschenbort, Wasschembarth), rajca z żoną Dorotą Wpis na podstawie zeznania testatorów* BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2982, s * Testament Mikołaja Waszenborta: ibidem, sygn. 2982, s , wpis na podstawie zeznania testatora, 12 lutego 1512 r., łacina czerwca 1497 r. Michał szewc* BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2982, s. 202 * Być może tożsmy z testatorem uwzględnionym pod numerem katalogowym maja 1498 r. Bernard krawiec BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2982, s

133 kwietnia 1501 r. Stanisław Nethar, stryj Tomasza szewca * BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2982, s * Informacja o realizacji postanowień, ibidem, s. 353 (7 maja 1501 r.) lipca 1503 r.* Bartłomiej stelmach, mieszczanin lwowski Kopia zeznania złożonego przez testatora** BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2982, s * Wpisany do księgi 25 sierpnia 1503 r. ** Elementy formularza instrumentu notarialnego grudnia 1504 r.* Michał szewc** *** BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2982, s * W datacji rok określono już jako 1505, najwyraźniej przyjmując za początek nowego roku Boże Narodzenie (styl a Nativitate). ** Być może tożsamy z testatorem uwzględnionym pod numerem katalogowym 471. *** Zeznanie testatora w sprawie długów in lecto egritudinis, ibidem, s. 505 (22 listopada 1504 r.); informacja o realizacji postanowień testamentu, ibidem, s. 616 (14 maja 1507 r.). 476 Między 7 lutego a 2 maja 1511 r.* Jan Falkenberger, rajca ** BC, Księga ławnicza Przeworska, sygn. 2982, s * Dotacja na podstawie sąsiednich zapisek. ** 4 zapiski sporządzone in lecto egritudinis. 131

134 Radziejów, miasto królewskie, woj. brzeskie, lokacja w 1298 r., III grupa podatkowa czerwca 1428 r. Stachna, żona Mikołaja Mihno [s.] Wpis na podstawie zeznania testatorki AGAD, Księgi miejskie Radziejów, sygn. Radziejów radz. 1, k. 135v kwietnia 1462 r.* Magdalena Leszczyna Wpis na podstawie zeznania rajców** AGAD, Księgi miejskie Radziejów, sygn. Radziejów 1, k v. * Wpisany do księgi 23 października 1462 r.[?] ** Skasowany lutego [1489 r.]* Paweł, były burmistrz Wpis na podstawie zeznania Anastazji, siostry rodzonej testatora potwierdzającej oświadczenie ostatniej woli uczynione przed rajcami AGAD, Księgi miejskie Radziejów, sygn. Radziejów radz. 1, k v. * Data oświadczenia ostatniej woli przez testatora, wpis w księdze sporządzony po śmierci testatora 15 marca 1489 r kwietnia 1492 r. Dorota Rubinowa Wpis na podstawie zeznania testatorki* AGAD, Księgi miejskie Radziejów, sygn. Radziejów radz. 1, k. 53v. 55 * Sporządzony w obecności notariusza publicznego Pawła, syna Jana z Radziejowa. 481 Przed 11 listopada 1492 r.* Mikołaj Karcz Wpis na podstawie zeznania żony testatora Anny Karczowej AGAD, Księgi miejskie Radziejów, sygn. Radziejów radz. 1, k. 44v. 45 * Data wpisu do księgi sporządzonego po śmierci testatora. 132

135 listopada 1494 r. Katarzyna cognominata Corzqina [?] Wpis na podstawie zeznania testatorki AGAD, Księgi miejskie Radziejów, sygn. Radziejów 1, k. 261v lipca 1521 r. Stanisław Gesz * AGAD, Księgi miejskie Radziejów, sygn. Radziejów 2, k. 134v. 135 (136v. 137)** * Zapis na rzecz żony, a po jej śmierci Kościoła. ** Podwójna foliacja jedna na górze karty, druga na dole lipca 1523 r. Jan Placek z żoną Dorotą Wpis na podstawie zeznania Wawrzyńca Brzeskiego (Brzesczkiego), kanonika kruszwickiego* AGAD, Księgi miejskie Radziejów, sygn. Radziejów radz. 1, k. 147v. * Wpis potwierdzony własnoręczną adnotacją Wawrzyńca Brzeskiego. Ilustracja 5 Sieradz, miasto królewskie, stolica województwa, lokacja w 1247 r., II grupa podatkowa sierpnia 1450 r. Katarzyna Zapiecna Wpis na podstawie zeznania testatorki* AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 1, k. 219v. 220 * Dwie zapiski zawierające legaty. 76 O testamentach mieszczan sieradzkich: U. Sowina, Najstarsze sieradzkie testamenty mieszczańskie z początku XVI w. Analiza źródłoznawcza, KHKM 39(1991), nr 1, s

136 r.* Stanisław Latosz z żoną Anną Wpis na podstawie zeznania testatorów** AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 1, k. 222 * Tylko data roczna. ** Zapis wzajemny z legatem na rzecz kościoła Wszystkich Świętych w Sieradzu r.* Michał Kot z żoną Małgorzatą Wpis na podstawie zeznania testatorów** AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 1, k v. * Tylko data roczna. ** Zapis całości majątku na rzecz kościoła Wszystkich Świętych w Sieradzu, skasowany r. Mikołaj Dołęga * AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 1, k. 243v. 244** * Prawdopodobnie (por. kolejny przyp.) sprzedaż pola i ogrodu z przeznaczeniem pieniędzy na rzecz Kościoła. ** Karta 244 poważnie uszkodzona w górnej części marca 1451 r. Maciej Król z żoną Agnieszką Wpis na podstawie zeznania testatorów* AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 1, k. 260v. 261 * Pojedyncza dyspozycja, którą uzupełnia wcześniejszy (ibidem, k v.) zapis wzajemny sierpnia 1451 r. Jan kleryk, syn Moro * AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 1, k. 245v. 246 * Nagłówek: Testamentum pro fratribus. 134

137 491 4 października 1451 r.* Jan Storzypiętka ** AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 1, k v.*** * Błąd w datacji (wtorek w dniu Franciszka 1451 r.) dzień św. Franciszka w 1451 r. wypadał w poniedziałek. ** Polecenie sprzedaży wszystkich dóbr i przeznaczenia pieniędzy na rzecz kościoła św. Stanisława w Sieradzu. *** Karta poważnie uszkodzona w górnej części kwietnia 1500 r. Anna Ziółkowa Wpis na podstawie zeznania testatorki AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 2, k v sierpnia 1502 r.* Urban kuśnierz Kopia testamentu [?]** AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 2, k v. * Data sporządzenia testamentu, wpisany do księgi pomiędzy 27 września a 21 października 1505 r. ** Informacja, że wpis do księgi sporządzono de ultima voluntate lipca 1507 r. Dorota Kolipiątkowa Wpis na podstawie zeznania testatorki* AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 3, k v.** * Wpis skasowany, drugi testament z 18 sierpnia 1507 r. (ibidem, k. 16v. 17), informacje o realizacji jego postanowień: ibidem, k. 17v. (15 września 1507 r.), zapewne także AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. 2, k. 94, 7 maja 1512 r. (tu tylko Kolipyathkowa). ** Pomiędzy kartami 16 i 17 karta 16a, niezwiązana z tym testamentem. 135

138 495 6 lipca 1507 r. Jakub Duszaczek AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 3, k v lipca 1507 r. Jan Gaweł AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 3, k sierpnia 1507 r. Piotr burmistrz [krawiec] * AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 3, k. 24 * Informacja o realizacji postanowień, ibidem, k. 24v. (13 sierpnia 1507 r.) sierpnia 1507 r. Dorota Piksina Wpis na podstawie zeznania testatorki AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 3, k v. * Informacja o realizacji postanowień: ibidem, k v. (22 sierpnia 1520 r.) sierpnia 1507 r. Wojciech szewc AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 3, k v sierpnia 1507 r. Jan Marticzka, kowal AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 3, k v. 136

139 sierpnia 1507 r. Stanisław Warchol, cieśla * AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 3, k. 19v. 20 * Elementy formularza instrumentu notarialnego sierpnia 1507 r. Mikołaj krawiec * AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 3, k * Elementy formularza instrumentu notarialnego stycznia 1515 r. Barbara Brudzowa Wpis na podstawie zeznania testatorki* AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 3, k. 46v. 47 * Informacje o realizacji postanowień, ibidem, k v. (7 lutego 1515 r.), k. 48v. (11 kwietnia 1515 r.), k v. (23 października 1517 r.); elementy formularza instrumentu notarialnego października 1516 r. Małgorzata Duszakowa Wpis na podstawie zeznania testatorki* AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 3, k. 66 * Elementy formularza instrumentu notarialnego marca 1519 r. Elżbieta Gorazdowa, wdowa po Wojciechu Wpis na podstawie zeznania testatorki* AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 3, k * Informacja o realizacji: ibidem, k v. (22 sierpnia 1520 r.); elementy formularza instrumentu notarialnego. 137

140 listopada 1519 r. Piotr bednarz z żoną * AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 3, k. 118v. 120 * Najpierw zanotowano zapisy wzajemne małżonków, a następnie legaty uczynione przez Piotra maja 1520 r. Dorota Gniwilkowa [?] Wpis na podstawie zeznania testatorki AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 3, k czerwca 1521 r. Katarzyna Małajankowa Wpis na podstawie zeznania testatorki* AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 3, k. 172v. 173v. * Elementy formularza notarialnego, sporządzony przez notariusza publicznego Grzegorza, syna Jana z Miłosławia; informacja o realizacji postanowień, ibidem, k. 173v. 174 (29 stycznia 1524 r.) października 1522 r. Maciej Duczka [?] AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 3, k. 168v listopada 1525 r. Małgorzata Pendziszka Wpis na podstawie zeznania testatorki AGAD, Księgi miejskie Sieradz, sygn. Sieradz 3, k. 199v. 200* * Bardzo zły stan zachowania karty

141 Szadek, miasto królewskie, woj. sieradzkie, lokacja w 1295 r., II grupa podatkowa maja 1446 r. Jakub dictus Byacz (z Dobruchowa)* ** AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 46 * Dobruchów, wieś, pow. szadkowski. ** Zapis na rzecz Kościoła lipca 1452 r. Jan Sirek * AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 107 * Zapis domu na rzecz żony zawierający dyspozycje (w tym legaty pobożne) dotyczące rozporządzenia majątkiem maja 1454 r. Piotr, syn młynarki końskiej* ** AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 124 * We wcześniejszej notce na s. 123 określony jako presbiter. ** Legaty pobożne, dyspozycja dotycząca jatki kupionej podczas tego samego posiedzenia sądowego (ibidem, s. 123). Informacja o realizacji postanowień, ibidem, s. 130 (30 maja 1455 r.), s. 151 (29 kwietnia 1457 r.) r. Maciej Cukla * AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 541 * Zapiska nieczytelna. 139

142 kwietnia 1456 r. Jan, pleban z Łaska* ** AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s * Łask, miasto, pow. szadkowski. ** Zapis pobożny realizowany przez rajców czerwca 1456 r. Jan Tworzydko (Tworzydło)* ** AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 141 * W notce na s. 140 Jan Tworzydlo. ** Darowizna domu na rzecz szpitala dla ubogich; 1 grudnia 1469 r. Jan Tworzydło przekazał dom żonie Dorocie, ibidem, s kwietnia 1459 r. Piotr Sikucki, altarysta de Idznyemna * AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. 1, s. 184 * Dwie zapiski z pojedynczymi legatami post mortem; na s. 213 zapiska dotycząca realizacji postanowień, 1461 r lutego 1466 r. Hanna, żona Grzegorza Bazylicha Wpis na podstawie zeznania testatorki AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. 1, s lutego 1466 r. Katarzyna Strzeżyprogowa alias Dyrkowa, siostra Jakuba Dyrki Wpis na podstawie zeznania testatorki* AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 327 * Dwie zapiski zawierające dyspozycje ostatniej woli, pierwsza z nagłówkiem Strzeszyprogova, druga Testamentum Dircze. 140

143 520 3 października 1466 r. Maciej Fara [burmistrz] z żoną * AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 326 * Trzy zapiski zawierające pojedyncze legaty. 20 lutego 1484 r. Maciej Fara z żoną Dorotą dokonali wzajemnej darowizny dóbr, z dyspozycjami na rzecz Kościoła na wypadek śmierci małżonka listopada 1466 r. Barbara Osieczkówna, żona Mikołaja Wpis na podstawie zeznania testatorki AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s listopada 1466 r.* Mikołaj Michta ** AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 328 * Wpisany do księgi 21 listopada 1466 r. ** Informacje o realizacji postanowień testamentu: ibidem, s. 360 (30 czerwca 1469 r.) września 1467 r. Jan Gromisz * AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, cz. 2 (składki luźne Consularia), s. 102 * Zapis pobożny, w treści zapiski określony jako testamentum finale, rozliczenia związane z legatem w następnej zapisce grudnia 1469 r. Katarzyna, dawniej żona Bodziecza, z mężem Jakubem Wpis na podstawie zeznania testatorów* AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 364 * Zapis wzajemny z legatami na rzecz Kościoła. 141

144 maja 1471 r. Maciej Vospryka z żoną Dorotą Wpis na podstawie zeznania testatorów* AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s * Zapis wzajemny z uwzględnieniem dzieci. 526 Przed 5 lutego 1473 r.* Mikołaj Szomla [Somla] Wpis na podstawie zeznań ławników** AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 392 * Wpisany do księgi 5 lutego 1473 r. ** Rozliczenia dokonane przez Mikołaja i jego żonę Dorotę z synem Janem wraz z zapisem na rzecz Kościoła, ibidem, s. 450 (3 kwietnia 1478 r.) maja [?] 1475 r.* Jan Siwek Kopia zeznania złożonego przez testatora** AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 444 * Błąd w datacji, die Veneris XIIII mensis Mai, 14 maja w 1475 r. przypadał w niedzielę, testament wpisano do księgi 2 maja 1477 r. ** 10 maja 1482 r. Jan Siwek z żoną Katarzyną sporządzili zapis wzajemny, kasując wszystkie poprzednie testamenty, ibidem, s czerwca 1475 r. Mikołaj Szyszka z żoną Katarzyną Wpis na podstawie zeznania testatorów* AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 431 * Zapis wzajemny z zapisem na rzecz Kościoła. 142

145 maja 1483 r.* Wawrzyniec Szkudlik Kopia zeznania złożonego przez testatora** AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 502 * Wpisany do księgi 20 lutego 1484 r. po śmierci testatora. ** Elementy formularza instrumentu notarialnego; bezpośrednio pod tekstem testamentu dwie zapiski dotyczące rozliczeń związanych z realizacją jego postanowień lipca 1483 r. Jan Ogonkowicz z żoną Anną Wpis na podstawie zeznania testatorów* AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s * Dwie zapiski z wzajemną darowizną dóbr, w obu legaty na rzecz Kościoła lipca 1483 r. Marcin Koza z żoną Dorotą Wpis na podstawie zeznania testatorów* AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 493 * Dwie zapiski z wzajemną darowizną dóbr, w obu legaty na rzecz Kościoła lipca 1483 r. Jan Czech z żoną Anną Wpis na podstawie zeznania testatorów* AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 494 * Dwie zapiski z wzajemną darowizną dóbr, w obu legaty na rzecz Kościoła lipca 1483 r. Jan Vospinek z żoną Małgorzatą Wpis na podstawie zeznania testatorów* AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s * Dwie zapiski z wzajemną darowizną dóbr, w obu legaty na rzecz Kościoła. 143

146 października 1483 r. Jan Smilsz z żoną Anną Smilszową Wpis na podstawie zeznania testatorów* AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 495 * Dwie zapiski z wzajemną darowizną dóbr, w obu legaty na rzecz Kościoła października 1483 r. Michał z żoną Małgorzatą Wpis na podstawie zeznania testatorów* AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 496 * Dwie zapiski z wzajemną darowizną dóbr, w obu legaty na rzecz Kościoła października 1483 r. Wojciech Rysz z żoną Katarzyną Wpis na podstawie zeznania testatorów* AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 496 * Dwie zapiski z wzajemną darowizną dóbr, w obu legaty na rzecz Kościoła listopada 1483 r. Piotr Pietriga z żoną Dorotą Pietryszyną Wpis na podstawie zeznania testatorów* AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 498 * Dwie zapiski z wzajemną darowizną dóbr, w obu legaty na rzecz Kościoła. 538 Przed 23 czerwca 1486 r.* Stanisław Kłopot Wpis na podstawie zeznania świadków** AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 530 * Data wpisu do księgi dokonanego po śmierci testatora. ** Zapiski dotyczące sprzedaży domu zmarłego Stanisława Kłopota: ibidem s. 532 (13 października 1486 r.); informacja o realizacji legatu: ibidem, s. 568 (15 maja 1489 r.). 144

147 czerwca 1486 r. Jakub Wiąchecz z żoną Jadwigą Wpis na podstawie zeznania testatorów* AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 529 * Dwie zapiski z wzajemną darowizną dóbr, w drugiej legat na rzecz Kościoła. Oba wpisy skasowano lutego 1488 r. Jan Bujała z żoną Jadwigą Wpis na podstawie zeznania testatorów* AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 553 * Dwie zapiski z wzajemną darowizną dóbr, w drugiej legat na rzecz Kościoła marca 1488 r.* Stefan Kupsz, kuśnierz Kopia zeznania złożonego przez testatora AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 554 * Wpisany do akt 2 maja 1488 r lipca 1488 r.* Maciej Baro, presbiter nacione ex Szadek Kopia instrumentu notarialnego AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 598 * Wpisano do księgi 29 czerwca 1492 r. ** W nagłówku: Testamentum Baronis lutego 1489 r. Agnieszka z mężem Janem Wpis na podstawie zeznania testatorów* AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s * Zapis wzajemny, po śmierci obojga małżonków majątek przypada Kościołowi. 145

148 544 9 lipca 1490 r. Stanisław Jardul z żoną Agnieszką Wpis na podstawie zeznania testatorów* AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 577 * Zapis wzajemny, po śmierci obojga małżonków majątek przypada Kościołowi października 1490 r. Jan zwany Janek * AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 578 * Zapiska potwierdza kupno pola przez Jana Janka, który przekazał je następnie swojej żonie Annie, a po jej śmierci przeznaczył na rzecz Kościoła listopada 1493 r. Wojciech Piłat z żoną Anną Wpis na podstawie zeznania testatorów* AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 609 * Zapis wzajemny, po śmierci obojga małżonków majątek przypada Kościołowi. 547 Przed 28 listopada 1494 r.* Jan Tomkowicz Wpis na podstawie zeznania świadków** AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 622 * Data wpisu do księgi dokonanego po śmierci testatora. ** Informacje o realizacji postanowień w kolejnej zapisce października 1497 r. Jan Procz z żoną Anną Proczową Wpis na podstawie zeznania testatorów* AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s * Dwie zapiski z wzajemną darowizną dóbr, w obu legaty na rzecz Kościoła. 146

149 kwietnia 1499 r. Dorota Kujawczowa, żona Jana Wpis na podstawie zeznania testatorki* AGAD, Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 648 * Przekazuje majątek mężowi z zastrzeżeniem, że po jego śmierci ma zostać przeznaczony na rzecz Kościoła października 1499 r. Jan Kryczka z żoną Małgorzatą Wpis na podstawie zeznania testatorów* Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s. 653 * Dwie zapiski z wzajemną darowizną dóbr, w obu legaty na rzecz Kościoła stycznia 1502 r. Andrzej Liabrzuszek z żoną Dorotą Wpis na podstawie zeznania testatorów* Księgi miejskie Szadek, sygn. Szadek 1, s * Dwie zapiski z wzajemną darowizną dóbr, w drugiej legat na rzecz Kościoła. Środa Wielkopolska, miasto królewskie, woj. kaliskie, lokacja 1370 r., II grupa podatkowa marca 1520 r.* Marcin czapnik Kopia dokumentu o cechach instrumentu notarialnego APP, Akta miasta Środa, sygn. I/30, k. 92v.-93 * Wpisany do akt 6 lipca 1520 r. Ilustracja lub 11 stycznia 1520 r.* Paweł Drożdżak, przedmieszczanin Kopia dokumentu o cechach instrumentu notarialnego APP, Akta miasta Środa, sygn. I/30, k. 132 * Podana tylko nazwa dnia tygodnia (feria quarta) i data roczna, wpisany do akt 13 stycznia 1520 r. 147

150 Turek, miasto arcybiskupów gnieźnieńskich, woj. kaliskie, lokacja w 1341 r., III grupa podatkowa 554 [1489 r.] Małgorzata Rogowa Wpis na podstawie zeznania testatorki AP Poznań, Akta miasta Turek, sygn. I/11, k. 21v. Warta, miasto królewskie, woj. sieradzkie, lokacja w 1255 r., II grupa podatkowa stycznia 1486 r. Elżbieta Gawłowa, żona Jana Gawła, burmistrza Wpis na podstawie zeznania testatorki* AGAD, Księgi miejskie Warta, sygn. Warta 1, s * Informacje o realizacji testamentu z okresu między przed 17 lutego 1486 (zapiska niedatowana) a 8 stycznia 1487, ibidem, s. 76, października 1493 r. Wacław Liczygroch, krawiec * AGAD, Księgi miejskie Warta, sygn. 1, s * Zapis na przeżycie na rzecz żony, zawierający dyspozycje (legaty pobożne) dotyczące rozporządzenia majątkiem po śmierci, Wacława określono jako testatora lutego [1505 r.]* Wojciech Pyza AGAD, Księgi miejskie Warta, sygn. Warta 1, s * feria sexta ante dominicam Letare, data roczna niepewna ze względu na wymieszanie składek. 148

151 558 9 marca 1507 r. Stanisław Bieniaszek AGAD, Księgi miejskie Warta, sygn. Warta 1, s lipca 1507 r. Michał Kostr AGAD, Księgi miejskie Warta, sygn. Warta 1, s r. Andrzej łaziebnik AGAD, Księgi miejskie Warta, sygn. Warta 1, s * Zapis na rzecz żony opatrzony nagłówkiem Inscripcio balneatoris uxori sue testamentaliter. Wąwolnica, miasto, woj. lubelskie, prawa miejskie w XIV w., relokacja w 1448 r., III grupa podatkowa 561 b.d. [1489 lub 1490 r.]* Andrzej Kunrat, przedmieszczanin AP Lublin, Akta miasta Wąwolnicy, sygn. 1, k. 16 Druk: Księgi sądowe miasta Wąwolnicy, nr 93 * Datacja na podstawie dat sąsiednich zapisek marca 1496 r. Andrzej młynarz Wpis sporządzony po śmierci testatora na podstawie zeznania rajców* AP Lublin, Akta miasta Wąwolnicy, sygn. 1, k. 37 Druk: Księgi sądowe miasta Wąwolnicy, nr 204 * Por. kolejny nr katalogowy. 149

152 563 7 kwietnia 1496 r. Anna, wdowa po Andrzeju młynarzu Wpis sporządzony na podstawie zeznania testatorki* AP Lublin, Akta miasta Wąwolnicy, sygn. 1, k. 38 Druk: Księgi sądowe miasta Wąwolnicy, nr 207 * Zapis dla syna; por. poprzedni nr katalogowy. 564 [3 września 1497 r.]* Mikołaj Kopeć, przedmieszczanin Wpis sporządzony na podstawie zeznania testatora AP Lublin, Akta miasta Wąwolnicy, sygn. 1, k v. Druk: Księgi sądowe miasta Wąwolnicy, nr 225 * die dominico ante festum Nativitatis Marie, data roczna ustalona na podstawie datacji sąsiednich zapisek września 1497 r. Maciej, przedmieszczanin Wpis sporządzony na podstawie zeznania testatora AP Lublin, Akta miasta Wąwolnicy, sygn. 1, k. 9 Druk: Księgi sądowe miasta Wąwolnicy, nr Przed 21 września 1497 r.* Maciej Szurza, ławnik Wpis sporządzony na podstawie zeznania testatora AP Lublin, Akta miasta Wąwolnicy, sygn. 1, k. 9v. Druk: Księgi sądowe miasta Wąwolnicy, nr 224 * Odczyt zapisu daty utrudniony z powodu zniszczenia karty r.* Wojciech Hejdak z żoną Katarzyną Wpis sporządzony na podstawie zeznania testatorów** AP Lublin, Akta miasta Wąwolnicy, sygn. 1, k. 98 * Tylko data roczna, wpisany do akt w 1525 r. ** Zapis wzajemny określony jako testamentum. 150

153 marca 1510 r. Andrzej Hus, laboriosus Wpis sporządzony na podstawie zeznania testatora* AP Lublin, Akta miasta Wąwolnicy, sygn. 1, k. 64 * Zapis na rzecz żony i dzieci. Wieluń, miasto królewskie, woj. sieradzkie, lokacja w 1283 r., II grupa podatkowa listopada 1400 r.* Stanimir z Kaniowa, wójt wieluński** Kopia dokumentu rady miejskiej*** AGAD, Księgi miejskie Wieluń, sygn. Wieluń 1, k. 74 * Wpisany do księgi przed 6 listopada 1520 r. ** Stanimir z Kaniowa jest wzmiankowany jako wójt wieluński w latach , w 1400 r. nadał kościołowi pod wezwaniem św. Michała Archanioła 2 kwarty wina z każdej beczki sprzedanej w Wieluniu, Słownik historyczno geograficzny ziem polskich w średniowieczu ihpan.edu.pl/search.php?q=kanowa&d=9&t=0#m1 (dostęp ). Por. też R. Rosin, Ziemia wieluńska w XII XVI w. Studia z dziejów osadnictwa, Łódź 1961, s *** Wpis w księdze opatrzony tytułem Littera donacionis nobilis Stanimiri advocati Vielunensis pro officio divino ecclesie parachialis s. Michaelis Archangeli Vielunensis, w tekście dokumentu informacja, że sporządzono go nomine veri et legittimi testamenti. Wschowa, miasto królewskie, woj. poznańskie, lokacja w 1310 r., II grupa podatkowa września 1516 r. Lorencz Fruberger Wpis do księgi na podstawie zeznania krewnych AP Zielona Góra, Akta Miasta Wschowa, Acta consularia, sygn. 83, s. 92 Niemiecki 151

154 571 9 grudnia 1519 r. Johannes Friderici Wpis do księgi na podstawie zeznania świadków AP Zielona Góra, Akta Miasta Wschowa, Acta consularia, sygn. 83, s. 141 Niemiecki sierpnia 1521 r. Jakoff Rosenkranczen Wpis do księgi na podstawie zeznania świadków AP Zielona Góra, Akta Miasta Wschowa, Acta consularia, sygn. 83, s. 168 Niemiecki listopada 1525 r. Hans Johnes Wpis do księgi na podstawie zeznania świadków AP Zielona Góra, Akta Miasta Wschowa, Acta consularia, sygn. 83, s. 261 Niemiecki 152

155 Ilustracje Ilustracja 1. Testament Jakuba młynarza z Biecza, ANK, Akta miasta Biecza, sygn. 3, k. 11v., nr katalogowy 2 153

156 154 Ilustracja 2. Księga testamentów miasta Jarosławia, AP Przemyśl, Akta miasta Jarosławia, sygn. 8, s. 2-3, nr katalogowe 57-58

157 Ilustracja 3. Zapis określony jako testamentum sporządzony przez Marcina Chałupę z Lanckorony, AGAD, Varia archiwalne z Biblioteki Baworowskich, sygn. 253, k. 117v., nr katalogowy

158 156 Ilustracja 4. Testament Katarzyny Będzińskiej z Olkusza, AGAD, Księgi miejskie Olkusz, sygn. Olkusz 1, k. 10v., nr katalogowy 299

159 Ilustracja 5. Testament Jana Placka i jego żony Doroty z własnoręczną notą Wawrzyńca Brzeskiego, kanonika kruszwickiego, AGAD, Księgi miejskie Radziejów, sygn. Radziejów radz. 1, k. 147v., nr katalogowy

160 158 Ilustracja 6. Testament Marcina czapnika ze Środy Wielkopolskiej, APP, Akta miasta Środa, sygn. I/30, k. 92v.-93, nr katalogowy 552

161 Indeks rzeczowy altarysta 64, 224, 517, zob. też duchowny i wikariusz aptekarz 325 bakałarz 23, 168, 440 bednarka 260 bednarz 31, 426, 506 blecharz (albator) 251 burmistrz 31, 77, 78, 116, 210, 215, 219, 221, 479, 497, 520, 555 cieśla 256, 501 czapnik 142, 447, 552 czeladnik kuśnierski 458 czeladnik tkacki 438 czeladnik szewski 420 czeladnik stelmacha 436 discretus, zob. duchowny doktor dekretów 248 duchowny (discretus, honorabilis) 119, 168, 218, 222, 312, 354, 382, 408, zob. też altarysta, kleryk, ksiądz i wikariusz egzekutor 14, 16, 25, 55, 117,128, 156, 163, 184, 204, 294, 375, 406, 425, 428, 440, 441 falcifer, zob. kmieć familiaris 376, zob. też sługa famulus 396, 436, zob. też czeladnik i sługa farbiarz 114 garbarz 86 garncarka 106 garncarz 42, 317, 328, 406 generosus 280, zob. też nobilis i strenuus golarz 174, 212 homines militaris ordinis 163 honorabilis, zob. duchowny igielnik 277 ingeniosus 271 kaletnik 8, 400, 445 kanonik 248,

162 kasztelan krakowski 244 kaznodzieja 178 kaznodzieja niemiecki 367 kleryk 490, zob. też duchowny kmieć 276, 363, zob. też laboriosus kobieta (femina) 118 kołodziej 34, 138 konwisarka 141 konwisarz 241 kowal 94, 191, 196, 204, 308, 364, 405, 500 kramarka 169 kramarz 1, 5 krawiec 58, 63, 68, 193, 246, , 408, 472, 497, 502, 556 ksiądz (presbiter) 312, 408, 513, 542, zob. też altarysta, duchowny i wikariusz kucharz 17 kupiec 35, 181, 444 kuśnierz 137, 190, 223, 267, 393, 404, 407, 463, 493, 541 laboriosus 146, 147, 288, 315, 317, 402, 568, zob. też kmieć ławnik 46, 66, 69, 70, 75, 76, 80, 84, 89, 94, 96, 111, 115, 126, 130, 139, 259, 282, 284, 314, 345, 348, 365, 436, 435, 457, 526, 566 łaziebnik 150, 178, 230, 560 malarka 139 miecznik 305 młynarka końska 513 młynarz (moler) 2, 6, 12, 167, 286, 395, 403, 449, 562, 563 młynarzowa 375 nobilis 28, 121, 123, 444, 569, zob. też strenuus i generosus notariusz publiczny 222, 248, , 365, 480, 508 odźwierny zamku krakowskiego 170 officialis 469 oficjał warszawski 248 opiekun sądowy, zob. tutor organista 440 pasterz miejski 435 paśnik 433 pełnomocnik, zob. tutor piekarz 152, 294, 386 pisarz miejski 69, 70, 242, 415, 427 pleban 222, 323, 359, 515 płócienniczka

163 płóciennik 115, 311 podwójci 18, 31, 59 pop 401 postrzygacz sukna 109, 155 powroźnik 186, 207, 357 presbiter, zob. ksiądz prelocutor, zob. tutor prudens 301 przedmieszczanin 265, 278, 288, 553, 561, 564, 565 przedmieszczanka 336 rajca 18, 23, 25, 35, 66, 76 78, 105, 107, 108, 117, 124, 126, 127, 130, 145, 175, 179, 180, 195, 210, , , , 294, 297, 306, 310, 348, 358, 361, 369, 427, 470, 476, 478, 479, 515, 562 rektor szkoły 365, 397, 415, 440 Ruthenus 400 rymarka 140 rymarz 283, 284 rzeźnik 18, 26, 76, 89, 135, 143, 158, 187, 240, 416, 432, 457 Sąd Najwyższy Prawa Niemieckiego w Krakowie 297 sąd wyższy prawa niemieckiego we Lwowie 374 słodownik 465 sługa (factor, servitor, servus) 62, 244, 367, 376, 396, 403, zob. też familiaris sołtys 10 spowiednik 178 stelmach 56, 194, 197, 245, 436, 474 strenuus 123, 163, zob. też nobilis i generosus stróż (custos) 468 stróż żupy 21 sukiennik 341, zob. też tkacz szewc 20, 74, 100, 171, 268, 290, 303, 342, 387, 388, 441, 461, 471, , 499 szynkarz wina (caupo vini) 192 ślusarz 154, 287 tkacz 53, 79, 84, 107, 113, 117, 166, 306, 419, 431, zob. też sukiennik tkaczka 253 tutor (prelocutor) 12 15, 17, 19-22, 26, 28, 85, 86, 104, 109, 110, 112, 124, 262, 302, 383 ~ ~ bractwa NMP 116 vetula antiqua 460 virgo 110, 133,

164 witryk 81, 380, zob. też tutor wikariusz 64, 382, 397, zob. też altarysta, duchowny i ksiądz woźnica (auriga) 235, 396 wójt 52, 70, 77, 78, 85, 96, 116, 126, 130, 314, 342, 348, 357, 360, 430, 569 wójtowa (advocatissa) 313 złotnik 127,

165 Indeks geograficzny Biecz, m. woj. krakowskie 1 11 Bircza, m., woj. ruskie 378 Bochnia, m., woj. krakowskie Borek, m., woj. kaliskie Brześć Kujawski, m., stolica województwa 36 Chrzanów, m., woj. krakowskie Ciężkowice, m., woj. krakowskie Czchów, m., woj. krakowskie 56 Czempiń, m., woj. poznańskie 228 Dąbrowica, wieś, woj. lubelskie 244 Dąbrówno, miasto i zamek, Prusy Krzyżackie 163 Dobruchów, wieś, woj. sieradzkie 511 Gorliczyna, wieś, woj. ruskie 449 Goszczyn, m., Księstwo Mazowieckie 248 Idznyemna 517 Igołomia, wieś, woj. krakowskie 26 Jarosław, m., woj. ruskie 57, 58 Jawornik, m., woj. ruskie 59 Kamionka, m., woj. lubelskie 60 Kaniów, wieś, Śląsk opolski 569 Kazimierz, m., woj. krakowskie Kleparz, m., woj. krakowskie Kleparz, ulica Długa 212 Kock, m., woj. lubelskie 60 Kowal, m., woj. brzeskie Kraków, m. 64, 65, 127, 162, 170, 181, 192, 284 Kraków, Sąd Najwyższy Prawa Niemieckiego 297 Krosno, m., woj. ruskie 220 Krzywiń, m., woj. poznańskie Lanckorona, m., woj. krakowskie 128, Lelów, m., woj. krakowskie 235 Lubiń, m., woj. poznańskie 222 Lublin, m., stolica województwa Lwów, m., stolica województwa 168, 474 Lwów, sąd wyższy prawa niemieckiego

166 Łańcut, m., woj. ruskie 148 Łask, m., woj. sieradzkie 515 Łódź, m., woj. łęczyckie Makocice, wieś, pow. proszowicki, woj. krakowskie 363 Markowa, wieś, woj. ruskie 445 Miłosław, m., woj. kaliskie 508 Mogielnica, m., woj. rawskie Mościska, m., woj. ruskie 375 Nowy Sącz, m., woj. krakowskie Olkusz, m., woj. krakowskie Ostrów, wieś, woj. ruskie 381 Pikulice, wieś, pow. przemyski, woj. ruskie 399 Pilzno, m., woj. sandomierskie Pleszew, m., woj. kaliskie Pleśna (Pląszna), wieś, woj. sandomierskie 359 Płock, m. stolica księstwa, a następnie województwa Poniec, m., woj. poznańskie 346 Proszowice, m., woj. krakowskie Przemyśl, m., woj. ruskie Przeworsk, m., woj. ruskie 167, Przyszowa, wieś, woj. krakowskie 280 Racibórz, m. Śląsk 62 Rączyn, wieś, pow. przeworski 469 Radymno, m., woj. ruskie 383 Radziejów, m., woj. brzeskie Rzepiennik, wieś, woj. krakowskie 10 Rzym 2, 62, 77 79, 81 84, 96 98, 118, 239, 300, 301, , , 371, 375, 378, 380, 422, 423 Sieradz, m. stolica województwa Sośnica, wieś, woj. ruskie 401 Stradom, przedmieście między Kazimierzem a Krakowem 111, 114, 141, 155 Suczawa, m. Mołdawia 450 Szadek, m., woj. sieradzkie Środa Wielkopolska, m., woj. kaliskie Tarnów, m., woj. sandomierskie 419 Turek, m., woj. kaliskie 554 Warta, m., woj. sieradzkie Wąwolnica, m., woj. lubelskie Wieluń, m., woj. sieradzkie

167 Wierzbna, wieś, woj. ruskie 415 Włocławek, m., Kujawy 217 Wschowa, m., woj. poznańskie

168 Indeks osobowy Adam, mieszczanin z Chrzanowa 39 Adam Piotr, mieszczanin z Nowego Sącza 261 Adamflaszowa Magdalena, mieszczanka z Kazimierza 160 Agata, żona Jurgi, mieszczanina z Płocka 325 Agnieszka, córka Jana Świnki z Przemyśla 386 Agnieszka, wdowa po Joście kuśnierzu, mieszczaninie z Przeworska 463 Agnieszka, żona Klausa Voynera 83 Agnieszka, żona Macieja Króla, mieszczanina z Sieradza 489 Agnieszka, żona Stanisława Jardula, mieszczanina z Szadka 544 Agnieszka, żona Stanisława Sytki, mieszczanina z Pilzna 309 Agnieszka, żona Walentego Racheńskiego, rajcy z Lublina 243 Alber Henryk, mieszczanin z Biecza 9 Ambrosi Jan, ślusarz, mieszczanin z Nowego Sącza 287 Anastazja, siostra Pawła, byłego burmistrza Radziejowa 479 Andrzej, duchowny z Proszowic 354 Andrzej, kaznodzieja z kościoła Bożego Ciała na Kazimierzu 178 Andrzej, łaziebnik z Warty 560 Andrzej, młynarz z Wąwolnicy 562, 563 Andrzej, rzeźnik, mieszczanin z Przeworska 432 Andrzej, woźnica, mieszczanin z Lelowa 235 Anna, wdowa po Andrzeju, młynarzu z Wąwolnicy 563 Anna, wdowa po Mikołaju rymarzu 284 Anna, wdowa po Piotrze Śliwce 429 Anna, żona Grzegorza, mieszczanina z Łodzi 247 Anna, żona Jana Czecha, mieszczanka z Szadka 532 Anna, żona Jana Filipowicza, mieszczanka z Płocka 327 Anna, żona Jana Janka, mieszczanka z Szadka 545 Anna, żona Jana Ogonkowicza, mieszczanka z Szadka 530 Anna, żona Marcina Zuchty, mieszczanka z Kazimierza 88 Anna, żona Mikołaja Sitki z Pleszewa 316 Anna, żona Piotra Kępki, garncarza, mieszczanka z Płocka 328 Anna, żona Stanisława Latosza, mieszczanka z Sieradza 486 Anna, żona Tomasza, pisarza miejskiego i rajcy lubelskiego 242 Anna, żona Wacława z Ostrowa 381 Anna, żona Wojciecha Piłata, mieszczanka z Szadka 546 Apscheczar Hanuszek, mieszczanin z Przeworska 458 Bachlar Maciej, mieszczanin z Przeworska 464 Baran Andrzej, mieszczanin z Kleparza

169 Barbara virgo, mieszczanka z Przeworska 434 Barbara, żona Peterlinusa rajcy przemyskiego 369 Barbara, żona Wawrzyńca Luli, szewca, mieszczanka z Płocka 342 Barłożkowa Anna, przedmieszczanka płocka 336 Baro Maciej, duchowny, testator z Szadka 542 Barszy dominus 376 Bartłomiej alias Bartosz Robotnik, mieszczanin z Nowego Sącza 274 Bartłomiej, stelmach, mieszczanin ze Lwowa 474 Bartosz, kowal, mieszczanin z Kleparza 204 Bazylich Grzegorz, mieszczanin z Szadka 518 Bąk (Bong) Michał, mieszczanin z Lublina 239 Bechrer Jan, mieszczanin z Przeworska 424 Beczka Jan, mieszczanin z Przeworska 462 Beczka Marcin, mieszczanin z Przeworska 462 Beczka Stanisław, mieszczanin przeworski 462 Benisch Jan, wójt kazimierski 85 Beno Mikołaj, altarysta z Kazimierza 64 Bernard, krawiec, mieszczanin z Przeworska 472 Będzińska Katarzyna, mieszczanka z Olkusza 299 Białek Stanisław, ławnik chrzanowski 46 Białogradski Jan, mieszczanin z Nowego Sącza 260 Białużanka (Białuszanka) Jadwiga, mieszczanka z Kazimierza 156 Biały Kacper, wójt przeworski 430 Biczek (Byczek) Mikołaj, kmieć z Makocic 363 Bieniaszek Stanisław, mieszczanin z Warty 558 Bieta, żona Wojciecha Gruszki, sukiennika, mieszczanka z Płocka 341 Blacharz Jan, mieszczanin z Kleparza 201 Błażej, rzeźnik, mieszczanin z Kazimierza 158 Boczkowa Małgorzata, mieszczanka z Przeworska 451 Bodziecz, mieszczanin z Szadka 524 Bogacz, mieszczanin z Lublina 236 Boksa Jan, szewc z Przemyśla 387 Boksina Anna, mieszczanka z Przemyśla 387 Bong (Bąk) Michał, mieszczanin z Lublina 239 Brenner Maciej, mieszczanin z Kazimierza 110 Brudel Wawrzyniec, mieszczanin z Bochni 22 Brudzowa Barbara, mieszczanka z Sieradza 503 Brukarka Anna, wdowa po Wojciechu Brukarzu, mieszczanka z Płocka 326 Brukarz Wojciech, mieszczanin z Płocka 326 Brzeski Wawrzyniec (Brzesczki), kanonik kruszwicki 484 Brzesz (Brzesch) Marcin, mieszczanin z Kazimierza 147 Bujała Jan, mieszczanin z Szadka 540 Byacz Jakub z Dobruchowa, testator z Szadka

170 Całuski Piotr, mieszczanin z Nowego Sącza 255 Cerws Jan, mieszczanin z Kazimierza 132 Chałupa Marcin, mieszczanin z Lanckorony 234 Chłodek Mikołaj, rzeźnik, podwójci i rajca z Bochni 18 Chłodek Piotr, mieszczanin z Chrzanowa 44 Chmielowski Jan, nobilis 28 Chotek z Wierzbnej 415 Chwast Andrzej, kuśnierz, mieszczanin z Przemyśla 407 Cieński Jan, mąż testatorki z Przeworska 450 Cleinpetir, tkacz, rajca z Pilzna 306 Cloze Vinloff, mieszczanin z Kazimierza 62 Clozowa Małgorzata, mieszczanka z Nowego Sącza 275 Corzqina [?] Katarzyna, mieszczanka z Radziejowa 482 Cranczvorst Szymon zob. Wurst Szymon Cukla Maciej, mieszczanin z Szadka 514 Czarny Bartosz, mieszczanin z Kleparza 203 Czarny Bartosz, mieszczanin z Pilzna 302 Czarny Leonard, mieszczanin z Kleparza 213 Czarny Mikołaj, mieszczanin z Przeworska 428 Czech Jan, mieszczanin z Szadka 532 Czech Zygmunt, familiaris pana Barszy, testator z Przemyśla 376 Czechianek Wojciech, mieszczanin z Krzywinia 227 Czechin Małgorzata, mieszczanka z Kazimierza 92 Czerny Maciej, nobilis et strenuus dominus, testator z Kazimierza 123 Czipser Jan, krawiec mieszczanin z Kazimierza 63 Czopek Jan, mieszczanin z Kleparza 199, 200 Czopkowa Anna, żona Jana Czopka, mieszczanka z Kleparza 199 Czurilko, pueri z Płocka 338 Czwernar Tomasz, mieszczanin z Przemyśla 389 Czwernarowa Klara antiqua, mieszczanka z Przemyśla 379 Czyrnia Jan, mieszczanin z Przemyśla 377 Dawid z Krakowa 65 Dąbrowa Jan, czeladnik tkacki z Przeworska 438 Derszniak (Derśniak) ze wsi Rączyn 469 Ditrich zob. Teodoryk Dives Bartosz, mieszczanin z Kazimierza 90 Długi Piotr, mieszczanin płocki 331 Dobrke Paweł, mieszczanin z Kazimierza 82 Dołęga Mikołaj, mieszczanin z Sieradza 488 Domslar (Domsler) Stefan, płóciennik, mieszczanin z Pilzna 311 Dorota, rymarka, mieszczanka z Kazimierza 140 Dorota, wdowa po Bogaczu, mieszczanka z Lublina 236 Dorota, wdowa po Janie Tisznerze, mieszczanka z Przeworska

171 Dorota, żona Andrzeja Liabrzuszka, mieszczanka z Szadka 551 Dorota, żona Andrzejka Małego z Przeworska 414 Dorota, żona Jana Kosznika, mieszczanka z Płocka 340 Dorota, żona Jana Placka, mieszczanka z Radziejowa 484 Dorota, żona Jana Tworzydły, mieszczanka z Szadka 516 Dorota, żona Macieja Fary, burmistrza z Szadka 520 Dorota, żona Macieja Vospryki, mieszczanka z Szadka 525 Dorota, żona Marcina Kozy, mieszczanka z Szadka 531 Dorota, żona Mikołaja Krakowskiego, paśnika, mieszczanka z Przeworska 433 Dorota, żona Mikołaja Szomli, mieszczanka z Szadka 526 Dorota, żona Mikołaja Waszenborta, rajcy z Przeworska 470 Dorota, żona Piotra Całuskiego, mieszczanka z Nowego Sącza 255 Dorota, żona Piotra, rajcy nowosądeckiego 284 Dorota, żona Stanisława Panewnika, mieszczanka z Bochni 23 Dorota, żona Teodora, rajcy bocheńskiego 25 Dorota, żona Jana Kwaśnego, testatorka ze Stradomia 111 Dorota z Suczawy, wdowa po Janie Cieńskim, testatorka z Przeworska 450 Drab Jan, mieszczanin z Chrzanowa 51 Drożdżak Paweł, przedmieszczanin średzki 553 Drzemlik Stanisław, syn Wojciecha, mieszczanin z Proszowic 356 Duczka [?] Maciej, mieszczanin z Sieradza 509 Dulka Szymon, mieszczanin z Proszowic 348 Dusiowa Anna, mieszczanka z Kleparza 211 Duszaczek Jakub, mieszczanin z Sieradza 495 Duszakowa Małgorzata, mieszczanka z Sieradza 504 Dymosz Wojciech, mieszczanin z Przeworska 413 Dyrka Jakub, mieszczanin z Szadka 519 Dyrkowa alias Strzeżyprogowa Katarzyna, siostra Jakuba Dyrki, mieszczanka z Szadka 519 Dzika Baba Maciej, mieszczanin z Płocka 343 Dziwnos Mikołaj, mieszczanin z Chrzanowa 45 Dziwnosowa Dorota, żona Mikołaja Dziwnosa, mieszczanka z Chrzanowa 45 Elena (Helena), mieszczanka z Przemyśla 370 Elżbieta, bednarka, żona Jana Białogradskiego, mieszczanka z Nowego Sącza 260 Elżbieta, mieszczanka z Biecza 4 Elżbieta, żona Mikołaja Tysper Mawela, mieszczanka z Przemyśla 366 Elżbieta, żona Stanisława, bednarza, mieszczanka z Przeworska 426 Elżbieta, żona Tomka Kosiny, mieszczanka z Kazimierza 87 Erdeli Jan, nobilis 121 Falkenberger Jan, rajca z Przeworska 476 Fara Maciej, burmistrz z Szadka 520 Fater Kacper

172 Feliksowa Małgorzata, mieszczanka z Kazimierza 120 Fiedor, laboriosus (dictus Fyed) z Przemyśla 402 Filipowicz Jan, mieszczanin z Płocka 327 Firlej Mikołaj, kasztelan krakowski 244 Fołtyn, mieszczanin z Przemyśla 386 Fozowa (Wozowa) Małgorzata, mieszczanka z Kazimierza 102 Franciszek, rzeźnik, ławnik kazimierski 89 Frassar Mikołaj, garbarz, mieszczanin z Kazimierza 86 Fredericus alias Teodor, rajca bocheński 25 Friderici Johannes, mieszczanin ze Wschowy 571 Frilicht Jan, mieszczanin z Przeworska 455 Fruberger Lorencz, mieszczanin ze Wschowy 570 Frylichthyn Madlena, żona Jana Frilichta, mieszczanka z Przeworska 455 Fultyn, mieszczanin z Kleparza 207 Fyed zob. Fiedor Gajowy Wojciech, brat testatora z Przemyśla 373 Gałka Andrzej, mieszczanin z Kazimierza 98 Garlicki Jan, mieszczanin z Kazimierza 165 Gawłowa Elżbieta, żona Jana Gawła, burmistrza z Warty 555 Gaweł Jan, burmistrz z Warty 555 Gaweł Jan, testator z Sieradza 496 Gąska Jakusz, mieszczanin z Chrzanowa 40 Gerusza, żona kramarza Hensila, mieszczanka z Biecza 1 Gesz Stanisław, mieszczanin z Radziejowa 483 Glony Jan, kuśnierz z Kleparza 190 Głęboczko Mikołaj, mieszczanin z Kleparza 183 Głowacz Jakub, mieszczanin z Nowego Sącza 264 Głowina Małgorzata, mieszczanka z Kazimierza 101 Gnat Mikołaj, mieszczanin z Nowego Sącza 293 Gniwilkowa Dorota, mieszczanka z Sieradza 507 Gomółka antiquus, mieszczanin z Przemyśla 398 Gomółka Wojciech, mieszczanin z Przemyśla 398 Gorazdowa Elżbieta, wdowa po Wojciechu, mieszczanka z Sieradza 505 Goworowski Stanisław, mieszczanin z Płocka 337 Granda Jan, rajca z Kowala 216 Gromek z Birczy 378 Gromisz Jan, mieszczanin z Szadka 523 Grot Stanisław, mieszczanin z Nowego Sącza 272 Grucha Jan, mieszczanin z Nowego Sącza 292 Gruszka Wojciech, sukiennik, mieszczanin z Płocka 341 Grzebień Jan, mieszczanin z Chrzanowa 47 Grzegorz, mieszczanin z Łodzi 247 Grzegorz, stelmach, mieszczanin z Kleparza

173 Grzegorz, syn Jana z Miłosławia, notariusz publiczny 508 Grzegorz, syn Wojciecha, kupca i rajcy z Borka 35 Grzegorz, szewc, mieszczanin z Kazimierza 100 Grzegorz, szewc, mieszczanin z Przeworska 441 Grzegorz, ślusarz, mieszczanin z Kazimierza 154 Gyazowy (Yazowy) Maciej, rajca z Kazimierza 108 Habirvoyt (Oberfoit) Mikołaj, ławnik z Kazimierza 80 Halczicz Tomek, mieszczanin z Ciężkowic 54 Handzel Jan, mieszczanin z Lublina 237 Hanka, żona Mikołaja, garncarza, mieszczanina z Chrzanowa 42 Hanna, żona Grzegorza Bazylicha, mieszczanina z Szadka 518 Hanula, wdowa, mieszczanka z Przemyśla 371 Hanusz Jan, powroźnik, mieszczanin z Kleparza 186 Hanuszek, rzeźnik, mieszczanin z Przeworska 457 Harzina Małgorzata, mieszczanka z Proszowic 359 Hejdak Wojciech, mieszczanin z Wąwolnicy 567 Helcznar Jakub, mieszczanin z Przeworska 463 Helcznarowa Barbara, wdowa po Jakubie Helcznarze, mieszczanka z Przeworska 463 Helena (Elena), mieszczanka z Przemyśla 370 Helena, virgo sub ambitu monasterii Corporis Christi na Kazimierzu 133 Helena, żona Marcina Spytka, mieszczanka z Przeworska 448 Helnar Grzegorz, mieszczanin z Przeworska 460 Hensil, kramarz, mieszczanin z Biecza 1 Hermatiszowa Katarzyna, mieszczanka z Kleparza 215 Hieronim alias Jeroni, mieszczanin z Pleszewa 319 Hieronim (Jarosław), krawiec, mieszczanin z Przemyśla 408 Hoszko Iwan, testator z Jarosławia 57 Hus Andrzej, laboriosus, testator z Wąwolnicy 568 Hynek Hanusz, mieszczanin z Kazimierza 130 Izdbieński Wacław, notariusz publiczny 248 Jadwiga zwana Magistra, wdowa po Janie z Czempinia 228 Jadwiga, kramarka, mieszczanka z Kazimierza 169 Jadwiga, żona Jakuba Wiąchecza, mieszczanka z Szadka 539 Jadwiga, żona Jana Bujały, mieszczanka z Szadka 540 Jadwiga, żona Jana Chmielowskiego, testatorka z Biecza 28 Jadwiga, żona Mikołaja Knysza, mieszczanka z Przeworska 466 Jadwiga, żona Stanisława Kąsisza, mieszczanka z Kazimierza 116 Jajko, mieszczanin z Przeworska 446 Jaklo Małgorzata, mieszczanka z Nowego Sącza 295 Jakub, golarz, mieszczanin z Kazimierza 174 Jakub, kowal, mieszczanin z Pilzna 308 Jakub, mieszczanin z Szadka

174 Jakub, młynarz, mieszczanin z Biecza 2 Jakub, tkacz z Tarnowa 419 Jakub z Sienna, biskup włocławski 217 Jakubek, mieszczanin z Kazimierza 125 Jan, igielnik, mieszczanin z Nowego Sącza 277 Jan, kaznodzieja niemiecki z Przemyśla 367 Jan, kleryk, syn Moro, testator z Sieradza 490 Jan, kołodziej, mieszczanin z Borka 34 Jan, kupiec, brat testatora z Przeworska 444 Jan, mieszczanin z Szadka, mąż Agnieszki 543 Jan, mieszczanin z Szadka, mąż Doroty 549 Jan, officialis Derszniaka ze wsi Rączyn 469 Jan Olbracht, król Polski 361 Jan, pleban z Łaska 515 Jan, podwójci z Jawornika 59 Jan, postrzygacz, mieszczanin z Kazimierza 109 Jan, powroźnik, mieszczanin z Proszowic 357 Jan, siostrzeniec Jana Świnki, piekarza z Przemyśla 386 Jan, stróż z Przeworska 468 Jan, syn Elżbiety Kobieliny, mieszczanin z Proszowic 350 Jan, syn Mikołaja Czarnego, mieszczanina z Przeworska 428 Jan, syn Mikołaja Szomli, mieszczanin z Szadka 526 Jan, syn szewca, mieszczanin z Pilzna 303 Jan, szewc, mieszczanin z Przemyśla 388 Jan, testator z Szadka 540 Jan z Czempinia 228 Jan z Miłosławia 508 Jan z Radziejowa 481 Janeczka Jan, rajca z Kleparza 210 Janek Jan, mieszczanin z Szadka 545 Janowy Stanisław, mieszczanin z Nowego Sącza 279 Janusz, mieszczanin z Kazimierza 92 Janÿ z Piekulic 399 Jardul Stanisław, testator z Szadka 544 Jarosław (Hieronim), krawiec, mieszczanin z Przemyśla 408 Jasiek, mieszczanin z Kazimierza 99 Jasiek, mieszczanin z Przemyśla (?) 367 Jasieński, mieszczanin z Przeworska 412 Jeroni alias Hieronim, mieszczanin z Pleszewa 319 Jerzy, były łaziebnik, mieszczanin z Krzywinia 230 Jerzy, złotnik, mieszczanin z Krakowa 162 Johnes Hans, mieszczanin ze Wschowy 573 Jost, kuśnierz, mieszczanin z Przeworska

175 Jurga, aptekarz, mieszczanin z Płocka 325 Juskowa Konstancja, garncarka, mieszczanka z Kazimierza 106 Jutka, mieszczanka z Kazimierza 61 Kacper, blecharz, mieszczanin z Nowego Sącza 251 Kapustka Maciej, mieszczanin z Proszowic 353 Karcz Mikołaj, mieszczanin z Radziejowa 481 Karczowa Anna, żona Mikołaja Karcza, mieszczanka z Radziejowa 481 Kasperlink Michał, mieszczanin z Nowego Sącza 273 Kasperowa Elżbieta, wdowa, mieszczanka z Bochni 15 Kaszel Stanisław, mieszczanin z Płocka 332 Katarzyna, córka Jana Czipsera, mieszczanka z Kazimierza 63 Katarzyna, dawniej żona Bodziecza, żona Jakuba, mieszczanka z Szadka 524 Katarzyna, matka Jaśka, mieszczanka z Kazimierza 99 Katarzyna, nobilis, wdowa po szlachetnym Janie Erdelim, mieszczanka z Kazimierza 121 Katarzyna, mieszczanka z Kazimierza 61 Katarzyna, wdowa po Dawidzie z Krakowa 65 Katarzyna, wdowa po Jasieńskim, mieszczanka z Przeworska alias Trzeciakowa Katarzyna 412 Katarzyna, wdowa po Wojciechu Dymoszu, mieszczanka z Przeworska 413 Katarzyna, wdowa po wójcie Janie Benischu, żona Mikołaja 85 Katarzyna, żona Andrzeja Węgrzyna, mieszczanka z Przeworska 417 Katarzyna, żona Andrzeja, woźnicy, mieszczanka z Lelowa 235 Katarzyna, żona burmistrza, mieszczanka z Krzywinia 221 Katarzyna, żona Grzegorza Kocieli, mieszczanka z Proszowic 355 Katarzyna, żona Jakuba Mit der Noen, mieszczanina z Kazimierza 71 Katarzyna, żona Jakuba Zdzichnicza, mieszczanka z Kazimierza 95 Katarzyna, żona Jana Gruchy, mieszczanka z Nowego Sącza 292 Katarzyna, żona Jana Kocha, mieszczanka z Kazimierza 66 Katarzyna, żona Jana Siwka, mieszczanka z Szadka 528 Katarzyna, żona Klausa rzeźnika, mieszczanka z Przeworska 416 Katarzyna, żona Klemensa Slonki, mieszczanka z Proszowic 361 Katarzyna, żona Marcina Sokola, mieszczanka z Kazimierza 97 Katarzyna, żona Mikołaja Chłodka, mieszczanka z Bochni 19 Katarzyna, żona Mikołaja Czarnego, mieszczanina z Przeworska 428 Katarzyna, żona Mikołaja, kowala, mieszczanka z Kleparza 191 Katarzyna, żona Mikołaja Oberfoita (Habirvoyta), ławnika kazimierskiego 80 Katarzyna, żona Mikołaja Offmana, witryka kościoła Bożego Ciała z Kazimierza 81 Katarzyna, żona Mikołaja Szyszki, mieszczanka z Szadka 528 Katarzyna, żona Piotra Koniny, mieszczanka z Kazimierza 70 Katarzyna, żona Szymona Worsta (Wursta), mieszczanka z Kazimierza 76 Katarzyna, żona Wojciecha Hejdaka, mieszczanka z Wąwolnicy

176 Katarzyna, żona Wojciecha Rysza, mieszczanka z Szadka 536 Kawka Bartłomiej, mieszczanin z Płocka 333 Kawka Stanisław, rajca z Kazimierza 175 Kąsisz (Kąsich, Ląsich) Stanisław, burmistrz i wójt kazimierski, tutor bractwa NMP 105, 116 Kąsiszowa Barbara, żona Stanisława Kąsisza, mieszczanka z Kazimierza 116 Keymenderffer, tkacz z Przeworska 431 Kępka Piotr, garncarz, mieszczanin z Płocka 328 Kiełbaska Jakub, mieszczanin z Bochni 29 Klara, mieszczanka z Kazimierza 69 Klaus, rzeźnik, mieszczanin z Przeworska 416 Klemens, syn Jakuba, młynarza z Biecza 2 Klocek Maciej, rajca z Przeworska 427 Kluczka (Kluczko) Jan, krawiec, mieszczanin z Kleparza 193 Kłopot Stanisław, mieszczanin z Szadka 538 Knysz Mikołaj, mieszczanin z Przeworska 466 Kobielina Elżbieta, mieszczanka z Proszowic 350 Koch Jan, rajca i ławnik z Kazimierza 66 Kociela Grzegorz, mieszczanin z Proszowic 355 Koczonkowa Katarzyna, mieszczanka z Kleparza 208 Kolipiątkowa Dorota, mieszczanka z Sieradza 494 Konina Piotr, mieszczanin z Kazimierza 70 Konopny alias Konopka Jan, mieszczanin z Bochni 14 Konwisarzowa Barbara, żona rajcy lubelskiego Piotra 241 Kopeć Mikołaj, przedmieszczanin wąwolnicki 564 Koprzych Jan, rzeźnik, mieszczanin z Kazimierza 135 Kopytko Szymon, mieszczanin z Nowego Sącza 266 Korczpeter Hieronim, mieszczanin z Nowego Sącza 252 Kordiszowa Katarzyna, mieszczanka z Przemyśla 372 Korner Michał, mieszczanin z Kazimierza 72 Korzeczek Mikołaj, mieszczanin z Kleparza 205 Kosiarz Stanisław, rajca i burmistrz z Kleparza 215 Kosina Tomek, mieszczanin z Kazimierza 87 Kostr Michał, mieszczanin z Warty 559 Kostrzewa Maciej, mieszczanin z Pleszewa 321, 323 Kostrzewina Jadwiga, żona Macieja Kostrzewy, mieszczanka z Pleszewa 321 Kosznik Jan, mieszczanin z Płocka 340 Kościeńska Katarzyna, mieszczanka z Nowego Sącza 291 Kośmieszowska Piotruszowa, żona Jerzego złotnika, mieszczanina krakowskiego 162 Kot Michał, mieszczanin z Sieradza 487 Kotliczyna Gertruda, mieszczanka z Biecza 11 Koza Marcin, mieszczanin z Szadka 531 Koziejowa Katarzyna, mieszczanka z Przeworska

177 Krakowska Elżbieta, płócienniczka, mieszczanka z Kleparza 189 Krakowski Mikołaj, paśnik, mieszczanin z Przeworska 433 Krechkova Anna, mieszczanka z Kazimierza 134 Król Jakub, szewc, mieszczanin z Nowego Sącza 268 Król Maciej, mieszczanin z Sieradza 489 Kruczek Jan, szynkarz wina z Krakowa 192 Kruthkaszygyna Jadwiga, mieszczanka z Kazimierza 124 Kryczka Jan, mieszczanin z Szadka 550 Krystyn, syn Andrzeja, rzeźnika, mieszczanin z Przeworska 432 Krystyna, wdowa po Szymonie Paczoldzie, mieszczanka? z Przeworska 418 Krzyk Jan, garncarz, laboriosus, testator z Pleszewa 317 Krzysztof, piekarz, rajca z Nowego Sącza 294 Krzysztofowa Urszula, żona rajcy Krzysztofa, piekarza, mieszczanka z Nowego Sącza 294 Kuessel Niklos, mieszczanin z Przeworska 443 Kujawczowa Dorota, żona Jana, mieszczanka z Szadka 549 Kunewelder Stefan, mieszczanin z Przeworska 423 Kunrat Andrzej, przedmieszczanin wąwolnicki 561 Kupsz Stefan, kuśnierz, mieszczanin z Szadka 541 Kustra Jan, mieszczanin z Kazimierza 157 Kwaśny Jan, ze Stradomia 111 Kyck [?] Maciej, młynarz curie de Gorliczina 449 Lacznowa Dorota, mieszczanka z Bochni 16 Lamasrix Anna, żona Jana Kustry, mieszczanka z Kazimierza 157 Lamel Klemens, tkacz, rajca z Kazimierza 117 Latosz, Stanisław, mieszczanin z Sieradza 486 Latoszek Albert, szewc, mieszczanin z Nowego Sącza 290 Ląszych Stanisław, rajca z Kazimierza 105, por. Kąsisz Stanisław Lenartowa Anna, wdowa po Leonardzie Nowogórskim, mieszczanka z Kleparza 198 Leszczyna Magdalena, mieszczanka z Radziejowa 478 Lewkowa Anna, mieszczanka z Proszowic 354 Liabrzuszek Andrzej, mieszczanin z Szadka 551 Liczygroch Wacław, krawiec, mieszczanin z Warty 556 Lineaszowa Małgorzata, malarka, mieszczanka z Kazimierza 139 Lorincz, tkacz, mieszczanin z Ciężkowic 53 Losz Marcin, mieszczanin z Przeworska 454, 456 Lula Wawrzyniec, szewc, mieszczanin z Płocka 342 Lyndelabe Jan, mieszczanin z Nowego Sącza 270 Lyschogaby Jakub, mieszczanin z Bochni 27 Łagiewniczka (Łagiewnicka?) Katarzyna, mieszczanka z Kazimierza 73 Łukasz (Luczka), kowal, mieszczanin? z Przemyśla

178 Maciągowa Małgorzata, mieszczanka z Kleparza 185 Maciej, altarysta z kościoła św. Mikołaja w Krzywiniu 224 Maciej, czeladnik kuśnierski, syn zmarłego Hanuszka Apscheczara z Przeworska 458 Maciej, kaletnik, mieszczanin z Przeworska 445 Maciej, kowal, mieszczanin z Kleparza 196 Maciej, przedmieszczanin wąwolnicki 565 Maciej, syn Elżbiety Kobieliny, mieszczanin z Proszowic 350 Maciej, szewc, mieszczanin z Bochni 20 Maciej z Dąbrowicy, sługa kasztelana krakowskiego 244 Madej Mandri Maciej, mieszczanin z Chrzanowa 48 Madlena Ursulenczin alias Urszula, mieszczanka z Przemyśla 391 Magdalena Sartowa alias Mazka, mieszczanka z Chrzanowa 42 Makowczyna Zuzanna, żona Stanisława Makówki z Goszczyna, testatorka z Mogielnicy 248 Makówka Stanisław, mieszczanin z Goszczyna 248 Małajankowa Katarzyna, mieszczanka z Sieradza 508 Małgorzata antiqua, mieszczanka z Przeworska 442 Małgorzata, konwisarka, wdowa ze Stradomia 141 Małgorzata, virgo, córka Macieja Brennera z Kazimierza 110 Małgorzata, wdowa po Szymonie Paulerze, mieszczanka z Krosna 220 Małgorzata, żona Close Ympnera, mieszczanka z Przemyśla 365 Małgorzata, żona Jakuba Piasta, mieszczanka z Borka 32 Małgorzata, żona Jana Czipsera, mieszczanka z Kazimierza 63 Małgorzata, żona Jana Kryczki, mieszczanka z Szadka 550 Małgorzata, żona Jana, powroźnika, mieszczanka z Proszowic 357 Małgorzata, żona Jana Vospinka, mieszczanka z Szadka 533 Małgorzata, żona Macieja kaletnika, mieszczanka z Przeworska 445 Małgorzata, żona Marka, mieszczanina z Borka 33 Małgorzata, żona Michała Kota, mieszczanka z Sieradza 487 Małgorzata, żona Michała, mieszczanka z Szadka 535 Małgorzata, żona Mikołaja Frassara, garbarza, mieszczanka z Kazimierza 86 Małgorzata, żona Pawła, pisarza miejskiego 415 Małgorzata, żona Wawrzyńca, pasterza miejskiego z Przeworska 435 Mały Andrzejek, mieszczanin z Przeworska 414 Mandzina Anna, mieszczanka z Kleparza 182 Mandri Madej Maciej, mieszczanin z Chrzanowa 48 Manio Andrzej, mieszczanin z Płocka 344 Marcin, cieśla, mieszczanin z Nowego Sącza 256 Marcin, czapnik, mieszczanin ze Środy 552 Marcin, ingeniosus, syn Mikołaja Maskala, testator z Nowego Sącza 271 Marcin, kaletnik, mieszczanin z Biecza 8 Marcin, krawiec, mieszczanin z Łodzi 246 Marcin, młynarz z Przeworska

179 Marcin, niegdyś sługa Jaśka z Przemyśla 367 Marcin, pasierb burmistrza Wojciecha Radosta, syn Siemieniecza, mieszczanin z Kowala 219 Marcin, powroźnik, zięć Fultyna mieszczanina z Kleparza 207 Marcin, presbiter z Przemyśla 408 Marcin, sołtys de Rzepnik 10 Marcin, witryk kościoła katedralnego w Przemyślu 380 Marcin, zięć Jajka, mieszczanin z Przeworska 446 Marek, kowal, ławnik z Kazimierza 94 Marek, mieszczanin z Borka 33 Marek, mieszczanin z Nowego Sącza 255 Markowa Małgorzata, mieszczanka z Kazimierza 131 Marticzka Jan, kowal mieszczanin z Sieradza 500 Maskal Mikołaj, mieszczanin z Nowego Sącza 271 Masszch, kuśnierz, mieszczanin z Przemyśla 393 Masza, mieszczanka z Kazimierza 104 Mazka alias Magdalena Sartowa, mieszczanka z Chrzanowa 44 Mazurek Andrzej, famulus, testator z Przemyśla 396 Michał, kramarz, mieszczanin z Biecza 5 Michał, krawiec, mieszczanin z Nowego Sącza 281 Michał, mieszczanin z Pleszewa 314 Michał, mieszczanin z Szadka 535 Michał, słodownik, mieszczanin z Przeworska 465 Michał, szewc, mieszczanin z Przeworska 471, 475 Michałkowa Stachna, mieszczanka z Kazimierza 161 Michałowa Barbara, mieszczanka z Łańcuta 148 Michno, czeladnik szewski z Przeworska 420 Michta Mikołaj, mieszczanin z Szadka 522 Migaczowa Dorota, mieszczanka z Przeworska 452 Mihno [s] Mikołaj, mieszczanin z Radziejowa 477 Mikołaj, garncarz, mieszczanin z Chrzanowa 42 Mikołaj, golarz z ulicy Długiej na Kleparzu 212 Mikołaj, kowal, mieszczanin z Kleparza 191 Mikołaj, krawiec, mieszczanin z Sieradza 502 Mikołaj, mieszczanin z Kazimierza 85 Mikołaj, mieszczanin z Szadka 521 Mikołaj, młynarz z Bochni 12 Mikołaj, rymarz, rajca z Nowego Sącza 283, 284 Mikołaj, tkacz, mieszczanin z Kazimierza 113 Mikołaj, zwany Niklos, rajca z Kleparza 179 Milnar Mikołaj, mieszczanin z Kazimierza 144 Milnarowa Kordula, wdowa po Mikołaju Milnarze, mieszczanka z Kazimierza 144 Miłosz (Milosch) Mikołaj, mieszczanin z Ciężkowic

180 Mit der Noen Jakub, mieszczanin z Kazimierza 71 Mnichowa Zuzanna alias Zuchna, mieszczanka z Nowego Sącza 296 Molzdzeny Stanisław, czapnik, mieszczanin z Kazimierza 142 Morawska Katarzyna, mieszczanka z Proszowic 347 Morgensztern Jan, mieszczanin z Przeworska 437 Moro, mieszczanin z Sieradza 490 Mróz Michał, mieszczanin z Krzywinia 224 Mrukowa Barbara, mieszczanka z Bochni 19 Mrzygłodowa Katarzyna, mieszczanka z Bochni 13 Mszykot Jan, krawiec, mieszczanin z Jarosławia 58 Myszka Jan, mieszczanin z Pleszewa 322 Myszko Rusin (Ruthenus), kaletnik, testator z Przemyśla 400 Nadmiskowa Barbara, mieszczanka z Pleszewa 316 Naslapa Paweł, mieszczanin z Chrzanowa 38 Nastazja, żona Jana Handzla, mieszczanka z Lublina 237 Natrzywlazłówna Anna mieszczanka z Bochni 30 Nethar Stanisław, stryj Tomasza, szewca, mieszczanin z Przeworska 473 Newbecke Hanusz, rajca z Pilzna 310 Newgebawer Piotr z Markowej 445 Newgebner Stefan, mieszczanin z Pilzna 304 Newmarkt Mikołaj (Niklos), ławnik z Kazimierza 75 Niczek Mikołaj, płóciennik, ławnik z Kazimierza 115 Niczkowa Elżbieta, mieszczanka z Kazimierza 122 Niklos Mikołaj, rajca z Kleparza 179 Niszczota, mieszczanin z Kazimierza 67 Nojewski Jan, mieszczanin z Krzywinia 231 Nosal Stanisław, mieszczanin z Kazimierza 176 Nowakowa Katarzyna, mieszczanka z Kazimierza 151 Nowogórski Leonard, rajca z Kleparza 195, 198 Oberfoit (Habirvoyt) Mikołaj, ławnik z Kazimierza 80 Oblung Marcin, mieszczanin z Kazimierza 136 Odmiana Jan, mieszczanin z Nowego Sącza 262 Odmianowa Małgorzata, żona Jana Odmiana, mieszczanka z Nowego Sącza 262 Offman Mikołaj, witryk kościoła Bożego Ciała z Kazimierza 81 Ogonkowicz Jan, mieszczanin z Szadka 530 Okacz Tomasz, przedmieszczanin z Nowego Sącza 265 Olszak Grzegorz, mieszczanin z Proszowic 358 Olszowy Jan, stelmach, mieszczanin z Kleparza 194 Opoczyna Elżbieta, mieszczanka z Proszowic 362 Osanna, żona Michała Kornera, mieszczanka z Kazimierza 72 Osieczkówna Barbara, żona Mikołaja, mieszczanka z Szadka 521 Ożóg Jan z Lanckorony

181 Paczold Szymon, mieszczanin przeworski 418 Palczek Maciej, mieszczanin z Lanckorony 232 Panewnik Stanisław, bakałarz, rajca bocheński 23 Paszkowicz Andrzej, mieszczanin z Przemyśla 368 Pauk (Pank) Jan, honorabilis dominus 222 Pauler Szymon, mieszczanin z Krosna 220 Paweł, burmistrz Radziejowa 479 Paweł, farbiarz ze Stradomia 114 Paweł, młynarz, testator z Przemyśla 395 Paweł, notariusz publiczny, syna Jana z Radziejowa 480 Paweł, pisarz miejski i rektor szkoły w Przeworsku 415, 427 Paweł, syn Jana z Radziejowa, notariusz publiczny 48 Paweł, szewc, mieszczanin z Kazimierza 171 Pawlik Paweł, rzeźnik z Lublina 240 Pazurzyna Małgorzata, mieszczanka z Płocka 330 Pąkała Marcin, laboriosus, przedmieszczanin z Nowego Sącza 288 Pencznarowa alias Skoczylasowa M., mieszczanka z Przeworska 459 Pendziszka Małgorzata, mieszczanka z Sieradza 510 Peszczyna Elżbieta, mieszczanka z Pleszewa 318 Peterlinus, rajca przemyski 369 Piast Jakub, mieszczanin z Borka 32 Piel alias Pil Jan, złotnik z Krakowa 127 Pieszel Mikołaj alias Clos, mieszczanin z Olkusza 298 Pietriga Piotr, mieszczanin z Szadka 537 Pietryszyna Dorota, żona Piotra Pietrigi, mieszczanka z Szadka 537 Pigko Mikołaj, tkacz, mieszczanin z Kazimierza 166 Piksina Dorota, mieszczanka z Sieradza 498 Pil alias Piel Jan, złotnik z Krakowa 127 Piłat Wojciech, mieszczanin z Szadka 546 Piotr, bednarz, mieszczanin z Sieradza 506 Piotr, duchowny, syn młynarki końskiej, testator z Szadka 513 Piotr, konwisarz, rajca z Lublina 241 Piotr, krawiec, burmistrz z Sieradza 497 Piotr, krawiec, rajca z Nowego Sącza 284, 297 Piotr, miecznik, mieszczanin z Pilzna 305 Piotr, młynarz, mieszczanin z Biecza 6 Piotr, ojciec Niszczoty, mieszczanin z Kazimierza 67 Piotr, prudens, mieszczanin z Pilzna 301 Piotr, stelmach, mieszczanin z Lublina 245 Piotr, szewc, mieszczanin z Kazimierza 74 Piotr, wójt chrzanowski 52 Piotr z Raciborza, sługa Cloze Vinloffa 62 Piotrkowa Dorota, mieszczanka z Proszowic

182 Piotruszowa Kośmieszowska, żona Jerzego złotnika, mieszczanina krakowskiego 162 Piotruszowicz Stanisław, mieszczanin z Chrzanowa 41 Placek Jan, mieszczanin z Radziejowa 484 Plebanowa Dorota, mieszczanka z Płocka 338 Płaza (Plaza) Jan, mieszczanin z Lanckorony 233 Podstawkowa Katarzyna, mieszczanka z Chrzanowa 50 Polak Stanisław, mieszczanin z Biecza 7 Polgąszyna Zofia, mieszczanka z Kazimierza 112 Porębski Piotr, przedmieszczanin z Nowego Sącza 278 Procz Jan, mieszczanin z Szadka 548 Proczowa Anna, żona Jana Procza, mieszczanka z Szadka 548 Prussarowa Małgorzata, żona Stanisława Piotruszowicza, mieszczanka z Chrzanowa 41 Ptaszkowska Elżbieta, mieszczanka z Bochni 24 Pulewczyna Katarzyna, wdowa po Pawle Pulewce, mieszczaninie z Płocka 339 Pulewka Paweł, mieszczanin z Płocka 339 Pyza Wojciech, mieszczanin z Warty 557 Racheński Walenty, rajca z Lublina 243 Radost Wojciech, burmistrz z Kowala 219 Rak Wojciech, mieszczanin z Kleparza 184 Redwanowski Rafał, nobilis, testator z Przeworska 444 Robotnik Bartosz alias Bartłomiej, mieszczanin z Nowego Sącza 274 Rogowa Małgorzata, mieszczanka z Turka 554 Ropczycki Marcin, wikariusz katedralny przemyski 382 Rosenkranczen Jakoff, mieszczanin ze Wschowy 572 Roszkowa Anna, mieszczanka z Kazimierza 164 Roszkowa Katarzyna, mieszczanka z Płocka 335 Róg Bartłomiej, rajca z Nowego Sącza 282 Rubinowa Dorota, mieszczanka z Radziejowa 480 Rudnikowa Elżbieta, mieszczanka z Proszowic 360 Rusek Jan, kmieć, testator z Nowego Sącza 276 Russek Wojciech, mieszczanin z Pilzna 307 Rybak Jan, mieszczanin z Płocka 334 Rydel Mikołaj, mieszczanin z Przemyśla 404 Rydel Walenty, kuśnierz, mieszczanin z Przemyśla 404 Rydlowa Zofia, żona Walentego Rydla, mieszczanka z Przemyśla 404 Rysz Wojciech, mieszczanin z Szadka 536 Rzygała Jan, rzeźnik, mieszczanin z Kleparza 187 Sadkowsky uxor 36 Salomea, żona Andrzeja Chwasta, mieszczanka z Przemyśla 407 Salwicz Andrzej, mieszczanin z Kazimierza 159 Sartowa Magdalena alias Mazka, mieszczanka z Chrzanowa

183 Sądkowa Małgorzata, młynarzowa, testatorka z Przemyśla 375 Schedinmantyl, mieszczanin z Biecza 3 Scholtis Maciej, tkacz, ławnik kazimierski 84 Schrener Jan Hanus, rzeźnik, mieszczanin z Kazimierza 143 Schuffnarka Dorota, mieszczanka z Przeworska 467 Schygyak Jan, dawniej obywatel Radymna 383 Siemieniecz, mieszczanin z Kowala 219 Sikora Marcin, mieszczanin z Nowego Sącza 271 Sikucki Piotr, altarysta de Idznyemna 517 Sirek Jan, mieszczanin z Szadka 512 Sitko Mikołaj, mieszczanin z Pleszewa 316 Siwek Jan, mieszczanin z Szadka 527 Skalina Elżbieta, wdowa, mieszczanka z Kazimierza 153 Skoczylasowa alias Pencznarowa M., mieszczanka z Przeworska 459 Skowronek Michał, mieszczanin z Nowego Sącza 257 Skowronek Piotr, mieszczanin z Proszowic 349 Slawdin Agnieszka, mieszczanka z Kazimierza 91 Slonko Klemens, mieszczanin z Proszowic 361 Słoma Michał, mieszczanin z Kleparza 206 Słomina Dorota, wdowa po Michale Słomie, mieszczanka z Kleparza 206 Smaga Jan, mieszczanin z Lublina 238 Smeczyna Katarzyna, tkaczka, mieszczanka z Nowego Sącza 253 Smilsz Jan, mieszczanin z Szadka 534 Smilszowa Anna, żona Jana Smilsza, mieszczanka z Szadka 534 Smocz Michał, mieszczanin z Nowego Sącza 250 Sobocka Dorota, mieszczanka z Pleszewa 324 Sokol Marcin, mieszczanin z Kazimierza 97 Sołtysek Jan, mieszczanin z Nowego Sącza 269 Somla (Szomla) Mikołaj, mieszczanin z Szadka 526 Sośnicki Iwan alias Szewko Iwan, pop, testator z Przemyśla 401 Spitarska Małgorzata, mieszczanka z Proszowic 352 Spytek Marcin, mieszczanin z Przeworska 448 Srolanka Katarzyna, mieszczanka z Kazimierza 172 Stachna, mieszczanka z Kazimierza 103 Stachna, żona Mikołaja Mihno [s] 477 Stanimir z Kaniowa, wójt wieluński 569 Stanisław alias Wasyl, duchowny, testator z Pilzna 312 Stanisław, bakałarz, rektor szkoły w Przeworsku 440 Stanisław, bednarz, mieszczanin z Borka 31 Stanisław, bednarz, mieszczanin z Przeworska 426 Stanisław, discretus, syn Macieja Szystrycha z Kazimierza 119 Stanisław, rzeźnik z Igołomii 26 Stanisław, sługa młynarza z Przemyśla

184 Stanisław, stelmach, czeladnik z Przeworska 436 Stanisław, stelmach, mieszczanin z Czchowa 56 Stanisław ze Lwowa, discretus, bakałarz sztuk wyzwolonych 168 Stanisław ze Strzelec, doktor dekretów 248 Starościna Agnieszka, żona Michała mieszczanina z Pleszewa 314 Staszek, brat Wojciecha Gajowego, mieszczanin z Przemyśla 373 Stefan, były stróż żupy z Bochni 21 Stefan, kuśnierz, mieszczanin z Krzywinia 223 Stefanek, organista, mieszczanin z Przeworska 440 Storzypiętka Jan, mieszczanin z Sieradza 491 Storzypiętka Stanisław, szewc, mieszczanin z Przeworska 461 Strasz Marcin, mieszczanin z Nowego Sącza 259 Strasz Michał, syn Marcina, ławnik z Nowego Sącza 259 Strzeżyprogowa alias Dyrkowa Katarzyna, siostra Jakuba Dyrki, mieszczanka z Szadka 519 Swaszek, tkacz (pannicida), mieszczanin z Kazimierza 79 Sytka Stanisław, mieszczanin z Pilzna 309 Szafran Jan, mieszczanin z Przeworska 425 Szalasz (Szalaszek) Piotr, mieszczanin z Krzywinia 226 Szamotuła Piotr, mieszczanin z Kazimierza 129 Szczyrbina Katarzyna, mieszczanka z Kleparza 202 Szemian Piotr, mieszczanin z Nowego Sącza 254 Szerzucha Piotr, mieszczanin z Przeworska 411 Szewko Iwan alias Sośnicki Iwan, pop, testator z Przemyśla 401 Szkudlik Wawrzyniec, mieszczanin z Szadka 529 Szkuła Stanisław, wójt płocki 342 Szomla [Somla] Mikołaj, mieszczanin z Szadka 526 Szpunt Mikołaj, rajca z Kazimierza 145 Sztriak [?] Marcin, mieszczanin z Ponieca 346 Szurza Maciej, ławnik z Wąwolnicy 566 Szymon, honorabilis, testator z Kowala 218 Szymon, kuśnierz, mieszczanin z Kazimierza 137 Szymon, pleban z Lubinia, notariusz publiczny 222 Szyrmar, mieszczanin z Przeworska 439 Szystrych Maciej, mieszczanin z Kazimierza 119 Szystrychowa Jadwiga, żona Macieja Szystrycha, mieszczanka z Kazimierza 119 Szyszka Mikołaj, mieszczanin z Szadka 528 Śledziowy (?) Bartosz, mieszczanin z Przemyśla 393 Ślisz alias Śliżowicz Stanisław, mieszczanin z Mogielnicy 249 Śliwczyna Anna, wdowa po Piotrze Śliwce, mieszczanka z Przeworska 429 Śliwka Piotr, mieszczanin przeworski 429 Śliwosz Mikołaj, wójt, rajca i burmistrz z Kazimierza 78, 89 Śliżowicz alias Ślisz Stanisław, mieszczanin z Mogielnicy

185 Świekot Jan, rajca z Kleparza 180 Świętosław, postrzygacz ze Stradomia 155 Świnka Jan, piekarz, mieszczanin z Przemyśla 386 Świnka Marcin, mieszczanin z Chrzanowa 37 Taczyk Maciej, mieszczanin z Przemyśla 374 Tarnowscy 449 Taszybroda Bartłomiej, mieszczanin z Krzywinia 225 Teodor alias Fredericius, rajca bocheński 25 Teodoryk (Ditrich), wójt, rajca i burmistrz kazimierski 77 Teofilowa Dorota, mieszczanka z Nowego Sącza 263 Tiszner Jan, mieszczanin z Przeworska 421 Tomasz, czapnik, mieszczanin z Przeworska 447 Tomasz, kupiec z Krakowa 181 Tomasz, młynarz z Nowego Sącza 286 Tomasz, najpierw mieszczanin z Kocka, następnie z Kamionki 60 Tomasz, notariusz publiczny, rektor szkoły przemyskiej 365 Tomasz, pisarz miejski i rajca z Lublina 242 Tomasz, szewc, mieszczanin z Przeworska 453 Tomkowicz Jan, mieszczanin z Szadka 547 Tossir, testator z Pilzna 300 Trojka, żona Andrzeja Wszołka, mieszczanka z Pleszewa 320 Trzeciakowa Katarzyna alias Katarzyna, wdowa po Jasieńskim, mieszczanka z Przeworska 412 Tworzydko (Tworzydło) Jan, mieszczanin z Szadka 516 Tysper Mawel Mikołaj, mieszczanin z Przemyśla 366 Urban, kuśnierz, mieszczanin z Sieradza 493 Urszula alias Madlena Ursulenczin, mieszczanka z Przemyśla 391 Urszula, siostra rodzona zmarłego Marcina Losza, mieszczanka z Przeworska 456 Urszula, wdowa Hanuszku, rzeźniku, mieszczanka z Przeworska 457 Urszula, żona Bartłomieja Roga, rajcy, mieszczanka z Nowego Sącza 282 Vospinek Jan, mieszczanin z Szadka 533 Vospryka Maciej, mieszczanin z Szadka 525 Voyner Klaus, mieszczanin z Kazimierza 83 Voynerinne Agnieszka (Agnes), żona Klausa Voynera, mieszczanina z Kazimierza 83 Vorst Szymon zob. Wurst Szymon Wacław z Ostrowa 381 Waliszowski Jan, mieszczanin z Kleparza 188 Wanat Jan, laboriosus, testator z Pleszewa 315 Warchol Stanisław, cieśla, mieszczanin z Sieradza

186 Wasyl alias Stanisław, duchowny, testator z Pilzna 312 Waszenbort (Waschenbort, Wasschembarth) Mikołaj, rajca z Przeworska 470 Wawrzyniec, niegdyś pasterz miejski z Przeworska 435 Wendeler Jerzy, mieszczanin z Przeworska 422 Węgrzyn Andrzej, mieszczanin z Przeworska 417 Węgrzynek Jan, łaziebnik, mieszczanin z Kazimierza 178 Wiąchecz Jakub, mieszczanin z Szadka 539 Wiczyna Barbara, żona Wacława Wyki, córka Hanusza Hynka, mieszczanka z Kazimierza 130 Wielopolski Hieronim, strenuus dominus, testator z Kazimierza 163 Wieprzkowa Katarzyna, mieszczanka z Nowego Sącza 258 Wierzbięta, generosus, dziedzic Przyszowej 280 Wietnicki Paweł, wikariusz katedry przemyskiej 397 Wikiel Jan, mieszczanin z Płocka 345 Wojciech, kołodziej, mieszczanin z Kazimierza 138 Wojciech, kupiec, rajca z Borka 35 Wojciech, kuśnierz, mieszczanin z Nowego Sącza 267 Wojciech, łaziebnik, mieszczanin z Kazimierza 150 Wojciech, mieszczanin z Sieradza 505 Wojciech, odźwierny zamku krakowskiego 170 Wojciech, ojciec testatora z Proszowic 356 Wojciech, piekarz z Kazimierza 152 Wojciech, szewc, mieszczanin z Sieradza 499 Wojtek, krawiec, mieszczanin z Kazimierza 68 Wojtkowa Małgorzata, mieszczanka z Przemyśla 384 Wojtkowa Zofia, wdowa po Wojciechu piekarzu, mieszczanka z Kazimierza 152 Wojtman Wojciech, kowal, mieszczanin z Proszowic 364 Worst (Wurst, Wurst, Vorst, Cranczvorst) Szymon, rzeźnik, ławnik, rajca kazimierski 76 Woszka Dorota, mieszczanka z Krzywinia 229 Wozowa (Fozowa) Małgorzata, mieszczanka z Kazimierza 102 Wronina Anna, mieszczanka z Płocka 329 Wrzask Mikołaj, garncarz, mieszczanin z Przemyśla 406 Wrzaskowa Barbara, wdowa po Macieju Wrzasku, garncarzu z Przemyśla 406 Wrzosek Jan, mieszczanin z Chrzanowa 49 Wszołek Andrzej, mieszczanin z Pleszewa 320 Wurst Szymon zob. Worst Szymon Wycisło Stanisław, rajca z Kazimierza 126 Wyka (Wycka) Wacław, rajca z Kazimierza 130 Yazowy (Gyazowy) Maciej, rajca z Kazimierza 108 Ympner Clos, ławnik z Przemyśla

187 Zabłotny Mikołaj, mieszczanin z Nowego Sącza 285 Zapiecna Katarzyna, mieszczanka z Sieradza 485 Zdzichnicz Jakub, mieszczanin z Kazimierza 95 Zemła Jakub, mieszczanin z Kazimierza 177 Zemła Piotr, testator z Kazimierza 146 Ziółkowa Anna, mieszczanka z Sieradza 492 Zofia, żona Klemensa Slonki, mieszczanka z Proszowic 361 Zofia, żona Michała Skowronka, mieszczanka z Nowego Sącza 257 Zuchna alias Mnichowa Zuzanna, mieszczanka z Nowego Sącza 296 Zuchta Marcin, mieszczanin z Kazimierza 88 Zuntag (Zontag) Ambroży, rajca z Kazimierza 107 Zuzanna, wdowa po Janie, postrzygaczu sukna, mieszczanka z Kazimierza 109 Zydram Jan, ławnik i wójt kazimierski 96 Żabinoga (Żabinoska) Jan, rajca z Kowala 217 Żabinożyna Stara Dorota, wdowa po Janie Żabinodze, mieszczanka z Kowala 217 Żebrak (Zebrak) Mikołaj, mieszczanin z Kazimierza 173 Żelazko Maciej, kucharz, mieszczanin z Bochni 17 Żmudzilato Maciej, mieszczanin z Nowego Sącza 289 Żydkowa Katarzyna, mieszczanka z Kazimierza

188 Last Wills from Judiciary Registers of Small Polish Towns to the Year of 1525 Prepared by: Agnieszka Bartoszewicz, Krzysztof Mrozowski, Maciej Radomski, Katarzyna Warda under the editorship of Agnieszka Bartoszewicz Fragments of the Introduction A catalogue of Last Wills from Judiciary Registers of Small Polish Towns to the Year of 1525 contains information about acts of last will which were registered in various forms in judiciary books of the towns within the borders of the Polish Kingdom to the year of 1466 (i.e. without Royal Prussia). A term used in the title small towns needs some explanations, as well as a choice of chronological range of the registered source material. The archival research covered books and registers of towns belonging to the second, third and fourth tax category according to Henryk Samsonowicz s classification, then it were small or medium-size towns. They should be, however, regarded as small in comparison with the contemporary centres of urban life in the Polish Kingdom, i.e. the cities belonging to the first category, the so-called civitates principales (Cracow, Poznań, Lviv). What is more, it seems not only difficult, but also pointless to determine the limit between small and medium-size towns (i.e. larger urban centres of the secundi ordinis group, including, among others, Bochnia, Lublin, Płock, Kazimierz, Olkusz, Przemyśl, Sieradz), especially for the analysed problem. The processes of reception of the institution of last will did not depend on the size of a town, but on the development of the culture of writing of its inhabitants in the first place. Thus, the most important role was played by various contacts (cultural, but also economic or family ones) with its largest centres, in the case of the Polish Kingdom it was Cracow. As a result, the preserved chancellery output of several small towns from Little Poland (Polish: Małopolska), undoubtedly belonging to the category of the smallest urban centres of the late medieval Polish Kingdom, as, for instance, of Czchów (fourth tax group) or Pilzno (third tax group), presents much higher standards than theoretically larger urban settlements, for example Szadek or Sieradz (second tax group), but with less developed contacts with Cracow. The catalogue includes last wills and testaments registered in municipal books, from the oldest ones (i.e. it starts with a note of 1371 from Kazimierz town council acts and testamentary dispositions of Biecz townsmen from the 1380s) to The latter date was established in an arbitrary and artificial manner. Determining it, on the one hand I was driven by opinions functioning in the literature on the subject that reformatory trends reaching Poland in the 1520s had ushered a new period in the history of Polish intellectual culture. On the other hand, however, it was practical considerations that played a decisive role. The late 1520s, and especially the 186

189 1530s and 1540s, brought about a dynamic growth of written output in towns and cities. It was a certain breakthrough in the method of making, using, and storing of acts and documents. The registering, processing and analysing of the source material produced in this period make a separate research problem to be studied in hopefully the predictable future. [ ] A problem of fundamental difficulty for the team working on the catalogue was not to find an interesting historical material but its selection and decision about the type of entries that should be included. Thus, before beginning of the project, it had been decided that the subject of the study would be testamentary dispositions termed as testamentum or ultima voluntas, with the exception of bequests known as reformatio, that is joint and reciprocal wills by spouses in case of death that excluded relatives from inheritance. In the same manner individual bequests were treated and all types of donations made inter vivos. As has already been mentioned, the search covered books and registers produced throughout the period of 150 years. During that time, the methods of keeping official records and qualifications of scribes employed by the municipal authorities underwent considerable changes. The same could be said about the culture of writing and legal culture of Polish burghers, also those inhabiting medium and small towns. The catalogue thus had to include various different entries, with their own wording of titles and headings. The oldest of the analysed books do not contain last wills written in accordance with the rules of ars dictaminis, with formulas about the testator s capacity to draw up a testament or about the appointment of witnesses. Occasionally, individual provisions of the testator were registered in the form of separate entries in the book. The form and content of many records (especially those made in the first half of the fifteenth century) informing about a disposition of last will suggest that the making of a testament was the event form the sphere of culture of the living word in the first place. Writing it down was a secondary act, often made after the testator s death. And it cannot also be ruled out that that only selected the most important provisions were preserved in writing. An example can be an entry in the municipal book of the town of Pleszewo: the honest late Mrs alderman, while facing death, for the redemption of her soul bequeathed in her will one grzywna [an old Polish monetary unit, roughly equivalent to the western mark] on her house to the St. John the Baptist church. This provision, valuable for researchers into relations between the culture of writing and culture of the living word, for scholars preparing a catalogue of last wills and testaments was troublesome for it raised doubts as to whether it should be included into the catalogue. Registering of such type one-sentence dispositions could be regarded as misuse, but a key factor, decisive from our point of view in this case and similar ones, was the use of the term last will, or testament. We also paid attention to the nature of the record, often being a clear authentication of the performance of ceremony of the attestation of last will. A trace of such a ceremony could be a record in the municipal book of Kazimierz informing that a certain Klara bequeathed all her property to the 187

190 Corpus Christi monastery in the presence of a certain municipal scribe master Jan and two judicial benchjudges iuxta statuta civitatis. The catalogue also includes joint and reciprocal wills by spouses and bequests to the spouse containing additional dispositions that concern neither of the spouses. It could be pious bequests, bequests to children, or both. As a testament was also regarded a tri-party reciprocal bequest made by a tailor from Kazimierz, a certain Jan Czipser, with his wife and daughter; a bequest to her mother made by a Małgorzata, the daughter of Maciej Brenner, from the town of Kazimierz, too; and bequests of townsmen from Biecz to their wives with detailed conditions of the legacy. Similarly, all joint and reciprocal wills containing the term testamentum or testamentaliter are included, for this indicates that they were regarded as such by persons registering them in the municipal book. In the same manner we treated municipal records concerning donations to ecclesiastical institutions or persons. We excluded from the catalogue various information about individual bequests to the Church (and to the wife or relations), but we included information about donations which were described as made in the form of testament. Much depended also on the context of records, and for this reason the catalogue contains the bequests following a similar pattern to St. John the Baptist church at Proszowice, despite the fact that only one of them was defined as made testamentaliter. Similarly, a pious legacy by a townswoman from Przeworsk, Katarzyna Jasieńska, was included due to some later annotations concerning the execution of her as it was termed in the source testament. But we omitted the non-testamentary entries on the evidence of debt made in lecto egritudinis. The research did not cover various grants of life annuity, with the exception of a contract between a townswoman from Kazimierz, Katarzyna, and a certain Andrzej Garbek and his wife Anna, for it includes legacies to the Corpus Christi church. We also omitted in the catalogue entries relating to dowry, often recorded in the same books with last wills and testaments. Due to a consistent registering of all entries headed by the term testament, the catalogue includes several records of non-testamentary character (despite the fact that the scribe registered them under such a title). This is the case of a laconic note about financial settlements or another about donations to various Church institutions. A testamentary disposition of a burgher from Kazimierz, registered in the judicial benchbook of the town, is a bit peculiar, since it contains only a heading and a short piece of information Vide alibi and an annotation from the judicial benchregister of the town of Przeworsk that a testament had been made by a weaver s apprentice Jan Dąbrowa, but without any disposition content of his last will. If the text of the testament has not survived, we omitted all records informing about later financial settlements, arguments, agreements, or sentences that stemmed from the fact that the will had been put down in writing. However, in the case of preserved testaments which were included in the catalogue, we tried to take into account, as far as it was possible, references to later legal actions pertaining to 188

191 the act of last will in question (amendments and changes of the provisions, their contesting, revoking or executing, additional provisions, etc.). Guided by this principle, we supplemented the catalogue records with information about posthumous inventories, yet only when they related to the testament registered in the catalogue. 189

192

193 Seria źródłowa Katalogi testamentów mieszkańców miast z terenów Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego do 1795 roku została przygotowana przez Zespół Historii Kultury Staropolskiej w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Jej celem jest nie tylko wydanie drukiem katalogów testamentów mieszkańców miast Rzeczypospolitej Obojga Narodów, lecz także zintensyfikowanie badań nad mieszczańskimi aktami ostatniej woli w sytuacji, gdy głównym przedmiotem zainteresowania historyków i edytorów polskich stały się testamenty szlacheckie. Mam nadzieję, że publikacja katalogów i poprzedzające ją prace badawcze pozwolą także nadrobić zapóźnienia w inwentaryzacji i badaniach testamentów mieszczańskich z terenów Rzeczypospolitej w stosunku do krajów ościennych. Katalogi będą istotną pomocą naukową dla wszystkich badaczy wykorzystujących źródła testamentalne. Ułatwią docieranie do rozproszonego materiału i skrócą czas kwerend w poszczególnych jednostkach archiwalnych. Dostarczą informacji o specyfice bazy źródłowej, formie i ogólnej treści źródeł testamentalnych. Wykonana podczas przygotowywania do druku digitalizacja cennych materiałów źródłowych, będących dziedzictwem narodowym zarówno Polski, jak i innych krajów należących niegdyś do I Rzeczypospolitej, pozwoli na ich bezpieczne zachowanie. Urszula Augustyniak kierownik projektu Katalog Testamenty z ksiąg sądowych małych miast polskich do 1525 roku został opracowany przez Agnieszkę Bartoszewicz, profesora w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego oraz grono jej doktorantów: Krzysztofa Mrozowskiego, Macieja Radomskiego i Katarzynę Wardę. Wynikiem kwerendy przeprowadzonej przez autorów katalogu w ponad 100 księgach sądowych kilkudziesięciu miast i miasteczek średniowiecznego Królestwa Polskiego jest skatalogowanie 573 testamentów uwierzytelnionych przed miejskimi urzędami. Ten materiał źródłowy, często trudno uchwytny do tej pory dla badaczy, umożliwia różnorodne badania nad kulturą prawa, piśmiennością i religijnością polskich mieszczan w późnym średniowieczu i na początku epoki nowożytnej. ISBN