Odpajanie cieląt która metoda podawania cielętom pójła jest najlepsza i dlaczego?

Transkrypt

1 Odpajanie cieląt która metoda podawania cielętom pójła jest najlepsza i dlaczego? Lena Lidfors Department of Animal Environment and Health SLU, Skara

2 Cel Prezentacja różnych metod odchowu cieląt Zaakcentowanie problemów związanych z odpajaniem cieląt mlekiem Sugestie, jak uniknąć nieprawidłowych zachowań Dyskusja o tym, jak można połączyć zachowania ze zdrowiem Odwołanie do bieżących badań

3 Etapy odchowu cieląt Wycielenie: z matką przez 24 h w pojedynczych kojcach Okres żywienia siarą: z matką lub w pojedynczych kojcach lub budkach wewnątrz budynku Okres żywienia mlekiem: od 4 dnia do 6-12 tygodnia, wewnątrz budynku lub na zewnątrz, pojedynczo, w parach lub w grupach Cielęta: od 2-3 miesięcy, wewnątrz budynku lub na zewnątrz, w grupach

4 Pobranie siary u bydła mlecznego 32% cieląt nie ssie w ciągu pierwszych 4 h po wycieleniu (Lidfors, 1996) 13-45% cieląt nie ssało w ciągu pierwszych 6-8 h po wycieleniu, wg wcześniejszych badań (Selman et al., 1970a; Edwards, 1982; Metz, 1984; Illmann & Spinka, 1993) Im w wyższej laktacji jest krowa, tym więcej czasu mija do pierwszego ssania (Edwards, 1982; Lidfors, 1996)

5 Czas (s) Pojenie siarą: butelka ze smoczkiem czy sonda? Czas trwania poszczególnych zachowań podczas karmienia siarą 600 P< P=0.001 N.S. - N.S. P< Niepobieranie No milk feeding Pobieranie Milk feeding Struggling Intubation Falling on ground Vocalisation Wstawanie Intubacja Upadanie na Wokalizacje mleka mleka ziemię Bottle OT (Hernandez i in. w przygotowaniu)

6 Ile razy Pojenie siarą: butelka ze smoczkiem czy sonda? Ilość razy w trakcie karmienia siarą 35 P< P< N.S. - N.S. P< Bottle OT No milk feeding Niepobieranie Pobieranie Milk feeding Struggling Wstawanie Intubation Intubacja Falling Upadanie on ground na Vocalisation Wokalizacje mleka mleka ziemię (Hernandez i in. w przygotowaniu)

7 Ssanie podczas okresu karmienia siarą Krowy mleczne utrzymywane z cielakami w indywidualnych kojcach przez pierwsze 96 h po wycieleniu Częstotliwość na 24 h 6.6 razy/24 h (Min 2, Max 16) Brak istotnego wpływu wieku Czas trwania każdego z karmień 8.5 min/ssanie (Min 3.6, Max 30.7 min) Brak istotnego wpływu wieku Całkowity czas na 24 h 0-24 h h h h (p<0.01, b=-0.28, analiza regresji) (Lidfors, 1996).

8 Naturalne zachowania związane ze ssaniem Wczesnym rankiem i późnym popołudniem 3 do 11 razy dziennie 10 minut na cykl ssania (ssanie nieodżywcze, trącanie, picie, trącanie, ssanie nieodżywcze ) Razem min ssania na dzień

9 Pokrycie zapotrzebowania cieląt mlekiem Cielę potrzebuje MJ energii metabolicznej dziennie dla przyrostu g/dzień Pełne mleko zawiera 2,9 MJ/l = cielę potrzebuje przynajmniej 5-6 l/dzień i 2-3 posiłki Krowy mięsne karmią cielęta 6-8 razy/dzień, 1,5-2 l/raz = 10 l/24 h Trawieniec może zmieścić 2,5-3 l, nadmiarowe mleko dostaje się do żwacza lub jelita cienkiego bez koagulacji, co prowadzi do biegunek Cielęta pijące mleko często w małych objętościach mogą przyrastać g/dzień Mleko podane 2 razy/dzień = g/dzień (Nilsson, 2009; Aspila, 2001; Myllys, 1999)

10 Temperatura i ph mleka a trawieniec Mleko powinno być podawane w 40 C, gdyż dochodzi wtedy do optymalnej koagulacji w trawieńcu Jeśli mleko jest o 6 C chłodniejsze, potrzebuje dwa razy więcej czasu aby skoagulować (Andrews m.fl., 1992) Ciepłe mleko koaguluje w ciągu 5 minut, zimne potrzebuje kilku godzin (Nilsson, 2009) ph trawieńca wynosi 4.5, co pozwala na ochronę przed infekcjami Zakwaszone mleko przechowywane w ph poniżej 4 Czas potrzebny do uzyskania ph 4.5 po pobraniu przez cielę: Pełne mleko 3 h Preparat mlekozastępczy 5 h (Andrews i in.,1992)

11 Zapotrzebowanie na mleko w zimnych warunkach Pełne mleko powinno być podawane przynajmniej przez pierwsze 2 tygodnie (Aspila, 2001) Układ trawienny powinien być odpowiednio dojrzały (zwłaszcza produkcja pepsyny) przed przejściem na preparat mlekozastępczy (Andrews i in., 1992) 4 dni okresu przejściowego do odpowiedniego przejścia na preparat mlekozastępczy (Myllys, 1999)

12 Problemy behawioralne cieląt przy tworzeniu grup żywionych mlekiem Cielęta pojone mlekiem z otwartych wiader potrzebują około 1 min żeby je opróżnić Powoduje to powstanie potrzeby ssania i cielęta ssają się nawzajem Obsysywanie jest najbardziej intensywne w ciągu pierwszych 5 min i stopniowo zmniejsza się po 15 min Wykres pokazuje obsysywanie się pomiędzy zakupionymi cielętami mięsnymi i ssanie matek pierwiastek (Lidfors, 1994)

13 Problemy behawioralne podczas pojenia mlekiem & długotrwałe efekty Dotykanie wargami rejonu wymienia przez członka grupy i próba uchwycenia strzyka w celu ssania mleka (Keil & Langhans, 2001) Lidfors & Isberg (2003): 230 szwedzkich farm Cielęta ssące się pod brzuchem * wzajemne ssanie się jałówek (p<0.001) Wzajemne ssanie się jałówek * ssanie się krów (p<0.05) Ryzyko wystąpienia mlecznej wydzieliny u jałówek (Von Burmeister et al., 1981) Podawanie mleka mastitowego obsysanie się bakterie mogą dostać się do strzyku mastitis (Barto et al., 1982; Robertson et al., 1990)

14 Metody odchowu cieląt przy użyciu smoczka Pływający smoczek w otwartym wiadrze Wiadra ze smoczkiem, jedno na cielę Poidła ze smoczkami, jeden na cielę, mleko podawane dwa razy dziennie Poidła ze smoczkiem z nielimitowanym dostępem do mleka Ograniczenie pobrania mleka ad lib. przez dodanie kwasu mrówkowego lub zagęszczanie mleka kulturami jogurtowymi Smoczek bez mleka (na ścianie) Bariery między każdym cielęciem podczas pobierania mleka

15 Motywacja do ssania Podlega wpływowi spożycia mleka smaku mleka Niezależna od sytości Nieodżywcze ssanie Wzrasta wraz z głodem (np. opuszczenie karmienia) Obniża motywację do ssania Motywacja spada spontanicznie po min Dostępność mleka Wielkość i liczba porcji Przepływ mleka

16 Genomsnittligt antal suganden Motywacja do ssania po pobraniu mleka jest silna u cieląt P< Wiadro Smoczek Serie1 Szybki przepływ Wolny przepływ Serie2 Wiadro: otwarte wiadro z wężem Szybki przepływ = 40 s Wolny przepływ = 10 min Smoczek: pływający smoczek w wiadrze (Loberg & Lidfors, 2001)

17 Ilość mleka, przepływ mleka i możliwości ssania Ssanie ożywcze Ssanie nieodżywcze Obsysywanie (Jung & Lidfors, 2001)

18 Zachowanie, min/30-min obserwacja Zachowania cieląt podczas pojenia z wiadra (n=48) i przy użyciu smoczka (n=47)(jensen & Budde, 2006) Wiadro Metoda pojenia Smoczek F P < Spożycie mleka 1.39 ± ± 0.19 F 1, 20 = Ssanie pustego wiadra lub smoczka Wzajemne ssanie głowy lub szyi 0.10 ± ± 0.78 F 1, 20 = ± ± 0.18 F 1, 20 = Lizanie urządzeń 1.43 ± ± 0.17 F 1, 20 = Obsysanie/lizanie siebie 1.09 ± ± 0.16 NS Brak aktywności 1.46 ± ± 0.41 NS Inna aktywność 12.7 ± ± 0.89 NS

19 Badanie dotyczące konstrukcji poidła i odsadzania 48 cieląt w Foulum Research Centre 2 bloki po 24 cieląt (6 kojców po 4 cielęta) 6 litrów mleka na dzień w 2 odpojach Oddzielne lub dzielone poidła Odsadzanie stopniowe lub z rozcieńczaniem mleka Obserwacje zachowania, masa ciała i pobrania mleka (Nielsen i in., 2008)

20 Wyniki badań dotyczących konstrukcji poidła i odsadzania Oddzielne przedziały częstsze zmienianie smoczków brak różnic w pobraniu mleka Odsadzanie z rozcieńczaniem mleka Mniejsze pobranie pasz treściwych podczas odsadzania i podobna tendencja po odsadzeniu Mniej odpoczynku (Nielsen i in., 2008)

21 Sterowane komputerowo pojenie mlekiem (CCMF) Duże grupy, cieląt Powinny mieć wiek przynajmniej dni przy wprowadzaniu Różnice w wieku system pusto-pełno może się nie sprawdzać Bardzo ważne codzienne czyszczenie sprzętu do pojenia

22 Badania nad CCMF Niska dawka pójła zwiększa obłożenie automatu i zwiększa ilość podejść w porównaniu z dużą dawką pójła (Jensen & Holm, 2003) Przy 24 cielętach/grupę była większa konkurencja o dostęp do podajnika niż przy 12 cielętach/grupę (Jensen, 2004) Taka sama dawka pójła rozdzielona na 4 zamiast 8 porcji zmniejszała obłożenie automatu (Jensen, 2004) Cielęta z niską dawką pójła zajmowały podajnik częściej, pobierały więcej paszy treściwej i miały niższe dzienne przyrosty. Odsadzanie poprzez zmniejszenie liczby pojeń (porcji) prowadziło do zwiększenia ilości pustych podejść do podajnika, ale zmniejszyło ilość czasu na pobranie podobnej ilości mleka (Jensen, 2006)

23 Odsadzanie Nagłe Stopniowe Rozcieńczanie Zmiana dawki i przegrupowanie Stopniowe odsadzanie może prowadzić do większego obsysywania się podczas okresu odsadzenia (De Passillé i Rushen, 1997)

24 Badanie nad nagłym lub stopniowym odsadzeniem, z dwoma różnymi programami żywienia w stacji odpajania Duńskie Centrum Badań Bydła 6 bloków, 2 grupy po 6 cieląt każda (n=72) Dwa programy żywienia Ekstensywny: 4,8 l/dzień dla ras ciężkich i 3,6 l/dzień dla rasy Jersey Intensywny: 9,2 l/dzień dla ras ciężkich i 7,2 l/dzień dla rasy Jersey Minimum cztery pojenia dziennie

25 Nagłe lub stopniowe odsadzenie, z dwoma programami żywienia Wiek odsadzenia zsynchronizowany do najmłodszego cielęcia Dwie metody odsadzenia Nagłe w 55 dniu życia Stopniowe od dnia życia Pasza starterowa i woda ad libitum Wszystkie rasy były reprezentowane we wszystkich grupach

26 Zbieranie danych Tydzień Week Periods Before Przed W During trakcie After Po Stopniowe Gradual Nagłe Abrupt Collection Zbieranie of danych feeder z data automatu Collection Zbieranie danych of behaviour behawioralnych data

27 Wizyty w stacji odpajania przy różnych metodach odsadzenia Minuty na 24 h Minutes per 24 hrs NS p = 0.05 NS Unrewarded Nienagrodzone Rewarded Nagrodzone p < 0.05 Abrupt Nagłe Stopniowe Gradual Nagłe Abrupt Stopniowe Gradual W During trakcie Po After (Nielsen i in., 2007)

28 Wizyty w stacji odpajania przy różnych poziomach żywienia (4,8 l/24 h lub 9,2 l/24 h dla ras ciężkich) Minuty na 24 h Minutes per 24 hrs NS p < NS Unrewarded Nienagrodzone Rewarded Nagrodzone Wysokie High Niskie Low Wysokie High Niskie Low Wysokie High Niskie Low Before Przed NS p < 0.01 NS During W trakcie NS After Po (Nielsen i in., 2007)

29 Pobranie paszy treściwej Gramy / 24 / 24 hrs h 3000 Abrupt Nagłe Wysokie - High Gradual - High Stopniowe Wysokie Abrupt Nagłe Niskie - Low Gradual - Low Stopniowe Niskie 2500 A A A B AB BC C A A 0 W During trakcie After Po (Nielsen i in., 2007)

30 Obsysywanie się % = udział cieląt obsysających się Logarytm (liczba obserwacji) 4 3 A A Jersey Danish Red Holstein % B 55% B 56% 41% 86% B 66% C 63% 48% 0 0 Przed Before/during / w trakcie After Po (Nielsen i in., 2007)

31 Obsysywanie się % = udział cieląt obsysających się Logarytm (liczba obserwacji) 4 3 p = 0.1 p = 0.01 Abrupt Nagłe Gradual Stopniowe % 49% 74% 51% 0 0 Przed Before/during / w trakcie 56% After Po 63% 56% 63% (Nielsen i in., 2007)

32 Ilość mleka na odpój oraz tempo przepływu 48 cieląt w prywatnym gospodarstwie 5 grup Sterowany komputerowo podajnik mleka Przepływ kontrolowany za pomocą przełącznika próźniowego 1 litr lub 2 litry na pojenie (8 litrów/dzień) Przepływ: 300 ml/min lub 600 ml/min Zbieranie danych (video oraz dane z podajnika) w ciągu ostatnich 2 dni każdego okresu doświadczalnego

33 Częstotliwość na 24 h 25 Częstotliwość wizyt w stacji odpajania przy 1 lub 2 l/odpój, przy wolnym i szybkim przepływie (8 l/24 h) a b c 2 Litre Portion-Low Flow 2 Litre Portion-Fast Flow 1 Litre Portion-Low Flow 1 Litre Portion-Fast Flow All visits Unrewarded Rewarded Rewarded not finish Rewarded not drink d 2 litry wolny przepływ 2 litry - szybki przepływ 1 litr wolny przepływ 1 litr - szybki przepływ Wszystkie wizyty Nienagrodzone Nagrodzone Nagrodzone ale nieukończone a b b c Nagrodzone ale nie piły (Nielsen i in., 2017)

34 Czas trwania w minutach na 24 h Czas trwania wizyt w stacji odpajania przy 1 lub 2 l/odpój przy wolnym i szybkim przepływie (8 l/24 h) Litre Portion-Low Flow 2 litry wolny przepływ 2 litry - szybki przepływ 1 litr wolny przepływ 1 litr - szybki przepływ 2 Litre Portion-Fast Flow 1 Litre Portion-Low Flow 1 Litre Portion-Fast Flow a b b b A B BC C 0 All visits Unrewarded Rewarded Rewarded not finish Rewarded not drink Wszystkie wizyty Nienagrodzone Nagrodzone Nagrodzone ale nieukończone Nagrodzone ale nie piły (Nielsen i in., 2017)

35 Czas Duration trwania of obsysywania cross-sucking się in w minutes minutach Obsysywanie się w stacji odpajania 4,5 4 3, minut po after 60+ minutes po after P < 0.05 P < ,5 2 P < 0.1 1,5 1 0,5 0 Nagrodzone Rewarded Nienagrodzone Unrewarded Razem All (Nielsen i in., 2017)

36 Obsysywanie się Artykuł Procent cieląt obsysających się Procent byczków i jałówek obsysających się Proporcja części ciała (liczba obserwacji) Czas obserwacji na dzień I 73% = 71% = 76% Brzuch = 96% (3145) Głowa = 4% (137) 8 h, w 2 obserwacjach po 4 h II 27% = 25% = 30% Brzuch = 29% (35) Głowa = 71% (87) 30 min zaraz po porannym karmieniu III 79% = 82% = 77% Brzuch = 100% (1038) Głowa = 0% (3) 24 h IV 73% 2 = 67% = 83% Brzuch = 57% (116) Głowa = 43% (89) 8 h, w 2 obserwacjach po 4 h

37 Wpływ większej ilości mleka na odruch zabawy Cielęta otrzymujące większe ilości mleka na dzień (12 l/dzień) bawiły się i biegały więcej niż cielęta otrzymujące mniej mleka (6 l/dzień) Więcej bawiły się cielęta odsadzane w 13 tygodniu niż te odsadzane w 7 tygodniu (Krachun i in., 2010) Sterowane komputerowo odpajanie cieląt

38 Vadsbo milk, farma ekologiczna 1200 cieląt/rok, wiadra ze smoczkiem

39 Nötcenter Viken 300 cieląt/rok Indywidualne kojce w oddzielnym budynku Indywidualne budki dla cieląt na zewnątrz, mleko podawane z wiadra ze smoczkiem, 2 razy dziennie, 2,5 l/odpój, 12 h przerwy Grupowe budki - igloo na zewnątrz w wieku dni, 10 cieląt, mleko ze stacji odpajania, maks. 9 l/dzień, dodatkowy litr mleka przy temperaturze poniżej 0 C

40 Odchów cieląt z matką Ad lib. cały lub częściowy okres pojenia System uwiązowy Obora wolnostanowiskowa Ograniczone 2-3 razy na dzień, 30 min. System uwiązowy Mleko resztkowe po dojeniu Problemy: Krowy mogą zatrzymywać mleko oksytocyna Mniej problemów jeśli cielę ssie później (po 2 h)

41 Odchów cieląt z matką zastępczą Matka zastępcza = krowa, która karmi obce cielęta 46 z 48 krów akceptowało wychowywanie nie swoich cieląt (Loberg i Lidfors, 2001) Mniej krów adoptowało wszystkie obce cielęta (Nielsen i in., 2007) Silna reakcja przy odsadzeniu (Loberg i in, 2007) i zmniejszone uwalnianie mleka (Hernandez, 2005) Kolczyki do nosa (JDA Livestock Innovations) Saskatoon, Kanada

42 Częstotliwość Frequency of karmienia nursings Czas trwania karmienia (min.) Serie Czas Nursing trwania duration karmienia (min.) (min.) Czas trwania (LSM) 7 dni: 6,6 ± 0,58 14 dni: 6,3 ± 0,53 28 dni: 8,8 ± 0,51 Efekt wieku p<0,01

43 % of suckling duration % czasu trwania ssania Różne etapy cyklu ssania 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% Away Z dala Close Blisko Manipulating Manipulowanie Sucking Ssanie Wpływ wieku: p<0,1 p<0,05 n.s. p<0,01 0% Wiek Calf cieląt age (days) (dni)

44 % wszystkich % of total nursing karmień Liczba ssanych strzyków 88% ssało 1 lub 2 strzyki days dni 14 days dni 28 days dni Liczba Number użytych of teats strzyków used

45 Średni czas trwania (s) Mean duration (s.) Czas trwania ssania przy ograniczonym ssaniu 3 razy / dobę Morning Rano Noon Południe Afternoon Wieczór Czas od ostatniego ssania 14 h 4 h 4,5 h Wiek cieląt (tygodnie) Calf age (weeks) Istotny efekt pory dnia (p<0.0001), ale nie wieku (ns, Mixed linear model)

46 Wnioski i zalecenia Cielęta powinny: Ssać mleko (pójło) Dostać wystarczająco duże posiłki, które spowodują uczucie sytości Mieć dostęp ad lib. do paszy treściwej, kiszonki, siana i wody Być utrzymywane w małych grupach Prawidłowy dobrostan cieląt można osiągnąć jeśli są utrzymywane i karmione mlekiem (pójłem) zgodnie z ich potrzebami

47 Dziękuję za uwagę! Pytania?