Program Państwowego Monitoringu Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego na lata został opracowany w Wydziale Monitoringu Wojewódzkiego

Transkrypt

1

2 Program Państwowego Monitoringu Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego na lata został opracowany w Wydziale Monitoringu Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Szczecinie 2

3 SPIS TREŚCI strona Wstęp Definicja, cele i zadania Państwowego Monitoringu Środowiska Struktura Państwowego Monitoringu Środowiska Blok: presje Blok: stan Podsystem monitoringu jakości powietrza Podsystem monitoringu jakości wód Monitoring wód powierzchniowych Monitoring jakości wód podziemnych Podsystem monitoringu jakości gleby i ziemi Podsystem monitoringu hałasu Podsystem monitoringu pól elektromagnetycznych Blok- oceny i prognozy System jakości w PMŚ System Informatyczny PMŚ Finansowanie PMŚ

4 4

5 Wstęp Państwowy monitoring środowiska jest systemem pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku (art. 25 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska. Zgodnie z artykułem 23 ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska, Państwowy Monitoring Środowiska jest realizowany na podstawie wieloletnich programów opracowanych przez GIOŚ oraz wojewódzkich programów monitoringu, zatwierdzonych przez GIOŚ i opracowanych przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Obecny system PMŚ składa się z trzech bloków; bloku-presje (odpowiadającego dotychczasowemu blokowi-emisje), bloku-stan (odpowiadającego dotychczasowemu blokowi-jakość środowiska) oraz bloku-oceny i prognozy określających rodzaje i intensywność oddziaływania na środowisko przy pomocy wybranych wskaźników środowiskowych lub jeszcze wyraźniej wskaźników zrównoważonego rozwoju. Zadania realizowane w ramach systemu były określane w wieloletnich programach PMŚ, zatwierdzanych przez kierownictwo Ministerstwa Ochrony Środowiska. Pierwszy program PMŚ obejmował lata , kolejne realizowane były w latach , , oraz W roku 2006 obowiązywał jedynie roczny program, jako pomostowy, co było podyktowane m.in. koniecznością zharmonizowania terminów PMŚ z opracowywanym nowym Narodowym Planem Rozwoju i zawartym w nim Sektorowym Programem Operacyjnym Infrastruktura i ochrona środowiska. Program Państwowego Monitoringu Środowiska na lata , zatwierdzony przez Ministra Środowiska w październiku 2009 roku, stanowi podstawę do opracowania wojewódzkich programów monitoringu środowiska na lata Program obejmuje przede wszystkim zadania dotyczące badania i oceny poszczególnych elementów środowiska wynikające z prawodawstwa UE przetransponowanego do prawa krajowego. Ewentualne zmiany i uzupełnienia Programu Monitoringu Środowiska województwa zachodniopomorskiego na lata będą wprowadzane w formie aneksów do niniejszego programu. Głównymi odbiorcami danych i ocen wytwarzanych w ramach monitoringu wojewódzkiego są: Zachodniopomorski Urząd Marszałkowski, Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej (RZGW) w Szczecinie i Poznaniu, administracja samorządowa i mieszkańcy województwa. 1. Definicje, cele i zadania Państwowego Monitoringu Środowiska Celem PMŚ, zgodnie z art.25 ust.3 ustawy Prawo ochrony środowiska, jest wspomaganie działań na rzecz ochrony środowiska poprzez systematyczne informowanie organów administracji i społeczeństwa o: jakości elementów przyrodniczych, dotrzymywaniu standardów jakości środowiska określonych przepisami oraz obszarach występowania przekroczeń tych standardów; występujących zmianach jakości elementów przyrodniczych i przyczynach tych zmian, w tym powiązaniach przyczynowo skutkowych występujących pomiędzy emisjami i stanem elementów przyrodniczych. Informacje wytworzone w ramach PMŚ, a także przez WPMŚ, wykorzystywane są przez jednostki administracji rządowej i samorządowej dla potrzeb operacyjnego zarządzania środowiskiem. Wykorzystywane są także do celów monitorowania skuteczności działań i strategicznego planowania w zakresie ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju na wszystkich poziomach zarządzania. W ramach PMŚ pozyskiwane są informacje niezbędne do obsługi międzynarodowych zobowiązań Polski, w tym procesu integracji z UE, jak również zadań wynikających ze współpracy z Europejską Agencją Środowiska oraz OECD. Zadania PMŚ w zakresie gromadzenia i sporządzania informacji dotyczących stanu środowiska, do przekazania, których Polska jest zobowiązana, uzyskały podstawę 5

6 prawną poprzez przepisy art.1 pkt.10 ustawy z dnia 18 maja 2005 roku o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw Dz. U. nr 113 poz.954). PMŚ zapewnia także dane podlegające udostępnieniu w myśl przepisów ustawy Prawo ochrony środowiska, regulujących sprawy swobodnego dostępu do informacji. 6

7 2. Struktura funkcjonowania Państwowego Monitoringu Środowiska Państwowy Monitoring Środowiska jest systemem składającym się z bloków i podsystemów. Strukturę funkcjonalną prezentuje poniższy rysunek: informacja o środowisku Blok oceny i prognozy Blok stan Podsystemy 1. Monitoring jakości powietrza Dane dot. czynników sprawczych np. działalności społ.-gosp., warunków meteorologicznych, hydrologicznych, napływów transgranicznych Blok presje 2. Monitoring jakości wód 3. Monitoring jakości gleby i ziemi 4. Monitoring przyrody 5. Monitoring hałasu 6. Monitoring pól elektromagnetycznych 7. Monitoring promieniowania jonizującego Państwowy Monitoring Środowiska Rys Struktura Państwowego Monitoringu Środowiska. W Państwowym Monitoringu Środowiska wyróżnia się trzy podstawowe bloki: blok- presje, blok-stan oraz blok-oceny i prognozy różniące się istotnie pod względem funkcji jakie pełnią w systemie. Zadania w ramach bloku - stan będą realizowane w ramach podsystemów: monitoring jakości powietrza, monitoring jakości wód, monitoring jakości gleby i ziemi, monitoring przyrody, monitoring hałasu, monitoring pól elektromagnetycznych i monitoring promieniowania jonizującego. W ramach bloku presje będą pozyskiwane i gromadzone informacje o źródłach i ładunkach substancji i energii odprowadzanych do środowiska, a w szczególności informacje o emisjach pozyskiwane z systemu administracyjnego, statystyki publicznej oraz wytwarzane przez Inspekcję Ochrony Środowiska. 7

8 Podstawowym blokiem w systemie PMŚ jest blok-stan, w ramach którego będą wytwarzane i gromadzone dane pierwotne, dotyczące stanu poszczególnych elementów środowiska; w oparciu o zgromadzone dane wykonywane będą oceny dla poszczególnych komponentów. Programy pomiarowo-badawcze realizowane będą w ramach siedmiu podsystemów reprezentujących poszczególne komponenty środowiska lub specyficzne oddziaływania. Podsystem monitoringu przyrody oraz promieniowania jonizującego nie będzie wykonywany na poziomie województwa. 3. Blok presje Zadania Państwowego Monitoringu Środowiska określone ustawą Prawo ochrony środowiska wskazują na konieczność włączenia do jego zasobów informacyjnych danych o rodzajach i ilości substancji i energii wprowadzanych do powietrza, wód, gleby i ziemi oraz informacje dotyczące wytwarzania i gospodarowania odpadami. Podobnie jak w poprzednich cyklach, również w obecnym Programie PMŚ zakłada się, iż blok-presje będzie zasilany głównie danymi wytwarzanymi w ramach innych systemów lub obowiązków wykonywanych z mocy prawa przez inne organa administracji lub podmioty gospodarcze. Istotnym źródłem danych o emisjach będzie system statystyki publicznej, ale rola systemu statystycznego będzie się stopniowo zmniejszała na rzecz systemów administracyjnych, które staną się wkrótce głównym źródłem danych o emisjach. Ponadto blok - presje w latach będzie zasilany danymi o emisjach pochodzącymi od podmiotów gospodarczych, które zgodnie z art. 149 ust. 1 oraz art. 286 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. nr 62, poz. 627 z późn. zm.) są zobligowane do przekazywania informacji o emisjach Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska. Istotnym źródłem informacji o presjach będą również raporty od podmiotów objętych rozporządzeniem nr 166/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 stycznia 2006 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń (PRTR) i zmieniającego dyrektywę Rady 91/689/EWG i 91/61/WE (Dz. Urz. UE L 33 z , str. 1). Pozyskiwane informacje będą weryfikowane, gromadzone i wykorzystywane przede wszystkim do: analizy stanu i trendów zanieczyszczeń poszczególnych komponentów środowiska; rozwijania metod obliczeniowych i innych metod uzupełniających w systemie oceny i prognoz jakości poszczególnych komponentów środowiska; weryfikacji i rozwoju programów i sieci pomiarowych; wspomagania prac dotyczących strategii i programów ochrony poszczególnych elementów środowiska oraz oceny skuteczności działań w zakresie ochrony środowiska. W celu pozyskania możliwie szerokiej i wiarygodnej informacji o antropogenicznych presjach na środowisko, w ramach bloku - presje będą realizowane zadania związane z pozyskiwaniem informacji o: źródłach i ładunkach substancji odprowadzanych do powietrza dla potrzeb oceny rocznej i wstępnej jakości powietrza; źródłach i ładunkach substancji odprowadzanych do wód lub do ziemi oraz o poborach wód; krajowych emisjach zanieczyszczeń do powietrza i do wód; źródłach emisji energii odprowadzanych do środowiska; oraz informacji niezbędnych do oceny gospodarki odpadami. 8

9 Zadanie: Pozyskiwanie informacji o źródłach i ładunkach substancji dla potrzeb rocznej i wstępnej oceny jakości powietrza Zadanie to obejmuje gromadzenie przez WIOŚ w Szczecinie danych o źródłach i wielkościach emisji zanieczyszczeń objętych systemem oceny jakości powietrza dla potrzeb rocznych ocen jakości powietrza oraz ocen mających na celu ustalenie odpowiedniego sposobu oceny jakości powietrza (ocena wstępna). Informacje o emisjach ze źródeł punktowych będą pozyskiwane na podstawie: - danych gromadzonych w ramach działalności kontrolnej oraz pochodzących od prowadzących instalacje, którzy są zobowiązani do prowadzenia pomiarów wielkości emisji i przekazywania ich wyników do WIOŚ, - wyników z automatycznych pomiarów emisji funkcjonujących w województwie - informacji o korzystaniu ze środowiska, tworzonych na podstawie ewidencji prowadzonej przez podmioty korzystające ze środowiska, - informacji o napływie emisji na obszar województwa zachodniopomorskiego z terenów z nim sąsiadujących, w tym z obszarów Niemiec (Meklemburgii Pomorze Przednie i Brandenburgii). Informacje o emisjach ze źródeł powierzchniowych szacowane będą na podstawie: - danych o aktywności sektora komunalno-mieszkaniowego na podstawie planów zaopatrzenia w ciepło, - danych z planów zagospodarowania przestrzennego terenu, - danych GUS i WUS. Informacje o emisjach ze źródeł liniowych pozyskiwane będą na podstawie danych o natężeniu i strukturze ruchu drogowego. Informacje te pochodzić będą między innymi z: - Okręgowych Dyrekcji Dróg Publicznych, - urzędów miejskich i innych instytucji, dysponujących informacjami o natężeniu ruchu pojazdów na drogach, - prowadzonych przez WIOŚ w Szczecinie pomiarów w ramach monitoringu hałasu drogowego. W ten sposób pozyskiwane przez WIOŚ w Szczecinie informacje w miarę potrzeb będą uzupełniane poprzez ankietyzowanie użytkowników środowiska. Na potrzeby ustalenia odpowiedniego sposobu oceny jakości powietrza w poszczególnych strefach (obowiązek wynikający z art. 88 ust. 2 ustawy Poś) Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie w 2010 roku wykona inwentaryzację źródeł i ładunków zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza. Inwentaryzacja obejmie dane dotyczące wielkości emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu, tlenku węgla, benzenu, amoniaku, lotnych związków organicznych - prekursorów ozonu, pyłu PM10 oraz metali ciężkich (ołowiu, kadmu, niklu, arsenu) i benzo(a)pirenu. Zadanie: Pozyskiwanie informacji o źródłach emisji energii odprowadzanych do środowiska W celu zwiększenia zasobów informacji na temat stanu zanieczyszczenia środowiska w województwie zachodniopomorskim spowodowanego emisją energii do środowiska będą gromadzone informacje dotyczące źródeł hałasu oraz sztucznie wytwarzanego promieniowania elektromagnetycznego. W ramach monitoringu hałasu prowadzona będzie ewidencja źródeł hałasu w oparciu o pomiary monitoringowe, pomiary kontrolne oraz o dane otrzymane od innych jednostek, w szczególności wykonujących mapy akustyczne. Pozyskane informacje będą gromadzone w wojewódzkiej bazie danych a następnie będą przekazywane do GIOŚ. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie będzie również sukcesywnie gromadził informacje na temat źródeł promieniowania elektromagnetycznego mogących znacząco oddziaływać na środowisko, do których zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 21 sierpnia 2007 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. z 2007 r. Nr 158, poz. 1105) zalicza się: 9

10 - stacje elektroenergetyczne lub napowietrzne linie elektroenergetyczne o napięciu znamionowym wynoszącym nie mniej niż 110 kv, o długości nie mniejszej niż 15 km; - instalacje radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne, emitujące pola elektromagnetyczne, których równoważna moc promieniowana izotropowo wynosi nie mniej niż15 W, emitujące pola elektromagnetyczne o częstotliwościach od 30 khz do 300 GHz. Dane na temat źródeł promieniowania elektromagnetycznego będą przekazywane do GIOŚ celem sukcesywnego tworzenia bazy źródeł PEM w skali całego kraju. Dane te będą aktualizowane raz na rok. Zadanie: Pozyskiwanie informacji o źródłach i ładunkach substancji odprowadzanych do wód lub do ziemi oraz o poborach wód Na poziomie wojewódzkim podsystem emisji zanieczyszczeń do wód może być zasilany danymi gromadzonymi przez wojewódzki inspektorat, między innymi w ramach działalności kontrolnej. Do gromadzenia danych wykorzystane będą także informacje pochodzące od prowadzących instalacje, którzy są zobowiązani do prowadzenia pomiarów wielkości emisji i przekazywania ich wyników do WIOŚ, oraz wojewódzkie bazy informacji o korzystaniu ze środowiska, tworzone na podstawie ewidencji, prowadzonej przez podmioty korzystające ze środowiska, w zakresie ilości i jakości pobranej wody powierzchniowej i podziemnej, oraz ilości, stanu i składu ścieków wprowadzanych do wód lub do ziemi. Dane o emisjach do wód i do ziemi będą pozyskiwane w ramach współpracy z RZGW w Szczecinie i Poznaniu. Istotnym źródłem informacji o presjach będą również raporty od podmiotów objętych rozporządzeniem nr 166/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 stycznia 2006 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń (PRTR) i zmieniającego dyrektywę Rady 91/689/EWG i 91/61/WE (Dz. Urz. UE L 33 z , str. 1). Zarówno na poziomie kraju, jak i na poziomie województw, do celów związanych z ogólną analizą trendów, w dalszym ciągu będą wykorzystane zagregowane dane o emisjach do wód pochodzące z systemu statystyki publicznej. Dane o emisjach do wód i ziemi będą pozyskiwane także w ramach współpracy z RZGW w Szczecinie i Poznaniu. Zadanie: Pozyskiwanie informacji o krajowych emisjach zanieczyszczeń do wód Celem zadania jest dokumentowanie rodzaju i ilości zanieczyszczeń wprowadzanych do wód, niezbędnych do: - identyfikacji głównych źródeł zanieczyszczeń, - weryfikacji sieci monitoringu diagnostycznego i operacyjnego, - modyfikacji programów monitoringu stosownie do stanu presji na obszarze zlewni, - śledzenia zmian w obciążeniu dorzeczy ładunkami zanieczyszczeń odprowadzanych do wód, - wspomagania prac dotyczących strategii i programów redukcji emisji. Do czasu pełnego wdrożenia zapisów znowelizowanego Prawa wodnego, na poziomie krajowym, kontynuowane będą prace związane z aktualizacją i rozszerzeniem informacji o punktowych i rozproszonych źródłach zanieczyszczeń. Dane te posłużą do weryfikacji sieci monitoringu wód powierzchniowych. Zadanie: Ocena gospodarki odpadami Pozyskiwanie danych niezbędnych do oceny gospodarki odpadami prowadzone jest na podstawie ustawy Poś oraz na podstawie ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach (Dz.U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z pózn. zm.). Ich analiza i ocena diagnozuje stan gospodarki odpadami w województwie zachodniopomorskim oraz informuje o zauważalnych trendach zmian i ich przyczynach. Podstawowych źródłem danych w zakresie odpadów przemysłowych na poziomie województwa zachodniopomorskiego w latach stanowić będzie wojewódzka baza o wytwarzaniu 10

11 i gospodarowaniu odpadami (Wojewódzki System Odpadowy - WSO), prowadzona przez Zachodniopomorski Urząd Marszałkowski, do której dostęp ma zagwarantowany Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie. Na poziomie województwa stan gospodarki odpadami będzie prezentowany również w oparciu o własne dane WIOŚ w Szczecinie, gromadzone w ramach działalności kontrolnej oraz informacje zgromadzone w inspekcyjnych bazach o składowiskach i spalarniach odpadów. W ramach tego zadania w Wojewódzkich Inspektoratach Ochrony Środowiska gromadzone są również informacje dotyczące monitoringu składowisk, które corocznie przesyłane są przez zarządzających składowiskami w zakresie określonym rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002 roku, w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów (Dz.U. Nr 220 poz. 1858). 11

12 4. Blok stan 4.1. Podsystem monitoringu jakości powietrza Podstawa prawna Obowiązek wykonywania pomiarów i oceny jakości powietrza w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska wynika z art. 88 ustawy Poś, który wraz z art i art transponuje do prawa polskiego wymagania wspólnotowe. Przywołane w tym punkcie przepisy prawne dotyczą zarówno istniejących jak też projektowanych aktów prawnych, w przekonaniu, że projektowane akty prawne w latach będą miały status obowiązujących. Należy jednak zaznaczyć, iż u podstaw wszystkich działań monitoringowych leżą ogólne kompetencje Inspekcji Ochrony Środowiska dotyczące organizowania, koordynowania i prowadzenia badań jakości środowiska oraz obserwacji i oceny jego stanu zapisane w art. 2 ustawy z dnia 20 lipca 1991r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (tj., Dz. U. z 2007 r. Nr 44 poz.287 z późn. zm.). Podstawowe akty prawne: Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.) art. 26 oraz art Rozporządzenie MŚ z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2009 r. Nr 5, poz. 31). Rozporządzenie MŚ z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 47, poz. 281). Rozporządzenie MŚ z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. Nr 216, poz. 1377). Rozporządzenie MŚ z dnia 6 marca 2008 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. Nr 52, poz. 310). Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227). Dyrektywa 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 roku w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (dyrektywa CAFE). W związku z transpozycją dyrektywy CAFE ustawa Prawo ochrony środowiska zostanie znowelizowana, a ww. rozporządzenia wykonawcze zostaną zastąpione nowymi. Cel Celem funkcjonowania podsystemu monitoringu jakości powietrza, zgodnie art. 26 ustawy Poś, jest uzyskiwanie informacji i danych dotyczących poziomów substancji w otaczającym powietrzu oraz wyników analiz i ocen w zakresie przestrzegania norm jakości powietrza na danych obszarach. Dane pozyskane w ramach podsystemu z terenu województwa zachodniopomorskiego stanowić będą podstawę do zarządzania jakością powietrza w województwie, m.in. poprzez realizowane plany i programy ochrony powietrza. Na poziomie województwa zachodniopomorskiego, w ramach podsystemu monitoringu jakości powietrza w latach będzie realizowanych 5 zadań, które zostały określone w opracowanym przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Programie monitoringu środowiska na lata Będą to następujące zadania: pomiary i ocena jakości w strefach, pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 dla potrzeb określenia krajowego celu redukcji narażenia, monitoring tła miejskiego pod kątem WWA, pomiary chemizmu opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża, wspomaganie systemu oceny jakości powietrza metodami modelowania. 12

13 Wszystkie te zadania będą kontynuacją dotychczasowych programów pomiarowych. Ze względu jednak na konieczność przystosowania systemu pomiarów i ocen jakości powietrza do dynamicznie zmieniających się przepisów prawodawstwa unijnego, w tym wymogów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (dyrektywa CAFE), wprowadzone zostaną zadania nowe: pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 dla potrzeb określenia krajowego celu redukcji narażenia oraz pomiary pyłu PM2,5 w strefach województwa pod kątem prowadzenia ocen corocznych dla pyłu PM2,5. Równocześnie, na potrzeby nowych wymagań sprawozdawczych, które zostaną określone w decyzji Komisji Europejskiej do dyrektywy 2008/50/WE prowadzone będą prace nad usprawnieniem elektronicznego raportowania i przetwarzania danych o jakości powietrza w oparciu o narzędzia GIS. Zadanie: Pomiary i ocena jakości powietrza w strefach Cel Celem realizacji w latach zadania pomiary i ocena jakości powietrza w strefach jest uzyskanie dla stref województwa zachodniopomorskiego informacji o poziomach substancji w powietrzu w odniesieniu do standardów jakości powietrza i innych kryteriów oceny jakości powietrza, identyfikacja obszarów w województwie wymagających poprawy jakości powietrza, a następnie monitorowanie efektywności działań podejmowanych w ramach planów i programów ochrony powietrza na jakość powietrza na obszarach przekroczeń. Program pomiarowy W latach , w województwie zachodniopomorskim będzie utrzymany dotychczasowy system oceny jakości powietrza dla zanieczyszczeń: SO 2, NO 2, NO, NO x, O 3, PM10, C 6 H 6, CO, oraz Pb, As, Cd, Ni i benzo(a)pirenu w pyle PM10, oparty o ciągłe pomiary automatyczne, systematyczne pomiary manualne, pomiary wskaźnikowe (metoda pasywna) oraz techniki modelowania. Większość wykonywanych pomiarów stanowić będzie kontynuację z lat poprzednich. Dodatkowo od 2010 roku pomiarami w ramach systemu oceny jakości powietrza będzie objęty pył PM2,5 w Aglomeracji Szczecińskiej oraz w mieście Koszalin i w strefie zachodniopomorskiej. Na obszarach tych stref ocena wstępna wykazała stężenia PM2,5 wyższe od górnego progu oszacowania. W strefie zachodniopomorskiej ciągłe pomiary PM2,5 prowadzone będą na obszarach przekroczeń w mieście Szczecinek oraz w powiecie myśliborskim. Pierwsza ocena jakości powietrza pod kątem pyłu PM2,5 zostanie wykonana w roku 2011 za rok W systemie pomiarowym monitoringu jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim uczestniczy PGE Zespół Elektrowni Dolna Odra S.A. (PGE ZEDO S.A.). Funkcjonowanie w WPMŚ sieci PGE ZEDO koordynowane jest przez WIOŚ w Szczecinie. Stacje w Marwicach, Storkowie i w Szczecinie (ul. Żółkiewskiego) posiadają analizatory oraz system gromadzenia danych spójny ze stacjami WIOŚ (XR-WKS). W latach pomiary automatyczne kontynuowane będą na 11 stacjach w województwie. 5 z tych stacji obsługiwanych jest przez WIOŚ w Szczecinie a 6 stanowi własność PGE ZEDO S.A. Pozyskiwane z tych 11 stacji wyniki pomiarów zostaną wykorzystane w rocznych ocenach jakości powietrza dla stref województwa zachodniopomorskiego za lata Wyniki pomiarów z 6 stacji PGE ZEDO S.A będą uwzględniane tylko w przypadku pozyskiwania z nich właściwej jakości danych oraz kompletności serii pomiarowych. WIOŚ w Szczecinie kontynuował będzie także pomiary prekursorów ozonu wspomagające ocenę jakości powietrza pod kątem zanieczyszczenia ozonem. Na stacji w Aglomeracji Szczecińskiej (Szczecin, ul. Piłsudskiego) wykonywane są od 2005 r. automatyczne pomiary toluenu, m,p-ksylenu i etylobenzenu towarzyszące pomiarom benzenu. Wykaz stacji automatycznych uwzględnionych w WPMŚ dla województwa zachodniopomorskiego na lata oraz szczegółowy zakres pomiarowy przedstawiono w Tabeli 4.1.1a. Lokalizację stacji przedstawiono na Mapie W latach systematyczne pomiary manualne zanieczyszczeń pyłowych prowadzone będą w sumie na 13 stacjach. W przypadku 9 z nich będą to poborniki pyłu PM10 a w 4 przypadkach 13

14 poborniki pyłu PM2,5. W dwóch przypadkach, prowadzenie na stacjach równocześnie pomiarów manualnych i automatycznych pyłu PM10 umożliwi określenie współczynnika korekcyjnego PM10aut./PM10man. i będzie stanowiło udokumentowanie równoważności wykorzystywanej metody automatycznej PM10 z manualną metodą referencyjną dla PM10. Dwie stacje pomiarowe pyłu PM2,5 w Szczecinie i w Koszalinie wykorzystane będą dla potrzeb określenia krajowego celu redukcji narażenia oraz rocznych ocen jakości powietrza dla pyłu PM2,5. Ze względu na przejęcie przez WIOŚ w Szczecinie od Państwowej Inspekcji Sanitarnej programów pomiarowych z 3 stacji manualnych PM10 w województwie, z ważnych względów organizacyjnych i ekonomicznych, programy pomiarowe wykonywane na tych stacjach od 2010 r. zostały ograniczone. Dla 2 z tych stacji - w Szczecinie i w Koszalinie zmieniona zostanie także lokalizacja z zachowaniem dotychczasowego charakteru stanowisk istniejących. Ponadto, uwzględniając wyniki rocznych ocen jakości powietrza dla województwa zachodniopomorskiego za lata dla metali zawartych w pyle PM10: arsenu, kadmu, niklu i ołowiu ze względu na niskie poziomy tych substancji w powietrzu, WIOŚ w Szczecinie podjął decyzję o zaprzestaniu wykonywania tych pomiarów na większości stacji, na których pomiary takie były prowadzone w latach Jedynie w Aglomeracji Szczecińskiej będą prowadzone pomiary As, Cd i Ni na 1 stacji tła miejskiego (Szczecin, ul. Andrzejewskiego). Dodatkowo od 2010 r. w systemie pomiarowym monitoringu jakości powietrza znajdą się pomiary manualne pyłu PM10 ze stacji w Marwicach i w Szczecinie (ul. Żółkiewskiego) należących do PGE ZEDO S.A. Na tych stacjach prowadzone będą także pomiary Cd, Ni, Pb i benzo(a)pirenu. Zgodnie z wynikiem oceny wstępnej, od 2010 r. roczne oceny jakości powietrza dla As, Cd, Ni i Pb w strefach województwa zachodniopomorskiego prowadzone będą w oparciu o obliczenia modelowe. Wykaz stacji manualnych istniejących i projektowanych w WPMŚ dla województwa zachodniopomorskiego na lata oraz szczegółowy zakres pomiarowy przedstawiono w Tabeli 4.1.1b. Lokalizację stacji przedstawiono na Mapie Ze względów ekonomicznych i kadrowych, przewidziana do realizacji WPMŚ w latach liczba stacji pomiarów pasywnych SO2 i NO2 wykonywanych przez WIOŚ w Szczecinie zostanie zredukowana z 35 do 21 (w stosunku do programu pomiarowego w 2009 r.). Pomiary będą kontynuowane przede wszystkim na tych obszarach, na których brak jest innych pomiarów. Wykaz stanowisk pomiarów pasywnych, przewidzianych do realizacji w WPMŚ w latach przedstawiono w Tabeli 4.1.1c, a ich lokalizację na Mapie Wykaz wszystkich stanowisk pomiarowych działających w wojewódzkim systemie oceny jakości powietrza w latach dla województwa zachodniopomorskiego załączono w Tabeli Liczbę stanowisk dla poszczególnych parametrów, działających w ramach wojewódzkiego systemu oceny jakości powietrza załączono w Tabeli Gromadzenie danych Zgodnie z rozporządzeniem MŚ z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza, wyniki wszystkich pomiarów gromadzone będą w wojewódzkiej bazie danych monitoringu jakości powietrza (JPOAT) i będą przekazywane do bazy krajowej znajdującej się w GIOŚ. Oceny Na podstawie wykonywanych pomiarów i obliczeń modelowych oraz w oparciu o wskazówki GIOŚ, WIOŚ w Szczecinie w latach wykona roczne oceny jakości powietrza za 2009 r., 2010 r. i 2011 r. Roczna ocena jakości powietrza za rok 2009 zostanie wykonana w strefach określonych w rozporządzeniu MŚ z dnia 6 marca 2008 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. Nr 52, poz. 310). Oceny za lata 2010 i 2011 zostaną wykonane już dla nowych stref, określonych w ramach transpozycji do polskiego prawa dyrektywy 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (dyrektywa CAFE). Dla tak określonych stref województwa zachodniopomorskiego, WIOŚ w Szczecinie dokona w 2010 r. weryfikacji oceny wstępnej jakości powietrza dla SO 2, NO 2, NO x, O 3, PM10, C 6 H 6, CO oraz Pb, As, Cd, Ni i B(a)P w PM10. Na podstawie wyników tej oceny zostanie wykonana modernizacja wojewódzkiego systemu oceny jakości powietrza. 14

15 poziom europejski Komisja Europejska zarządzenie ochroną powietrza i egzekwowanie wykonywania prawa UE dot. ochrony powietrza przez kraje członkowskie na poziomie europejskim Europejska Agencja Środowiska europejskie repozytorium danych dot. jakości powietrza, analiza danych o jakości powietrza w skali europejskiej poziom krajowy Minister Środowiska zarządzenie ochroną powietrza, zatwierdzanie raportu z oceny jakości powietrza dla Komisji Europejskiej Główny Urząd Statystyczny poziom wojewódzki Główny Inspektor Ochrony Środowiska koordynacja działań dotyczących pomiarów i ocen jakości powietrza, zbiorcze oceny jakości powietrza, krajowa baza danych, wypełnianie obowiązków sprawozdawczych wynikających z prawa UE Marszałek Województwa zarządzenie ochroną powietrza, opracowywanie i nadzór nad wdrażaniem planów i programów ochrony powietrza Wojewoda informowanie społeczeństwa o stanach alarmowych i przekroczeniach norm jakości powietrza IMGW dane Zarządzający danymi (podmioty gospodarcze, administracja samorządowa, GUS, WUS, Krajowy ośrodek bilansowania i zarządzania emisjami umiejscowiony w IOŚ) dane o ładunkach emisji zanieczyszczeń do powietrza Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska ocena jakości powietrza w strefach wraz z klasyfikacją stref pomiary jakości powietrza na stacjach monitoringu jakości powietrza należących do WIOŚ IMGW i IOŚ pomiary jakości powietrza na stacjach tła regionalnego (EMEP) Podmioty gospodarcze pomiary jakości powietrza na stacjach monitoringu Instytuty naukowobadawcze i uczelnie pomiary jakości powietrza na stacjach monitoringu należących do instytutów i uczelni ocena jakości powietrza w strefach wyniki pomiarów jakości powietrza informacja o stanach alarmowych i przekroczeniach norm jakości powietrza inne dane Rysunek Schemat przepływu informacji dotyczących jakości powietrza (źródło: GIOŚ Program Państwowego Monitoringu Środowiska na lata ) 15

16 Listę stref, w których dokonana zostanie ocena jakości powietrza za rok 2009 pod kątem zawartości ozonu, pyłu zawieszonego PM2,5, dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenków azotu, tlenku węgla i benzenu, pyłu zawieszonego PM10 oraz zawartego w tym pyle ołowiu, arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu, przedstawiono w Tabeli i na Mapach Przekazywanie wyników badań Wyniki badań i rocznej oceny jakości powietrza będą wykorzystane przez Marszałka Województwa Zachodniopomorskiego do opracowania programów ochrony powietrza w strefach wskazanych do ich wykonania oraz do monitorowania skuteczności wcześniej opracowanych programów. Schemat przepływu informacji dotyczących jakości powietrza przedstawiono na Rysunku Upowszechnianie wyników Zgodnie z Ustawą z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko wszystkie dane i oceny funkcjonujące w ramach wojewódzkiego systemu monitoringu będą upowszechniane na stronie internetowej WIOŚ w Szczecinie Informacje z zakresu monitoringu powietrza będą udostępniane: w sposób ciągły jeśli chodzi o aktualne surowe dane z pomiarów automatycznych funkcjonujących w systemie informatycznym WIOŚ (dynamiczna strona internetowa), w trybie miesięcznym jeśli chodzi o wyniki pomiarów manualnych o czasie uśredniania 24 godziny, w trybie rocznym jeśli chodzi o wyniki pomiarów pasywnych i innych z rocznym czasem uśredniania, w formie rocznych ocen jakości powietrza oraz klasyfikacji stref dla województwa zachodniopomorskiego. W zależności od potrzeb użytkowników (powiaty, gminy, szkoły, uczelnie, itd.) tworzone będą raporty cząstkowe dotyczące jakości powietrza na danym obszarze. Na wniosek zainteresowanych, podobnie jak w latach poprzednich wydawane będą informacje dotyczące określania tła zanieczyszczeń powietrza na danym obszarze, a także opinie ekologiczne dla tzw. zielonych szkół. Zadanie: Pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 dla potrzeb określenia krajowego celu redukcji narażenia Podstawa prawna Obowiązek pomiarów pyłu PM2,5 dla potrzeb wyznaczenia wskaźnika średniego narażenia 1 wynika z art. 15 ust. 3 oraz załącznika XIV sekcja A dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (Dz. Urz. UE L 152 z , str.1), transpozycja w toku. Cel Celem zadania jest wyznaczenie wskaźnika średniego narażenia i na tej podstawie ustalenie krajowego celu redukcji narażenia na pył PM2,5. W latach na stacjach monitoringu w kraju, zlokalizowanych na obszarach tła miejskiego w aglomeracjach i miastach powyżej mieszkańców na terenie całego kraju będą prowadzone pomiary pyłu PM2,5 dla potrzeb wyznaczenia, a następnie monitorowania wskaźnika średniego narażenia. Pomiary te będą prowadzone przez wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska. 1 Wskaźnik Średniego Narażenia (AEI Average Exposure Indicator) oznacza średni poziom substancji w powietrzu określony na podstawie pomiarów przeprowadzonych w obszarach tła miejskiego na całym terytorium państwa członkowskiego, odzwierciedlający narażenie ludności na działanie zanieczyszczeń. 16

17 Program pomiarowy Od roku 2011 r. w oparciu o wyniki pomiarów GIOŚ będzie obliczał wartość roczną wskaźnika średniego narażenia na pył PM2,5. W 2012 roku na podstawie rocznych wartości wskaźnika GIOŚ wyznaczy wartość wskaźnika średniego narażenia na pył PM2,5, a następnie na jego podstawie zostanie prawnie określony krajowy cel redukcji narażenia. W ramach tego zadania, w województwie zachodniopomorskim pomiary pyłu PM2,5 prowadzone będą od 2010 r. na dwóch stacjach: w Aglomeracji Szczecińskiej na stanowisku tła miejskiego w Szczecinie ul. Andrzejewskiego, w mieście Koszalin (liczba ludności 107,4 tys.) stacja tła miejskiego na ul. Spasowskiego 2f. Równocześnie oba stanowiska zlokalizowane w województwie zachodniopomorskim (w Szczecinie i w Koszalinie) będą wykorzystywane przez WIOŚ na potrzeby rocznych ocen jakości powietrza w województwie pod kątem kryteriów określonych dla pyłu PM2,5 w transponowanej do polskiego prawa dyrektywie CAFE. Szczegóły dotyczące stanowisk pomiarowych zawarte są w Tabeli Gromadzenie danych i przekazywanie wyników badań Dane z tych stacji będą gromadzone w wojewódzkiej bazie danych monitoringu jakości powietrza (JPOAT) i będą przekazywane do bazy krajowej znajdującej się w GIOŚ. Zadanie: Monitoring tła miejskiego pod kątem WWA Obowiązek pomiarów składu pyłu pod kątem zawartości WWA wynika z art. 4 ust. 8 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/WE z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, niklu, rtęci i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu (Dz. Urz. WE L 23 z , str.3) transponowanego rozporządzeniem MŚ z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2009 r. Nr 5, poz. 31). W województwie zachodniopomorskim w latach towarzyszące pomiarom benzo(a)pirenu, pomiary składu pyłu pod kątem WWA (benzo(a)antracen, benzo(b)fluoranten, benzo(j)fluoranten, bezo(k)fluoranten, indeno(1,2,3-cd)piren, dibenzo(a,h)antracen) były prowadzone w Aglomeracji Szczecińskiej na stacji komunikacyjnej (ul. Piłsudskiego) i na stacji tła miejskiego obsługiwanej przez WSSE. Od roku 2010 takie pomiary na stacji tła miejskiego prowadzone będą przez WIOŚ w Szczecinie w Aglomeracji Szczecińskiej (ul. Andrzejewskiego). Równocześnie WIOŚ zaprzestanie wykonywania takich pomiarów na stacji komunikacyjnej (Szczecin, ul. Piłsudskiego). Szczegóły dotyczące stanowisk pomiarowych przedstawiono w Tabeli Dane ze stacji będą gromadzone w wojewódzkiej bazie danych monitoringu jakości powietrza i będą przekazywane do bazy krajowej w GIOŚ. Zadanie: Monitoring chemizmu opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża Celem realizacji zadania jest dostarczenie danych o ładunkach substancji zakwaszających, biogenów oraz metali ciężkich deponowanych do podłoża wraz z opadem atmosferycznym. Dane te umożliwiają śledzenie trendów i tym samym ocenę skuteczności programów redukcji emisji zanieczyszczeń do powietrza; ponadto mogą być wykorzystywane do bilansowania związków eutrofizujących w ramach ochrony wód przed zanieczyszczeniami pochodzącymi z rolnictwa. Do wykonywania tego zadania brak jest specyficznych regulacji prawnych. W latach , w województwie zachodniopomorskim monitoring chemizmu opadów będzie kontynuowany według dotychczasowego programu, jako zadanie krajowe z udziałem Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Szczecinie. Na obszarze województwa znajduje się 13 stacji opadowych i 1 stacja pomiarowa chemizmu opadów zlokalizowana w Świnoujściu. Stacje są obsługiwane przez IMGW we Wrocławiu. Opad atmosferyczny mokry (woda opadowa) zbierany jest w sposób ciągły i analizowany w cyklach miesięcznych. Analizy składu fizykochemicznego opadów wykonywane są przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie. 17

18 W miesięcznych próbach oznaczane są: odczyn, chlorki, siarczany, przewodność, azot amonowy, azot azotanowy, azot azotynowy, azot Kjeldahla, azot ogólny, fosfor ogólny, magnez, wapń, żelazo ogólne, mangan, sód, potas, cynk, chrom, kadm, nikiel, miedź i ołów. Szacowanie miesięcznych i rocznych depozycji oraz ocenę w powiązaniu z wrażliwością receptorów (gleb, ekosystemów glebowo-leśnych, wód powierzchniowych) będzie wykonywał wrocławski oddział IMGW, sprawujący merytoryczny nadzór nad realizacją programu. Ocena badań wód opadowych dokonywana jest przez IMGW we Wrocławiu. WIOŚ w Szczecinie otrzymuje roczne zestawienia wyników pomiarów stężeń oraz wyniki obliczeń depozycji dla województwa zachodniopomorskiego. WIOŚ udostępniał będzie wyżej wymienione dane w ramach wniosku o udostępnienie informacji. Zadanie : Wspomaganie systemu oceny jakości powietrza metodami modelowania Celem zadania jest wzmocnienie systemu rocznych ocen jakości powietrza metodami modelowania rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym zgodnie z wymaganiami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (Dz. Urz. UE L 152 z , str.1). W latach obliczenia takie będą stanowiły w dalszym ciągu istotny element w systemie oceny jakości powietrza. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie kontynuował będzie prace związane z obliczeniami modelowymi, w oparciu o wymaganą inwentaryzację emisji. Obliczenia te zostaną wykorzystane do wykonania rocznych ocen jakości powietrza za lata: 2010, 2011, 2012 oraz do weryfikacji oceny wstępnej. Ten element oceny będzie w szczególności przydatny do oceny jakości powietrza dla tzw. dużej strefy (obszar województwa poza Aglomeracją Szczecińską i miastem Koszalin) dla której jest mało danych pomiarowych. Uzyskany w wyniku obliczeń modelowych przestrzenny rozkład stężeń zanieczyszczeń objętych ocenami pozwoli na wskazanie obszarów najbardziej narażonych na przekroczenia poziomów dopuszczalnych i innych kryteriów oceny. Do realizacji tego zadania w latach WIOŚ w Szczecinie wykorzysta informacji o źródłach i ładunkach substancji pozyskiwane w ramach zadania określonego w bloku presje. Obliczenia modelowe wykonywane będą przy użyciu modelu Calmet Calpuff dla obowiązującego w danym roku podziału województwa zachodniopomorskiego na strefy. Obliczenia przeprowadzone zostaną dla substancji obowiązkowych do oceny: SO2, NO2, NOx, CO, benzen, pył PM10, PM2.5 oraz Pb, As, Cd, Ni, B(a)P w PM10 z uwzględnieniem przemian chemicznych. Dane meteorologiczne pozyskiwane będą z modelu WRF (The Weather Research and Forecasting), który jest mezoskalowym modelem meteorologicznym zaprojektowanym do symulacji i prognozowania cyrkulacji atmosferycznej. Modelowanie będzie prowadzone w następujących siatkach obliczeniowych: 5 x 5 km dla obszaru województwa zachodniopomorskiego, 1 x 1 km dla Aglomeracji Szczecińskiej oraz 500 x 500 m dla miasta Koszalin. Wizualizacja informacji emisyjnej i imisyjnej, z uwzględnieniem udziału poszczególnych typów zanieczyszczeń w strefach województwa zachodniopomorskiego będzie przedstawiona z wykorzystaniem narzędzi GIS. Stosowany model podlegał będzie weryfikacji w oparciu o pomiary automatyczne, pasywne i manualne. 18

19 Tabela 4.1.1a. Monitoring jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim przewidziany do realizacji w latach Pomiary automatyczne wykonywane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie Lp. 1 Nazwa strefy aglomeracja/powiat Lokalizacja stacji Właściciel stacji Zakres pomiarowy Uwagi Szczecin, ul. Andrzejewskiego WIOŚ Szczecin SO 2, NO, NO 2, NOx, PM10, O 3, PM2,5, parametry meteorologiczne Kontynuacja pomiarów tła miejskiego lokalizacja w prawobrzeżnej części Szczecina. Aglomeracja 2 Szczecińska Szczecin, ul. Piłsudskiego WIOŚ Szczecin 3 Szczecin, ul. Łączna WIOŚ Szczecin 4 miasto Koszalin Koszalin, ul. Armii Krajowej WIOŚ Szczecin 5 powiat gryfiński miejscowość Widuchowa WIOŚ Szczecin 6 Aglomeracja Szczecińska Szczecin, ul. Żółkiewskiego PGE ZEDO S.A. 7 miejscowość Marwice PGE ZEDO S.A. SO 2, NO, NO 2, NO x, CO, benzen, toluen, m,p-ksylen, etylobenzen, pył PM2.5; parametry meteorologiczne SO 2, NO, NO 2, NOx, CO, pył PM10, parametry meteorolog. SO 2, NO, NO 2, NOx, parametry meteorologiczne SO 2, NO, NO 2, NOx, O 3 parametry meteorologiczne SO 2, NO, NO 2, NOx, CO, pył PM10, parametry meteorologiczne SO 2, O 3, NO, NO 2, NOx, pył PM10, parametry meteorologiczne 8 miejscowość Gryfino PGE ZEDO S.A. pył zawieszony PM10 9 powiat gryfiński miejscowość Stoki k/chojny PGE ZEDO S.A. pył zawieszony PM10 10 powiat szczecinecki miejscowość Storkowo PGE ZEDO S.A. 11 powiat stargardzki miejscowość Lipnik k/stargardu Szczecińskiego PGE ZEDO S.A. SO 2, O 3, NO, NO 2, NOx, parametry meteorologiczne pył zawieszony PM10 Kontynuacja pomiarów na stacji komunikacyjnych zanieczyszczeń powietrza. Kontynuacja pomiarów jakości powietrza dla północnej części Szczecina, na granicy z Policami. Lokalizacja w obszarze wpływu transportu samochodowego na jakość powietrza w mieście Koszalin. Kontynuacja pomiarów od 2007 r. Stanowiska pozamiejskie. Kontynuacja pomiarów tła regionalnego oraz źródło informacji o napływie zanieczyszczeń z obszaru Niemiec. Stacja uwzględniana w ocenie dla celu ochrona roślin. Stacja w sieci lokalnej - pomiary w rejonie spodziewanych maksymalnych stężeń w aglomeracji. Pomiary koordynowane przez WIOŚ. Stacja w sieci lokalnej pomiary w rejonie oddziaływania transgranicznego z Niemcami i wpływu El. Dolna Odra na jakość powietrza. Pomiary koordynowane przez WIOŚ Stacja w sieci lokalnej oddziaływanie El. Dolna Odra na jakość powietrza w Gryfinie Stacja w sieci lokalnej oddziaływanie El. Dolna Odra na płd. zach. część województwa Stacja w sieci lokalnej oddziaływanie El. Dolna Odra na dalekie odległości. Wykorzystywana w ocenie dla strefy zachodniopomorskiej pod kątem ochrony roślin. Stacja w sieci lokalnej oddziaływanie El. Dolna Odra na obszar wokół jez. Miedwie (zbiornik wody pitnej dla Szczecina)

20 Tabela 4.1.1b. Monitoring jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim przewidziany do realizacji w latach Pomiary manualne zanieczyszczeń pyłowych wykonywane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie Lp. 1 Nazwa strefy aglomeracja/powiat Aglomeracja Szczecińska Lokalizacja stacji Właściciel stacji Zakres pomiarowy Szczecin, ul. Andrzejewskiego stanowisko tła miejskiego - program pomiarowy PM10, Cd, Ni, BaP, WWA przejęty od WSSE dla stacji w innej lokalizacji(szczecin ul. Wincentego Pola) WIOŚ Szczecin pył PM10 pył PM2,5 As w PM10 Cd w PM10 Ni w PM10 B(a)P w PM10 pomiary składu pyłu pod kątem WWA: benzo(a)antracen, benzo(b)fluoranten, benzo(j)fluoranten, bezo(k)fluoranten, indeno(1,2,3-cd)piren, dibenzo(a,h)antracen Tryb prowadzenia pomiarów/czas uśredniania stężeń codziennie/24h codziennie/24h 1 raz w tygodniu w sposób losowy równomiernie w ciągu roku/24h 1 raz na 3 dni/24h 1 raz w tygodniu w sposób losowy równomiernie w ciągu roku/24h Uwagi 365 pomiarów w roku Pomiary posłużą do określenia równoważności pomiarów automatycznych z metodyką referencyjną. 365 pomiarów w roku Stanowisko wykorzystywane do obliczenia wskaźnika średniego narażenia PM2,5 program pomiarowy mniej intensywny 52 pomiary w roku program pomiarowy intensywny 121 pomiarów w roku program pomiarowy mniej intensywny 52 pomiary w roku 2 pył PM10 codziennie/24h 365 pomiarów w roku Szczecin, WIOŚ Szczecin ul. Piłsudskiego program pomiarowy intensywny B(a)P w PM10 1 raz na 3 dni/24h 121 pomiarów w roku 365 pomiarów w roku Pomiary posłużą do określenia 3 Szczecin, ul.łączna WIOŚ Szczecin pył PM10 codziennie/24h równoważności pomiarów automatycznych z metodyką referencyjną. 4 miasto Koszalin Koszalin, ul. WIOŚ Szczecin pył PM10 codziennie/24h 365 pomiarów w roku

21 Lp. Nazwa strefy aglomeracja/powiat program pomiarowy PM10 i BaP przejęty od WSSE ze zmianą lokalizacji 5 powiat gryfiński 6 7 powiat szczecinecki 8 powiat myśliborski Lokalizacja stacji Właściciel stacji Zakres pomiarowy Spasowskiego miejscowość Widuchowa Szczecinek, ul. Artyleryjska Szczecinek, ul. 1 Maja Myślibórz, ul. Za Bramką WIOŚ Szczecin WIOŚ Szczecin WIOŚ Szczecin 9 powiat gryfiński miejscowość Marwice PGE ZEDO S.A. 10 Aglomeracja Szczecińska Szczecin, ul. Żółkiewskiego Tryb prowadzenia pomiarów/czas uśredniania Uwagi stężeń B(a)P w PM10 1 raz na 3 dni/24h program pomiarowy intensywny 121 pomiarów w roku 365 pomiarów w roku Stanowisko będzie Pył PM2,5 codziennie/24h wykorzystywane do obliczenia wskaźnika średniego narażenia PM2,5. pył PM10 codziennie/24h 365 pomiarów w roku B(a)P w PM10 1 raz na 3 dni/24h program pomiarowy intensywny 121 pomiarów w roku pył PM10 codziennie/24h 365 pomiarów w roku B(a)P w PM10 1 raz na 3 dni/24h program pomiarowy intensywny 121 pomiarów w roku pył PM10 codziennie/24h 365 pomiarów w roku B(a)P w PM10 1 raz na 3 dni/24h program pomiarowy intensywny 121 pomiarów w roku Pył PM2,5 codziennie/24h 365 pomiarów w roku WIOŚ Szczecin Pył PM2,5 codziennie/24h 365 pomiarów w roku PGE ZEDO S.A. pył PM10 codziennie/24h 365 pomiarów w roku Cd w PM10 1 raz w tygodniu program pomiarowy mniej w sposób losowy Ni w PM10 intensywny 52 pomiary równomiernie w ciągu w roku Pb w PM10 roku/24h B(a)P w PM10 1 raz na 3 dni/24h program pomiarowy intensywny 121 pomiarów w roku pył PM10 codziennie/24h 365 pomiarów w roku Cd w PM10 Ni w PM10 Pb w PM10 B(a)P w PM10 1 raz w tygodniu w sposób losowy równomiernie w ciągu roku/24h 1 raz na 3 dni/24h program pomiarowy mniej intensywny 52 pomiary w roku program pomiarowy intensywny 121 pomiarów w roku

22 Tabela 4.1.1c. Województwo zachodniopomorskie - lokalizacja punktów pomiarowych metody pasywnej dla SO 2, NO 2 ujętych w programie monitoringu powietrza na lata Lp. Nazwa strefy Lokalizacja Substancja Obszar strefy aglomeracja/powiat stanowiska SO 2 NO 2 1 powiat choszczeński powiat choszczeński Choszczno x x 2 powiat goleniowski powiat goleniowski Nowogard x x 3 Rewal x x powiat gryficki 4 strefa gryficko-kamieńska Trzebiatów x x 5 powiat kamieński Kamień Pomorski x x 6 powiat gryfiński powiat gryfiński Gryfino x x 7 powiat łobeski powiat łobeski Łobez x x 8 powiat myśliborski powiat myśliborski Barlinek x x 9 powiat policki powiat policki Police x x 10 powiat pyrzycki powiat pyrzycki Bielice x x Lipnik k/stargardu 11 x x Szczecińskiego powiat stargardzki powiat stargardzki Stargard Szcz., 12 x x ul. Kramarska 13 powiat kołobrzeski powiat kołobrzeski Kołobrzeg x x 14 powiat szczecinecki powiat szczecinecki Szczecinek x x 15 powiat białogardzki Białogard x x 16 strefa białogradzko-świdwińska Połczyn Zdrój powiat świdwiński uzdrowisko x x 17 powiat drawski Kalisz Pomorski x x strefa drawsko-wałecka 18 powiat wałecki Wałcz x x 19 powiat koszaliński Sianów x x strefa koszalińsko-sławieńska 20 powiat sławieński Darłowo x x 21 miasto Świnoujście m. Świnoujście Świnoujście x x 22

23 Tabela Wykaz stanowisk działających w wojewódzkim systemie oceny jakości powietrza w latach i stanowisk uzupełniających Lp Kod krajowy stanowiska Wskaźnik Czas uśredn. Strefy Nazwa stanowiska Typ pomiaru Właściciel stanowiska Współrzędne prostokątne stacji (PUWG 1992) Stanowisko w WPMŚ [tak/nie] Y X Nazwa strefy Kod strefy ZpBialBialogardPas NO2 miesięczny strefa białogardzko-świdwińska PL z.02 BiałogardP pasywny WIOŚ , ,31 tak tak tak nie 2 ZpBialBialogardPas SO2 miesięczny strefa białogardzko-świdwińska PL z.02 BiałogardP pasywny WIOŚ , ,31 tak tak tak nie 3 ZpChoszChoszcznoPas NO2 miesięczny powiat choszczeński PL p.01 ChoszcznoP pasywny WIOŚ , ,21 tak tak tak nie 4 ZpChoszChoszcznoPas SO2 miesięczny powiat choszczeński PL p.01 ChoszcznoP pasywny WIOŚ , ,21 tak tak tak nie 5 ZpDrawKaliszPas NO2 miesięczny strefa drawsko-wałecka PL z.02 Kalisz_PomorskiP pasywny WIOŚ , ,11 tak tak tak nie 6 ZpDrawKaliszPas SO2 miesięczny strefa drawsko-wałecka PL z.02 Kalisz_PomorskiP pasywny WIOŚ , ,11 tak tak tak nie 7 ZpGolNowogardPas NO2 miesięczny powiat goleniowski PL p.01 NowogardP pasywny WIOŚ , ,19 tak tak tak nie 8 ZpGolNowogardPas SO2 miesięczny powiat goleniowski PL p.01 NowogardP pasywny WIOŚ , ,19 tak tak tak nie 9 ZpGrcRewalPas NO2 miesięczny strefa gryficko-kamieńska PL z.02 RewalP pasywny WIOŚ , ,91 tak tak tak nie 10 ZpGrcRewalPas SO2 miesięczny strefa gryficko-kamieńska PL z.02 RewalP pasywny WIOŚ , ,91 tak tak tak nie 11 ZpGrcTrzebiatowPas NO2 miesięczny strefa gryficko-kamieńska PL z.02 TrzebiatówP pasywny WIOŚ , ,26 tak tak tak nie 12 ZpGrcTrzebiatowPas SO2 miesięczny strefa gryficko-kamieńska PL z.02 TrzebiatówP pasywny WIOŚ , ,26 tak tak tak nie 13 ZpGryfGryfinoDO PM10 1-godzinny powiat gryfiński PL p.01 Gryfino automatyczny Zakład przemysłowy , ,01 tak tak tak nie 14 ZpGryfGryfinoPas NO2 miesięczny powiat gryfiński PL p.01 GryfinoP pasywny WIOŚ , ,30 tak tak tak nie 15 ZpGryfGryfinoPas SO2 miesięczny powiat gryfiński PL p.01 GryfinoP pasywny WIOŚ , ,30 tak tak tak nie 16 ZpGryfMarwiceDO SO2 1-godzinny powiat gryfiński PL p.01 Marwice automatyczny Zakład przemysłowy , ,69 tak tak tak nie 17 ZpGryfMarwiceDO NO 1-godzinny powiat gryfiński PL p.01 Marwice automatyczny Zakład przemysłowy , ,69 tak tak tak nie 18 ZpGryfMarwiceDO NO2 1-godzinny powiat gryfiński PL p.01 Marwice automatyczny Zakład przemysłowy , ,69 tak tak tak nie 19 ZpGryfMarwiceDO NOx 1-godzinny powiat gryfiński PL p.01 Marwice automatyczny Zakład przemysłowy , ,69 tak tak tak nie 20 ZpGryfMarwiceDO PM10 1-godzinny powiat gryfiński PL p.01 Marwice automatyczny Zakład przemysłowy , ,69 tak tak tak nie 21 ZpGryfMarwiceDO O3 1-godzinny strefa zachodniopomorska PL b.20 Marwice automatyczny Zakład przemysłowy , ,69 tak tak tak nie Zakład 22 ZpGryfMarwiceDO PM10 24-godzinny powiat gryfiński PL p.01 Marwice manualny przemysłowy , ,69 tak tak tak tak 23 ZpGryfMarwiceDO Cd(PM10) 24-godzinny powiat gryfiński PL p.01 Marwice manualny Zakład przemysłowy , ,69 tak tak tak tak 24 ZpGryfMarwiceDO Ni(PM10) 24-godzinny powiat gryfiński PL p.01 Marwice manualny Zakład przemysłowy , ,69 tak tak tak tak 25 ZpGryfMarwiceDO Pb(PM10) 24-godzinny powiat gryfiński PL p.01 Marwice manualny Zakład przemysłowy , ,69 tak tak tak tak 26 ZpGryfMarwiceDO BaP(PM10) 24-godzinny powiat gryfiński PL p.01 Marwice manualny Zakład przemysłowy , ,69 tak tak tak tak Zakład przemysłowy , ,98 tak tak tak nie 27 ZpGryfStokiDO PM10 1-godzinny powiat gryfiński PL p.01 Stoki automatyczny 28 ZpGryfWiduchowa003 NO 1-godzinny powiat gryfiński PL p.01 Widuchowa automatyczny WIOŚ , ,65 tak tak tak nie 29 ZpGryfWiduchowa003 NO2 1-godzinny powiat gryfiński PL p.01 Widuchowa automatyczny WIOŚ , ,65 tak tak tak nie 30 ZpGryfWiduchowa003 NOx 1-godzinny powiat gryfiński PL p.01 Widuchowa automatyczny WIOŚ , ,65 tak tak tak nie 31 ZpGryfWiduchowa003 O3 1-godzinny strefa zachodniopomorska PL b.20 Widuchowa automatyczny WIOŚ , ,65 tak tak tak nie 32 ZpGryfWiduchowa003 PM10 24-godzinny powiat gryfiński PL p.01 Widuchowa manualny WIOŚ , ,65 tak tak tak nie 33 ZpGryfWiduchowa003 BaP(PM10) 24-godzinny powiat gryfiński PL p.01 Widuchowa manualny WIOŚ , ,65 tak tak tak nie 34 ZpGryfWiduchowa003 SO2 1-godzinny powiat gryfiński PL p.01 Widuchowa automatyczny WIOŚ , ,65 tak tak tak nie 35 ZpKamKamienPPas NO2 miesięczny strefa gryficko-kamieńska PL z.02 Kamień PomorskiP pasywny WIOŚ , ,16 tak tak tak nie Stanowisko WPMŚ, które zostanie uruchomione w roku 2010 [tak/nie]

24 Lp Kod krajowy stanowiska Wskaźnik Czas uśredn. Strefy Nazwa stanowiska Typ pomiaru Właściciel stanowiska Współrzędne prostokątne stacji (PUWG 1992) Stanowisko w WPMŚ [tak/nie] Y X Nazwa strefy Kod strefy ZpKamKamienPPas SO2 miesięczny strefa gryficko-kamieńska PL z.02 Kamień PomorskiP pasywny WIOŚ , ,16 tak tak tak nie 37 ZpKolKolobrzegPas NO2 miesięczny powiat kołobrzeski PL p.01 KołobrzegP pasywny WIOŚ , ,13 tak tak tak nie 38 ZpKolKolobrzegPas SO2 miesięczny powiat kołobrzeski PL p.01 KołobrzegP pasywny WIOŚ , ,13 tak tak tak nie 39 ZpKoszalin005 NO 1-godzinny miasto Koszalin PL m.01 Koszalin_ArmiiKrajowej automatyczny WIOŚ , ,14 tak tak tak nie 40 ZpKoszalin005 NO2 1-godzinny miasto Koszalin PL m.01 Koszalin_ArmiiKrajowej automatyczny WIOŚ , ,14 tak tak tak nie 41 ZpKoszalin005 NOx 1-godzinny miasto Koszalin PL m.01 Koszalin_ArmiiKrajowej automatyczny WIOŚ , ,14 tak tak tak nie 42 ZpKoszalin005 SO2 1-godzinny miasto Koszalin PL m.01 Koszalin_ArmiiKrajowej automatyczny WIOŚ , ,14 tak tak tak nie 43 ZpKoszalin006 PM10 24-godzinny miasto Koszalin PL m.01 Koszalin_Spasowskiego manualny WIOŚ , ,93 tak tak tak tak 44 ZpKoszalin006 PM2,5 24-godzinny miasto Koszalin PL3202 Koszalin_Spasowskiego manualny WIOŚ , ,93 tak tak tak tak 45 ZpKoszalin006 BaP(PM10) 24-godzinny miasto Koszalin PL m.01 Koszalin_Spasowskiego manualny WIOŚ , ,93 tak tak tak tak 46 ZpKoszSianowPas NO2 miesięczny strefa koszalińsko-sławieńska PL z.02 SianówP pasywny WIOŚ , ,08 tak tak tak nie 47 ZpKoszSianowPas SO2 miesięczny strefa koszalińsko-sławieńska PL z.02 SianówP pasywny WIOŚ , ,08 tak tak tak nie 48 ZpLobLobezPas NO2 miesięczny powiat łobeski PL p.01 ŁobezP pasywny WIOŚ , ,05 tak tak tak nie 49 ZpLobLobezPas SO2 miesięczny powiat łobeski PL p.01 ŁobezP pasywny WIOŚ , ,05 tak tak tak nie 50 ZpMysMysliborz007 3) PM2,5 24-godzinny strefa zachodniopomorska PM2,5 PL3203 Myślibórz_ZaBramką manualny WIOŚ , ,07 tak tak tak tak 51 ZpMysBarlinekPas NO2 miesięczny powiat myśliborski PL p.01 BarlinekP pasywny WIOŚ , ,40 tak tak tak nie 52 ZpMysBarlinekPas SO2 miesięczny powiat myśliborski PL p.01 BarlinekP pasywny WIOŚ , ,40 tak tak tak nie 53 ZpPolPolicePas NO2 miesięczny powiat policki PL p.01 PoliceP pasywny WIOŚ , ,49 tak tak tak nie 54 ZpPolPolicePas SO2 miesięczny powiat policki PL p.01 PoliceP pasywny WIOŚ , ,49 tak tak tak nie 55 ZpPyrzBielicePas NO2 miesięczny powiat pyrzycki PL p.01 BieliceP pasywny WIOŚ , ,21 tak tak tak nie 56 ZpPyrzBielicePas SO2 miesięczny powiat pyrzycki PL p.01 BieliceP pasywny WIOŚ , ,21 tak tak tak nie 57 ZpSlawDarlowoPas NO2 miesięczny strefa koszalińsko-sławieńska PL z.02 DarłowoP pasywny WIOŚ , ,77 tak tak tak nie 58 ZpSlawDarlowoPas SO2 miesięczny strefa koszalińsko-sławieńska PL z.02 DarłowoP pasywny WIOŚ , ,77 tak tak tak nie 59 ZpStarLipnikDO PM10 1-godzinny powiat stargardzki PL p.01 Lipnik automatyczny Zakład przemysłowy , ,72 tak tak tak nie 60 ZpStarLipnikPas NO2 miesięczny powiat stargardzki PL p.01 LipnikP pasywny WIOŚ , ,72 tak tak tak nie 61 ZpStarLipnikPas SO2 miesięczny powiat stargardzki PL p.01 LipnikP pasywny WIOŚ , ,72 tak tak tak nie 62 ZpStarStarSz-9Pas NO2 miesięczny powiat stargardzki PL p.01 Stargard _KramarskaP pasywny WIOŚ , ,18 tak tak tak nie 63 ZpStarStarSz-9Pas SO2 miesięczny powiat stargardzki PL p.01 Stargard _KramarskaP pasywny WIOŚ , ,18 tak tak tak nie 64 ZpSwidPolczynZdPas NO2 miesięczny strefa białogardzko-świdwińska PL z.02 Połczyn_ZdrójP pasywny WIOŚ , ,13 tak tak tak nie 65 ZpSwidPolczynZdPas SO2 miesięczny strefa białogardzko-świdwińska PL z.02 Połczyn_ZdrójP pasywny WIOŚ , ,13 tak tak tak nie 66 ZpSwinoujsciePas NO2 miesięczny miasto Świnoujście PL m.01 ŚwinoujścieP pasywny WIOŚ , ,31 tak tak tak tak 67 ZpSwinoujsciePas SO2 miesięczny miasto Świnoujście PL m.01 ŚwinoujścieP pasywny WIOŚ , ,31 tak tak tak tak 68 ZpSzcStorkowoDO SO2 1-godzinny powiat szczecinecki PL p.01 Storkowo automatyczny Zakład przemysłowy , ,74 tak tak tak nie 69 ZpSzcStorkowoDO NO 1-godzinny powiat szczecinecki PL p.01 Storkowo automatyczny Zakład przemysłowy , ,74 tak tak tak nie 70 ZpSzcStorkowoDO NO2 1-godzinny powiat szczecinecki PL p.01 Storkowo automatyczny Zakład przemysłowy , ,74 tak tak tak nie 71 ZpSzcStorkowoDO NOx 1-godzinny powiat szczecinecki PL p.01 Storkowo automatyczny Zakład przemysłowy , ,74 tak tak tak nie 72 ZpSzcStorkowoDO O3 1-godzinny strefa zachodniopomorska PL b.20 Storkowo automatyczny Zakład przemysłowy , ,74 tak tak tak nie 73 ZpSzcSzczecinekPas NO2 miesięczny powiat szczecinecki PL p.01 SzczecinekP pasywny WIOŚ , ,23 tak tak tak nie 74 ZpSzcSzczecinekPas SO2 miesięczny powiat szczecinecki PL p.01 SzczecinekP pasywny WIOŚ , ,23 tak tak tak nie 75 ZpSzczecinekPSSE 1) PM10 24-godzinny powiat szczecinecki PL p.01 Szczecinek_Artyleryjska manualny WIOŚ , ,64 tak tak tak nie 76 ZpSzczecinekPSSE 1) BaP(PM10) 24-godzinny powiat szczecinecki PL p.01 Szczecinek_Artyleryjska manualny WIOŚ , ,64 tak tak tak nie 77 ZpSzcSzczecinek008 2) PM10 24-godzinny powiat szczecinecki PL p.01 Szczecinek_1Maja manualny WIOŚ , ,86 tak tak tak tak 78 ZpSzcSzczecinek008 2) BaP(PM10) 24-godzinny powiat szczecinecki PL p.01 Szczecinek_1Maja manualny WIOŚ , ,86 tak tak tak tak Stanowisko WPMŚ, które zostanie uruchomione w roku 2010 [tak/nie]

25 Lp Kod krajowy stanowiska Wskaźnik Czas uśredn. Strefy Nazwa stanowiska Typ pomiaru Właściciel stanowiska Współrzędne prostokątne stacji (PUWG 1992) Stanowisko w WPMŚ [tak/nie] Y X Nazwa strefy Kod strefy ZpSzcSzczecinek008 2) PM2,5 24-godzinny strefa zachodniopomorska PM2,5 PL3203 Szczecinek_1Maja manualny WIOŚ , ,86 tak tak tak tak 80 ZpSzczecin001 SO2 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Andrzejewskiego automatyczny WIOŚ , ,10 tak tak tak nie 81 ZpSzczecin001 NO2 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Andrzejewskiego automatyczny WIOŚ , ,10 tak tak tak nie 82 ZpSzczecin001 NOx 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Andrzejewskiego automatyczny WIOŚ , ,10 tak tak tak nie 83 ZpSzczecin001 O3 1-godzinny strefa zachodniopomorska PL b.20 Szczecin_Andrzejewskiego automatyczny WIOŚ , ,10 tak tak tak nie 84 ZpSzczecin001 PM10 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Andrzejewskiego automatyczny WIOŚ , ,10 tak tak tak nie 85 ZpSzczecin001 PM10 24-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Andrzejewskiego manualny WIOŚ , ,10 tak tak tak nie 4) 86 ZpSzczecin001 PM2,5 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL3201 Szczecin_Andrzejewskiego automatyczny WIOŚ , ,10 tak tak tak nie 5) 87 ZpSzczecin001 PM2,5 24-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL3201 Szczecin_Andrzejewskiego manualny WIOŚ , ,10 tak tak tak tak 88 ZpSzczecin001 As(PM10) 24-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Andrzejewskiego manualny WIOŚ , ,10 tak tak tak tak 89 ZpSzczecin001 Cd(PM10) 24-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Andrzejewskiego manualny WIOŚ , ,10 tak tak tak tak 90 ZpSzczecin001 Ni(PM10) 24-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Andrzejewskiego manualny WIOŚ , ,10 tak tak tak tak 91 ZpSzczecin001 BaP(PM10) 24-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Andrzejewskiego manualny WIOŚ , ,10 tak tak tak tak 92 ZpSzczecin001 BjF(PM10) 24-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Andrzejewskiego manualny WIOŚ , ,10 tak tak tak tak 93 ZpSzczecin001 BaA(PM10) 24-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Andrzejewskiego manualny WIOŚ , ,10 tak tak tak tak 94 ZpSzczecin001 BbF(PM10) 24-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Andrzejewskiego manualny WIOŚ , ,10 tak tak tak tak 95 ZpSzczecin001 IP(PM10) 24-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Andrzejewskiego manualny WIOŚ , ,10 tak tak tak tak 96 ZpSzczecin001 BkF(PM10) 24-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Andrzejewskiego manualny WIOŚ , ,10 tak tak tak tak 97 ZpSzczecin001 DBahA(PM10) 24-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Andrzejewskiego manualny WIOŚ , ,10 tak tak tak tak 98 ZpSzczecin001 NO 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Andrzejewskiego automatyczny WIOŚ , ,10 tak tak tak nie 99 ZpSzczecin002 SO2 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Piłsudskiego automatyczny WIOŚ , ,19 tak tak tak nie 100 ZpSzczecin002 CO 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Piłsudskiego automatyczny WIOŚ , ,19 tak tak tak nie 101 ZpSzczecin002 m,p-ksylen 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Piłsudskiego automatyczny WIOŚ , ,19 tak tak tak nie 102 ZpSzczecin002 NO2 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Piłsudskiego automatyczny WIOŚ , ,19 tak tak tak nie 103 ZpSzczecin002 benzen 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Piłsudskiego automatyczny WIOŚ , ,19 tak tak tak nie 104 ZpSzczecin002 etylobenzen 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Piłsudskiego automatyczny WIOŚ , ,19 tak tak tak nie 105 ZpSzczecin002 toluen 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Piłsudskiego automatyczny WIOŚ , ,19 tak tak tak nie 106 ZpSzczecin002 NO 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Piłsudskiego automatyczny WIOŚ , ,19 tak tak tak nie 107 ZpSzczecin002 PM2,5 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL3201 Szczecin_Piłsudskiego automatyczny WIOŚ , ,19 tak tak tak nie 108 ZpSzczecin002 NOx 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Piłsudskiego automatyczny WIOŚ , ,19 tak tak tak nie 109 ZpSzczecin002M PM10 24-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_PiłsudskiegoM manualny WIOŚ , ,19 tak tak tak nie 110 ZpSzczecin002M BaP(PM10) 24-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_PiłsudskiegoM manualny WIOŚ , ,19 tak tak tak nie 111 ZpSzczecin004 NOx 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Łączna automatyczny WIOŚ , ,37 tak tak tak nie 112 ZpSzczecin004 CO 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Łączna automatyczny WIOŚ , ,37 tak tak tak nie 113 ZpSzczecin004 PM10 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Łączna automatyczny WIOŚ , ,37 tak tak tak nie 114 ZpSzczecin004 SO2 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Łączna automatyczny WIOŚ , ,37 tak tak tak nie 115 ZpSzczecin004 NO2 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Łączna automatyczny WIOŚ , ,37 tak tak tak nie 116 ZpSzczecin004 NO 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Łączna automatyczny WIOŚ , ,37 tak tak tak nie 117 ZpSzczecin004 PM10 24-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Łączna manualny WIOŚ , ,37 tak tak tak nie Zakład 118 ZpSzczecinDO NO 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Zółkiewskiego automatyczny przemysłowy , ,03 tak tak tak nie 119 ZpSzczecinDO SO2 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Zółkiewskiego automatyczny Zakład przemysłowy , ,03 tak tak tak nie 120 ZpSzczecinDO NOx 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Zółkiewskiego automatyczny Zakład przemysłowy , ,03 tak tak tak nie 121 ZpSzczecinDO PM10 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Zółkiewskiego automatyczny Zakład przemysłowy , ,03 tak tak tak nie 122 ZpSzczecinDO NO2 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Zółkiewskiego automatyczny Zakład przemysłowy , ,03 tak tak tak nie Stanowisko WPMŚ, które zostanie uruchomione w roku 2010 [tak/nie]

26 Lp Kod krajowy stanowiska Wskaźnik Czas uśredn. Strefy Nazwa stanowiska Typ pomiaru Właściciel stanowiska Współrzędne prostokątne stacji (PUWG 1992) Stanowisko w WPMŚ [tak/nie] Nazwa strefy Kod strefy Y X Zakład 123 ZpSzczecinDO CO 1-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Zółkiewskiego automatyczny przemysłowy , ,03 tak tak tak nie Zakład 124 ZpSzczecinDO PM10 24-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Zółkiewskiego manualny przemysłowy , ,03 tak tak tak tak Zakład 125 ZpSzczecinDO Cd(PM10) 24-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Zółkiewskiego manualny przemysłowy , ,03 tak tak tak tak Zakład 126 ZpSzczecinDO Ni(PM10) 24-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Zółkiewskiego manualny przemysłowy , ,03 tak tak tak tak Zakład 127 ZpSzczecinDO Pb(PM10) 24-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Zółkiewskiego manualny przemysłowy , ,03 tak tak tak tak Zakład 128 ZpSzczecinDO BaP(PM10) 24-godzinny Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Szczecin_Zółkiewskiego manualny przemysłowy , ,03 tak tak tak tak 129 ZpWalWalczPas NO2 miesięczny strefa drawsko-wałecka PL z.02 WałczP pasywny WIOŚ , ,50 tak tak tak nie 130 ZpWalWalczPas SO2 miesięczny strefa drawsko-wałecka PL z.02 WałczP pasywny WIOŚ , ,50 tak tak tak nie objaśnienia: ` - funkcjonowanie tego stanowiska od dnia 1 stycznia 2010 r. zależy od terminu i warunków przejęcia lokalizacji i sprzętu od PIS 2), 3) - funkcjonowanie tych stanowisk od 1 stycznia 2010 r. uzależnione jest od ustalenia w 2009 r. lokalizacji i utworzenia infrastruktury - manualne pomiary PM10 uruchomiono od 15 sierpnia 2009 r. - automatyczne pomiary PM2,5 uruchomiono od 1 sierpnia 2009 r. Stanowiska pomiarowe pyłu PM2,5, z których wyniki posłużą do wyznaczenia wskaźnika średniego narażenia zaznaczono zieloną czcionką. ` Stanowisko WPMŚ, które zostanie uruchomione w roku 2010 [tak/nie]

27 Tabela Liczba stanowisk działających w ramach wojewódzkiego systemu oceny jakości powietrza w latach i stanowisk uzupełniających Parametr Typ pomiaru WIOŚ Instytut naukowobadawczy Liczba stanowisk według właściciela stacji Zakład przemysłowy Samorząd terytorialny Fundacja i inne Razem As(PM10) manualny 1 1 automatyczny 1 1 benzen manualny pasywny benzo(a)piren manualny benzo(a)antracen manualny 1 1 benzo(b)fluoranten manualny 1 1 benzo(j)fluoranten manualny 1 1 benzo(k)fluoranten manualny 1 1 dibenzo(a,h)antracen manualny 1 1 Cd(PM10) manualny CO automatyczny manualny Cr(PM10) manualny Cu(PM10) manualny etylobenzen automatyczny 1 1 manualny formaldehyd manualny pasywny H 2 S automatyczny Hg automatyczny Hg(PM10) manualny indeno(1,2,3-cd)piren manualny 1 1 ksylen automatyczny manualny m,p-ksylen automatyczny 1 1 NH 3 manualny Ni(PM10) manualny NO automatyczny automatyczny NO 2 manualny pasywny NOx automatyczny O 3 automatyczny o-ksylen automatyczny Pb(PM10) manualny 2 2 PM10 automatyczny manualny PM 2.5 automatyczny 2 2 manualny 4 4 automatyczny SO 2 manualny pasywny toluen automatyczny 1 1 manualny TSP automatyczny manualny Suma końcowa

28 Tabela Lista stref, w których dokonuje się ocen jakości powietrza pod kątem zawartości ozonu, pyłu zawieszonego PM2,5, dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenków azotu, tlenku węgla i benzenu, pyłu zawieszonego PM10 oraz zawartego w tym pyle ołowiu, arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu Lp. Nazwa i kod strefy dla celów oceny jakości powietrza pod kątem zawartości ozonu Nazwa i kod strefy dla celów oceny jakości powietrza pod kątem zawartości pyłu zawieszonego PM2,5 Nazwa i kod strefy dla celów oceny jakości powietrza pod kątem zawartości dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenków azotu, tlenku węgla i benzenu, pyłu zawieszonego PM10 oraz zawartego w tym pyle ołowiu, arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)irenu Nazwa Kod Nazwa Kod Nazwa Kod PL a.01 Aglomeracja Szczecińska PL3201 Aglomeracja Szczecińska PL a.01 Obszar strefy 1 Aglomeracja Szczecin - miasto na Szczecińska prawach powiatu 2 miasto Koszalin PL3202 Koszalin - miasto na miasto Koszalin PL m.01 prawach powiatu 3 Świnoujście - miasto na miasto Świnoujście PL m.01 prawach powiatu 4 powiat choszczeński PL p.01 powiat choszczeński 5 powiat goleniowski PL p.01 powiat goleniowski 6 powiat gryfiński PL p.01 powiat gryfiński 7 powiat kołobrzeski PL p.01 powiat kołobrzeski 8 powiat łobeski PL p.01 powiat łobeski 9 powiat myśliborski PL p.01 powiat myśliborski 10 strefa powiat policki PL p.01 powiat policki 11 PL b.20 strefa zachodniopomorska powiat pyrzycki PL p.01 powiat pyrzycki zachodniopomorska PL powiat stargardzki PL p.01 powiat stargardzki PM2,5 13 powiat szczecinecki PL p.01 powiat szczecinecki 14 strefa białogardzko-świdwińska PL z.02 powiat białogardzki powiat świdwiński 15 strefa drawsko-wałecka PL z.02 powiat drawski powiat wałecki 16 strefa gryficko-kamieńska PL z.02 powiat gryficki powiat kamieński 17 strefa koszalińsko-sławieńska PL z.02 powiat koszaliński powiat sławieński

29 Mapa Lokalizacja automatycznych stacji pomiarowych w województwie zachodniopomorskim ujętych w WPMŚ na lata

30 Mapa Lokalizacja manualnych stacji pomiarowych w województwie zachodniopomorskim ujętych w WPMŚ na lata

31 Mapa Lokalizacja stacji pomiarów pasywnych SO 2 i NO 2 w województwie zachodniopomorskim ujętych w WPMŚ na lata

32 Mapa Podział województwa zachodniopomorskiego na strefy dla celów oceny jakości powietrza. pod kątem zawartości dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenków azotu, tlenku węgla, benzenu, pyłu zawieszonegopm10 oraz zawartego w tym pyle ołowiu, arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu Mapa Podział województwa zachodniopomorskiego na strefy dla celów oceny jakości powietrza pod kątem zawartości pyłu zawieszonegopm2,5 32

33 Mapa Podział województwa zachodniopomorskiego na strefy dla celów oceny jakości powietrza pod kątem zawartości ozonu 33

34 4.2. Podsystem monitoringu jakości wód Monitoring wód powierzchniowych W ramach podsystemu monitoringu jakości wód powierzchniowych, w latach na terenie województwa będą realizowane następujące zadania: - badania i ocena stanu rzek, - badania i ocena stanu jezior, - badania i ocena stanu wód przejściowych i przybrzeżnych, - badania i ocena jakości osadów dennych w rzekach, - badania i ocena stanu elementów hydromorfologicznych wód powierzchniowych. Obowiązek badania i oceny jakości wód powierzchniowych w ramach PMŚ wynika z art. 155a ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz z późn. zm.). Zgodnie z ust. 3 tego artykułu badania jakości wód powierzchniowych w zakresie elementów fizykochemicznych, chemicznych i biologicznych należą do kompetencji wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. W realizacji zadań, obejmujących badania i ocenę jakości osadów dennych oraz badania i ocenę stanu elementów hydromorfologicznych wód powierzchniowych, WIOŚ nie będzie uczestniczył. Zadania te wykonywane są na poziomie krajowym. Uzyskane wyniki prac wykorzystane zostaną przez WIOŚ przy sporządzaniu ocen stanu wód powierzchniowych w województwie. Celem wykonywania badań jest stworzenie podstaw do podejmowania działań na rzecz poprawy stanu wód oraz ich ochrony przed zanieczyszczeniem, w tym ochrony przed eutrofizacją powodowaną wpływem sektora bytowo-komunalnego i rolnictwa oraz ochrony przed zanieczyszczeniami przemysłowymi, w tym zasoleniem i substancjami szczególnie szkodliwymi dla środowiska wodnego. Oceny stanu wód powierzchniowych będą wykorzystywane do zintegrowanego zarządzania wodami w obszarze dorzecza. Podstawy prawne - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.), art Ustawa z dnia 18 lipca 2001r.- Prawo wodne (Dz.U. Nr 239, poz. 2019, z późn. zm.), art. 38a ust. 2 i 3, art. 47, art. 155a, art. 155b, art Rozporządzenie MŚ z dnia 13 maja 2009 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. Nr 81, poz. 685). - Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227). - Rozporządzenie MŚ z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008). - Rozporządzenie MŚ z dnia 22 lipca 2009 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 122, poz. 1018). - Rozporządzenie MŚ z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. Nr 241, poz. 2093). - Rozporządzenie MŚ z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz. U. Nr 204, poz. 1728). - Rozporządzenie MŚ z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać morskie wody wewnętrzne i wody przybrzeżne będące środowiskiem życia skorupiaków i mięczaków (Dz. U. Nr 176, poz. 1454). - Rozporządzenie MŚ z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. Nr 176, poz.1455). - Umowa z dnia 19 maja 1992 roku między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o współpracy w dziedzinie gospodarki wodnej na wodach granicznych. 34

35 Podsieci monitoringu jakości wód powierzchniowych Program monitoringu wód powierzchniowych realizowany będzie w sieci monitoringu diagnostycznego, operacyjnego oraz badawczego. W latach przebadane zostaną wszystkie diagnostyczne punkty pomiarowo-kontrolne rzek, wód przejściowych i przybrzeżnych, część punktów diagnostycznych zlokalizowanych na jeziorach oraz punkty operacyjne. Monitoring diagnostyczny prowadzony będzie głównie w latach na diagnostycznych punktach pomiarowych wód powierzchniowych. W 2010 roku ze względu na brak części metodyk badawczych oraz metod oceny prowadzony będzie monitoring operacyjny i badawczy. Sieć monitoringu operacyjnego tworzą operacyjne i celowe punkty pomiarowo - kontrolne. Punkty operacyjne monitoringu operacyjnego wyznacza się w jednolitych częściach wód uznanych za zagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych wynikających z Ramowej Dyrektywy Wodnej 60/2000/WE oraz w jcw w których jest lub było zlokalizowane źródło zanieczyszczeń o potencjalnej możliwości zrzutu substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, w szczególności substancji priorytetowych, lub dla których wyniki monitoringu diagnostycznego wskazały, że jedna z tych substancji występuje w ilości przekraczającej dopuszczalne stężenia. W latach program monitoringu operacyjnego realizowany będzie w punktach operacyjnych zlokalizowanych w OSN (program MORO) oraz na wodach zagrożonych eutrofizacją ze źródeł komunalnych (program MOEU).W ramach sieci monitoringu operacyjnego wytypowane zostały punkty celowe służące ustaleniu stanu wód, dla których określono specyficzny cel użytkowania oraz znajdujących się na obszarach chronionych. W punktach celowych monitoringu operacyjnego realizowany jest zakres badań ustalony specjalnie dla danego stanowiska, tak, aby spełniał wymogi określone dla podsieci, w której się znajduje. Badania w celowych punktach monitoringu operacyjnego będą prowadzone z częstotliwością odpowiednią dla celów jakim służy dany punkt. W sytuacji przypisania danego punktu do kilku podsieci, realizowany program pomiarowy jest sumą programów określonych dla każdej z nich. W ramach sieci punktów celowych monitoringu operacyjnego prowadzone będą badania jakości wód użytkowych wymagane właściwymi aktami wykonawczymi. W latach badania będą prowadzone na: - obszarach chronionych zależnych od wód, w tym na terenach ochrony siedlisk lub gatunków NATURA 2000 (program MONA), - wodach powierzchniowych przeznaczonych do bytowania ryb lub skorupiaków w warunkach naturalnych, które uznano jednocześnie za jednolite części wód zagrożone niespełnieniem celów środowiskowych (program MORY), - wodach wykorzystywanych do celów rekreacyjnych, w tym do kąpielisk (program MORE), - wodach powierzchniowych, które są wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia (program MOPI), W latach monitoring jakości wód prowadzony będzie również w ramach programu monitoringu operacyjnego realizowanego dla innych celów niż wymienione powyżej (program MOIN), w tym wynikającego z umów międzynarodowych. Dla badawczych punktów pomiarowych nie przewiduje się określonego, minimalnego programu badań, ani ich częstotliwości. Program monitoringu badawczego będzie ustalany osobno dla danego punktu pomiarowego w zależności od przyczyn dla których monitoring badawczy został wdrożony. Badania jakości wód powierzchniowych prowadzone będą w punktach pomiarowych stanowiących sieć pomiarową, której opis zostanie przekazany Komisji Europejskiej w ramach zobowiązań raportowych z wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/UE. Wyniki oznaczeń uzyskanych w ramach monitoringu wód powierzchniowych gromadzone będą w bazie danych oraz przekazywane do GIOŚ. 35

36 Wykorzystanie wyników badań i oceny jakości wód powierzchniowych W jednolitych częściach wód objętych monitoringiem diagnostycznym, wykonywana będzie ocena stanu ekologicznego i chemicznego (lub potencjału ekologicznego w przypadku sztucznych i silnie zmienionych jednolitych części wód). Dla jednolitych części wód objętych monitoringiem operacyjnym, ocena stanu wykonywana będzie corocznie, w zakresie wynikającym ze zrealizowanego w danym roku programu badawczego (ocena stanu ekologicznego, względnie, w przypadku sztucznych i silnie zmienionych jednolitych części wód, potencjału ekologicznego i/lub ocena stanu chemicznego). Ocena wyników uzyskanych w celowych punktach pomiarowo-kontrolnych wykonywana będzie zgodnie z kalendarzem określonym w odpowiednich aktach prawnych. W roku 2010, zgodnie z art. 47 ust.6 ustawy Prawo wodne, przeprowadzona będzie ocena stopnia eutrofizacji wód powierzchniowych, obejmująca lata , a w I połowie 2011 roku, zostanie sporządzona ocena eutrofizacji obejmująca lata Ocena za okres zostanie opracowana w roku Wyniki podsystemu monitoringu wód powierzchniowych posłużą do wypełnienia obowiązków sprawozdawczych wobec Komisji Europejskiej (raporty, o których mowa w Ramowej Dyrektywie Wodnej 2000/60/WE oraz dyrektywie 91/676/EWG dotyczącej ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych) oraz wynikających ze współpracy z Komisją Helsińską i Europejską Agencją Środowiska. 36

37 Rysunek Schemat przepływu informacji dotyczących jakości wód powierzchniowych. poziom europejski Komisja Europejska Europejska Agencja Środowiska, OECD, Konwencje i umowy międzynarodowe poziom krajowy Ministerstwo Środowiska Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Raporty dla KE Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Opracowanie wkładów merytorycznych raportów dot. oceny stanu wód w dorzeczach Klasyfikacja i ocena stanu wód w obszarach dorzeczy Koordynacja działań w zakresie monitoringu wód powierzchniowych Główny Urząd Statystyczny poziom wojewódzki Terenowe organy administracji Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska Klasyfikacja i ocena stanu wód powierzchniowych na terenie województwa, w układzie zlewni Pomiary jakości wód Podmioty gospodarcze Dane o emisjach zanieczyszczeń do wód powierzchniowych Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Pomiary jakości i klasyfikacja stanu wód w zakresie elementów hydromorfologicznych oceny stanu wód powierzchniowych wyniki pomiarów jakości wód 37

38 Zadanie: Badania i ocena stanu rzek. Podstawa prawna - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.) art. 26; - Ustawa z dnia 18 lipca 2001r.- Prawo wodne (Dz.U.. Nr 239, poz. 2019, z późn. zm.) - art. 38a ust. 2 i 3, art. 47, art. 155a, art. 155b, art. 156; - Rozporządzenie MŚ z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz.U. z 2002 r. Nr 176, poz.1455); - Rozporządzenie MŚ z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. Nr 241, poz. 2093); - Rozporządzenie MŚ z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać morskie wody wewnętrzne i wody przybrzeżne będące środowiskiem życia skorupiaków i mięczaków(dz. U. Nr 176, poz. 1454); - Rozporządzenie MŚ z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną dospożycia (Dz. U. Nr 204, poz. 1728); - Rozporządzenie MŚ z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008); - Rozporządzenie MŚ z dnia 13 maja 2009 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. Nr 81, poz. 685); - Rozporządzenie MŚ z dnia 22 lipca 2009 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 122, poz. 1018); - Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227); Cel realizacji zadania Głównym celem zadania jest dostarczenie wiedzy o stanie ekologicznym (lub potencjale ekologicznym) i stanie chemicznym rzek, niezbędnej do gospodarowania wodami w dorzeczach, w tym do ich ochrony przed eutrofizacją i zanieczyszczeniami przemysłowymi, w tym substancjami szczególnie szkodliwymi dla środowiska wodnego. W latach zostanie wdrożony przez GIOŚ monitoring ichtiofauny i elementów hydromorfologicznych oraz uzupełnione zostaną warunki referencyjne dla wszystkich rzek. Program pomiarowy Zaprojektowaną na lata sieć monitoringu rzek województwa zachodniopomorskiego tworzy łącznie 136 punktów pomiarowo-kontrolnych zlokalizowanych w 106 jednolitych częściach wód. Badania jakości rzek prowadzone będą wg programu obejmującego monitoring diagnostyczny i operacyjny (w operacyjnych i celowych punktach monitoringu operacyjnego). Zestawienie punktów pomiarowo-kontrolnych monitoringu rzek w latach znajduje się w tabeli , zaś ich lokalizację obrazuje mapa

39 Mapa Lokalizacja punktów pomiarowo kontrolnych monitoringu rzek województwa zachodniopomorskiego w latach

40 40

41 Sieć punktów operacyjnych monitoringu operacyjnego tworzą stanowiska zlokalizowane w jednolitych częściach wód uznanych za zagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych wynikających z Ramowej Dyrektywy Wodnej (program MO_O), punkty operacyjne zlokalizowane w OSN (program MORO) oraz na wodach zagrożonych eutrofizacją ze źródeł komunalnych (program MOEU). W ramach sieci monitoringu operacyjnego została przewidziana sieć celowych punktów monitoringu operacyjnego dla badania jakości wód użytkowych, wymagane dyrektywami szczegółowymi w zakresie warunków do bytowania ryb (program MORY), wykorzystania wody jako źródła zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia (program MOPI). W ramach sieci celowych punktów pomiarowo - kontrolnych monitoringu operacyjnego wytypowane zostały także punkty, dla których program monitoringu operacyjnego realizowany będzie na obszarach chronionych zależnych od wód, w tym na terenach ochrony siedlisk lub gatunków NATURA 2000 (program MONA), wodach wykorzystywanych do celów rekreacyjnych (program MORE) oraz monitoring granicznego odcinka Odry wynikający z Umowy z 19 maja 1992 roku między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o współpracy w dziedzinie gospodarki wodnej na wodach granicznych (program MOIN). Szczególną rolę pełniły będą punkty pomiarowo-kontrolne zlokalizowane w odcinkach ujściach dużych rzek wpadających bezpośrednio do Bałtyku; Odra w Krajniku Dolnym oraz przekroje ujściowe rzek Przymorza (Iny, Regi, Parsęty i Wierzy z Grabową). Będą to punkty intensywnego monitoringu (program MOIN), w których badane będą metale ciężkie, biogeny oraz wskaźniki charakteryzujące warunki tlenowe. Częstotliwość pomiarów wyniesie nie mniej niż 12 razy w roku (po 1 poborze w każdym miesiącu). Punkty intensywnego monitoringu będą celowymi punktami monitoringu operacyjnego, a wyniki realizowanego w nich regularnego programu badań posłużą m.in. do oceny ładunków biogenów i metali ciężkich odprowadzanych rzekami z Polski do Morza Bałtyckiego. Dane te wykorzystywane będą również, w miarę potrzeb, w projektach realizowanych w ramach Monitoringu wód powierzchniowych Morze Bałtyckie. Punkty celowe zlokalizowane zostały w oparciu o wykazy wód przekazane przez Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej (KZGW) do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, przy czym w przypadku wód przeznaczonych do bytowania ryb w warunkach naturalnych badaniami objęte zostaną głównie te, które uznano za jednolite części wód zagrożone niespełnieniem celów środowiskowych. W trzyletnim okresie monitoringiem objęta zostanie cała sieć. W każdym roku badania obejmą część punktów pomiarowo-kontrolnych monitoringu diagnostycznego oraz punktów operacyjnych (wszystkie punkty diagnostyczne są jednocześnie punktami operacyjnymi). Monitoring diagnostyczny, ze względu na trwające na poziomie krajowym prace nad metodykami ocen i weryfikacją granic klas, realizowany będzie od 2011 roku. Każdy z punktów pomiarowokontrolnych objęty zostanie jednym pełnym rocznym cyklem badań; w 2011 roku prowadzone będą badania na 22 stanowiskach, a w 2012 roku na pozostałych 25. Dla diagnostycznych punktów pomiarowo-kontrolnych obowiązuje ujednolicony zakres pomiarowy, obejmujący pełną listę elementów biologicznych (częstotliwość pomiarów od 1 do 8 razy w roku, w zależności od wskaźnika i typu rzeki), fizykochemicznych (w tym wskaźniki charakteryzujące warunki termiczne, warunki tlenowe, zanieczyszczenia organiczne, zasolenie, zakwaszenie oraz substancje biogenne - częstotliwość pomiarów do 12 razy w roku), a także substancje chemiczne. Operacyjne punkty pomiarowo-kontrolne objęte będą badaniami w zakresie elementów biologicznych i fizykochemicznych jednym cyklem rocznym, zaś badania elementów chemicznych będą prowadzone corocznie (w przypadku punktów zlokalizowanych w jednolitych częściach wód powierzchniowych, w których jest lub było zlokalizowane źródło zanieczyszczeń o potencjalnej możliwości zrzutu substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, w szczególności substancji priorytetowych, lub dla których wyniki monitoringu diagnostycznego wskazały, że jedna z tych substancji występuje w ilości przekraczającej dopuszczalne stężenia). Po otrzymaniu z GIOŚ wyników prowadzonych w 2009 roku rozpoznawczych badań substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, może pojawić się potrzeba dokonania zmian w programie, co nastąpi poprzez 41

42 aneks. W przypadku punktów celowych częstotliwość badań zależy od celu, dla których dany punkt pomiarowo-kontrolny został wyznaczony. Dla punktów operacyjnych i celowych monitoringu operacyjnego, zakres pomiarowy ustalono osobno dla każdego punktu w zależności od charakteru presji (dla punktów operacyjnych) oraz celu, któremu służy dany punkt (dla punktów celowych). W celowych punktach monitoringu operacyjnego zakres i częstotliwośc badań odpowiada odpowiednim rozporządzeniom, a w przypadku ich braku (np. dla obszarów NATURA 2000, dla oceny jcw wykorzystywanych do celów rekreacyjnych) jest zgodny z zakresem i częstotliwością określoną dla punktów operacyjnych. Punkty celowe służące do oceny wód przeznaczonych do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia będą badane w każdym roku, zaś punkty służące do oceny wód przeznaczonych do bytowania ryb w warunkach naturalnych w trzyletnim okresie objęte będą jednym rocznym cyklem badań. W pozostałch punktach celowych monitoringu operacyjnego MOIN (monitoring graniczny oraz monitoring intensywny) badania będą prowadzone corocznie z częstotliwością 12 badań w roku. Do badań w 2010 roku wytypowano 54 punkty pomiarowo-kontrolne, w 2011 roku badanych będzie 67 ppk, a w roku ppk. Ze względów ekonomicznych w jednym punkcie pomiarowokontrolnym realizowanych będzie wiele programów. Sumaryczne zestawienie programów monitoringu realizowanych w okresie w jednolitych częściach wód rzecznych podaje tabela Natomiast listę punktów pomiarowo-kontrolnych ze wskazaniem planowanego roku badań oraz rodzajem realizowanego monitoringu przedstawiono w tabelach i , które zamieszczono na dołączonej do Programu płycie CD. Szczegółowy program badań w poszczególnych punktach pomiarowo kontrolnych monitoringu rzek w roku 2010, 2011 i 2012 podają Tabele (płyta CD). Program pomiarowy realizowany w każdym punkcie pomiarowo-kontrolnym jest sumą programów określonych dla każdej z podsieci, w której dany punkt się znajduje. 42

43 Tabela Zestawienie programów monitoringu realizowanych w okresie w jednolitych częściach wód rzecznych Rok Całkowita liczba ppk* Liczba ppk objętych monitoringiem 52 (jednolite części wód naturalne) 2010 Liczba ppk objętych monitoringiem 2 (jednolite części wód sztuczne i silnie zmienione) Liczba ppk objętych monitoringiem 64 (jednolite części wód naturalne) 2011 Liczba ppk objętych monitoringiem 3 (jednolite części wód sztuczne i silnie zmienione) Liczba ppk objętych monitoringiem 61 (jednolite części wód naturalne) 2012 Liczba ppk objętych monitoringiem 2 (jednolite części wód sztuczne i silnie zmienione) Kod realizowanego programu MD MO_O MOEU MORO MONA MORY MORE MOPI MOIN MB *Całkowita liczba ppk jest liczbą lokalizacji ppk monitoringu w danym roku i może się różnić od sumy punktów objętych poszczególnymi programami monitoringu 43

44 Sposób gromadzenia danych Wyniki badań jakości rzek, do czasu przygotowania przez GIOŚ krajowej bazy danych, gromadzone będą w bazie danych Jawo i arkuszu kalkulacyjnym Excel. Sposób i zakres oceny Ocena stanu jednolitych części wód rzecznych objętych w latach 2010, 2011 i 2012 monitoringiem operacyjnym lub diagnostycznym, będzie wykonywana corocznie w roku następującym po rocznym cyklu pomiarowym. Oceny będą prowadzone zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008). W roku 2013, po zrealizowaniu pełnego programu monitoringu diagnostycznego sporządzone zostanie zbiorcze zestawienie oceny stanu ekologicznego (lub potencjału ekologicznego) oraz stanu chemicznego jednolitych części wód rzecznych za lata oraz wykonana ekstrapolacja wyników na jednolite części wód nieobjęte monitoringiem diagnostycznym. W 2010 roku wykonana zostanie ocena za rok Zakres corocznej oceny w jednolitych częściach wód objętych monitoringiem operacyjnym w operacyjnych punktach pomiarowo-kontrolnych uzależniony będzie od zrealizowanego w danym roku programu. W przypadku tego rodzaju monitoringu ocena stanu ekologicznego (lub potencjału ekologicznego) będzie oceną sporządzoną na podstawie ograniczonej liczby wskaźników, ukierunkowaną na oddziaływującą na daną jednolitą część wód presję. Ocena ta nie będzie więc w pełni świadczyć o rzeczywistym stanie ekologicznym, ale o skuteczności wdrożonych programów naprawczych. Na jej podstawie będzie można również wnioskować o stanie ekologicznym, w jakim znajduje się dana jednolita część wód, przy czym pełną oceną będzie ocena wykonywana w ramach monitoringu diagnostycznego. W roku 2010 wykonana zostanie ocena stopnia eutrofizacji wód rzecznych, obejmująca lata W 2011 roku zostanie sporządzona ocena eutrofizacji obejmująca lata , a w 2013 roku zostanie opracowana kolejna ocena za okres Ocena sporządzona zostanie wg zapisów rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008) oraz metodyki opracowanej przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Dodatkowo co roku wykonywana będzie ocena stanu wód użytkowych, badanych w ramach sieci celowych punktów pomiarowo-kontrolnych. Informacje na temat przekazywania danych Dane uzyskane w wyniku monitoringu wód rzecznych będą przekazywane do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska co pół roku. Oceny stanu wód w województwie oraz (począwszy od oceny za rok 2010) w układzie zlewniowym będą przekazywane do GIOŚ raz w roku. Informacje na temat udostępniania i upowszechniania danych Informacje o jakości wód rzecznych (po zrealizowaniu programu monitoringu (za lata oraz ) publikowane będą w formie raportów tematycznych o stanie środowiska, jak również będą umieszczane na stronie internetowej WIOŚ w Szczecinie ( Ponadto corocznie prezentowane będą oceny jednolitych części wód rzecznych objętych monitoringiem w roku minionym. Odbiorcami danych uzyskanych w wyniku monitoringu wód rzecznych będzie administracja rządowa i samorządowa, uczelnie, szkoły, biblioteki i inni odbiorcy w zależności od potrzeb. 44

45 Zadanie: Badanie i ocena stanu jezior Podstawy prawne - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.) art. 26; - Ustawa z dnia 18 lipca 2001r.- Prawo wodne (Dz. U. Nr 239, poz. 2019, z późn. zm.) - art. 38a ust. 2 i 3, art. 47, art. 155a, art. 155b, art. 156; - Rozporządzenie MŚ z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. Nr 176, poz.1455); - Rozporządzenie MŚ z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. Nr 241, poz. 2093); - Rozporządzenie MŚ z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz. U. Nr 204, poz. 1728); - Rozporządzenie MŚ z dnia 20 sierpnia 2008 roku w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. nr 162, poz. 1008); - Rozporządzenie MŚ z dnia 13 maja 2009 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. Nr 81, poz. 685); - Rozporządzenie MŚ z dnia 22 lipca 2009 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 122, poz. 1018); - Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227); Cele Głównym celem monitoringu jezior jest dostarczenie informacji o stanie wód jezior województwa zachodniopomorskiego, niezbędnej do gospodarowania wodami w dorzeczach, w tym do ich ochrony przed eutrofizacją powodowaną zanieczyszczeniami pochodzenia rolniczego jak również wpływem sektora bytowo-komunalnego. Ważnym zadaniem jest określenie stanu obciążenia wód substancjami chemicznymi syntetycznymi i niesyntetycznymi, które zostały uznane za szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego. Program na lata W województwie zachodniopomorskim do badań w latach wytypowano 27 jezior, które będą badane w ramach monitoringu: diagnostycznego, operacyjnego oraz badawczego. Wykaz stanowisk pomiarowych (jezior oraz ich istotnych dopływów) wraz z ich lokalizacją znajduje się w tabeli Natomiast w tabeli podano zaplanowany rok wykonania badań i zakres programowy. Obie wymienione tabele są zamieszczone na dołączonej do programu płycie. Położenie tych akwenów na obszarze województwa przedstawiono na mapie Monitoring diagnostyczny W latach monitoringiem diagnostycznym objętych zostanie 15 jezior województwa zachodniopomorskiego. Program badań jezior wytypowanych do badań diagnostycznych przewiduje badania następujących wskaźników biologicznych; fitoplankton, fitobentos, makrolity. Po otrzymaniu z GIOŚ metodyki będą badane również makrobezkręgowce bentosowe. Ponadto przeprowadzone zostaną badania podstawowych wskaźników fizykochemicznych wspomagających ocenę biologiczną oraz substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. Na tej podstawie określony zostanie stan ekologiczny jezior, oraz stan chemiczny ich wód. 45

46 Tabela Zestawienie programów monitoringu realizowanych w okresie w jednolitych częściach wód jezior oraz jezior i innych zbiorników naturalnych uznanych za silnie zmienione części wód Rok Całkowita liczba ppk* Kod realizowanego programu MD MO_O MOEU MORO MONA MORY MORE MOPI MOIN MB Liczba ppk objętych monitoringiem (jeziora naturalne) Liczba ppk objętych monitoringiem (dopływy i odpływy z/do jezior naturalnych Liczba ppk objętych monitoringiem (jeziora silnie zmienione) Liczba ppk objętych monitoringiem (dopływy i odpływy z/do jezior silnie zmienionych) Liczba ppk objętych monitoringiem (jeziora naturalne) Liczba ppk objętych monitoringiem (dopływy i odpływy z/do jezior naturalnych Liczba ppk objętych monitoringiem (jeziora silnie zmienione) Liczba ppk objętych monitoringiem (dopływy i odpływy z/do jezior silnie zmienionych) Liczba ppk objętych monitoringiem (jeziora naturalne) Liczba ppk objętych monitoringiem (dopływy i odpływy z/do jezior naturalnych Liczba ppk objętych monitoringiem (jeziora silnie zmienione) Liczba ppk objętych monitoringiem (dopływy i odpływy z/do jezior silnie zmienionych)

47 Mapa Monitoring jezior województwa zachodniopomorskiego w latach

48 48

49 Na obszarze województwa zachodniopomorskiego znajdują się dwa jeziora: Morzycko i Wielkie Dąbie, które należą do jezior reperowych (22 akweny w Polsce). Badania tych jezior mają za zadanie dostarczyć informacji o skali zmienności jakości wód (z roku na rok) w różnych warunkach antropopresji oraz ułatwić interpretację wyników badań jezior monitorowanych z mniejszą częstotliwością. Wymienione jeziora w latach będą badane corocznie z częstotliwością 6 razy w sezonie wegetacyjnym, przy czym w roku 2010 wykonane zostaną badania roślinności wodnej (makrofitów) oraz fitobentosu. Również w roku 2010 wody obu wymienionych akwenów zostaną objęte monitoringiem operacyjnym, co oznacza rozszerzenie zakresu prowadzonych badań o wskaźniki występowania związków organicznych oraz o wskaźnik sanitarny (bakteriologiczny). Przyczyną rozszerzenia prowadzonych badań jest uwzględnienie faktu, że terytorium całej Polski zostało uznane za obszar zagrożony eutrofizacją z sektora komunalnego. Z mniejszą częstotliwością w ramach monitoringu diagnostycznego badanych będzie 13 jezior, które podobnie jak jeziora reperowe będą równolegle objęte monitoringiem operacyjnym. Badania tych jezior zaplanowano jeden raz w latach , z częstotliwością 4 razy w sezonie wegetacyjnym. Wyniki badań i oceny jezior sieci diagnostycznej będą stanowiły podstawę ogólnej oceny stanu wód jezior w całym województwie. Monitoring operacyjny Monitoringiem operacyjnym zostaną objęte jeziora zagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych do roku Do badań wybrano jeziora położone w OSN nr 18 (Obszar Szczególnie Narażony na zanieczyszczenia związkami azotu pochodzącymi z działalności rolniczej; zlewnia rzeki Płoni) oraz jeziora o złym stanie wód, zagrożone niespełnieniem celów środowiskowych i z tego względu objęte działaniami rekultywacyjnymi. Łącznie badaniami objętych zostanie 9 jezior. Na Obszarze Szczególnie Narażonym na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego w roku 2010 zostaną wykonane badania czterech jezior, a w roku 2012 trzech jezior. Eutrofia wód jeziora Miedwie - największego akwenu tego obszaru zostanie skontrolowana w roku Wody tego jeziora, które jest źródłem wody pitnej dla miasta Szczecina, będą także badane corocznie według zakresu wskazanego w rozporządzeniu MŚ z dn. 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przydatną do spożycia (Dz.U. Nr 204, poz. 1728). W ramach monitoringu operacyjnego w celowych punktach pomiarowych zostaną przeprowadzone badania przydatności wód jezior do bytowania ryb w warunkach naturalnych. Zakres tych badań będzie zgodny z Rozporządzeniem MŚ z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. Nr 176, poz.1455). Monitoring badawczy Dla punktów pomiarowo-kontrolnych objętych monitoringiem badawczym nie przewiduje się jednolitego programu badań. Dobór wskaźników oraz częstotliwość pomiarów będzie ustalana osobno dla każdego punktu, z uwzględnieniem przyczyn dla których ta forma monitoringu została ustanowiona. Monitoringiem badawczym zostaną objęte jeziora o powierzchni<50 ha. Głębokie i Zaborsko II, które nie posiadają statusu Jednolitych Części Wód (JCW), jak również dla których nie określono typu abiotycznego. Tą formą monitoringu zostaną także objęte dopływy jezior: Starzyc, Trzesiecko, Trzebiechowo, Pełcz oraz wody hypolimnionu jezior: Barlineckiego i Zamkowego. Program badań (zakres i częstotliwość) dla każdego stanowiska został ustalony indywidualnie. Gromadzenie danych Wyniki badań jezior i ich dopływów będą gromadzone w arkuszu kalkulacyjnym EXCEL, do czasu utworzenia ogólnopolskiej bazy danych. 49

50 Oceny Ocena stanu jezior objętych monitoringiem w latach 2010, 2011 i 2012 będzie wykonywana corocznie w roku następującym po rocznym cyklu pomiarowym. Oceny będą prowadzone zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008). W roku 2013 sporządzone zostanie zbiorcze zestawienie oceny stanu ekologicznego oraz stanu chemicznego jednolitych części wód jeziornych za lata oraz wykonana ekstrapolacja wyników na jednolite części wód jeziornych nieobjęte monitoringiem (pod uwagę będą wzięte wyniki monitoringu jezior z lat ). W roku 2010 wykonana zostanie ocena stopnia eutrofizacji jezior, obejmująca lata W 2011 roku zostanie sporządzona ocena eutrofizacji obejmująca lata , a w 2013 roku zostanie opracowana kolejna ocena za okres Ocena sporządzona zostanie wg rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008) oraz metodyki opracowanej przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Dodatkowo co roku wykonywana będzie ocena stanu wód użytkowych, badanych w ramach sieci operacyjnej w celowych punktach pomiarowo-kontrolnych. Przekazywanie wyników badań Dane o jakości jezior będą przekazywane do; Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, RZGW w Szczecinie, RZGW w Poznaniu, Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, Zachodniopomorskiego Urzędu Marszałkowskiego, Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego, a także w zależności od potrzeb do urzędów powiatowych i gminnych. Udostępnianie i upowszechnianie wyników Dane o jeziorach reperowych, poprzez GIOŚ w Warszawie, zostaną przesłane do Europejskiej Agencji Środowiska w ramach sieci SoE. Stan jakości jezior będzie przedstawiony w wydawanym co dwa lata Raporcie o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim, a także corocznie na stronie internetowej. Informacje o stanie jezior udostępniane będą wszystkim zainteresowanym (instytucje, studenci, szkoły). Zadanie: Badania i ocena jakości osadów wodnych w rzekach i jeziorach Badania poziomu zanieczyszczeń osadów jednolitych częściach wód rzek i jezior ma na celu kontrolowanie stężeń metali ciężkich i szkodliwych substancji organicznych akumulowanych w osadach oraz określenie trendów zmian zawartości tych zanieczyszczeń wraz z oceną tych zmian w czasie. Analogicznie do lat poprzednich przewiduje się kontrolę zawartości pierwiastków głównych oraz pierwiastków śladowych. Ponadto w wybranych punktach wykonane zostaną oznaczenia szkodliwych związków organicznych oraz pestycydów chloroorganicznych. Wykonawcą zadania będzie Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Wyniki przedmiotowych badań zostaną wykorzystane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska do wykonania oceny jakości osadów dennych w rzekach i jeziorach na obszarze województwa zachodniopomorskiego. Zadanie: Badanie i ocena potencjału ekologicznego i stanu chemicznego zbiorników zaporowych Głównym celem zadania jest dostarczenie wiedzy o stanie ekologicznym i chemicznym zbiorników zaporowych, niezbędny do gospodarowania wodami w dorzeczach, w tym do ich ochrony przed eutrofizacją i zanieczyszczeniami antropogenicznymi. Wojewódzki Inspektora Ochrony Środowiska w Szczecinie nie prowadzi badań tej kategorii wód. Wobec powyższego tabele o nr , , , , i nie zostały wypełnione. 50

51 Zadanie: Badanie i ocena stanu elementów hydromorfologicznych wszystkich rodzajów wód powierzchniowych Monitoring elementów hydromorfologicznych jest jednym z elementów niezbędnych do oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych. Celem badania elementów hydromorfologicznych jednolitych części wód powierzchniowych jest monitorowanie zmian zachodzących w środowisku wodnym części wód, które determinują warunki siedliskowe organizmów żywych. Nadzór nad prowadzonymi badaniami będzie sprawował Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Wykonawcą badania stanu elementów hydromorfologicznych, zgodnie z obowiązkiem ustawowym zawartym w art. 155a ustawy - Prawo wodne, będzie Państwowa Służba Hydrologiczno- Meteorologiczna. Wyniki przedmiotowych badań, uzyskanych w oparciu i wdrożone i przetestowane metodyki badań i oceny, zostaną wykorzystane na potrzeby oceny stanu ekologicznego wód w województwie zachodniopomorskim, a także na potrzeby badania i ocen biologicznych elementów jakości. Zadanie: Badania i ocena stanu wód przejściowych i przybrzeżnych Podstawa prawna Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.), art. 26. Ustawa z dnia 18 lipca 2001r.- Prawo wodne (Dz.U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019, z późn. zm.), art. 38a ust. 2 i 3, art. 47, art. 155a, art. 155b, art Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227). Rozporządzenie MŚ z dnia 13 maja 2009 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. Nr 81, poz. 685). Rozporządzenie MŚ z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008). Rozporządzenie MŚ z dnia 22 lipca 2009 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 122, poz. 1018). Rozporządzenie MŚ z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać morskie wody wewnętrzne i wody przybrzeżne będące środowiskiem życia skorupiaków i mięczaków (Dz. U. Nr 176, poz. 1454). Umowa z dnia 19 maja 1992 roku między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o współpracy w dziedzinie gospodarki wodnej na wodach granicznych. Cel realizacji zadania Celem monitoringu wód przejściowych i przybrzeżnych jest ocena jakości jednolitych części wód pod kątem spełnienia wymagań przepisów prawa krajowego i realizacji umów międzynarodowych. Celem zadania jest stworzenie podstaw do podejmowania działań na rzecz poprawy stanu wód, ochrony przed eutrofizacją oraz zanieczyszczeniami przemysłowymi, w tym substancjami szczególnie szkodliwymi dla środowiska wodnego. Program pomiarowy Zaprojektowana na lata sieć monitoringu wód przejściowych i przybrzeżnych województwa zachodniopomorskiego tworzy łącznie 18 stanowisk zlokalizowanych na 4 jednolitych częściach wód przejściowych (Zalew Szczeciński, Zalew Kamieński, ujście Świny, ujście Dziwny) i 3 jednolitych częściach wód przybrzeżnych (Jarosławiec-Sarbinowo, Sarbinowo Dziwna, Dziwna Świna). Sieć pomiarowa obejmuje punkty monitoringu diagnostycznego i operacyjnego. Punkty 51

52 diagnostyczne mogą mieć również rangę punktów operacyjnych. Punkty pomiarowe wód przejściowych i przybrzeżnych tworzące sieć monitoringu diagnostycznego i operacyjnego zostały scharakteryzowane w tabeli (zamieszczonej na dołączonej do WPMŚ płycie CD), a lokalizację punktów pomiarowych przedstawiono na mapie Zakres i częstotliwość badań oraz kryteria klasyfikacji stanu wód przejściowych i przybrzeżnych określają rozporządzenia wykonawcze do ustawy Prawo wodne: Rozporządzenie MŚ z dnia 20 sierpnia 2008 roku w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008); Rozporządzenie MŚ z dnia 13 maja 2009 roku w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych oraz podziemnych (Dz.U. Nr 81 poz. 685) Program monitoringu na lata dla poszczególnych punktów pomiarowych przedstawiono w tabeli , zamieszczonej na dołączonej do WPMŚ płycie CD. Monitoring diagnostyczny będzie realizowany w latach w sieci 14 punktów pomiarowych. W ramach monitoringu diagnostycznego w 2011 roku prowadzone będą badania jakości wód na 5 stanowiskach zlokalizowanych na wodach przejściowych, a w 2012 roku monitoring diagnostyczny będzie prowadzony na 3 stanowiskach zlokalizowanych na wodach przejściowych i na 6 stanowiskach na wodach przybrzeżnych. W 2010 roku ze względu na brak części metodyk badawczych oraz metod oceny dla wskaźników biologicznych, prowadzony będzie wyłącznie monitoring operacyjny. W programie monitoringu diagnostycznego nie zaplanowano badań makroglonów i okrytozalążkowych ze względu na niedostateczne rozpoznanie stanu makrolitów. Prowadzona będzie inwentaryzacja występowania tej grupy organizmów przy okazji badań makrofauny bentosowej wykowanego na tych wodach zgodnie z programem monitoringu w latach Monitoring operacyjny wód przejściowych i przybrzeżnych będzie prowadzony w latach 2010, 2011 oraz Sieć punktów monitoringu operacyjnego obejmować będzie 18 stanowisk pomiarowych. Program pomiarowy dla każdego punktu pomiarowo-kontrolnego zostanie ustalony indywidualnie. Badania prowadzone będę z w cyklu rocznym w poszczególnych punktach pomiarowych, w okresie od marca (kwietnia) do października (listopada). W latach badane będą następujące elementy klasyfikacji stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych: elementy jakości biologicznej, dla których dostępne będą metodyki oceny (fitoplankton, chlorofil a, makrozoobentos), elementy jakości fizykochemicznej obejmujące wskaźniki charakteryzujące stan fizyczny wód (w tym warunki termiczne) oraz wskaźniki charakteryzujące warunki tlenowe, zasolenie, zakwaszenie, warunki biogenne, wskaźniki chemiczne jakości wód (substancje priorytetowe i inne substancje zanieczyszczające). W monitoringu operacyjnym badane będą także wskaźniki mikrobiologiczne. Częstotliwość badań będzie zróżnicowana i w zależności od parametru wynosić będzie od 2 pomiarów w roku (dla substancji priorytetowych i innych substancji zanieczyszczających) do 6 pomiarów (dla wskaźników fizykochemicznych i wybranych elementów biologicznych). Szczegółowy zakres i częstotliwość badań w latach przedstawiają tabele Tabele zamieszczono na dołączonej do WPMŚ płycie CD. W 2010 roku w ramach monitoringu badawczego oznaczane będą wskaźniki charakteryzujące występowanie substancji priorytetowych i innych substancji zanieczyszczających w wodach przejściowych i przybrzeżnych. W ramach monitoringu badawczego próby wód zostaną pobrane jednorazowo w ciągu roku ze wszystkich 18 stanowisk pomiarowych. Zakres i częstotliwość badań w poszczególnych punktach przedstawia tabela Realizacja monitoringu badawczego uzależniona będzie od uzyskania finansowania ze środków NFOŚiGW. 52

53 Sposób gromadzenia danych Wyniki badań jakości wód przejściowych i przybrzeżnych, do czasu przygotowania przez GIOŚ krajowej bazy danych, gromadzone będą w arkuszu kalkulacyjnym Excel. Sposób i zakres oceny Ocena stanu jednolitych części wód przejściowych i przybrzeżnych objętych w latach 2010, 2011 i 2012 monitoringiem operacyjnym lub diagnostycznym, będzie wykonywana corocznie w roku następującym po rocznym cyklu pomiarowym. Oceny będą prowadzone zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008). W roku 2013, po zrealizowaniu pełnego programu monitoringu diagnostycznego sporządzone zostanie zbiorcze zestawienie oceny stanu ekologicznego oraz stanu chemicznego jednolitych części wód za lata oraz wykonana ekstrapolacja wyników na jednolite części wód nieobjęte monitoringiem diagnostycznym. W roku 2010 wykonana zostanie ocena stopnia eutrofizacji wód przejściowych i przybrzeżnych, obejmująca lata W 2011 roku zostanie sporządzona ocena eutrofizacji obejmująca lata , a w 2013 roku zostanie opracowana kolejna ocena za okres Ocena ta sporządzona zostanie wg zapisów rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008) oraz metodyki opracowanej przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Informacje na temat przekazywania danych Dane uzyskane w wyniku monitoringu wód przejściowych i przybrzeżnych będą przekazywane do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska z częstotliwością raz na rok, po zakończeniu rocznego cyklu pomiarowego. Przepływ danych realizowany będzie zgodnie ze schematem przepływu informacji dotyczących jakości wód powierzchniowych, przedstawionym na Rysunku Oceny stanu wód przejściowych i przybrzeżnych (począwszy od oceny za rok 2010) będą przekazywane do GIOŚ raz w roku. Informacje na temat udostępniania i upowszechniania danych Informacje o jakości wód przejściowych i przybrzeżnych, po zrealizowaniu programu monitoringu (za lata oraz ), publikowane będą w formie raportów tematycznych o stanie środowiska, jak również będą umieszczane na stronie internetowej WIOŚ w Szczecinie ( Ponadto corocznie prezentowane będą oceny jednolitych części wód przejściowych i przybrzeżnych objętych monitoringiem w roku minionym. Odbiorcami danych uzyskanych w wyniku monitoringu wód rzecznych będzie administracja rządowa i samorządowa, uczelnie, szkoły, biblioteki i inni odbiorcy w zależności od potrzeb. 53

54 Mapa Lokalizacja punktów pomiarowych monitoringu wód przejściowych i przybrzeżnych województwa zachodniopomorskiego 54

55 Tabela Zestawienie programów monitoringu realizowanych w okresie w jednolitych częściach wód przejściowych i przybrzeżnych Rok Liczba ppk objętych monitoringiem (wody przejściowe naturalne) Liczba ppk objętych monitoringiem (wody przejściowe silnie zmienione) Liczba ppk objętych monitoringiem (wody przybrzeżne naturalne) Liczba ppk objętych monitoringiem (wody przejściowe silnie zmienione) Liczba ppk objętych monitoringiem (wody przejściowe naturalne) Liczba ppk objętych monitoringiem (wody przejściowe silnie zmienione) Liczba ppk objętych monitoringiem (wody przybrzeżne naturalne) Liczba ppk objętych monitoringiem (wody przejściowe silnie zmienione) Liczba ppk objętych monitoringiem (wody przejściowe naturalne) Liczba ppk objętych monitoringiem (wody przejściowe silnie zmienione) Liczba ppk objętych monitoringiem (wody przybrzeżne naturalne) Całkowita liczba ppk* Kod realizowanego programu MD MO_O MOEU MORO MONA MORY MORE MOPI MOIN MB Liczba ppk objętych monitoringiem (wody przejściowe silnie zmienione) *Całkowita liczba ppk jest liczbą lokalizacji ppk monitoringu w danym roku i może się różnić od sumy punktów objętych poszczególnymi programami monitoringu 55

56 4.2.2.Monitoring jakości wód podziemnych Zadanie: Badania i ocena stanu chemicznego jednolitych części wód podziemnych Podstawy prawne - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.) art. 26; - Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. Nr 239, poz z późn. zm.) art. 38a ust 1, art. 47, art. 155a, art.155b; - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz.U. Nr 241, poz. 2093); - Rozporządzenie MŚ z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz. U. Nr 204, poz. 1728); - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 roku w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896); - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2009 roku w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz.U. Nr 81 poz. 685); - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 września 2002 r. w sprawie sposobu udostępniania informacji o środowisku (Dz.U. Nr 176, poz. 1453); - Rozporządzenie Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie nr 1/2008 z dnia 19 marca 2008 r. w sprawie wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 34, poz. 665); - Rozporządzenie Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie nr 2/2008 z dnia 6 maja 2008 r. w sprawie wprowadzenia programu działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 48, poz. 1025); - Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U Nr 199, poz. 1227). Cel Celem monitoringu wód podziemnych jest dostarczanie informacji o stanie chemicznym wód podziemnych, śledzenie jego zmian oraz identyfikacja zagrożeń na potrzeby zarządzania zasobami wód podziemnych oraz oceny skuteczności podejmowanych działań ochronnych ukierunkowanych na osiągnięcie dobrego stanu wód. Program pomiarowy na lata Badania wód podziemnych w sieci krajowej Na obszarze województwa zachodniopomorskiego zlokalizowanych jest 17 jednolitych części wód podziemnych (JCWPd). Zgodnie z założeniami Programu Państwowego Monitoringu Środowiska na lata w okresie badania wód podziemnych w ramach monitoringu krajowego wykonane zostaną w około 76 punktach sieci krajowej wód podziemnych zlokalizowanych na obszarze województwa zachodniopomorskiego. Badania wykonane zostaną przez Państwowy Instytut Geologiczny na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. 56

57 Badania przeprowadzone zostaną w zakresie monitoringu diagnostycznego, wykonywanego w około 62 punktach pomiarowych oraz monitoringu operacyjnego, wykonywanego w około 22 punktach pomiarowych zlokalizowanych na obszarze: - JCWPd nr 1 - jednolitej części wód podziemnych zagrożonej nieosiągnięciem dobrego stanu ilościowego i chemicznego wód do 2015r.; - JCWPd nr 25 jednolitej części wód podziemnych, w granicach której znajduje się obszar szczególnie narażony na zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego (OSN) wyznaczony w zlewni rzeki Płonia. W 8 punktach pomiarowych z ww. liczby 76 punktów sieci krajowej monitoringu wód podziemnych wykonywane będą badania monitoringu diagnostycznego oraz operacyjnego. Badania w ramach monitoringu diagnostycznego wykonane zostaną w 2010 roku (raz w roku). Natomiast badania w ramach monitoringu operacyjnego wykonane zostaną w 2011 i 2012 roku (raz lub dwa razy w roku). Zakres badań w ramach monitoringu diagnostycznego obejmie elementy fizykochemiczne ogólne tj.: odczyn, temperatura, przewodność elektrolityczna, tlen rozpuszczony, ogólny węgiel organiczny oraz nieorganiczne tj.: amoniak, antymon, arsen, azotany, azotyny, bor, chlorki, chrom, cyjanki, fluorki, fosforany, glin, kadm, magnez, mangan, miedź, nikiel, ołów, potas, rtęć, selen, siarczany, sód, srebro, wapń, wodorowęglany, żelazo. Zakres badań może ulec poszerzeniu o elementy fizykochemiczne charakteryzujące rodzaj oddziaływań antropogenicznych mających wpływ na badane jednolite części wód podziemnych. Zakres badań w ramach monitoringu operacyjnego obejmie elementy fizykochemiczne (w tym organiczne) indykatywne dla presji mającej wpływ na badane jednolite części wód podziemnych oraz elementy fizykochemiczne, których wartości stwierdzone na podstawie monitoringu diagnostycznego przekraczały wartości graniczne określone dla III klasy jakości wód podziemnych, które są wartościami progowymi dla dobrego stanu chemicznego wód podziemnych. Zgodnie z założeniami Programu Państwowego Monitoringu Środowiska na lata w 2011 roku wykonana zostanie kolejna kompleksowa ocena stanu (chemicznego i ilościowego) jednolitych części wód podziemnych, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 roku w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych. Ponadto corocznie będzie opracowana (na podstawie wyników monitoringu operacyjnego) ocena stanu chemicznego jednolitych części wód podziemnych zagrożonych nie osiągnięciem dobrego stanu i o stanie słabym. Badania oraz ocena stanu chemicznego i ilościowego jednolitych części wód podziemnych wykonana zostanie przez Państwowy Instytut Geologiczny. Wyniki badań i ocen będą wykorzystane przez WIOŚ w Szczecinie do wykorzystania do oceny stanu środowiska na obszarze województwa zachodniopomorskiego. Badania wód podziemnych w sieci regionalnej W latach , w ramach regionalnego monitoringu wód podziemnych, kontynuowane będą badania wód podziemnych na obszarze szczególnie narażonym (OSN) na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego wyznaczonym w 2008 roku, w wyniku weryfikacji obszarów OSN, powtórnie w zlewni rzeki Płoni. Zgodnie z Rozporządzeniem Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie nr 1/2008 z dnia 19 marca 2008 r. w sprawie wód narażonych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu do tych wód należy ograniczyć (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 34, poz. 665) obszar OSN wyznaczony w zlewni rzeki Płoni uległ zmniejszeniu, w stosunku do wyznaczonego w 2003 roku, i obejmuje obszar od źródeł do 18,0 km, o łącznej powierzchni 925,42 km 2. Rozporządzeniem Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie nr 2/2008 z dnia 6 maja 2008 r. w sprawie wprowadzenia programu działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego Nr 48, poz. 1025) wprowadzony został kolejny 4-letni program naprawczy dla OSN w zlewni rzeki Płoni, zgodnie 57

58 z którym jednostką odpowiedzialną za wykonywanie badań i oceny jakości wód na wyznaczonym obszarze jest Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie. W latach badania wód podziemnych wykonane zostaną corocznie w 7 punktach pomiarowych sieci regionalnej wód podziemnych. Wykaz punktów przedstawiono w Tabeli Lokalizację punktów przedstawiono na Mapie Badania wód podziemnych prowadzone będą: 2 razy w roku badania wód wgłębnych (w sezonie jesiennym i wiosennym); 4 razy w roku badania wód gruntowych (co kwartał). Zakres badań obejmie: określenie stężeń tlenu rozpuszczonego w wodzie, azotu amonowego, azotu azotynowego, azotu azotanowego oraz pomiary przewodności elektrolitycznej, odczynu i temperatury wody. Pobór prób wód podziemnych oraz oznaczenia chemiczne wykonane zostaną przez Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Szczecinie. 58

59 Tabela Zestawienie punktów pomiarowych monitoringu regionalnego wód podziemnych w latach na obszarze szczególnie narażonym na zanieczyszczenia azotanami ze źródeł rolniczych (OSN). Położenie administracyjne Współrzędne geograficzne Ujmowana warstwa wodonośna Nr OSN Nazwa OSN Numer punktu Miejscowość Gmina Powiat długość szerokość Nr JCWPd Nr GZWP Rodzaj punktu Użytkowanie punktu Głębokość otworu [m p.p.t] Głębokość stropu warstwy wodonośne [m p.p.t] Stratygrafia ujętego poziomu wodonośnego Rodzaj wód OSN w zlewni Płoni PL7 Koszewko Stargard Szczeciński Stargard Szczeciński 14º 55 20,88 53º 17 12, piezometr punkt badawczy (czynny) 16,00 5,90 Q gruntowe/zwierciadło swobodne 18 OSN w zlewni Płoni PL9 Będgoszcz Stare Czarnowo Gryfino 14º 46 58, º 15 5, studnia wiercona ujęcie wody pitnej (czynne) 27,00 16,00 Q wgłębne/zwierciadło napięte 18 OSN w zlewni Płoni PL10 Koszewo Stargard Szczeciński Stargard Szczeciński 14º 55 55,5 53º 15 40, piezometr punkt badawczy (czynny) 10,90 4,80 Q gruntowe/zwierciadło napięte 18 OSN w zlewni Płoni PL21 Kluki Przelewice Pyrzyce 15º 04 1,308" 53º 08 6, studnia wiercona ujęcie wody pitnej (czynne) 52,00 8,80 Q gruntowe 18 OSN w zlewni Płoni PL22 Nowy Przylep Warnice Pyrzyce 15º01 13,062 53º 13 17, piezometr punkt badawczy (czynny) 4,55 - Q gruntowe/zwierciadło swobodne 18 OSN w zlewni Płoni PL23 Reńsko Warnice Pyrzyce 14º 57' 33, º 14 18, piezometr punkt badawczy (czynny) 4,30 - Q gruntowe/zwierciadło swobodne 18 OSN w zlewni Płoni PL 24 Będgoszcz Bielice Pyrzyce 14º 47 15,54 53º 14 6, piezometr punkt badawczy (czynny) 9,40 - Q gruntowe/zwierciadło swobodne 59

60 Gromadzenie danych Wyniki monitoringu jakościowego będą gromadzone w arkuszach programu Excel w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Szczecinie. Ocena wyników badań Ocena corocznych wyników badań wykonana zostanie zgodnie z rozporządzeniem MŚ w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych. Ocena rozszerzona zostanie o wyniki badań jakości wód podziemnych uzyskane w ramach monitoringu krajowego wód podziemnych prowadzonego na terenie OSN w zlewni Płoni przez PIG na zlecenie GIOŚ w około 12 punktach pomiarowo-kontrolnych. W 2012 roku, zgodnie z regulacjami Prawa Wodnego (art. 47 ust.4), zakładającymi wykonanie wymaganej co 4 lata oceny i weryfikacji wyznaczonego obszaru, wykonana zostanie ocena zanieczyszczenia wód podziemnych azotanami na wyznaczonych terenach OSN (w tym na obszarze OSN w zlewni rzeki Płoni). Ocena wykonana zostanie przez Państwowy Instytut Geologiczny na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Podstawą oceny będą wyniki badań wód podziemnych uzyskane w wyniku monitoringu krajowego i regionalnego w latach Przekazywanie wyników badań Odbiorcami danych będą: Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie, Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, Urząd Marszałkowski w Szczecinie, Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki, urzędy powiatowe i gminne, Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna oraz Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. Udostępnianie i upowszechnianie wyników badań Dane będą upowszechniane i udostępniane w Raporcie o stanie środowiska województwa zachodniopomorskiego (raz na dwa lata), na internetowej stronie WIOŚ w Szczecinie (raz w roku), a także w zależności od zapotrzebowania potencjalnych użytkowników danych. Mapa Lokalizacja punktów pomiarowych monitoringu regionalnego wód podziemnych w latach na obszarze szczególnie narażonym na zanieczyszczenia azotanami ze źródeł rolniczych (OSN). 60

61 4.3. Podsystem monitoringu jakości gleby i ziemi Obowiązek prowadzenia monitoringu, obserwacji zmian i oceny jakości gleby i ziemi w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska wynika z zapisów art. 26 ustawy Prawo ochrony środowiska. Kryteria oceny określone są, na podstawie delegacji w art. 105 cytowanej ustawy, w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165, poz. 1359). Na poziomie krajowym realizowany będzie monitoring chemizmu gleb ornych Polski. W latach zakres zadań podsystemu może ulec zmianom w związku opracowywaną przez Komisję Europejską Ramową Dyrektywą Glebową. Zadanie: Monitoring chemizmu gleb ornych województwa zachodniopomorskiego Celem badań jest śledzenie zmian różnych cech gleb użytkowanych rolniczo, szczególnie właściwości chemicznych, zachodzących w określonych przedziałach czasu pod wpływem rolniczej i pozarolniczej działalności człowieka. W roku 2010 planuje się rozpoczęcie czwartego cyklu badań (wykonywanych co 5 lat). Badania prowadzone będą według dotychczasowego programu w ramach krajowej sieci wyznaczonej przez Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa (IUNG) w Puławach, która obejmuje 9 punktów pomiarowo kontrolnych, zlokalizowanych na glebach użytkowanych rolniczo na terenie województwa zachodniopomorskiego. Oznaczonych zostanie około 40 parametrów fizyko-chemicznych. Wykonanie pełnego zakresu prac, w tym oceny i zobrazowania wyników badań, wymaga 3 letniego okresu realizacji zadania. Wyniki badań i ocena jakości gleb użytkowanych rolniczo oraz analiza tendencji obserwowanych zmian będą wykorzystane, między innymi, dla potrzeb opracowania raportów o stanie środowiska dla województwa zachodniopomorskiego. 61

62 4.4. Podsystem monitoringu hałasu Podstawa prawna Monitoring hałasu zaplanowano zgodnie z: Art. 26, 117, 118a, 112b, 113, 120a, 148, 149, 176, 177 i 179 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.); Rozporządzeniem MŚ z dnia 7 listopada 2007 r. (Dz. U. Nr 210, poz. 1535) zmieniające rozporządzenie w sprawie ustalania wartości wskaźnika hałasu LDWN na podstawie art. 112b ustawy Poś; Rozporządzeniem MŚ z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 286) na podstawie art. 113 ustawy Poś; Rozporządzeniem MŚ z dnia 1 października 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych ujętych na mapach akustycznych oraz ich układu i sposobu prezentacji (Dz. U. Nr 187, poz. 1340) na podstawie art. 118 a ustawy Poś; Rozporządzeniem MŚ z dnia 14 października 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinien odpowiadać program ochrony środowiska przed hałasem (Dz. U. Nr 179, poz. 1498) na podstawie art. 119 ustawy Poś; Rozporządzeniem MŚ z dnia 25 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących rejestru zawierającego informacje o stanie akustycznym środowiska, na podstawie pomiarów, badań i analiz wykonywanych w ramach państwowego monitoringu środowiska (Dz. U. Nr 82, poz. 500) na podstawie art. 120a ustawy Poś; Rozporządzeniem MŚ z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji (Dz. U. Nr 206, poz. 1291) na podstawie art. 148 ustawy Poś; Rozporządzeniem MŚ z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie rodzajów wyników pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją instalacji lub urządzenia, przekazywane właściwym organom ochrony środowiska oraz terminy i sposób ich prezentacji (Dz. U. Nr 215, poz. 1366) na podstawie art. 149 ustawy Poś; Rozporządzeniem MŚ z dnia 2 października 2007 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów substancji lub energii w środowisku przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem (Dz. U. Nr 192, poz. 1392) do czasu wydania nowego rozporządzenia na podstawie art. 176 ustawy Poś; Rozporządzeniem MŚ z dnia 17 stycznia 2003 r. w sprawie rodzajów wyników pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją dróg, linii kolejowych, linii tramwajowych, lotnisk oraz portów, które powinny być przekazywane właściwym organom ochrony środowiska, oraz terminy i sposoby ich prezentacji (Dz. U. Nr 18, poz. 164) do czasu wydania nowego rozporządzenia na podstawie art. 177 ustawy Poś.; Rozporządzeniem MŚ z dnia 14 grudnia 2006 r. w sprawie dróg, linii kolejowych i lotnisk, których eksploatacja może powodować negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach, dla których wymagane jest sporządzanie map akustycznych, oraz sposoby określania granic terenów objętych tymi mapami z uwzględnieniem cech obiektów (Dz. U. z 2007 r. Nr 1, poz. 8) na podstawie art. 179 ustawy Poś). Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227). Cel Celem monitoringu hałasu jest zapewnienie informacji dla potrzeb ochrony przed hałasem realizowanej poprzez instrumenty planowania przestrzennego oraz instrumenty ochrony środowiska takie jak: mapy akustyczne, pozwolenia, programy ochrony środowiska, w tym programy ochrony przed hałasem oraz rozwiązania techniczne ukierunkowane na źródła hałasu lub minimalizujące ich 62

63 oddziaływanie. Pomiary oraz oceny pozwolą wyznaczyć obszary o ponadnormatywnym poziomie hałasu, na których należy skoncentrować działanie naprawcze. 63

64 oddziaływanie. Pomiary oraz oceny pozwolą wyznaczyć obszary o ponadnormatywnym poziomie hałasu, na których należy skoncentrować działanie naprawcze. Zgodnie z wymogami dyrektywy 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego oraz Rady z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku zostały sporządzone mapy akustyczne dla miasta Szczecina i dwóch odcinków drogi krajowej nr 3. Rok po zakończeniu map akustycznych powinny powstać programy ochrony przed hałasem dla miejsc, na których wystąpiły przekroczenia dopuszczalnych poziomów dźwięku. Obecnie programy są w trakcie realizacji. Obecnie wchodzimy w drugi etap mapowania akustycznego obejmujący miasta o liczbie mieszkańców ponad 100 tys, wszystkie główne drogi, przez które rocznie przejeżdża ponad trzy milionów pojazdów, główne linie kolejowe, po których rocznie przejeżdża pociągów oraz główne porty lotnicze. Etap ten powinien zakończyć się do 30 czerwca 2012 r. Na obszarach nie objętych procesem opracowania map akustycznych, oceny stanu akustycznego środowiska dokonuje wojewódzki inspektor ochrony środowiska. Natomiast dla obszarów, na których są wykonywane mapy akustyczne, dane z map są gromadzone i przechowywane w rejestrze zawierającym informacje o stanie akustycznym środowiska, na podstawie pomiarów, badań i analiz wykonywanych w ramach państwowego monitoringu środowiska. Program pomiarowy Program pomiarowy monitoringu hałasu obejmuje pomiary hałasu przemysłowego i komunikacyjnego na terenach, na których nie wykonuje się strategicznych map akustycznych. WIOŚ w Szczecinie planuje wykonywanie badań w zakresie rozszerzonym, realizując w pełni potrzeby monitorowania stanu akustycznego środowiska (w oparciu o szczegółowe wytyczne GIOŚ przedstawione w zadaniach wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska w zakresie badania i oceny hałasu). Hałas przemysłowy w latach Na obszarze województwa zachodniopomorskiego w latach przewiduje się pomiary hałasu przemysłowego w ramach działań kontrolnych Wydziału Inspekcji WIOŚ w Szczecinie. Planuje się przeprowadzenie kontroli w około 180 zakładach przemysłowych, w tym w zakładach, w których w ubiegłych latach był przekroczony dopuszczalny poziom hałasu. Hałas emitowany przez źródła przemysłowe obejmuje wyznaczanie równoważnych poziomów hałasu przemysłowego, wyrażonych wskaźnikami: L AeqD dla pory dziennej i L AeqN dla pory nocnej, których wartości są wykorzystywane do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska akustycznego. Hałas komunikacyjny w latach Pomiary hałasu drogowego w latach zostaną wykonane zgodnie z Państwowym Monitoringiem Środowiska w 12 miastach na terenie województwa zachodniopomorskiego w 30 punktach pomiarowych, po 10 rocznie (tabele od do 4.4.3). Corocznie w wybranych obszarach sieci pomiarowej (co najmniej 3) wyznaczane będą wartości długookresowych poziomów dźwięku: poziomu dzienno wieczorno nocnego - L DWN oraz rocznego poziomu w porze nocnej - L N, na podstawie wyników pomiarów równoważnych poziomów hałasu L AeqD w porze dziennej oraz L AeqN w porze nocnej, mierzonych w określonych porach roku. Do wyznaczania wskaźników długookresowych należy uwzględnić warunki meteorologiczne, niezbędne do interpretacji wyników i oceny klimatu akustycznego (temperatura powietrza, prędkości i kierunek wiatru, ciśnienie atmosferyczne). Dla pomiarów długookresowych minimalny czas trwania pomiarów na danym obszarze będzie wynosił około 6 dób pomiarowych, z czego: - 2 doby w dni powszednie oraz 1 doba podczas weekendu, w okresie wiosennym, - 2 doby w dni powszednie oraz 1 doba podczas weekendu, w okresie jesiennym. 63

65 Dysponując automatycznymi stacjami do pomiaru hałasu zakładamy wydłużenie czasu trwania pomiarów do 5 dni w tygodniu. W pozostałych punktach pomiarowych zlokalizowanych w wytypowanych obszarach, będą wykonywane corocznie pomiary hałasu drogowego prowadzące do określenia wartości wskaźników L Aeq,D oraz L Aeq,N, w oparciu o obowiązujące w tym zakresie metody referencyjne. Przy niekorzystnych warunkach meteorologicznych pomiary będą wydłużane. Tabela Wykaz punktów pomiarowych hałasu drogowego mierzonego w porze dziennej i nocnej na terenach województwa zachodniopomorskiego w 2010 roku Lp Lokalizacja Źródło Liczba pkt pomiarowych Maszewo droga wojewódzka nr Suchań droga krajowa nr Recz droga krajowa nr Złocieniec droga krajowa nr Płoty droga krajowa nr Bobolice droga krajowa nr Częstotliwość 5 dni w porze wiosennej 5 dni w porze jesiennej 5 dni w porze wiosennej 5 dni w porze jesiennej 5 dni w porze wiosennej 5 dni w porze jesiennej 5 dni w porze wiosennej 5 dni w porze jesiennej 5 dni w porze wiosennej 5 dni w porze jesiennej 5 dni w porze wiosennej 5 dni w porze jesiennej 5 dni w porze wiosennej 5 dni w porze jesiennej 5 dni w porze wiosennej 5 dni w porze jesiennej 5 dni w porze wiosennej 5 dni w porze jesiennej 5 dni w porze wiosennej 5 dni w porze jesiennej Tabela Wykaz punktów pomiarowych hałasu drogowego mierzonego w porze dziennej i nocnej na terenach województwa zachodniopomorskiego w 2011 roku Lp Lokalizacja Źródło Liczba pkt pomiarowych Police drogi wojewódzkie nr 114/115 2 Częstotliwość 5 dni w porze wiosennej 5 dni w porze jesiennej 5 dni w porze wiosennej 5 dni w porze jesiennej doba w ciągu roku doba w ciągu roku 5 Węgorzyno droga wojewódzka nr dni w porze wiosennej 64

66 5 dni w porze jesiennej 5 dni w porze wiosennej 6 droga krajowa nr dni w porze jesiennej 7 droga wojewódzka nr doba w ciągu roku 8 1 Połczyn Zdrój 9 10 droga wojewódzka nr dni w porze wiosennej 5 dni w porze jesiennej 5 dni w porze wiosennej 5 dni w porze jesiennej droga wojewódzka nr doba w ciągu roku Tabela Wykaz punktów pomiarowych hałasu drogowego mierzonego w porze dziennej i nocnej na terenach województwa zachodniopomorskiego w 2012 roku Lp Lokalizacja Źródło Liczba pkt pomiarowych 1 1 Banie drogi wojewódzkie nr 121/ Białogard droga wojewódzka nr droga wojewódzka nr Gryfice droga wojewódzka nr Częstotliwość 5 dni w porze wiosennej 5 dni w porze jesiennej 5 dni w porze wiosennej 5 dni w porze jesiennej 3 1 doba w ciągu roku 5 dni w porze wiosennej 5 dni w porze jesiennej 5 dni w porze wiosennej 5 dni w porze jesiennej 3 1 doba w ciągu roku 5 dni w porze wiosennej 5 dni w porze jesiennej 5 dni w porze wiosennej 5 dni w porze jesiennej 9 droga wojewódzka nr doba w ciągu roku 10 droga wojewódzka nr doba w ciągu roku 65

67 Mapa Lokalizacja punktów pomiarowych hałasu drogowego na terenie województwa zachodniopomorskiego w latach Gromadzenie danych: rejestr zawierający informacje o stanie akustycznym środowiska, mapy akustyczne sporządzane przez starostów, mapy akustyczne sporządzane przez zarządzających drogą, linią kolejową lub lotniskiem, programy ochrony środowiska przed hałasem. 66

68 Oceny Wojewódzki inspektor ochrony środowiska dokonuje corocznie oceny stanu akustycznego środowiska na terenie województwa. Do oceny wykorzystywane są pomiary opracowane przez WIOŚ i inne jednostki takie jak: starostów zobowiązanych do sporządzenia map akustycznych i programów ochrony środowiska przed hałasem, zarządów dróg zobowiązanych do sporządzenia map akustycznych, zarządów dróg prowadzący pomiary natężenia ruch i pomiary hałasu na drogach, zakłady przemysłowe wykonujące pomiary hałasu. Przekazywanie wyników badań wyniki pomiarów własnych i innych jednostek - GIOŚ raz w roku wg Programu Badań Statystycznych wyniki pomiarów w uzgodnionym formacie - zainteresowane starostwa i gminy raz w roku, interwencyjne, dane z map akustycznych GIOŚ po otrzymaniu map akustycznych w 2012 roku. Udostępnianie i upowszechnianie wyników: Raport o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim raz na 2 lata, WIOŚ strona internetowa aktualizacja roczna. 67

69 4.5. Podsystem monitoringu pól elektromagnetycznych Podstawa prawna Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz.150 z póź.zm.); Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku z 12 listopada 2007 roku (Dz. U. Nr 221, poz. 1645); Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz.U. Nr 192, poz. 1883); Ustawa dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2008r. Nr 199, poz z późn. zm.); Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 czerwca 2007 r. w sprawie sposobu udostępniania informacji o środowisku (Dz.U. Nr 120, poz. 828 z późn. zm.); Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 sierpnia 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 158, poz. 1105). Cel Celem monitoringu pól elektromagnetycznych jest obserwacja zmian poziomu wartości charakteryzujących pola elektromagnetyczne wytwarzane w sposób sztuczny przez stacje nadawcze (radiowe i telewizyjne) oraz stacje bazowe telefonii komórkowej. Celem tej obserwacji jest ochrona przed wzrostem poziomów pól elektromagnetycznych ponad wartości normatywne, zdefiniowane dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową i miejsc dostępnych dla ludności w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r., w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883). Wojewódzki inspektor ochrony środowiska został ustawowo zobowiązany do wykonywania w ramach PMŚ zadań związanych z okresowymi badaniami poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z 12 listopada 2007 roku w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. Nr 221, poz oraz do prowadzenia rejestru zawierającego informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych (zgodnie z art. 124 ustawy Prawo ochrony środowiska) Program pomiarowy na lata W latach kontynuowane będą pomiary monitoringowe poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku w trzyletnim cyklu pomiarowym. Na terenie województwa zachodniopomorskiego pomiary zostaną wykonywane w 135 punktach pomiarowych po 45 punktów pomiarowych w danym roku kalendarzowym w miejscach dostępnych dla ludności tj. w centralnych dzielnicach lub osiedlach miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys. oraz w pozostałych miastach i na terenach wiejskich. Monitoring pól elektromagnetycznych będzie realizowany poprzez pomiary natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale częstotliwości co najmniej od 3 MHz do 3000 MHz, dla terenów dostępnych dla ludności. Pomiary wykonywane będą raz w roku i powtarzane 68

70 co trzy lata. Zestawienie punktów pomiarowych na lata przedstawiono w tabelach , a lokalizacje punktów pomiarowych na lata przedstawiono na mapie Tabela Zestawienie punktów pomiarowych monitoringu pól elektromagnetycznych w województwie zachodniopomorskim w 2010 roku. Lp. Miejscowość Lokalizacja punktu pomiarowego Współrzędne geograficzne punktów pomiarowych * Szerokość Długość Centralne dzielnice lub osiedla miast o liczbie mieszkańców powyżej 50 tys. 1 Szczecin ul. E. Zegadłowicza 53 28'38,64" 14 29'07,00" 2 Szczecin Al. Powstańców Wielkopolskich 53 24'54,72" 14 31'55,56" 3 Szczecin ul. E.Gierczak 53 23'46,99" 14 39'58,76" 4 Szczecin ul. Jodłowa 53 25'49,51" 14 30'33,07" 5 Szczecin ul. J.Korzeniowskiego/Batorego 53 25'18,12" 14 33'05,04" 6 Szczecin ul. Dubois 53 26'16,64" 14 34'17,51" 7 Szczecin ul. Milczańska 53 24'28,80" 14 31'07,32" 8 Koszalin ul. Zwycięstwa/Gwardii Ludowej 54 11'26,50" 16 11'39,87" 9 Koszalin ul. Zwycięstwa '18,79" 16 13'57,76" 10 Koszalin ul. E. Kwiatkowskiego 54 12'15,48" 16 10'32,88" 11 Koszalin ul. T. Chałubińskiego 54 11'37,67" 16 13'09,84" 12 Koszalin ul. Słowiańska 54 10'28,20" 16 10'35,04" 13 Stargard Szczeciński ul. A.Struga/S.Okrzei 53 20'30,48" 15 02'31,20" 14 Stargard Szczeciński ul. Niepodległości/Powstańców 53 18'50,76" 15 02'28,68" 15 Stargard Szczeciński Al. Żołnierza/Os. G. Hallera 53 20'13,56" 15 00'51,48" Pozostałe miasta 16 Świnoujście ul. Toruńska 53 54'24,12" 14 13'43,68" 17 Ińsko ul. Sienkiewicza 53 25'56,12" 15 33'34,57" 18 Polanów ul. Dworcowa 54 07'03,28" 16 40'48,13" 19 Drawno ul. Kolejowa/Kaliska 53 12'53,62" 15 46'03,24" 20 Golczewo ul. Niepodległości 53 49'45,97" 14 58'41,27" 21 Wolin ul. Wojska Polskiego 53 50'31,40" 14 36'52,27" 22 Międzyzdroje ul. Zwycięstwa 53 55'43,22" 14 27'05,78" 23 Dobrzany ul. Generała Świerczewskiego/Leśna 53 21'58,13" 15 25'45,40" 24 Barlinek ul. Kościelna/Rynek 52 59'31,19" 15 12'59,27" 25 Mieszkowice ul. Księcia Poniatowskiego/Młynarska 52 47'19,59" 14 29'16,36" 26 Banie ul. Ogrodowa 53 06'15,80" 14 39'32,92" 27 Biały Bór ul. Żymierskiego 53 54'08,16" 16 50'42.35" 28 Chociwel ul. Armii Krajowej 53 28'08,70" 15 20'34,70" 29 Mirosławiec ul. Sprzymierzonych 53 20'16,50" 16 05'29,16" 30 Maszewo ul. Jedności Narodowej 53 30'02,96" 15 03'23,28" Tereny wiejskie 31 Niedalino gmina Świeszyno 54 04'01,81" 16 10'01,43" 32 Przybkowo gmina Barwice 53 43'57,57" 16 19'12,41" 33 Golce gmina Wałcz 53 22'10,61" 16 25'31,18" 34 Niechorze ul. Klifowa, gmina Rewal 54 05'37,44" 15 03'57,64" 35 Brojce gmina Brojce 53 57'26,36" 15 21'01,88" 36 Widuchowa gmina Widuchowa 53 07'41,16" 14 23'12,58" 37 Dobra Szczecińska gmina Dobra 53 29'47,47" 14 23'28,36" 69

71 Lp. Miejscowość Lokalizacja punktu pomiarowego Współrzędne geograficzne punktów pomiarowych * Szerokość Długość 38 Motaniec gmina Kobylanka 53 21'13,40" 14 50'59,62" 39 Ostrowice gmina Ostrowice 53 38'15,91" 15 58'23,04" 40 Stare Czarnowo gmina Stare Czarnowo 53 16'47,73" 14 46'45,37" 41 Sławoborze gmina Sławoborze 53 53'30,26" 15 42'43,16" 42 Starogard Łobeski gmina Resko 53 45'39,31" 15 32'23,66" 43 Wrzosowo gmina Dygowo 54 06'53,93" 15 49'14,34" 44 Strzeszów gmina Trzcińsko Zdrój 52 59'09,83" 14 36'21,29" 45 Stobno gmina Kołbaskowo 53 24'48,46" 14 26'00,35" Tabela Zestawienie punktów pomiarowych monitoringu pól elektromagnetycznych w województwie zachodniopomorskim w 2011 roku. Lp. Miejscowość Lokalizacja punktu pomiarowego Współrzędne geograficzne punktów pomiarowych Szerokość Długość Centralne dzielnice lub osiedla miast o liczbie mieszkańców powyżej 50 tys. 1 Szczecin ul. Swojska 53 22'04,74" 14 39'35,34" 2 Szczecin ul. Włościańska 53 23'50,33" 14 31'47,06" 3 Szczecin ul. Jarowita 53 25'50,71" 14 33'48,54" 4 Szczecin ul. Ściegiennego 53 25'54,09" 14 31'52,33" 5 Szczecin ul.arkońska 53 27'03,09" 14 31'44,36" 6 Szczecin Jasne Błonia 53 26'28,44" 14 32'21,50" 7 Szczecin ul. Kościelna 53 29'37,91" 14 36'29,86" 8 Koszalin ul. Szymanowskiego 54 11'41,82" 16 21'26,16" 9 Koszalin ul. A. Próchnika 54 12'28,02" 16 11'28,95" 10 Koszalin ul. Żeglarska 54 12'00,17" 16 09'47,36" 11 Koszalin Rynek Staromiejski 54 11'26,10" 16 10'51,37" 12 Koszalin Góra Chełmska 54 12'11,53" 16 13'28,12" 13 Stargard Szczeciński ul. Kościuszki 53 20'01,39" 15 11'28,95" 14 Stargard Szczeciński ul. Popiela 53 20'05,38" 15 02'56,51" 15 Stargard Szczeciński ul. Limanowskiego 53 20'40,16" 15 02'11,31" Pozostałe miasta 16 Police ul. Zamenhofa 53 32'26,52" 14 33'07,41" 17 Świnoujście ul. Wyspiańskiego 53 54'40,39" 14 14'48,57" 18 Sianów ul. Łużycka 54 13'46,87" 16 17'51,96" 19 Czaplinek ul. Wałecka 53 33'10,59" 16 14'21,01" 20 Pyrzyce ul. Jana Pawła II 53 08'50,12" 14 53'39,52" 21 Kołobrzeg ul. Kasprowicza/Kołątaja 54 10'59,98" 15 35'08,54" 22 Wałcz ul. Bracka 53 16'01,09" 16 27'58,59" 23 Człopa ul. Kolejowa 53 04'59,40" 16 07'19,08" 24 Sławno ul. Koszalińska 54 21'12,89" 16 40'22,04" 25 Bobolice ul. Traugutta 53 57'49,31" 16 35'41,49" 26 Białogard ul. Mickiewicza 54 00'38,07" 15 59'05,10" 27 Połczyn Zdrój ul. Piwna/Browarna 53 45'54,78" 16 06'01,41" 28 Szczecinek ul. Ordona/Księżnej Elżbiety 53 42'29,99" 16 41'30,32" 70

72 Współrzędne geograficzne punktów pomiarowych 29 Kamień Pomorski Plac Katedralny 53 58'21,84" 14 46'20,88" 30 Gryfice ul. Trzygłowska/Kamieńska 53 54'34,37" 15 11'35,16" Tereny wiejskie 31 Babigoszcz gmina Przybiernów 53 40'39,49" 14 48'41,87" 32 Steklno gmina Gryfino 53 10'32,52" 14 32'33,51" 33 Różańsko gmina Dębno 52 51'12,91" 14 46'50,74" 34 Bielice gmina Biesiekierz 54 10'11,70" 16 06'07,38" 35 Biesiekierz gmina Biesiekierz 54 08'00,06" 16 02'27,12" 36 Leszczyn gmina Rymań 53 57'48,54" 15 34'53,94" 37 Suchowo gmina Kalisz Pomorski 53 19'13,08" 15 49'53,46" 38 Łubowo gmina Barma Sulimowo 53 35'12,78" 16 22'55,62" 39 Wygon gmina Bierzwnik 53 05'28,90" 15 47'31,50" 40 Stepnica gmina Stepnica 53 39'04,88" 14 38'49,06" 41 Dzwonowo gmina Marianowo 53 24'52,90" 15 14'19,25" 42 Manowo gmina Manowo 54 07'20,36" 16 18'25,87" 43 Cieszyno Drawskie gmina Złocieniec 53 35'17,15" 16 2'30,90" 44 Rąbino gmina Rąbino 53 52'05,27" 15 56'16,96" 45 Lipiany Dębiec gmina Lipiany 53 01'07,35" 14 56'03,66" Tabela Zestawienie punktów pomiarowych monitoringu pól elektromagnetycznych w województwie zachodniopomorskim w 2012 roku. Lp. Miejscowość Lokalizacja punktu pomiarowego Współrzędne geograficzne punktów pomiarowych Szerokość Długość Centralne dzielnice lub osiedla miast o liczbie mieszkańców powyżej 50 tys. 1 Szczecin ul. Babiego Lata 53 24'09,70" 14 41'01,84" 2 Szczecin ul. Strzałkowska 53 27'44,21" 14 35'40,88" 3 Szczecin ul. Granitowa 53 22'05,58" 14 35'59,48" 4 Szczecin ul. Krakowska 53 24'19,95" 14 29'43,93" 5 Szczecin ul. Kutrzeby 53 26'18,72" 14 29'37,56" 6 Szczecin ul. Duńska 53 27'42,65" 14 32'30,50" 7 Szczecin Plac Grunwaldzki 53 25'59,15" 14 32'35,87" 8 Koszalin ul. Bohaterów Warszawy 54 11'15,48" 16 09'31,92" 9 Koszalin ul. Niepodległości 54 11'37,26" 16 10'25,62" 10 Koszalin ul. 4 Marca 54 10'57,54" 16 11'52,68" 11 Koszalin ul. Jana Pawła II / Śmiałego 54 12'19,14" 16 11'46,92" 12 Koszalin ul. Chrobrego 54 11'18,12" 16 10'48,23" 13 Stargard Szczeciński ul. Hetmana Czarnieckiego ,01" ,08" 14 Stargard Szczeciński ul. Pierwszej Brygady ,08" ,09" 15 Stargard Szczeciński ul. Warszawska 53 19'47,26" 15 02'22,55" Pozostałe miasta 16 Darłowo ul. Hotelowa/ Franciszkańska 54 25'20,40" 16 24'40,62" 17 Tuczno ul. Wolności/Sienkiewicza 53 12'10,59" 16 09'51,33" 18 Nowogard Plac Wolności ,04" ,09" 71

73 Współrzędne geograficzne punktów pomiarowych 19 Świdwin ul. 1 Maja 53 46'28,04" 15 46'21,02" 20 Trzebiatów ul. Sienkiewicza 53 03'49,08" 15 16'06,00" 21 Chojna ul. Brzozowa ,02" ,01" 22 Płoty ul. Ogrodowa ,04" ,08" 23 Choszczno ul. Władysława Jagiełły ,04" ,09" 24 Gryfino ul. Bolesława Chrobrego/1 Maja 53 15'15,36" 14 29'21,19" 25 Myślibórz ul. Żeromskiego ,05" ,06" 26 Drawsko Pomorskie Marszałka J. Piłsudskiego 53 31'49,02" 15 48'45,00" 27 Goleniów ul. Szkolna 53 33'47,54" 14 50'06,90" 28 Dobra Nowogardzkie ul. Kościuszki 53 34'45,12" 15 20'28,92" 29 Łobez ul. Gen. Bema 53 38'27,66" 15 37'20,28" 30 Świnoujście Przytór Łunowo ul. Sąsiedzka/Gradowa 53 53'08,79" 14 20'25,25" Tereny wiejskie 31 Kozia Góra gmina Karlino 54 00'52,74" 15 49'05,82" 32 Brzózki gmian Nowe Warpno 53 40'32,05" 14 22'38,04" 33 Pobierowo gmina Rewal 54 03'27,03" 14 55'44,08" 34 Międzywodzie gmina Dziwnów 54 00'30,08" 14 41'46,02" 35 Krzęcin gmina Krzęcin 53 04'57,03" 15 29'25,01" 36 Jarosławiec gmina Postomino 54 32'25,14" 16 32'13,50" 37 Wierzchowo gmina Wierzchowo 53 27'49,44" 16 06'13,50" 38 Dźwirzyno gmina Kołobrzeg 54 09'33,96" 15 24'37,74" 39 Ustronie Morskie gmina Ustronie Morskie 54 12'58,86" 15 45'37,74" 40 Mielno gmina Mielno, ul. Chrobrego 54 15'33,66" 16 03'31,99" 41 Grzmiąca gmina Grzmiąca 53 50'18,78" 16 26'05,82" 42 Tychowo gmina Tychowo 53 55'54,30" 16 15'57,84" 43 Czachów gmina Cedynia 52 54'39,60" 14 16'03,18" 44 Dolice gmina Dolice 53 11'47,94" 15 12'23,30" 45 Kozielice gmina Kozielice 53 06'13,64" 14 49'44,84" 72

74 Mapa Lokalizacja punktów pomiarowych pól elektromagnetycznych w latach na terenie województwa zachodniopomorskiego Gromadzenie danych: baza wyników okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku, rejestr zawierający informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku, z wyszczególnieniem przekroczeń dotyczących terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową oraz miejsc dostępnych dla ludności, wyników pomiarów wykonywanych przez inne jednostki zgodnie z obowiązkiem zapisanym w art. 122 a ustawy Prawo ochrony środowiska, wyników pomiarów kontrolnych, sukcesywne gromadzenie danych źródeł promieniowania elektromagnetycznego. Oceny Ocenę poziomu pól elektromagnetycznych w środowisku i obserwacji zmian dokonuje wojewódzki inspektor ochrony środowiska w ramach PMŚ na podstawie własnych pomiarów monitoringowych 73