Zabezpieczanie składników majątkowych w przestępczości transgranicznej wspólnego rynku Unii Europejskiej

Transkrypt

1 Zabezpieczanie składników majątkowych w przestępczości transgranicznej wspólnego rynku Unii Europejskiej

2 Strefa Schengen a przestępczość transgraniczna Członkostwo w strefie Schengen od dawna rodziło wiele pytań w kontekście potencjalnych korzyści i zagrożeń.

3 Pierwsze wiążą się głównie z ułatwieniami w obrębie swobodnego przemieszczania się różnych rodzajowo dóbr, towarów i osób co z pewnością wpłynęło na ożywienie współpracy międzynarodowej państw członkowskich i zwiększenie aktywności ich obywateli w zakresie swobodnego przemieszczania się między krajami.

4 Druga strona Strefy Schengen to zwiększenie zagrożeń, choćby wzrost przestępczości w tym tej o charakterze międzynarodowym (przestępczość transgraniczna).

5 Dobrodziejstwa w postaci zwiększonych możliwości swobodnego przepływu osób i dóbr zostały szybko dostrzeżone i wykorzystane przez międzynarodowe grupy przestępcze.

6 Wiąże się to na przykład z łatwiejszym przepływem broni, narkotyków i mienia pochodzącego z przestępstw. To także ułatwienia w nielegalnym obrocie wewnątrz wspólnotowym, oszustwach podatkowych, czy procederze legalizowania środków pochodzących z przestępstw między innymi poprzez pranie brudnych pieniędzy.

7 Zabezpieczanie mienia w aspekcie międzynarodowym Pojęcie zabezpieczania mienia przez organ procesowy w szerokim znaczeniu należy rozumieć jako: - odzyskiwanie i procesowe zabezpieczanie w Polsce lub poza jej granicami mienia wcześniej utraconego w wyniku przestępstwa, a podlegającego zwrotowi pokrzywdzonemu albo - zabezpieczenie majątkowe na mieniu podejrzanego w kraju lub za granicą dokonywane na poczet przyszłych kar i roszczeń odszkodowawczych.

8 Odzyskiwanie mienia i zabezpieczenia majątkowe wiążą się z jednym z ważniejszych elementów strategii wielkopolskiej Policji, którym jest dbanie o interes pokrzywdzonego w procesie karnym.

9 Przejawia się to między innymi w działaniach zmierzających do korzystnego bilansowania zysków, czyli wartości dokonanych zabezpieczeń majątkowych i wartości mienia odzyskanego do wielkości strat i szkód spowodowanych przestępstwami.

10 Działania te wpisują się także w aprobowany społecznie proces pozbawiania sprawców tzw. owoców przestępstwa, zlokalizowanych zarówno w kraju jak i poza jego granicami.

11 Właśnie z uwagi na transgraniczny charakter przestępczości działania z obszaru odzyskiwania mienia nierzadko mają międzynarodowy charakter.

12 Unia Europejska od dawna poświęca wiele uwagi zagadnieniom związanym z ograniczeniem korzystania na jej obszarze z tzw. owoców przestępstwa. Należy wyróżnić w tej dziedzinie dwie płaszczyzny współpracy państw członkowskich UE.

13 Pierwszą tworzy współpraca organów wymiaru Sprawiedliwości (prokuratura i sądy) w obszarze czynności procesowych. Ma ona charakter sformalizowany i opiera się na umowach międzynarodowych.

14 Jej celem jest tworzenie, rozwijanie oraz praktyczne stosowanie instrumentów prawnych pozwalających na skuteczną pomoc prawną dotyczącą zabezpieczania i konfiskaty nielegalnych korzyści.

15 Aby stosowanie tych mechanizmów było możliwe i zarazem skuteczne najpierw mienie podlegające zajęciu lub zabezpieczeniu musi zostać znalezione przez Policję, także poza granicami naszego kraju.

16 Stąd drugą płaszczyznę zainteresowania Unii Europejskiej stanowi współpraca służb policyjnych o charakterze operacyjnym w zakresie sprawdzeń i ustaleń.

17 Jej celem jest rozszerzenie praktycznych możliwości dokonywania ustaleń za granicą w dochodzeniach finansowych dotyczących nielegalnych transferów finansowych, transakcji i ujawnienia składników majątkowych przez skuteczną wymianę informacji i danych wywiadowczych między organami ścigania.

18 Ma ona z reguły charakter nieformalny i podyktowana jest wspólnymi potrzebami operacyjnymi.

19 W praktyce oznaczało to konieczność znacznego uproszczenia istniejących procedur przepływu informacji oraz znaczne przyspieszenie ich transferu między zainteresowanymi krajami.

20 Konsekwencją tych oczekiwań i koncepcji było powołanie w większości krajów UE krajowych biur do spraw odzyskiwania mienia. W Polsce rolę tą pełni Wydział do spraw Odzyskiwania Mienia Biura Służby Kryminalnej Komendy Głównej Policji.

21 Stworzony w ten sposób system umożliwia prawidłową, szybką i skuteczną wymianę informacji z podobnymi biurami usytuowanymi w innych państwach, co odgrywa podstawową rolę w obszarze zapewnienia bezpośredniego dostępu punktu kontaktowego do zbiorów danych zawierających informacje istotne dla odzyskiwania mienia pochodzącego z czynów przestępczych.

22 Ale jakość tych informacji zależy od funkcjonujących w poszczególnych krajach systemów prawnych i dostępnych baz danych.

23 Przykładem pozytywnych rozwiązań są Włochy korzystające np. z Progetto Molecola (Projekt Cząsteczka) tj. potężnego systemu komputerowego podłączonego do wielu baz danych będących w bieżącym użyciu w tym do systemu bankowego, czy Rumunia, która należy do prężnie rozwijających się krajów europejskich w obszarze odzyskiwania mienia.

24 Polska należy do grupy państw z poważnymi ograniczeniami dostępu do informacji zawartych w bankowych i podatkowo- skarbowych bazach danych co często uniemożliwia Policji szybkie i skuteczne działanie. Wzorce zachodnie wskazują, iż ten problem dawno dostrzeżono i rozwiązano poprzez umożliwienie Policji szerszego dostępu do tego typu informacji.

25 Aktualnie w Polsce trwają prace nad stworzeniem Krajowego Rejestru Kont Bankowych do którego ma mieć dostęp między innymi polska Policja.

26 Wsparciem organów ścigania w zakresie blokowania środków finansowych podmiotów realizujących transakcje podejrzane w obrocie międzynarodowym są działania Generalnego Inspektora Informacji Finansowej.

27 Organ ten dodatkowo od lat propaguje ideę konstruktywnej współpracy z organami ścigania w zakresie wymiany informacji o podmiotach, których działania w obszarze obrotu finansowego mogą świadczyć co najmniej o podejrzeniu wprowadzania do obiegu finansowego środków pochodzących z czynu zabronionego.

28 Kolejnym elementem bez którego nie byłoby skutecznego systemu odzyskiwania mienia w aspekcie międzynarodowym to aktywny udział w postępowaniu przygotowawczym prokuratury.

29 To właśnie do prokuratury kierujemy wnioski o wydanie postanowień o zabezpieczeniu majątkowym na ustalonych za granicą składnikach majątkowych podejrzanych.

30 Dopiero w przypadku ich poparcia można zwracać się o wystąpienie przez prokuraturę z międzynarodową pomocą prawną w przedmiocie dokonania już fizycznego zabezpieczenia majątkowego podejrzanych na terytorium państw trzecich.

31 Bez konstruktywnej współpracy między Policją a prokuraturą wielu zabezpieczeń majątkowych tak w kraju jak i za granicą nie udałoby się zrealizować.

32 SIS a odzyskiwanie mienia Zwiększenie mobilności grup międzynarodowych wynikające z udogodnień w zakresie podróżowania po obszarze bez kontroli granicznych spowodowało konieczność wprowadzenia środków kompensacyjnych służących zapewnieniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa całej Strefy.

33 Jednym z takich instrumentów jest System Informacyjny Schengen (SIS) nowoczesne narzędzie informatyczne dające gwarancję bezpieczeństwa. SIS to największa w Europie baza danych, w której przetwarzane są określone przepisami kategorie danych osób i przedmiotów, poszukiwanych i wprowadzanych do systemu przez państwa strefy Schengen.

34 SIS to także wsparcie dla procesu odzyskiwania i zabezpieczania mienia w aspekcie międzynarodowym. Rejestrowane u nas rzeczy i pojazdy utracone, dzięki SIS są w łatwy sposób identyfikowalne poza granicami naszego kraju a informacja zwrotna dociera do nas bez zbędnej zwłoki.

35 Dzięki odpowiednim zapisom możemy uzyskać informacje o pojazdach jakimi porusza się nasz figurant/ podejrzany za granicą. Dzięki linkowaniu możemy to skorelować z miejscami, w których przebywa co pozwala odpowiednio ukierunkować poszukiwania jego majątku.

36 Podobne możliwości daje nam niejawny nadzór dzięki któremu uzyskujemy informacje, które wskazują gdzie konkretnie powinniśmy poszukiwać składników majątkowych naszych figurantów/ podejrzanych.

37 Podsumowanie Współpraca międzynarodowa w zakresie szeroko rozumianego odzyskiwania mienia daje polskiej Policji dość szerokie możliwości działania na płaszczyźnie zarówno operacyjnej jak i procesowej.

38 Istotnym problemem polskich policjantów pozostają jednak bariery prawne uniemożliwiające dostęp do baz danych, w których znajdują się ważne informacje na temat składników majątkowych figurantów/ podejrzanych (dane bankowe, czy też skarbowo- podatkowe).

39 Aby te bariery eliminować należy konsekwentnie je wskazywać w ramach międzynarodowych przedsięwzięć szkoleniowych, konferencyjnych, czy innych podczas, których jednym z głównych założeń jest wymiana doświadczeń i dobrych praktyk.

40 Te wymiany mają służyć finalnie podniesieniu efektywności rozwiązań lokalnych, często ułomnych i de facto patrząc przez pryzmat strat powodowanych przez zorganizowane grupy przestępcze, szkodzących państwu.