Ocena stanu środowiska na terenie powiatu dzierżoniowskiego opracowana na podstawie badań monitoringowych przeprowadzonych w 2009 r.

Transkrypt

1 WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA WE WROCŁAWIU DELEGATURA W WAŁBRZYCHU WAŁBRZYCH, ul. A. MICKIEWICZA 16, tel. (074) , , fax (074) ) walb@wroclaw.pios.gov.pl 2) walbrzych@pios.gov.pl Ocena stanu środowiska na terenie powiatu dzierżoniowskiego opracowana na podstawie badań monitoringowych przeprowadzonych w 2009 r. GŁOGÓW GÓRA POLKOWICE MILICZ LUBIN Jez ierzyca WOŁÓW TRZEBNICA ZGORZELEC LUBAŃ LWÓWEK ŚLĄSKI BOLESŁAWIEC ZŁOTORYJA LEGNICA JAWOR ŚRODA ŚLĄSKA WROCŁAW OLEŚNICA JELENIA GÓRA OŁAWA KAMIENNA GÓRA WAŁBRZYCH STRZELIN ZĄBKOWICE ŚLĄSKIE KŁODZKO WAŁBRZYCH, 2010 r.

2 SPIS TREŚCI Wstęp str Monitoring powietrza str Wprowadzenie str Lokalizacja punktów pomiarowych str Wyniki pomiarów str Omówienie wyników str Monitoring wód powierzchniowych str Wprowadzenie str Ocena wyników monitoringu jakości wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia str Ocena wyników monitoringu jakości wód powierzchniowych przeznaczonych do bytowania ryb str Monitoring wód podziemnych str Wprowadzenie str Monitoring diagnostyczny str Monitoring operacyjny str. 12

3 Ocena stanu środowiska na terenie powiatu dzierżoniowskiego opracowana na podstawie badań monitoringowych przeprowadzonych w 2009 r. Wstęp Przekazujemy Państwu Ocenę stanu środowiska na terenie powiatu dzierżoniowskiego opracowaną na podstawie badań monitoringowych przeprowadzonych w 2009 r. Do opracowania oceny wykorzystane zostały materiały dotyczące stanu i jakości środowiska w 2009 r. na terenie powiatu dzierżoniowskiego, z uwzględnieniem źródeł jego zanieczyszczenia. Niniejsze opracowanie zawiera ocenę stanu środowiska przeprowadzoną na podstawie wyników badań wykonywanych w 2009 r. w ramach: monitoringu imisji zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego, monitoringu wód powierzchniowych oraz monitoringu wód podziemnych. Liczymy na to, że przekazane materiały i oceny dotyczące poszczególnych komponentów środowiska dostarczą oczekiwanych informacji o stanie środowiska i trendach zmian w tym zakresie oraz będą przydatne w celu kreowania strategii ochrony środowiska i realizacji polityki ekologicznej na terenie powiatu dzierżoniowskiego. Informacje te będą sukcesywnie poszerzane i zamieszczane w następnych publikacjach dotyczących poszczególnych komponentów środowiska, jak również w przygotowywanym Raporcie o stanie środowiska w województwie dolnośląskim w 2009 r., który z chwilą ukazania się zostanie Państwu przesłany. 1

4 1. Monitoring powietrza 1.1 Wprowadzenie Badanie i ocena poziomu substancji w powietrzu jest zadaniem wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Podstawą prowadzenia monitoringu jakości powietrza oraz sporządzania ocen stanu powietrza jest ustawa Prawo ochrony środowiska (POŚ) z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U tekst jednolity) i rozporządzenia Ministra Środowiska, które określają: szczegółowe zasady funkcjonowania systemu oceny jakości powietrza: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz.U ), kryteria oceny: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U ), zasady udostępniania informacji o jakości powietrza za pomocą publicznych sieci telekomunikacyjnych (Dz.U ), obowiązki sprawozdawcze (Dz.U ). Ustawa POŚ przeniosła do polskiego systemu prawnego zapisy m.in. następujących dyrektyw Unii Europejskiej, dotyczących ochrony powietrza: Dyrektywa Ramowa 96/62/WE z dnia 27 września 1996 r. w sprawie oceny i zarządzania jakością powietrza; Dyrektywa Rady 1999/30/WE z dnia 22 kwietnia 1999 r. odnosząca się do wartości granicznych dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i tlenków azotu, pyłu zawieszonego i ozonu w otaczającym powietrzu; Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/69/WE z dnia 16 listopada 2000 r. odnosząca się do wartości granicznych benzenu i tlenku węgla w otaczającym powietrzu; Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/3/WE z dnia 12 lutego 2002 r. dotycząca zawartości ozonu w powietrzu, Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/WE z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, rtęci, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu. Ocena stanu powietrza atmosferycznego jest przeprowadzana dla poszczególnych stref, które w naszym prawodawstwie pokrywają się z obszarem jednego lub dwóch powiatów (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 06 marca 2008 r. Dz.U ). Powiat dzierżoniowski wraz z powiatem świdnickim tworzy zgodnie z tym rozporządzeniem strefę świdnicko-dzierżoniowską. Celem monitoringu powietrza jest uzyskanie dla wszystkich stref w województwie informacji o poziomach substancji w powietrzu w odniesieniu do standardów jakości powietrza, identyfikacja obszarów wymagających poprawy jakości powietrza (co najmniej do dopuszczalnych poziomów substancji), a następnie monitorowanie skuteczności programów naprawczych. Wszystkie tego typu informacje sporządzane przez WIOŚ zgodnie z POŚ są zamieszczane w internecie na stronie Zgodnie z dyrektywami Unii Europejskiej oraz przepisami Prawa ochrony środowiska, głównym celem działań w zakresie ochrony powietrza jest utrzymanie jakości powietrza w rejonach, gdzie jest ona dobra i jej poprawa w pozostałych rejonach. Wymaga to prowadzenia stałej oceny jakości powietrza na całym terytorium kraju w sposób ujednolicony, porównywalny do metod stosowanych w krajach członkowskich UE. 2

5 Oceny dokonuje się z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów: ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi, ustanowionych ze względu na ochronę roślin. Podstawę oceny jakości powietrza stanowią określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska (Dz.U ) poziomy substancji w powietrzu: dopuszczalne, docelowe, celów długoterminowych i alarmowe. W niektórych przypadkach w w/w rozporządzeniu określono dozwoloną liczbę przekroczeń określonego poziomu, a także terminy, w których określony poziom powinien zostać osiągnięty. Wartości poszczególnych poziomów substancji w powietrzu zostały zróżnicowane ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ochronę roślin. Tabela 1.1 Poziomy dopuszczalne do oceny jakości powietrza dla terenu kraju Substancja Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu [µg/m 3 ] Dopuszczalna częstość przekraczania poziomu dopuszczalnego w roku kalendarzowym Margines tolerancji w 2007 r. [µg/m 3 ] Poziom dopuszczalny + margines tolerancji [µg/m 3 ] Termin osiągnięcia poziomów dopuszczalnych Benzen rok kalendarzowy 5 /a r. Dwutlenek azotu Tlenki azotu /d Dwutlenek siarki jedna godzina 200 /a 18 razy r. rok kalendarzowy 40 /a r. rok kalendarzowy 30 /b r. jedna godzina 350 /a 24 razy r. 24 godziny 125 /a 3 razy r. rok kalendarzowy i pora zimowa (okres od 1 X do 31 III) 20 /b r. Ołów rok kalendarzowy 0,5 /a 0 0, r. Pył zaw. PM10 Tlenek węgla 24 godziny 50 /a 35 razy r. rok kalendarzowy 40 /a r. 8 godzin /c /a /c r. a/ poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi b/ poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin c/ maksymalna średnia 8-godzinna, spośród średnich kroczących, obliczanych co godzinę z ośmiu średnich 1-godzinnych w ciągu doby d/ suma dwutlenku azotu i tlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu 3

6 1.2 Lokalizacja punktów pomiarowych Na terenie powiatu dzierżoniowskiego w 2009 r. badania jakości powietrza pod kątem ochrony zdrowia ludzi prowadzono: w 1 stałej stacji pomiarów automatycznych w Dzierżoniowie przy ul. Piłsudskiego (WIOŚ); w 5 punktach, w których wykorzystano pasywny sposób poboru próbek powietrza (WIOŚ). W odniesieniu do całej strefy świdnicko-dzierżoniowskiej poziom stężenia zanieczyszczeń w powietrzu oprócz w/w stacji był badany dodatkowo za pomocą pyłomierza w Świdnicy. Na podstawie tych pomiarów po weryfikacji serii pomiarowej zostanie określony poziom zanieczyszczenia powietrza dla całej strefy świdnicko-dzierżoniowskiej. Rysunek 1.1 Punkty monitoringu jakości powietrza w powiecie dzierżoniowskim w 2009 r. 4

7 1.3 Wyniki pomiarów W tabelach poniżej przedstawiono wartości stężeń poszczególnych zanieczyszczeń powietrza występujących w badanych miejscowościach na terenie powiatu dzierżoniowskiego. Dwutlenek siarki Tabela 1.2 Wyniki pomiarów dwutlenku siarki na terenie powiatu dzierżoniowskiego w 2009 r. stała stacja pomiarowa Stężenia 24-godzinowe SO2 Stężenia 1-godzinowe SO2 Lp. 1. Stanowisko pomiarowe Dzierżoniów ul. Piłsudskiego Średnia roczna Średnia w sez. grzewczym Średnia w sez. pozagrzewczym Stężenie maksymalne Percentyl 99,2 Liczba przypadków powyżej poziomu dopuszczalnego \1 Kompletność serii pomiarów 24-godz. Stężenie maksymalne Percentyl 99,7 Liczba przypadków powyżej poziomu dopuszczalnego \2 Liczba przypadków powyżej poziomu alarmowego \3 µg/m 3 µg/m 3 µg/m 3 µg/m 3 µg/m 3 % µg/m 3 µg/m 3 % Kompletność serii pomiarów 1-godz. 10,5 16,9 4,1 66,0 53, ,0 100, / dopuszczalny poziom 24-godz. SO2 dla obszaru kraju: 125 µg/m 3, dopuszczalna liczba przypadków powyżej poziomu dopuszczalnego: 3 razy; 2/ dopuszczalny poziom 1-godz. SO2 dla obszaru kraju: 350 µg/m 3, dopuszczalna liczba przypadków powyżej poziomu dopuszczalnego: 24 razy 3/ poziom alarmowy 1-godz. SO2: 500 µg/m 3 przekroczony, jeśli wartość występowała przez trzy kolejne godziny w punktach reprezentujących jakość powietrza na obszarze o powierzchni co najmniej 100 km 2 Tabela 1.3 Wyniki pomiarów wskaźnikowych dwutlenku siarki na terenie powiatu dzierżoniowskiego w 2009 r. pomiary pasywne Lp. Stanowisko pomiarowe Średnia roczna Średnia w sez. grzewczym Średnia w sez. pozagrzewczym Kompletność serii pomiarowej µg/m 3 µg/m 3 µg/m 3 % Dzierżoniów, ul. Mickiewicza 3,2 3,7 2,8 100 Bielawa, ul. Bankowa 4,1 3,8 4,4 100 Łagiewniki 3,7 3,9 3,5 92 Pieszyce, ul. Kopernika 3,1 3,2 3,1 92 Niemcza, ul. Mieszka I 4,5 5,8 2,9 92 5

8 Dwutlenek azotu Tabela 1.4 Wyniki pomiarów dwutlenku azotu na terenie powiatu dzierżoniowskiego w 2009 r. stała stacja pomiarowa Stężenia 1-godzinowe NO2 Lp. 1. Stanowisko pomiarowe Średnia roczna % normy \1 Średnia w sez. grzewczym Średnia w sez. pozagrzewczym Stężenie maksymalne Percentyl 99,8 Liczba przypadków powyżej poziomu dopuszczalnego \2 Liczba przypadków powyżej poziomu alarmowego \3 Kompletność serii pomiarowej µg/m 3 % µg/m 3 µg/m 3 µg/m 3 µg/m 3 % Dzierżoniów ul. Piłsudskiego 17, ,1 13,4 103,0 83, / dopuszczalny poziom średnioroczny NO2 dla obszaru kraju: 40 µg/m 3 ; 2/ dopuszczalny poziom 1-godz. NO2 dla obszaru kraju: 200 µg/m 3, dopuszczalna liczba przypadków powyżej poziomu dopuszczalnego: 18 razy; 3/ poziom alarmowy 1-godz. NO2: 400 µg/m 3 przekroczony, jeśli wartość występowała przez trzy kolejne godziny w punktach reprezentujących jakość powietrza na obszarze o powierzchni co najmniej 100 km 2 Tabela 1.5 Wyniki pomiarów wskaźnikowych dwutlenku azotu na terenie powiatu dzierżoniowskiego w 2009 r. pomiary pasywne Lp. Stanowisko pomiarowe Średnia roczna % normy \1 Średnia w sez. grzewczym Średnia w sez. pozagrzewczym Kompletność serii pomiarowej µg/m 3 % µg/m 3 µg/m 3 % 1. Dzierżoniów, ul. Mickiewicza 30,2 75% 35,2 25, Bielawa, ul. Bankowa 19,8 49% 25,8 13, Łagiewniki 18,5 46% 24,8 13, Pieszyce, ul. Kopernika 16,5 41% 24,8 9, Niemcza, ul. Mieszka I 16,4 41% 21,7 10,2 92 1/ dopuszczalny poziom średnioroczny NO2 dla obszaru kraju: 40 µg/m 3 Pył zawieszony PM10 Tabela 1.6 Wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM10 na terenie powiatu dzierżoniowskiego w 2009 r. stała stacja pomiarowa Stężenia 24-godzinowe pyłu zawieszonego PM10 Lp. Stanowisko pomiarowe Średnia roczna % normy \1 Średnia w sez. grzewczym Średnia w sez. pozagrzewczym Stężenie maksymalne Percentyl 90,1 Liczba przypadków powyżej poziomu dopuszczalnego \2 µg/m 3 % µg/m 3 µg/m 3 µg/m 3 µg/m 3 % 1. Dzierżoniów ul. Piłsudskiego 36,1 90% 44,5 24,3 173,0 69, / dopuszczalny poziom średnioroczny pyłu zawieszonego PM10: 40 µg/m 3 2/ dopuszczalny poziom 24-godz. pyłu zawieszonego PM10: 50 µg/m 3, dopuszczalna liczba przypadków powyżej poziomu dopuszczalnego: 35 razy 3/ pomiar metodą manualną wagową z separacją frakcji 10 µm Kompletność serii pomiarów 24-godz. 6

9 1.4 Omówienie wyników Wyniki badań jakości powietrza, prowadzonych w 2009 r. na terenie powiatu dzierżoniowskiego wykazały: dobrą i bardzo dobrą jakość powietrza w odniesieniu do norm obowiązujących dla dwutlenku siarki oraz dwutlenku azotu, średnioroczny poziom stężenia pyłu zawieszonego PM10 w Dzierżoniowie przy ul. Piłsudskiego w granicach normy (90% wartości dopuszczalnej), ponadnormatywny poziom 24-godzinowych stężeń pyłu zawieszonego PM10 w Dzierżoniowie przy ul. Piłsudskiego (47 przypadków przekroczeń wobec dopuszczalnych 35). Ponieważ w roku 2009 na omawianej stacji pomiarowej wymieniono pyłomierz i przez pewien czas nie było możliwości prowadzenia pomiarów (kompletność serii pomiarowej wynosi 66% - do oceny rocznej wymagane jest 75%), podane wartości pyłu mają charakter orientacyjny. Przy przekroczeniu dopuszczalnej normy 24-godzinnej przy większej ilości uzyskanych pomiarów dobowych stwierdzona liczba przekroczeń wartości dopuszczalnej mogłaby być większa od podanej powyżej, do oceny strefy dzierżoniowsko-świdnickiej ze względu na stężenie pyłu PM10 w roku 2009 będą brane pod uwagę wyniki uzyskane w Świdnicy. Stwierdzono tam dotrzymanie dopuszczalnej normy średniorocznej (31,4 µg/m 3 78% normy), natomiast przekroczenie dopuszczalnej normy średniodobowej wystąpiło 53 razy wobec dopuszczalnych 35 razy. Kompletność serii pomiarowej w Świdnicy wynosiła 84%. 7

10 2. Monitoring wód powierzchniowych 2.1 Wprowadzenie Badania monitoringowe jakości wód powierzchniowych realizowane były na terenie powiatu dzierżoniowskiego w 2009 r., zgodnie z programem monitoringu, w trzech punktach pomiarowo-badawczych, wyznaczonych na następujący ciekach wodnych: 1. Bielawica, powyżej Nowej Bielawy, 9,0 km, 2. Pieszycki Potok, powyżej Pieszyc, 10,5 km, 3. Kłomnica, ujście do Piławy, 0,6 km. Wszystkie trzy wyżej wymienione potoki należą do zlewni rzeki Piławy. Bielawica i Pieszycki Potok badane były w ramach monitoringu jakości wód powierzchniowych, które są wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia, z częstotliwością 6 razy w roku, dostosowaną do wymagań związanych m.in. z liczbą zaopatrywanych z tego ujęcia mieszkańców. Kłomnica objęta była monitoringiem jakości wód powierzchniowych przeznaczonych do bytowania ryb w warunkach naturalnych. Zgodnie z wymogami badana była 12 razy w roku. Zakres analiz oraz częstotliwość wykonywania poszczególnych oznaczeń zawiera "Program monitoringu środowiska województwa dolnośląskiego na lata " wraz z aneksem na 2009 r. 2.2 Ocena wyników monitoringu jakości wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia Monitoring jakości wód powierzchniowych zasilających ujęcia wodociągowe, obejmujący Bielawicę oraz Pieszycki Potok, prowadzony był w celu określenia przydatności tych wód do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia. Badania dotyczyły wody surowej przed uzdatnieniem. Ocena jakości wód przeznaczonych do spożycia przeprowadzona została na podstawie przepisów Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz.U ). Wyniki badań porównano do określonych w Załączniku nr 1 ww. Rozporządzenia dopuszczalnych wartości granicznych dla poszczególnych kategorii wody, których należy bezwzględnie przestrzegać. Zgodnie z rozporządzeniem, ustala się, w zależności od wartości granicznych wskaźników jakości wody, trzy kategorie jakości wody, które z uwagi na ich zanieczyszczenie muszą być poddane standardowym procesom uzdatniania, w celu uzyskania wody przeznaczonej do spożycia. Wynik klasyfikacji podaje się w postaci trzech kategorii: kategoria A1 oznacza wodę wymagającą prostego uzdatniania fizycznego, kategoria A2 oznacza wodę wymagającą typowego uzdatniania fizycznego i chemicznego, kategoria A3 oznacza wodę wymagającą wysokosprawnego uzdatniania fizycznego i chemicznego, 8

11 non (nie odpowiada normom) oznacza wodę powierzchniową gorszej jakości niż jakość określona dla kategorii A3, która nie może być ujmowana w celu przeznaczenia do spożycia. Potok Bielawica, ujęcie Góry Sowie Omawiane ujęcie wody pitnej utworzone zostało na potoku Bielawica, który jest lewobrzeżnym dopływem Piławy. Bielawica zasilana jest wodami cieków spływających z terenu Gór Sowich. Ujęcie to położone jest powyżej Nowej Bielawy i jest jednym z ujęć zaopatrujących w wodę ok mieszkańców Bielawy. Analizy przeprowadzone w potoku Bielawica powyżej ujęcia wodociągowego (9,0 km) wykazały, że zdecydowana większość badanych wskaźników fizykochemicznych odpowiadała kategorii A1, a tyko niektóre z nich kategorii A2. Pogorszenie jakości wody w zakresie nielicznych parametrów fizykochemicznych, np. zawiesin i ogólnego węgla organicznego (OWO), miało miejsce jedynie podczas wiosennego przyboru wód. Wskaźniki bakteriologiczne jakości wody nie budziły zastrzeżeń. Pieszycki Potok, ujęcie Kamionki Pieszycki Potok, na którym zlokalizowane jest omawiane ujęcie wodociągowe, jest lewobrzeżnym dopływem Piławy. Potok ten w górnej, źródliskowej części zbiera wody z terenu Gór Sowich. Z ujęcia wód pitnych na Pieszyckim Potoku, znajdującego się powyżej wsi Kamionki, korzystają głównie mieszkańcy Dzierżoniowa i Pieszyc (łącznie ok osób zamieszkujących te miejscowości i okolice zaopatrywanych jest w wodę pochodzącą również z innych ujęć wodociągowych). Zdecydowana większość badanych w Pieszyckim Potoku, powyżej ujęcia wodociągowego (10,5 km), parametrów fizykochemicznych i bakteriologicznych (łącznie 92,5 %) odpowiadała kategorii A1. Niewielkie podwyższenie stężeń nielicznych wskaźników fizykochemicznych (np. barwy) do poziomu kategorii A2 obserwowano sporadycznie i głównie po wezbraniach wód. Syntetyczne dane przedstawione zostały w poniższej tabeli. Tabela 2.1 Ilość wystąpień badanych wskaźników zanieczyszczenia w odniesieniu do wymagań, jakim powinny odpowiadać kategorie wód do spożycia Ocena, kategorie (wartości dopuszczalne) L.p. Ujęcie Rzeka Nazwa punktu Km A1 A2 A3 non 1 Góry Sowie Bielawica powyżej Nowej Bielawy 9, Kamionki Pieszycki Potok powyżej Pieszyc 10, razem % 91,1 8,9 - - Uwaga: wg obowiązujących przepisów w przypadku nieobecności bakterii z rodzaju Salmonella w 1000 ml, najlepszą kategorią jest kategoria A2, nie przewiduje się wówczas kategorii A1 9

12 Podsumowując można stwierdzić, że jakość wody w Bielawicy i w Pieszyckim Potoku powyżej ujęć wodociągowych, była przeważnie dość dobra pod względem fizykochemicznym, ponieważ spełniała warunki określone dla kategorii A1 i A2 (niewielkie pogorszenie obserwowane było jedynie podczas wezbrań wód). Wody tych kategorii w zakresie fizykochemicznym wymagają jedynie prostego lub co najwyżej typowego uzdatniania. Stan sanitarnych tych wód nie budził zastrzeżeń. 2.3 Ocena wyników monitoringu jakości wód powierzchniowych przeznaczonych do bytowania ryb Lokalizacja punktów pomiarowo-kontrolnych, objętych tym monitoringiem, została wytypowana na podstawie przygotowanych przez RZGW we Wrocławiu zweryfikowanych wykazów wód powierzchniowych przeznaczonych m.in. do bytowania ryb w warunkach naturalnych oraz umożliwiających ich migracje. Na terenie powiatu dzierżoniowskiego do takich badań wyznaczony został potok Kłomnica w przekroju ujściowym do Piławy, 0,6 km. Kłomnica jest lewobrzeżnym dopływem rzeki Piławy. Tereny źródliskowe tego cieku znajdują się w Górach Sowich. Potok ten uchodzi do Piławy w jej 23,8 km, na terenie miejscowości Mościsko. Ocena jakości wód pod kątem bytowania ryb w potoku Kłomnica przeprowadzona została na podstawie przepisów Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz.U ). Wyniki badań porównane zostały do określonych w załączniku ww. Rozporządzenia wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb łososiowatych i karpiowatych w warunkach naturalnych. Zgodnie z tym rozporządzeniem, ustalono, w zależności od wartości granicznych wskaźników jakości wody, dwie kategorie (rodzaje) wód: wody dla ryb łososiowatych wody dla ryb karpiowatych Jednocześnie określono gatunki, rodzaje lub rodziny populacji ryb, dla których wody ww. dwóch kategorii stanowią lub mogą stanowić środowisko życia. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że jakość wód w badanym przekroju ujściowym Kłomnicy nie spełniała wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb łososiowatych i karpiowatych. Zdecydowała o tym wyłącznie zawartość azotynów, należących do grupy związków biogennych. Wskaźnik BZT 5, charakteryzujący poziom substancji organicznych, odpowiadał wymaganiom określonym dla ryb karpiowatych. Pozostałe badane parametry (np. odczyn, tlen rozpuszczony, zawiesiny, cynk i miedź) nie przekraczały granic określonych dla wód śródlądowych będących środowiskiem życia ryb łososiowatych. 10

13 3. Monitoring wód podziemnych 3.1 Wprowadzenie Monitoring wód podziemnych prowadzony był w 3 punktach, które stanowiły studnie wiercone w Niemczy, Nowym Uciechowie i Jodłowniku. Badania przeprowadzone zostały tak, jak zakładał program monitoringu, w Niemczy i w Nowym Uciechowie w ramach monitoringu diagnostycznego wód podziemnych oraz w Jodłowniku, w zakresie monitoringu operacyjnego. Ocena jakości wód podziemnych została opracowana zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz.U ), które określa pięć klas jakości wód podziemnych. Klasy jakości wód podziemnych I, II, III wskazują dobry stan chemiczny, a klasy jakości wód podziemnych IV i V oznaczają słaby stan chemiczny. Klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych przedstawia się następująco: klasa I wody bardzo dobrej jakości, w których: a) wartości elementów fizykochemicznych są kształtowane wyłącznie w efekcie naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych i mieszczą się w zakresie wartości stężeń charakterystycznych dla badanych wód podziemnych (tła hydrogeochemicznego), b) wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ działalności człowieka. klasa II wody dobrej jakości, w których: a) wartości niektórych elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych, c) wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ działalności człowieka albo jest to wpływ bardzo słaby. klasa III wody zadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych lub słabego wpływu działalności człowieka. klasa IV wody niezadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych oraz wyraźnego wpływu działalności człowieka. klasa V wody złej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych potwierdzają znaczący wpływ działalności człowieka. 3.2 Monitoring diagnostyczny Wytypowane do badań w ramach tego monitoringu studnie rozmieszczone są na obszarze jednolitych części wód podziemnych, a także głównych zbiorników wód podziemnych oraz użytkowych poziomów wodonośnych. Na terenie powiatu dzierżoniowskiego monitoring ten obejmował 2 studnie: w Niemczy i w Nowym Uciechowie. Badania wykonywane były 1 raz w roku. 11

14 Tabela nr 3.1 Ocena jakości wyników monitoringu diagnostycznego wód podziemnych na terenie powiatu dzierżoniowskiego w 2009 roku otwór miejscowość nr JCWPd stratygrafia typ wody azotany klasa wskaźniki w klasie III wskaźniki w klasie IV wskaźniki w klasie V 1 Niemcza 114 C HCO3-Ca-Mg <0,18 II temp. wody Nowy Uciechów 113 Q SO4-HCO3-Ca 0,45 IV Ca, Fe SO4 Mn JCWPd jednolita część wód podziemnych W studni zlokalizowanej w Niemczy stwierdzono wody dobrej jakości, II klasy, wskazującej na dobry stan chemiczny wód. Natomiast w Nowych Uciechowie wystąpiły wody niezadowalającej jakości, w ocenie końcowej IV klasy, oznaczającej słaby stan chemiczny. 3.3 Monitoring operacyjny Monitoring operacyjny wód podziemnych, które w 2004 r. reprezentowały słaby stan chemiczny, realizowany był w 2009 r. na terenie omawianego powiatu w 1 punkcie zlokalizowanym w Jodłowniku. Badania wykonywane były 2 razy w roku. Zakres badań w tego rodzaju monitoringu obejmował wskaźniki indykatywne dla rodzaju presji występującej na obszarze danej jednolitej części wód podziemnych oraz wskaźniki, których wartości stwierdzone na podstawie monitoringu diagnostycznego przekraczały wartości graniczne przyjęte dla dobrego stanu chemicznego wód podziemnych. Tabela nr 3.2 Ocena jakości wyników monitoringu operacyjnego wód podziemnych w I półroczu 2009 r. na terenie powiatu dzierżoniowskiego otwór miejscowość Nr JCWPd stratygrafia azotany klasa wskaźniki w klasie III wskaźniki w klasie IV wskaźniki w klasie V 1 Jodłownik 113 pcm 4,34 II Mn - - Ocena jakości wyników monitoringu operacyjnego wód podziemnych w II półroczu 2009 r. na terenie powiatu dzierżoniowskiego 1 Jodłownik 113 pcm 1,67 II Mn - - Badania przeprowadzone zarówno w I jak i w II półroczu 2009 r. w studni w Jodłowniku wykazały wody dobrej jakości, II klasy, odpowiadającej dobremu stanowi chemicznemu wód, co nie potwierdziło poprzednio uzyskanej negatywnej oceny. Opracowanie oceny: mgr Lidia Kubacka mgr Teresa Zarodkiewicz mgr Piotr Hanula mgr inż. Agnieszka Mikołajczyk 12