MODUŁOWA STRUKTURA STANOWISKA DO DIAGNOSTYKI TERMOWIZYJNEJ STOPNIA DEGRADACJI ZMĘCZENIOWEJ MATERIAŁÓW KOMPOZYTOWYCH

Transkrypt

1 MODUŁOWA STRUKTURA STANOWISKA DO DIAGNOSTYKI TERMOWIZYJNEJ STOPNIA DEGRADACJI ZMĘCZENIOWEJ MATERIAŁÓW KOMPOZYTOWYCH Piotr CZAJKA, Wojciech MIZAK Streszczenie W artykule przedstawiono eksperymentalne stanowisko badawcze do oceny zmian dyfuzji ciepła w materiałach kompozytowych w funkcji cykli zmęczeniowych. Konstrukcja stanowiska posiada strukturę modułową umożliwiającą dużą elastyczność i łatwą rekonfigurację poszczególnych elementów składowych. Do zadawania cykli zmęczeniowych zastosowano maszynę wytrzymałościową. Do stymulacji cieplnej próbek użyto modułu promienników podczerwieni, natomiast rozkład temperatury na powierzchni próbki jest rejestrowany za pomocą modułu wizyjnego w postaci kamery termowizyjnej. W celu wyeliminowania zakłóceń związanych z wpływem rozgrzanych promienników na wyniki pomiaru zastosowano moduł przesłony. Poszczególne moduły mocowane są na maszynie wytrzymałościowej. Opracowane stanowisko badawcze umożliwia automatyzację procesu pomiarowego. W pierwszym etapie zadawana jest seria obciążeń zmęczeniowych w postaci cyklicznego rozciągania. Następnie, nie zdejmując próbki z uchwytów, wykonywana jest stymulacja cieplna próbki za pomocą promienników podczerwieni. Z chwilą wyłączenia promienników i wysunięcia przesłony rozpoczyna się rejestracja rozkładu temperatury na przeciwległej powierzchni próbki za pomocą kamery termowizyjnej. Następnie cykl pomiarowy jest powtarzany. Z powodu degradacji zmęczeniowej materiałów kompozytowych, oprócz pogorszenia właściwości mechanicznych (utrata wytrzymałości i sztywności), zmieniają się również właściwości cieplne badanych materiałów. W wyniku pojawiających się, w efekcie obciążeń zmęczeniowych, mikropęknięć lub rozwarstwienia (delaminacji) w materiałach kompozytowych zmienia się szybkość dyfuzji ciepła, w stosunku do nieobciążonych materiałów bazowych. Znalezienie zależności pomiędzy szybkością przyrostu temperatury, w wyniku zadawanego testowego impulsu cieplnego, a liczbą cykli zmęczeniowych umożliwia prowadzenie nieniszczącej i bezkontaktowej diagnostyki stopnia degradacji materiałów kompozytowych. Słowa kluczowe degradacja zmęczeniowa, kompozyty polimerowe, aktywna termografia, badania nieniszczące Wprowadzenie Złożona struktura kompozytów, składających się co najmniej z dwóch składników w postaci włókna i osnowy, wywołuje podczas badań zmęczeniowych zjawiska mechaniczne, w sposób zasadniczy odmienne od zachowania metali. Niszczenie kompozytów może być spowodowane pęknięciem osnowy, delaminacją (oddzielaniem się warstw), pęknięciem włókna i dekohezją włókna od osnowy. Proces zmęczenia powoduje degradację struktury kompozytu, uwidaczniającą się w stopniowym zmniejszaniu sztywności i wytrzymałości [1, 2]. Na rysunku 1 przedstawiono przekroje laminatów, gdzie wystąpiły różne formy zniszczenia materiałów kompozytowych. Ocena stopnia degradacji zmęczeniowej elementów konstrukcyjnych jest bardzo ważnym aspektem wpływającym na bezpieczeństwo podczas eksploatacji maszyn i innych obiektów technicznych. Jako miarę stopnia degradacji określa się najczęściej utratę sztywności badanego materiału. Do wyznaczenia sztywności wykorzystuje się, między innymi, metodę ultradźwiękową lub pomiar siły przy stałych odkształceniach albo pomiar odkształceń, przy stałych obciążeniach [1]. W przedstawionej pracy zaproponowano alternatywną metodę oceny stopnia degradacji zmęczeniowej materiałów kompozytowych z zastosowaniem aktywnej termografii. a) b) c) d) Rys. 1. Przykładowe formy zniszczenia materiałów kompozytowych: a) delaminacja, b) pękanie włókien, c) pękanie osnowy, d) oddzielenie włókien od osnowy [2] Fig. 1. Examples of the destruction forms of composite materials: a) delamination, b) cracking of the fibers, c) cracking of the matrix, d) separation of the fibers from the matrix [2] 60

2 Technologia i Automatyzacja Montażu 2/2015 Metoda oceny stopnia degradacji zmęczeniowej materiałów kompozytowych Podstawowym założeniem opracowanej metody badawczej jest występowanie związku pomiędzy przewodnością cieplną materiału a stanem kompozytu zależnym od historii obciążenia zmęczeniowego. Na etapie formułowania koncepcji metody wykorzystano wyniki badań przedstawione w pracy [3, 4], wskazujące na korelację pomiędzy prędkością przyrostu temperatury w wyniku nagrzewania promiennikiem podczerwieni a liczbą cykli obciążenia badanych próbek kompozytowych. W zrealizowanym zadaniu badawczym zaproponowano wykonywanie cyklu badawczego bezpośrednio na maszynie wytrzymałościowej z możliwością pełnej automatyzacji procesu pomiarowego. W celu wyznaczenia zależności pomiędzy właściwościami cieplnymi a liczbą cykli obciążenia wykonano serię badań, których poszczególne etapy zostały przedstawione schematycznie na rys. 2. Efektem cyklicznych obciążeń zmęczeniowych zachodzących w materiałach kompozytowych są uszkodzenia w postaci mikropęknięć, oddzielenia włókien od osnowy lub rozwarstwienia poszczególnych warstw kompozytu. W celu wykrycia tych uszkodzeń zastosowano metodę aktywnej termografii impulsowej (ang. pulse thermography) [5, 6]. Do impulsowego pobudzania termicznego powierzchni próbki zastosowano moduł promienników podczerwieni. Odpowiedź obiektu na pobudzenie była rejestrowana na przeciwległej powierzchni próbki, po przejściu fali cieplnej przez obiekt (projekcja tylna ang. back projection) [6]. W pierwszym etapie procesu badawczego zadawane było obciążenie zmęczeniowe w postaci cyklicznego rozciągania. Następnie, bez zdejmowania z uchwytów, przeprowadzane było nagrzewanie próbki za pomocą promienników podczerwieni, które po wyłączeniu były zakrywane przesuwną przesłoną. Zadaniem ruchomej przesłony było odseparowanie promienników IR od strefy pomiarowej, po procesie nagrzewania, w celu wyeliminowania zakłóceń. Z chwilą zakończenia procesu naświetlania uruchamiana była rejestracja rozkładu temperatury na przeciwległej powierzchni materiału. Proces ten był kolejno powtarzany do chwili zerwania próbki. Opracowanie stanowiska badawczego Uwzględniając założenia funkcjonalne sformułowane na etapie opracowania metody oceny stopnia degradacji materiałów kompozytowych, opracowano stanowisko badań eksperymentalnych. Jednym z założeń dla projektowanego stanowiska badawczego była modularyzacja struktury systemu oraz możliwość jego modyfikacji w zależności od potrzeb badawczych. Schemat blokowy stanowiska do oceny destrukcji zmęczeniowej został przedstawiony na rysunku 3. Rys. 3. Schemat blokowy stanowiska do oceny destrukcji zmęczeniowej Fig. 3. Block diagram of the stand to evaluate the fatigue destruction W skład stanowiska wchodzi maszyna wytrzymałościowa, do której zamocowane jest dodatkowe wyposażenie w postaci kamery termowizyjnej z modułem pozycjonera oraz moduł zapewniający stymulację cieplną próbek, składający się z modułu promienników podczerwieni i modułu przesłony. Integralnym elementem stanoa) b) c) Rys. 2. Plan badań wg opracowanej metody oceny stopnia degradacji zmęczeniowej: a) etap 1 zadawanie serii obciążeń zmęczeniowych, b) etap 2 nagrzewanie próbki za pomocą promienników podczerwieni, c) etap 3 wyłączenie promienników, wysunięcie przesłony oraz rejestracja rozkładu temperatury na powierzchni próbki Fig. 2. Plan of the experiment according to developed method to assess the degree of fatigue degradation: a) step 1 setting a series of fatigue loads, b) step 2 heating the sample by infrared radiators, c) step 3 radiators shut off, closing the shutter and recording the temperature distribution at the sample surface 61

3 wiska jest opracowany układ sterowania oraz oprogramowanie umożliwiające automatyzację badań. Maszyna wytrzymałościowa Badania zostały zrealizowane na maszynie wytrzymałościowej Allround-Line Z050 firmy Zwick/Roell [7] (rys. 4). Jest to uniwersalna maszyna wytrzymałościowa umożliwiająca wykonywanie badań zrywania, ściskania oraz zginania. Maszyna wyposażona jest w napęd elektromechaniczny umożliwiający wykonywanie zarówno tzw. statycznych badań, jak również w ograniczonym zakresie dynamicznych badań zmęczeniowych. Próby zmęczeniowe ograniczone są maksymalną częstotliwością zadawanych cykli obciążenia, która wynosi około 1 Hz. Moduł pozycjonera Opracowany moduł pozycjonera (rys. 5) jest przeznaczony do precyzyjnego ustawienia pozycji kamery względem badanej próbki. Moduł posiada możliwość liniowego przemieszczania się wzdłuż osi optycznej, możliwość zmiany położenia suportu w płaszczyźnie poziomej równolegle do powierzchni czołowej próbki oraz regulację kąta pomiędzy modułem wizyjnym a badaną próbką w płaszczyźnie poziomej. Opracowany uniwersalny moduł pozycjonera może być mocowany do korpusów różnych maszyn wytrzymałościowych. W tym celu należy przystosować lub przekonstruować jedynie ramę nośną i/lub wsporniki bez modyfikacji konstrukcji samego modułu pozycjonującego. a) b) Rys. 4. Maszyna wytrzymałościowa Allround-Line Z050: a) widok ogólny, b) zbliżenie na przestrzeń badawczą Fig. 4. The testing machine Allround-Line Z050: a) general view, b) closeup to the testing space a) b) Rys. 5. Moduł pozycjonera kamery: a) widok ogólny ramy nośnej, b) pozycjoner z zamontowaną kamerą, 1 rama nośna, 2 wspornik ramy nośnej, 3 rama pozycjonera, 4 wspornik ramy pozycjonera, 5 kątowniki mocujące, 6 moduł suportu, 7 kamera termowizyjna, 8 prowadnice poprzeczne, 9 prowadnice wzdłużne, 10 wózki jezdne, 11 blokada wózków jezdnych, 12 platforma jezdna Fig. 5. The camera positioner module: a) general view of the support frame, b) positioner with a mounted camera, 1 support frame, 2 support frame bracket, 3 positioner frame, 4 positioner frame bracket, 5 mounting angle bars, 6 support module, 7 thermal imaging camera, 8 lateral guides, 9 longitudinal guides, 10 travel carriages, 11 carriages travel lock, 12 travel platform 62

4 Technologia i Automatyzacja Montażu 2/2015 Moduł wizyjny Do rejestracji obrazów powierzchni badanych próbek w podczerwieni został zastosowany moduł wizyjny w postaci kamery termowizyjnej firmy InfraTec [8] typu Vario- CAM hr head 620 (rys. 6). Moduł wymuszeń cieplnych W celu impulsowego pobudzania powierzchni próbki zastosowano moduł wymuszeń cieplnych, który składa się z dwóch głównych elementów: modułu promienników podczerwieni oraz modułu przesłony (rys. 7). Rama nośna opracowanego modułu wymuszeń cieplnych mocowana jest do korpusu maszyny wytrzymałościowej za pomocą wsporników. Montaż modułu do maszyny wykonywany jest po przeciwległej stronie względem kamery termowizyjnej. Rys. 6. Widok ogólny kamery termowizyjnej VarioCAM hr head 620 Fig. 6. A general view of the thermal imaging camera type Vario- CAM hr head 620 Kamera posiada niechłodzony sensor mikrobolometryczny o rozdzielczości 640 x 480 pikseli, pracujący w długofalowym zakresie promieniowania podczerwonego 7,5 µm 14 µm. W opracowanym stanowisku badawczym kamera termowizyjna została ustawiona w odległości około 30 cm względem powierzchni badanej próbki. W tej odległości obszar widzenia kamery, przy zastosowanym obiektywie standardowym o ogniskowej 30 mm, wynosi około 16 x 12 cm. Rys. 7. Moduł wymuszeń cieplnych: 1 moduł promienników podczerwieni, 2 rama nośna, 3 wspornik ramy, 4 wspornik prowadnic, 5 prowadnice walcowe, 6 oprawa tulei ślizgowej, 7 przesłona, 8 siłownik elektryczny, 9 adapter Fig. 7. Module of thermal excitation: 1 infrared radiators module, 2 support frame, 3 frame bracket, 4 guides bracket, 5 roller guides, 6 casing of the sliding sleeve, 7 shutter, 8 electric actuator 9 adapter a) b) Rys. 8. Zdjęcie wykonanego i uruchomionego laboratoryjnego stanowiska badawczego: a) widok z przodu, b) widok tylnej części stanowiska Fig. 8. Picture of the developed and working laboratory test stand: a) front view, b) view of the rear side of the stand 63

5 Moduł promienników zawiera oprawki typu IRZ500, które umożliwiają montaż dwóch lamp podczerwieni o mocy jednostkowej 500 W. Producentem zastosowanych w module lamp IR jest firma Victory Lighting [9]. Moduł promienników IR przytwierdzony jest, za pomocą adaptera, do konstrukcji wsporczej, która zamocowana jest do ramy nośnej modułu przesłony. W opracowanym stanowisku badawczym moduł promienników podczerwieni został ustawiony w odległości około 15 cm względem powierzchni badanej próbki. W trakcie eksperymentów zaobserwowano istotny wpływ promieniowania emitowanego przez stygnące promienniki, po ich wyłączeniu, na wyniki pomiarów temperatury badanych próbek. Moduł przesłony ma za zadanie odseparować promienniki podczerwieni od strefy pomiarowej podczas rejestracji obrazów za pomocą kamery termowizyjnej. Do górnej części ramy nośnej zamocowana jest płyta, na której posadowiony jest precyzyjny siłownik elektryczny typu EPCO firmy Festo [10]. Trzpień tłoczyska siłownika za pomocą adaptera połączony jest z przesłoną. Zmiana pozycji tłoczyska wymusza zmianę pozycji przesłony. Integracja modułów stanowiska badawczego Końcowym etapem wykonania stanowiska badawczego była integracja sprzętowa i programowa oraz jego próbne uruchomienie. Sprawdzono dopuszczalne zakresy przemieszczeń i potwierdzono brak kolizji pomiędzy elementami. Każdy z modułów został najpierw uruchomiony oddzielnie, a następnie przeprowadzono testy współpracy poszczególnych elementów stanowiska według zaplanowanej sekwencji działania. Na rysunku 8 zaprezentowano zdjęcie uruchomionego laboratoryjnego stanowiska badawczego. Wyniki badań eksperymentalnych Badania wykonano na próbkach z kompozytu szklano-epoksydowego typu TSE-5/130. Materiały do badań zostały przygotowane z płyt warstwowych (laminatów) wykonanych metodą prasowania przez Zakłady Tworzyw Sztucznych IZO - ERG S.A. w Gliwicach [11]. Próbki przygotowano, uwzględniając zalecenia normy ASTM D3039 / D3039M [12], poprzez wycięcie z płyt zgodnie z wymiarami przedstawionymi na rysunku 9. Rys. 9. Wymiary próbek przeznaczonych do badań Fig. 9. Dimensions of samples intended for examinations Przed wykonaniem właściwych badań zmęczeniowych przeprowadzono statyczne próby rozciągania kompozytu, w celu wyznaczenia wytrzymałości na rozciąganie. Uzyskane wyniki posłużyły do ustalenia parametrów wykonanych następnie badań zmęczeniowych. Badania zmęczeniowe (cykliczną próbę rozciągania) wykonano, bazując na normie D3479 / D3479M [13]. Do realizacji wybrano program badań zmęczeniowych, przy stałej amplitudzie naprężeń, w warunkach jednostronnego obciążenia sinusoidalnie zmiennego, typu rozciąganie-rozciąganie. Ze względu na ograniczoną dynamikę maszyny wytrzymałościowej, do badań zmęczeniowych przyjęto stosunkowo wysoki poziom zadawanych obciążeń w celu zmniejszenia liczby wymaganych cykli zmęczeniowych a) b) Rys. 10. Przykładowy wykres zmian temperatury w czasie dla środkowej części próbki: a) cały zarejestrowany wykres, b) fragment wykresu prezentujący pierwsze trzy sekundy po zasłonięciu przesłony Fig. 10. A sample graph of temperature against time for the central part of the specimen: a) all the registered graph, b) a part of the graph showing the first three seconds after closing of the shutter 64

6 Technologia i Automatyzacja Montażu 2/2015 do momentu zerwania próbki (tzw. niskocyklowa próba zmęczeniowa). Obciążenie górnego punktu zwrotnego sinusa ustawiono na poziomie 50% wyznaczonej maksymalnej siły rozciągającej wynoszącej 35,9 kn, natomiast obciążenie dolnego punktu zwrotnego sinusa na poziomie 5% siły maksymalnej. Dla tych ustawień próbka wykonała ok cykli obciążenia do momentu zerwania. Co 500 cykli zmęczeniowych wykonywano badania, z zastosowaniem metody aktywnej termografii. Na podstawie zarejestrowanych sekwencji termogramów opracowano wykresy zmian temperatury w czasie dla środkowego obszaru próbki (rys. 10). Na wykresie można wyróżnić początkową fazę wzrostu temperatury powierzchni próbki, po wyłączeniu promienników i zasłonięciu przesłony, która wykazuje w przybliżeniu liniowy zakres zmian temperatury (rys. 10 b). Dla tego obszaru wyznaczono szybkość zmian temperatury jako współczynnik kierunkowy aproksymowanej funkcji liniowej a x+b. Obliczone wartości współczynników nachylenia wykresu umożliwiły wyznaczenie zależności pomiędzy szybkością przyrostu temperatury na powierzchni próbki w funkcji liczby wykonanych cykli zmęczeniowych (rys. 11). ciepła. Po dostarczeniu energii do powierzchni materiału, dzięki zjawisku dyfuzji, front termiczny przesuwa się w głąb materiału. Obecność obszarów różniących się właściwościami termicznymi od obszarów jednorodnych wywołuje zmianę szybkości dyfuzji, co uwidacznia się na powierzchni w postaci zmian temperatury. Eksperymentalne wyznaczenie zależności pomiędzy szybkością zmian temperatury, w wyniku zadawanego testowego impulsu cieplnego, a liczbą cykli zmęczeniowych daje możliwość prowadzenia nieniszczącej i bezkontaktowej diagnostyki stopnia degradacji materiałów kompozytowych bez konieczności stosowania wymuszeń mechanicznych. Rezultatem praktycznym zadania jest laboratoryjne stanowisko do badań eksperymentalnych, umożliwiające automatyczne wykonywanie pomiarów bez konieczności każdorazowego zdejmowania próbki z uchwytów maszyny wytrzymałościowej, w celu wykonania badań termowizyjnych. Stanowisko ma strukturę modułową, dzięki czemu ma duże możliwości rekonfiguracji i dalszej modyfikacji poszczególnych elementów składowych. Planowane jest wykonanie dalszych badań dla wytypowanych polimerowych kompozytów warstwowych, przy różnych poziomach zadawanych obciążeń w celu znalezienia zależności pomiędzy szybkością przyrostu temperatury, w wyniku zadawanego testowego impulsu cieplnego, a liczbą cykli zmęczeniowych. Praca naukowa wykonana w ramach realizacji Programu Strategicznego pn. Innowacyjne systemy wspomagania technicznego zrównoważonego rozwoju gospodarki w Programie Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka. LITERATURA Rys. 11. Zależność szybkości przyrostu temperatury od liczby cykli zmęczeniowych Fig. 11. The dependence of the rate of temperature increase in relation to the number of fatigue cycles Pomimo znacznego rozrzutu uzyskanych wyników, zaobserwowano występowanie korelacji pomiędzy prędkością zmian temperatury a liczbą cykli zmęczeniowych. Wraz ze wzrostem liczby obciążeń cyklicznych zaobserwowano zwiększenie szybkości przyrostu temperatury. Podsumowanie W przedstawionej pracy zaproponowano metodę oceny stopnia degradacji zmęczeniowej materiałów z zastosowaniem aktywnej termografii. W wyniku obciążeń zmęczeniowych kompozytów, oprócz pogorszenia właściwości mechanicznych (zmniejszenie wytrzymałości i sztywności), zmienia się również rozkład przewodności cieplnej. W celu wykrycia tych zmian zastosowano metodę aktywnej termografii impulsowej. Istotą metody jest analiza termicznej odpowiedzi materiału na stymulację zewnętrznym źródłem energii w postaci impulsu 1. Ochelski S.: Metody doświadczalne mechaniki kompozytów konstrukcyjnych. WNT, Warszawa Pastuszak P.: Badania termograficzne cylindrycznych paneli kompozytowych. Czasopismo Techniczne z. 26, Mechanika z. 9-M, 2012, s Muzia G., Rdzawski Z., Rojek M., Stabik J., Wróbel G.: Diagnostyka termowizyjna stopnia degradacji zmęczeniowej kompozytów epoksydowo-szklanych. Modelowanie Inżynierskie tom 3, zeszyt 34, 2007, s Muzia G., Rdzawski Z., Rojek M., Stabik J., Wróbel G.: Thermographic diagnosis of fatigue degradation of epoxy-glass composites. Journal of Achievements in Materials and Manufacturing Engineering, volume 24, issue 1, 2007, pp Oliferuk W.: Termografia podczerwieni w nieniszczących badaniach materiałów i urządzeń. Biuro Gamma, Warszawa Projekt Badawczy Zamawiany PW-004/ITE/02/2004 Budowa systemu pomiarowego do badań nieniszczących techniką termografii aktywnej, sprawozdanie końcowe, Centralny Instytut Ochrony Pracy PIB, Warszawa, Materiały informacyjne firmy Zwick / Roell, Materiały informacyjne firmy InfraTec, 9. Materiały informacyjne firmy Victory Lighting,

7 10. Materiały informacyjne firmy Festo, com. 11. Materiały informacyjne Zakładów Tworzyw Sztucznych IZO ERG S.A., Norma ASTM D3039 / D3039M-00, Standard Test Method for Tensile Properties of Polymer Matrix Composite Materials, ASTM International, West Conshohocken, PA, Norma ASTM D3479 / D3479M-96, Standard Test Method for Tension-Tension Fatigue of Polymer Matrix Composite Materials, ASTM International, West Conshohocken, PA, Mgr inż. Piotr Czajka Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy, Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel.: , piotr. czajka@itee.radom.pl, Mgr inż. Wojciech Mizak Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy, Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel.: , wojciech. mizak@itee.radom.pl, MODULAR STRUCTURE OF THE TEST STAND FOR THERMOVISION DIAGNOSTICS OF THE DEGREE OF FATIGUE DEGRADATION OF COMPOSITE MATERIALS Summary The article presents experimental test stand that was developed to evaluate of heat diffusion changes in composite materials as a function of fatigue cycles. The construction of the test stand has a modular structure, which enables for a high flexibility and an easy reconfiguration of components. The testing machine was used for determining fatigue cycles. For thermal stimulation of samples, the module of infrared radiators was used. The temperature distribution on the sample surface was registered in the form of a thermal imaging camera by the vision module. A shutter module was used in order to eliminate an influence of disturbances associated with hot radiators on the measurement results. Particular modules were mounted on the testing machine. The developed test stand enables for automation of the measurement process. In the first step a series of fatigue loads is set in the form of cyclic tensile stress. Then, without removing the sample from grips, a thermal stimulation of a sample is performed by infrared radiators. When radiators shut off and close the shutter a recording of the temperature distribution is started on the opposite surface of the sample using a thermal imaging camera. A measurement cycle is then repeated. Due to a fatigue degradation of composite materials, in addition to the deterioration of mechanical properties (loss of strength and rigidity), thermal properties of tested materials are also changed. Fatigue loads in composite materials may result in micro cracking or delaminating. Rate of heat diffusion is changed in relation to the unloaded base materials. The relationship between temperature rising rates of is a result of the test heat pulse, and the number of fatigue cycles allow a non-destructive and non-contact degradation diagnostics of composite materials. Keywords fatigue degradation, polymer composites, active thermography, non-destructive testing 66