SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH INSTALACJA C.O.

Transkrypt

1 Przedsiębiorstwo Projektowo - Handlowo - Usługowe "J u W a " Jerzy Brynkiewicz Waldemar Filipkowski BIAŁYSTOK ul. Orzeszkowej 32 tel fax juwa@neostrada.pl SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH OBIEKT: DOM PIELGRZYMA im. JANA PAWŁA II INWESTOR BIURO ADMINISTRACYJNO-USŁUGOWO-HANDLOWE ZAKONU KANONIKÓW REGULARNYCH LATERAŃSKICH GIETRZWAŁD, UL. KLASZTORNA 1 PROJEKTANT mgr inż. Waldemar Filipkowski nr upr. BŁ 119/83 i BŁ 185/ r. WSPÓŁPRACA mgr inż. Anna Sojko-Gil r. SPRAWDZAJĄCY mgr inż. Jerzy Brynkiewicz nr upr. BŁ 121/83 i Bł 81/ r. mgr inż. Jerzy Brynkiewicz r. WŁAŚCICIELE mgr inż. Waldemar Filipkowski r. 1

2 SPIS TREŚCI 1. Przedmiot specyfikacji technicznej str Zakres robót objętych specyfikacją techniczną str Podstawowe określenia str Wymagania ogólne str Wymagania dotyczące robót str Wymagania dotyczące materiałów str Sprzęt str Transport i składowanie materiałów str Wykonanie robót str Demontaż istniejącej instalacji str Montaż nowo zaprojektowanej instalacji c.o. str Przewody str Otwory rewizyjne str Montaż grzejników str Montaż armatury str Wykonanie regulacji instalacji ogrzewczej str Oznaczenia str Obmiar robót powykonawczy str Odbiór techniczno-końcowy instalacji ogrzewczej str Badania i uruchomienie instalacji str Przepisy związane str. 17 2

3 1. PRZEDMIOT SPECYFIKACJI TECHNICZNEJ Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z budową instalacji centralnego ogrzewania w budynku Dom Pielgrzyma im. Jana Pawła II w Gietrzwałdzie. Klasyfikacja wg Współnego Słownika Zamówień (CPV) GRUPA: Roboty instalacyjne w budynkach KLASA: Roboty instalacyjne wodno-kanalizacyjne i sanitarne KATEGORIA: Instalowanie centralnego ogrzewania 2. ZAKRES ROBÓT OBJĘTYCH SPECYFIKACJĄ TECHNICZNĄ Roboty, których dotyczy specyfikacja obejmują wszystkie czynności umożliwiające i mające na celu wykonanie wymiany instalacji c.o. Zakres robót obejmuje: demontaż istniejącej instalacji c.o. (rury, armatura, grzejniki), wykonanie przejść przez przegrody budowlane, o ile zachodzi taka konieczność, montaż nowej instalacji c.o.: nowych rur, grzejników, zaworów termostatycznych, zaworów podpionowych, montaż automatycznych odpowietrzników, wykonanie izolacji przewodów, roboty naprawcze powstałe w wyniku demontażu istniejącej instalacji, tj. uzupełnianie tynków, malowanie, naprawy posadzek, płukanie i próby szczelności instalacji, prace rozruchowe i regulacyjne w kotłowni, usuwanie ewentualnych usterek. 3. PODSTAWOWE OKREŚLENIA centralne ogrzewanie ogrzewanie, w którym ciepło potrzebne do ogrzewania zespołu pomieszczeń otrzymywane jest z jednego źródła ciepła i jest doprowadzane do ogrzewanych pomieszczeń za pomocą czynnika grzejnego, czynnik grzejny płyn (woda, para wodna lub powietrze) przenoszący ciepło, instalacja centralnego ogrzewania zespół urządzeń, elementów i przewodów służących do: wytwarzania czynnika grzejnego o wymaganej temperaturze i ciśnieniu lub 3

4 przetwarzania tych parametrów (źródło ciepła), doprowadzenie czynnika grzejnego do ogrzewanego obiektu, rozdziału i rozprowadzenia czynnika grzejnego w ogrzewanym budynku i przekazania ciepła w pomieszczeniu (część wewnętrzna instalacji) woda instalacyjna woda wypełniająca instalację centralnego ogrzewania, spełniająca wymagania PN 93/C-04607, obliczeniowa temperatura czynnika grzejnego na zasilaniu najwyższa temperatura czynnika grzejnego, przyjęta do obliczeń instalacji w warunkach obliczeniowych temperatur powietrza na zewnątrz budynków, obliczeniowa temperatura czynnika grzejnego na powrocie temperatura powrotnej wody instalacyjnej, przyjęta do obliczeń instalacji w warunkach obliczeniowych temperatur powietrza na zewnątrz budynków, ciśnienie dopuszczalne najwyższa wartość nadciśnienia statycznego czynnika grzejnego, która nie może być przekroczona w żadnym punkcie instalacji ciśnienie robocze najwyższa wartość nadciśnienia czynnika grzejnego w instalacji podczas krążenia wody, ciśnienie spoczynkowe najwyższa wartość nadciśnienia statycznego wody instalacji ogrzewania wodnego przy braku krążenia wody, instalacja ogrzewania wodnego instalacja ogrzewania, w której czynnikiem grzejnym jest woda instalacyjna, instalacja ogrzewania wodnego niskotemperaturowa instalacja ogrzewania wodnego, w której czynnikiem grzejnym jest woda instalacyjna o temperaturze obliczeniowej nie przekraczającej 100 C, instalacja ogrzewania wodnego systemu zamkniętego instalacja, której przestrzeń wodna nie ma swobodnego połączenia z atmosferą, instalacja ogrzewania wodnego z obiegiem wymuszonym (pompowa) instalacja, w której krążenie wody, wywołane jest pracą pompy lub strumienicy (hydroelewatora), instalacja ogrzewania z rozdziałem dolnym instalacja, w której pozioma sieć przewodów zasilających piony instalacji ogrzewania oraz siec przewodów powrotnych, usytuowane są poniżej grzejników zasilanych bezpośrednio lub pośrednio z tych pionów, instalacja ogrzewania z rozdziałem górnym instalacja, w której pozioma sieć przewodów zasilających piony instalacji ogrzewania, usytuowana jest powyżej grzejników zasilanych bezpośrednio lub pośrednio z tych pionów, instalacja ogrzewania wodnego dwururowa instalacja, w której grzejniki 4

5 łączone są równolegle, tzn. do każdego grzejnika lub pętli zasilającej grupę grzejników dopływa woda bezpośrednio z przewodu zasilającego, a odpływa bezpośrednio do przewodu powrotnego, naczynie wzbiorcze przeponowe zbiornik ciśnieniowy z elastyczną przeponą oddzielającą przestrzeń wodną od przestrzeni gazowej, przejmujący zmiany objętości wody wywołane zmianami jej temperatury w instalacji ogrzewania wodnego, grzejnik element urządzenia centralnego ogrzewania, w którym czynnikiem grzejnym jest woda lub para wodna, przeznaczony do oddawania ciepła w sposób zorganizowany ogrzewanemu pomieszczeniu, przy czym proces wymiany ciepła z otoczeniem odbywa się przez promieniowanie i konwekcję swobodną, grzejnik płytowy grzejnik promieniujący, o małej głębokości i płaskich powierzchniach oddających ciepło, izolacja cieplna osłona powierzchni przewodów, armatury i urządzeń, ograniczająca straty przesyłanego lub magazynowanego ciepła, izolacja właściwa warstwa (lub warstwy) izolacji cieplnej, wykonana z materiału charakteryzującego się małą wartością współczynnika przewodzenia ciepła, płaszcz ochronny zewnętrzna warstwa izolacji cieplnej, chroniąca izolację właściwą przed uszkodzeniami mechanicznymi i niekorzystnym oddziaływaniem otoczenia. 4. WYMAGANIA OGÓLNE 4.1. WYMAGANIA DOTYCZĄCE ROBÓT Wykonawca jest odpowiedzialny za jakość wykonania robót oraz za zgodność z dokumentacją projektową, specyfikacją, poleceniami nadzoru inwestorskiego i sztuką budowlaną WYMAGANIA DOTYCZĄCE WŁAŚCIWOŚCI MATERIAŁÓW Przy wykonywaniu robót budowlanych należy, zgodnie z ustawą Prawo Budowlane stosować wyroby budowlane, które zostały dopuszczone do obrotu i powszechnego lub jednostkowego stosowania w budownictwie. Wyrobami dopuszczonymi do obrotu i powszechnego stosowania w budownictwie są właściwie oznaczone: wyroby budowlane dla których wydano certyfikat na znak bezpieczeństwa, wykazujący, że zapewniono zgodność z kryteriami technicznymi określonymi na podsta- 5

6 wie Polskich Norm, aprobat technicznych oraz właściwych przepisów i dokumentów technicznych - w odniesieniu do wyrobów podlegających tej certyfikacji, wyroby budowlane dla których dokonano oceny zgodności i wydano certyfikat zgodności lub deklarację zgodności z Polską Normą lub z aprobatą techniczną, mające istotny wpływ na spełnienie co najmniej jednego z wymagań podstawowych - w odniesieniu do wyrobów nie objętych certyfikacją na znak bezpieczeństwa, wyroby budowlane umieszczone w wykazie wyrobów niemających istotnego wpływu na spełnianie wymagań podstawowych oraz wyrobów wytwarzanych i stosowanych według tradycyjnie uznanych zasad sztuki budowlanej, wyroby budowlane oznaczone znakiem CE, dla których zgodnie z odrębnymi przepisami dokonano oceny zgodności ze zharmonizowaną normą europejską wprowadzoną do zbioru Polskich Norm, z europejską aprobatą techniczną lub krajową specyfikacją techniczną państwa członkowskiego Unii Europejskiej uznaną przez Komisję Europejską za zgodną z wymaganiami podstawowymi, wyroby budowlane znajdujące się w określonym przez Komisję Europejską wykazie wyrobów mających niewielkie znaczenie dla zdrowia i bezpieczeństwa, dla których producent wydał deklarację zgodności z uznanymi regułami sztuki budowlanej. Dopuszczone do jednostkowego stosowania w obiekcie budowlanym są wyroby budowlane wykonane według indywidualnej dokumentacji technicznej sporządzonej przez projektanta obiektu lub z nim uzgodnionej, dla których dostawca wydał oświadczenie wskazujące, że zapewniono zgodność wyrobu z tą dokumentacją oraz z obowiązującymi przepisami i normami SPRZĘT Wykonawca powinien dysponować sprzętem zapewniającym zachowanie wymaganej jakości montażu urządzeń przewidzianych w dokumentacji projektowej. W przypadku konieczności zastosowania specjalistycznego sprzętu, powinien on być zgodny z wymaganiami producenta elementów instalacji c.o TRANSPORT I SKŁADOWANIE MATERIAŁÓW Wszystkie urządzenia dostarczane przez Zamawiającego lub Wykonawcę muszą być rozładowane przez Wykonawcę a następnie składowane do czasu ich montażu. Wykonawca zapewni, aby tymczasowo składowane materiały i urządzenia, do czasu gdy będą one potrzebne do robót, winny by zabezpieczone przed zanieczyszczeniem, zachowały swoją jakość i właściwość do robót, winny być składowane na placu 6

7 utwardzonym, odwodnionym i zabezpieczonym oraz powinny być dostępne do kontroli Inżyniera. Miejsca czasowego składowania będą zlokalizowane w obrębie Terenu Budowy w miejscach uzgodnionych z Inżynierem lub poza Terenem Budowy w miejscach zorganizowanych przez Wykonawcę. Rury, grzejniki oraz armatura przeznaczone do montażu instalacji c.o. należy przechowywać w pomieszczeniach suchych, czystych i wolnych od szkodliwych par i gazów, w miarę możliwości jak najdłużej w opakowaniach. Wyroby i materiały stosowane do wykonania izolacji cieplnych należy transportować i przechowywać w sposób zabezpieczający je przed uszkodzeniem i zawilgoceniem, zgodnie z wymaganiami producenta. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. DEMONTAŻ ISTNIEJĄCEJ INSTALACJI C.O. Przed realizacją nowej instalacji grzewczej należy zdemontować całość istniejącej instalację c.o., tzn. grzejniki, przewody poziome prowadzone w kanałach i natynkowo, przewody pionowe prowadzone natynkowo oraz całą istniejącą armaturę. W celu demontażu przewodów prowadzonych w kanałach należy je (usytuowane są wzdłuż ścian zewnętrznych zgodnie z rys. nr 1.) i dokonać demontażu wszystkich przewodów. Po zdemontowaniu przewodów prowadzonych w kanałach, kanały należy poddać renowacji obejmującej usunięcie wszystkich zanieczyszczeń oraz wyrównaniu ścian kanałów. Po zdemontowaniu grzejników należy wykłuć wszystkie wsporniki grzejnikowe, miejsca po wspornikach zamurować i uzupełnić ewentualne braki w tynkach za grzejnikami. Całość złomu wywieźć w miejsce wskazane przez Inwestora MONTAŻ NOWO ZAPROJEKTOWANEJ INSTALACJI C.O Przewody Instalację należy wykonać z rur stalowych w systemie KAN-therm STEEL, tj. z wysokiej jakości stali o niskiej zawartości węgla, pokrytej cienką warstwą cynku stanowiącą zabezpieczenie antykorozyjne zewnętrznych powierzchni rur i kształtek. Rury i złączki w systemie KAN-therm STEEL łączy się w technologii press. Przy montażu należy ściśle przestrzegać zaleceń producenta rur. Niżej przedstawiono niektóre zalecenia: rur stalowych KAN-therm Steel nie wolno giąć na gorąco. Dopuszczalne jest gięcie na zimno pod warunkiem zachowania minimalnego promienia gięcia (R=3,5xdz), 7

8 powierzchnie zewnętrzne rur w trakcie składowania i eksploatacji nie powinny być narażone na długotrwały bezpośredni kontakt z wilgocią, zalecane jest stosowanie gotowych łuków, oraz kolan 90 i 45 dostarczanych przez System KAN-therm Steel, do cięcia rur nie wolno stosować narzędzi, które mogą wytwarzać znaczne ilości ciepła, np. palniki, przecinarki ściernicowe, do cięcia rur KAN-therm Steel stosuje się tylko obcinaki krążkowe (ręczne i mechaniczne), nie zaleca się opróżniania instalacji napełnionych wodą, przypadku konieczności opróżnienia instalacji po próbie ciśnieniowej zaleca się wykonanie prób ciśnieniowych przy użyciu sprężonego powietrza, instalacje wykonane w systemie KAN-therm Steel należy objąć elektrycznymi połączeniami wyrównawczymi. Przed zamontowaniem należy sprawdzić, czy elementy przewidziane do zamontowania nie posiadają uszkodzeń mechanicznych oraz czy w przewodach nie ma zanieczyszczeń. Rur pękniętych lub w inny sposób uszkodzonych nie wolno używać. Kolejność wykonywania robót: wyznaczenie miejsca ułożenia rur, wykonanie gniazd i osadzenie uchwytów, przecinanie rur, założenie tulei ochronnych, ułożenie rur z zamocowaniem wstępnym, wykonanie połączeń. Rozprowadzenie przewodów należy wykonać zgodnie z częścią graficzną projektu wykorzystując istniejące przebicia przez przegrody budowlane. W przypadku konieczności wykonania nowych przebić przewody przez przegrodę budowlaną należy prowadzić w tulejach ochronnych. W tulei ochronnej nie może znajdować się żadne połączenie rury. Tuleja ochronna powinna być rurą o średnicy wewnętrznej większej od średnicy zewnętrznej rury przewodu: co najmniej o 2 cm przy przejściu przez przegrodę pionową, co najmniej o 1 cm, przy przejściu przez strop. Tuleja ochronna powinna być dłuższa niż grubość przegrody pionowej o około 5 cm z każdej strony, a przy przejściu przez strop powinna wystawać około 2 cm powyżej po- 8

9 sadzki. Nie dotyczy to tulei ochronnych na rurach przyłączy grzejnikowych (gałązek), których wylot ze ściany powinien być osłonięty tarczką ochronną. Przestrzeń między rurą przewodu a tuleją ochronną powinna być wypełniona materiałem trwale plastycznym niedziałającym korozyjnie na rurę, umożliwiającym jej wzdłużne przemieszczanie się i utrudniającym powstanie w niej naprężeń ścinających. Przewody poziome należy prowadzić ze spadkiem 5 w kierunku rozdzielaczy. Gałązki zasilające grzejnik należy prowadzić ze spadkiem 3% (min. 2%) od pionu do grzejnika, natomiast powrotne ze spadkiem 3% (min.2%) w kierunku od grzejnika do pionu. Piony należy łączyć do rurociągów poziomych za pośrednictwem odsadzek. Przewody zasilający i powrotny, prowadzone obok siebie, powinny być ułożone równolegle. Oba przewody pionu dwururowego należy układać zachowując stałą odległość między osiami wynoszącą 8 cm (± 0,5 cm) przy średnicy pionu nieprzekraczającej DN 40. Przewód zasilający pionu dwururowego powinien się znajdować z prawej strony, powrotny zaś z lewej (dla patrzącego na ścianę). Obejście pionów gałązkami grzejnikowymi należy wykonać od strony pomieszczenia. Przewody poziome należy prowadzić powyżej przewodów instalacji wody zimnej i przewodów gazowych. Mocowanie przewodów oraz rozmieszczenie uchwytów mocujących należy wykonać zgodnie z zaleceniami producenta. Tabela nr 1. Maksymalny rozstaw podpór rurociągów zalecany przez producenta rur Średnica rury[mm] Odległość mocowań [m] 18 1, ,0 28 2, , , ,50 Izolacja przewodów Przewody prowadzone w kanałach c.o., w piwnicy budynku oraz w pomieszczeniach użytkowych w miejscach, w których przewiduje się wykonanie osłon przewodów ze względów estetycznych (zgodnie z projektem architektonicznym wykończenia wnętrz) należy izolować termicznie otuliną Thermaflex (λ=0,035 W/m K) o minimalnej grubości podanej w tabeli nr 2. 9

10 Tabela nr 2. Wymagana grubość izolacji cieplnej Średnica wewnętrzna rury do 22 mm od 20 do 35 mm od 35 do 100 mm Minimalna grubość izolacji 20 mm 30 mm równa średnicy wewnętrznej rury Przejścia przewodów przez przegrody budowlane w piwnicy należy izolować termicznie otuliną Thermaflex o grubości ½ wymagań podanych w tabeli nr 2. Zabezpieczenia antykorozyjne Rury stalowe w systemie KAN-therm STEEL pokryte są cienką warstwą cynku stanowiącą zabezpieczenie antykorozyjne zewnętrznych powierzchni rur i kształtek, wobec tego przewody nie wymagają dodatkowego zabezpieczenia antykorozyjnego Otwory rewizyjne W celu zapewnienia dostępu do zaworów podpionowych montowanych w kanałach należy wykonać otwory rewizyjne bezpośrednio nad zaworami o wielkości zapewniającej swobodny dostęp do armatury. Klapy rewizyjne powinny być odpowiednio wytrzymałe ze względu na ich usytuowanie. Zwieńczenia otworów rewizyjnych należy wykonać w sposób komponujący z pozostałą częścią podłogi Montaż grzejników Do pokrycia zapotrzebowania na ciepło poszczególnych pomieszczeń dobrano grzejniki stalowe płytowe firmy Purmo typu C11/600, C22/600, C22/500, C33/600, grzejniki higieniczne w pomieszczeniach o podwyższonej wilgotności typu H10 oraz grzejniki łazienkowe typu Santorini. Zaprojektowane grzejniki pokazano na rzutach poszczególnych kondygnacji oraz na rozwinięciu instalacji c.o. Wymagania: grzejnik ustawiany przy ścianie należy montować albo w płaszczyźnie pionowej albo w płaszczyźnie równoległej do powierzchni ściany lub wnęki, grzejniki należy mocować do ściany zgodnie z instrukcją producenta grzejnika, wsporniki, uchwyty i stojaki grzejnikowe powinny być osadzone w przegrodzie budowlanej sposób trwały. Grzejnik powinien opierać się całkowicie na wszystkich wspornikach lub stojakach, należy przestrzegać minimalnych odstępów grzejnika od elementów budowlanych zgodnie z zaleceniami producenta, 10

11 grzejniki należy zabezpieczyć przed zanieczyszczeniem lub uszkodzeniem do czasu zakończenia robót wykończeniowych. W przypadku kiedy takie zabezpieczenie nie jest możliwe, zamiast grzejnika należy zainstalować grzejnikowy szablon montażowy połączony z gałązkami grzejnikowymi w celu umożliwienia przeprowadzenia badania szczelności instalacji. Jeżeli badanie to będzie przeprowadzane wodą, grzejnikowe szablony montażowe powinny być wyposażone w odpowietrzniki miejscowe, grzejnik lub szablon montażowy grzejnika należy łączyć z gałązkami grzejnikowymi w sposób umożliwiający montaż i demontaż bez uszkodzenia gałązek i naruszenia wykończenia przegród budowlanych, w których lub na których gałązki te są prowadzone. Kolejność wykonywania robót: wyznaczenie miejsca zamontowania uchwytów, wykonanie otworów i osadzenie uchwytów, zawieszenie grzejnika, podłączenie grzejnika z rurami przyłącznymi, grzejniki należy montować w opakowaniu fabrycznym. Jeżeli instalacja centralnego ogrzewania uruchamiana jest, aby ogrzewać budynek podczas prac wykończeniowych, lub by go osuszać, grzejnik powinien być zapakowany. Jeżeli opakowanie zostało zniszczone, grzejnik należy w inny sposób zabezpieczyć przed zabrudzeniem. Zaleca się, aby opakowanie było zdejmowane dopiero po zakończeniu wszystkich prac wykończeniowych. gałązki grzejnika powinny być tak ukształtowane, aby po połączeniu z grzejnikiem i skręceniu złączek w grzejniku nie następowały żadne naprężenia. Niedopuszczalne są działania mogące powodować deformację grzejnika lub zniszczenie powłoki lakierniczej Montaż armatury Regulacja temperatury w pomieszczeniach odbywać się będzie za pomocą zaworów termostatycznych. Dobrano następujące typy zaworów: typ RA-N-P firmy Danfoss, montowane na gałązkach zasilających dla grzejników z podłączeniem bocznym. Na gałązkach powrotnych zaprojektowano zawór odcinający typu RLV-S-P firmy Danfoss, typ RA-URX firmy Danfoss, montowane na gałązkach powrotnych dla grzejników z podłączeniem dolnym (grzejniki łazienkowe). Na gałązkach zasilających zaprojektowano zawór odcinający typu RLV-X B firmy Danfoss. 11

12 W celu utrzymania stałej różnicy ciśnień w pionie niezależnie od ciśnienia panującego w instalacji dobrano zawory równoważące typu USV-I firmy Danfoss, montowane na podejściach każdego pionu na przewodzie zasilającym. Zawór USV-I umożliwia również odcięcie pionu. Na przewodzie powrotnym na podejściu każdego pionu należy zamontować zawory odcinające. Nastawy zaworów podano na rys. 6a, 6b i 6c. Odpowietrzenie instalacji wykonać zgodnie z PN-91/B jako odpowietrzenie miejscowe przy pomocy odpowietrzników automatycznych, np. firmy SPIROTOP lub firmy TACO, z zaworem stopowym, montowanym w najwyższych punktach instalacji. Wymagania: armatura powinna odpowiadać warunkom pracy (ciśnienie, temperatura) instalacji, w której jest zainstalowana, przed instalowaniem armatury należy usunąć z niej zaślepienia i ewentualne zanieczyszczenia., armatura, po sprawdzeniu prawidłowości działania, powinna być instalowana tak, żeby była dostępna do obsługi i konserwacji. W tym celu przewiduje się wykonanie otworów rewizyjnych w kanałach bezpośrednio nad zaworami podpionowymi, armaturę na przewodach należy tak instalować, żeby kierunek przepływu wody instalacyjnej był zgodny z oznaczeniem kierunku przepływu na armaturze, zawory grzejnikowe połączone bezpośrednio z grzejnikiem nie wymagają dodatkowego zamocowania Wykonanie regulacji instalacji ogrzewczej nastawy armatury powinny być przeprowadzone po zakończeniu montażu, płukaniu i badaniu szczelności instalacji w stanie zimnym, nastawy regulacji montażowej armatury regulacyjnej należy wykonać zgodnie z projektem instalacji, nominalny skok regulacji eksploatacyjnej termostatycznych zaworów grzejnikowych powinien być ustawiony na każdym zaworze przy pomocy fabrycznych osłon roboczych. Czynność ustawienia należy dokonać zgodnie z instrukcją producenta zaworów Oznaczenia przewody, armaturę i urządzenia, po wykonaniu izolacji cieplnej, należy oznaczyć. Na przewodzie zasilającym należy umieścić czerwoną strzałkę, 12

13 natomiast na przewodzie powrotnym niebieską, zgodnie z kierunkiem przepływu czynnika grzejnego, oznaczenia należy wykonać na przewodach, armaturze i urządzeniach zlokalizowanych: na ścianach w pomieszczeniach technicznych i gospodarczych w budynku, w tym w piwnicach niebędących lokalami użytkowymi i w kanałach. Oznaczenia powinny być wykonane w miejscach dostępu, związanych z użytkowaniem i obsługą tych elementów instalacji. 6. OBMIAR ROBÓT POWYKONAWCZY Po zakończeniu robót instalacyjnych należy dokonać obmiaru powykonawczego instalacji ogrzewczej. Obmiar ten powinien być wykonany w jednostkach i zgodnie z zasadami przyjętymi w kosztorysowaniu, w tym np.: długość przewodu należy mierzyć wzdłuż jego osi, do ogólnej długości przewodu należy wliczyć długość armatury łączonej na gwint i łączników, długość zwężki (redukcji) należy wliczyć do długości przewodu o większej średnicy, całkowitą długość przewodów przy badaniach instalacji ogrzewczej na szczelność lub przy badaniach na gorąco powinna stanowić suma długości przewodów zasilających i powrotnych. 7. ODBIÓR TECHNICZNO - KOŃCOWY INSTALACJI OGRZEWCZEJ Instalacja powinna być przedstawiona do odbioru technicznego-końcowego po spełnieniu następujących warunków: zakończono wszystkie roboty montażowe przy instalacji, łącznie z wykonaniem izolacji cieplnej, instalację wypłukano, napełniono wodą i odpowietrzono, dokonano badań odbiorczych, z których wszystkie zakończyły się wynikiem pozytywnym, zakończono uruchamianie instalacji obejmujące w szczególności regulację montażową oraz badanie na gorąco w ruchu ciągłym podczas których źródło ciepła bezpośrednio zasilające instalację zapewniało uzyskanie założonych parametrów czynnika grzejnego (temperatura zasilenia, przepływ, ciśnienie dyspozycyjne), zakończono roboty budowlano - konstrukcyjne, wykończeniowe i inne, mające wpływ na efekt ogrzewania w pomieszczeniach obsługiwanych przez instalację i spełnienie wymagań w zakresie izolacyjności cieplnej i innych wymagań związanych z oszczędnością energii, 13

14 Przy odbiorze końcowym instalacji należy przedstawić następujące dokumenty: projekt techniczny powykonawczy instalacji (z naniesionymi ewentualnymi zmianami i uzupełnieniami dokonanymi w czasie budowy), dziennik budowy, potwierdzenie zgodności wykonania instalacji z projektem technicznym, warunkami pozwolenia na budowę i przepisami, obmiary powykonawcze, protokóły odbiorów międzyoperacyjnych, protokóły odbiorów technicznych-częściowych, protokóły wykonanych badań odbiorczych, dokumenty dopuszczające do stosowania w budownictwie wyroby budowlane, z których wykonano instalację, dokumenty wymagane dla urządzeń podlegających odbiorom technicznym, instrukcje obsługi i gwarancje wbudowanych wyrobów, instrukcją obsługi instalacji. W ramach odbioru końcowego należy: sprawdzić czy instalacja jest wykonana zgodnie z projektem technicznym powykonawczym, sprawdzić zgodność wykonania odbieranej instalacji z wymaganiami określonymi w odpowiednich punktach WTWiO, a w przypadku odstępstw, sprawdzić w dzienniku budowy uzasadnienie konieczności wprowadzenia odstępstwa, sprawdzić protokóły odbiorów międzyoperacyjnych, sprawdzić protokóły odbiorów technicznych częściowych, sprawdzić protokóły zawierające wyniki badań odbiorczych, uruchomić instalację, sprawdzić osiąganie zakładanych parametrów. Odbiór końcowy kończy się protokolarnym przejęciem instalacji ogrzewczej do użytkowania lub protokolarnym stwierdzeniem braku przygotowania instalacji do użytkowania, wraz z podaniem przyczyn takiego stwierdzenia. Protokół odbioru końcowego nie powinien zawierać postanowień warunkowych. W przypadku zakończenia odbioru protokolarnym stwierdzeniem braku przygotowania instalacji do użytkowania, po usunięciu przyczyn takiego stwierdzenia należy przeprowadzić ponowny odbiór instalacji. W ramach odbioru ponownego należy ponadto sprawdzić czy w czasie pomiędzy odbiorami elementy instalacji nie uległy destrukcji spowodowanej korozją, zamarznięciem wody instalacyjnej lub innymi przyczynami. 14

15 8. BADANIA I URUCHOMIENIE INSTALACJI Po zmontowaniu instalacji c.o. i przed wykonaniem izolacji cieplnej oraz przykryciem kanałów należy wykonać badanie szczelności instalacji. Próbę szczelności instalacji należy przeprowadzić zgodnie z Wymaganiami technicznymi COBRTI INSTAL zeszyt 6. Badanie szczelności należy przeprowadzić wodą. Jakość wody w instalacji c.o. powinna odpowiadać wymaganiom PN 93/C Przed przystąpieniem do badania szczelności, instalacja powinna być skutecznie wypłukana wodą. Czynność tą należy wykonywać przy dodatniej temperaturze zewnętrznej, a budynek w którym jest instalacja nie może być przemarznięty. Podczas płukania wszystkie zawory przelotowe, przewodowe i grzejnikowe powinny być całkowicie otwarte, natomiast zawory obejściowe całkowicie zamknięte. Należy od instalacji odłączyć naczynie wzbiorcze, zaślepić rurę wzbiorczą i inne rury zabezpieczające. Przed napełnieniem wodą instalacji wyposażanej w odpowietrzniki automatyczne nie należy wkręcać kompletnych automatycznych odpowietrzników, lecz jedynie ich zawory stopowe. Do chwili skutecznego wypłukania instalacja taka powinna być odpowietrzana poprzez ręczne otwieranie zaworów stopowych. Zaleca się połączenie, z elementem otwierającym zawór stopowy, węża elastycznego, umożliwiającego odprowadzenie wody płuczącej do przenośnego zbiornika lub kanalizacji. Dopiero po skutecznym wypłukaniu instalacji, w zawór stopowy należy wkręcić automatyczny odpowietrznik. Po napełnieniu instalacji wodą zimną i po dokładnym jej odpowietrzeniu należy, przy ciśnieniu statycznym słupa wody, dokonać starannego przeglądu instalacji, w celu sprawdzenia, czy nie występują przecieki wody lub roszenie i czy instalacja jest przygotowana do rozpoczęcia badania szczelności. Zabrania się podczas badania podnoszenia ciśnienia ponad wartość ciśnienia próbnego. Podczas badania instalacja powinna być odłączona od źródła ciepła lub źródło ciepła powinno być skutecznie zabezpieczone przed uruchomieniem. Po przeprowadzeniu próby szczelności na zimno należy przeprowadzić kolejną próbę instalacji na gorąco wraz z regulacją. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 1. PN-82/B Ogrzewnictwo Temperatury obliczeniowe zewnętrzne 2. PN-82/B Ogrzewncitwo Temperatury ogrzewanych pomieszczeń w budynkach 3. PN-B-02421:2000 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo. Izolacja cieplna przewodów, armatury i urządzeń. Wymagania i badania przy odbiorze. 15

16 4. PN-91/B Ogrzewnictwo. Odpowietrzenie instalacji ogrzewań wodnych. Wymagania. 5. PN-90/B Ogrzewnictwo. Instalacje centralnego ogrzewania. Terminologia. 6. PN 93/C Woda w instalacjach ogrzewania. Wymagania i badania dotyczące jakości wody. 7. PN-B-03430:1983/Az3:2000 Wentylacja w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej. Wymagania. 8. PN-EN 12831:2006 Instalacje ogrzewcze w budynkach. Metoda obliczania projektowego obciążenia cieplnego. 9. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. 10. Wymagania techniczne Cobrti Instal. Zeszyt 2: Wytyczne projektowania instalacji centralnego ogrzewania. 11. Wymagania techniczne Cobrti Instal. Zeszyt 6: Warunki techniczne wykonania i odbioru instalacji ogrzewczych. 12. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo Budowlane 16