2010 IX WROCŁAW BISKUPIN

Transkrypt

1 ZAKŁAD KLIMATOLOGII I OCHRONY ATMOSFERY INSTYTUT GEOGRAFII I ROZWOJU REGIONALNEGO UNIWERSYTET WROCŁAWSKI DEPARTMENT OF CLIMATOLOGY AND ATMOSPHERE PROTECTION INSTITUTE OF GEOGRAPHY AND REGIONAL DEVELOPEMENT UNIVERSITY OF WROCLAW Rocznik: 3 Numer: IX BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN WROCŁAW BISKUPIN UL. KOSIBY 6/8, WROCŁAW, POLSKA Współrzędne geograficzne (coordinates): 17º05 E 51º07 N Wysokość nad poziomem morza (altitude): 116,3 m Wydawca: Zakład Klimatologii i Ochrony Atmosfery, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Uniwersytet Wrocławski ul. Kosiby 6/8, Wrocław. Tel , Fax: mail: info@meteo.uni.wroc.pl, www: Redakcja (editors): Monika Białobrzeska, Anetta Drzeniecka-Osiadacz, Grzegorz Gałek, Michał Godek, Magdalena Korzystka, Hanna Ojrzyńska, Małgorzata Pietras, Piotr Ropuszyński, Tymoteusz Sawiński, Sebastian Sikora, Małgorzata Werner Copyright by Zakład Klimatologii i Ochrony Atmosfery Uniwersytetu Wrocławskiego Biuletyn w całości ani we fragmentach nie może być powielany ani rozpowszechniany za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych, w tym również nie może być umieszczany ani rozpowszechniany w postaci cyfrowej, zarówno w Internecie, jak i w sieciach lokalnych bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich.

2 Bieżąca sytuacja meteorologiczna: IX.2010 Wyjaśnienia (explanations): T Temperatura powietrza Air temperature Tmax Temperatura maksymalna Maximum temperature Tmin Temperatura minimalna Minimum temperature Tmin5 Temperatura minimalna przy gruncie Minimum temperature near the ground U e Wilgotność względna Ciśnienie pary wodnej Relative humidity Vapour pressure P Ciśnienie atmosferyczne na poziomie stacji Atmospheric pressure at station level V Prędkość wiatru Wind speed α Kierunek wiatru Wind direction R Dobowa suma opadu Precipitation HS Wysokość pokrywy śnieżnej Snow depth SD Usłonecznienie Sunshine duration PM 2.5 Stężenie pyłu zawieszonego PM 2.5 PM 2.5 concentration STI Wskaźnik temperatury odczuwalnej Subjective Temperature Index HSI Wskaźnik stresu cieplnego Heat Stress Index TSWT Biotermiczny typ pogody Thermal Sensation Weather Type -999 Brak danych No data m Średnia dobowa Daily mean Zjawisko nie wystąpiło Lack of phenomenon Czas podawany w biuletynie jest czasem UTC. UTC time is used in the bulletin. Wskaźniki STI, HSI i TSWT zostały wyliczone wg programu BioKlima 1 STI, HSI and TSWT are calculated with the BioKlima software 1 Oznaczenia TSWT (TSWT codes): -3 Bardzo zimno Very cold -2 Zimno Cold -1 Chłodno Cool 0 Komfortowo Comfortable 1 Ciepło Warm 2 Gorąco Hot 3 Bardzo gorąco Very hot Oznaczenia HSI (HSI codes): <=-20 Stres chłodu Slight cool stress Warunki termonaturalne Thermoneutral conditions Umiarkowany stres gorąca Slight & moderate heat stress Silny stres gorąca Intensive heat stress B. silny stres gorąca Very intensive heat stress Max. stres gorąca Maximal heat stress >100 Niebezpieczeństwo przegrzania organizmu Hazard of an organism overheating 1 Błażejczyk K., Błażejczyk M., 2007, BioKlima for Windows wersja 2.5, program komputerowy 2

3 Dzień Tabela 1. Temperatura powietrza (T), wilgotność względna (U) i ciśnienie atmosferyczne (P) Table 1. Air temperature (T), relative humidity (U) and atmospheric pressure (P) Current weather: IX.2010 T [ o C] U [%] P [hpa] Tm Tmax Tmin Tmin Um Pm

4 Dzień Bieżąca sytuacja meteorologiczna: IX.2010 Tabela 2. Prędkość (V) i kierunek (α) wiatru, dobowa suma opadu (R), wysokość pokrywy śnieżnej (HS) i usłonecznienie (SD) Table 2. Wind speed (V) and direction (α), daily precipitation (R), snow cover depth (HS) and sunshine duration (SD) V [m/s] α [1-32] Vm Vmax H Doba * R [mm] : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : / : : : : : : *) Przeważający kierunek wiatru w ciągu doby HS [cm] SD [h] 4

5 Dzień Current weather: IX.2010 Tabela 3. Stężenie pyłu zawieszonego (PM2.5), wskaźnik temperatury odczuwalnej (STI), stresu cieplnego (HSI) i biotermiczny typ pogody (TSWT) Table 3. Particulate matter air concentrations (PM2.5), subjective temperature index (STI), heat stress index (HSI) and thermal sensation weather type (TSWT) PM2.5 [ g m -3 ] STI [ o C] HSI [ o C] TSWT <= >100 2 PM2.5m PM2.5max Procent pomiarów minutowych w danej klasie 5

6 Bieżąca sytuacja meteorologiczna: IX.2010 Tabela 4. Dni charakterystyczne (w nawiasie informacja dla wielolecia ) Table 4. Number of days with threshold value (in brackets values for the period) Przymrozkowe (Tmin < 0 o C) 0 (0) Mroźne (Tmax < 0 o C) 0 (0) Bardzo mroźne (Tmin < -10 o C) 0 (0) Gorące (Tmax > 25 o C) 0 (4) Upalne (Tmax > 30 o C) 0 (0) R > 1 mm 9 (8) R > 10 mm 2 (1) Liczba dni z pokrywą śnieżną 0 (0) Tabela 5. Wielkości miesięczne na tle wielolecia ( ) Table 5. Monthly data vs. long term means ( ) T [ºC] P [hpa] V [m s -1 ] Średnia Average Maksimum Maximum Minimum Średnia Average Maksimum Maximum Tm T max T min Tm T max Tm T min Pm P max Minimum P min Średnia Average Maksimum Maximum Suma Sum Vm * Vm * V max * R 42.3** 47.8** R [mm] Maksimum dobowe R Daily maximum *) Inna, w porównaniu z wieloleciem i metoda pomiaru prędkości wiatru (okres i pomiary tachometryczne, od grudnia 2008 pomiar anemometrem akustycznym). **) Średnia suma miesięczna dla wielolecia. 6

7 Current weather: IX.2010 Ryc. 1. Częstość (a) i prędkość (b) wiatru w kierunkach oraz stężenie pyłu zawieszonego PM2.5 w zależności od kierunku wiatru (c) Fig. 1. Wind direction frequency (a), wind speed (b) and PM2.5 air concentrations for a given wind direction (c) 7

8 Bieżąca sytuacja meteorologiczna: IX.2010 a) b) c) Ryc. 2. Średnie dobowe ciśnienie atmosferyczne i prędkość wiatru (a), średnia dobowa, minimalna i maksymalna temperatura powietrza (b), wilgotność względna, ciśnienie pary wodnej i dobowa suma opadu atmosferycznego (c) Fig. 2. Daily average air pressure and wind speed (a), daily average air temperature (b), relative humidity, vapour pressure and daily precipitation sums (c) 8

9 Current weather: IX.2010 a) b) Ryc. 3. Średnie dobowe stężenie pyłu PM2.5 i dobowe sumy opadu atmosferycznego (a), godzinowe wielkości stężenia pyłu zawieszonego PM2.5 (b) Fig. 3. Daily average air concentrations of PM2.5 and daily precipitation sums (a), hourly average PM2.5 concentrations (b) Ryc. 4. Kumulowana suma opadu atmosferycznego Fig. 4. Cumulative sum of daily precipitation 9

10 Komentarz obserwatora do sytuacji pogodowej: Bieżąca sytuacja meteorologiczna: IX.2010 Wrzesień 2010 roku był miesiącem wyjątkowo obfitym w opady. Miesięczna suma opadów na poziomie 116,7 mm okazała się najwyższą w 65-letniej historii pomiarów w Obserwatorium Zakładu Klimatologii i Ochrony Atmosfery. Jest to równowartość 244% średniej sumy opadów dla wielolecia i aż 276% dla wielolecia referencyjnego Takie wartości mogą sugerować, iż anomalnie wysokie opady utrzymywały się przez cały miesiąc. W rzeczywistości za tak wysoką sumę miesięczną odpowiada jeden, trwający 4 dni, epizod opadowy pod koniec miesiąca. Bardzo niewiele brakowało jednak, aby suma opadów we Wrocławiu była znacząco wyższa. Aby lepiej zrozumieć przyczynę tak wysokich opadów, należy zwrócić uwagę na rozkład średnich sum opadów z wielolecia referencyjnego dla września na tle poprzedzających miesięcy letniego trymestru: czerwiec 78,4 mm, lipiec 83,2 mm, sierpień 64,9 mm, wrzesień 47,8 mm. Uśredniona suma opadów dla września jest wyraźnie niższa w stosunku do miesięcy letnich. Jest to głównie wynikiem niższej w tym miesiącu temperatury powietrza, a przez to również mniejszych zasobów pary wodnej w atmosferze (maksymalne ciśnienie pary wodnej w powietrzu wzrasta wraz z temperaturą). Opady, które występują nad Europą Środkową mają w zależności od cyrkulacji powietrza bardzo różnorodną genezę. W skali roku dominują opady przynoszone przez zachodnią cyrkulację strefową znad Oceanu Atlantyckiego. Występują także opady na frontach arktycznych, wewnątrzmasowe (np. konwekcyjne), opady związane ze strefą zbieżności w niżach genueńskich i czarnomorskich, ponadto inne rzadsze sytuacje. W poprzednich miesiącach komentowano już kilkakrotnie skutki przechodzenia nad Polską niżów pochodzenia śródziemnomorskiego (genueńskich). Wrzesień okazał się kolejnym miesiącem, w którym zaobserwowano wezbraniowe opady rozlewne z niżu genueńskiego i to dwukrotnie. Bardzo duża wydajność opadowa takiego niżu wynika z wślizgiwania się w jego wschodniej i północnej części ciepłego powietrza znad akwenu Morza Śródziemnego (z dużą zawartością pary wodnej) ponad chłodne masy powietrza, spływające z północy po przeciwnej stronie wirującego niżu. Wznoszące się powietrze ochładza się i oddaje nadmiar pary wodnej w postaci intensywnych i długotrwałych opadów, które często pobudzane są orograficznie na grzbietach Karpat i Sudetów. We wrześniu 2010 roku miały miejsce dwa przejścia niżów genueńskich nad Polską. Pierwsze wystąpiło w dniach Na obszarach górskich dało znacznie wyższe sumy opadów, które jednak nie znalazły w tym przypadku wyraźnego odbicia we Wrocławiu. Najsilniejsze opady wystąpiły i w nocy z na 01.09, gdy podczas 24 godzin w Górach Złotych, ok. 80 km na południe od Wrocławia, zanotowano sumy powyżej 110 mm (w Beskidzie Żywieckim nawet powyżej 190 mm Żabnica, zlewnia Soły 192,0 mm dane IMGW). We Wrocławiu w tym czasie zanotowano jedynie 11,8 mm oraz 8,6 mm w dniu 2 września. W Karpatach Zachodnich i dorzeczu Górnej Odry w tym czasie nadal mocno padało. Drugi podobny epizod opadowy wystąpił w dniach: Tym razem zasoby pary wodnej w chłodniejszym już powietrzu znad Morza Śródziemnego były wyraźnie mniejsze. Dobowe sumy, nawet w górach, nie przekroczyły znacząco 50 mm, opady jednak utrzymywały się przez 4 dni, ponownie powodując znaczne przyrosty poziomu wód w rzekach i potokach. Tym razem główna fala opadów objęła Sudety Zachodnie, Środkowe i centralną część Niziny Śląskiej z Wrocławiem. W dniu 26 września we Wrocławiu zanotowano 42,9 mm opadu, dobę później kolejne 27,9 mm. Te opady zadecydowały o rekordowo wysokiej sumie miesięcznej, byłaby ona jednak zdecydowanie wyższa, gdyby Wrocław znalazł się w bezpośrednim zasięgu poprzedniej strefy opadów, która w dniach obejmowała Sudety Wschodnie i dorzecze Górnej Odry. Wrzesień 2010 roku był zatem kolejnym miesiącem z dużym udziałem opadów rozlewnych pochodzenia genueńskiego. Uwagę zwraca brak istotnych epizodów z wysoką temperaturą powietrza. We wrześniu 2010 roku nie odnotowano ani jednego dnia gorącego, czyli z temperaturą maksymalną powyżej 25,0 ºC, co jest sytuacja rzadką (zwykle notuje się 4 takie dni). Podobnie nietypowo przedstawia się absolutne maksimum temperatury dla tego miesiąca, które osiągnęło zaledwie 24,8 ºC, o 9,8 ºC mniej, niż w wieloleciu. Średnia temperatura całego miesiąca była niższa od tej z wielolecia o 1,2 ºC. Opracował: Michał Godek 10