Od szeregu lat produkcja zwierzęca stanowi
|
|
- Arkadiusz Witold Zawadzki
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Wiadomości Zootechniczne, R. LVI (2018), 2: Wpływ warunków przechowywania obornika loch na przebieg procesów jego dekompozycji i emisję amoniaku Wojciech Krawczyk Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy, Zakład Systemów i Środowiska Produkcji, Balice k. Krakowa Od szeregu lat produkcja zwierzęca stanowi przedmiot analiz prowadzonych pod kątem uciążliwości dla otoczenia. Pod tym ostatnim terminem rozumie się środowisko naturalne w postaci ekosystemów glebowych i wodnych czy atmosfery, a także bezpośrednie sąsiedztwo ferm i budynków mieszkalnych. Określenie zagrożeń dla środowiska naturalnego wymagało szeregu wieloletnich badań (Williams, 2008). Azot i fosfor dwa biogenne pierwiastki uwalniane w nadmiarze do otoczenia z towarowej produkcji zwierzęcej powodują eutrofizację ekosystemów, wymieranie jednych oraz zbytni wzrost innych gatunków flory i fauny. Szkodliwe domieszki gazowe emitowane do atmosfery z fermowego utrzymania zwierząt oraz związki biogenne stosowane doglebowo jako nawozy mogą niekorzystnie oddziaływać lokalnie oraz globalnie na powstawanie kwaśnych deszczów i zanik strefy ozonowej, eutrofizację wód oraz ich jakość higieniczną (Philippe i Nicks, 2015; Riaño i Garcia-Gonzalez, 2015). Pracownicy obsługujący zwierzęta są narażeni na szereg schorzeń powstających na tle nadmiernego stężenia amoniaku, siarkowodoru i pyłów. Jednak, najwcześniej określoną uciążliwością wynikającą ze znacznej skali i koncentracji produkcji zwierzęcej są odory, takie jak: amoniak, siarkowodór i metan. Pierwszymi zabiegami zmierzającymi do rozwiązania problemu były czynności poprawiające czystość zwierząt oraz stanowisk, na których przebywały. Stosowano także szereg materiałów ściołowych cechujących się częściową sorpcją cząstek gazów. W miarę rozwoju systemów bezściołowych, dalszej koncentracji zwierząt oraz ograniczania nakładów robocizny problem odorów odsunięto jednak na dalszy plan. Zastosowanie wentylacji mechanicznej przeniosło ciężar problemu na zewnątrz budynków inwentarskich (Kurc i Sisman, 2017). Prace badawcze poruszały wtedy kwestie cyrkulacji powietrza w pomieszczeniach, wielkości wymiany powietrza, prędkości jego ruchu, budowy i wymiarów kanałów wentylacyjnych. Innym problemem było rolnicze zagospodarowanie odchodów zwierząt. Dziś tematyka ta wraca pod postacią obostrzeń środowiskowych stawianych fermom. Szczegółowe wymagania dotyczące płyt i zbiorników, próby pozyskania metanu czy wprowadzanie kompostowania są dobrymi przykładami ważkości tego aspektu produkcji zwierzęcej (Liqiang i in., 2016). Eliminacja czy redukcja emisji szkodliwych domieszek gazowych, a także odorów towarzyszących produkcji zwierzęcej nie jest prosta choćby z tego względu, że stanowią one mieszaninę przeszło stu związków o różnym pochodzeniu. Można tu wymienić takie grupy, jak: węglowodory cykliczne, aldehydy, alkohole, ketony, wolne kwasy tłuszczowe, merkaptany, fenole, aminy cykliczne i estry (Yue i in., 2017) oraz mniej liczne związki nieorganiczne. Amoniak, siarkowodór i metan charakteryzują się wśród wspomnianych domieszek gazowych dużymi stężeniami, które stosunkowo łatwo można zredukować. Problematyka ograniczenia emisji szkodliwych domieszek gazowych i odorów jest priorytetowa także z punktu widzenia prawa. Nowe ustawodawstwo Unii Europejskiej wprowadza obowiązek stosowania zamkniętych szczelnie zbiorników (art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu, Dz. U z 2015 r., poz. 625). Wśród innych unormowań, już na poziomie poszczególnych krajów członkowskich, część dotyczy dopuszczalnych odległości budynków ferm od miejsc zamieszkania, miejsc publicznych, zbiorników wodnych 16 Wyniki badań naukowych
2 Przechowywanie obornika loch a przebieg jego dekompozycji i emisja amoniaku czy zakładów spożywczych (rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 7 października 1997 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie). Fermy nie spełniające tych uwarunkowań są niejednokrotnie zmuszane do stosowania kosztownych systemów wentylacji, zaopatrzonych w filtry o charakterze płuczek. Inną możliwością jest stosowanie biofiltrów (Tymczyna i in., 2009, 2010). Metody biochemiczne w ograniczaniu powstawania szkodliwych domieszek gazowych odnoszą się do stosowania preparatów będących mieszaninami związków enzymatycznych, mikroflory anaerobowej oraz związków mineralnych zmieniających ph lub wykazujących znaczną sorpcję gazów. Istniejące już pierwsze takie preparaty handlowe nie wykazują jednak pożądanego działania. Przyczyną może być tylko teoretyczne zestawianie komponentów biochemicznych reagujących ze związkami organicznymi, a nie faktyczne połączenie łańcucha możliwych do zajścia procesów. To, co można nazwać kierunkiem technicznym w badaniach nad ograniczeniem wspomnianego oddziaływania, sprowadza się do opracowań i wdrożeń różnego rodzaju rozwiązań, konstrukcji, a nawet technologii (Eunsun i in., 2015). Fermy trzody chlewnej charakteryzują się dużą koncentracją zwierząt i nie tylko znaczną produkcją mięsa, ale również odchodów będących ogromnym zagrożeniem środowiskowym. Racjonalne zagospodarowanie obornika, szczególnie z uwagi na obowiązujące normy regulujące obciążenie środowiska, staje się problemem priorytetowym. Niekontrolowane użycie obornika w celach nawozowych niesie poważne konsekwencje dla środowiska naturalnego. Wiążą się one z problemem przenawożenia gleby, wymywania pierwiastków i wynikającym stąd skażeniem wód gruntowych oraz eutrofizacją wód powierzchniowych (Azam i in., 2002). Znaczny potencjał biogenny odchodów sprawia, że ich niewłaściwe zagospodarowanie agrotechniczne może być przyczyną degradacji środowiska glebowego. Związki gazowe powstające w trakcie przechowywania obornika, a wśród nich amoniak również mają niekorzystny wpływ na środowisko naturalne (Azam i in., 2002; Bicudo i in., 2002; Xiao-Kang i in., 2013). Celem badań było określenie możliwości redukcji potencjału biogennego oraz emisji amoniaku z przechowywanego obornika pochodzącego od loch prośnych i karmiących. Zagadnienie to ma szczególne znaczenie w kontekście ochrony środowiska oraz jakości życia na terenach wiejskich. Materiał i metody Materiał doświadczalny stanowił obornik pochodzący od loch prośnych i karmiących w ilości 1 t/pryzmę. W skład obornika obok odchodów wchodziła słoma pszenna nie cięta, użytkowana jako ściółka w pomieszczeniach inwentarskich. Zwierzęta były żywione zgodnie ze standardami wynikającymi z aktualnych norm żywienia (Grela i Skomiał, 2014) wg schematu obowiązującego na fermie, gdzie dawka pokarmowa wynosiła dla loch prośnych BO 14,39% i EM 19,22 MJ/kg, dla loch karmiących BO 15,94% i EM 19,03 MJ/kg. Obornik był przechowywany przez okres 6 miesięcy w okresie rosnących i malejących temperatur, tj. od marca do sierpnia oraz od września do lutego, na płytach obornikowych w 2 pryzmach (odpowiadających poszczególnym grupom technologicznym trzody chlewnej) o wymiarach 3,0 x 5,0 x 2,5 m. Doświadczenie wykonano w 2 powtórzeniach. Eksperyment polegał na określeniu koncentracji związków biogennych i wielkości emisji amoniaku z przechowywania obornika w warunkach powtórzenia. Układ doświadczenia ilustruje poniższy schemat. Schemat doświadczenia Powtórzenie lochy karmiące Obornik lochy prośne Określenie koncentracji związków biogennych i wielkości emisji amoniaku w warunkach temperatur rosnących i malejących 1. 1 t 1 t 2. 1 t 1 t Wyniki badań naukowych 17
3 Rodzaj danych i sposób ich zbierania W czasie trwania poszczególnych powtórzeń zbierano następujące dane pomiarowe dotyczące mikroklimatu zewnętrznego: temperatura zewnętrzna, wilgotność względna, ruch powietrza. Pomiary mikroklimatyczne wykonano przy pomocy elektronicznego miernika firmy Testosterm, Testo 9610 w trakcie pomiarów emisji gazów. Stężenie amoniaku w kanałach nawiewnych i wywiewnych w tunelu mierzono na początku i na końcu okresu utrzymania w sposób ciągły (24 h) oraz codziennie o godz. 8.00, i Pomiar stężenia poszczególnych domieszek gazowych przeprowadzono sondami elektrochemicznymi, będącymi elementami pomiarowymi elektronicznego miernika gazów Multiwarn II firmy Dräger. Ponadto, określono emisję amoniaku w jednostce czasu w przeliczeniu na tonę, którą obliczono z objętości przepływu powietrza i występującego w nim stężenia gazu, dzieląc przez ilość ton obornika. Wszystkie badania wykonano przy wykorzystaniu tuneli aerodynamicznych, tzw. tunnel system. Przez tunel była przepuszczana ustalona objętość powietrza wtłaczanego mechanicznie przez wlot wentylacyjny i usuwanego także mechanicznie przez wentylator wyciągowy. Monitoringowi poddano zarówno skład powietrza wlotowego, jak i wylotowego. Objętość przepływającego powietrza obliczono z mierzonej prędkości jego ruchu, czasu jego trwania oraz znanego przekroju kanału pomiarowego (wywiewnego), przy wykorzystaniu stosowanego w fizyce równania opisującego tzw. prawo przepływu (Q = V/T = A 1 v 1 = A 2 v 2 = A 3 v 3 = const; gdzie: Q strumień objętości [m 3 /s], v objętosć [m 3 ], t czas [s], A 1, A 2, A 3 pole przekroju poprzecznego rurociągu w kolejnych miejscach [m 2 ], v 1, v 2, v 3 prędkość przepływu w tych miejscach [m/s]). Dokonano także pomiarów: temperatury obornika (codziennie w godzinach rannych, popołudniowych i wieczornych w środkowej, górnej i bocznych płaszczyznach obornika na głębokości około 10 cm), składu obornika (NPK, sucha masa; próbki pobierano i analizowano na początku i na końcu 6-miesięcznego okresu przechowywania), objętości oraz składu gnojówki odprowadzonej w trakcie przechowywania (analizę objętościową realizowano raz w tygodniu, chemiczną na początku i na końcu 6-miesięcznego okresu przechowywania, a analizę zawartości N i P w dawkach pokarmowych zwierząt, od których pochodził obornik). Uzyskane wyniki opracowano statystycznie przy pomocy programów komputerowych Lotus, Excel, Statgraphics Standard Edition. Wyniki i ich omówienie Wykonane w ramach doświadczenia badania, których celem było określenie koncentracji związków biogennych i wielkości emisji amoniaku w okresie rosnących temperatur (marzec-sierpień) oraz malejących temperatur (wrzesień-luty), charakteryzował zróżnicowany skład początkowy obornika loch prośnych i karmiących (tab. 1 i 3). Ważną rolę odgrywał w nim stosunek C:N. Jego wartość decydowała bowiem o efektywności zachodzących w oborniku przemian mikrobiologicznych i wielkości emisji amoniaku. W oborniku przechowywanym w okresie wiosenno-letnim jego wartość wynosiła 13,98 kg/t świeżej masy (św.m.) zarówno dla loch prośnych, jak i karmiących. Po 6-miesięcznym wiosenno-letnim okresie przechowywania stosunek ten zmniejszył się odpowiednio do 11,26 i 10,76 kg/t św.m. W okresie jesienno-zimowym stosunek C:N miał podobną wartość dla loch karmiących (13,94 kg/t św.m.), ale mniejszą dla loch prośnych (12,21 kg/t św.m.) i po 6-miesięcznym okresie przechowywania jesienno-zimowego wzrósł odpowiednio do wartości: 13,49 i 14,81, co wynikało m.in. ze zmniejszenia tempa przemian mikrobiologicznych zachodzących wewnątrz pryzm oraz mniejszej emisji dwutlenku węgla. Udział azotu całkowitego w składzie początkowym obornika loch w okresie wiosenno-letnim był zbliżony: 11,03 i 10,17 kg/t św.m. i nie różnił się statystycznie istotnie (tab. 1). W okresie malejących temperatur największą zawartość tej formy azotu stwierdzono także w oborniku loch prośnych (7,31 kg/t św.m.), a w oborniku loch karmiących wynosiła ona 6,55 kg/t św.m. (tab. 3). Zawartość azotu całkowitego w oborniku loch prośnych i karmiących wynikała z ustalonego stosunku C:N oraz dodatku słomy. Sześciomiesięczny okres wiosenno-letniego przechowywania obornika loch prośnych i karmiących doprowadził do zbliżonych strat tej formy pierwiastka w badanych pryzmach. W oborniku loch prośnych było to 1,03 kg/t św.m., a oborniku loch karmiących 1,12 kg/t św.m. azotu całkowitego (tab. 2). Jesienno-zimowe przechowywanie 18 Wyniki badań naukowych
4 Przechowywanie obornika loch a przebieg jego dekompozycji i emisja amoniaku obornika ograniczyło straty azotu całkowitego do odpowiednio: 0,21 i 0,26 kg/t św.m. tej formy pierwiastka (tab. 4). Podobnie, w przypadku azotu organicznego i ogólnego wielkości strat tych dwóch form azotu w oborniku loch prośnych i karmiących osiągnęły wartość blisko 80% większą po jego przechowywaniu w okresie rosnących temperatur w porównaniu do przechowywania w okresie zimowym. Największe straty azotu organicznego charakteryzowały obornik loch prośnych po przechowywaniu w okresie letnim (1,31 kg/t św.m.), a obornik loch karmiących w okresie zimowym (0,37 kg/t św.m.). W przypadku azotu ogólnego strata tej formy pierwiastka dla obornika loch prośnych przechowywanego w lecie osiągnęła wartość 1,76 kg/t św.m., a w zimie 0,34 kg/t św.m. (tab. 2 i 4). Udział suchej masy w składzie początkowym obornika świńskiego w miesiącach wiosenno-letnich był największy w przypadku loch prośnych i wynosił 30,47% (tab. 1), a w miesiącach jesienno-zimowych w oborniku loch karmiących (25,12%) (tab. 3). Po letnim i zimowym okresach przechowywania udział suchej masy spadł odpowiednio do wartości: 5,87 i 3,18% (tab. 2 i 4). Zawartość fosforu w oborniku osiągnęła maksymalną ilość 9,18 kg/t św.m. w przypadku loch karmiących w miesiącach wiosenno-letnich (tab. 1) i 5,70 kg/t św.m. w miesiącach jesienno-zimowych (tab. 3). Straty tego pierwiastka w oborniku loch karmiących po jego przechowywaniu w okresie rosnących temperatur wynosiły 0,28 kg/t św.m. i 0,19 kg/t św.m. w okresie malejących temperatur i były zbliżone do jego strat w oborniku loch prośnych w tych okresach przechowywania (0,31 i 0,15 kg/t św.m.) (tab. 2 i 4). Ilość potasu w oborniku loch prośnych i karmiących w okresie rosnących temperatur stanowiła 6,43 i 6,25 kg/t św.m. jego składu (tab. 1), podczas gdy w okresie malejących temperatur odpowiednio: 3,09 i 3,89 kg/t św.m. (tab. 3). Największe straty potasu w okresie rosnących i malejących temperatur oznaczono w oborniku loch karmiących (0,18 i 0,12 kg/t św.m.) (tab. 2 i 4). Emisja amoniaku w okresie wiosenno-letnim nie różniła się istotnie statystycznie i była nieznacznie wyższa z obornika loch prośnych (1,14 kg/t św.m.) niż loch karmiących (0,98 kg/t św.m.) (tab. 5). Podobna zależność dotyczyła emisji tego gazu w okresie jesienno-zimowym (0,28 i 0,16 kg/t św.m.) (tab. 6). Wyższa o ponad 75% emisja amoniaku z obornika obu grup technologicznych zmierzona w okresie rosnących temperatur w porównaniu do stwierdzonej podczas niskich temperatur była związana ze znacznie szybszym tempem przemian biochemicznych zachodzących w oborniku w okresie wiosenno-letnim oraz towarzyszącą tym przemianom fazą termofilną, aktywującą odpowiednią mikroflorę bakteryjną. W okresie malejących temperatur (wrzesień-luty) oddziałujących na pryzmy obornika pochodzącego od loch karmiących i prośnych (tab. 8) średnia temperatura zewnętrzna wynosiła 10,4 o C. W okresie rosnących temperatur (marzec-sierpień) (tab. 7) średnia temperatura zewnętrzna wynosiła 23,37 o C. Pozostałe wybrane zewnętrzne parametry mikroklimatyczne oddziałujące na obornik loch w okresie malejących temperatur kształtowały się w przypadku wilgotności względnej na poziomie 64,42% (tab. 8). Ruch powietrza w okresie malejących temperatur osiągnął średnią wartość 2,99 m/s. W okresie rosnących temperatur średnia wilgotność zewnętrzna wokół pryzm obornika loch wynosiła 49,33%, a ruch powietrza 2,97 m/s (tab. 7). Tabela 1. Początkowa zawartość związków biogennych w oborniku trzody chlewnej w okresie rosnących temperatur Table 1. Initial content of biogenic compounds in pig manure during increasing temperatures (kg/t fresh matter) 30,47 a 11,03 a 7,92 a 9,81 a 7,31 a 6,43 a 13,98 a 30,21 b 10,17 a 6,50 b 0,97 a 9,18 a 6,25 a 13,98 a Wyniki badań naukowych 19
5 Tabela 2. Straty zawartości związków biogennych w oborniku trzody chlewnej w okresie rosnących temperatur Table 2. Loss of biogenic compounds in pig manure during increasing temperatures (kg/t fresh matter) 5,87 a 1,03 a 1,31 a 0,76 a 0,31 a 0,12 a 11,26 a 8,06 b 1,12 a 0,90 a 0,98 a 0,28 a 0,18 a 10,76 a Tabela 3. Początkowa zawartość związków biogennych w oborniku trzody chlewnej w okresie malejących temperatur Table 3. Initial content of biogenic compounds in pig manure during decreasing temperatures (kg/t fresh matter) 20,74 a 7,31 a 4,55 a 7,11 a 3,39 a 3,09 a 12,21 a 25,12 a 6,55 a 3,68 b 6,41 a 5,70 b 3,89 a 13,94 b Tabela 4. Straty zawartości związków biogennych w oborniku trzody chlewnej w okresie malejących temperatur Table 4. Loss of biogenic compounds in pig manure during decreasing temperatures (kg/t fresh matter) 2,08 a 0,21 a 0,33 a 0,34 a 0,15 a 0,11 a 13,49 a 3,18 a 0,26 a 0,37 a 0,31 a 0,19 a 0,12 a 14,81 a Tabela 5. Emisja amoniaku z przechowywania obornika trzody chlewnej w okresie rosnących temperatur Table 5. Ammonia emission from pig manure stored during increasing temperatures (kg/t fresh matter) NH 3 1,14 a 0,98 a 20 Wyniki badań naukowych
6 Przechowywanie obornika loch a przebieg jego dekompozycji i emisja amoniaku Tabela 6. Emisje amoniaku z przechowywania obornika trzody chlewnej w okresie malejących temperatur Table 6. Ammonia emission from pig manure stored during decreasing temperatures (kg/t fresh matter) NH 3 0,28 a 0,16 a Tabela 7. Średnie wartości mikroklimatyczne dla poszczególnych pryzm obornika loch w okresie rosnących temperatur Table 7. Mean microclimate values for different sow manure heaps during increasing temperatures Temperatura zewnętrzna Prędkość ruchu powietrza Wilgotność zewnętrzna Outdoor temperature Rate of air movement Outdoor humidity 23,37 (± o C) 2,97 m/s 49,33% Tabela 8. Średnie wartości mikroklimatyczne dla poszczególnych pryzm obornika trzody chlewnej w okresie malejących temperatur Table 8. Mean microclimate values for different sow manure heaps during decreasing temperatures Temperatura zewnętrzna Prędkość ruchu powietrza Wilgotność zewnętrzna Outdoor temperature Rate of air movement Outdoor humidity 10,40 (± o C) 2,99 m/s 64,42% Podsumowanie i wnioski Uzyskane w trakcie realizacji badań wyniki oraz przeprowadzona ich analiza pozwalają na wyłonienie pewnych prawidłowości istotnych z punku widzenia założonych celów, które można sformułować w postaci następujących uogólnień. W trakcie przechowywania obornika pochodzącego od loch prośnych i karmiących dochodzi do strat i zmian form czynnych zawartych w nich pierwiastków biogennych. Straty zawartości związków biogennych obornika odbywają się na drodze emisji związków gazowych, głównie w formie amoniaku, a także dwutlenku węgla. Poziom redukcji zawartości związków biogennych w oborniku loch prośnych i karmiących jest ściśle związany z przebiegiem warunków pogodowych, a zwłaszcza termicznych. Wyższa o ponad 75% emisja amoniaku z obornika obu grup technologicznych zmierzona w okresie rosnących temperatur w porównaniu do mierzonej w okresie niskich temperatur jest związana ze znacznie szybszym tempem przemian biochemicznych zachodzących w oborniku w okresie wiosenno- -letnim oraz towarzyszącą tym przemianom fazą termofilną, aktywującą odpowiednią mikroflorę bakteryjną. Zakładanie pryzm obornika pochodzącego od loch i przechowywanie go w niskich temperaturach skutkuje zmniejszeniem strat związków biogennych, powodowanym brakiem wystąpienia fazy termofilnej. Literatura Azam F., Müller C., Weiske A., Benckiser G., Ottow J.C.G. (2002). Nitrification and denitrification as sources of atmospheric nitrous oxide role of oxidizable carbon and applied nitrogen. Biol. Fertil. Soil., 35: Bicudo J.R., Schmidt D.R., Gay S.W., Gates R.S., Jacobson L.D., Hoff S.J. (2002). Air quality and emissions from livestock and poultry production/waste management systems. Prepared as a White Paper for Nat. Cent. for Manure and Animal Waste Management. North Carolina Univ., 157. Eunsun Choi, Jaehyuk Kim, Il Choi, Hyunmi Ahn, Jong In Dong, Hyunook Ki (2015). Microbial additives in Wyniki badań naukowych 21
7 controlling odors from stored swine slurry. Water Air Soil Pollut., 226: 104. Grela E.R., Skomiał J. (2014). Zalecenia żywieniowe i wartość pokarmowa pasz dla świń. Normy żywienia świń. IFiŻZ PAN, Jabłonna. Kurc H.C., Sisman C.B. (2017). The prevention of harmful gases and odours dispersion by biofiltration in the animal farm. Agr. Res., 15: Liqiang M., Weiguang L., Shumei Z., Chuandong W., Wei J., Changqing S. (2016). Effect of different extra carbon sources on nitrogen loss control and the change of bacterial populations in sewage sludge composting. Ecol. Eng., 94: Philippe F.X., Nicks B. (2015). Review on greenhouse gas emissions from pig houses: Production of carbon dioxide, methane and nitrous oxide by animals and manure. Agric. Ecos. Envir., 199: Riaño B., Garcia-Gonzalez M.C. (2015). Greenhouse gas emissions of an on-farm swine manure treatment plant comparison with conventional storage in anaerobic tanks. J. Clean. Prod., 103: Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 7 października 1997 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie. Tymczyna L., Chmielowiec-Korzeniowska A., Drabik A. (2009). Wpływ systemu utrzymania świń na emisję gazowych zanieczyszczeń powietrza. Przem. Chem., 88 (5): Tymczyna L., Chmielowiec-Korzeniowska A., Drabik A., Raczyńska J. (2010). Biofiltracja lotnych związków organicznych (LZO) powietrza odlotowego tuczarni. Przem. Chem., 89 (4): Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U z 2015 r., poz. 625). Williams C.M. (2008). Technologies to mitigate environmental impact of swine production. R. Bras. Zoot. 37: Xiao-Kang H., Fang S., Xiao-Tang J., Bing G., Oene O., Christie P., Bin-Xiang H., Rong-Feng J., Fu-Suo Z. (2013). Greenhouse gas emissions from a wheat maize double cropping system with different nitrogen fertilization regimes. Envin. Pollut Yue W., Hongmin D., Zhiping Z., Gerber P.J., Hongwei X., Smith P., Opio C., Steinfeld H., Chadwick D. (2017). Mitigating greenhouse gas and ammonia emissions from swine manure management: A system analysis. Environ. Sci. Technol., 51 (8): EFFECT OF SOW MANURE STORAGE CONDITIONS ON MANURE DECOMPOSITION AND AMMONIA EMISSION Summary The aim of the study was to determine the possibility of reducing the biogenic potential and emission of ammonia from stored manure originating from pregnant and nursing sows. This issue is of particular importance in the context of environmental protection and quality of life in rural areas. The experiment determined absolute ammonia emission volume as well as changes in manure composition during its storage under increasing temperatures (spring-summer period) and decreasing temperatures (autumn-winter period). The experiment was conducted in field conditions. Manure was stored for 6 months using the tunnel method. Also the microclimate conditions and the manure composition were monitored. Ammonia emission from the manure from both technological groups, measured during the period of increasing temperatures, was higher by more than 75% compared to that measured during low temperatures. This was associated with a much more rapid rate of biochemical changes taking place in the manure in the spring-summer period and the accompanying thermophilic phase, which activates appropriate bacterial microflora. Key words: manure, storage, ammonia emissions 22 Wyniki badań naukowych
POTENCJAŁ BIOGENNY OBORNIKA JAKO ŹRÓDŁO EMISJI AMONIAKU I ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA
Rocz. Nauk. Zoot., T. 37, z. 2 (2010) 187 193 POTENCJAŁ BIOGENNY OBORNIKA JAKO ŹRÓDŁO EMISJI AMONIAKU I ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA W o j c i e c h K r a w c z y k, J a c e k W a l c z a k Instytut Zootechniki
Porównanie efektywności redukcji emisji gazowych z chlewni po zastosowaniu biofiltra powietrza i kurtyny wodnej* *
Rocz. Nauk. Zoot., T. 43, z. 2 (2016) 257 266 Porównanie efektywności redukcji emisji gazowych z chlewni po zastosowaniu biofiltra powietrza i kurtyny wodnej* * Wojciech Krawczyk, Jacek Walczak, Agata
Wpływ biowęgla na ograniczanie emisji amoniaku podczas kompostowania pomiotu kurzego
Wpływ biowęgla na ograniczanie emisji amoniaku podczas kompostowania pomiotu kurzego Krystyna Malińska - Politechnika Częstochowska Damian Janczak, Wojciech Czekała, Andrzej Lewicki, Jacek Dach - Uniwersytet
PRZECIWDZIAŁANIE UCIĄŻLIWOŚCI ZAPACHOWEJ POWIETRZA
PRZECIWDZIAŁANIE UCIĄŻLIWOŚCI ZAPACHOWEJ POWIETRZA Jest tak 2 Problem z uciążliwością zapachową w kraju Ilość skarg wpływających do WIOŚ i GIOŚ: 2010 r. - 1134 z zakresu zanieczyszczenia powietrza, w tym
Zagospodarowanie pofermentu z biogazowni rolniczej
Zagospodarowanie pofermentu z biogazowni rolniczej ERANET: SE Bioemethane. Small but efficient Cost and Energy Efficient Biomethane Production. Biogazownie mogą być zarówno źródłem energii odnawialnej
Ochrona środowiska w działalności wielkoprzemysłowych ferm zwierząt
Ochrona środowiska w działalności wielkoprzemysłowych ferm zwierząt dr inż. Jakub Skorupski Lwów, 27 kwietnia 2017 Bałtyk jako szczególnie wrażliwy obszar morski wolna całkowita wymiana wód, największy
Problemy związane z wielkoprzemysłową produkcją zwierzęcą
Problemy związane z wielkoprzemysłową produkcją zwierzęcą Jakub Skorupski Federacja Zielonych GAJA MRiRW, 06.12.2013" Problemy środowiskowe ZANIECZYSZCZENIE WÓD przenawożenie i odpływ nawozów biogenów
Biowęgiel jako materiał pomocniczny w procesie kompostowania i wermikompstowania
Biowęgiel jako materiał pomocniczny w procesie kompostowania i wermikompstowania dr inż. Krystyna Malińska Wydział Infrastruktury i Środowiska Politechnika Częstochowska Rola biowęgla w kompostowaniu 1.
WPŁYW TEMPERATURY W POMIESZCZENIACH POMOCNICZYCH NA BILANS CIEPŁA W BUDYNKACH DLA BYDŁA
Inżynieria Rolnicza 8(96)/2007 WPŁYW TEMPERATURY W POMIESZCZENIACH POMOCNICZYCH NA BILANS CIEPŁA W BUDYNKACH DLA BYDŁA Tadeusz Głuski Katedra Melioracji i Budownictwa Rolniczego, Akademia Rolnicza w Lublinie
Prawne sposoby. skutkom chowu przemysłowego. Anna Roggenbuck
Prawne sposoby przeciwdziałania negatywnym skutkom chowu przemysłowego Anna Roggenbuck Zagrożenia dla środowiska ze strony intensywnej hodowli zwierzęcej Większe oddziaływanie intensywnej hodowli na środowisko
Wykorzystanie biowęgla w procesie fermentacji metanowej
Wykorzystanie biowęgla w procesie fermentacji metanowej dr inż. Wojciech Czekała dr hab. inż. Jacek Dach, prof. nadzw. dr inż. Krystyna Malińska dr inż. Damian Janczak Biologiczne procesy przetwarzania
Potencjał metanowy wybranych substratów
Nowatorska produkcja energii w biogazowni poprzez utylizację pomiotu drobiowego z zamianą substratu roślinnego na algi Potencjał metanowy wybranych substratów Monika Suchowska-Kisielewicz, Zofia Sadecka
A. Oborowy, ściółkowy system utrzymywania zwierząt. Ściółkowy system utrzymywania zwierząt
A. Oborowy, ściółkowy system utrzymywania zwierząt W ściółkowym systemie utrzymywania zwierząt, w pierwszej fazie odchody są gromadzone w oborze lub chlewni i częściowo absorbowane przez ściółkę. Następnie
Emisje z sektora rolniczego problem, którego nie unikniemy
Emisje z sektora rolniczego problem, którego nie unikniemy J.Lech Jugowar Wojciech Rzeźnik Paulina Mielcarek OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA UPOWSZECHNIENIOWO-WDROŻENIOWA INSTYTUT TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY
I. Pobieranie próbek. Lp. Wykaz czynności Wielkość współczynnika
Koszty i wykaz badań wykonywanych w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Poznaniu 1. Stawka podstawowa wynosi 40,41 zł. 2. Wyliczenie kosztów usługi następuje w sposób następujący: koszt usługi
Kret jest czystym zwierzakiem i nie znosi przykrych zapachów, odorów. Drażą korytarze na dużej głębokości i trudno ochronić przed nimi ogród. Łączna długość krecich korytarzy przekracza 100m. głębokości
Wpływ intensywności użytkowania łąki na glebie torfowo-murszowej na wielkość strumieni CO 2 i jego bilans w warunkach doświadczenia lizymetrycznego
Wpływ intensywności użytkowania łąki na glebie torfowo-murszowej na wielkość strumieni CO 2 i jego bilans w warunkach doświadczenia lizymetrycznego Dr inż. Janusz Turbiak Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
WPŁYW DOGLEBOWEJ APLIKACJI DYGESTATU NA UZYSKANE WYNIKI PRODUKCJI ROŚLINNEJ W PORÓWNANIU DO NAWOŻENIA TRADYCYJNEGO
WPŁYW DOGLEBOWEJ APLIKACJI DYGESTATU NA UZYSKANE WYNIKI PRODUKCJI ROŚLINNEJ W PORÓWNANIU DO NAWOŻENIA TRADYCYJNEGO Marzena Białek-Brodocz, Julia Stekla, Barbara Matros Warszawa, 20 września 2017 roku Konsorcjum
SKUTKI SUSZY W GLEBIE
SKUTKI SUSZY W GLEBIE Zakrzów, 20 lutego 2019 r. dr hab. inż. Marek Ryczek, prof. UR atmosferyczna glebowa (rolnicza) hydrologiczna rośliny wilgotność gleba zwięzłość struktura gruzełkowata zasolenie mikroorganizmy
Określenie stopnia uciążliwości nawozów organicznych dla środowiska glebowego i wodnego*
Rocz. Nauk. Zoot., T. 40, z. 2 (2013) 209 226 Określenie stopnia uciążliwości nawozów organicznych dla środowiska glebowego i wodnego* * Wojciech Krawczyk 1, Jacek Walczak 1, Paweł Paraponiak 1, Marta
Problemy związane z działalnością wielkoprzemysłowych ferm zwierząt w Polsce i w regionie Morza Bałtyckiego
Problemy związane z działalnością wielkoprzemysłowych ferm zwierząt w Polsce i w regionie Morza Bałtyckiego dr inż. Jakub Skorupski Olsztyn, 19 czerwca 2017 Definicje Fermy IPPC/IED instalacje działające
Wpływ dodatku biowęgla na emisje w procesie kompostowania odpadów organicznych
BIOWĘGIEL W POLSCE: nauka, technologia, biznes 2016 Serock, 30-31 maja 2016 Wpływ dodatku biowęgla na emisje w procesie kompostowania odpadów organicznych dr hab. inż. Jacek Dach, prof. nadzw.* dr inż.
Nawozy naturalne i organiczne współczesne zasady stosowania. Anna Kocoń Zakład Żywienia Roślin i Nawożenia IUNG - PIB w Puławach
Nawozy naturalne i organiczne współczesne zasady stosowania Anna Kocoń Zakład Żywienia Roślin i Nawożenia IUNG - PIB w Puławach Nawozy Zgodnie z ustawą z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz.
Prawo chroniące środowisko w obszarze rolnictwa
Prawo chroniące środowisko w obszarze rolnictwa A A 1. Wstęp Prawo ochrony środowiska tworzą akty prawne o różnej randze. Najwyższym z nich jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, uchwalona w 1997
Uwarunkowania skuteczności działań w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych wytwarzanych przez sektor rolny
Uwarunkowania skuteczności działań w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych wytwarzanych przez sektor rolny J.Lech Jugowar ITP Falenty Jacek Walczak IZ PIB Kraków Wprowadzenie Projekt rozporządzenia
Szkolenie dla doradców rolnych
Szansą dla rolnictwa i środowiska - ogólnopolska kampania edukacyjno-informacyjna Piła Płotki, 10-14 grudnia 2012 r. Szkolenie dla doradców rolnych Odchody zwierząt jako substrat dla biogazowni Dr inż.
Gospodarka w zlewni a jakość wód w zbiorniku
Gospodarka w zlewni a jakość wód w zbiorniku dr inż. Damian Panasiuk, NILU Polska 1 Eutrofizacja wzbogacenie wody biogenami, w szczególności związkami azotu i fosforu, powodującymi przyspieszony wzrost
Redukcja emisji gazowych z kurników poprzez zastosowanie biofiltracji powietrza*
Rocz. Nauk. Zoot., T. 43, z. 2 (2016) 267 275 Redukcja emisji gazowych z kurników poprzez zastosowanie biofiltracji powietrza* * Wojciech Krawczyk, Jacek Walczak Instytut Zootechniki Państwowy Instytut
OPTYMALIZACJA STEROWANIA MIKROKLIMATEM W PIECZARKARNI
Inżynieria Rolnicza 6(131)/2011 OPTYMALIZACJA STEROWANIA MIKROKLIMATEM W PIECZARKARNI Leonard Woroncow, Ewa Wachowicz Katedra Automatyki, Politechnika Koszalińska Streszczenie. W pracy przedstawiono wyniki
STĘŻENIE SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W WODACH GRUNTOWYCH NA ŁĄKACH TORFOWYCH NAWOŻONYCH GNOJOWICĄ I OBORNIKIEM
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2004: t. 4 z. 1 (10) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 13945 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2004 STĘŻENIE SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W
Aspekty środowiskowe w przedsiębiorstwie chemicznym
Aspekty środowiskowe w przedsiębiorstwie chemicznym prof. dr hab. Ewa Siedlecka dr Aleksandra Bielicka-Giełdoń Uniwersytet Gdański, Wydział Chemii, Katedra Technologii Środowiska Studia I stopnia BIZNES
system monitoringu zanieczyszczeń gazowych i pyłów w powietrzu atmosferycznym, z zastosowaniem zminiaturyzowanych stacji pomiarowych
system monitoringu zanieczyszczeń gazowych i pyłów w powietrzu atmosferycznym, z zastosowaniem zminiaturyzowanych stacji pomiarowych Pomiary stężeń zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego w poszczególnych
WPŁYW DODATKÓW I NAPOWIETRZANIA NA DYNAMIKĘ PROCESU KOMPOSTOWANIA
Inżynieria Rolnicza 5(123)/2010 WPŁYW DODATKÓW I NAPOWIETRZANIA NA DYNAMIKĘ PROCESU KOMPOSTOWANIA Piotr Sołowiej, Maciej Neugebauer, Janusz Piechocki Katedra Elektrotechniki i Energetyki, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski
OFERTA POMIARY CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH NA STANOWISKACH PRACY ANALIZA WÓD I ŚCIEKÓW
NA WYKONYWANIE BADAŃ OFERTA POMIARY CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH NA STANOWISKACH PRACY ANALIZA WÓD I ŚCIEKÓW EMISJI IMISJI Osoby do kontaktu: mgr Agnieszka Miśko tel. (091) 317-41-05 tel. kom. 519-501-625 agnieszka.misko@grupaazoty.com
Wpływ czynników środowiska na efekty tuczu
https://www. Wpływ czynników środowiska na efekty tuczu Autor: prof. dr hab. inż. Damian Knecht Data: 27 grudnia 2018 Niezależnie od formy prowadzonego tuczu, warunki utrzymania powinny uwzględniać wymagania
Mikroklimat w chlewni i jego wpływ na dobrostan trzody
.pl Mikroklimat w chlewni i jego wpływ na dobrostan trzody Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 9 grudnia 2015 1 / 7 .pl Mikroklimat w budynkach dla świń w ogromnym stopniu oddziałuje na dobrostan trzody
Krowa sprawca globalnego ocieplenia?
.pl https://www..pl Krowa sprawca globalnego ocieplenia? Autor: mgr inż. Joanna Soraja Tumanowicz Data: 19 czerwca 2018 Liczba ludności na świecie rośnie. Rośnie też potrzeba produkcji żywności, a w związku
DLACZEGO NIE POWINNO SIĘ SPRZEDAWAĆ I SPALAĆ SŁOMY. Zagospodarowanie resztek pożniwnych i poprawienie struktury gleby
DLACZEGO NIE POWINNO SIĘ SPRZEDAWAĆ I SPALAĆ SŁOMY Zagospodarowanie resztek pożniwnych i poprawienie struktury gleby Substancja organiczna po wprowadzeniu do gleby ulega przetworzeniu i rozkładowi przez
ANNALES UMCS. Stężenie amoniaku w pomieszczeniach hodowlanych w trakcie tuczu trzody chlewnej
ANNALES UMCS VOL. XXXIV (4) SECTIO EE ZOOTECHNICA 2016 1 Katedra Higieny Zwierząt i Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin, ² Katedra Energetyki i Środków Transportu,
BIOCHEMICZNE ZAPOTRZEBOWANIE TLENU
BIOCHEMICZNE ZAPOTRZEBOWANIE TLENU W procesach samooczyszczania wód zanieczyszczonych związkami organicznymi zachodzą procesy utleniania materii organicznej przy współudziale mikroorganizmów tlenowych.
NAPRĘŻENIA ŚCISKAJĄCE PRZY 10% ODKSZTAŁCENIU WZGLĘDNYM PRÓBEK NORMOWYCH POBRANYCH Z PŁYT EPS O RÓŻNEJ GRUBOŚCI
PRACE INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ - KWARTALNIK 1 (145) 2008 BUILDING RESEARCH INSTITUTE - QUARTERLY No 1 (145) 2008 Zbigniew Owczarek* NAPRĘŻENIA ŚCISKAJĄCE PRZY 10% ODKSZTAŁCENIU WZGLĘDNYM PRÓBEK NORMOWYCH
Current situation and future trends on management of natural fertilizers in Poland
Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska ISSN 1733-4381, vol. 17, issue 1 (2015), p. 39-46 http://awmep.org Current situation and future trends on management of natural fertilizers in Poland Wojciech
prędkości przy przepływie przez kanał
Ćwiczenie numer 5 Wyznaczanie rozkładu prędkości przy przepływie przez kanał 1. Wprowadzenie Stanowisko umożliwia w eksperymentalny sposób zademonstrowanie prawa Bernoulliego. Układ wyposażony jest w dyszę
Zakładane efekty kształcenia dla kierunku
Zakładane efekty dla kierunku Jednostka prowadząca kierunek studiów Nazwa kierunku studiów Specjalności Obszar Profil Poziom Forma Tytuł zawodowy uzyskiwany przez absolwenta Dziedziny nauki i dyscypliny
Streszczenie. Abstract. Potencjał biogenny odpadów z hodowli trzody chlewnej
Archives of Waste Management and Environmental Protection Archiwum Gospodarki Odpadami http://awmep.org ISSN 1733-4381, Vol. 13 nr 3 (2011), p-53-64 Potencjał biogenny odpadów z hodowli trzody chlewnej
Kotły z zamkniętą komorą spalania. Rozwiązania instalacji spalinowych. Piotr Cembala Stowarzyszenie Kominy Polskie
Kotły z zamkniętą komorą spalania. Rozwiązania instalacji spalinowych Piotr Cembala Stowarzyszenie Kominy Polskie Dwufunkcyjny kocioł z zamkniętą komorą spalania i zasobnikiem ciepła 1-dopływ powietrza,
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1134
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1134 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 6 Data wydania: 5 sierpnia 2014 r. Nazwa i adres AB 1134 PRZEDSIĘBIORSTWO
Str 1/7 SPRAWOZDANIE. z pracy badawczej pt.:
Str 1/7 SPRAWOZDANIE z pracy badawczej pt.: Badanie stężeń zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego z instalacji BIOFILTR w podoczyszczalni ścieków zlokalizowanej w Zakładach Uniq Lisner Spółka z o.o.
LIKWIDUJE BIOGENY ORGANICZNE, OGRANICZA NADMIAR AZOTU I FOSFORU, USUWA ODORY W SIECI KANALIZACYJNEJ
LIKWIDUJE BIOGENY ORGANICZNE, OGRANICZA NADMIAR AZOTU I FOSFORU, USUWA ODORY W SIECI KANALIZACYJNEJ POPRAWA JAKOŚCI WÓD ZLEWNI MORZA BAŁTYCKIEGO RAMOWA DYREKTYWA WODNA (2000/60/WE) DYREKTYWA ŚCIEKOWA (91/271/EWG)
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Innowacyjne rozwiązania usuwania i magazynowania nawozu naturalnego
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Innowacyjne rozwiązania usuwania i magazynowania nawozu naturalnego prof. dr hab. inż. Wacław Romaniuk mgr inż. Marcin Majchrzak Warszawa 25.11.2014 1 Punkt wyjścia
SKRUBERY. Program Odor Stop
Program Odor Stop SKRUBERY PROGRAM ODOR STOP Firma oferuje różne technologie w celu zmniejszenia uciążliwości zapachowej. Firma specjalizuje się w stosowaniu takich technologii jak: bariery antyodorowe,
Określenie możliwości redukcji emisji gazowych z utrzymania świń poprzez zastosowanie biofiltracji powietrza*
Rocz. Nauk. Zoot., T. 42, z. 1 (2015) 23 33 Określenie możliwości redukcji emisji gazowych z utrzymania świń poprzez zastosowanie biofiltracji powietrza* * Wojciech Krawczyk 1, Jacek Walczak 1, Eugeniusz
WYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU
WYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU ZA GŁÓWNE ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ UWAŻANE SĄ: -przemysł -transport -rolnictwo -gospodarka komunalna Zanieczyszczenie gleb Przyczyny zanieczyszczeń gleb to, np.: działalność
w zakresie kontroli osób b fizycznych alność
Obowiązki organów w gminy w zakresie kontroli osób b fizycznych prowadzących działalno alność rolniczą, wynikające m.in. z ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu i przepisów w wykonawczych
AKTYWNOŚĆ FOSFATAZY I ZAWARTOŚĆ FOSFORU W GLEBIE SPOD WYBRANYCH ROŚLIN UPRAWNYCH NAWOŻONYCH GNOJOWICĄ
Proceedings of ECOpole DOI: 10.2429/proc.2012.6(1)032 2012;6(1) Joanna LEMANOWICZ 1 i Jan KOPER 1 AKTYWNOŚĆ FOSFATAZY I ZAWARTOŚĆ FOSFORU W GLEBIE SPOD WYBRANYCH ROŚLIN UPRAWNYCH NAWOŻONYCH GNOJOWICĄ ACTIVITY
ZMIANY WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW JAKOŚCI WODY RZEKI PROSNY PRZEPŁYWAJĄCEJ PRZEZ ZBIORNIK PSURÓW
Proceedings of ECOpole Vol. 4, No. 2 2010 Mirosław WIATKOWSKI 1 ZMIANY WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW JAKOŚCI WODY RZEKI PROSNY PRZEPŁYWAJĄCEJ PRZEZ ZBIORNIK PSURÓW CHANGES OF SELECTED INDICATORS ON WATER QUALITY
GLOBAL METHANE INITIATIVE PARTNERSHIP-WIDE MEETING 12-14.10.2011 Kraków, Poland
GLOBAL METHANE INITIATIVE PARTNERSHIP-WIDE MEETING 12-14.10.2011 Kraków, Poland INSTITUTE OF TECHNOLOGY AND LIVE SCIENCES POZNAŃ BRANCH Department of Environmental Management in Livestock Buildings and
do przetargu na Wykonanie pomiarów gwarancyjnych instalacji katalitycznego odazotowania spalin na bloku nr 5 5 (dalej Ogłoszenie Ogłoszenie )
MODYFIKACJA NR 2 TREŚCI OGŁOSZENIA do przetargu na Wykonanie pomiarów gwarancyjnych instalacji katalitycznego odazotowania spalin na bloku nr 5 5 (dalej Ogłoszenie Ogłoszenie ) 1. Zamawiający dokonał modyfikacji
Zanieczyszczenia pyłowe i gazowe : podstawy obliczenia i sterowania. poziomem emisji / Ryszard Marian Janka. Warszawa, 2014 Spis treści
Zanieczyszczenia pyłowe i gazowe : podstawy obliczenia i sterowania poziomem emisji / Ryszard Marian Janka. Warszawa, 2014 Spis treści Przedmowa Wykaz waŝniejszych oznaczeń i symboli IX XI 1. Emisja zanieczyszczeń
STYMULATOR BIOLOGICZNYCH PRZEMIAN PRODUKTÓW UBOCZNYCH CHOWU ZWIERZĄT
STYMULATOR BIOLOGICZNYCH PRZEMIAN PRODUKTÓW UBOCZNYCH CHOWU ZWIERZĄT Dzięki swej żywotności gleba jest źródłem życia. KORZYŚCI, JAKIE NIOSĄ SUBSTANCJE ORGANICZNE DLA ROLNICTWA ZRÓWNOWAŻONEGO SUBSTANCJE
KOMPUTEROWY MODEL UKŁADU STEROWANIA MIKROKLIMATEM W PRZECHOWALNI JABŁEK
Inżynieria Rolnicza 8(117)/2009 KOMPUTEROWY MODEL UKŁADU STEROWANIA MIKROKLIMATEM W PRZECHOWALNI JABŁEK Ewa Wachowicz, Piotr Grudziński Katedra Automatyki, Politechnika Koszalińska Streszczenie. W pracy
Zawartość składników pokarmowych w roślinach
Zawartość składników pokarmowych w roślinach Poszczególne rośliny różnią się zawartością składników pokarmowych zarówno w organach wegetatywnych, jak i generatywnych. Wynika to z różnych funkcji, jakie
Zalecenia nawozowe dla chryzantemy wielkokwiatowej uprawianej w pojemnikach na stołach zalewowych
INSTYTUT OGRODNICTWA ZAKŁAD UPRAWY I NAWOŻENIAROSLIN OGRODNICZYCH Pracownia Uprawy i Nawożenia Roślin Ozdobnych 96-100 Skierniewice, ul. Rybickiego 15/17 tel./fax: 46 845547 e-mail: Jacek.Nowak@inhort.pl
ŁADUNEK SKŁADNIKÓW NAWOZOWYCH WNOSZONYCH Z OPADEM ATMOSFERYCZNYM NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI NA PRZYKŁADZIE PÓL DOŚWIADCZALNYCH W FALENTACH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2006: t. 6 z. specj. (17) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 23 27 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2006 ŁADUNEK SKŁADNIKÓW NAWOZOWYCH
ANNALES. Stanisław Kalembasa, Andrzej Wysokiński
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE LUBLIN VOL. LIX, Nr 4 * CURIE- S K Ł O D O W S K A POLONIA SECTIO E 2004 Katedra Gleboznawstwa i Chemii Rolniczej, Akademia Podlaska ul. B. Prusa 14, 0810, Poland Stanisław
Uwarunkowania prawne obejmujące zagadnienia dotyczące wprowadzania ścieków komunalnych do środowiska
Uwarunkowania prawne obejmujące zagadnienia dotyczące wprowadzania ścieków komunalnych do środowiska Katarzyna Kurowska Ścieki komunalne - definicja Istotnym warunkiem prawidłowej oceny wymagań, jakim
Technologie ochrony atmosfery
Technologie ochrony atmosfery Wprowadzenie do przedmiotu czyli z czym to się je Kazimierz Warmiński Literatura: Szklarczyk M. 2001. Ochrona atmosfery. Wydawnictwo UWM Olsztyn. Mazur M. 2004. Systemy ochrony
EKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH
EKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH Dr hab Irena Burzyńska Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Laboratorium Badawcze Chemii Środowiska e-mail iburzynska@itepedupl 1 WSTĘP Sposób użytkowania
1. Regulamin bezpieczeństwa i higieny pracy... 10 2. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach... 12 Literatura... 12
Spis treści III. Wstęp... 9 III. Zasady porządkowe w pracowni technologicznej... 10 1. Regulamin bezpieczeństwa i higieny pracy... 10 2. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach... 12 Literatura... 12 III. Wskaźniki
Opracował: Marcin Bąk
PROEKOLOGICZNE TECHNIKI SPALANIA PALIW W ASPEKCIE OCHRONY POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO Opracował: Marcin Bąk Spalanie paliw... Przy produkcji energii elektrycznej oraz wtransporcie do atmosfery uwalnia się
Ekologiczna ścieżka edukacyjna
Ekologiczna ścieżka edukacyjna Lp. Treści ogólne Treści szczegółowe Osiągnięcia przedmiot klasa 1. Ekonomiczne i społeczne aspekty Uczeń potrafi: związków między człowiekiem i jego działalnością a środowiskiem.wartość
Wpływ systemu chowu bydła na stężenie gazów cieplarnianych i amoniaku w oborach. Seminarium
Wpływ systemu chowu bydła na stężenie gazów cieplarnianych i amoniaku w oborach Seminarium Standaryzacja obiektów zagrodowej infrastruktury technicznej ze szczególnym uwzględnieniem budowli i budynków
SPRAWOZDANIE Z MONITORINGU JAKOŚCI POWIETRZA W 2009 ROKU
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W RZESZOWIE DELEGATURA W JAŚLE SPRAWOZDANIE Z MONITORINGU JAKOŚCI POWIETRZA W 2009 ROKU Stanowisko pomiarowe: ŻYDOWSKIE Jasło, luty 2010 r. 1. Położenie i najbliższe
Emisja gazów cieplarnianych i amoniaku z tuczarni na głębokiej ściółce
PROBLEMY INŻYNIERII ROLNICZEJ PIR 2014 (I III): z. 1 (83) PROBLEMS OF AGRICULTURAL ENGINEERING s. 83 90 Wersja pdf: www.itep.edu.pl/wydawnictwo ISSN 1231-0093 Wpłynęło 18.11.2013 r. Zrecenzowano 18.12.2013
PROGNOZA REDUKCJI EMISJI GHG W POLSKIM CHOWIE ZWIERZĄT GOSPODARSKICH DO 2050 R.*
PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY NATIONAL RESEARCH INSTITUTE OF ANIMAL PRODUCTION PROGNOZA REDUKCJI EMISJI GHG W POLSKIM CHOWIE ZWIERZĄT GOSPODARSKICH DO 2 R.* Jacek Walczak * - Na podstawie opracowania wykonanego
KSZTAŁTOWANIE WARUNKÓW ŚRODOWISKOWYCH W NOWOCZESNYCH OBIEKTACH INWENTARSKICH
Problemy Inżynierii Rolniczej nr 4/2008 Wacław Romaniuk Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa w Warszawie Akademia Rolnicza w Szczecinie Andrzej Karbowy Akademia Rolnicza w Szczecinie
BADANIA PODATNOŚCI ŚCIEKÓW Z ZAKŁADU CUKIERNICZEGO NA OCZYSZCZANIE METODĄ OSADU CZYNNEGO
oczyszczanie, ścieki przemysłowe, przemysł cukierniczy Katarzyna RUCKA, Piotr BALBIERZ, Michał MAŃCZAK** BADANIA PODATNOŚCI ŚCIEKÓW Z ZAKŁADU CUKIERNICZEGO NA OCZYSZCZANIE METODĄ OSADU CZYNNEGO Przedstawiono
Budowa ferm wielkoprzemysłowych w kontekście ochrony zasobów wodnych. Wojciech Frątczak Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie
Budowa ferm wielkoprzemysłowych w kontekście ochrony zasobów wodnych Wojciech Frątczak Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie Zanieczyszczenia obszarowe pochodzenia rolniczego AZOT FOSFOR 44%
CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH W REJONIE DOŚWIADCZEŃ ŁĄKOWYCH W FALENTACH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2006: t. 6 z. specj. (17) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 15 22 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2006 CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH
Wpływ niektórych czynników na skład chemiczny ziarna pszenicy jarej
NR 218/219 BIULETYN INSTYTUTU HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN 21 SZYMON DZIAMBA IZABELLA JACKOWSKA 1 Katedra Szczegółowej Uprawy Roślin 1 Katedra Chemii Akademia Rolnicza w Lublinie Wpływ niektórych czynników
Ograniczanie emisji gazów cieplarnianych jako wyznacznik nowych kierunków badań rolniczych i współpracy naukowej
Ograniczanie emisji gazów cieplarnianych jako wyznacznik nowych kierunków badań rolniczych i współpracy naukowej Stanisław Krasowicz Wiesław Oleszek Wykonano w ramach zad. 2.6 PW IUNG-PIB Puławy, 2017
Badanie stanu fizycznego zanieczyszczenia wód w gminie Raba Wyżna.
Badanie stanu fizycznego zanieczyszczenia wód w gminie Raba Wyżna. Zanieczyszczenie wód - niekorzystne zmiany właściwości fizycznych, chemicznych i bakteriologicznych wody spowodowane wprowadzaniem w nadmiarze
Sprawozdanie z badań jakości powietrza wykonanych ambulansem pomiarowym w Tarnowskich Górach w dzielnicy Osada Jana w dniach
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W KATOWICACH DELEGATURA W CZĘSTOCHOWIE ul. Rząsawska 24/28 tel. (34) 369 41 20, (34) 364-35-12 42-200 Częstochowa tel./fax (34) 360-42-80 e-mail: czestochowa@katowice.wios.gov.pl
LABORATORIUM MECHANIKI PŁYNÓW
Ćwiczenie numer 5 Wyznaczanie rozkładu prędkości przy przepływie przez kanał 1. Wprowadzenie Stanowisko umożliwia w eksperymentalny sposób zademonstrowanie prawa Bernoulliego. Układ wyposażony jest w dyszę
... ...J CD CD. N "f"'" Sposób i filtr do usuwania amoniaku z powietrza. POLITECHNIKA LUBELSKA, Lublin, PL 09.11.2009 BUP 23/09
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19)PL (11)212766 (13) 81 (21) Numer zgłoszenia 385072 (51) Int.CI 801D 53/04 (2006.01) C01C 1/12 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data
ROLNICZE ZAGOSPODAROWANIE ŚCIEKU POFERMENTACYJNEGO Z BIOGAZOWNI ROLNICZEJ - OGRANICZENIA I SKUTKI. Witold Grzebisz
ROLNICZE ZAGOSPODAROWANIE ŚCIEKU POFERMENTACYJNEGO Z BIOGAZOWNI ROLNICZEJ - OGRANICZENIA I SKUTKI Witold Grzebisz Katedra Chemii Rolnej Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Plan prezentacji Produkcja biogazu
Biogazownie rolnicze w Polsce doświadczenia z wdrażania i eksploatacji instalacji
Biogazownie rolnicze w Polsce doświadczenia z wdrażania i eksploatacji instalacji Lech Ciurzyński Wiceprezes Zarządu DGA Energia Sp. z o.o. Kielce, 12 marca 2010 r. Program prezentacji I. Co to jest biogazownia?
MATERIAŁY SZKOLENIOWE
POLSKIE TOWARZYSTWO BIOMASY MATERIAŁY SZKOLENIOWE Tytuł szkolenia Monitoring skuteczności funkcjonowania instalacji agroenergetycznych oraz efektywności energetycznego wykorzystania surowców w aspekcie
Wdrożenie dyrektywy IED realne koszty i korzyści dla środowiska? Marzena Jasińska - Łodyga Grupa Ożarów S.A.
Wdrożenie dyrektywy IED realne koszty i korzyści dla środowiska? Marzena Jasińska - Łodyga Grupa Ożarów S.A. Historia Zakładu Czerwiec 1974 decyzja o powołaniu Cementowni Ożarów Listopad 1977 - uruchomienie
Pasze pełnoporcjowe. Trzoda chlewna
Pasze pełnoporcjowe Trzoda chlewna Prestarter > dla prosiąt od 5-7 dnia życia do masy ciała ok. 10-12 kg (do ok. 10-14 dni po odsadzeniu) Prestartery Agrifirm mają za zadanie pomóc bezpiecznie odsadzić
prof. dr hab. Tadeusz Filipek, dr Monika Skowrońska Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
prof. dr hab. Tadeusz Filipek, dr Monika Skowrońska Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie 1 Prognozowany wzrost: produkcji zbóż, światowej populacji ludności, zużycia nawozów i areałów rolniczych [adapted
WYKAZ METOD BADAWCZYCH w WBJ-2 (Pobieranie próbek) Metoda badawcza
WYKAZ METOD BADAWCZYCH w WBJ-2 () L.p. Badany obiekt 1 Gazy odlotowe E) 2 Gazy odlotowe E) 3 Gazy odlotowe E) 4 Gazy odlotowe E) 5 Gazy odlotowe E) 6 Gazy odlotowe E) Oznaczany składnik lub parametr pyłu
Poferment z biogazowni nawozem dla rolnictwa
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Dr inż. Magdalena Szymańska Poferment z biogazowni nawozem dla rolnictwa Kraków, 2013 r. Masa pofermentacyjna??? Uciążliwy odpad Cenny nawóz SUBSTRATY
WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY
WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY Instrukcja przygotowana w Pracowni Dydaktyki Chemii Zakładu Fizykochemii Roztworów. 1. Zanieczyszczenie wody. Polska nie należy do krajów posiadających znaczne
MARSZAŁEK WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO
MARSZAŁEK WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO DSR-II-1.7222.122.2016 Poznań, dnia 1marca 2017 r. za dowodem doręczenia DECYZJA Na podstawie art. 181 ust. 1 pkt 1, art. 183 ust. 1, art. 192, art. 201 ust. 1, art.
Wpływ rolnictwa konwencjonalnego na środowisko, w tym na Morze Bałtyckie
Wpływ rolnictwa konwencjonalnego na środowisko, w tym na Morze Bałtyckie Józef Tyburski Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Warszawa, 3-4 listopada 2010 r. Wpływ rolnictwa na środowisko zależy od
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA. z dnia 23 grudnia 2002 r.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. (Dz. U. z dnia 31 grudnia 2002 r.)
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁ ODOWSKA LUBLIN POLONIA
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁ ODOWSKA LUBLIN POLONIA VOL. LVII SECTIO E 2002 1 Katedra Szczegółowej Uprawy Roślin, Akademia Rolnicza w Lublinie, ul. Akademicka 15, 20-950 Lublin 1, Poland 2 Instytut
POMIARY PARAMETRÓW ŚRODOWISKA W POMIESZCZENIACH CZYSTYCH
POMIARY PARAMETRÓW ŚRODOWISKA W POMIESZCZENIACH CZYSTYCH Pomiar ilości cząstek w pomieszczeniu czystym Badanym obiektem jest powietrze w środowisku pracy. Badanie określą czystość powietrza w zamkniętym