Bia³ka jaja kurzego: prekursory bioaktywnych peptydów* )
|
|
- Konrad Sokołowski
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Medycyna Wet. 2011, 67 (3) 157 Artyku³ przegl¹dowy Review Bia³ka jaja kurzego: prekursory bioaktywnych peptydów* ) ALEKSANDRA ZAMBROWICZ, MONIKA ELAZKO, TADEUSZ TRZISZKA Katedra Technologii Surowców Zwierzêcych i Zarz¹dzania Jakoœci¹ Wydzia³u Nauk o ywnoœci UP, ul. Norwida 25/27, Wroc³aw Zambrowicz A., elazko M., Trziszka T. Hen egg proteins: precursors of bioactive peptides Summary Biologically active peptides are of particular interest to food science and nutrition because they may act as potential physiological modulators of metabolism. Hidden or inactive in the amino-acid sequence of food proteins, they can be released or activated in vivo during gastrointestinal digestion, or in vitro during enzymatic hydrolysis and food processing. Egg proteins are an important source of these bioactive peptides. In recent years, major egg protein components, ovoalbumin, conalbumin, ovomucin and phosvitin, have also been shown to contain bioactive sequences. Peptides showing antiadhesive, anticancer as well as immunomodulatory activities were found in ovomucin sequence. Immunoregulative peptides were also found in peptic and chymotryptic hydrolysates of ovoalbumin. Ovocinin and ovocinin(2-7) angiotensin-converting enzyme inhibitory peptides, whose pharmacological activity was observed in micromolar concentrations were liberated during in vitro proteolysis of ovoalbumin. Furthermore, many egg protein hydrolysates showed antimicrobial and antioxidant activity after proteolysis with different enzymes, and several active peptides were isolated and identified. Keywords: bioactive peptides, hydrolysis, antioxidant activity, antimicrobial activity Dieta pe³ni znacz¹c¹ rolê w kszta³towaniu kondycji zdrowotnej organizmu. Przyk³adem substancji wywieraj¹cych ró ne efekty zdrowotne s¹ bioaktywne peptydy uwalniane z bia³ek ywnoœciowych pod wp³ywem dzia³ania enzymów proteolitycznych (13). Wyró nia siê: peptydy opiatowe, peptydy o aktywnoœci immunostymuluj¹cej, obni aj¹cej ciœnienie krwi, hamuj¹ce agregacjê p³ytek krwi, peptydy o aktywnoœci przeciwutleniaj¹cej, przeciwdrobnoustrojowej oraz peptydy noœniki jonów metali (13, 30). Okreœlona aktywnoœæ peptydów uwarunkowana jest rodzajem i lokalizacj¹ reszt aminokwasowych zawartych w ich pierwszorzêdowej strukturze (32). Prekursorami biopeptydów mog¹ byæ bia³ka ywnoœciowe, zarówno pochodzenia zwierzêcego, takie jak bia³ka mleka (kazeina, bia³ka serwatkowe) czy bia³ka miêœni (miozyna, kolagen), jak i roœlinnego: bia³ka soi (glicynina, â-konglicynina) i bia³ka pszenicy (10, 15, 21, 23, 24, 38, 39). Bogatym Ÿród³em bioaktywnych peptydów, których w³aœciwoœci stanowi¹ temat niniejszego opracowania, s¹ tak e bia³ka jaja kurzego (35, 41). * ) Badania finansowane przez MNSzW w ramach projektu nr NN Aktywnoœæ przeciwdrobnoustrojowa Lizozym jest czynnikiem bakteriobójczym. Jako mukopeptyd-n-acetylomuramyl-hydrolaza rozk³ada wi¹zania â-1-4-glikozydowe peptydoglikanu, znajduj¹cego siê w œcianie komórkowej bakterii G+ (11, 14, 25, 40). Bia³ko to poddane hydrolizie nabywa przeciwdrobnoustrojow¹, nieenzymatyczn¹ aktywnoœæ, której spektrum dzia³ania obejmuje tak e bakterie G (18, 34). W wyniku hydrolitycznego dzia³ania klostrypainy z lizozymu uwalniany jest peptyd odpowiadaj¹cy fragmentowi: (f ) bia³ka (35). Jest on czêœci¹ domeny o strukturze: helisa-pêtla-helisa (f ), tworz¹cej szczelinê, w której zlokalizowane jest centrum aktywne lizozymu. Aktywnoœæ tego peptydu powi¹zana jest z obecnoœci¹ motywu helisa-pêtla-helisa powszechnie wystêpuj¹cej w bia³kach oddzia³uj¹cych z membran¹ i w bia³kach wi¹ ¹cych DNA (16-18, 35). Aktywnoœæ antymikrobiologiczn¹ wobec bakterii G+ (Staphylococcus aureus), jak i G (Escherichia coli) wykazuj¹ tak e peptydy generowane z dwóch innych fragmentów lizozymu: (f ) i (f 15-21) (29). Czêœciowa hydroliza natywnego lizozymu pepsyn¹ te pro-
2 158 wadzi do uzyskania mieszaniny peptydów (LzP) wykazuj¹cej aktywnoœæ wobec bakterii rodzaju Bacillus (1). Preparat ten, zachowuj¹c 11% aktywnoœci mukopeptydylo-n-acetylomuramyl-hydrolazy, ca³kowicie hamuje wzrost szczepów: B. subtilis, B. licheniformis, B. pumilus, B. mycoides, B. coagulans, B. amyloliquefaciens, B. megaterium, B. polymexa i B. macerans. Pod wp³ywem ogrzewania przez 30 min. w temperaturze 95 C, w zakresie ph od 4,5 do 7 hydrolizat LzP zachowuje aktywnoœæ. Dziêki tym w³aœciwoœciom preparat LzP mo e znaleÿæ zastosowanie jako naturalny konserwant w ywnoœci (1). Prekursorem przeciwdrobnoustrojowo aktywnych peptydów jest tak e owoalbumina, g³ówne bia³ko jaja. Trypsyna bydlêca prowadzi do uwolnienia z tego bia³ka m.in. penta-, heksai oktapeptydów ((Ser-Ala-Leu-Ala-Met (f 36-40), Ser- -Ala-Leu-Ala-Met-Val-Tyr (f 36-42), Tyr-Pro-Ile-Pro- -Glu-Tyr-Leu-Gln (f ), Glu-Leu-Ile-Asn- -Ser-Trp (f ), Asn-Val-Leu-Gln-Pro-Ser-Ser (f )), wykazuj¹cych siln¹ aktywnoœæ bakteriobójcz¹ wobec bakterii Bacillus subtilis BGA. Bakterie te okaza³y siê tak e wra liwe na dzia³anie innych peptydów: Ala-Glu-Glu-Arg-Tyr-Pro-Ile-Leu-Ile-Glu- -Tyr-Leu (f ), Gly-Ile-Ile-Arg-Asn (f ) i Thr-Ser-Ser-Asn-Val-Met-Glu-Glu-Arg (f ), uwolnionych z tego samego bia³ka pod wp³ywem chymotrypsyny bydlêcej (33). Przeciwdrobnoustrojowa aktywnoœæ peptydów, szczególnie w stosunku do bakterii G wynika z ich zdolnoœci do wi¹zania siê z lipopolisacharydami œciany komórkowej. W wyniku agregacji peptydów w b³onie cytoplazmatycznej powstaj¹ kana³y powoduj¹ce jej destabilizacjê, co w rezultacie prowadzi do œmierci komórki. Inny mechanizm dzia- ³ania niektórych peptydów polega na ich przejœciu przez membranê do cytoplazmy i ³¹czeniu siê z DNA (2, 4, 37). Obecnoœæ w sekwencji peptydów takich aminokwasów, jak tryptofan i arginina wzmaga ich aktywnoœæ antymikrobiologiczn¹. Trypytofan obecny w peptydzie wykazuje powinowactwo do b³ony komórkowej, sprzyja fa³dowaniu siê peptydów w roztworach wodnych, umo liwiaj¹c im przyjêcie struktury amfifilowej, niezbêdnej przy transporcie przez b³onê cytoplazmatyczn¹. Arginina natomiast nadaje peptydom ³adunek dodatni, tworzy wi¹zania wodorowe z anionowymi sk³adnikami b³ony komórkowej, co umo liwia oddzia³ywanie peptyd b³ona cytoplazmatyczna (2, 37). Podobny efekt bakteriocydny przypisywany jest 9,9 kda fragmentowi (f ) konalbuminy (OTAP 92), aktywnemu wobec bakterii G+ i G. Peptyd OTAP 92, podobnie jak peptydy uwalniane pod wp³ywem pepsyny z laktoferyny mleka kobiecego i krowiego lub jak bakteriocydne peptydy powstaj¹ce podczas hydrolizy zasadowego inhibitora trypsyny trzustki przez klosrtypainê, pochodzi z N-koñcowego fragmentu ³añcucha polipeptydowego i ma kationowy charakter (4, 11, 17). Peptyd OTAP-92 posiada trzy wi¹zania dwusiarczkowe, z których dwa Medycyna Wet. 2011, 67 (3) zaanga owane s¹ w stabilizacjê struktury pastora³u. W strukturze tej zidentyfikowano dwie reszty tryptofanu zlokalizowane w rejonie á-helikalnym, odpowiedzialnym za oddzia³ywanie z membran¹ komórkow¹. Budowa tego fragmentu jest charakterystyczna dla bia- ³ek oddzia³uj¹cych z lipidami membrany cytoplazmatycznej. Domena ta pe³ni rolê regulatora aktywnoœci proteolitycznej oraz mediatora wi¹ ¹cego siê z komponentami œciany komórkowej bakterii, bia³kami i fosfolipidami. Podobny motyw wystêpuje tak e w owadzich defensynach (16-18, 26). Peptyd OTAP-92 jest tak e czynnikiem antywirulentnym, skutecznym w unieczynnieniu wirusa choroby Mareka u kurcz¹t (26). Aktywnoœæ przeciwadhezyjna Pierwszym etapem infekcji jest adhezja bakterii i wirusów na powierzchni komórek nab³onka, który stanowi barierê chroni¹c¹ organizm przed czynnikami zewnêtrznymi. W procesie tym niezbêdne jest zwi¹zanie siê bakteryjnych adhezyn z ³añcuchami oligosacharydów zlokalizowanymi na powierzchni komórek nab³onka. Warunkuje to dalsze przenikanie bakterii do wnêtrza komórki (26, 36). Niektóre peptydy mog¹ byæ konkurencyjne w stosunku do oligosacharydów i blokowaæ aktywne centra bakterii, uniemo liwiaj¹c im zwi¹zanie siê z powierzchni¹ komórek gospodarza. Kobayashi i wsp. (22) wykazali, e taki sam efekt wywieraj¹ peptydy uwolnione pod wp³ywem dzia³ania enzymatycznego preparatu Pronase z owomucyny jaja kurzego. Te wysoko glikozylowane produkty, nazwane ovomucin glykopeptides (OGP), dziêki obecnoœci specyficznego miejsca wi¹zania zawieraj¹cego kwas sialowy, wykazuj¹ silne w³aœciwoœci wi¹zania komórek bakterii Escherichia coli O157:H7 (26, 42). Glikopeptydy te posiadaj¹ tak e siln¹ aktywnoœæ wi¹zania siê z paramyksowirusem wywo³uj¹cym chorobê Newcastle oraz aktywnoœæ przeciwwirusow¹ wobec bydlêcego rotawirusa i wirusa grypy (26, 42). Aktywnoœæ immunostymuluj¹ca Cytokiny maj¹ kluczowe znaczenie w uk³adzie immunologicznym (26). S¹ to rozpuszczalne bia³ka wp³ywaj¹ce na wzrost, proliferacjê i pobudzenie komórek bior¹cych udzia³ w odpowiedzi odpornoœciowej oraz komórek hemopoetycznych (19, 26). Interesuj¹ce w³aœciwoœci immunoregulatorowe, wp³ywaj¹ce miêdzy innymi na indukcjê komórek T, pobudzaj¹cych wydzielanie cytokin: interleukin- (IL) 4, IL-10, IL-13, interferon- (IFN) gamma i IL-6, posiadaj¹ peptydy, których bia³kiem prekursorowym jest owomukoid. Peptydy te otrzymano na drodze chemicznej syntezy (SPPS) (26). Immunostymuluj¹ce peptydy stwierdzono w hydrolizatach pepsynowych (heptapeptyd:(f 77-84)) i chymotrypsynowych (oktapeptyd:(f )) owoalbuminy. Stymuluj¹ one aktywnoœæ fagocytarn¹ makrofagów, podobnie jak peptydy aktywne in vitro, uwolnione z owomucyny (26).
3 Medycyna Wet. 2011, 67 (3) 159 Aktywnoœæ przeciwnowotworowa Szczególne zainteresowanie budz¹ peptydy wykazuj¹ce aktywnoœæ przeciwnowotworow¹. Przyk³adem s¹ oligopeptydy o masach: 220 i 120 kda, pochodz¹ce z owomucyny. Podanie myszom bezpoœrednio do guzów mniejszego peptydu zawieraj¹cego zarówno kwas sialowy, jak i w formie pozbawionej tego kwasu, efektywnie wp³ynê³o na zahamowanie ich wzrostu. Dowodzi to, e aktywnoœæ przeciwnowotworowa prawdopodobnie nie jest zwi¹zana tylko z obecnoœci¹ aktywnego centrum (zawieraj¹cego kwas sialowy) charakterystycznego dla tej grupy oligopeptydów (43). Aktywnoœæ przeciwutleniaj¹ca Wolne rodniki s¹ to moleku³y posiadaj¹ce niesparowany elektron, charakteryzuj¹ce siê zdolnoœci¹ do reagowania z ró nymi cz¹steczkami, takimi jak: bia³ka, lipidy i DNA (44). Ich wysoka reaktywnoœæ spowodowana jest d¹ eniem do osi¹gniêcia stabilnej formy poprzez przy³¹czanie brakuj¹cego elektronu. Przeciwutleniacze s¹ substancjami zapobiegaj¹cymi tym reakcjom. Mechanizm ich dzia³ania jest zró nicowany. Jedne powoduj¹ przerywanie ³añcucha autooksydacji przez dostarczenie atomu wodoru i konwersjê wolnych rodników do bardziej stabilnych form, inne natomiast rozk³adaj¹ nadtlenki drog¹ nierodnikow¹ b¹dÿ zmiataj¹ tlen lub te wygaszaj¹ jego singletow¹ formê (7). Aktywnoœæ przeciwutleniaj¹ca peptydów uwarunkowana jest mas¹ oraz rodzajem i pozycj¹ reszt aminokwasowych zawartych w strukturze (32). Wynika ona miêdzy innymi ze zdolnoœci aromatycznych aminokwasów (tyrozyny, tryptofanu i histydyny) do ³atwego odszczepiania wodoru, bêd¹cego donorem elektronu dla wolnego rodnika d¹ ¹cego do przyjêcia stabilnej formy poprzez ich sparowanie (32). W wiêkszoœci przeciwutleniaj¹cych peptydów znajduje siê strategiczna strefa obejmuj¹ca wy ej wymienione reszty aminokwasowe. Trzy antyoksydacyjne peptydy wyizolowane z hydrolizatu owoalbuminy zawieraj¹ w drugiej pozycji sekwencji reszty histydyny (41). Tak e posiadaj¹ce reszty aromatyczne dwa peptydy otrzymane pod wp³ywem preparatu proteolitycznego Alcalase z bia³ek ó³tka wykazuj¹ zdolnoœæ hamowania reakcji utleniania kwasu linolowego (32). Z³o one s¹ one z 10 i 15 aminokwasów o pierwszorzêdowej strukturze, odpowiednio: Leu-Met-Ser-Tyr-Met-Trp- -Ser-Thr-Ser-Met i Leu-Glu-Leu-His-Lys-Leu-Arg- -Ser-Ser-His-Trp-Phe-Ser-Arg-Arg. Charakterystyczn¹ cech¹ tych peptydów jest obecnoœæ reszty leucyny w pozycji N-koñcowej, warunkuj¹cej ich bioaktywnoœæ (32). Taki sam efekt przeciwutleniaj¹cy wywiera preparat z³o ony z frakcji peptydów o masach cz¹steczkowych nie przekraczaj¹cych 1 kda, otrzymany w wyniku proteolitycznego dzia³ania bakteryjnych enzymów (Bacillus sp.) na bia³ka ó³tka. Kolejnymi peptydami wykazuj¹cymi przeciwutleniaj¹c¹ aktywnoœæ s¹ peptydy: Arg-Ala-Asp-His-Pro-Phe-Leu i Tyr-Ala- -Glu-Glu-Arg-Tyr-Pro-Ile-Leu uwolnione z owoalbuminy pod wp³ywem pepsyny, które wykazuj¹ zdolnoœæ zmiatania wolnych rodników AAPH (6). Podobn¹ aktywnoœæ przeciwutleniaj¹c¹ wobec rodników 2,2-difenylo-1-pikrylhydrazylowych (DPPH) obserwowano dla peptydów uwolnionych z bia³kowych ubocznych produktów, otrzymanych w procesie izolacji lizozymu i cystatyny z bia³ka jaja (12). Natomiast hydroliza foswityny trypsyn¹ wo³ow¹ prowadzi do uzyskania frakcji peptydowych o zdolnoœci hamowania utleniania kwasu linolowego, wymiatania wolnych rodników DPPH oraz chelatowania jonów elaza (II). Peptydy te charakteryzuj¹ siê wysok¹ zawartoœci¹ fosforu oraz aminokwasów, takich jak: histydyna, metionina i tyrozyna (45). Wykazano, e produkty z foswityny, hamuj¹c zale n¹ od jonów elaza reakcjê powstawania najbardziej reaktywnych wolnych rodników hydroksylowych, wykazuj¹ w³aœciwoœci ochronne wobec DNA. Tym samym bia³ko to i jego peptydy rozpatrywane s¹ jako czynniki zapobiegaj¹ce wystêpowaniu chorób wywo³ywanych stresem oksydacyjnym, takich jak: rak jelita grubego, choroba Alzheimera czy choroba Parkinsona (26). Peptydy noœniki jonów metali Z ywieniowego punktu widzenia istotne znaczenie maj¹ peptydy wi¹ ¹ce jony metali. Peptydy zasocjowane z mikroelementami mog¹ s³u yæ jako noœniki, u³atwiaj¹c ich absorpcjê. Wynika to z obecnoœci w uk³adzie pokarmowym specyficznych systemów transportuj¹cych krótkie peptydy (5). W³aœciwoœci¹ wi¹zania jonów metali charakteryzuj¹ siê miêdzy innymi fosfopeptydy uwalniane pod wp³ywem trypsyny z foswityny (3, 20). Podobnie jak fosfopeptydy, uwalniane z kazein mleka krowiego, fosfopeptydy pochodz¹ce z foswityny charakteryzuj¹ siê du ¹ zawartoœci¹ fosfoseryny, która umo liwia wi¹zanie jonów dwuwartoœciowych wapnia. W takiej formie s¹ najlepiej przyswajane przez organizm (3, 4, 20). Peptydy te najprawdopodobniej znajd¹ najwiêksze wykorzystanie w technologii ywnoœci jako dodatki dietetyczne i od ywcze ze szczególnym przeznaczeniem dla osób cierpi¹cych na osteoporozê. Aktywnoœæ przeciwhipertensyjna Aktualnie spoœród nasilaj¹cych siê chorób cywilizacyjnych, wynikaj¹cych miêdzy innymi z niezdrowego stylu ycia najczêstsze s¹ choroby uk³adu kr¹ enia. Nadciœnienie têtnicze krwi jest jedn¹ z nich. Peptydy antyhipertensyjne mog¹ byæ naturalnymi zwi¹zkami farmakologicznymi. Hamuj¹ one aktywnoœæ ACE (konwertazy angiotensyny I), która jako peptydylo-dipeptydaza odszczepia z angiotensyny I (dekapeptyd: DRVYIHPFHL) C-terminalny dwupeptyd, powoduj¹c tym samym jej przekszta³cenie do angiotensyny II, podwy szaj¹cej ciœnienie krwi. Inaktywacja tego enzymu przez inhibitory oznacza stymulacjê bradykininy obni aj¹cej ciœnienie krwi. Najbogatsze prekursory pep-
4 160 tydów przeciwnadciœnieniowych to: krowia kazeina, prolaminy ry u i albumina jaja (4, 28). Zarówno fragmenty bioaktywne, jak i ich otoczenie s¹ hydrofilowe i przewa nie zlokalizowane we fragmentach struktury nieuporz¹dkowanej bia³ek (4). Najlepiej poznanymi antyhipertensyjnymi peptydami pochodz¹cymi z bia³ek jaja s¹: owokinina, stanowi¹ca fragment (f ) owoalbuminy, uwolniony pod wp³ywem pepsyny (8) oraz uwolniona z bia³ka prekursorowego pod wp³ywem chymotrypsyny owokinina (2-7) ró ni¹ca siê od poprzedniego brakiem pojedynczych reszt w N- i C-koñcu (26). Oba peptydy wykazuj¹ zdolnoœæ obni- ania ciœnienia têtniczego krwi u szczurów z nadciœnieniem, a ich efektywnoœæ uzale niona jest od wielkoœci stosowanej dawki (9). Aktualnie drog¹ syntezy mo liwe jest projektowanie peptydów, które wywar- ³yby po ¹dany efekt fizjologiczny. Przyk³adem mo e byæ podstawienie reszty fenyloalaniny znajduj¹cej siê w pozycji C-koñcowej pierwszorzêdowej sekwencji owokininy (2-7) tryptofanem, co pozwoli³o na uzyskanie peptydu wykazuj¹cego ponad 100-krotnie wy sz¹ aktywnoœæ antyhipertensyjn¹ (27, 46). Kolejne dwa peptydy (f ) i (f ), wykazuj¹ce aktywnoœæ inhibitorow¹ wobec enzymu ACE, wyizolowali Yoshikawa i Fujita (48) z pepsynowych i trypsynowych hydrolizatów owoalbuminy. Z kolei hydroliza pepsyn¹ ca³ego bia³ka jaja prowadzi do uzyskania owokininy i owokininy (2-7) oraz peptydów o sekwencji: Arg-Ala-Asp-His-Pro-Phe-Leu i Tyr-Ala-Glu-Glu- -Arg-Tyr-Pro-Ile-Leu (31). Przyk³adem przeciwnadciœnieniowych peptydów mog¹ byæ oligopeptydy uwolnione z ó³tka pod wp³ywem dzia³ania enzymatycznego preparatu proteolitycznego Newlase F otrzymanego z grzybów Rhizopus (47). Podsumowanie Bioaktywne peptydy nieustannie powstaj¹ w organizmie i pe³ni¹ funkcje reguluj¹ce we wszystkich jego uk³adach. Peptydy o po ¹danej aktywnoœci uwalniane s¹ te in vitro w procesach hydrolizy enzymatycznej, a ich prekursorami s¹ miêdzy innymi bia³ka ywnoœciowe. Bia³ka jaja s¹ bogatym Ÿród³em peptydów wykazuj¹cych m.in. aktywnoœæ antymikrobiologiczn¹, przeciwutleniaj¹c¹, immunostymuluj¹c¹ i antyhipertensyjn¹. Peptydy te mog¹ znaleÿæ zastosowanie w przemyœle ywnoœciowym jako naturalne substancje zapobiegaj¹ce niepo ¹danym (mikrobiologicznym i chemicznym) przemianom sk³adników ywnoœci oraz jako sk³adniki nutraceutyków, farmaceutycznym i kosmetycznym. Dziêki dynamicznemu rozwojowi chemicznych i biologicznych metod stosowanych w celu okreœlenia biologicznej aktywnoœci odkryto wiele nowych peptydów aktywnych in vitro. Niestety, jednym z problemów dotycz¹cym efektywnoœci biopeptydów jest ich doustna aplikacja. Dostaj¹c siê do krwiobiegu musz¹ pokonaæ naturalne bariery organizmu, jakimi s¹: silnie kwaœne œrodowisko, pepsyna i enzymy trzustkowe oraz absorpcja jelita (11). Medycyna Wet. 2011, 67 (3) Piœmiennictwo 1.Abdou A. M., Higashiguchi S., Aboueleinin A. M., Kim M., Ibrahim H. R.: Antimicrobial peptides derived from hen egg lysozyme with inhibitory effect against Bacillus species. Food Control. 2007, 18, Chan D. I., Prenner E. J., Vogel H. J.: Tryptophan- and arginine-rich antimicrobial peptides: Structures and mechanisms of action. Biochim. Biophys. Acta 2006, 1758, Choi I., Jung C., Choi H., Kim C., Ha H.: Effectiveness of phosvitin peptides on enhancing bioavailability of calcium and its accumulation in bones. Food Chem. 2005, 93, Chrzanowska J.: Enzymatyczne modyfikacje bia³ek mleka. Technologia ywnoœci. XII Zesz. Nauk. AR Wroc³aw 1998, 328, Clemente A.: Enzymatic protein hydrolysates in human nutrition. Trends Food Sci. Tech. 2000, 11, Davalõs A., Migiel M., Bartolome B., López-Fandiòo R.: Antioxidant activity of peptides derived from egg white proteins by enzymatic hydrolysis. J. Food Prot. 2004, 67, Flaczyk E.: W³aœciwoœci przeciwutleniaj¹ce enzymatycznych i kwasowych hydrolizatów bia³kowych ze szczególnym uwzglêdnieniem ich aktywnoœci wobec cholesterolu. Rocz. AR, Poznañ 2005, 361, Fujita H., Sasaki R., Yoshikawa M.: Potentiation of the antihypertensive activity of orally administered ovokinin, a vasorelaxing peptide derived from ovalbumin, by emulsification in egg phosphatidylcholine. Biosci. Biotechnol. Biochem. 1995, 59, Fujita H., Usui H., Kurahashi K., Yoshikawa M.: Isolation and characterization of ovokinin, a bradykinin B1 agonist peptide derived from ovalbumin. Peptides 1995, 16, Gibbs B. F., Zougman A., Masse R., Mulligan C.: Production and characterization of bioactive peptides from soy hydrolysate and soy-fermented food. Food Res. Int. 2004, 37, Go³¹b K., Warwas M.: Bia³ka jaja kurzego w³aœciwoœci biochemiczne i zastosowania. Adv. Clin. Exp. Med. 2005, 14, Graszkiewicz A., elazko M., Trziszka T., Polanowski A.: Antioxidative capacity of hydrolysates of hen egg proteins. Pol. J. Food Nutr. Sci. 2007, 57, Hartman R., Miesel H.: Food-derived peptides with biological activity: from research to food applications. Cur. Opin. Biotechnol. 2007, 18, Houpalahti R., Lopez-Fandino R., Anton M., Schade R.: Bioactive Egg Compounds. Springer-Verlag, Berlin, Heidelberg Ibrahim H. R., Iwamori E., Sugimoto Y., Aoki T.: Identification of a distinct antibacterial domain within the N-lobe of ovotransferrin. Biochim. Biophys. Acta 1998, 1401, Ibrahim H. R., Haraguchi T., Aoki T.: Ovotransferrin is a redox-dependent autoprocessing protein incorporating four consensus self-cleaving motifs flanking the two kringles. BIOCHIM. BIOPHYS. ACTA 2006, 1760, Ibrahim H. R., Sugimoto Y., Aoki T.: Ovotransferrin antimicrobial peptide (OTAP-92) kills bacteria through a membrane damage mechanism. Biochim. Biophys. Acta 2000, 1523, Ibrahim H. R., Thomas U., Pellegrini A.: A helix-loop peptide at the upper lip of the active site cleft of lysozyme confers potent antimicrobial activity with membrane permeabilization action. J. Biological Chem. 2001, 276, Jakóbisiak M.: Immunologia. PWN, Warszawa Jiang B., Mine Y.: Preparation of novel functional oligophosphopeptides from hen egg yolk phosvitin. J. Agric. Food Chem. 2000, 48, Kim S. B., Seo I. S., Khan M. A., Ki K. S., Nam M. S., Kim H. S.: Separation of iron-binding protein from whey trough enzymatic hydrolysis. Int. Dairy J. 2007, 17, Kobayashi K., Hattori M., Hara-Kudo Y., Okubo T., Ymamamoto S., Takita T., Sugita-Konishi Y.: Glycopeptide derived from hen egg ovomucin has the ability to bind enterohemorrhagic Escherichia coli O 157:H7. J. Agric. Food Chem. 2004, 52, Kong X., Zhou H., Qian H.: Enzymatic hydrolysis of wheat gluten by proteases and properties of the resulting hydrolysates. Food Chem. 2007, 102, Li B., Chen F., Wang X., Ji B., Wu Y.: Isolation and identification of antioxidative peptides from porcine collagen hydrolysate by consecutive chromatography and electrospray ionization-mass spectrometry. Food Chem. 2007, 102, Malinowska-Pañczyk E., Ko³odziejska I.: Wp³yw po³¹czonego dzia³ania wysokiego ciœnienia i innych czynników na mikroorganizmy. Medycyna Wet. 2007, 63, Matoba N., Usui H., Fujita H., Yoshikaw M.: A novel anti-hypertensive peptide derived from ovalbumin induces nitric oxide-mediated vasorelaxation in a isolated SHR mesenteric artery. FEBS Lett. 1999, 452,
5 Medycyna Wet. 2011, 67 (3) Matoba N., Yamada Y., Usui H., Nakagiri R., Yoshikawa M.: Designing potent derivatives of ovokinin(2-7), an anti-hypertensive peptide derived from Ovalbumin. Biosci. Biotechnol. Biochem. 2001, 65, Miguel M., Aleixandre A.: Antihypertensive peptides derived from egg proteins. J. Nutr. 2006, 136, Mine Y., Kovacs-Nolan J.: Biologically active hen egg components in human health and disease. J. Poult. Sci. 2004, 41, Mine Y., Kovacs-Nolan J.: New insights in biologically active proteins and peptides derived from hen egg. World Poult. Sci. J. 2006, 62, Miquel M., Recio I., Gomez-Ruiz J. A., Ramos M., Lopez-Fandino R.: Angiotensin I-converting enzyme inhibitory activity of peptides derived from egg white proteins by enzymatic hydrolysis. J. Food Prot. 2004, 67, Park P. J., Jung W. K., Nam K. S., Shahidi F., Kim S. K.: Purification and characterization of antioxidative peptides from protein hydrolysate of lecitin-free egg yolk. J. Am. Oil Chem. Soc. 2001, 78, Pellegrini A., Hûlsmeier A. J., Hunziker P., Thomas U.: Proteolytic fragments of ovoalbumin display antimicrobial activity. Biochim. Biophys. Acta 2004, 1672, Pellegrini A., Thomas U., Bramaz N., Klauser S., Hunziker P., Von Fellenberg R.: Identification and isolation of a bactericidal domain in chicken egg white lysozyme. J. Appl. Microbiol. 1997, 82, Pellegrini A., Thomas U., Wild P., Schraner E., Von Fellenberg R.: Effect of lysozyme or modified lysozyme fragments on DNA and RNA synthesis and membrane permeability of Echerichia coli. Microbiol. Res. 2000, 155, Pol J., Buczkowska-Radliñska J., Biñczak-Kuleta A., Trusewicz M.: Mucyny œliny ludzkiej ich rola i znaczenie. Rocz. Pomorskiej AM w Szczecinie, Szczecin 2007, 53, Powers J. P. S., Hancock R. E. W.: The relationship between peptide structure and antibacterial activity. Peptides 2007, 24, Saiga A., Tanabe S., Nishimura T.: Antioxidant activity of peptides obtained from porcine myofibrillar proteins by protease treatment. J. Agric. Food Chem. 2003, 51, Silva S. V., Malcata F. X.: Caseins as source of bioactive peptides. Int. Dairy J. 2005, 15, Trziszka T.: Jajczarstwo, Nauka, Technologia. Wyd. Akademii Rolniczej we Wroc³awiu, Wroc³aw Tsuge N., Eikawa Y., Nomura Y., Yamamoto M., Sugisawa K.: Antioxidative activity of peptides prepared by enzymatic hydrolysis of egg white albumin. Nippon Nogeikagaku Kuishi 1991, 65, Tsuge Y., Shimoyamada M., Watanabe K.: Structural Features of Newcastle Virus- and Anti-Ovomucin Antibody- Winding Glycopeptydes from Pronase- Treated Ovomucin. J. Agric. Food Chem. 1997, 45, Watanabe K., Tsuge Y., Shimoyamada M., Ogama N., Ebina T.: Antitumor effects of pronase-treated fragments, glycopeptides, from ovomucin in hen egg white in a double grafted tumor system. J. Agric. Food Chem. 1998, 46, Wierzba T. H.: Nieoczekiwane niepowodzenia prób klinicznych z antyoksydantami. Kardiol. Pol. 2005, 63, Xu X., Katayama S., Mine Y.: Antioxidant activity of tryptic digest of hen egg yolk phosvitin. J. Sci. Food Agric. 2007, 87, Yamada Y., Matoba N., Usui H., Onishi K., Yoshikawa M.: Design a highly potent anti-hypertensive peptide based on ovokinin(2-7). Biosci. Biotechnol. Biochem. 2002, 66, Yoshii H., Tachi N., Ohba R., Sakamura O., Takeyama H., Itani T.: Antihypertensive effect of ACE inhibitory oligopeptides from chicken egg yolks. Comp. Biochem. Physiol. 2001, 128 (C), Yoshikawa M., Fujita H.: Studies on the optimum conditions to utilize biologically active peptides derived from food proteins, [w:] Yano T., Matsuno R., Nakamura K.: Developments in Food Engineering. Blackie Academic and Professional, New York 1994, Adres autora: dr in. Aleksandra Zambrowicz, ul. Norwida 25/27, Wroc³aw; graszkiewicz@o2.pl
AKTYWNOŚĆ PRZECIWUTLENIAJĄCA ENZYMATYCZNYCH HYDROLIZATÓW PREPARATU FOSWITYNOWEGO OTRZYMANEGO Z JAJ KURZYCH
Acta Sci. Pol., Biotechnologia 9(3) 2010, 27-36 AKTYWNOŚĆ PRZECIWUTLENIAJĄCA ENZYMATYCZNYCH HYDROLIZATÓW PREPARATU FOSWITYNOWEGO OTRZYMANEGO Z JAJ KURZYCH Aleksandra Zambrowicz, Tadeusz Trziszka 1 Uniwersytet
Bardziej szczegółowoWykorzystanie enzymów z niekomercyjnych źródeł do otrzymywania aktywnych biologicznie peptydów z białka jaja
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Wydział Nauk o Żywności Kierunek: Technologia Żywności i Żywienie Człowieka Marta Pokora Wykorzystanie enzymów z niekomercyjnych źródeł do otrzymywania aktywnych biologicznie
Bardziej szczegółowo21. Wstęp do chemii a-aminokwasów
21. Wstęp do chemii a-aminokwasów Chemia rganiczna, dr hab. inż. Mariola Koszytkowska-Stawińska, WChem PW; 2016/2017 1 21.1. Budowa ogólna a-aminokwasów i klasyfikacja peptydów H 2 N H kwas 2-aminooctowy
Bardziej szczegółowo46 i 47. Wstęp do chemii -aminokwasów
46 i 47. Wstęp do chemii -aminokwasów Chemia rganiczna, dr hab. inż. Mariola Koszytkowska-Stawińska, WChem PW; 2017/2018 1 21.1. Budowa ogólna -aminokwasów i klasyfikacja peptydów H 2 H H 2 R H R R 1 H
Bardziej szczegółowoPrzegląd budowy i funkcji białek
Przegląd budowy i funkcji białek Co piszą o białkach? Wyraz wprowadzony przez Jönsa J. Berzeliusa w 1883 r. w celu podkreślenia znaczenia tej grupy związków. Termin pochodzi od greckiego słowa proteios,
Bardziej szczegółowoChemiczne składniki komórek
Chemiczne składniki komórek Pierwiastki chemiczne w komórkach: - makroelementy (pierwiastki biogenne) H, O, C, N, S, P Ca, Mg, K, Na, Cl >1% suchej masy - mikroelementy Fe, Cu, Mn, Mo, B, Zn, Co, J, F
Bardziej szczegółowoInformacje. W sprawach organizacyjnych Slajdy z wykładów
Biochemia Informacje W sprawach organizacyjnych malgorzata.dutkiewicz@wum.edu.pl Slajdy z wykładów www.takao.pl W sprawach merytorycznych Takao Ishikawa (takao@biol.uw.edu.pl) Kiedy? Co? Kto? 24 lutego
Bardziej szczegółowoTematy prac licencjackich w Zakładzie Fizjologii Zwierząt
Tematy prac licencjackich w Zakładzie Fizjologii Zwierząt Zegar biologiczny Ekspresja genów i białek zegara Rytmy komórkowe Rytmy fizjologiczne Rytmy behawioralne Lokalizacja neuroprzekźników w układzie
Bardziej szczegółowoCIAŁO I ZDROWIE WSZECHŚWIAT KOMÓREK
CIAŁ I ZDRWIE WSZECHŚWIAT KMÓREK RGANIZM RGANY TKANKA SKŁADNIKI DŻYWCZE x x KMÓRKA x FUNDAMENT ZDRWEG ŻYCIA x PRZEMIANA MATERII WSZECHŚWIAT KMÓREK Komórki są budulcem wszystkich żywych istot, również nasze
Bardziej szczegółowoNauka Przyroda Technologie
Nauka Przyroda Technologie 2014 Tom 8 Zeszyt 4 ISSN 1897-7820 http://www.npt.up-poznan.net #49 Dział: Nauki o Żywności i Żywieniu Copyright Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu ANNA IWANIAK,
Bardziej szczegółowoDZIA 3. CZENIE SIÊ ATOMÓW
DZIA 3. CZENIE SIÊ ATOMÓW 1./3 Wyjaœnij, w jaki sposób powstaje: a) wi¹zanie jonowe b) wi¹zanie atomowe 2./3 Na podstawie po³o enia w uk³adzie okresowym pierwiastków: chloru i litu ustal, ile elektronów
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNIE AKTYWNE PEPTYDY POCHODZĄCE Z BIAŁEK ŻYWNOŚCI JAKO CZYNNIKI PREWENCJI WYBRANYCH CHORÓB DIETOZALEŻNYCH
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLVII, 2014, 2, str. 230 236 Justyna Borawska, Małgorzata Darewicz, Anna Iwaniak, Piotr Minkiewicz BIOLOGICZNIE AKTYWNE PEPTYDY POCHODZĄCE Z BIAŁEK ŻYWNOŚCI JAKO CZYNNIKI PREWENCJI
Bardziej szczegółowoSeminarium 1: 08. 10. 2015
Seminarium 1: 08. 10. 2015 Białka organizmu ok. 15 000 g białka osocza ok. 600 g (4%) Codzienna degradacja ok. 25 g białek osocza w lizosomach, niezależnie od wieku cząsteczki, ale zależnie od poprawności
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE NIEKOMERCYJNYCH ENZYMÓW PROTEOLITYCZNYCH DO HYDROLIZY BIAŁEK JAJA*
Acta Sci. Pol., Biotechnologia 9(4) 2010, 17-24 WYKORZYSTANIE NIEKOMERCYJNYCH ENZYMÓW PROTEOLITYCZNYCH DO HYDROLIZY BIAŁEK JAJA* Marta Pokora, Marek Szołtysik, Anna Dąbrowska, Józefa Chrzanowska, Tadeusz
Bardziej szczegółowoStruktura biomakromolekuł chemia biologiczna III rok
truktura biomakromolekuł chemia biologiczna III rok jak są zbudowane białka? dlaczego białka są tak zbudowane? co z tego wynika? 508 13 604 liczba struktur dostępnych w Protein Data Bank wynosi aktualnie
Bardziej szczegółowoPEPTYDY KARDIOPROTEKCYJNE JAKO WYRÓŻNIKI JAKOŚCI BIAŁEK RYB
Justyna Borawska, Małgorzata Darewicz, Monika Protasiewicz Uniwersytet WarmińskoMazurski w Olsztynie PEPTYDY KARDIOPROTEKCYJNE JAKO WYRÓŻNIKI JAKOŚCI BIAŁEK RYB Bioaktywne peptydy, po uwolnieniu z białek
Bardziej szczegółowoBudowa i funkcje białek
Budowa i funkcje białek Białka Wszystkie organizmy zawierają białko Każdy organizm wytwarza własne białka Podstawowe składniki białek - aminokwasy Roślinne mogą wytwarzać aminokwasy ze związków nieorganicznych
Bardziej szczegółowo-1- Preparat o właściwościach immunoregulatorowych
-1- Preparat o właściwościach immunoregulatorowych Przedmiotem wynalazku jest preparat o właściwościach immunoregulatorowych. Wynalazek może znaleźć zastosowanie w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym,
Bardziej szczegółowoBia ka. Niezb dne. Aminokwasy. Tauryna. Kazeina NH 2 O H HO - S - C - CH2 O H NH2 PHE. Fenyloalanina VAL. Walina MET. Metionina.
Bia ka TRY PHE VAL MET LEU LYS Tryptofan Fenyloalanina Walina Metionina Leucyna Lizyna ARG Arginina R CH NH 2 COOH THR Tryptofan Niezb dne aminokwasy N + OH O- C O- Aminokwasy Karnityna O H Tauryna Bia
Bardziej szczegółowoSPIS TREŒCI. Przedmowa przewodnicz¹cego Rady Naukowej Czasopisma Aptekarskiego... 13. Od Autora... 15. Rozdzia³ 1
SPIS TREŒCI Przedmowa przewodnicz¹cego Rady Naukowej Czasopisma Aptekarskiego........................... 13 Od Autora........................................... 15 Rozdzia³ 1 ROLA I ZNACZENIE FARMAKOEKONOMIKI
Bardziej szczegółowoDZIA 4. POWIETRZE I INNE GAZY
DZIA 4. POWIETRZE I INNE GAZY 1./4 Zapisz nazwy wa niejszych sk³adników powietrza, porz¹dkuj¹c je wed³ug ich malej¹cej zawartoœci w powietrzu:...... 2./4 Wymieñ trzy wa ne zastosowania tlenu: 3./4 Oblicz,
Bardziej szczegółowoOznaczanie aktywności proteolitycznej trypsyny Zajęcia 3-godzinne część A, zajęcia 4-godzinne część A i B
znaczanie aktywności proteolitycznej trypsyny Zajęcia 3-godzinne część A, zajęcia 4-godzinne część A i B el ćwiczenia elem ćwiczenia jest zapoznanie się z metodą oznaczania aktywności endopeptydaz na przykładzie
Bardziej szczegółowoOlej rzepakowy, jako paliwo do silników z zapłonem samoczynnym
Coraz częściej jako paliwo stosuje się biokomponenty powstałe z roślin oleistych. Nie mniej jednak właściwości fizykochemiczne oleju napędowego i oleju powstałego z roślin znacząco różnią się miedzy sobą.
Bardziej szczegółowoLp. Tematyka Liczba godzin I. Wymagania edukacyjne
Anna Ulrych Plan wynikowy Przedmiot: Materiały fryzjerskie Kierunek : Technikum Usług Fryzjerskich- rok szkolny 05/ 06 Liczba godzin: 76 Liczba godzin w roku szkolnym: KL.II Lp. Tematyka Liczba godzin
Bardziej szczegółowoUrząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: 2016-06-30/02:29:36. Wpływ promieni słonecznych na zdrowie człowieka
Wpływ promieni słonecznych na zdrowie człowieka Światło słoneczne jest niezbędne do trwania życia na Ziemi. Dostarcza energii do fotosyntezy roślinom co pomaga w wytwarzaniu tlenu niezbędnego do życia.
Bardziej szczegółowoAntyoksydanty pokarmowe a korzyści zdrowotne. dr hab. Agata Wawrzyniak, prof. SGGW Katedra Żywienia Człowieka SGGW
Antyoksydanty pokarmowe a korzyści zdrowotne dr hab. Agata Wawrzyniak, prof. SGGW Katedra Żywienia Człowieka SGGW Warszawa, dn. 14.12.2016 wolne rodniki uszkodzone cząsteczki chemiczne w postaci wysoce
Bardziej szczegółowoCzy przedsiêbiorstwo, którym zarz¹dzasz, intensywnie siê rozwija, ma wiele oddzia³ów lub kolejne lokalizacje w planach?
Czy przedsiêbiorstwo, którym zarz¹dzasz, intensywnie siê rozwija, ma wiele oddzia³ów lub kolejne lokalizacje w planach? Czy masz niedosyt informacji niezbêdnych do tego, by mieæ pe³en komfort w podejmowaniu
Bardziej szczegółowoBudowa aminokwasów i białek
Biofizyka Ćwiczenia 1. E. Banachowicz Zakład Biofizyki Molekularnej IF UAM http://www.amu.edu.pl/~ewas Budowa aminokwasów i białek E.Banachowicz 1 Ogólna budowa aminokwasów α w neutralnym p α N 2 COO N
Bardziej szczegółowoTERMOSTABILNOŚĆ PEPTYDAZ I INHIBITORÓW PEPTYDAZ NASION ROŚLIN SPOŻYWANYCH PRZEZ CZŁOWIEKA
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 3, str. 654 658 Marta Siergiejuk, Marek Gacko TERMOSTABILNOŚĆ PEPTYDAZ I INHIBITORÓW PEPTYDAZ NASION ROŚLIN SPOŻYWANYCH PRZEZ CZŁOWIEKA Klinika Chirurgii Naczyń i Transplantacji,
Bardziej szczegółowoWITAMINY. www.pandm.prv.pl
WITAMINY - wpływa na syntezę białek, lipidów, hormonów a szczególnie hormonów tarczycy - pomaga w utrzymaniu prawidłowej czynności uk.immunologicznego - pomaga w leczeniu : rozedmy płuc i nadczynności
Bardziej szczegółowoProbiotyczne napoje fermentowane
Probiotyczne napoje fermentowane Waldemar Gustaw Katedra Technologii Owoców, Warzyw i Grzybów UP Lublin Probiotyki probiotyk pro bios - dla życia probiotyki to pojedyncze lub mieszane kultury żywych mikroorganizmów,
Bardziej szczegółowoMECHANIZM DZIAŁANIA HERBICYDÓW
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Grzegorz Skrzypczak MECHANIZM DZIAŁANIA HERBICYDÓW metabolizm herbicydów Nowe technologie uprawy wymagają aby herbicyd był: - skuteczny biologicznie i efektywny ekonomicznie
Bardziej szczegółowoKomunikat 16 z dnia 2015-05-07 dotyczący aktualnej sytuacji agrotechnicznej
Komunikat 16 z dnia 2015-05-07 dotyczący aktualnej sytuacji agrotechnicznej www.sad24.com Wszystkie poniższe informacje zostały przygotowane na podstawie obserwacji laboratoryjnych oraz lustracji wybranych
Bardziej szczegółowoPrezentacja Pracowni Ekologii Drobnoustrojów w Katedry Mikrobiologii UJCM
Prezentacja Pracowni Ekologii Drobnoustrojów w Katedry Mikrobiologii UJCM Informacja o Katedrze Rozwój j naukowy młodej kadry naukowców w w kontekście priorytetów badawczych: W 2009 roku 1 pracownik Katedry
Bardziej szczegółowoTest kwalifikacyjny Lifescience dla licealistów 2015
Test kwalifikacyjny Lifescience dla licealistów 2015 Imię nazwisko (pseudonim): 1. Daltonizm (d) jest cechą recesywną sprzężoną z płcią. Rudy kolor włosów (r) jest cechą autosomalną i recesywną w stosunku
Bardziej szczegółowoOd redakcji. Symbolem oznaczono zadania wykraczające poza zakres materiału omówionego w podręczniku Fizyka z plusem cz. 2.
Od redakcji Niniejszy zbiór zadań powstał z myślą o tych wszystkich, dla których rozwiązanie zadania z fizyki nie polega wyłącznie na mechanicznym przekształceniu wzorów i podstawieniu do nich danych.
Bardziej szczegółowoTemat lekcji: Bakterie a wirusy.
Anna Tomicka Scenariusz lekcji biologii Dział: Różnorodność organizmów. Klasa: I b Temat lekcji: Bakterie a wirusy. 1.Cele lekcji: Cel ogólny: Uczeń: omawia budowę komórki bakterii oraz wirusów, wyjaśnia
Bardziej szczegółowoTEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp
TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp 1. Informacja o pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy oraz o pracownikach wyznaczonych do wykonywania działań w zakresie
Bardziej szczegółowoO WIADCZENIE MAJ TKOWE radnego gminy
O WIADCZENIE MAJ TKOWE radnego gminy..., dnia... r. (miejscowo ) Uwaga: 1 Osoba sk adaj ca o wiadczenie obowi zana jest do zgodnego z prawd, starannego i zupe nego wype nienia ka dej z rubryk. 2 Je eli
Bardziej szczegółowoJaki(e) prekursor(y), substancja(e) czynna(e) lub kombinacja prekursor(y)/substancja(e) czynna(e) są przez Państwa wspierane w programie przeglądu
Wezwanie o udostępnienie informacji na temat produktów generujących substancję czynną in-situ Informacja ta przeznaczona jest dla firm zajmujących się obrotem lub stosujących substancje chemiczne, urządzenia,
Bardziej szczegółowoetyloamina Aminy mają właściwości zasadowe i w roztworach kwaśnych tworzą jon alkinowy
Temat: Białka Aminy Pochodne węglowodorów zawierające grupę NH 2 Wzór ogólny amin: R NH 2 Przykład: CH 3 -CH 2 -NH 2 etyloamina Aminy mają właściwości zasadowe i w roztworach kwaśnych tworzą jon alkinowy
Bardziej szczegółowoBadania nad wykorzystaniem bioaktywnych substancji izolowanych z jaj jako przeciwutleniacze i konserwanty
Jagoda Ambrozik-Haba * Karolina Semeriak ** Anna Zimoch * * * Andrzej Jarmoluk * * * * Badania nad wykorzystaniem bioaktywnych substancji izolowanych z jaj jako przeciwutleniacze i konserwanty Wstęp Przemysł
Bardziej szczegółowoBiologicznie aktywne peptydy pochodzące z białek mleka* )
348 Artykuł przeglądowy Review Biologicznie aktywne peptydy pochodzące z białek mleka* ) MAŁGORZATA DAREWICZ, ANNA IWANIAK, PIOTR MINKIEWICZ Katedra Biochemii Żywności, Wydział Nauki o Żywności, Uniwersytet
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW 1) z dnia 19 września 2011 r.
1397 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW 1) z dnia 19 września 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie postępowania w sprawach oświadczeń o stanie majątkowym funkcjonariuszy celnych Na podstawie art.
Bardziej szczegółowoKifoplastyka i wertebroplastyka
Opracowanie zawiera opis przebiegu operacji wraz ze zdjęciami śródoperacyjnymi. Zawarte obrazy mogą być źle tolerowane przez osoby wrażliwe. Jeśli nie jesteście Państwo pewni swojej reakcji, proszę nie
Bardziej szczegółowoBadanie oddziaływania polihistydynowych cyklopeptydów z jonami Cu 2+ i Zn 2+ w aspekcie projektowania mimetyków SOD
Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Analityki Medycznej Badanie oddziaływania polihistydynowych cyklopeptydów z jonami Cu 2+ i Zn 2+ w aspekcie projektowania mimetyków SOD Aleksandra Kotynia PRACA DOKTORSKA
Bardziej szczegółowoModel : - SCITEC 100% Whey Protein Professional 920g
Białka > Model : - Producent : Scitec 100% Whey Protein Professional - jest najwyższej jakości, wolnym od laktozy, czystym koncentratem i izolat białek serwatkowych (WPC + WPI) o bardzo dobrej rozpuszczalności
Bardziej szczegółowoZagro enia fizyczne. Zagro enia termiczne. wysoka temperatura ogieñ zimno
Zagro enia, przy których jest wymagane stosowanie œrodków ochrony indywidualnej (1) Zagro enia fizyczne Zagro enia fizyczne Zał. Nr 2 do rozporządzenia MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych
Bardziej szczegółowoStanisław Wójtowicz KUKURYDZA I SORGO JAKO CELOWE SUBSTRATY DO PRODUKCJI BIOGAZU
RAGT Semences Polska Sp. z o.o. ul. Sadowa 10 A, 87-148 Łysomice tel/ fax. (056) 678-32-79, 678-32-07 e-mail: ragt_pl@to.onet.pl Stanisław Wójtowicz KUKURYDZA I SORGO JAKO CELOWE SUBSTRATY DO PRODUKCJI
Bardziej szczegółowoInterakcje preparatów białkowych z kwasami chlorogenowymi ziarna kawy w badaniach modelowych i prozdrowotnych produktach żywnościowych
Streszczenie pracy doktorskiej mgr inż. Donaty Zaczyńskiej Promotor pracy: dr hab. inż. Grażyna Budryn Promotor pomocniczy pracy: dr inż. Joanna Oracz Interakcje preparatów białkowych z kwasami chlorogenowymi
Bardziej szczegółowoWynagrodzenia a wyniki pracy
Wynagrodzenia a wyniki pracy Olech Bestrzyński Kierownik ds. wynagrodzeń - Kompania Piwowarska S.A. Plan Kontekst Kompania Piwowarska jako organizacja oparta na markach Wizja i priorytety strategiczne
Bardziej szczegółowoNagroda Nobla z fizjologii i medycyny w 2004 r.
Nagroda Nobla z fizjologii i medycyny w 2004 r. Receptory zapachu i organizacja systemu węchowego Takao Ishikawa, M.Sc. Zakład Biologii Molekularnej Instytut Biochemii Uniwersytetu Warszawskiego 10 mln
Bardziej szczegółowoWarszawska Giełda Towarowa S.A.
KONTRAKT FUTURES Poprzez kontrakt futures rozumiemy umowę zawartą pomiędzy dwoma stronami transakcji. Jedna z nich zobowiązuje się do kupna, a przeciwna do sprzedaży, w ściśle określonym terminie w przyszłości
Bardziej szczegółowo?* rv R AQ pświadczenie MAJĄTKOWE radnego gminy tf Oo4Ą j 0 /J
?* rv R AQ pświadczenie MAJĄTKOWE radnego gminy tf Oo4Ą j 0 /J immk A^ /CS 20 0 4 1? / \ Zielona Góra, dnia 20.04.2012. r. \ (miejscowość) Uwaga: 1. Osoba składająca oświadczenie obowiązana jest do zgodnego
Bardziej szczegółowoWNIOSEK o dofinansowanie ze środków PFRON projektów w ramach programu pn. Program wyrównywania róŝnić między regionami
Załącznik nr 3 do Procedur Wniosek złoŝono w...pfron w dniu... Nr sprawy: Wypełnia PFRON WNIOSEK o dofinansowanie ze środków PFRON projektów w ramach programu pn. Program wyrównywania róŝnić między regionami
Bardziej szczegółowoEthernet VPN tp. Twój œwiat. Ca³y œwiat.
Ethernet VPN tp 19330 Twój œwiat. Ca³y œwiat. Efektywna komunikacja biznesowa pozwala na bardzo szybkie i bezpieczne po³¹czenie poszczególnych oddzia³ów firmy przez wirtualn¹ sieæ prywatn¹ (VPN) oraz zapewnia
Bardziej szczegółowoodporne na temperaturę przyjazne dla skóry ph 5,5 emulgują się z innymi substancjami aktywnymi nie zawierają aromatów, barwników, sztucznych
odporne na temperaturę przyjazne dla skóry ph 5,5 emulgują się z innymi substancjami aktywnymi nie zawierają aromatów, barwników, sztucznych konserwantów chemicznych KOLAGEN NATYWNY PURE bioaktywny odporny
Bardziej szczegółowoCo zrobić, jeśli uważasz, że decyzja w sprawie zasiłku mieszkaniowego lub zasiłku na podatek lokalny jest niewłaściwa
Polish Co zrobić, jeśli uważasz, że decyzja w sprawie zasiłku mieszkaniowego lub zasiłku na podatek lokalny jest niewłaściwa (What to do if you think the decision about your Housing Benefit or Council
Bardziej szczegółowoOŚWIADCZENIA ZDROWOTNE DLA PRODUKTÓW WYTWORZONYCH NA BAZIE SUROWCA JAJCZARSKIEGO
OŚWIADCZENIA ZDROWOTNE DLA PRODUKTÓW WYTWORZONYCH NA BAZIE SUROWCA JAJCZARSKIEGO Prof. Tadeusz Trziszka Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Materiał promocyjny Projektu pt. Innowacyjne technologie produkcji
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNIE AKTYWNE PEPTYDY UWALNIANE Z BIAŁEK ŻYWNOŚCI
ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2015, 3 (100), 26 41 DOI: 10.15193/zntj/2015/100/037 MAŁGORZATA DAREWICZ, JUSTYNA BORAWSKA, PIOTR MINKIEWICZ, ANNA IWANIAK, PIOTR STAROWICZ BIOLOGICZNIE AKTYWNE PEPTYDY
Bardziej szczegółowoOŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE
OŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE wójta, zastępcy wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz
Bardziej szczegółowoRegulamin Konkursu wiedzy o podatkach. Podatkowy zawrót głowy
Regulamin Konkursu wiedzy o podatkach Podatkowy zawrót głowy 1 Postanowienia ogólne 1. Konkurs przeprowadzony zostanie pod nazwą Podatkowy zawrót głowy (dalej: Konkurs). 2. Współorganizatorami Konkursu
Bardziej szczegółowoprobiotyk o unikalnym składzie
~s~qoy[jg probiotyk o unikalnym składzie ecovag, kapsułki dopochwowe, twarde. Skład jednej kapsułki Lactobacillus gasseri DSM 14869 nie mniej niż 10 8 CFU Lactobacillus rhamnosus DSM 14870 nie mniej niż
Bardziej szczegółowoWPŁYW WARUNKÓW ŚRODOWISKOWYCH NA ZMIANĘ WŁAŚCIWOŚCI LIZOZYMU W BIAŁKU JAJ KURZYCH
ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2012, 3 (82), 77 87 GRZEGORZ LEŚNIEROWSKI, ROBERT BOROWIAK WPŁYW WARUNKÓW ŚRODOWISKOWYCH NA ZMIANĘ WŁAŚCIWOŚCI LIZOZYMU W BIAŁKU JAJ KURZYCH S t r e s z c z e n i e
Bardziej szczegółowoCel modelowania neuronów realistycznych biologicznie:
Sieci neuropodobne XI, modelowanie neuronów biologicznie realistycznych 1 Cel modelowania neuronów realistycznych biologicznie: testowanie hipotez biologicznych i fizjologicznych eksperymenty na modelach
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE WAPNIA I MAGNEZU W PRÓBCE WINA METODĄ ATOMOWEJ SPEKTROMETRII ABSORPCYJNEJ Z ATOMIZACJA W PŁOMIENIU
OZNACZANIE WAPNIA I MAGNEZU W PRÓBCE WINA METODĄ ATOMOWEJ SPEKTROMETRII ABSORPCYJNEJ Z ATOMIZACJA W PŁOMIENIU Celem ćwiczenia jest zapoznanie z techniką atomowej spektrometrii absorpcyjnej z atomizacją
Bardziej szczegółowoEgzamin gimnazjalny. Biologia. Także w wersji online TRENING PRZED EGZAMINEM. Sprawdź, czy zdasz!
Egzamin gimnazjalny 3 Biologia TRENING PRZED EGZAMINEM Także w wersji online Sprawdź, czy zdasz! Spis treści Zestaw 1: Związki chemiczne budujące organizmy oraz pozyskiwanie i wykorzystywanie energii 5
Bardziej szczegółowo- 70% wg starych zasad i 30% wg nowych zasad dla osób, które. - 55% wg starych zasad i 45% wg nowych zasad dla osób, które
Oddział Powiatowy ZNP w Gostyninie Uprawnienia emerytalne nauczycieli po 1 stycznia 2013r. W związku napływającymi pytaniami od nauczycieli do Oddziału Powiatowego ZNP w Gostyninie w sprawie uprawnień
Bardziej szczegółowoAminokwasy, peptydy i białka. Związki wielofunkcyjne
Aminokwasy, peptydy i białka Związki wielofunkcyjne Aminokwasy, peptydy i białka Aminokwasy, peptydy i białka: - wiadomości ogólne Aminokwasy: - ogólna charakterystyka - budowa i nazewnictwo - właściwości
Bardziej szczegółowo40. Międzynarodowa Olimpiada Fizyczna Meksyk, 12-19 lipca 2009 r. ZADANIE TEORETYCZNE 2 CHŁODZENIE LASEROWE I MELASA OPTYCZNA
ZADANIE TEORETYCZNE 2 CHŁODZENIE LASEROWE I MELASA OPTYCZNA Celem tego zadania jest podanie prostej teorii, która tłumaczy tak zwane chłodzenie laserowe i zjawisko melasy optycznej. Chodzi tu o chłodzenia
Bardziej szczegółowo+ + Struktura cia³a sta³ego. Kryszta³y jonowe. Kryszta³y atomowe. struktura krystaliczna. struktura amorficzna
Struktura cia³a sta³ego struktura krystaliczna struktura amorficzna odleg³oœci miêdzy atomami maj¹ tê sam¹ wartoœæ; dany atom ma wszêdzie takie samo otoczenie najbli szych s¹siadów odleg³oœci miêdzy atomami
Bardziej szczegółowoInformacje uzyskiwane dzięki spektrometrii mas
Slajd 1 Spektrometria mas i sektroskopia w podczerwieni Slajd 2 Informacje uzyskiwane dzięki spektrometrii mas Masa cząsteczkowa Wzór związku Niektóre informacje dotyczące wzoru strukturalnego związku
Bardziej szczegółowoII edycja akcji Przedszkolak pełen zdrowia
II edycja akcji Przedszkolak pełen zdrowia Odporność wzmacniamy, bo o zdrowe żywienie i higienę dbamy I tydzień: Uświadomienie dzieciom, co oznaczają pojęcia : zdrowie i choroba. Jakie są objawy choroby
Bardziej szczegółowolider w nieswoistej stymulacji układu immunologicznego Scanomune immunostymulacja nieswoista
SCANOMUNE lider w nieswoistej stymulacji układu immunologicznego AKTYWNOŚĆ LIDERA Doustnie, tylko 1-2 kapsułki Scanomune dziennie i... po 72 godzinach stosowania u psa (a także człowieka) dochodzi do 3000-5000%
Bardziej szczegółowoDE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15
DE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15 Wykonawcy ubiegający się o udzielenie zamówienia Dotyczy: postępowania prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego na Usługę druku książek, nr postępowania
Bardziej szczegółowoKlasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin. Dominika Sowa
Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin Dominika Sowa Szczecin, 8 maj 2014 Program prezentacji: 1. Definicja substancji i mieszanin chemicznych wg Ustawy o substancjach chemicznych
Bardziej szczegółowoUrząd Miejski w Mszczonowie - Skarbnik Gminy
U~1;) "MIEJSKI '- 96-320 MszcMs~czOnoWie tel.:centrala(~~onow, Plac Pjls_Io'~1j( o OŚWIADCZENIE MAJĄTKO'WĘ3g~ltZ~~~,f ~a~~~ Wójta, zastępcy wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownikłt~~ł. ~;ij6r,-
Bardziej szczegółowoOświadczenie majątkowe - Zdzisław Edmund Plichta, złożone w 2007 r.
Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego Biuletyn Informacji Publicznej Województwa Podlas kieg o Oświadczenie majątkowe - Zdzisław Edmund Plichta, złożone w 007 r. OŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE członka zarządu
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 4: MOLEKULARNE MECHANIZMY BIOSYNTEZY BIAŁEK. Prof. dr hab. n. med. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej.
Pierwsza litera Trzecia litera 2018-10-26 WYKŁAD 4: MOLEKULARNE MECHANIZMY BIOSYNTEZY BIAŁEK Prof. dr hab. n. med. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej Druga litera 1 Enancjomery para nienakładalnych
Bardziej szczegółowoPakiet nr 1: Preparaty do żywienia dojelitowego wraz z dzierżawą pomp kod CPV 33692510-5
0 Załącznik Nr 2/1 Formularz cenowy Pakiet nr 1: Preparaty do żywienia dojelitowego wraz z dzierżawą pomp kod CPV 33692510-5 Stawka Wartość brutto w Typ asortymentu /Nazwa handlowa* Cena Wartość netto
Bardziej szczegółowoOŚWIADCZENIE O STANIE MAJĄTKOWYM OSÓB PEŁNIĄCYCH FUNKCJE ORGANÓW PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ
OŚWADCZENE O STANE MAJĄTKOWYM OSÓB PEŁNĄCYCH FUNKCJE ORGANÓW PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ Ja, niżej podpisanyla) ^.. ^ f e ^ g j f e S g M ^ (imiona i nazwisko) (w przypadłe kobiet Dodać nazwisko Danipncjrurodzony(a)..,
Bardziej szczegółowo..^lęfam?*?<,dnia d3.,..qa:a?mv. (miejscowość)
OŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE wójta, zastępcy wójta, sekretarza gminy, okarbnika gminy, kierownika jednostki liny, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoby wydającej
Bardziej szczegółowo; zeca.,, iw.-te /fes o ^ Aa*~'t
OŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE wójta, zastępcy wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz
Bardziej szczegółowoZobacz to na własne oczy. Przyszłość już tu jest dzięki rozwiązaniu Cisco TelePresence.
Informacje dla kadry zarządzającej Zobacz to na własne oczy. Przyszłość już tu jest dzięki rozwiązaniu Cisco TelePresence. 2010 Cisco i/lub firmy powiązane. Wszelkie prawa zastrzeżone. Ten dokument zawiera
Bardziej szczegółowoOŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE
OŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE wójta, zastępcy wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy, osoby zarządzającej i członka organu :gminną osobą prawną oraz osoby wydającej
Bardziej szczegółowoENETOSH Standard kompetencji dla instruktorów i trenerów ds. bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
ENETOSH Standard kompetencji dla instruktorów i trenerów ds. bezpieczeństwa i ochrony zdrowia Pole kompetencji Bezpieczeństwo i higiena pracy Level: 6 Credit: Umiejętności Wiedza 1 Stawia pytania odnośnie
Bardziej szczegółowoMorska Stocznia Remontowa Gryfia S.A. ul. Ludowa 13, 71-700 Szczecin. ogłasza
Morska Stocznia Remontowa Gryfia S.A. ul. Ludowa 13, 71-700 Szczecin ogłasza rozpoczęcie przetargu w sprawie udzielenia zamówienia na świadczenie usług w zakresie przewozu pracowników z terenu stoczni
Bardziej szczegółowoOznaczanie właściwości tłuszczów
znaczanie właściwości tłuszczów Prowadzący: mgr inż. Maciej Chrubasik Wstęp teoretyczny Lipidy Lipidy ( tłuszcze ) są estrami kwasów tłuszczowych : - gdy alkoholem jest gliceryna ( 1,2,3-trihydroksy propan;
Bardziej szczegółowoWZÓR OŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE
DzifnB*a4fflal*lNl$34 ZGIERZ 2224 Poz 282 WyUil«r.«iz.i(!rtn' 1! ; przyjmującej. WZÓR OŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE Załącznik nr 2 wójta, zastępcy wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki
Bardziej szczegółowoZMYWARKI FRANKE DO ZABUDOWY
100 ZMYWARKI FRANKE DO ZABUDOWY 60 CM FDW 612 HL 3A 104 FDW 614 DTS 3B A++ 104 40 CM FDW 410 DH 3A 105 ZMYWARKI DO ZABUDOWY 101 ZMYWARKI FRANKE TWÓJ WYBÓR NAJLEPSZE PARAMETRY KLASA EFEKTYWNOŚCI Zmywanie
Bardziej szczegółowoKRAJOWY REJESTR SĄDOWY. Stan na dzień 12.02.2016 godz. 11:24:08 Numer KRS: 0000455898
Strona 1 z 6 CENTRALNA INFORMACJA KRAJOWEGO REJESTRU SĄDOWEGO KRAJOWY REJESTR SĄDOWY Stan na dzień 12.02.2016 godz. 11:24:08 Numer KRS: 0000455898 Informacja odpowiadająca odpisowi aktualnemu Z REJESTRU
Bardziej szczegółowoRodzaje i metody kalkulacji
Opracowały: mgr Lilla Nawrocka - nauczycielka przedmiotów ekonomicznych w Zespole Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Praktycznego w Miętnem mgr Maria Rybacka - nauczycielka przedmiotów ekonomicznych
Bardziej szczegółowoBiałka pstrąga tęczowego jako potencjalne źródło biologicznie aktywnych peptydów
Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2015, Tom 21, Nr 3, 322 327 www.monz.pl PRC ORYGINLN Białka pstrąga tęczowego jako potencjalne źródło biologicznie aktywnych peptydów Monika Pliszka 1, Justyna Borawska
Bardziej szczegółowoPREFABRYKOWANE STUDNIE OPUSZCZANE Z ŻELBETU ŚREDNICACH NOMINALNYCH DN1500, DN2000, DN2500, DN3200 wg EN 1917 i DIN V 4034-1
PREFABRYKOWANE STUDNIE OPUSZCZANE Z ŻELBETU ŚREDNICACH NOMINALNYCH DN1500, DN2000, DN2500, DN3200 wg EN 1917 i DIN V 4034-1 DO UKŁADANIA RUROCIĄGÓW TECHNIKAMI BEZWYKOPOWYMI 1. Rodzaje konstrukcji 1.1.
Bardziej szczegółowoPRAWA ZACHOWANIA. Podstawowe terminy. Cia a tworz ce uk ad mechaniczny oddzia ywuj mi dzy sob i z cia ami nie nale cymi do uk adu za pomoc
PRAWA ZACHOWANIA Podstawowe terminy Cia a tworz ce uk ad mechaniczny oddzia ywuj mi dzy sob i z cia ami nie nale cymi do uk adu za pomoc a) si wewn trznych - si dzia aj cych na dane cia o ze strony innych
Bardziej szczegółowoZapytanie ofertowe nr 1/2015/ WND-POKL.09.02.00-32-026/13
Kamień Pomorski, dnia 09 stycznia 2015 r. Szanowni Państwo, Zapytanie ofertowe nr 1/2015/ WND-POKL.09.02.00-32-026/13 W związku z realizacją projektu Lokata na jutro, współfinansowanego ze środków Unii
Bardziej szczegółowoTkanka łączna. Komórki i bogata macierz. Funkcje spaja róŝne typy innych tkanek zapewnia podporę narządom ochrania wraŝliwe części organizmu
Komórki i bogata macierz Substancja międzykomórkowa przenosi siły mechaniczne Tkanka łączna Funkcje spaja róŝne typy innych tkanek zapewnia podporę narządom ochrania wraŝliwe części organizmu Tkanka łączna
Bardziej szczegółowoPostanowienia ogólne. Usługodawcy oraz prawa do Witryn internetowych lub Aplikacji internetowych
Wyciąg z Uchwały Rady Badania nr 455 z 21 listopada 2012 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Uchwała o poszerzeniu możliwości
Bardziej szczegółowoRekompensowanie pracy w godzinach nadliczbowych
Rekompensowanie pracy w godzinach nadliczbowych PRACA W GODZINACH NADLICZBOWYCH ART. 151 1 K.P. Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Wykład 4 Jak działają geny?
Bardziej szczegółowo