PROJEKT SPRAWOZDANIA

Transkrypt

1 PARLAMENT EUROPEJSKI Komisja Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych /2311(INI) PROJEKT SPRAWOZDANIA w sprawie unijnej polityki przeciwdziałania terroryzmowi: najważniejsze osiągnięcia i nadchodzące wyzwania (2010/2311 (INI)) Komisja Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych Sprawozdawczyni: Sophia in 't Veld PR\ doc PE v01-00 Zjednoczona w różnorodności

2 PR_INI SPIS TREŚCI strona PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO...3 PE v /8 PR\ doc

3 PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO w sprawie unijnej polityki przeciwdziałania terroryzmowi: najważniejsze osiągnięcia i nadchodzące wyzwania (2010/2311(INI)) Parlament Europejski, uwzględniając Kartę praw podstawowych UE, art. 2, 3 i 6 Traktatu o Unii Europejskiej oraz odpowiednie artykuły Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, uwzględniając decyzję ramową Rady 2002/475/WSiSW 1 w sprawie zwalczania terroryzmu zmienioną decyzją ramową 2008/919/WSiSW 1 uwzględniając przyjętą w 2005 r. strategię UE w dziedzinie walki z terroryzmem 2 uwzględniając strategię Unii Europejskiej w walce z radykalizacją postaw i rekrutacją terrorystów 3, uwzględniając program sztokholmski pt. Otwarta i bezpieczna Europa dla dobra i ochrony obywateli 4 oraz komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów z dnia 20 kwietnia 2010 r. pt. Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości dla europejskich obywateli. Plan działań służący realizacji programu sztokholmskiego (COM(2010)0171), uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 lipca 2010 r., skierowany do Parlamentu Europejskiego i Rady, pt. Unijna polityka przeciwdziałania terroryzmowi: najważniejsze osiągnięcia i nadchodzące wyzwania (COM(2010)0386), uwzględniając opinię Europejskiego Inspektora Ochrony Danych z dnia 24 listopada 2010 r. 5 w sprawie komunikatu pt. Unijna polityka przeciwdziałania terroryzmowi: najważniejsze osiągnięcia i nadchodzące wyzwania, uwzględniając przygotowywaną opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno- Społecznego w sprawie komunikatu Komisji pt. Unijna polityka przeciwdziałania terroryzmowi: najważniejsze osiągnięcia i nadchodzące wyzwania, uwzględniając komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady zatytułowany Strategia bezpieczeństwa wewnętrznego UE w działaniu: pięć kroków w kierunku bezpieczniejszej Europy 6, uwzględniając przegląd śródokresowy siódmego programu ramowego w zakresie badań oraz zieloną księgę zatytułowaną Jak zmienić wyzwania w możliwości: 1 Dz.U. L 330 z , s Dokument Rady 14469/4/05 z Dokument Rady 14781/1/05. Strategia została zmieniona w listopadzie 2008 r. Dokument Rady 15175/08. 4 Dz.U. C 115 z , s. 1 5 Dz.U. C 56 z , s. 2 6 COM(2010) 673 wersja ostateczna z PR\ doc 3/8 PE v01-00

4 wspólne ramy strategiczne dla finansowania unijnego na rzecz badań naukowych i innowacji (ósmy program ramowy), uwzględniając swoje rezolucje w sprawie przeciwdziałania terroryzmowi, uwzględniając art. 48 Regulaminu, uwzględniając sprawozdanie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych oraz opinie Komisji Spraw Zagranicznych i Komisji Prawnej (A7-0000/2011), A. mając na uwadze, że po potwornych atakach z 11 września 2001 r. pierwsza dekada XXI w. upłynęła pod znakiem wojny z terroryzmem, przy czym określenie to dotyczyło zwłaszcza podejścia przyjętego przez Stany Zjednoczone; mając na uwadze, że mimo iż ataki nie miały miejsca na terytorium europejskim, wszyscy Europejczycy czuli, że były one również wymierzone w europejskie wartości i styl życia, B. mając na uwadze, że terroryzm nie jest zjawiskiem nowym; mając na uwadze, że przeciwdziałanie terroryzmowi zawsze było częścią rutynowych działań podejmowanych w zakresie egzekwowania prawa; mając na uwadze, że zamach z 11 września doprowadził do gruntownej zmiany metod i narzędzi stosowanych w walce z terroryzmem; mając na uwadze, że terroryzm stał się kwestią bezpieczeństwa narodowego o zupełnie innych ramach prawnych, C. mając na uwadze, że polityka przeciwdziałania terroryzmowi powinna zmierzać do osłabienia zamierzeń terroryzmu, który dąży do zniszczenia tkanki naszego wolnego, otwartego i demokratycznego społeczeństwa; mając na uwadze, że celem walki z terroryzmem musi być ochrona i wzmocnienie tej tkanki demokratycznego społeczeństwa, a skuteczność strategii przeciwdziałania terroryzmowi należy mierzyć w odniesieniu do tego celu; mając na uwadze, że zgodnie z tym rozumowaniem wzmocnienie wolności obywatelskich i kontroli demokratycznej nie jest przeszkodą w realizacji takiej polityki, lecz jej głównym zamierzeniem, D. mając na uwadze, że dziesięć lat po atakach, które wstrząsnęły światem, nadszedł czas na podsumowanie osiągnięć w walce z terroryzmem; mając na uwadze, że dzięki ocenie proces kształtowania polityki staje się skuteczniejszy i wydajniejszy, a w każdym nowoczesnym ustroju demokratycznym decyzje polityczne podlegają częstym ocenom i przeglądom, E. mając na uwadze, że odpowiedzialność jest podstawowym elementem demokratycznego uzasadnienia strategii politycznych w zakresie przeciwdziałania terroryzmowi; mając na uwadze, że należy przeprowadzać dochodzenia w sprawie błędów, bezprawnych działań i naruszeń prawa międzynarodowego oraz praw człowieka, wdrażać działania naprawcze i wymierzać sprawiedliwość, F. mając na uwadze, że środki w zakresie przeciwdziałania terroryzmowi w ogromnym stopniu rzutują na wolności obywatelskie, praworządność i demokratyczny proces podejmowania decyzji; mając na uwadze, że środki te mają również istotny wpływ na PE v /8 PR\ doc

5 budżet, a coraz większą część ponoszonych w tym zakresie kosztów pokrywa sektor prywatny, G. mając na uwadze, że inwigilacja na masową skalę stała się kluczowym elementem strategii przeciwdziałania terroryzmowi oraz mając na uwadze, że do celów zapobiegania terroryzmowi stosuje się następujące metody: gromadzenie danych osobowych na szeroką skalę, technologie wykrywania i identyfikacji, śledzenie i wyszukiwanie, eksploracja danych i tworzenie profili, ocena ryzyka i analiza behawioralna; mając na uwadze, że władze publiczne coraz częściej wykorzystują dane zgromadzone w celach komercyjnych lub prywatnych, Uwagi ogólne 1. z ogromnym zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji; wyraża jednak ubolewanie, że jego zakres jest dosyć wąski, komunikat ogranicza się bowiem do wdrażania uzgodnionych środków politycznych i nie uwzględnia krajowych strategii przeciwdziałania terroryzmowi ani krajowych środków, które stanowią transpozycję polityki ustanawianej na szczeblu europejskim lub międzynarodowym; 2. ubolewa również, że komunikat ten nie obejmuje w wystarczającym stopniu środków podjętych przez dyrekcje generalne inne niż JLS (jak np. TRAN i MARKT), nie określa też w sposób wyraźny, jak środki te wzajemnie na siebie oddziałują, w jakim zakresie się na siebie nakładają lub gdzie istnieją luki; jest zdania, że należy uwzględnić wszystkie powyższe poziomy, ponieważ środki europejskie, krajowe i międzynarodowe wzajemnie się uzupełniają, a ocena pojedynczych środków nie daje całościowego obrazu wpływu strategii przeciwdziałania terroryzmowi w Europie; 3. uważa, że strategie polityczne w zakresie przeciwdziałania terroryzmowi powinny spełniać normy w dziedzinie wolności obywatelskich, praworządności oraz kontroli i rozliczalności demokratycznej, a ocena stopnia zgodności z tymi normami musi stanowić integralną część oceny; Ocena przeprowadzana przez panel niezależnych ekspertów i opracowywanie map 4. podkreśla, że właściwa ocena realizowanych od dziesięciu lat strategii politycznych w zakresie przeciwdziałania terroryzmowi musi stać się podstawą opartej na dowodach, uzależnionej od potrzeb, spójnej i wszechstronnej unijnej strategii przeciwdziałania terroryzmowi dzięki dogłębnej i pełnej ocenie przeprowadzonej przez panel niezależnych ekspertów; 5. podkreśla, że ocena ta powinna: a. przedstawiać jasną analizę nakładów na politykę przeciwdziałania terroryzmowi w Europie poczynionych w ciągu ostatnich dziesięciu lat oraz jej wyników, a także wyraźnie prezentować wyniki realizacji strategii politycznych dotyczące zwiększenia bezpieczeństwa w Europie; b. prezentować fakty i liczby dotyczące działalności terrorystycznej (ataki PR\ doc 5/8 PE v01-00

6 przeprowadzone, ataki nieudane i ataki powstrzymane) oraz antyterrorystycznej (aresztowania i wyroki skazujące); c. zawierać pełen przegląd całościowego wpływu na wolności obywatelskie środków przeciwdziałania terroryzmowi, w tym strategii politycznych państw członkowskich i środków podejmowanych przez państwa trzecie mających bezpośrednie konsekwencje dla UE; d. zbadać, czy aktualne instrumenty oceny wpływu powyższych środków na prywatność i wolności obywatelskie są właściwe; e. wskazać obszary, gdzie konieczne jest zwiększenie uprawnień w zakresie egzekwowania prawa lub wręcz przeciwnie gdzie przyznane uprawnienia są zbyt szerokie i wykraczają poza niezbędne działania; 6. wzywa Komisję do nakreślenia, którym środkom przyświecają cele inne niż przeciwdziałanie terroryzmowi, oraz w których przypadkach do pierwotnego celu, jakim było przeciwdziałanie terroryzmowi, dodano cele dodatkowe (rozrost misji i rozrost funkcji), takie jak egzekwowanie prawa, polityka imigracyjna, zdrowie publiczne czy ład publiczny; 7. wzywa Komisję do sporządzenia kompletnej i szczegółowej mapy wszystkich strategii politycznych w zakresie przeciwdziałania terroryzmowi w Europie; jednocześnie wzywa państwa członkowskie do przeprowadzenia wszechstronnej oceny realizowanych przez nie strategii politycznych w zakresie przeciwdziałania terroryzmowi, ze zwróceniem szczególnej uwagi na aspekty współdziałania ze strategiami UE, nakładanie się środków i istnienie luk, w celu poprawy współpracy w zakresie oceny polityki UE oraz wniesienia swojego wkładu w wyznaczonych terminach, na przykład w zakresie dyrektywy o zatrzymywaniu danych 1 ; Środki 8. wzywa Komisję, aby w terminie do lipca 2011 r. przedstawiła pełne i szczegółowe sprawozdanie na temat wszystkich funduszy UE wykorzystywanych pośrednio lub bezpośrednio do celów przeciwdziałania terroryzmowi, oraz analizę zmian w odnośnych pozycjach w budżecie UE od 2001 r.; 9. wzywa Komisję do przeprowadzenia analizy dotyczącej kosztów strategii politycznych w zakresie przeciwdziałania terroryzmowi ponoszonych przez sektor prywatny, jak również do dokonania przeglądu sektorów czerpiących korzyści ze strategii politycznych w zakresie przeciwdziałania terroryzmowi; 10. wzywa Komisję, aby zwróciła się do Grupy Wysokiego Szczebla Niezależnych Partnerów ds. Obciążeń Administracyjnych (której przewodniczy E. Stoiber) z wnioskiem o 1 Dyrektywa 2006/24/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie zatrzymywania generowanych lub przetwarzanych danych w związku ze świadczeniem ogólnie dostępnych usług łączności elektronicznej lub udostępnianiem publicznych sieci łączności oraz zmieniająca dyrektywę 2002/58/WE, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 105 (Bruksela: 13 kwietnia 2006 r.) s PE v /8 PR\ doc

7 przeprowadzenie oceny obciążenia administracyjnego spowodowanego stosowaniem środków w zakresie przeciwdziałania terroryzmowi od roku 2001; Kontrola i odpowiedzialność demokratyczna 11. wzywa Komisję do przeprowadzenia badania w celu ustalenia, czy strategie polityczne w zakresie przeciwdziałania terroryzmowi podlegają skutecznej kontroli demokratycznej, przy czym badanie to powinno obejmować co najmniej następujące kwestie: a. w odniesieniu do każdego środka należy ustalić, czy parlamenty państw członkowskich lub Parlament Europejski dysponowały pełnymi prawami i środkami kontrolnymi, takimi jak dostęp do informacji, wystarczający czas na przeprowadzenie dokładnej procedury oraz prawo do zmiany wniosków; ocena musi obejmować przegląd podstawy prawnej każdego środka politycznego; b. wszystkie istniejące środki muszą być poddane retrospektywnemu testowi proporcjonalności 1 ; c. należy dokonać przeglądu procedur opatrywania dokumentów klauzulą tajności oraz tendencji w wykorzystywaniu klauzuli tajności, przeglądu danych liczbowych i tendencji w zakresie udzielania bądź odmowy dostępu do dokumentów odnoszących się do polityki przeciwdziałania terroryzmowi; wgląd do dokumentów udostępnionych Parlamentowi powinien odbywać się w zabezpieczonym pomieszczeniu; d. należy dokonać przeglądu przypadków korzystania z zewnętrznych konsultantów i (niezależnych) ekspertów w dziedzinach, takich jak prawo (międzynarodowe), ochrona danych i wolności obywatelskie oraz bezpieczeństwo w kontekście europejskich strategii politycznych w zakresie przeciwdziałania terroryzmowi; e. należy dokonać przeglądu instrumentów demokratycznej kontroli współpracy transgranicznej agencji wywiadowczych, a konkretnie SitCen, komórki monitorującej (Watch-Keeping Capability), sztabu antykryzysowego (Crisis Room), systemu wymiany informacji Rady (Council s Clearing House) oraz COSI; f. należy dokonać przeglądu środków przyjmowanych przez kraje trzecie, mających skutki eksterytorialne dla UE, takich jak amerykańska ustawa o nadzorze nad wywiadem obcym (FISA), które nie podlegają kontroli żadnego parlamentu w UE; g. należy dokonać przeglądu środków uzgodnionych przez międzynarodowe organy rządowe i pozarządowe (ONZ, ICAO, IATA) oraz istniejących instrumentów kontroli demokratycznej; h. należy dokonać przeglądu działalności nielegislacyjnej prowadzonej lub finansowanej przez UE, takiej jak programy badawcze, oraz tego, na jakich warunkach podlega ona kontroli demokratycznej; 1 Europejski Trybunał Praw Człowieka, S. i Marper przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, 8 grudnia 2008 r., 95, , 125. PR\ doc 7/8 PE v01-00

8 12. wzywa Komisję do zbadania bezprawnych działań i naruszeń prawa międzynarodowego oraz praw człowieka i wdrożenia działań naprawczych w tym zakresie; 13. uważa, że UE i jej państwa członkowskie muszą w pełni wyjaśnić swoją rolę w programie CIA dotyczącym wydawania więźniów i tajnych więzień, zgodnie z zaleceniami Parlamentu Europejskiego i Rady Europy; 14. jest zdania, że UE i jej państwa członkowskie muszą zmodyfikować procedury dotyczące wykazów terrorystów oraz zapewnić ich pełną zgodność z wszelkimi odnośnymi wyrokami sądu 1 ; 15. wzywa Komisję i Radę, aby rozpoczęły dochodzenie w sprawie możliwego gromadzenia danych osobowych do celów egzekwowania prawa bez odpowiedniej podstawy prawnej lub w drodze stosowania niewłaściwych albo nawet bezprawnych procedur; Monitorowanie i tworzenie profili 16. zwraca się do Komisji, by przeprowadziła obowiązkowy test proporcjonalności i pełną ocenę wpływu w odniesieniu do każdego wniosku obejmującego gromadzenie danych osobowych na szeroką skalę, technologie wykrywania i identyfikacji, śledzenie i wyszukiwanie, eksplorację danych i tworzenie profili, ocenę ryzyka i analizę behawioralną lub podobne techniki; 17. wzywa Europejskiego Inspektora Ochrony Danych oraz Agencję Praw Podstawowych do corocznego sporządzania sprawozdań dotyczących tworzenia profili, eksploracji danych oraz technologii wykrywania i identyfikacji stosowanych w Europie w celach przeciwdziałania terroryzmowi (oraz ewentualnie w innych celach); 18. wzywa Koordynatora UE ds. Zwalczania Terroryzmu do sporządzenia sprawozdania dotyczącego wykorzystywania wywiadu osobowego w europejskich strategiach przeciwdziałania terroryzmowi; 19. wzywa Komisję do przygotowania komunikatu w sprawie etyki w europejskich strategiach politycznych w zakresie przeciwdziałania terroryzmowi; 20. wzywa Komisję, aby przedstawiła propozycje w sprawie zwiększenia ochrony wolności obywatelskich, przejrzystości i kontroli demokratycznej w kontekście polityki przeciwdziałania terroryzmowi, takie jak poprawa dostępu do dokumentów poprzez opracowanie unijnego aktu o wolności informacji i poprzez wzmocnienie Agencji Praw Podstawowych, EIOD i grupy roboczej ustanowionej na mocy art. 29; 21. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz parlamentom państw członkowskich. 1 Zob. między innymi Yassin Abdullah Kadi i Al Barakaat International Foundation przeciwko Radzie i Komisji, sprawy połączone C-402/05 P i C-415/05 P. PE v /8 PR\ doc