DOKUMENT ROBOCZY SŁUŻB KOMISJI

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia XXX r. [ ](2013) XXX draft DOKUMENT ROBOCZY SŁUŻB KOMISJI Wytyczne dotyczące dyrektywy 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE Artykuł 8: Audyty energetyczne i systemy zarządzania energią COURTESY TRANSLATION OF SWD(2013) 447 FINAL PL PL

2 Spis treści A. WPROWADZENIE... 2 B. KONTEKST PRAWNY I POLITYCZNY... 3 C. OBOWIĄZEK STWARZANIA WARUNKÓW UMOŻLIWIAJĄCYCH POWSZECHNY DOSTĘP DO AUDYTÓW ENERGETYCZNYCH... 5 D. SZCZEGÓŁOWY OBOWIĄZEK PRZEPROWADZANIA REGULARNYCH AUDYTÓW ENERGETYCZNYCH PRZEZ DUŻE PRZEDSIĘBIORSTWA... 6 D1. Zakres obowiązku... 6 E. ZAPEWNIANIE WYSOKIEJ JAKOŚCI AUDYTÓW E1. Wiedza specjalistyczna, w tym korzystanie z ekspertów wewnętrznych lub audytorów energetycznych, oraz nadzór krajowy E2. Kryteria minimalne, które należy spełnić F. PROGRAMY SZKOLENIOWE, W RAMACH KTÓRYCH UZYSKUJE SIĘ KWALIFIKACJE AUDYTORA ENERGETYCZNEGO, ORAZ DOSTĘP DO SYSTEMÓW KWALIFIKACJI, AKREDYTACJI I CERTYFIKACJI G. OBOWIĄZKI W ZAKRESIE OPRACOWANIA PROGRAMÓW ZACHĘT DLA MŚP DO PODDAWANIA SIĘ AUDYTOM ENERGETYCZNYCH ORAZ PROGRAMÓW MAJĄCYCH NA CELU INFORMOWANIE GOSPODARSTW DOMOWYCH H. KRAJOWE SYSTEMY WSPARCIA

3 ARTYKUŁ 8: AUDYTY ENERGETYCZNE I SYSTEMY ZARZĄDZANIA ENERGIĄ A. WPROWADZENIE 1. Audyt energetyczny oznacza systematyczną procedurę, której celem jest: uzyskanie odpowiedniej wiedzy o profilu istniejącego zużycia energii danego budynku lub zespołu budynków, działalności lub instalacji przemysłowej bądź handlowej albo usługi prywatnej lub publicznej; określenie, w jaki sposób i w jakiej ilości możliwe jest uzyskanie opłacalnej oszczędności energii; oraz poinformowanie o wynikach (zob. odpowiednia definicja w art. 2 pkt 25). 2. Audyty energetyczne są niezbędnym narzędziem do uzyskania oszczędności energii. Są one konieczne do oceny istniejącego zużycia energii oraz do zidentyfikowania pełnej gamy możliwości oszczędzania energii. Powinno się to następnie przełożyć na konkretne działania na rzecz oszczędności dla kierownictwa, organów publicznych lub właścicieli domów. Ponadto audyty energetyczne pozwalają na określenie i ustalenie ważności lub uszeregowanie możliwości poprawy. W ten sposób audyty energetyczne wypełniają lukę informacyjną, która jest jedną z podstawowych barier w uzyskiwaniu efektywności energetycznej. 3. Dzięki określeniu możliwości uzyskania oszczędności energii i proponowanym zaleceniom dotyczącym działań następczych audyty stanowią również podstawę rozwoju rynku usług energetycznych. Wynikiem audytu energetycznego może być na przykład wydanie zalecenia dotyczącego między innymi wymiany okien w gospodarstwie domowym, izolacji instalacji rurowej w fabryce czy ustanowienia kompleksowego systemu zarządzania energią w budynkach użytkowych. Ponadto audyty energetyczne koncentrują się nie tylko na rozwiązaniach technicznych, takich jak wymiana czy modernizacja, ponieważ istotne możliwości poprawy mogą również istnieć w związku z eksploatacją, zarówno przemysłową, jak i użytkową. Są to na przykład: wydajniejsze stosowanie i ciągła optymalizacja procedur operacyjnych, parametry kontrolne, optymalizacja logistyki i rozmieszczenia oraz planowanie utrzymania. Audyty energetyczne mogą również stanowić część szerzej zakrojonego audytu środowiskowego, który dotyczy możliwości magazynowania, przyłączenia do sieci ciepłowniczej i chłodniczej czy potencjału w zakresie reakcji popytu w sektorze i budynkach użytkowych. Usługa prywatna lub publiczna, np. system miejskiego transportu publicznego, również może być przedmiotem audytu energetycznego, który prowadzi do określenia możliwości uzyskania opłacalnej oszczędności energii. 4. Posiadanie systemu zarządzania energią wymaga od przedsiębiorstw przeprowadzania procesów szczegółowych przeglądów sytuacji energetycznej, których wynikiem jest również systematyczne określanie i zgłaszanie możliwości uzyskania oszczędności energii. Może to również dotyczyć przedsiębiorstw realizujących systemy zarządzania środowiskiem. 5. W art. 8 dyrektywy 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej 1 (dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej, zwana dalej również dyrektywą EED lub dyrektywą ) wymaga się, aby państwa członkowskie spełniły następujące główne obowiązki: a) stwarzanie warunków umożliwiających wszystkim końcowym odbiorcom energii dostęp do audytów energetycznych wysokiej jakości, które są opłacalne, spełniają 1 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2012/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE, Dz.U. L 315 z , s. 1. 2

4 kryteria minimalne oparte na załączniku VI oraz są przeprowadzane przez wykwalifikowanych lub akredytowanych ekspertów bądź nadzorowane przez niezależne organy; b) zapewnianie obowiązkowych i regularnych audytów dla dużych przedsiębiorstw, spełniających kryteria minimalne oparte na załączniku VI i przeprowadzanych przez wykwalifikowanych lub akredytowanych ekspertów bądź nadzorowanych przez niezależne organy; c) ustalenie przejrzystych i niedyskryminacyjnych kryteriów minimalnych dotyczących audytów energetycznych w oparciu o załącznik VI dyrektywy; d) ustanowienie w przepisach krajowych wymogów dla audytorów energetycznych, a także w odniesieniu do nadzoru przez organy krajowe; e) zapewnienie opracowania programów zachęt dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) do poddawania się audytom energetycznym oraz do wdrażania zaleceń sporządzonych w trakcie tych audytów; oraz f) zapewnienie opracowania programów mających na celu informowanie gospodarstw domowych o korzyściach wynikających z audytów energetycznych. W artykule przewiduje się możliwość ustanawiania zachęt do wdrażania zalecanych środków. B. KONTEKST PRAWNY I POLITYCZNY 6. Obowiązki państw członkowskich w odniesieniu do audytów energetycznych istniały już w ramach dyrektywy w sprawie usług energetycznych ( dyrektywa ESD ) 2, lecz w dyrektywie EED mają one bardziej obligatoryjny charakter, zaś audyty stają się obowiązkowe dla dużych przedsiębiorstw. Przepisy dotyczące kwalifikacji ekspertów, niezależnych systemów kontroli oraz zapewnienia jakości i świadectw charakterystyki energetycznej istnieją również w dyrektywie 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (wersja przekształcona wcześniejszej dyrektywy 2002/91/WE, zwana dalej dyrektywą EPBD ) 3. Związek między tymi przepisami wyjaśniono poniżej. 7. W art. 8 ust. 1 oraz art. 8 ust. 4 dyrektywy ustanawia się dwa główne obowiązki państw członkowskich dotyczące stwarzania warunków umożliwiających dostęp do audytów energetycznych oraz zapewnienia przeprowadzania regularnych audytów energetycznych przez duże przedsiębiorstwa. O ile obowiązek przeprowadzania regularnych audytów energetycznych przez duże przedsiębiorstwa jest nowy, o tyle obowiązek państw członkowskich dotyczący zapewnienia dostępności dla odbiorców końcowych, w tym niewielkich odbiorców w gospodarstwach domowych, odbiorców komercyjnych oraz małych i średnich odbiorców przemysłowych, efektywnych, wysokiej jakości programów audytu energetycznego, które są przeprowadzane w sposób niezależny, został już ustanowiony na podobnych warunkach w art. 12 dyrektywy ESD. W przypadkach, w których audyty energetyczne nie były dostępne w ofercie handlowej dla niektórych segmentów rynku, takich jak gospodarstwa domowe, państwa członkowskie miały obowiązek zapewnienia dostępności takich audytów. W dyrektywie EED wprowadza się również dodatkowe wymogi dotyczące wiedzy specjalistycznej i nadzoru w odniesieniu do audytów energetycznych oraz obowiązek zapewnienia przez państwa członkowskie opracowania programów zachęt dla MŚP do poddawania się audytom energetycznym oraz programów mających na celu informowanie gospodarstw domowych. W art. 12 ust. 3 dyrektywy ESD stwierdzono, że audyty w ramach 2 Dyrektywa 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych, Dz.U. L 114 z , s Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (wersja przekształcona), Dz.U. L 153 z , s.13. 3

5 programów opierających się na dobrowolnych porozumieniach pomiędzy organizacjami osób zainteresowanych a wyznaczonym podmiotem, poddanym nadzorowi i stałej kontroli państwa członkowskiego zgodnie z art. 6 ust. 2 lit. b) dyrektywy ESD, uważa się za spełniające wymogi dla państw członkowskich dotyczące zapewnienia dostępności audytów energetycznych. W art. 8 ust. 2 oraz art. 8 ust. 5 dyrektywy EED utrzymuje się możliwość zawierania przez państwa członkowskie dobrowolnych porozumień w celu realizacji audytów energetycznych zarówno w MŚP, jak i w dużych przedsiębiorstwach. 8. W art. 11 dyrektywy EPBD nakłada się na państwa członkowskie obowiązek utworzenia systemu certyfikacji w odniesieniu do charakterystyki energetycznej budynków. Umożliwia to właścicielom lub najemcom budynku dokonanie oceny jego charakterystyki energetycznej i porównania jej z innymi. Zgodnie z art. 12 dyrektywy ESD certyfikacja budynków, która została dokonana zgodnie z art. 7 dyrektywy 2002/91/WE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków 4, musi być uważana za równoważną z audytem energetycznym spełniającym wymagania określone w art. 12 ust. 1 i 2 dyrektywy ESD. Ze względu na szerszy zakres audytów energetycznych przewidziany w art. 8 dyrektywy EED w dyrektywie tej nie utrzymuje się jednak tej równoważności. 9. W związku z powyższym świadectwo charakterystyki energetycznej zgodnie z art. 11 dyrektywy EPBD oraz przeglądy zgodnie z jej art. 14 lub 15 nie mogą być automatycznie uznawane za równoważne audytom energetycznym na podstawie art. 8 dyrektywy EED (które np. opierają się na danych pomiarowych dotyczących zużycia energii i profili obciążenia, zawierają, w stosownych przypadkach, przegląd operacji lub instalacji przemysłowych, w tym w transporcie, oraz umożliwiają przeprowadzenie szczegółowych i potwierdzonych obliczeń, tak aby dostarczyć informacji o potencjalnych oszczędnościach). Możliwe jest jednak, że w pewnych okolicznościach (na przykład przy audycie budynków biurowych dużego przedsiębiorstwa) świadectwo lub przeglądy na podstawie dyrektywy EPBD będą spełniały w danym państwie członkowskim wymogi zawarte w art. 8 dyrektywy EED i załączniku VI do tej dyrektywy. 10. Artykuł 8 dyrektywy ESD stanowi, że państwa członkowskie, o ile uznają to za konieczne, muszą zapewnić dostępność odpowiednich systemów kwalifikacji, akredytacji lub certyfikacji dla dostawców audytów energetycznych. Artykuł 16 dyrektywy EED w sprawie dostępu do systemów kwalifikacji, akredytacji i certyfikacji, będący uzupełnieniem art. 8, stanowi, że w przypadku gdy państwo członkowskie uważa, że krajowy poziom kompetencji technicznych, obiektywności i niezawodności jest niewystarczający, państwo członkowskie musi zapewnić, aby do dnia 31 grudnia 2014 r. systemy certyfikacji lub akredytacji lub równoważne systemy kwalifikacji, w tym w razie konieczności stosowne programy szkoleniowe, były dostępne dla dostawców audytów energetycznych. 11. Aspekty związane z certyfikacją stanowią również część dyrektywy EPBD. Artykuł 17 tej dyrektywy stanowi, że państwa członkowskie muszą zapewnić, aby wydawanie świadectw charakterystyki energetycznej budynków i przeglądy systemów ogrzewania i klimatyzacji były przeprowadzane w sposób niezależny przez wykwalifikowanych lub akredytowanych ekspertów, niezależnie od tego, czy prowadzą oni działalność na własny rachunek, czy też są zatrudnieni w instytucjach publicznych lub przedsiębiorstwach prywatnych. Przy akredytacji ekspertów należy uwzględniać ich fachowość. W artykule tym wymaga się, aby państwa członkowskie upubliczniały informacje na temat szkolenia i akredytacji. Państwa członkowskie muszą zapewniać publiczną dostępność regularnie aktualizowanych wykazów akredytowanych spółek oferujących usługi takich ekspertów. Podobnie, zgodnie z art. 17 ust. 4 Dyrektywa 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego I Rady z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, Dz.U. L 1 z , s

6 1 dyrektywy EED w sprawie informacji i szkoleń, państwa członkowskie muszą zapewnić, aby informacje na temat dostępnych mechanizmów efektywności energetycznej oraz ram finansowych i prawnych były szeroko upowszechniane wśród wszystkich odpowiednich uczestników rynku, w tym odbiorców czy audytorów energetycznych. 12. Służby Komisji zachęcają państwa członkowskie do zbadania, w stosownych przypadkach, możliwości synergii pomiędzy transpozycją i wykonaniem art. 8 dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej a wykonaniem dyrektywy EPBD (w szczególności art. 17 i 18 5 ), w szczególności w odniesieniu do krajowych organów nadzoru ustanowionych na mocy przepisów krajowych w celu zagwarantowania, że audyty energetyczne są opłacalne i przeprowadzane w sposób niezależny i oszczędny przez wykwalifikowanych lub akredytowanych ekspertów zgodnie z określonymi kryteriami kwalifikacji lub realizowane i nadzorowane przez niezależne organy na podstawie przepisów krajowych. Wspomniane kryteria kwalifikacji mogą być jednak znacznie zróżnicowane ze względu na fakt, że zakres audytów energetycznych przeprowadzanych na podstawie dyrektywy EED jest szerszy niż zakres certyfikacji budynków na podstawie dyrektywy EPBD. W szczególności w ramach audytów energetycznych na podstawie dyrektywy EED nawet w odniesieniu do budynków i gospodarstw domowych kładzie się nacisk na kwestie wykraczające poza charakterystykę techniczną budynków i obejmują one np. wszystkie sposoby wykorzystania energii elektrycznej oraz zmiany zachowań, takie jak wpływ zachowania mieszkańców na zużycie energii. 13. Służby Komisji zachęcają również państwa członkowskie do zbadania możliwości synergii oraz zapewnienia zgodności między kryteriami i systemami kwalifikacji/certyfikacji przewidzianymi w dyrektywie EED oraz w dyrektywie EPBD przy transponowaniu i wykonywaniu przepisów prawnych tych dyrektyw. W związku z powyższym wykwalifikowani audytorzy energetyczni w ramach dyrektywy EED mogliby być uznawani za wykwalifikowanych ekspertów na potrzeby wydawania świadectw charakterystyki energetycznej budynków. Ponadto wykwalifikowani eksperci w zakresie wydawania świadectw charakterystyki energetycznej budynków mogliby być adresatami szkoleń na wykwalifikowanych audytorów energetycznych. 14. Celem niniejszego dokumentu jest zapewnienie państwom członkowskim wytycznych dotyczących stosowania art. 8 dyrektywy EED. Dokument wyraża poglądy służb Komisji, nie zmienia skutków prawnych dyrektywy i pozostaje bez uszczerbku dla wiążącej interpretacji art. 8 określonej przez Trybunał Sprawiedliwości. C. OBOWIĄZEK STWARZANIA WARUNKÓW UMOŻLIWIAJĄCYCH POWSZECHNY DOSTĘP DO AUDYTÓW ENERGETYCZNYCH 15. Zgodnie z art. 8 ust. 1 dyrektywy EED państwa członkowskie muszą stwarzać warunki umożliwiające wszystkim końcowym odbiorcom energii dostęp do audytów energetycznych wysokiej jakości, które są opłacalne oraz a) przeprowadzane w sposób niezależny przez ekspertów wykwalifikowanych lub akredytowanych zgodnie z kryteriami kwalifikacji; lub b) realizowane i nadzorowane przez niezależne organy na podstawie przepisów krajowych. Kryteria te (opłacalność, przeprowadzanie przez wykwalifikowanych/akredytowanych ekspertów oraz nadzorowanie przez niezależne organy) muszą być stosowane do audytów energetycznych promowanych w programach państw członkowskich, np. kampaniach 5 Artykuły te zawierają odpowiednio przepisy dotyczące niezależnych ekspertów i niezależnego systemu kontroli. 5

7 informacyjnych lub innych działaniach w zakresie wsparcia, oraz do audytów, o których mowa w art. 8 ust. 4 (zob. sekcja C). W rezultacie państwa członkowskie muszą zapewnić, aby audyty energetyczne zostały udostępnione wszystkim odbiorcom końcowym, oraz sprawdzić, czy spełniają one powyższe kryteria. W art. 8 ust. 1 nie nakłada się szczegółowego obowiązku w zakresie przeprowadzania audytów energetycznych. 16. Audyty energetyczne muszą być przeprowadzane przez wykwalifikowanych albo akredytowanych ekspertów. Akredytacja jest działaniem organu publicznego, które zapewnia stałą kontrolę kompetencji technicznych jednostek oceniających zgodność. Akredytacja gwarantuje, że audyty przeprowadzane przez ekspertów spełniają wymogi przewidziane w załączniku VI do dyrektywy EED. O ile możliwe jest posiadanie wykwalifikowanych ekspertów, o tyle trudniejsze może być wykazanie ich kompetencji za pośrednictwem systemów kwalifikacji, a nie akredytacji. Rozporządzenie 765/ zawiera unijną definicję akredytacji. Należy jednak zaznaczyć, że zgodnie z rozporządzeniem 765/2008 akredytacji udziela się zazwyczaj osobom prawnym, a nie fizycznym. Kwalifikacja powinna mieć zatem raczej zastosowanie w tych przypadkach, w których osoba fizyczna chce rozpocząć działanie w charakterze eksperta Artykuł 8 ust. 1 odnosi się do stwarzania warunków umożliwiających wszystkim końcowym odbiorcom dostęp do audytów energetycznych wysokiej jakości Odbiorca końcowy jest zdefiniowany w art. 2 pkt 23 i oznacza osobę fizyczną lub prawną, która dokonuje zakupu energii do własnego użytku. 18. Audyty energetyczne nie mogą zawierać klauzul, które zakazują przekazywania wyników audytów wykwalifikowanemu/akredytowanemu dostawcy usług energetycznych (pod warunkiem że odbiorca nie wyraża sprzeciwu). Audyty energetyczne, o których mowa w art. 8 ust. 1 dyrektywy EED, muszą być zgodne z odpowiednimi przepisami w zakresie ochrony danych, w szczególności z dyrektywą 95/46/WE 8. D. SZCZEGÓŁOWY OBOWIĄZEK PRZEPROWADZANIA REGULARNYCH AUDYTÓW ENERGETYCZNYCH PRZEZ DUŻE PRZEDSIĘBIORSTWA D1. Zakres obowiązku 19. Zgodnie z art. 8 ust. 4 państwa członkowskie muszą zapewnić, aby duże przedsiębiorstwa ( niebędące MŚP ) przeprowadzały regularne audyty energetyczne. W art. 8 ust. 4 nie wyłącza się żadnego sektora (na przykład sektorów objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji (ETS) czy posiadaczy licencji w zakresie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli (IPPC)). Aby móc zagwarantować, że duże przedsiębiorstwa spełniają obowiązki ustanowione w art. 8 ust. 4, państwa członkowskie muszą zidentyfikować przedsiębiorstwa, które są objęte zakresem tego obowiązku. 6 W rozporządzeniu (WE) nr 765/2008 definiuje się akredytację jako poświadczenie przez krajową jednostkę akredytującą, że jednostka oceniająca zgodność spełnia wymagania określone w normach zharmonizowanych oraz w stosownych przypadkach wszelkie dodatkowe wymagania, w tym wymagania określone w odpowiednich systemach sektorowych konieczne do realizacji określonych czynności związanych z oceną zgodności. 7 EMAS (system ekozarządzania i audytu we Wspólnocie) jest wyjątkiem w tym względzie i dopuszcza akredytację osób fizycznych. 8 Dyrektywa 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych, Dz.U. L 281 z , s

8 20. Przy ustalaniu zakresu tego obowiązku państwa członkowskie muszą kierować się definicją kategorii małych i średnich przedsiębiorstw lub MŚP zawartą w art. 2 pkt 26 dyrektywy. Zgodnie z ta definicją MŚP oznaczają przedsiębiorstwa zdefiniowane w tytule I załącznika do zalecenia Komisji 2003/361/WE z dnia 6 maja 2003 r.; do kategorii mikro- oraz małych i średnich przedsiębiorstw należą przedsiębiorstwa, które zatrudniają mniej niż 250 pracowników i których roczny obrót nie przekracza 50 milionów EUR lub całkowita roczna kwota bilansowa nie przekracza 43 milionów EUR 9. Ta ujednolicona definicja pozwala na wprowadzanie spójnych wymogów dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w różnych państwach członkowskich UE. 21. Aby przedsiębiorstwo można było określać mianem MŚP, musi ono najpierw wchodzić w zakres definicji przedsiębiorstwa, zgodnie z którą jest to każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą, niezależnie do jego formy prawnej. Każda działalność, w ramach której oferuje się towary i usługi na danym rynku, jest działalnością gospodarczą 10. Należy podkreślić, że definicja MŚP zawarta w art. 2 pkt 26 nie odnosi się do energochłonności ani do zużycia energii oraz że jest ona, jako przepis dyrektywy, w pełni wiążąca prawnie Z definicji wynika, że liczba pracowników jest podstawowym kryterium przy ustalaniu, czy przedsiębiorstwo jest MŚP. Kryterium liczby pracowników uzupełnia kryterium finansowe dotyczące albo rocznego obrotu, albo całkowitej rocznej kwoty bilansowej. MŚP nie musi spełniać obu kryteriów finansowych. 23. Zgodnie z zaleceniem Komisji 2003/361/WE dotyczącym definicji przedsiębiorstw mikro, małych i średnich krajowe prawo pracy ma zastosowanie w odniesieniu do definicji pracowników. Stażyści i studenci uczestniczący w szkoleniu zawodowym na podstawie umowy stażu nie powinni być uwzględniani jako personel, podobnie jak pracownicy przebywający na urlopie macierzyńskim lub wychowawczym. 24. Zgodnie z tym zaleceniem do ustalenia liczby pracowników i wykonania obliczeń finansowych przedsiębiorstwa mogą stosować dane zawarte w ich ostatnim zatwierdzonym rocznym sprawozdaniu finansowym. Aby obliczyć swoje dane, przedsiębiorstwa zarejestrowane w danym państwie muszą ustalić, czy są przedsiębiorstwami niezależnymi, partnerskimi czy powiązanymi 12. Przedsiębiorstwa muszą uwzględnić dane innych powiązanych przedsiębiorstw w innych państwach (uwzględniając państwa spoza UE), aby ocenić, czy mogą być uznane za MŚP. Przedsiębiorstwo, które posiada ponad 25 % kapitału lub praw głosu w innym przedsiębiorstwie lub odwrotnie 25 % jego kapitału lub praw głosu znajduje się w posiadaniu innego przedsiębiorstwa, jest przedsiębiorstwem partnerskim lub powiązanym. Oznacza to, że należy zsumować liczbę pracowników oraz roczny obrót lub całkowitą roczną kwotę bilansową przedsiębiorstw, aby ustalić, czy znajdują się one poniżej progu dla MŚP. Dwa małe powiązane przedsiębiorstwa w dalszym ciągu mogą być MŚP. MŚP są z reguły w większości przedsiębiorstwami niezależnymi, ponieważ działają one całkowicie niezależne albo posiadają udziały mniejszościowe w co najmniej jednym innym 9 Zob. zalecenie Komisji 2003/361/WE z dnia 6 maja 2003 r., Dz.U. L 124 z , s Wyrok z 1987 r. w sprawie 118/85 Komisja przeciwko Włochom, Rec. s. 2599, pkt 7; wyrok z 1998 r. w sprawie C-35/96 Komisja przeciwko Włochom, Rec. s. I-3851, CNSD, pkt 36; wyrok z 2002 r. w sprawie C- 309/99 Wouters, Rec. s. I-1577, pkt Należy zauważyć, że zalecenie Komisji 2003/361/WE z maja 2003 r. stanowi część dorobku prawnego w innych obszarach prawa UE, na przykład definicja MŚP zawarta w tym zaleceniu znajduje się w załączniku do ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych, tj. rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/ MŚP są z reguły w większości przedsiębiorstwami niezależnymi, ponieważ działają one całkowicie niezależne albo posiadają udziały mniejszościowe w co najmniej jednym innym przedsiębiorstwie (w każdym przypadku mniej niż 25 %). Jeżeli wysokość tych udziałów wzrośnie maksymalnie do 50 %, wówczas uznaje się, że są to przedsiębiorstwa partnerskie. Powyżej tego pułapu przedsiębiorstwa uważa się za powiązane. 7

9 przedsiębiorstwie (w każdym przypadku mniej niż 25 %). Jeżeli przedsiębiorstwo jest niezależne, wówczas do sprawdzenia, czy spełnia ono progi wspomniane w pkt 20 powyżej, wystarczy tylko liczba pracowników i dane finansowe zawarte w jego sprawozdaniu finansowym. 25. W rezultacie małe oddziały w jednym państwie członkowskim mogą być zobowiązane do przeprowadzania audytu energetycznego co cztery lata, ponieważ nie wchodzą w zakres definicji MŚP, w związku z czym są objęte kategorią dużych przedsiębiorstw. Nie należy tego postrzegać jako dodatkowe lub nieproporcjonalne obciążenie 13, ponieważ z jednej strony przedsiębiorstwa takie mogą realizować systemy zarządzania energią (zob. sekcja C3) lub mogą zawierać porozumienia, na mocy których oddział może uzyskać wsparcie w przeprowadzeniu audytu, na przykład ze strony ekspertów wewnętrznych spółki dominującej, a z drugiej strony ponieważ przedmiotowy audyt energetyczny może mieć bardziej ograniczony zakres i wiązać się z mniejszymi kosztami. 26. Istnienie wykazu dużych przedsiębiorstw może służyć kilku celom oraz może pomóc uświadomić tym przedsiębiorstwom ich obowiązki wynikające z dyrektywy EED. W niektórych państwach członkowskich istnieje już wykaz przedsiębiorstw niebędących MŚP. Istnieje kilka innych narzędzi, z których państwa członkowskie mogłyby skorzystać, aby dowiedzieć się, ile przedsiębiorstw i które przedsiębiorstwa są objęte zakresem obowiązku przeprowadzania audytu spoczywającego na dużych przedsiębiorstwach. Zarówno Eurostat, jak i często krajowe urzędy statystyczne posiadają pewne dane (przynajmniej całkowitą liczbę) w podziale według klasy wielkości przedsiębiorstwa, stosując rozróżnienie między dużymi przedsiębiorstwami i MŚP zgodnie z ujednoliconą unijną definicją MŚP. Państwa członkowskie mogłyby rozważyć zastosowanie obowiązków krajowych polegających na składaniu przez przedsiębiorstwa skonsolidowanych sprawozdań finansowych zgodnie z przepisami w zakresie sprawozdawczości finansowej w UE ustanowionymi w latach 70. i 80. XX wieku 14 jako wskazówkę dotyczącą statusu przedsiębiorstwa (jako dużego przedsiębiorstwa). Przepisy te zostały zmienione zgodnie z ujednoliconą unijną definicją MŚP z 2006 r. Ponadto biura giełdowe prowadzą zazwyczaj publiczne rejestry spółek według sektora i wielkości. Państwa członkowskie mogłyby również rozważyć ustanowienie innych mechanizmów sprawozdawczości dla dużych przedsiębiorstw w celu przekazywania sprawozdań na temat zgodności z kryteriami. 27. Z art. 8 ust. 4 wynika, że przedsiębiorstwa niebędące MŚP muszą przeprowadzić pierwszy audyt energetyczny, w formie zgodnej z wymogami określonymi w art. 8 ust. 4, między dniem wejścia w życie (4 grudnia 2012 r.) a, najpóźniej, dniem 5 grudnia 2015 r. Następnie, zgodnie z zasadą maksymalnie czteroletniego okresu, jeżeli pierwszy audyt energetyczny odbył się na przykład dnia 15 stycznia 2013 r., kolejny musi się odbyć najpóźniej po czterech latach (w tym przykładzie do dnia 15 stycznia 2017 r.). 28. Duże przedsiębiorstwa, które przeprowadziły więcej niż jeden audyt energetyczny przed dniem 5 grudnia 2015 r., mogą wybrać, który audyt ma być liczony jako pierwszy do celów dyrektywy, pod warunkiem że przedmiotowy audyt energetyczny spełnia krajowe kryteria minimalne w odniesieniu do audytów energetycznych oparte na załączniku VI. 13 W załączniku VI lit. d) wymaga się, aby audyty energetyczne były proporcjonalne. Zasada proporcjonalności oznacza sprawdzenie, czy środek lub środki ustawodawcze lub administracyjne są proporcjonalne i konieczne do osiągnięcia lub zrealizowania danego celu ogólnego lub szczegółowego. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stosuje zasadę proporcjonalności, rozważając środki ustawodawcze w kontekście interesów prywatnych, praw jednostki i podstawowych wolności. 14 Zob. w szczególności tak zwana czwarta dyrektywa prawa spółek w sprawie rocznych sprawozdań finansowych (dyrektywa 78/660/EWG) oraz siódma dyrektywa prawa spółek w sprawie skonsolidowanych sprawozdań finansowych (dyrektywa 83/349/EWG). 8

10 D2. Zwolnienia 29. W art. 8 ust. 6 przewiduje się zwolnienia dla dużych przedsiębiorstw z obowiązku przeprowadzania regularnych audytów energetycznych, w przypadku gdy przedsiębiorstwa te realizują system zarządzania energią lub środowiskiem certyfikowany przez niezależny podmiot zgodnie z właściwymi normami europejskimi lub międzynarodowymi. Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 11 system zarządzania energią oznacza zbiór wzajemnie powiązanych lub wzajemnie oddziałujących elementów planu, który wyznacza cel w zakresie efektywności energetycznej oraz określa strategię osiągnięcia tego celu. W kontekście art. 8 ust. 6 zwolnienie dużych przedsiębiorstw z obowiązku przeprowadzania audytu odnosi się w szczególności do sformalizowanych systemów zarządzania energią zgodnych z odpowiednimi normami europejskimi i międzynarodowymi. Nie wyklucza to możliwości uzyskania przez ten niezależny organ akredytacji od krajowego organu akredytacji zgodnie z rozporządzeniem 765/2008, która potwierdza jego kompetencje techniczne do wypełniania powierzonych mu zadań. 30. Z reguły w przypadku gdy duże przedsiębiorstwo stosuje system zarządzania energią, przeprowadzany jest stały proces przeglądu sytuacji energetycznej w celu kontrolowania i ograniczenia wykorzystania energii. Wynik tego procesu szczegółowego przeglądu profilu zużycia energii i określenia możliwości uzyskania oszczędności energii jest równoważny wynikowi oddzielnych, regularnych audytów energetycznych. Ponadto można również przeprowadzać oddzielne audyty energetyczne (o takim samym zakresie, jak system zarządzania energią, lub o węższym zakresie, np. obejmujące poszczególne miejsca, budynki lub procesy), aby wesprzeć realizację systemu zarządzania energią. Z tych względów przedsiębiorstwa realizujące system zarządzania energią lub środowiskiem certyfikowane przez niezależny organ zgodnie z odpowiednimi normami europejskimi i międzynarodowymi uznaje się za spełniające wymóg przeprowadzania audytu energetycznego określony w art. 8 ust. 4 pod względem wyników, w związku z czym są one zwolnione z tego obowiązku. 31. Aby można było zastosować to zwolnienie, państwa członkowskie muszą zagwarantować, aby dany system zarządzania obejmował audyt energetyczny na podstawie kryteriów minimalnych określonych w załączniku VI. W praktyce wymaga to przede wszystkim zidentyfikowania przedmiotowego systemu zarządzania oraz normy stosowanej w jego ramach. Następnie należy sprawdzić status certyfikacji systemu zarządzania i organu certyfikującego (lub, w stosownych przypadkach, samocertyfikacji), aby upewnić się, że realizacja systemu zarządzania odbywa się zgodnie z wymogami opisanymi w kolejnej sekcji (C4). 32. Jak wynika z dotychczasowych doświadczeń, w wielu państwach członkowskich audyty energetyczne i systemy zarządzania energią są promowane za pośrednictwem programów porozumień dobrowolnych (określanych czasami mianem kontraktów branżowych, programów lub planów sektorowych). Najbardziej rozpowszechnione są porozumienia dobrowolne w sektorze przemysłu. W przypadku niektórych z tych programów realizacja systemu zarządzania energią jest w praktyce warunkiem udziału w systemie porozumień dobrowolnych. Zostało to uznane w art. 8 ust. 5 dyrektywy, który stanowi, że duże przedsiębiorstwa realizujące audyty energetyczne na podstawie dobrowolnych porozumień między organizacjami zainteresowanych stron a wyznaczonym podmiotem, poddane nadzorowi danego państwa członkowskiego lub innych podmiotów, którym właściwe organy przekazały odnośne obowiązki, lub Komisji uznaje się za spełniające wymogi określone w art. 8 ust. 4. 9

11 D3. Sankcje 33. Ponieważ transpozycja art. 8 wymaga od państw członkowskich nałożenia obowiązków na strony trzecie, państwa członkowskie mają obowiązek ustanowić przepisy dotyczące sankcji nakładanych w przypadku nieprzestrzegania przepisów krajowych przyjętych na podstawie niniejszego artykułu (zob. art. 13). Sankcje te muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające oraz muszą zostać zgłoszone Komisji w ciągu 18 miesięcy od daty wejścia w życie dyrektywy. E. ZAPEWNIANIE WYSOKIEJ JAKOŚCI AUDYTÓW E1. Wiedza specjalistyczna, w tym korzystanie z ekspertów wewnętrznych lub audytorów energetycznych, oraz nadzór krajowy 34. Kryteria dotyczące wiedzy specjalistycznej i nadzoru krajowego w odniesieniu do audytów energetycznych w ramach art. 8 ust. 4 są identyczne z kryteriami w ramach art. 8 ust. 1 opisanymi w pkt 15 powyżej. Innymi słowy, te same kryteria mają zastosowanie zarówno w przypadku, gdy duże przedsiębiorstwa spełniają swoje obowiązki w zakresie przeprowadzania audytu energetycznego, jak i w przypadku, gdy państwa członkowskie promują korzystanie z audytów energetycznych. W związku z tym w art. 8 ust. 4 wymaga się od państw członkowskich zapewnienia, aby przedsiębiorstwa niebędące MŚP zostały poddane audytowi energetycznemu przeprowadzonemu w niezależny i opłacalny sposób przez wykwalifikowanych lub akredytowanych ekspertów lub zrealizowane i nadzorowane przez niezależne organy na podstawie przepisów krajowych, do dnia 5 grudzień 2015 r. oraz co najmniej co cztery lata od daty poprzedniego audytu energetycznego. 35. Możliwość przeprowadzania audytów energetycznych przez ekspertów wewnętrznych lub audytorów energetycznych dotyczy wyłącznie audytów podlegających rygorystycznym kryteriom wymienionym w art. 8 ust. 1 i 4, tj. przeprowadzonych w niezależny i opłacalny sposób przez wykwalifikowanych lub akredytowanych ekspertów lub zrealizowanych lub nadzorowanych przez niezależne organy na podstawie przepisów krajowych. Warunkiem przeprowadzania audytów energetycznych przez ekspertów wewnętrznych lub audytorów energetycznych jest wprowadzenie przez dane państwo członkowskie systemu zapewniania i sprawdzania jakości audytów, w tym dokonywanie, w stosownych przypadkach, corocznego losowego wyboru statystycznie istotnego odsetka wszystkich audytów energetycznych, które przeprowadzili ci eksperci lub audytorzy (art. 8 ust. 1). Krajowy system sprawdzania jakości pracy ekspertów wewnętrznych lub audytorów energetycznych może być taki sam, jak system stosowany w odniesieniu do ekspertów lub audytorów zewnętrznych. W przypadku gdy audyty energetyczne są przeprowadzane przez ekspertów wewnętrznych, zachowanie koniecznej niezależności wymaga, by tacy eksperci nie byli bezpośrednio zaangażowani w audytowaną działalność (motyw 25). E2. Kryteria minimalne, które należy spełnić 36. Aby zagwarantować wysoką jakość audytów energetycznych i systemów zarządzania energią, państwa członkowskie muszą ustalić przejrzyste i niedyskryminacyjne kryteria minimalne dotyczące audytów energetycznych, opierając się na załączniku VI w sprawie Kryteriów minimalnych dotyczących audytów energetycznych, w tym audytów przeprowadzanych w ramach systemów zarządzania energią. 10

12 37. Krajowe kryteria minimalne, które należy ustalić na podstawie załącznika VI, mają zastosowanie do audytów energetycznych promowanych przez państwa członkowskie zgodnie z art. 8 ust. 1 oraz audytów obowiązkowych przeprowadzanych przez duże przedsiębiorstwa zgodnie z art. 8 ust. 4. Jak już wspomniano powyżej, audyty te muszą również spełniać rygorystyczne kryteria dotyczące wiedzy specjalistycznej i nadzoru krajowego (zob. poprzednia sekcja). Przestrzeganie krajowych kryteriów minimalnych opartych na załączniku VI oraz rygorystycznych kryteriów dotyczących wiedzy specjalistycznej i nadzoru krajowego odnosi się w takim samym stopniu do art. 8 ust. 5 i 6, ponieważ w ustępach tych przewidziano zwolnienia i wymogi równoważne tym ustanowionym w art. 8 ust. 4, tj. przeprowadzanie regularnych audytów energetycznych przez duże przedsiębiorstwa. Inne audyty energetyczne, które mogą być realizowane w państwach członkowskich, a które nie są promowane przez państwa członkowskie i nie są przeprowadzane przez duże przedsiębiorstwa w celu spełnienia obowiązkowego wymogu, nie podlegają tym rygorystycznym wymogom. 38. Zgodnie z motywem 24 kryteria minimalne zawarte w załączniku VI nie wykraczają poza wymogi określone w odpowiednich normach europejskich lub międzynarodowych. Z treści tego motywu wynika, że audyty energetyczne powinny uwzględniać odpowiednie normy europejskie lub międzynarodowe, jak np. EN ISO (systemy zarządzania energią) lub EN (audyty energetyczne) 15 lub jeżeli obejmują audyt energetyczny, EN ISO (systemy zarządzania środowiskiem). 39. Normy te mogą stanowić przydatne wytyczne przy opracowywaniu krajowych kryteriów minimalnych w oparciu o załącznik VI. Ponadto norma EN została opracowana specjalnie w kontekście poprzedniej dyrektywy w sprawie usług energetycznych oraz mogłaby być stosowana jako spójne narzędzie w ramach szerzej zakrojonego systemu zarządzania (np. EN ISO lub EN ISO 14000). Trwają prace nad nową międzynarodową normą ISO 50002, ustanawiającą standardy w zakresie przeprowadzania audytu energetycznego. Należy zaznaczyć, że pomimo nawiązania do obu norm, tj. ISO i ISO 14000, norma ISO dotyczy przede wszystkim zużycia energii, natomiast norma ISO koncentruje się bardziej ogólnie na poprawie w zakresie środowiska. Uwzględnienie norm europejskich lub międzynarodowych jest przydatne przy tworzeniu równych warunków działania dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w kilku państwach członkowskich. 40. W załączniku VI ustanawia się wytyczne, na których muszą się opierać audyty energetyczne, o których mowa w art. 8, które w praktyce zawierają wymogi dotyczące dokładności i zawartości sprawozdań z audytów energetycznych. Kryteria minimalne zawarte w załączniku VI obejmują wytyczne na temat danych, z których należy skorzystać, zasięgu i zakresu audytu, zalecanej analizy kosztów oraz wymogów jakościowych w zakresie reprezentatywności audytów energetycznych, o których mowa w art Wytyczne te składają się z sześciu elementów lub kryteriów, które należy rozpatrywać w każdym przypadku i które, bez wyjątku, należy w jakiś sposób włączyć do minimalnych kryteriów, które mają być ustalone na poziomie krajowym. Krajowe kryteria minimalne oparte na załączniku VI muszą jasno precyzować, że audyty energetyczne muszą być oparte na aktualnych danych na temat zużycia energii oraz muszą obejmować szczegółowy przegląd profilu zużycia energii, opierając się w miarę możliwości na analizie kosztowej cyklu życia. 15 Tę pierwszą normę dotyczącą ogólnych wymogów w zakresie audytów energetycznych opublikowano w ramach prac normalizacyjnych dotyczących audytów energetycznych prowadzonych w ramach mandatu M/479 udzielonego przez Komisję Europejską CEN i CENELEC. Opracowywanie specjalnych norm dotyczących audytów energetycznych w budynkach, procesach i transporcie znajduje się w końcowej fazie. Ponadto trwają prace nad specjalną, dodatkową normą dotyczącą uzyskiwania kwalifikacji przez audytorów energetycznych. 11

13 Audyty energetyczne muszą pozwalać na wiarygodne określenie najistotniejszych możliwości poprawy efektywności energetycznej, umożliwiając przeprowadzenie szczegółowych obliczeń na potrzeby proponowanych środków. Dane stosowane w audytach energetycznych muszą zawsze pozwalać na przeprowadzenie kontroli wyników. Powstałe krajowe kryteria minimalne powinny zatem prowadzić do stosunkowo kompleksowych i szczegółowych audytów energetycznych. 42. Opracowując kryteria w oparciu o załącznik VI, państwa członkowskie mogą uwzględnić dodatkowe elementy. Mogą one również wskazać, w jakich okolicznościach dana część sześciu elementów lub kryteriów byłaby najbardziej odpowiednia (np. analiza kosztowa cyklu życia). Za pomocą krajowych kryteriów minimalnych państwa członkowskie mogą przy promowaniu audytów energetycznych dostosowywać potrzeby do różnych segmentów, na przykład do MŚP (dla których szczegółowy audyt może nie być oszczędny), służby publicznej (np. służby miejskiego transportu publicznego) lub gospodarstw domowych. 43. Pierwsza wytyczna zawarta w załączniku VI lit. a) stanowi, że podstawą audytów energetycznych muszą być aktualne, mierzone, możliwe do zidentyfikowania dane operacyjne dotyczące zużycia energii i (w odniesieniu do elektryczności) profili obciążenia. Dane te są konieczne do analizy charakterystyki energetycznej obiektu będącego przedmiotem audytu. 44. Załącznik VI lit. b) stanowi, że audyty energetyczne muszą zawierać szczegółowy przegląd profilu zużycia energii w budynkach lub zespołach budynków, operacjach lub instalacjach przemysłowych, w tym w transporcie. Taki szczegółowy przegląd pozwala na zgromadzenie danych koniecznych do określenia możliwości poprawy charakterystyki energetycznej. 45. Wytyczna dotycząca audytów energetycznych zawarta w załączniku VI lit. c) polega na opieraniu się, o ile to możliwe, na analizie kosztowej cyklu życia (life-cycle cost analysis LCCA) 16, a nie na prostym okresie zwrotu nakładów (Simple Payback Periods SPP) 17, tak aby uwzględnić oszczędności długoterminowe, wartości rezydualne inwestycji długoterminowych oraz stopy dyskonta. Jest to szczególnie istotne w przypadkach, w których audyty muszą być takiej jakości, aby można było na ich podstawie podejmować decyzje inwestycyjne. Na przykład w sektorze mieszkalnym coraz częstszą praktyką jest łączenie wsparcia w ramach instrumentów finansowych z przeprowadzeniem audytu energetycznego jako punktu wyjścia dla projektów służących efektywności energetycznej. Włączenie dodatkowych wskaźników finansowych, takich jak zdyskontowany okres zwrotu, wewnętrzna stopa zwrotu czy zwrot z inwestycji pomaga w budowaniu zaufania inwestorów oraz uzyskiwaniu dostępu do finansowania W miarę możliwości na wytycznych dotyczących konkretnie kontekstu budynków; koncepcja LCCA została zastosowana w rozporządzeniu delegowanym 244/2012 w sprawie ram metodologii porównawczej do celów obliczania optymalnego pod względem kosztów poziomu wymagań minimalnych dotyczących charakterystyki energetycznej budynków i elementów budynków. Wytyczne uzupełniające na temat LCCA ( zawierają bardziej szczegółowe wyjaśnienia na stronie 21. W dużej mierze opierają się one na normie EN Ekonomiczna ocena instalacji energetycznych w budynkach. 17 Prosty okres zwrotu nakładów z inwestycji energetycznej oznacza czas, jaki upłynie do momentu odzyskania pierwotnej inwestycji w oszczędności energii, obliczany jako iloraz kosztu pierwotnej inwestycji i rocznych oszczędności kosztów energii. Chociaż prosty okres zwrotu z nakładów jest łatwy do obliczenia, jego słabą stroną jest fakt, że nie uwzględnia wartości pieniądza w czasie, inflacji, okresu realizacji projektu czy kosztów eksploatacji i utrzymania. 18 Zdyskontowany okres zwrotu jest odmianą okresu zwrotu, która uwzględnia wartość pieniądza w czasie poprzez zdyskontowanie wpływów środków pieniężnych z projektu. Wewnętrzna stopa zwrotu jest stopą, przy której zaktualizowana wartość wszystkich przepływów środków pieniężnych z danej inwestycji jest równa zero. Zwrot z inwestycji jest to wskaźnik wartości środków pieniężnych zdobytych lub utraconych w wyniku inwestycji w stosunku do zainwestowanej kwoty. 12

14 46. Załącznik VI lit. d) stanowi, że audyty energetyczne muszą być wystarczająco reprezentatywne, aby pozwolić na nakreślenie rzetelnego obrazu ogólnej charakterystyki energetycznej oraz wiarygodne określenie istotnych możliwości poprawy. Dlatego też krajowe kryteria minimalne oparte na załączniku VI muszą jasno precyzować, że wszystkie aspekty związane z energią wymienione w lit. b) (budynki lub zespoły budynków, operacje lub instalacje przemysłowe, w tym w transporcie) muszą być systematycznie analizowane. Zgodnie z tą analizą zakres i ramy (tj. ograniczenia fizyczne lub związane z terenem, zakres działań lub obiekty objęte audytem) każdego audytu energetycznego oraz poziom szczegółowości, które są niezbędne do sporządzenia wymaganej, wiarygodnej oceny, muszą być określane oddzielnie dla każdego przypadku. 47. Do przykładów możliwych zakresów należą: cały teren przedsiębiorstwa i wszystkie systemy wykorzystujące energię lub instalacja kotłowa, co najmniej jedna linia produkcyjna lub biuro, park samochodowy lub transport wewnętrzny. Możliwe są również różne poziomy szczegółowości, w zależności na przykład, czy konieczna jest dokładność wystarczająca do podjęcia decyzji inwestycyjnych lub czy konieczne jest złożenie wizyty w kilku podobnych obiektach tego samego przedsiębiorstwa. Spoczywający na dużych przedsiębiorstwach obowiązek przeprowadzania audytu energetycznego co najmniej co cztery lata nie stoi w sprzeczności z przeprowadzaniem audytów o węższym zakresie co pewien czas i w trakcie czteroletniego okresu objętego wymogiem przeprowadzania audytu. Można rozważyć na przykład planowanie audytów energetycznych dla różnych obiektów lub koncentrowanie się najpierw na procesach, a następnie na budynkach biurowych, wyznaczając różne ramy czasowe w trakcie tego czteroletniego cyklu. 48. Elastyczność w zakresie dostosowania zarówno zakresu i ram, jak i poziomu szczegółowości nie może stać w sprzeczności z wymogiem przeprowadzenia reprezentatywnej oceny ogólnej charakterystyki energetycznej oraz określenia możliwości uzyskania oszczędności energii i ustalenia ich hierarchii. Na przykład nieuzasadnione byłoby, gdyby przedsiębiorstwo, dla którego aspekty jego działalności związane z transportem są głównie odpowiedzialne za wykorzystanie energii, nie uwzględniło tego w zakresie audytu energetycznego. Z drugiej strony nie oczekuje się, aby w audycie energetycznym danego przedsiębiorstwa oceniano wykorzystanie energii przez jego dostawców usług transportowych (jeżeli świadczy je inne przedsiębiorstwo). Specjalna norma europejska dotycząca aspektów audytów energetycznych związanych z transportem może dostarczyć użytecznych wytycznych w tym względzie. Norma ta ma zastosowanie zarówno do podmiotów zajmujących się wyłącznie transportem, jak i do przedsiębiorstw publicznych lub prywatnych, których działalność częściowo dotyczy transportu. 49. W załączniku VI wskazuje się również, że audyty energetyczne, o których mowa w art. 8, muszą umożliwiać przeprowadzenie szczegółowych i potwierdzonych obliczeń, tak aby dostarczyć klarownych informacji o potencjalnych oszczędnościach. Dane stosowane w audytach energetycznych muszą być przechowywane do celów analizy historycznej. Oznacza to, że istotne dane, stosowane lub uzyskane w trakcie audytu, muszą być przedstawiane w sprawozdaniach z audytu energetycznego w formie, którą można wykorzystać np. do celów monitorowania na poziomie programu. 50. Przy opracowywaniu krajowych kryteriów minimalnych w odniesieniu do audytów energetycznych normy europejskie lub międzynarodowe mogą dostarczyć użytecznych wytycznych w szczególności na potrzeby zdefiniowania zakresu i poziomu szczegółowości audytu energetycznego. Na przykład normy mogą zapewnić wytyczne na potrzeby oceny poziomów szczegółowości, których może wymagać audyt energetyczny, dostosowane do 13

15 przedmiotu audytu (tj. budynki lub zespoły budynków, działalność lub instalacja przemysłowa bądź handlowa lub usługa prywatna lub publiczna) oraz wystarczająco elastyczne, aby umożliwić dostosowanie do konkretnych okoliczności. Ponadto normy mogą zapewnić użyteczne wytyczne na potrzeby planowania audytu, gromadzenia danych, szczegółowych list kontrolnych do celów oceny faktycznej charakterystyki energetycznej (np. w procesach przemysłowych, w budynkach), typowych możliwości uzyskania oszczędności energii i oszczędności finansowych czy zawartości sprawozdania z audytu. Normy europejskie lub międzynarodowe zapewniają również przykłady sposobów odpowiedniego wyważenia zakresu i poziomu szczegółowości audytu energetycznego. 51. Audyty energetyczne mogą być samodzielne lub stanowić część szerzej zakrojonego audytu środowiskowego. Państwa członkowskie mogą wprowadzić wymóg, by częścią audytu energetycznego była ocena technicznej i ekonomicznej wykonalności przyłączenia do istniejącej lub planowanej sieci ciepłowniczej lub chłodniczej. Aby określić pełen zakres możliwości uzyskania oszczędności energii, w audytach energetycznych można również uwzględnić możliwości magazynowania lub potencjał w zakresie reakcji popytu w sektorze i budynkach użytkowych. F. PROGRAMY SZKOLENIOWE, W RAMACH KTÓRYCH UZYSKUJE SIĘ KWALIFIKACJE AUDYTORA ENERGETYCZNEGO, ORAZ DOSTĘP DO SYSTEMÓW KWALIFIKACJI, AKREDYTACJI I CERTYFIKACJI 52. Należy zapewnić dostępność dostatecznej liczby wiarygodnych profesjonalistów, mających kompetencje w dziedzinie efektywności energetycznej, w celu zagwarantowania skutecznego i terminowego wdrożenia niniejszej dyrektywy w sprawie audytów energetycznych oraz przestrzegania jej wymogów. Dlatego też państwa członkowskie mają obowiązek zachęcać do realizacji programów szkoleniowych, w ramach których uzyskuje się kwalifikacje audytora energetycznego (art. 8 ust. 3). 53. Państwa członkowskie powinny wprowadzić systemy certyfikacji dostawców audytów energetycznych, aby zapewnić dostępność dostatecznej liczby wiarygodnych profesjonalistów (zob. motyw 46). 54. Aby dodatkowo zwiększyć dostępność wykwalifikowanych ekspertów, zgodnie z art. 16 w sprawie dostępu do systemów kwalifikacji, akredytacji i certyfikacji, w przypadku gdy państwo członkowskie uważa, że krajowy poziom kompetencji technicznych, obiektywności i niezawodności jest niewystarczający, musi zapewnić, aby do dnia 31 grudnia 2014 r. systemy certyfikacji lub akredytacji lub równoważne systemy kwalifikacji, w tym w razie konieczności stosowne programy szkoleniowe, były dostępne dla dostawców audytów energetycznych. Państwa członkowskie mają swobodę wyboru sposobu oceny krajowego poziomu kompetencji technicznych, obiektywności i niezawodności, jeżeli jednak poziom ten zostanie uznany za niewystarczający, wówczas do dnia 31 grudnia 2014 r. należy podjąć wspomniane powyżej działania. Państwa członkowskie muszą zapewnić, by systemy kwalifikacji, akredytacji i certyfikacji gwarantowały odbiorcom przejrzystość, były niezawodne i ułatwiały realizację krajowych celów efektywności energetycznej. Państwa członkowskie muszą podjąć odpowiednie działania, by informować odbiorców o dostępności systemów kwalifikacji lub certyfikacji. Muszą one udostępniać publicznie systemy certyfikacji lub akredytacji lub równoważne systemy kwalifikacji, a także muszą współpracować między sobą i z Komisją przy porównywaniu oraz uznawaniu systemów. Ten ostatni aspekt jest istotny ze względu na 14

16 czasami odmienne kryteria kwalifikacji i systemy kontroli jakości w poszczególnych państwach członkowskich. Zmierzanie w kierunku wzajemnego uznawania systemów otworzyłoby europejski rynek audytorów energetycznych. W tym kontekście możliwe jest, że ostatecznie powstanie ogólnoeuropejski system akredytacji zapewniający jakość audytów. 55. Zgodnie z art. 17 ust. 1 w sprawie informacji i szkoleń państwa członkowskie muszą zapewnić, aby informacje na temat dostępnych mechanizmów efektywności energetycznej oraz ram finansowych i prawnych były szeroko upowszechniane wśród wszystkich odpowiednich uczestników rynku, w tym odbiorców czy audytorów środowiskowych i energetycznych. G. OBOWIĄZKI W ZAKRESIE OPRACOWANIA PROGRAMÓW ZACHĘT DLA MŚP DO PODDAWANIA SIĘ AUDYTOM ENERGETYCZNYCH ORAZ PROGRAMÓW MAJĄCYCH NA CELU INFORMOWANIE GOSPODARSTW DOMOWYCH 56. Artykuł 8 ust. 2 dyrektywy stanowi, że państwa członkowskie muszą opracować programy zachęt dla MŚP do poddawania się audytom energetycznym, a następnie do wdrażania zaleceń sporządzonych w trakcie tych audytów. 57. MŚP stanowią dla Unii olbrzymi potencjał w zakresie oszczędności energii. Aby zachęcić je do przyjmowania środków w zakresie efektywności energetycznej, państwa członkowskie powinny ustanowić sprzyjające ramy mające na celu udzielanie MŚP pomocy technicznej i przekazywanie im ukierunkowanych informacji (zob. motyw 41). 58. Państwa członkowskie muszą zwrócić uwagę MŚP, m.in. korzystając z pośrednictwa odpowiednich organizacji przedstawicielskich, na konkretne przykłady pokazujące, w jaki sposób systemy zarządzania energią mogą im pomóc prowadzić działalność. Komisja musi udzielać pomocy państwom członkowskim poprzez wspieranie wymiany sprawdzonych rozwiązań w tej dziedzinie. 59. Państwa członkowskie muszą również (art. 8 ust. 3) opracować programy mające na celu informowanie za pośrednictwem odpowiednich usług doradztwa gospodarstw domowych o korzyściach wynikających z audytów energetycznych. W art. 8 ust. 2 i 3 nie nakłada się szczegółowego obowiązku w zakresie przeprowadzania audytów energetycznych. H. KRAJOWE SYSTEMY WSPARCIA 60. W art. 8 wymaga się, aby państwa członkowskie aktywnie promowały dostępność i wykorzystywanie audytów energetycznych oraz wdrażanie zaleceń sporządzonych w trakcie tych audytów. Zakres krajowych działań promocyjnych obejmuje szereg obszarów. Środki obowiązkowe, które państwa członkowskie muszą podjąć, obejmują zachęcanie do realizacji programów szkoleniowych dla audytorów (art. 8 ust. 3); programy zachęt dla MŚP do poddawania się audytom energetycznym, a następnie do wdrażania zaleceń sporządzonych w trakcie tych audytów (art. 8 ust. 2); programy mające na celu informowanie MŚP (art. 8 ust. 2) i gospodarstw domowych (art. 8 ust. 3). Krajowe programy promocyjne mogą stanowić systemy wsparcia lub mogą obejmować takie systemy, w tym pomoc państwa. W omawianym artykule wyraźnie zezwala się na ustanawianie systemów wsparcia dla MŚP w celu przeprowadzania i wdrażania audytów energetycznych. Artykuł 8 ust. 2 stanowi, że ( ) Kierując się przejrzystymi i niedyskryminacyjnymi kryteriami i nie naruszając przepisów UE o pomocy państwa, państwa członkowskie mogą ustanowić systemy wsparcia dla MŚP, także wtedy, gdy zawarły dobrowolne porozumienia o pokryciu kosztów audytu energetycznego i 15