1. Wstęp parki krajobrazowe rezerwaty przyrody:

Transkrypt

1

2 Spis treści 1. Wstęp Źródła zanieczyszczeń wód Zalewu Wiślanego Metodyka badań i oceny wód Zalewu Wiślanego Ocena jakości wód Zalewu Wiślanego w oparciu o badania wykonane w 2014 u Omówienie wyników badań wód Zalewu Wiślanego wykonanych w 2014 u Warunki naturalne Warunki tlenowe substancji biogenicznych a eutrofizacja wód Fitoplankton Omówienie badań fitoplanktonu wykonanych w 2014 u Wskaźniki skorelowane z rozwojem fitoplanktonu Makrobezkręgowce bentosowe Makroglony i okrytozalążkowe Podsumowanie Załączniki: Zestawienie wyników badań fizykochemicznych wód Zalewu Wiślanego z 2014 u Zestawienie wyników badań fitoplanktonu w wodach Zalewu Wiślanego z 2014 u Zestawienie wyników badań makroglonów i okrytozalążkowych w wodach Zalewu Wiślanego z 2014 u

3 1. Wstęp Wody przejściowe są wodami powierzchniowymi w obszarach ujść rzek, częściowo zasolonymi na skutek oddziaływania wód morskich. Na terenie województwa warmińskomazurskiego znajduje się jedna jednolita część wód przejściowych - Zalew Wiślany (JCW PLTW I WB 1). Zalew Wiślany jest akwenem transgranicznym, podzielonym pomiędzy dwa państwa Polskę i Rosję. W granicach Polski położona jest południowa część Zalewu, o długości 35,1 km i szeości maksymalnej 11 km, zajmująca powierzchnię 328 km 2 (838 km 2 ). Jest to płytka zatoka o głębokości średniej (w granicach Polski) około 2,4 m i maksymalnej do 4,4 m (przy granicy państwowej), połączona wąską cieśniną z Zatoką Gdańską. Część zachodnia akwenu to płycizny, o głębokości około 1 m, związane z działalnością akumulacyjną rzek i kanałów Żuław. Pozostała część ma formę niecki o dnie lekko wgłębionym w centralnej partii i słabo nachylonym ku północnemu wschodowi. Brzegi polskiej części Zalewu tworzą: Mierzeja Wiślana od północy, Żuławy Wiślane od zachodu oraz Wysoczyzna Elbląska i Wybrzeże Staropruskie od południowego wschodu. Od strony mierzei brzegi Zalewu są porośnięte szuwarami, stopniowo przekształcanymi w równinę torfową, stąd zarys i wymiary Zalewu ulegają stale postępującym zmianom. Powierzchnia zlewni Zalewu wynosi km2 (bez powierzchni zbiornika), z czego 64,1% znajduje się na terytorium polskim. Na obszarze zlewni występują głównie grunty orne (stanowiące 64% polskiej części powierzchni i 51% części rosyjskiej) oraz lasy (odpowiednio 18,3 % i 11,6 %). W zlewni położone są duże ośrodki miejskie: Kaliningrad (ok. 430 tys. mieszkańców), Elbląg (ok. 128 tys.), Bałtijsk (33 tys.), Swietłyj (28 tys.), Braniewo (18 tys.). Do głównych rzek odpływających do Zalewu należą Pregoła (powierzchnia zlewni km 2 ), Pasłęka (2 321 km 2 ), Elbląg (1 449 km 2 ), Nogat (1 334 km 2 ). Głównym czynnikiem kształtującym hydrologię zbiornika jest proces mieszania się słodkich wód rzecznych spływających z otaczających Zalew obszarów Żuław Elbląskich i Wysoczyzny Elbląskiej z morskimi, napływającymi z Zatoki Gdańskiej poprzez Cieśninę Pilawską (o szeości 400 m). Efektem mieszania wód są przede wszystkim zróżnicowane warunki termiczno - zasoleniowe, cyrkulacja i zmiany poziomu wód, falowanie i przezroczystość wody. Ze względu na przewagę czynnika lądowego, wody Zalewu Wiślanego charakteryzują się stosunkowo niskim m. Niewielkie głębokości Zalewu Wiślanego zwiększają jego podatność na dogłębne mieszanie wód pod wpływem wiatru, prowadzące do homogenizacji cech hydrologicznych. W obrębie Zalewu Wiślanego i w jego bezpośrednim sąsiedztwie ustanowiono liczne formy ochrony przyrody: parki krajobrazowe: Wysoczyzny Elbląskiej i Mierzei Wiślanej, rezerwaty przyrody: Zatoka Elbląska (ostoja ptactwa wodnego), Ujście Nogatu (fauna i siedliska ptaków wodno - błotnych, lęgowych i migrujących), Kąty Rybackie (starodrzew sosnowy i miejsca lęgowe kormoranów), Buki Mierzei Wiślanej w Przebrnie (naturalne stanowisko buka), Ostoja Bobrów na rzece Pasłęce, Cielętnik (stanowisko brzozy niskiej), Pióropusznikowy Jar (stanowisko pióropusznika strusiego), Nowinka (zachowanie oraz ochrona dolin erozyjnych), Dolina Stradanki (zachowanie i ochrona unikatowego krajobrazu doliny rzeki z siecią bocznych dolinek oraz porastającego te tereny lasu bukowego, ochrona stanowisk chronionych i rzadkich gatunków roślin, ochrona zwierząt, głównie awifauny), Buki Wysoczyzny 2

4 Elbląskiej (zespół buczyny pomorskiej), Kadyński Las (starodrzew dębowo-bukowy), Jezioro Drużno (ochrona miejsc lęgowych ptactwa wodno-błotnego), obszary chronionego krajobrazu: Rzeki Nogat, Rzeki Szkarpawy, Wybrzeża Staropruskiego, rzeki Baudy, Wysoczyzny Elbląskiej Wschód i Wysoczyzny Elbląskiej Zachód, Jeziora Drużno, NATURA 2000 obszar specjalnej ochrony ptaków Zalew Wiślany, specjalny obszar ochrony siedlisk Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana. Usytuowanie Zalewu w pobliżu Żuław Wiślanych jest istotnym czynnikiem wpływającym na poziom trofii zbiornika. Depresyjne tereny Żuław, pomimo najwyższego w kraju stopnia zagrożenia powodziowego, są obszarem zagospodarowanym, z rozwiniętymi funkcjami osadniczymi, przemysłowymi i komunikacyjnymi. W 2014 u badania wód Zalewu Wiślanego zostały wykonane w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska i sfinansowane ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie (na podstawie umowy nr 1004/2012/Wn-14/MN-PO/D z u). 2. Źródła zanieczyszczeń wód Zalewu Wiślanego Zanieczyszczenia wód Zalewu Wiślanego pochodzą ze źródeł punktowych (oczyszczalnie ścieków) oraz obszarowych (rolnictwo, zabudowa rozproszona, depozycja zanieczyszczeń z powietrza). Do polskiej części wód Zalewu Wiślanego odprowadzane są ścieki z oczyszczalni w Krynicy Morskiej (woj. pomorskie), we Fromborku oraz w Tolkmicku (woj. warmińsko-mazurskie). Oczyszczalnia w Tolkmicku odprowadza ścieki do ujściowego odcinka rzeki Grabianki (w 0,200 km), jednak ze względu na niewielką odległość od ujścia do Zalewu, powodującą możliwość mieszania się wód rzecznych z zalewowymi, również to źródło traktowane jest jako bezpośredni zrzut do Zalewu Wiślanego. Głównym źródłem dopływu zanieczyszczeń do Zalewu są jednak rzeki. Do polskiej części Zalewu uchodzi 12 rzek: Nogat, Cieplicówka, Elbląg, Dąbrówka, Kamionka, Suchacz, Olszanka, Grabianka, Stradanka, Narusa, Bauda, Pasłęka. Presja ze strony rzek jest wzmocniona poprzez zastoiskowy charakter akwenu, izolację hydrologiczną i płytkość. W 2014 u ładunek zanieczyszczeń wprowadzany rzekami oszacowano uwzględniając 11 cieków (9 z województwa warmińsko-mazurskiego i 2 z pomorskiego). Tabela 1. Ładunek zanieczyszczeń odprowadzony do Zalewu Wiślanego z punktowych źródeł zanieczyszczeń w 2014 u Ilość Ładunki zanieczyszczeń Mg/ Rodzaj ścieków / typ Nazwa podmiotu ścieków ChZT- Azot Fosfor oczyszczalni [m 3-1 BZT5 ] Cr całkowity całkowity Zakład Gospodarki Wodno - Komunalne; mechanicznobiologiczna Ściekowej w Tolkmicku ,38 13,13 6,56 0,07 oczyszczalnia w Tolkmicku Wodociągi Fromborskie Sp. z o.o. oczyszczalnia we Fromborku Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Krynicy Morskiej oczyszczalnia w Krynicy Morskiej Komunalne; mechanicznobiologiczna z chemicznym strącaniem fosforu Komunalne; mechanicznobiologiczna ,97 9,45 brak danych brak danych ,64 10,18 3,41 0,17 Razem: ,99 32,76 9,97 0,23 3

5 Tabela 2. Ładunek zanieczyszczeń odprowadzony do Zalewu Wiślanego z punktowych źródeł zanieczyszczeń w latach Rok Ilość ścieków Ładunki zanieczyszczeń ze źródeł punktowych Mg -1 BZT5 ChZT-Cr Azot całkowity Fosfor całkowity ,50 101,20 7,40 1, ,61 34,90 9,70 1, ,81 38,03 11,87 1, ,78 43,37 8,90 0, ,47 22,05 8,63 0, ,65 69,24 10,37 0, ,99 32,76 9,97 0, BZT5 ChZT-Cr Azot całkowity Fosfor całkowity Mg Ryc.1. Ładunek zanieczyszczeń wprowadzony do Zalewu Wiślanego z punktowych źródeł zanieczyszczeń w latach Tabela 3. Ładunek zanieczyszczeń wprowadzony do Zalewu Wiślanego rzekami w 2014 u Lp. Rzeka śr. stężenie (mg l -1 ) BZT5 Ładunek (Mg -1 ) Ładunek zanieczyszczeń wniesiony rzekami Mg -1 Ogólny węgiel organiczny śr. stężenie (mg l -1 ) Ładunek (Mg -1 ) Azot całkowity śr. stężenie (mg l -1 ) Ładunek (Mg -1 ) Fosfor całkowity śr. stężenie (mg l -1 ) Ładunek (Mg -1 ) 1. Wisła Królewiecka 3,0 75,7 12,7 320,4 3,04 76,7 0,122 3,1 2. Szkarpawa 2,0 148,2 10,4 770,7 1,60 118,6 0,182 13,5 3. Nogat 2, ,5 11, ,4 1, ,3 0,084 66,2 4. Elbląg 3,1 827,2 13, ,7 1,88 509,9 0,150 40,7 5. Dąbrówka 3,1 8,3 10,5 28,1 2,18 5,8 0,351 0,9 6. Kamienica (Kamionka) 2,3 5,8 4,1 10,3 2,50 6,3 0,343 0,9 7. Grabianka 4,7 17,8 12,9 48,8 3,99 15,1 0,231 0,9 8. Stradanka 2,2 15,5 11,2 77,7 2,75 19,1 0,203 1,4 9. Narusa 2,1 20,2 8,6 81,4 1,82 17,2 0,158 1,5 10. Bauda 1,9 161,8 11, ,7 2,67 227,3 0,167 14,2 11. Pasłęka 1,4 760,6 13, ,5 1,62 855,7 0,099 52,3 Suma: 3 679, , ,0 195,5 4

6 Tabela 4. Ładunek zanieczyszczeń wprowadzony rzekami do Zalewu Wiślanego w latach Rok Ładunki zanieczyszczeń wnoszone rzekami Mg -1 BZT5 Ogólny węgiel organiczny Azot całkowity Fosfor całkowity brak danych BZT5 OWO Azot całkowity Fosfor całkowity Mg Ryc. 2. Ładunek zanieczyszczeń wniesiony rzekami do Zalewu Wiślanego w latach Metodyka badań i oceny wód Zalewu Wiślanego Badania wód Zalewu Wiślanego prowadzone są w jednym punkcie pomiarowym (nr 6) oraz na 8 stanowiskach badawczych (nr 1, 2, 3, 5, T5, 8, T2, 10). W 2014 u wykonano badania wód Zalewu Wiślanego w zakresie monitoringu diagnostycznego i operacyjnego. Monitoring diagnostyczny realizowano w punkcie pomiarowym nr 6 oraz na stanowiskach badawczych nr 2 i 8, monitoring operacyjny w punkcie pomiarowym nr 6 i na wszystkich stanowiskach badawczych. W ramach monitoringu diagnostycznego wykonano badania elementów biologicznych (chlorofilu a, liczebności i biomasy fitoplanktonu, składu gatunkowego i biomasy makroglonów i okrytozalążkowych), wskaźników fizykochemicznych wspierających elementy biologiczne, specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych oraz wskaźników chemicznych, zgodnie z zapisami w tabeli nr 1 rozporządzenia Ministra Środowiska z 21 listopada 2013 u (Dz. U. z 2013 r. poz. 1558) zmieniającego rozporządzenie w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych. W ramach monitoringu operacyjnego zostały wykonane badania chlorofilu a, liczebności i biomasy fitoplanktonu, elementów fizykochemicznych wspierających elementy biologiczne oraz specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych, zgodnie z zakresem i częstotliwością zapisaną w tabeli nr 3 ww rozporządzenia. 5

7 Próbki wody do wykonania oznaczeń chlorofilu a, fitoplanktonu, elementów fizykochemicznych oraz specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych pobrano z warstwy zintegrowanej od 0,5 m pod powierzchnią do 0,5 m nad dnem. Na stanowisku nr 2 pobrano dodatkowe ki wody do badań elementów fizykochemicznych z głębokości 1 m nad dnem. Oznaczenia substancji priorytetowych oraz innych substancji zanieczyszczających wykonano z ek wody pobranych 1 m pod powierzchnią. Ocenę jakości wód Zalewu Wiślanego wykonano w oparciu o rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie sposobu fikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych oraz wytyczne Głównego Inspektora Ochrony Środowiska ( Opracowanie metodyki badania i fikacji elementów biologicznych w procedurze oceny stanu ekologicznego jednolitych części morskich wód przejściowych i przybrzeżnych wraz z udziałem w europejskim ćwiczeniu interkalibracyjnym ). Lokalizację stanowisk badawczych przedstawiono na ryc. 3 i w tabeli 5. Ryc.3. Lokalizacja stanowisk badawczych wód Zalewu Wiślanego w 2014 u Tabela 5. Lokalizacja stanowisk badawczych wód Zalewu Wiślanego w 2014 u L.p. Stanowisko Lokalizacja Kod stanowiska pomiarowe długość geogr. szeość geogr. 1. stan. 1 PL01S0303_ , , stan. 2 PL01S0303_ , , stan. 3 PL01S0303_ , , stan. 5 PL01S0303_ , , stan. 6 PL01S0303_ , , stan. T5 PL01S0303_ , , stan. 8 PL01S0303_ , , stan. T2 PL01S0303_ , , stan. 10 PL01S0303_ , ,

8 4. Ocena jakości wód Zalewu Wiślanego w oparciu o badania wykonane w 2014 u Tabela 6. Ocena jakości wód Zalewu Wiślanego w 2014 u KLASYFIKACJA WSKAŹNIKÓW I ELEMENTÓW JAKOŚCI WÓD 3. ELEMENTY FIZYKOCHEMICZNE Nazwa / kod ocnianej JCWP Liczba stanowisk pomiarowych Silnie zmieniona lub sztuczna JCWP (T/N) Fitoplankton - chlorofil a mg/l śr. 1. ELEMENTY BIOLOGICZNE Fitoplankton - całkowita biomasa (bioobjętość) mm 3 /m 3 śr. Makroglony i okrytozalążkowe wskaźnik SM wartość Makrobezkręgowce bentosowe indeks B wartość Ichtiofauna wskaźnik SI wartość Klasa elementów biologicznych 2. ELEMENTY HYDR.-MORF. Klasa elementów hydromorfologicznych śr. m Przezroczystość 3.1. Stan fizyczny Tlen rozpuszczony przy dnie mgo2/l min Warunki tlenowe OWO mgc/l śr. (VI-IX) Nasycenie tlenem (warstwa 0-5 m) max Zakwaszenie Odczyn ph śr. Azot amonowy mgn-nh4 /l st. śr Substancje biogenne Azot azotanowy Azot ogólny Fosforany Fosfor ogólny mgn-no3/l mgn/l mgp-po4/l mgp/l st. śr. st. śr. st. śr. st. śr. Azot mineralny mgn/l st. śr. Klasa elementów fizykochemicznych (grupa ) Klasa elementów fizykochemicznych - specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne (3.6) STAN / POTENCJAŁ EKOLOGICZNY STAN CHEMICZNY Ocena spełniania wymagań dla obszarów chronionych STAN Zalew Wiślany / PLTW I WB1 9 N 34, ,91 1,18 2,90 V I 0,59 4,2 13, ,4-9,0 0,103 0,096 0,998 0,0046 0,064 0,193 PSD II ZŁY DOBRY NIE ZŁY Ryc. 4. Ocena jakości wód Zalewu Wiślanego w 2014 u Tabela 7. Zestawienie wartości średnich i ekstremalnych wskaźników zanieczyszczeń badanych w wodach Zalewu Wiślanego w 2014 u Wskaźnik średnia min data stanowiska max data stanowiska Chlorofil "a" µg l -1 34,57 4, , 5, T5, T2, 10 97, Temperatura pow. o C 15,69 4, , Temperatura wody o C 14,30 3, , Barwa mg l -1 Pt 22,75 1, , Przezroczystość m 0,58 0, , T2, 10 2, Zawiesina ogólna mg l -1 33,17 11, , Tlen rozpuszczony mg l (nad dnem) -1 O2 10,05 4, T5 14, T BZT 5 mg l -1 O2 3,39 1, , T2 7

9 3.2.4 Ogólny węgiel organiczny (OWO) mg l -1 C 12,62 8, , T Nasycenie tlenem - warstwy 0-5m % ChZT-Cr mg l -1 O2 60,42 27, , Zasolenie 3,22 1, T2 4, Przewodność µs cm T , Substancje rozp. mg l T , Siarczany mg l -1 SO Chlorki mg l -1 Cl Wapń mg l -1 Ca 85,1 66, , Magnez mg l -1 Mg 133, , Twardość ogólna mg l -1 CaCO Odczyn ph 8,33 7, , , T5, Zasadowość og. mg l -1 Ca CO , ,6 195, Azot Kjeldahla mg/l N 0,924 0, T5 2, ; wszystkie stanowiska Azot amonowy mg l -1 N-NH4 0,103 0, , 2, 3, 5, 6, T5, 8, T2 0, T , T5, T T2, , 6, T Azot azotanowy mg l -1 N-NO3 0,0960 0, , 10 0, , 2, 3, T5, , 2, 3, 6, T5, 8, T2, Azot azotynowy mg l -1 N-NO2 0,0012 0, ; wszystkie stanowiska 0, Azot ogólny mg l -1 N 0,998 0, , ; 17.09; wszystkie stanowiska Fosforany P PO4 mg l -1 P-PO4 0,0046 0, , 6, T5, 8, T2, 10 0, T , 3, 5, 6, 8, T2, , 2, 3, 5, 6, 8, T Fosfor ogólny mg l -1 P 0,064 0, , T Krzemionka mg l -1 SiO4 14,04 8, , Azot mineralny mg l -1 N 0,193 0, , 6, 10 0, T [N NO3+N NO2+N NH4] Aldehyd mrówkowy mg l -1 0,027 0, Arsen mg l -1 As 0,0095 0, T , 2, 3, 5, 6, T5, 8, T , 3, 5, 6, T5, , 2, 3, T5, 8, T , 2, 3, 5, 6, T5, T2, 10 0, , T Bar mg l -1 Ba 0,027 0, , Bor mg l -1 Ba 0,359 0, , ,T Chrom +6 mg l -1 Cr 0,0005 wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności Chrom ogólny mg l -1 Cr 0,0005 wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności Cynk mg l -1 Zn 0,004 0, , 3, 5, T2 0, ,3,5,6,T5, ,6,T , 3, 6, 8, Miedź mg l -1 Cu 0,003 0, , 3, , 2, T5, 8 0, , Indeks fenolowy mg l -1 0,007 0, , T5, Indeks olejowy mg l -1 0,123 0, , Glin mg l -1 Al. 0,042 0, ,

10 Cyjanki wolne mg l -1 CN 0,007 0, Molibden mg l -1 Mo 0, Selen mg l -1 Se 0,0064 0, Srebro mg l -1 Ag 0,0006 0, Tytan mg l -1 Ti 0,010 <0, Wanad mg l -1 V 0,031 0, , T2 0, wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności 08.04; Wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności , 5, 6, T5, 8, T2, 10 0, T , 2, 3, 5, T5, 8, T2, , 2, 3, 6, ; 11.06; Wszystkie wyniki poniżej 27.08; granicy oznaczalności 0, T , 2, 3, 5, 6, T5, 8, 10 wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności <0,02 9 Wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności 0, Fluorki mg l -1 F 0,316 0, , Beryl mg l -1 Be 0, <0,00025 wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności <0, Kobalt mg l -1 Co 0,0010 0,001 wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności 0, Alachlor µg l -1 0,050 0,050 wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności 0, ; 08.05; 27.05; 11.06; 02.07; wszystkie wyniki poniżej Antracen µg l -1 0,0006 0, ; granicy oznaczalności 27.08; 0, ; 15.10; , , Atrazyna µg l -1 0,050 wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności Kadm rozp. µg l -1 Cd 0,060 0, C chloroalkany µg l -1 0, Chlorofenwifos µg l -1 0, Chloropyrifos µg l -1 0, ,2-dichloroetan (EDC) µg l -1 0, Dichlorometan µg l -1 0, Di (2-etyloheksyl) ftalan (DEHP) µg l -1 0,100 <0, Endosulfan µg l -1 0,00005 <0, ; ; 02.07; 29.07; 27.08; 17.09; , 6, 8 poniżej granicy oznaczalności 2 poniżej granicy oznaczalności 2 poniżej granicy oznaczalności 2, 8 poniżej granicy oznaczalności wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności 0, <0,2 <0,0001

11 Fluoranten µg l -1 0,0012 0, Heksachlorobenzen (HCB) Heksachlorobutadien (HCBD) µg l -1 0,0005 µg l -1 0,0007 0, ; 02.07; ; 08.05; , 6, 8 poniżej granicy oznaczalności 6, 8 poniżej granicy oznaczalności 8 poniżej granicy oznaczalności 6 poniżej granicy oznaczalności 2 poniżej granicy oznaczalności wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności 09.01; 08.04; 27.05; 11.06; 02.07; 29.07; 27.08; ; , 6, 8 poniżej granicy oznaczalności 0, , ; Naftalen µg l -1 0,009 0, Nikiel µg l -1 Ni 1,500 <3, Nonylofenole µg l -1 0,015 <0, Oktylofenole µg l -1 0,0015 <0,003 6, , Heksachlorocykloheksan 0,00025 <0,0005 wszystkie wyniki poniżej granicy µg l oznaczalności <0, Ołów µg l -1 Pb 0,544 0, , ; 27.05; 11.06; 2, 6, Rtęć rozp. µg l -1 Hg 0,025 0, ; , Pentachlorobenzen Pentachlorofenol (PCP) µg l -1 0,0001 <0,0002 µg l -1 0, , ; 6, ; 08.05; 27.05; 2, 6, ; 17.09; , ; 27.08; 2, , 6 wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności 2 0, <3,0 <0,03 <0,003 <0,

12 4.1.28a Benzo(a)piren µg l -1 0,0005 0, b Benzo(b)fluoranten µg l c Benzo(k)fluoranten µg l -1 Suma b / c d Benzo(g,h,i)perylen µg l e Indeno(1,2,3-cd)piren µg l -1 Suma d / e 0, , Symazyna µg l -1 0, Trichlorobenzen (TCB) Trichlorometan (chloroform) µg l -1 0, ,0005 µg l -1 0, Trifluralina µg l -1 0, Tetrachlorometan µg l -1 0,0045 0, ; 08.04; 08.05; 27.05; 11.06; 02.07; 29.07; 27.08; 17.09; 15.10; ; 08.04; 08.05; 27.05; 11.06; 02.07; 29.07; 27.08; 17.09; 15.10; , 6, 8 poniżej granicy oznaczalności 0, ,6,8 0, ; 27.05; 11.06; 02.07; 2,6, ; 17.09; 15.10; , wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności 09.01; 19.03; 08.04, 08.05; 27.05; 11.06; 02.07; 29.07; 27.08; ; ,6,8 poniżej granicy oznaczalności 2,8 poniżej granicy oznaczalności wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności wszystkie wyniki poniżej granicy oznaczalności 27.05; 2,6,8 poniżej granicy oznaczalności 08.04; 6,8 poniżej granicy oznaczalności 08.05; 2,6 poniżej granicy oznaczalności 27.08; poniżej granicy oznaczalności 0, , Aldryna µg l -1 0,0005 wszystkie wyniki poniżej granicy Dieldryna µg l -1 0,0005 oznaczalności Endryna µg l -1 0,0005 0,

13 4.2.5 Izodryna µg l -1 0,0005 Suma , a DDT - izomer parapara 0,0005 wszystkie wyniki poniżej granicy µg l oznaczalności 4.2.6b DDT całkowity µg l -1 0,0006 0, Trichloroetylen (TRI) Tetrachloroetylen (PER) µg l -1 0,002 0,0005 µg l -1 0,0023 0, ; 08.05; 27.05; 11.06; 02.07; 29.07; 27.08; 17.09; 15.10; ; 19.3; 08.04; 08.05; 27.05; ; ; 27.08; 02.07; 29.07; 27.08; 17.09; ,6,8 poniżej granicy oznaczalności 2,6 poniżej granicy oznaczalności 6,8 poniżej granicy oznaczalności 2,6,8 poniżej granicy oznaczalności 2,6 poniżej granicy oznaczalności 8 poniżej granicy oznaczalności 6,8 poniżej granicy oznaczalności 2,6,8 poniżej granicy oznaczalności 8 poniżej granicy oznaczalności 2,6 poniżej granicy oznaczalności 0, , , Tabela 8. Stan ekologiczny wód Zalewu Wiślanego w latach Ocena jakości wód Zalewu Wiślanego w latach Rok Fitoplankton chlorofil "a" Fitoplankton chlorofil "a" Elementy biologiczne Makrobezkręgowce bentosowe wskaźnik B III klasa IV klasa V klasa III klasa V klasa Elementy hydromorfologiczne I klasa I klasa Elementy fizykochemiczne wspierające elementy biologiczne (PSD) poniżej stanu dobrego (przezroczystość, nasycenie wód tlenem, BZT5, ogólny węgiel organiczny, ph, azot amonowy, azot ogólny, fosforany, fosfor ogólny) (PSD) poniżej stanu dobrego (przezroczystość, nasycenie wód tlenem, BZT5, ogólny węgiel organiczny, ph, azot ogólny, fosforany) Specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne II klasa PSD fenole lotne, węglowodory ropopochodne Stan ekologiczny III klasa stan umiarkowany V klasa stan zły Stan chemiczny Dobry Dobry Stan JCW Zalew Wiślany Zły Zły 2009 Fitoplankton chlorofil "a" Makrobezkręgowce bentosowe wskaźnik B IV klasa stan słaby V klasa stan zły V klasa stan zły I klasa (PSD) poniżej stanu dobrego (przezroczystość, nasycenie wód tlenem, BZT5, ogólny węgiel organiczny, azot ogólny, fosforany) PSD fenole lotne, węglowodory ropopochodne V klasa stan zły Dobry Zły 12

14 Fitoplankton chlorofil "a" IV klasa stan słaby Makrobezkręgowce bentosowe wskaźnik B V klasa stan zły Fitoplankton chlorofil "a" IV klasa stan słaby Makrobezkręgowce bentosowe wskaźnik B V klasa stan zły Ichtiofauna wskaźnik SI III klasa stan umiarkowany V klasa stan zły V klasa stan zły I klasa I klasa (PSD) poniżej stanu dobrego (przezroczystość, nasycenie wód tlenem, BZT5, ogólny węgiel organiczny, ph, azot amonowy, azot azotanowy, azot mineralny, azot ogólny, fosfor ogólny) (PSD) poniżej stanu dobrego (przezroczystość, nasycenie wód tlenem, BZT5, ogólny węgiel organiczny, ph, azot amonowy, azot azotanowy, azot mineralny, azot ogólny, fosfor ogólny) Nie badano Nie badano V klasa stan zły V klasa stan zły Nie badano Nie badano Zły Zły Fitoplankton 2012 chlorofil "a" IV klasa stan słaby Makrobezkręgowce bentosowe wskaźnik B V klasa stan zły Ichtiofauna V klasa stan zły I klasa (PSD) poniżej stanu dobrego (przezroczystość, tlen rozpuszczony nad dnem, OWO, nasycenie wód tlenem, azot amonowy, azot ogólny) II klasa V klasa stan zły Dobry Zły wskaźnik SI III klasa stan umiarkowany Fitoplankton 2013 chlorofil "a" V klasa stan zły Makrobezkręgowce bentosowe wskaźnik B V klasa stan zły Ichtiofauna V klasa stan zły I klasa (PSD) poniżej stanu dobrego (przezroczystość, ogólny węgiel organiczny, nasycenie wód tlenem, odczyn wód, azot ogólny) II klasa V klasa stan zły Dobry Zły wskaźnik SI III klasa stan umiarkowany Fitoplankton 2014 chlorofil "a" IV klasa stan słaby Makrobezkręgowce bentosowe wskaźnik B V klasa stan zły Ichtiofauna wskaźnik SI III klasa stan umiarkowany V klasa stan zły I klasa (PSD) poniżej stanu dobrego (przezroczystość, tlen rozpuszczony nad dnem, nasycenie wód tlenem, ogólny węgiel organiczny, odczyn wód, azot ogólny) II klasa V klasa stan zły Dobry Zły 5. Omówienie wyników badań wód Zalewu Wiślanego wykonanych w 2014 u 5.1. Warunki naturalne Pomiary temperatury powietrza, wody oraz zasolenia wykonywane są w trakcie poboru ek wody. Średnia temperatura wody z lat wyniosła 15,3. Znacznie powyżej tej wartości plasowały się średnie temperatury z lat 2007 i 2008 (wyniosły odpowiednio 18,7 i 17,1), poniżej natomiast z 2010 i 2012 u (odpowiednio 13,4 i 13,1). W układzie miesięcznym najwyższe temperatury występowały przeważnie w lipcu. Średnia wartość zasolenia z lat wyniosła 3. Znacznie powyżej tej wartości wypadła wartość średnia z 2007 u (3,7), poniżej zaś wartości z lat 2010 i 2013 (odpowiednio 2,7 i 2,3). Na wielkość zasolenia wód wpływają aktualne warunki hydrologiczne. W układzie Zalewu Wiślanego wiosną przewagę ma dopływ słodkich wód rzecznych, jesienią słonych wód z Zatoki Gdańskiej. 13

15 Ryc. 5. Temperatura wód Zalewu Wiślanego w latach wartości ekstremalne i średnie Ryc. 6. Zasolenie wód Zalewu Wiślanego w latach wartości ekstremalne i średnie Ryc. 7. Średnia temperatura wód Zalewu Wiślanego w trakcie badań w 2014 u na tle wartości z lat Ryc. 8. Zasolenie wód Zalewu Wiślanego w trakcie badań w 2014 u na tle wartości z lat Warunki tlenowe W ocenie natlenienia wód przejściowych, od 2009 u, stosowane są dwa wskaźniki: stężenie tlenu rozpuszczonego nad dnem oraz nasycenie tlenem warstwy wód 0-5 m. Średnie stężenie tlenu nad dnem z lat wyniosło 10,1 mg l -1. W 2010 u wartość średnia była nieznacznie powyżej (10,9 mg l -1 ), zaś w 2013 u poniżej (9,4 mg l -1 ) średniej z wielolecia. Najniższą wartość stężenia tlenu nad dnem odnotowano w 2012 u (3,3 mg dm -1 ). Średnie nasycenie tlenem warstwy 0-5 m z lat , wyniosło 103% i wyłącznie w 2012 u średnia wartość nieco odbiegała od średniej z wielolecia (112%). Najwyższe wartości nasycenia tlenem wód Zalewu Wiślanego zaobserwowano w latach 2010 i 2013 (odpowiednio 146% i 158%). Natlenienie wód Zalewu Wiślanego ma przebieg sezonowy, na który wpływ mają zarówno czynniki klimatyczne, jak i dynamika produkcji pierwotnej. Intensywnym zakwitom fitoplanktonu towarzyszą okresy wysokiego natlenienia powierzchniowej warstwy wód i niskie stężenia tlenu rozpuszczonego w warstwie naddennej. 14

16 Ryc. 9. Stężenie tlenu rozpuszczonego w wodzie nad dnem Zalewu Wiślanego w latach wartości ekstremalne i średnie Ryc. 10. Nasycenie tlenem wód Zalewu Wiślanego w latach wartości ekstremalne i średnie Ryc. 11. Stężenie tlenu rozpuszczonego nad dnem w wodach Zalewu Wiślanego w 2014 u na tle wartości z lat Ryc. 12. Nasycenie tlenem wód Zalewu Wiślanego w 2014 u na tle wartości z lat substancji biogenicznych a eutrofizacja wód Eutrofizacja jest procesem wzbogacania zbiorników wodnych w substancje biogenne (głównie związki azotu i fosforu). Zjawisko to występuje naturalnie, jest jednak również wynikiem działalności człowieka. Powoduje rozwój fitoplanktonu, a co za tym idzie wzrost żyzności wód. Eutrofizacja jest zjawiskiem niekorzystnym, powoduje wzrost ilości materii organicznej w wodzie i tym samym wpływa na znaczny rozwój glonów wywołując tzw. zakwity wody. Nadmierny rozwój glonów zaburza stosunki chemiczne w wodzie (deficyty tlenu, zmiany ph, ograniczenie widzialności), zagraża organizmom wodnym (w warstwach przydennych tworzą się strefy niskich stężeń tlenu). W rezultacie rozwijają się organizmy beztlenowe, za których przyczyną zamulane jest dno zbiorników powodując ich wypłacanie. 15

17 Ryc.13. Stężenie azotu ogólnego w wodach Zalewu Wiślanego w latach wartości ekstremalne i średnie Ryc. 14. Stężenie azotu ogólnego w wodach Zalewu Wiślanego w 2014 u na tle wartości z lat Ryc.15. Stężenie azotanów w wodach Zalewu Wiślanego w latach wartości ekstremalne i średnie Ryc. 16. Stężenie azotanów w wodach Zalewu Wiślanego w 2014 u na tle wartości z lat Ryc. 17. Stężenie fosforu ogólnego w wodach Zalewu Wiślanego w latach wartości ekstremalne i średnie Ryc. 18. Stężenie fosforu ogólnego w wodach Zalewu Wiślanego w 2014 u na tle wartości z lat

18 Ryc. 19. Stężenie fosforanów w wodach Zalewu Wiślanego w latach wartości ekstremalne i średnie 17 Ryc. 20. Stężenia fosforanów w wodach Zalewu Wiślanego w 2014 u na tle wartości z lat Związki biogenne wykazują wyraźną zmienność sezonową. Maksymalne stężenia notowane są zimą i wczesną wiosną, przed rozpoczęciem wegetacji. W Zalewie Wiślanym trudno zaobserwować moment najwyższych stężeń biogenów ze względu na długie zaleganie pokrywy lodowej, po zejściu której niemal natychmiast rozpoczyna się wiosenny zakwit fitoplanktonu. Bardzo często, już w trakcie badań kwietniowych, notowane są niskie stężenia biogenów. Stężenia azotu całkowitego w wieloleciu utrzymywały się na stosunkowo wysokim poziomie. W 2014 u zawierały się w zakresie od 0,121 do 2,218 mgn dm -3, przy średniej z 2014 u 0,998 i średniej z lat ,89 mgn dm -3. W 2014 u stężenia azotu ogólnego były niższe od średniej z wielolecia i najniższe od 1997 u. związków fosforu wodach Zalewu Wiślanego systematycznie spada, a od kilku lat utrzymuje się na bardzo niskim poziomie, poniżej średniej z wielolecia. W 2014 u stężenia fosforu całkowitego zawierały się w zakresie od 0,013 do 0,135 mgp dm -3, średnia wyniosła 0,064 mgp dm -3, przy średniej z lat ,103 mgp dm -3. Niski poziom związków fosforu utrzymujący się od kliku lat może świadczyć o pogłębiającej się eutrofizacji Zalewu Wiślanego Fitoplankton Omówienie badań fitoplanktonu wykonanych w 2014 u W 2014 u badania fitoplanktonu prowadzono w punkcie pomiarowym nr 6 i na 8 stanowiskach badawczych, w okresie od stycznia do listopada. Po raz pierwszy ki wody do badań zostały pobrane zimą, w styczniu. Skład gatunkowy fitoplanktonu w 2014 u był ubożyszy, niż w u poprzednim. Oznaczono 7 grup taksonomicznych (Chlorophyta, Cyanophyta, Bcillariophyceae, Dinophyta, Cryptophyta, Chlorophyta, Euglenophyta, Ciliophora) i 93 taksony (w 2013 r. 111 taksonów). Najliczniej reprezentowane były Chlorophyta (32 gat., w ), Cyanophyta (24 gat.) i Bcillariophyceae (23 gat.). Największe zróżnicowanie gatunkowe wystąpiło w rejonie ujścia rzeki Elbląg (stanowisko T2). Oznaczono 69 taksonów. Średnia liczebność fitoplanktonu w 2014 u wyniosła jednostek (N) w dm 3, średnia bioobjętość 9 753,33 mm 3 m -3. Liczebność fitoplanktonu podlega zmianom sezonowym. W okresie od stycznia do czerwca obserwowano typowy wzrost liczebności fitoplanktonu, a następnie stopniowy spadek. Maksimum

19 wystąpiło w czerwcu ( Ndm -3 ). Największą średnią liczebnością fitoplanktonu charakteryzował się rejon ujścia rzeki Elbląg (stanowisko T2) Ndm -3. Niemal przez cały sezon wegetacyjny, od czerwca do listopada, grupą dominującą były sinice (Cyanophyta), których średnia liczebność w u wyniosła Ndm -3. Spośród nich gatunkiem o zdecydowanie największej liczebności była Merismopedia punctata (ze średnią liczebnością w 2014 u Ndm -3. Drugą grupę pod względem liczebności stanowiły zielenice (Chlorophyta), ze średnią liczebnością Ndm -3 i gatunkami dominującymi Oocystis sp. (o średniej liczebności w 2014 u Ndm -3 ) i Monoraphidium contortum ( Ndm -3 ). W okresie wiosennym współdominowały Bcillariophyceae i Cryptophyta, których liczebność w kwietniu wyniosła odpowiednio Ndm -3 i Ndm -3, a gatunkami o największej liczebności były Cyclotella sp. (Bcillariophyceae) i Rhodomonas sp. (Cryptophyta). Bioobjętość fitoplanktonu, podobnie do liczebności ma przebieg sezonowy. W 2014 u zdecydowane maksimum wystąpiło w czerwcu (21 188,96 mm 3 m -3 ). W układzie przestrzennym największą średnią bioobjętością, podobnie do liczebności, charakteryzowały się okolice ujścia rzeki Elbląg. Spośród grup taksonomicznych największą bioobjętość w 2014 u osiągnęły Cyanophyta, ze średnią wartością z u 3 768,76 mm 3 m -3 i gatunkiem dominującym Anabaena flos-aquae (1 539,99 mm 3 m -3 ). Sinice dominowały od czerwca do października. Następną grupą pod względem bioobjętości były Ciliophora, które w kach wody zaczęły pojawiać się od sierpnia, a maksimum osiągnęły w listopadzie (średnia bioobjętość w 2014 u 2 338,27 mm 3 m -3 ). W 2014 u nie obserwowano zdecydowanego, wiosennego, zakwitu okrzemek, które w badaniach kwietniowych pod względem bioobjętości stanowiły drugą, po Dinophyta, grupę fitoplanktonu. W kwietniu bioobjętość Bacillariophyceae wyniosła 4 790,87 mm 3 m -3, a Dinophyta 5502,28 mm 3 m -3. Tabela 9. Skład taksonomiczny fitoplanktonu na stanowiskach pomiarowych Zalewu Wiślanego w 2014 u Lp. Gromada Klasa Gatunek Stanowiska T5 8 T Anabaena crassa Anabaena flos-aquae Anabaena planctonica Anabaena spiroides Aphanizomenon gracille Aphanizomenon flos-aquae Aphanocapsa delicatissima + 8. Aphanocapsa holastica + 9. Aphanocapsa sp Aphanothece sp Chroococcus limneticus Chroococcus sp Cyandictyon sp Gomphosphaeria aponina Gomphosphaeria sp Limnothrix redekei Merismopedia tenuissima Merismopedia punctata Microcystis aeruginosa f. aeruginosa Microcystis sp Phormidium sp Planctolyngbya concorta Snowella sp Woronichinia sp

20 25. Chrysophyceae Dinobryon divergens Amphora ovalis v. ovalis Amphora sp Asterionella formosa Aulacoseira granulata Cyclotella sp Cymbella sp Chaetoceros sp Fragillaria acus Gomphonema parvulum Gyrosigma attenuatum Malosira varians Navicula gregaria Navicula lanceolata Navicula sp Nitzschia acicularis Nitzschia constricta Nitzschia hungarica Nitzschia palea Nitzchia sp Rhoicosphaenia sp Stephanodiscus hantzschii Surirella sp Gymnodinium sp Dinophyceae 49. Peridinium sp Cryptomonas erosa Cryptomonas sp CRYPTOPHYTA Cryptophyceae Chroomonas sp Rhodomonas sp Teleaulax amphioxeia Closterium sp Charophyceae Cosmarium sp Staurastrum sp Coelastrum microporum Coelastrum astroideum Crucigenia fenestrata Crucigenia tetrapedia Crucigenia rectangularis Desmodesmus armatus Desmodesmus communis Chlorophyceae Desmodesmus opoliensis Desmodesmus intermedius Desmodesmus spinosus Dictyosphaerium pulchellum Kirchneriella contorta Kirchneriella sp Lagerheimia genvensis Monoraphidium contortum Mougeotia sp Oocystis borgei Oocystis sp Pediastrum boryanum Pediastrum duplex Pediastrum tetras Planktonema lauterbornii Scenedesmus acuminatus Scenedesmus linearis Scenedesmus obtusus Tetraedron minimum Tetraedron caudatum Tetrastrum starogeniaeforme Tetrastrum triangulare CHRYZOPHYTA CHLOROPHYTA 19

21 87. Lepocinclis acus Lepocinclis sp Euglena sp. + + EUGLENOPHYTA Euglenophyceae 90. Euglena ehrenbergii Euglena gracilis Trachelomonas sp CILIOPHORA Litostomatea Mesodinium rubrum Ryc. 21. Średnia liczebność i bioobjętość fitoplanktonu podczas badań wód Zalewu Wiślanego w 2014 u Ryc. 22. Średnia liczebność i bioobjętość oznaczonych grup fitoplanktonu podczas badań wód Zalewu Wiślanego w 2014 u Ryc. 23. Sezonowe zmiany liczebności oznaczonych grup fitoplanktonu w Zalewie Wiślanym w 2014 u Ryc. 24. Sezonowe zmiany bioobjętości oznaczonych grup fitoplanktonu w Zalewie Wiślanym w 2014 u Ryc. 25. Średnia liczebność oznaczonych grup fitoplanktonu w Zalewie Wiślanym w 2014 u na stanowiskach pomiarowych Ryc. 26. Średnia bioobjętość oznaczonych grup fitoplanktonu w Zalewie Wiślanym w 2014 u na stanowiskach pomiarowych 20

22 Ryc. 27. Bioobjętość fitoplanktonu w wodach Zalewu Wiślanego w latach (wartości średnie z sezonu badawczego) Wskaźniki skorelowane z rozwojem fitoplanktonu Chlorofil a Stężenie chlorofilu a przyjmuje w Zalewie Wiślanym wysokie wartości związane z intensywnymi zakwitami fitoplanktonu. Charakteryzuje się zmiennością sezonową, skorelowaną z sezonowością zakwitów fitoplanktonu. W 2014 u zakres stężeń chlorofilu a zawierał się w przedziale od 4,4 do 97,7 mg m -3, średnia roczna wyniosła 34,57 mg m -3, wobec średniej z lat ,6 mg m -3. Ryc. 28. Stężenie chlorofilu a w wodach Zalewu Wiślanego w latach wartości ekstremalne i średnie Ryc. 29. Stężenie chlorofilu a w wodach Zalewu Wiślanego w poszczególnych ach badań 2014 u na tle wartości z lat Przezroczystość wód Na przezroczystość wód Zalewu Wiślanego wpływ mają zarówno występujące w akwenie zakwity fitoplanktonu, które ograniczają przezroczystość, jak i panujące warunki meteorologiczne (przy dużej prędkości wiatru powoduje falowanie podrywające osady denne i ograniczające przezroczystość. W 2014 u przezroczystość wód mierzona w trakcie poboru ek mieściła się w zakresie 0,2-2,5 m. Średnia wartość wskaźnika, w 2014 u, wyniosła 0,6 m, przy średniej z lat ,46 m. W 2014 u po raz pierwszy, od 1994 u (tj. rozpoczęcia badań wód Zalewu Wiślanego przez Inspektorat), odnotowano wysokie wartości przezroczystości wód. W listopadzie na stanowisku 2 przezroczystość wód wyniosła 2,5 m, natomiast na stanowiskach 5 i 6 odpowiednio 1,9 i 1,95 m. 21

23 Ryc.30. Przezroczystość wód Zalewu Wiślanego w latach wartości ekstremalne i średnie Ryc.31. Przezroczystość wód Zalewu Wiślanego w poszczególnych ach badań w 2014 u na tle wartości z lat Odczyn wód Wody Zalewu Wiślanego cechuje odczyn zasadowy, na który wpływają sezonowe zakwity fitoplanktonu przyczyniające się do wzrostu zawartości materii organicznej w wodzie. W 2014 u ph zmieniało się w zakresie od 7,4 do 9,0. Średnia wartość z sezonu badawczego wyniosła 8,3, przy średniej z lat ,5. Ryc. 31. Odczyn wód Zalewu Wiślanego w latach wartości ekstremalne i średnie Ryc. 32. Zmiany odczynu wód Zalewu Wiślanego w 2014 u na tle wartości z lat Makrobezkręgowce bentosowe W 2014 u nie prowadzono badań makrobezkręgowców bentosowych w Zalewie Wiślanym. W ocenie stanu ekologicznego wykorzystano wyniki badań z 2013 u Makroglony i okrytozalążkowe W 2014 u badania makroglonów i okrytozalążkowych w Zalewie Wiślanym wykonano dwukrotnie w sezonie wegetacyjnym, na przełomie czerwca i lipca oraz sierpnia i września, na 34 stanowiskach rozmieszczonych wokół Zalewu. Rośliny występowały na 22 stanowiskach podczas badań czerwcowych (oznaczono 10 taksonów) i 4 w trakcie badań wrześniowych (oznaczono 2 taksony). Zróżnicowanie ilościowe pomiędzy stanowiskami wahało się od 1 do 7 gatunków. Stanowiskiem o największej różnorodności było stanowisko nr 25 znajdujące się w rejonie Kątów 22

24 Rybackich (Zatoki Kąckiej), na którym wystąpiło 7 gatunków. Średnia biomasa makroglonów i okrytozalążkowych w 2014 u wyniosła 30,1 g s.m.m -2. W strukturze biomasy dominowały Angiospermae z biomasą 25,69 g s.m.m -2, których udział w ogólnej biomasie wyniósł 85%. Gatunkami dominującymi były Potamogeton pectinatus z biomasą 14,37 g s.m.m -2 i Potamogeton perfoliatus z biomasą 6,77 g s.m.m -2. Udział procentowy obu gatunków w ogólnej biomasie wyniósł 70%. Makroglony reprezentowane przez dwa gatunki nitkowatych zielenic (Enteromorpha spp. i Oedogonium sp.) oraz jeden gatunek różnowiciowców (Vaucheria sp.) wystąpiły wyłącznie w trakcie badań letnich i stanowiły niewielką część ogólnej biomasy (15%). Ryc. 33. Lokalizacja stanowisk badania makroglonów i okrytozalążkowych w Zalewie Wiślanym w 2014 u Występowanie makrofitów jest uzależnione od warunków fizykochemicznych środowiska. Do głównych czynników środowiskowych należą: dostępność światła, temperatura,, rodzaj podłoża, prądy wody, dostępność składników odżywczych. Najważniejszym czynnikiem abiotycznym, limitującym rozmieszczenie gatunków w wodach morskich, jest, które wpływa na różnorodność taksonomiczną, cykle reprodukcyjne i tempo wzrostu. Ważnymi czynnikami limitującymi są również dostępność światła i temperatura, a w konsekwencji długość sezonu wegetacyjnego i pokrywa lodowa podczas zimy. Eutrofizacja wód znacznie ogranicza wzrost oraz rozmieszczenie makrofitów. Wysokie koncentracje składników odżywczych stymulują wzrost fitoplanktonu, który obniża penetrację światła potrzebnego makroglonom bentosowym. Tabela 10. Zestawienie średniej biomasy makroglonów i okrytozalążkowych oznaczonych w Zalewie Wiślanym w 2014 u L.p. Gromada Podgromada Klasa Rząd Gatunek Nasienne (Spermatophyta) Nasienne (Spermatophyta) Nasienne (Spermatophyta) Nasienne (Spermatophyta) Nasienne (Spermatophyta) Okrytozalążkowe (Angiospermae) Okrytozalążkowe (Angiospermae) Okrytozalążkowe (Angiospermae) Okrytozalążkowe (Angiospermae) Okrytozalążkowe (Angiospermae) Jednoliścienne (Monocotyledones) Bagienne (Alismatales) Jednoliścienne Bagienne (Monocotyledones) (Alismatales) Jednoliścienne Bagienne (Monocotyledones) (Alismatales) Jednoliścienne Bagienne (Monocotyledones) (Alismatales) Jednoliścienne Bagienne (Monocotyledones) (Alismatales) 23 Potamogeton perfoliatus Potamogeton pectinatus Potamogeton compressus Średnia biomasa s.m.g m -2 czerwiec / lipiec wrzesień 11,87 1,67 17,57 11,16 0,21 0,00 Potamogeton crispus 6,30 0 Buttomus umbellatus 2,51 0

25 Nasienne (Spermatophyta) Nasienne (Spermatophyta) Zielenice (Chlorophyta) Zielenice (Chlorophyta) Okrytozalążkowe (Angiospermae) Okrytozalążkowe (Angiospermae) Dwuliścienne (Dicotyledones) Dwuliścienne (Dicotyledones) Mirtowce (Myrtales) Myriophyllum spicatum Grzybieniowce Ceratophyllum (Nymphaeales) demersum 0,05 0 0,03 0 Ulvophyceae Ulvales Enteromorpha spp. 0,53 0 Ulvophyceae Oedogoniales Oedogonium sp. 5, Ochrophyta Xanthophyceae Vaucheriales Vaucheria sp. 2,49 0 Tabela 11. Zestawienie wyników badań makroglonów i okrytozalążkowych Zalewu Wiślanego wykonanych na przełomie czerwca i lipca 2014 u Współrzędne geograficzne Data badania Temp. wody przy dnie Nr stanowiska Głębokość Zasolenie przy dnie Przezroczystość długość szeość [m] [ ] [m] ph redox Gatunki makroglonów i okrytozalążkowych występujące na stanowisku pomiarowym 1 19, , ,60 18,30 2,24 0,50 8,85 149,00 Potamogeton perfoliatus 2 19, , ,80 18,10 2,29 0,50 8,81 180,20 Potamogeton perfoliatus 3 19, , Nie stwierdzono występowania roślin 4 19, , ,40 23,60 2,43 0,20 9,00 151,40 Potamogeton perfoliatus, Potamogeton pectinatus 5 19, , ,00 21,20 2,43 0,30 8,60 151,40 Potamogeton perfoliatus 6 19, , , , ,20 16,40 1,26 0,20 8, , , , , , , , , , , ,00 16,80 0,92 0,20 8,92 Nie stwierdzono występowania roślin Potamogeton pectinatus, Potamogeton compressus Nie stwierdzono występowania roślin Potamogeton perfoliatus, Potamogeton pectinatus Potamogeton perfoliatus, Potamogeton pectinatus Nie stwierdzono występowania roślin Potamogeton pectinatus, Potamogeton crispus, Potamogeton compressus, Ceratophyllum demersum 13 19, , ,50 16,60 0,36 1,5 do dna 7,94 Potampgeton pectinatus, Potamogeton compressus, Buttamus umbellatus, Oedogonium sp , , ,40 17,30 0,36 1,4 do dna 8,20 Potamogeton pectinatus, Potamogeton crispus, Potamogeton compressus, Oedogonium sp , , ,70 16,70 0,53 1,30 8, , , ,30 17,20 0, , , , , ,3 do dna 8,22 Potamogeton pectinatus, Potamogeton crispus, Potamogeton compressus, Buttomus umbellatus, Myriophyllum spicatum, Enteromorpha sp. Potamogeton pectinatus, Oedogoniumsp. Nie stwierdzono występowania roślin Nie stwierdzono występowania roślin 24

26 19 19, , Nie stwierdzono występowania roślin 20 19, , ,40 16,70 1,80 0,50 8,75 133,00 Potamogeton pectinatus, Oedogonium sp , , ,90 17,00 1,88 0,40 8,66 136,60 Butomus umbellatus 22 19, , ,80 16,90 1,88 0,40 8,78 128, , , ,50 16,50 1,72 0,30 8,90 65, , , ,40 17,20 1,80 0,40 8,73 134, , , ,90 17,00 1,72 0,70 8,72 135, , , , , , , , , , , ,00 16,60 1,93 0,20 8,71 123,20 Potamogeton compressus, Enteromorpha, Vaucheria, Butomus umbellatus Potamogeton pectinatus, Potamogeton crispus Potamogeton pectinatus, Potamogeton compressus, Vaucheria Potamogeton perfoliatus, Potamogeton pectinatus, Potamogeton crispus, Potamogeton compressus, Ceratophyllum demersum, Enteromorpha, Vaucheria sp. Nie stwierdzono występowania roślin Nie stwierdzono występowania roślin Nie stwierdzono występowania roślin Nie stwierdzono występowania roślin Potamogeton perfoliatus, Potamogeton pectinatus 31 19, , ,10 18,90 2,38 0,60 8,48 185,20 Potamogeton pectinatus 32 19, , ,60 24,40 3,15 0,40 8,70 186, , , Potamogeton pectinatus, Potamogeton compressus, Buttomus umbellatus, Oedogonium sp. Nie stwierdzono występowania roślin 34 19, , Potamogeton pectinatus Tabela 12. Zestawienie wyników badań makroglonów i okrytozalążkowych Zalewu Wiślanego wykonanych na przełomie sierpnia i września 2014 u Współrzędne geograficzne Data badania Temp. wody przy dnie Nr stanowiska Głębokość Zasolenie przy dnie Przezroczystość długość szeość [m] [ ] [m] ph redox Gatunki makroglonów i okrytozalążkowych występujące na stanowisku pomiarowym 1 19, , Nie stwierdzono występowania roślin 2 19, , Nie stwierdzono występowania roślin 3 19, , Nie stwierdzono występowania roślin 4 19, , ,50 17,70 3,00 0,30 8,78 Potamogeton pectinatus 5 19, , ,50 17,40 3,00 0,30 8,73 Potamogeton pectinatus 6 19, , Nie stwierdzono występowania roślin 7 19, , Nie stwierdzono występowania roślin 25