Journal of Agribusiness and Rural Development
|
|
- Bronisław Skowroński
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 pissn eissn Journal of Agribusiness and Rural Development 3(25) 2012, CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA EFEKTYWNOŚĆ TECHNICZNĄ GOSPODARSTW ROLNYCH OSÓB FIZYCZNYCH, WYSPECJALIZOWANYCH W PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ (NA PRZYKŁADZIE GOSPODARSTW POLSKIEGO FADN Z POWIATU GOSTYŃSKIEGO) Katarzyna Smędzik Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Abstrakt. Artykuł stanowi próbę określenia czynników determinujących efektywność techniczną gospodarstw indywidualnych, prowadzących rachunkowość FADN z powiatu gostyńskiego, wyspecjalizowanych w chowie bydła i trzody chlewnej. Wskaźniki efektywności technicznej analizowanych gospodarstw określono za pomocą metody DEA. W celu wyznaczenia czynników determinujących ich wysokość zastosowano metodę regresji liniowej wielorakiej. Wykazano, że w gospodarstwach wyspecjalizowanych w chowie bydła czynnikami determinującymi ich efektywność techniczną były: stosunek przychodów ze sprzedaży do kosztów ogółem w zł oraz przychody ze sprzedaży w zł na roboczogodzinę, a w wyspecjalizowanych w chowie trzody: przychody ze sprzedaży do kosztów ogółem w zł, przychody ze sprzedaży w zł na roboczogodzinę, obsada zwierząt gospodarskich w sztukach dużych (SD) i przychody ze sprzedaży w zł na ha UR. Słowa kluczowe: efektywność techniczna, determinanty efektywności, gospodarstwa indywidualne, produkcja zwierzęca Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki, na podstawie decyzji Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Nr 3834/B/H03/2011/40 z dnia Copyright Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu Adres do korespondencji Corresponding author: mgr Katarzyna Smędzik, Katedra Makroekonomii i Gospodarki Żywnościowej, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, al. Niepodległości 10, Poznań, Poland, katarzyna.smedzik@ue.poznan.pl
2 242 K. Smędzik WPROWADZENIE Efektywność techniczna określa stosunek uzyskanych w gospodarstwie efektów z działalności rolniczej do poniesionych na ten cel nakładów. Zgodnie z zasadą racjonalności proces produkcji rolnej sprowadza się do transformacji (przetworzenia, przekształcenia) nakładów w możliwie jak najlepsze wyniki (efekty). Relacja wyników do nakładów określa natomiast (produktywność) procesu wytwarzania, zwaną również efektywnością techniczną [Woś 1998]. W ujęciu całościowym gospodarstwo rolne będzie tym bardziej efektywne technicznie, im dla osiągnięcia założonego celu produkcyjnego będzie zużywać mniejsze wielkości nakładów bądź, przy danych nakładach, będzie osiągać coraz lepszy wynik produkcyjny. Cele działalności podmiotów gospodarczych w rolnictwie są wielorakie, jednak podstawowym jest wzrost dochodu [Runowski 1994]. Stanowi on podstawowy cel ekonomiczny, a w tradycyjnych gospodarstwach indywidualnych jest on wręcz egzystencjalny [Zegar 2003]. Józwiak i Zieliński [2010] stwierdzają jednak, iż zajmujemy się podziałem gospodarstw na efektywne i nieefektywne nie udzielając odpowiedzi rolnikowi z gospodarstwa nieefektywnego, co powinien uczynić, aby jego gospodarstwo stało się efektywne. Stąd potrzeba określenia czynników determinujących wysokość wskaźników efektywności technicznej osiąganych przez gospodarstwa rolne. IDENTYFIKACJA CZYNNIKÓW WPŁYWAJĄCYCH NA EFEKTYWNOŚĆ TECHNICZNĄ GOSPODARSTW ROLNYCH NA PODSTAWIE PRZEGLĄDU LITERATURY Próby wskazania na czynniki determinujące efektywność techniczną gospodarstw rolnych podjęli do tej pory: Tomasz Czekaj, Justyna Góral, Marek Zieliński, Wojciech Józwiak. Pierwszy z autorów stwierdził, iż w gospodarstwach powstałych na bazie Własności Rolnej Skarbu Państwa (WRSP) w 2007 roku wzrostowi efektywności technicznej sprzyjał wzrost towarowości struktury zasiewów, poziomu nawożenia oraz udziału w przychodach ze sprzedaży produkcji roślinnej. Stwierdzono również niekorzystny wpływy wzrostu udziału dopłat i dotacji w przychodach tych gospodarstw na osiąganą przez nie efektywność [Analiza ]. Badania przeprowadzone na próbie gospodarstw WRSP w kolejnym roku dowiodły, że dodatkowo czynnikami powodującymi wzrost efektywności technicznej w tych gospodarstwach były: zdolność do generowania przychodów z posiadanych aktywów mierzona wskaźnikiem ich rotacji, ograniczanie aktywów obrotowych z jednoczesnym zwiększaniem aktywów trwałych. Ponownie stwierdzono również, że im wyższy był udział dopłat i dotacji w przychodach operacyjnych, tym była niższa efektywność techniczna badanych gospodarstw [Analiza ]. Oddziaływanie tych czynników na efektywność techniczną gospodarstw WRSP zostało potwierdzone także w kolejnym roku [Sytuacja ]. Góral [2010] wykazała natomiast, iż w gospodarstwach wielkotowarowych zwiększenie powierzchni użytków rolnych na osobę pełnozatrudnioną zwiększało prawdopodobieństwo poprawy efektywności technicznej. Niekorzystny wpływ w grupie Jednoosobowych Spółek Skarbu Państwa i podmiotów zakupionych miało położenie na terenach ONW; odwrotnie było w przypadku gospodarstw dzierżawionych [Ziółkowska 2008]. Józwiak i Zie- Journal of Agribusiness and Rural Development
3 Czynniki wpływające na efektywność techniczną gospodarstw rolnych liński [2010] podjęli z kolei próbę wyznaczenia czynników determinujących wskaźniki efektywności technicznej w gospodarstwach należących do typu produkcyjnego specjalistyczne gospodarstwa zbożowe. Stwierdzili dodatnią zależność pomiędzy wysokością wskaźników efektywności technicznej badanych gospodarstw a jakością gleb, a także ujemną zależność pomiędzy wielkością obszarową, nakładami pracy oraz wyposażeniem w kapitał a wysokością osiąganych przez nie wskaźników efektywności technicznej. Były one również ujemnie skorelowane z produktywnością zasobów pracy i wyposażeniem w aktywa trwałe. METODYKA BADAŃ I MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE Wskaźniki efektywności technicznej analizowanych gospodarstw ustalono za pomocą metody DEA (ang. data envelopment analysis), oddzielnie dla każdego z typów produkcyjnych. Zastosowano model ukierunkowany na zmniejszenie nakładów z zachowaniem niezmienionych efektów [szerzej zob.: Coelli i in. 2005]. Po stronie efektów uwzględniono przychody ze sprzedaży, zaś nakłady objęły: liczbę roboczogodzin w ciągu roku (łącznie nakłady pracy własnej i obcej), obszar użytków rolnych (własnych i dzierżawionych w ha) oraz koszty ogółem z pominięciem kosztów czynników zewnętrznych w zł. Oszacowane w ten sposób wskaźniki efektywności techniczne stanowiły zmienną zależną. Jako zmienne objaśniające przyjęto zaś wybrane mierniki charakteryzujące sytuację ekonomiczno-produkcyjną analizowanych gospodarstw. Należały do nich: stosunek przychodów ze sprzedaży do kosztów ogółem w zł, przychody ze sprzedaży w zł na ha UR, przychody ze sprzedaży w zł na roboczogodzinę, nakład pracy w roboczogodzinach na ha UR, aktywa trwałe w zł na ha UR, obsada zwierząt gospodarskich w SD na ha UR. Współliniowość między tymi miernikami zbadano za pomocą wskaźników korelacji Pearsona. Z analiz wykluczono, te zmienne, które wykazywały współliniowość z innymi zmiennymi niezależnymi (współczynnik korelacji był wyższy od 0,9) 1. W ten sposób zbudowano kilka wariantów modeli, ze zmiennymi nie wykazującymi współliniowości. Przed przystąpieniem do analiz regresji należy poczynić założenie o jej przebiegu, który może być zgodny z różnymi funkcjami matematycznymi (liniową, potęgową, wykładniczą, hiperboliczną). W celu określenia zależności funkcyjnej pomiędzy zmienną zależną a niezależnymi wykonano wykresy rozrzutu, wykreślając linie przebiegu różnych postaci funkcji i oceniając ich dopasowanie do danych empirycznych za pomocą współczynnika R 2. To spowodowało wybór do dalszych analiz modelu regresji liniowej, jako najlepiej odwzorowującej zależności pomiędzy zmienną zależną i zmiennymi objaśniającymi 2. Należy podkreślić, że metoda regresji jest wrażliwa na dane odstające, które mogą istotnie zakłócić wyniki obliczeń 1 Nie ma jednej prostej reguły, która mówi, że mamy do czynienia z wysoką korelacją. W przypadku współczynnika korelacji przekraczającego 0,9 dla zmiennych objaśniających można przyjąć, że z dużym prawdopodobieństwem mamy do czynienia ze współliniowością. Rozwiązaniem jest usunięcie jednej ze skorelowanych zmiennych [Koop 2011]. 2 Ocena czynników wpływających na efektywność techniczną gospodarstw rolnych jest dokonywana także za pomocą tzw. regresji ocenzurowanej. Wówczas do modelu jest wprowadzana zmienna ukryta, przyjmująca postać zero-jedynkową [szerzej zob. Analiza , Ziółkowska 2008]. 3(25) 2012
4 244 K. Smędzik i doprowadzić do błędnych wniosków. Dwa takie przypadki zaobserwowano w 2008 i 2009 roku wśród gospodarstw wyspecjalizowanych w chowie trzody chlewnej. Zostały one usunięte z analiz. Słuszność przyjętej metody estymacji potwierdzały: wartości statystyki F, skorygowane współczynniki determinacji R 2, a także wykresy normalności reszt oraz wyniki testów Shapiro-Wilka. Materiał badawczy stanowiły dane gospodarstw indywidualnych z powiatu gostyńskiego, objętych monitoringiem Polskiego FADN. Powiat gostyński jest obszarem o najwyższej intensywności i towarowości rolnictwa w województwie wielkopolskim [Ważniejsze dane ]. W próbie gospodarstw wyspecjalizowanych w chowie bydła wystąpiło 8-14 gospodarstw, w chowie trzody gospodarstw (w zależności od roku). Liczebności gospodarstw pozwalają stwierdzić, iż w analizach regresji został spełniony warunek większej liczby obserwacji niż szacowanych parametrów 3. Należy także podkreślić, że obliczeń efektywności technicznej dla gospodarstw w ramach jednego typu produkcyjnego dokonano tylko w przypadku, gdy ich liczba w danym roku wynosiła 12 i więcej 4. Stąd obliczenia dla gospodarstw wyspecjalizowanych w chowie bydła były możliwe tylko w latach , a w wyspecjalizowanych w chowie trzody w okresie CZYNNIKI WARUNKUJĄCE EFEKTYWNOŚĆ TECHNICZNĄ GOSPODARSTW FADN Z POWIATU GOSTYŃSKIEGO WYSPECJALIZOWANYCH W CHOWIE BYDŁA I TRZODY CHLEWNEJ W 2008 roku w próbie gospodarstw wyspecjalizowanych w chowie bydła na dwanaście jednostek aż osiem było w pełni efektywnych. Pozostałe wykazywały nieznacznie niższe relacje efektów do nakładów z działalności rolniczej. Wyższe zróżnicowanie pod względem efektywności technicznej w gospodarstwach tego typu wystąpiło w 2009 roku. Stąd analizę regresji dla gospodarstw wyspecjalizowanych w chowie bydła wykonano jedynie dla 2009 roku. Wystąpiła wtedy istotna i silna korelacja dodatnia pomiędzy przychodami na ha UR a: obsadą zwierząt w SD na ha UR (na poziomie 0,92), aktywami trwałymi na ha UR (0,84) oraz liczbą roboczogodzin na ha UR (0,68). Może to świadczyć o tym, że uzyskiwaniu wysokich przychodów przez gospodarstwa, w relacji do nakładów ziemi, sprzyjał wzrost intensywności produkcji zwierzęcej, a także wyposażenie w aktywa trwałe i pracochłonność produkcji. W gospodarstwach wyspecjalizowanych w chowie bydła, koncentracji produkcji zwierzęcej towarzyszyły więc procesy intensyfikacji praco- i kapitałochłonnej. Dowodzą tego również wysokie wskaźniki korelacji pomiędzy obsadą zwierząt w SD na ha a liczbą roboczogodzin na ha UR (0,83) i aktywami trwałymi na ha UR (0,78). Większa liczebność w próbie gospodarstw wyspecjalizowanych w chowie trzody, a także większe zróżnicowanie wysokości osiąganych przez nie wskaźników efektywności technicznej, pozwoliły na obserwację zależności pomiędzy efektywnością tech- 3 W przypadku budowy modelu regresji liczba obserwacji powinna być większa lub równa liczbie szacowanych parametrów [szerzej zob.: Welfe 2008, Stanisz 2006]. 4 W obliczeniach efektywności technicznej metodą DEA wysuwa się postulat, że liczba obiektów analizy powinna wynosić trzykrotność łącznej liczby efektów i nakładów. W przeciwnym razie dochodzi do niezasłużonego zwiększania efektywności technicznej liczonej metodą DEA [szerzej zob.: Guzik 2009, s ]. Journal of Agribusiness and Rural Development
5 Czynniki wpływające na efektywność techniczną gospodarstw rolnych niczną a wybranymi miernikami sytuacji ekonomiczno-produkcyjnej w każdym z lat analizowanego okresu. Problemem okazała się jednak współliniowość zastosowanych w analizach zmiennych objaśniających. Podobnie jak w gospodarstwach wyspecjalizowanych w chowie bydła, w każdym z lat analizy uzyskano bardzo wysokie wskaźniki korelacji dodatniej pomiędzy obsadą zwierząt w SD na ha a przychodami na ha UR (0,93-0,96), a także przychodami na roboczogodzinę (0,64-0,78) i wartością aktywów trwałych na ha UR, co pozwala powiedzieć, że wzrost intensywności produkcji zwierzęcej w tych gospodarstwach znajdował odzwierciedlenie we wzroście wydajności pracy i ziemi. W przypadku gospodarstw wyspecjalizowanych w chowie bydła w 2009 roku nie odnotowano wyraźnej korelacji pomiędzy obsadą zwierząt w SD na ha UR a przychodami na roboczogodzinę. Wyniosła ona zaledwie 0,08. W gospodarstwach wyspecjalizowanych w chowie trzody nie występowała natomiast korelacja pomiędzy wzrostem intensywności produkcji zwierzęcej a jej pracochłonnością, wyrażoną liczbą roboczogodzin na ha UR, co obserwowano w gospodarstwach wyspecjalizowanych w chowie bydła. Sugeruje to, iż procesom koncentracji produkcji zwierzęcej w gospodarstwach wyspecjalizowanych w chowie trzody towarzyszyły procesy intensyfikacji kapitałochłonnej, co pozwoliło na wyższe wynagradzanie czynnika pracy. Świadczy o tym również fakt, że w gospodarstwach wyspecjalizowanych w chowie trzody nie odnotowano istotnej korelacji pomiędzy obsadą zwierząt w SD i liczbą roboczogodzin na ha UR, co odróżniało je od wyspecjalizowanych w chowie bydła. W związku z wynikami analiz korelacji, osobno dla gospodarstw wyspecjalizowanych w chowie bydła i trzody, oszacowano modele regresji w różnych wariantach tzn. ze zmiennymi nie wykazującymi współliniowości. Wyniki obliczeń zawarto w tabelach 1 i 2. Wyniki analizy regresji dla różnych zestawów zmiennych objaśniających pozwalają napisać, że w obu analizowanych typach gospodarstw ważnym czynnikiem determinującym wysokość osiąganych wskaźników efektywności technicznej był stosunek przychodów ze sprzedaży do kosztów ogółem w zł. W zależności od wariantu modelu w gospodarstwach wyspecjalizowanych w chowie bydła zwiększenie tej relacji o złotówkę przy niezmienionych wartościach pozostałych zmiennych powodowało w 2009 roku wzrost efektywności technicznej 0,16-0,29. W gospodarstwach trzodowych, w zależności od modelu i roku, wzrost ten wynosił od 0,07 (w 2008 roku) do 0,26 (w 2006 roku). Wskaźnik opłacalności sprzedaży (relacja przychodów ze sprzedaży do kosztów ogółem) dla gospodarstw wyspecjalizowanych w chowie trzody wyniósł w latach średnio 1,39 zł na gospodarstwo. W gospodarstwach wyspecjalizowanych w chowie bydła był mniejszy (1,30 zł na gospodarstwo w latach ). Pewne możliwości zwiększenia tej relacji w obu typach gospodarstw może zapewnić wzrost uczestnictwa w procesach integracji poziomej i pionowej [szerzej zob. Czyżewski 2007, Matuszczak 2007]. W Polsce występują jednak czynniki głównie o charakterze historycznym, które powodują niechęć do wchodzenia w związki integracyjne [Rozwój ], co utrudnia im wzrost efektywności technicznej. W świetle wyników analiz regresji można stwierdzić także, że zarówno w analizowanych gospodarstwach wyspecjalizowanych w chowie trzody, jak i bydła występują możliwości wzrostu ich efektywności technicznej poprzez zwiększenie przychodów przypadających na roboczogodzinę. W gospodarstwach wyspecjalizowanych w chowie trzody zwiększenie tej relacji o 10 zł powodowało, w zależności od roku, wzrost efektywności technicznej 0,02-0,04, z zachowaniem niezmienionego stosunku przychodów do kosztów ogółem oraz liczby roboczogodzin na ha UR (model I). O znaczeniu tego czynnika w kształtowaniu efektywności 3(25) 2012
6 246 K. Smędzik Tabela 1. Wyniki analizy regresji dla gospodarstw Polskiego FADN, wyspecjalizowanych w chowie bydła, z powiatu gostyńskiego w 2009 roku Table 1. Results of regression analysis for Polish FADN farms specialized in cattle from the gostyński district in 2009 Model I Zmienne objaśniające Explanatory variables przychody ze sprzedaży w zł/koszty ogółem w zł revenues from sales in PLN/total costs in PLN przychody ze sprzedaży w zł na roboczogodzinę total revenues from sales in PLN for working hour liczba roboczogodzin na ha UR working hours per ha of arable land aktywa trwałe w zł na ha UR fixed assets in PLN per ha of arable land Wartość współczynnika b Value to factor b 0, , , , II III przychody ze sprzedaży w zł/koszty ogółem w zł revenues from sales in PLN/total costs in PLN przychody ze sprzedaży w zł na roboczogodzinę revenues from sales in PLN for working hour przychody ze sprzedaży w zł/ha UR revenues from sales in PLN for working hour przychody ze sprzedaży w zł/koszty ogółem w zł revenues from sales in PLN/total costs in PLN obsada zwierząt w SD/ha UR livestock density in units of large (SD) per ha of arable land przychody ze sprzedaży w zł/ha UR revenues from sales in PLN for working hour 0, , , , Brak wartości w kolumnie wartość współczynnika b w tabelach 1-2 oznacza, że dana zmienna była nieistotna. Skorygowane współczynniki R 2 dla modeli: I, II I III wyniosły odpowiednio: 0,89, 0,57, 0,57. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych gospodarstw prowadzących rachunkowość z powiatu gostyńskiego. There are no values in a column value of the factor b in Table 1-2 means that the variable was insignificant. Adjusted R 2 for models: I, II, III are: 0.89, 0.57, Source: own study based on data Polish FADN farms of gostyński district. technicznej gospodarstw FADN z powiatu gostyńskiego, wyspecjalizowanych w chowie trzody, świadczy również fakt, że był to jedyny istotny czynnik determinujący efektywność techniczną tych gospodarstw w 2009 roku. Z kolei, w gospodarstwach wyspecjalizowanych w chowie bydła, gdy została zachowana niezmieniona relacja przychodów do kosztów ogółem, a także liczba roboczogodzin na ha UR, wzrost przychodów ogółem na roboczogodzinę o 10 zł powodował zwiększenie wskaźnika efektywności technicznej o 0,04 w 2009 roku. Zwiększeniu wydajności pracy w analizowanych gospodarstwach mogą sprzyjać procesy substytucji pracy żywej pracą uprzedmiotowioną. Szczególnie może to być wskazane w kontekście dążenia do wzrostu efektywności Journal of Agribusiness and Rural Development
7 Czynniki wpływające na efektywność techniczną gospodarstw rolnych Tabela 2. Wyniki analizy regresji dla gospodarstw Polskiego FADN, wyspecjalizowanych w chowie trzody, z powiatu gostyńskiego w latach Table 2. Results of regression analysis for Polish FADN farms specialized in breeding pigs from the gostyński district in Model I II III Zmienne objaśniające Explanatory variables przychody ze sprzedaży w zł/koszty ogółem w zł revenues from sales in PLN/total costs in PLN przychody ze sprzedaży w zł/roboczogodzinę revenues from sales in PLN for working hour liczba roboczogodzin/ha UR working hours per ha of arable land Wartość współczynnika b Value to factor b , , , , , , , , , , , ,00090 skorygowany R 2 0,84 0,65 0,78 0,74 0,69 0,38 adjusted R 2 przychody ze sprzedaży w zł/koszty ogółem w zł revenues from sales in PLN/total costs in PLN przychody ze sprzedaży w zł/ha UR revenues from sales in PLN for working hour aktywa trwałe w zł/ha UR fixed assets in PLN per ha of arable land 0, , , , , , , , ,00001 skorygowany R 2 0,89 0,79 0,83 0,55 0,23 adjusted R 2 przychody ze sprzedaży w zł/koszty ogółem w zł revenues from sales in PLN/total costs in PLN obsada zwierząt w SD/ha UR livestock density in units of large (SD) per ha of arable land liczba roboczogodzin/ha UR working hours per ha of arable land 0, , , , , , , , ,03878 skorygowany R 2 0,88 0,67 0,82 0,56 0,30 adjusted R 2 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych gospodarstw prowadzących rachunkowość z powiatu gostyńskiego. Source: own study based on data Polish FADN farms of gostyński district. 3(25) 2012
8 248 K. Smędzik technicznej gospodarstw wyspecjalizowanych w chowie trzody, na co wskazywały wysokie wskaźniki korelacji dodatniej pomiędzy wartością aktywów trwałych na ha UR i przychodów ogółem na roboczogodzinę w tych gospodarstwach. Dodatkowo, za potrzebą takich zmian przemawia fakt, że koszty wszystkich czynników produkcji rosną szybciej niż ceny produktów rolnych, natomiast druga prawidłowość odzwierciedla tendencję, zgodnie z którą koszty siły roboczej rosną szybciej niż koszty pozostałych czynników produkcji [Runowski 1994]. Pewne osłabienie tej tezy może stanowić stwierdzenie, iż wzrost liczby roboczogodzina na ha UR w 2009 roku w gospodarstwach wyspecjalizowanych w chowie bydła oraz w niektórych latach okresu , także w gospodarstwach trzodowych, stanowił determinantę wzrostu ich efektywności technicznej. Jednak ta zależność miała możliwość ujawnienia się prawdopodobnie tylko w warunkach braku wyceny pracy własnej rolnika i jego rodzinny, typowej dla gospodarstw rodzinnych. W przypadku gospodarstw wyspecjalizowanych w chowie trzody zmienną determinującą ich efektywność techniczną w latach była obsada zwierząt w SD na ha UR. Gdy zachowano niezmienioną relację przychodów do kosztów ogółem oraz liczbę roboczogodzin na ha wzrost obsady zwierząt gospodarskich w SD na ha UR o jednostkę powodował zwiększenie ich efektywności technicznej od 0,028 w 2006 roku do 0,039 w 2007 roku. W latach istotną zmienną wpływającą na wysokość wskaźników efektywności technicznej osiąganych przez analizowane gospodarstwa wyspecjalizowane w chowie trzody były przychody na ha UR (przy niezmienionych innych czynnikach z modelu II). Średni przychód na ha UR w tych gospodarstwach, w latach , wyniósł zł. Z kolei, w gospodarstwach wyspecjalizowanych w chowie bydła, zarówno przychody ogółem w zł, jak i obsada zwierząt w SD na ha UR nie wywierały w 2009 roku istotnego wpływu na ich efektywność techniczną. PODSUMOWANIE Przeprowadzona analiza wykazała, że zarówno w gospodarstwach wyspecjalizowanych w chowie bydła, jak i trzody chlewnej z powiatu gostyńskiego, objętych monitoringiem Polskiego FADN, czynnikami wpływającymi na wysokość osiąganych przez nie wskaźników efektywności technicznej były relacje przychodów ze sprzedaży do kosztów ogółem w zł oraz i wydajność zasobów pracy mierzona przychodami ze sprzedaży w zł na roboczogodzinę. To wskazuje na możliwości wzrostu efektywności technicznej tych gospodarstw poprzez uczestnictwo w procesach integracji pionowej i poziomej, a także substytucji nakładów pracy kapitałem. Procesy te mogą wpłynąć na zwiększenie przychodów ogółem z działalności rolniczej, ograniczenie jej kosztów oraz wzrost wydajności pracy, a przez to wyzwolić wzrost efektywności technicznej tych gospodarstw. W gospodarstwach wyspecjalizowanych w chowie trzody, czynnikami determinującymi wysokość wskaźników efektywności technicznej były również: obsada zwierząt gospodarskich w SD oraz przychody ze sprzedaży w zł na ha UR. Na koniec należy zaznaczyć, iż opracowanie może stanowić przyczynek do szerszych badań na temat czynników wpływających na efektywność techniczną gospodarstw wyspecjalizowanych w produkcji zwierzęcej. Journal of Agribusiness and Rural Development
9 Czynniki wpływające na efektywność techniczną gospodarstw rolnych LITERATURA Analiza efektywności ekonomicznej i finansowej przedsiębiorstw rolniczych powstałych na bazie majątku WRSP Red. J. Kulawik. IERiGŻ PIB, Warszawa. Analiza efektywności ekonomicznej i finansowej przedsiębiorstw rolnych powstałych na bazie WRSP Red. J. Kulawik. IERiGŻ PIB, Warszawa. Coelli T.J., Prasada Rao D.S., O Donnell Ch.J., Battese G.E., An Introduction to Efficiency and Productivity Analysis. Second Edition. Springer, New York. Czyżewski B., Instytucje w tworzeniu struktur agrobiznesu. W: Uniwersalia polityki rolnej w gospodarce rynkowej ujęcie makro i mikroekonomiczne. Red. A. Czyżewski. Wyd. AE, Poznań, Czekaj T., Analiza efektywności techicznej i produktywności. W: Analiza efektywności ekonomicznej i finansowej przedsiębiorstw rolnych powstałych na bazie WRSP. Red. J. Kulawik. IERiGŻ PIB, Warszawa, Encyklopedia Agrobiznesu Red. A. Woś. Fundacja Innowacji, Warszawa. Góral J., Czynniki wpływające na efektywność gospodarstw rolnych. W: Sytuacja produkcyjna, efektywność finansowa i techniczna gospodarstw powstaych w oparciu o mienie byłych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej. Red. J. Kulawik. IERiGŻ PIB, Warszawa, Guzik B., Podstawowe modele DEA w badaniu efektywności gospodarczej i społecznej. UE, Poznań. Józwiak W., Zieliński D., Praktyczna metoda ustalania czynników wywierających wpływ na efektywność funkcjonowania gospodarstw rolnych. Rocz. Nauk Roln. Ser. G, Ekon. Roln. 3, Koop G., Wprowadzenie do ekonometrii. Oficyna, Warszawa. Matuszczak A., Dualny rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich. W: Uniwersalia polityki rolnej w gospodarce rynkowej ujęcie makro i mikroekonomiczne. Red. A. Czyżewski. AE, Poznań, Poczta-Wajda A., Nowoczesne techniki analityczne na studiach ekonomicznych. Wyd. UE, Poznań. Rozwój przedsiębiorczości wiejskiej w perspektywie integracji z Unią Europejską Red. K. Gutkowska, I. Ozimek. SGGW, Warszawa. Runowski H., Koncentracja produkcji zwierzęcej. Fundacja Rozwój SGGW, Warszawa. Stanisz A., Przystępny kurs statystyki z zastosowaniem STATISTICA P. StatSoft, Kraków. Sytuacja produkcyjna, efektywność finansowa i techniczna gospodarstw powstałych w oparciu o mienie byłych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej Red. J. Kulawik. IERiGŻ PIB, Warszawa. Ważniejsze dane o podregionach, powiatach i gminach województwa wielkopolskiego GUS, Poznań [wydanie elektroniczne]. Welfe A., Ekonometria: metody i ich zastosowanie. PWE, Warszawa. Zegar J.S., Strategia polskiego rolnictwa po akcesji do UE. Zagadn. Ekon. Roln. 3, 68. Ziółkowska J., Efektywność techniczna w gospodarstwach wielkoobszarowych. IERiGŻ PIB, Warszawa. 3(25) 2012
10 250 K. Smędzik FACTORS AFFECTING TECHNICAL EFFICIENCY OF INDIVIDUAL FARMS SPECIALISING IN LIVESTOCK PRODUCTION (FOR FADN FARMS OF THE GOSTYŃSKI DISTRICT) Summary. The article is an attempt to determine the factors that determine technical efficiency of individual farms FADN of gostynski district, specializing in cattle, breeding pigs and multidirectional production. Indicators of technical efficiency of farms was determined using method Data Envelopment Analysis. Linear regression method was used to determine the factors that determine technical efficiency of individual farms. It was shown, that for farms specialized in cattle, the determinants of technical efficiency are: total revenues from sales to total costs and total revenues from sales in PLN for working hour, and for those specialized in breeding pigs: total revenues from sales to total costs, total revenues from sales in PLN for working hour, livestock density in units of large (SD) and revenues per ha of arable land. Key words: technical efficiency, determinants of technical efficiency, individual farm Zaakceptowano do druku Accepted for print: Do cytowania For citation: Smędzik K., Czynniki wpływające na efektywność techniczną gospodarstw rolnych osób fizycznych, wyspecjalizowanych w produkcji zwierzęcej (na przykładzie gospodarstw Polskiego FADN z powiatu gostyńskiego). J. Agribus. Rural Dev. 3(25), Journal of Agribusiness and Rural Development
WPŁYW TECHNICZNEGO UZBROJENIA PROCESU PRACY NA NADWYŻKĘ BEZPOŚREDNIĄ W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH
Inżynieria Rolnicza 4(102)/2008 WPŁYW TECHNICZNEGO UZBROJENIA PROCESU PRACY NA NADWYŻKĘ BEZPOŚREDNIĄ W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH Sławomir Kocira Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w Inżynierii Rolniczej,
Wyniki uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w systemie Polski FADN wg typów rolniczych w woj. dolnośląskim w latach 2015 i 2016
Wyniki uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w systemie Polski FADN wg typów rolniczych w woj. dolnośląskim w latach i Typ rolniczy gospodarstwa rolnego jest określany na podstawie udziału poszczególnych
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy. Wojciech Ziętara, Wojciech Józwiak, Zofia Mirkowska
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy Rola dużych gospodarstw rolnych we wzroście produktywności pracy rolnictwa polskiego na tle sytuacji w innych w wybranych
Journal of Agribusiness and Rural Development
ISSN 1899-5772 Journal of Agribusiness and Rural Development www.jard.edu.pl 3(13) 2009, 147-153 OBSZAR JAKO CZYNNIK RÓŻNICUJĄCY POZIOM I STRUKTURĘ POZAROLNICZYCH DOCHODÓW GOSPODARSTW Agata Marcysiak,
Journal of Agribusiness and Rural Development
ISSN 1899-5772 Journal of Agribusiness and Rural Development www.jard.edu.pl 3(13) 2009, 99-104 INTENSYWNOŚĆ ORGANIZACJI PRODUKCJI A WIELKOŚĆ EKONOMICZNA I TYP ROLNICZY GOSPODARSTW Sławomir Kocira Uniwersytet
Sytuacja ekonomiczna gospodarstw rolnych z pola obserwacji Polskiego FADN w latach Renata Płonka
Sytuacja ekonomiczna gospodarstw rolnych z pola obserwacji Polskiego FADN w latach 213-214 Renata Płonka Założenia metodyczne Analizą objęto dane z ponad 12 tys. gospodarstw, które uczestniczyły w Polskim
WYKORZYSTANIE ZASOBÓW PRACY UPRZEDMIOTOWIONEJ A PRACOCHŁONNOŚĆ PRODUKCJI W GOSPODARSTWACH ROLNYCH
Inżynieria Rolnicza 5(123)/2010 WYKORZYSTANIE ZASOBÓW PRACY UPRZEDMIOTOWIONEJ A PRACOCHŁONNOŚĆ PRODUKCJI W GOSPODARSTWACH ROLNYCH Agnieszka Peszek, Sylwester Tabor Instytut Inżynierii Rolniczej i Informatyki,
Gospodarcze i ekonomiczne skutki suszy w Polsce
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy Gospodarcze i ekonomiczne skutki suszy w Polsce Marek Zieliński Zakład Ekonomiki Gospodarstw Rolnych 20.02.2019 r. Wstęp
Zmiany liczby gospodarstw osób fizycznych ze zdolnością konkurencyjną
Zmiany liczby gospodarstw osób fizycznych ze zdolnością konkurencyjną prof. dr hab. Wojciech Józwiak mgr Jolanta Sobierajewska mgr inż. Marek Zieliński Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej
OCENA WYKORZYSTANIA CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH
Inżynieria Rolnicza 9(134)/2011 OCENA WYKORZYSTANIA CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH Krzysztof Kapela, Szymon Czarnocki Katedra Ogólnej Uprawy Roli, Roślin i Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet
RELACJE MIĘDZY PODATKAMI GOSPODARSTW ROLNYCH A ICH CZYNNIKAMI PRODUKCJI W POLSCE NA TLE UNII EUROPEJSKIEJ W LATACH
Relacje STOWARZYSZENIE między podatkami gospodarstw EKONOMISTÓW rolnych ROLNICTWA a ich czynnikami I AGROBIZNESU produkcji w Polsce... Roczniki Naukowe tom XVI zeszyt 1 183 Roma Ryś-Jurek Uniwersytet Przyrodniczy
Journal of Agribusiness and Rural Development
ISSN 1899-5772 Journal of Agribusiness and Rural Development www.jard.edu.pl 2(12) 2009, 111-117 INTENSYWNOŚĆ ORGANIZACJI PRODUKCJI A POZIOM MECHANIZACJI PRAC W WYBRANYCH GOSPODARSTWACH ROLNYCH LUBELSZCZYZNY
Journal of Agribusiness and Rural Development
ISSN 1899-5772 Journal of Agribusiness and Rural Development www.jard.edu.pl 3(13) 2009, 217-225 MOŻLIWOŚCI EKONOMICZNE POLSKICH GOSPODARSTW SADOWNICZYCH W LATACH 2004-2006 Jolanta Sobierajewska Instytut
Klasy wielkości ekonomicznej
Wyniki uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w systemie Polski FADN wg klas wielkości ekonomicznej w woj. dolnośląskim w latach 2015 i 2016 Poniżej analiza gospodarstw przeprowadzona wg klas
Dochodowość gospodarstw rolnych nieprzerwanie prowadzących rachunkowość rolną w ramach PL FADN w woj. pomorskim w latach
Dochodowość gospodarstw rolnych nieprzerwanie prowadzących rachunkowość rolną w ramach PL FADN w woj. pomorskim w latach 2010-2015 Obserwacja liczebności gospodarstw w poszczególnych grupach wskazuje na
TYP ROLNICZY GOSPODARSTW A ZASOBY PRACY I WYPOSAŻENIE W ŚRODKI TECHNICZNE
Inżynieria Rolnicza 5(123)/2010 TYP ROLNICZY GOSPODARSTW A ZASOBY PRACY I WYPOSAŻENIE W ŚRODKI TECHNICZNE Anna Kocira, Sławomir Kocira Instytut Nauk Rolniczych, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie
GOSPODARSTWA ROLNE OSÓB PRAWNYCH (GOP) W PROCESIE PRZEMIAN SYSTEMOWYCH I INTEGRACJI Z UE
GOSPODARSTWA ROLNE OSÓB PRAWNYCH (GOP) W PROCESIE PRZEMIAN SYSTEMOWYCH I INTEGRACJI Z UE Plan prezentacji 1. Problemy systematyki gospodarstw rolnych 2. Uwarunkowania zmian w sektorze GOP 3. Zmiany w wielkości
PRACE NAUKOWE UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO WE WROCŁAWIU RESEARCH PAPERS OF WROCŁAW UNIVERSITY OF ECONOMICS
PRACE NAUKOWE UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO WE WROCŁAWIU RESEARCH PAPERS OF WROCŁAW UNIVERSITY OF ECONOMICS nr 477 2017 Gospodarka lokalna i regionalna w teorii i praktyce ISSN 1899-3192 e-issn 2392-0041
Pomorskie gospodarstwa rolne w latach na podstawie badań PL FADN. Daniel Roszak PODR w Gdańsku
Pomorskie gospodarstwa rolne w latach 2004-2012 na podstawie badań PL FADN Daniel Roszak PODR w Gdańsku Prezentacja oparta jest na analizie wyników produkcyjno-finansowych 267 gospodarstw prowadzących
Wielkość ekonomiczna a efekty gospodarowania i możliwe zagrożenia gospodarstw polowych w Polsce
Wielkość ekonomiczna a efekty gospodarowania i możliwe zagrożenia gospodarstw polowych w Polsce Konferencja Międzynarodowa pt. Gospodarstwa industrialne versus drobnotowarowe konkurenci czy partnerzy IERiGŻ-PIB,
Koszty eksploatacji środków transportowych w gospodarstwach ukierunkowanych na chów zwierząt
Sławomir Kocira Stanisław Parafiniuk Józef Sawa 1 Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Koszty eksploatacji środków transportowych w gospodarstwach ukierunkowanych na chów zwierząt Wprowadzenie W każdej
Analiza dochodów rodzin rolniczych na podstawie danych Polski FADN.
Analiza dochodów rodzin rolniczych na podstawie danych Polski FADN. Sytuacja ekonomiczna rodzin rolniczych oraz podejmowane przez rolnika produkcyjne i inwestycyjne decyzje kształtowane są przez poziom
ZASTOSOWANIE REGRESJI PANELOWEJ DLA OCENY PRODUKTYWNOŚCI I DOCHODOWOŚCI W ROLNICTWIE KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ PO 2005 R.
ZASTOSOWANIE REGRESJI PANELOWEJ DLA OCENY PRODUKTYWNOŚCI I DOCHODOWOŚCI W ROLNICTWIE KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ PO 2005 R. 1 grudnia 2016, SGGW Teoria i praktyka produkcji w gospodarce żywnościowej prof.
TECHNICZNE UZBROJENIE PROCESU PRACY W RÓŻNYCH TYPACH GOSPODARSTW ROLNICZYCH
Inżynieria Rolnicza 2(100)/2008 TECHNICZNE UZBROJENIE PROCESU PRACY W RÓŻNYCH TYPACH GOSPODARSTW ROLNICZYCH Sławomir Kocira, Józef Sawa Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w Inżynierii Rolniczej,
Journal of Agribusiness and Rural Development
ISSN 1899-5772 Journal of Agribusiness and Rural Development www.jard.edu.pl 2(12) 2009, 19-25 OPŁACALNOŚĆ PRODUKCJI ZBÓŻ W WYBRANYCH GOSPODARSTWACH NA DOLNYM ŚLĄSKU Tomasz Berbeka Uniwersytet Przyrodniczy
Journal of Agribusiness and Rural Development
Journal of Agribusiness and Rural Development www.jard.edu.pl tłumaczenie RELACJE MIĘDZY PRODUKCJĄ, DOCHODEM I ZAPASAMI W GOSPODARSTWACH ROLNYCH Roma Ryś-Jurek Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Abstrakt.
Tendencje i możliwości rozwoju przedsiębiorstw rolniczych o różnych kierunkach produkcji. Wstęp. Wojciech Ziętara
Stowarzyszenie Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu Roczniki Naukowe tom XIII zeszyt 5 87 Wojciech Ziętara Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Tendencje i możliwości rozwoju przedsiębiorstw
OCENA POZIOMU PRODUKCYJNOŚCI I WYDAJNOŚCI W ROLNICTWIE NA PRZYKŁADZIE WYBRANYCH REGIONÓW POLSKI
Inżynieria Rolnicza 6(115)/2009 OCENA POZIOMU PRODUKCYJNOŚCI I WYDAJNOŚCI W ROLNICTWIE NA PRZYKŁADZIE WYBRANYCH REGIONÓW POLSKI Katarzyna Grotkiewicz, Rudolf Michałek Instytut Inżynierii Rolniczej i Informatyki,
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy Ocena funkcjonowania gospodarstw z dodatnim saldem sekwestracji CO 2 w glebie na tle gospodarstw pozostałych (na przykładzie
ZASTOSOWANIE REGRESJI LOGISTYCZNEJ DO WYZNACZENIA CECH O NAJWIĘKSZEJ SILE DYSKRYMINACJI WIELKOŚCI WSKAŹNIKÓW POSTĘPU NAUKOWO-TECHNICZNEGO
Inżynieria Rolnicza 8(96)/2007 ZASTOSOWANIE REGRESJI LOGISTYCZNEJ DO WYZNACZENIA CECH O NAJWIĘKSZEJ SILE DYSKRYMINACJI WIELKOŚCI WSKAŹNIKÓW POSTĘPU NAUKOWO-TECHNICZNEGO Agnieszka Prusak, Stanisława Roczkowska-Chmaj
GOSPODARSTWA EKOLOGICZNE A KRYZYS 2008 ROKU
Badania PL FADN GOSPODARSTWA EKOLOGICZNE A KRYZYS 28 ROKU Gospodarstwa są obecnie trwałym elementem krajobrazu rolnictwa w Polsce. Stają się one takŝe coraz bardziej widoczne w próbie gospodarstw prowadzących
WIELOKRYTERIALNY DOBÓR ROZTRZĄSACZY OBORNIKA
Inżynieria Rolnicza 7(95)/2007 WIELOKRYTERIALNY DOBÓR ROZTRZĄSACZY OBORNIKA Andrzej Turski, Andrzej Kwieciński Katedra Maszyn i Urządzeń Rolniczych, Akademia Rolnicza w Lublinie Streszczenie: W pracy przedstawiono
Journal of Agribusiness and Rural Development
Journal of Agribusiness and Rural Development www.jard.edu.pl tłumaczenie ZASTOSOWANIE ANALIZY DYSKRYMINACYJNEJ DO OCENY DOCHODOWOŚCI TYPÓW PRODUKCYJNYCH WEDŁUG WIELKOŚCI EKONOMICZNEJ W UNII EUROPEJSKIEJ
Journal of Agribusiness and Rural Development
ISSN 1899-5772 Journal of Agribusiness and Rural Development www.jard.edu.pl 3(13) 2009, 123-128 PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ POZAROLNICZA JAKO ŹRÓDŁO DODATKOWYCH DOCHODÓW GOSPODARSTW ROLNYCH DOLNEGO ŚLĄSKA Irena
Dochody w rolnictwie polskim i unijnym. Z. Floriańczyk, P. Czarnota Zakład Rachunkowości Rolnej IERiGŻ-PIB
Dochody w rolnictwie polskim i unijnym Z. Floriańczyk, P. Czarnota Zakład Rachunkowości Rolnej IERiGŻ-PIB Rachunki Ekonomiczne dla Rolnictwa i FADN - elementy systemu informacji rolniczej Podstawowa działalność:
POTENCJAŁ EKONOMICZNY DOLNOŚLĄSKICH GOSPODARSTW ROLNYCH UCZESTNICZĄCYCH W REALIZACJI PROGRAMU ROLNOŚRODOWISKOWEGO
Potencjał STOWARZYSZENIE ekonomiczny dolnośląskich EKONOMISTÓW gospodarstw ROLNICTWA rolnych uczestniczących I AGROBIZNESU w realizacji... Roczniki Naukowe tom XVI zeszyt 6 281 Michał Kruszyński, Maria
Oddziaływanie dopłat bezpośrednich. na wyniki ekonomiczne gospodarstw. rolniczych. Justyna Góral
Oddziaływanie dopłat bezpośrednich na wyniki ekonomiczne gospodarstw rolniczych Justyna Góral Seminarium IERiGŻ-PIB, 4.12.2015 Cel główny Określenie kierunku oddziaływania dopłat bezpośrednich na wybrane
Wyniki dotyczące badanego okresu potwierdziły
gospodarstw rolnych według PL FADN Badania rachunkowości rolnej gospodarstw rolnych w ramach systemu PL FADN umożliwiają wgląd w sytuację produkcyjno-finansową towarowych gospodarstw rolnych. Szczególnie
Journal of Agribusiness and Rural Development
ISSN 1899-5772 Journal of Agribusiness and Rural Development www.jard.edu.pl 3(13) 2009, 41-48 MODEL DU PONTA W WYBRANYCH PRZEDSIĘBIORSTWACH BRANŻY CUKROWNICZEJ Renata Gawda Uniwersytet Przyrodniczy w
Katarzyna Smędzik. 1. Uzasadnienie wyboru tematu
Katarzyna Smędzik SPECJALIZACJA I DYWERSYFIKACJA PRODUKCJI ROLNEJ NA OBSZARZE INTENSYWNEGO ROLNICTWA W WIELKOPOLSCE (STUDIUM GOSPODARSTW INDYWIDUALNYCH Z POWIATU GOSTYŃSKIEGO) Promotor: Prof. dr hab. Andrzej
Uwarunkowania rozwoju małych ekonomicznie gospodarstw rolnych (wybrane zagadnienia)
Uwarunkowania rozwoju małych ekonomicznie gospodarstw rolnych (wybrane zagadnienia) Warszawa, 30 września 2011 r. mgr inż. Irena Augustyńska-Grzymek Irena.Augustynska@ierigz.waw.pl 1 Plan prezentacji 1.
Badania rachunkowości rolnej gospodarstw rolnych
Pomorskie gospodarstwa rolne w latach 2004-2012 na podstawie badań PL FADN Daniel Roszak Badania rachunkowości rolnej gospodarstw rolnych w ramach systemu PL FADN umożliwiają wgląd w sytuację produkcyjno-finansową
ZMIANY RELACJI CZYNNIKÓW PRODUKCJI W POLSKIM ROLNICTWIE TRANSFORMATION OF RELATIONS OF PRODUCTION FACTORS IN POLISH AGRICULTURE
STOWARZYSZENIE EKONOMISTÓW ROLNICTWA I AGROBIZNESU Roczniki Naukowe tom XIII zeszyt 3 361 Anna Ziemińska Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu ZMIANY RELACJI CZYNNIKÓW PRODUKCJI W POLSKIM ROLNICTWIE TRANSFORMATION
Koncentracja i specjalizacja gospodarstw rolniczych w procesie integracji z Unią Europejską. Prof. dr hab. Wojciech Ziętara
Koncentracja i specjalizacja gospodarstw rolniczych w procesie integracji z Unią Europejską Prof. dr hab. Wojciech Ziętara Ursynów, 11 kwietnia 2014 Plan prezentacji 1. Wprowadzenie 2. Źródła danych i
RELACJE MIĘDZY CZYNNIKAMI PRODUKCJI A EFEKTYWNOŚĆ WYTWARZANIA W GOSPODARSTWACH ROLNYCH POWIĘKSZAJĄCYCH OBSZAR UŻYTKOWANEJ ZIEMI W LATACH
ROMAN SASS RELACJE MIĘDZY CZYNNIKAMI PRODUKCJI A EFEKTYWNOŚĆ WYTWARZANIA W GOSPODARSTWACH ROLNYCH POWIĘKSZAJĄCYCH OBSZAR UŻYTKOWANEJ ZIEMI W LATACH 1996 2011 Streszczenie: Celem artykułu jest analiza zróżnicowania
Gospodarstwa ogrodnicze w Polsce i w wybranych krajach Unii Europejskiej
Gospodarstwa ogrodnicze w Polsce i w wybranych krajach Unii Europejskiej Zakład Ekonomiki Gospodarstw Rolnych Prof. dr hab. Wojciech Ziętara Mgr Jolanta Sobierajewska Warszawa, 28 wrzesień 212 r 1. Wprowadzenie
Projekcja wyników ekonomicznych produkcji mleka na 2020 rok. Seminarium, IERiGŻ-PIB, r. mgr Konrad Jabłoński
Projekcja wyników ekonomicznych produkcji mleka na 2020 rok Seminarium, IERiGŻ-PIB, 02.09.2016 r. mgr Konrad Jabłoński Plan prezentacji 1. Cel badań 2. Metodyka badań 3. Projekcja wyników ekonomicznych
Wyniki ekonomiczne uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w systemie Polski FADN w 2009 roku w woj. dolnośląskim.
Wyniki ekonomiczne uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w systemie Polski FADN w 2009 roku w woj. dolnośląskim. Przedstawione wyniki, obliczone na podstawie danych FADN zgromadzonych w komputerowej
Wyposażenie i efektywność środków trwałych w gospodarstwach indywidualnych o różnych typach produkcyjnych
Anna Wasilewska Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Wyposażenie i efektywność środków trwałych w ch indywidualnych o różnych typach produkcyjnych
WPŁYW NAKŁADÓW MATERIAŁOWO- -ENERGETYCZNYCH NA EFEKT EKOLOGICZNY GOSPODAROWANIA W ROLNICTWIE
Inżynieria Rolnicza 8(96)/2007 WPŁYW NAKŁADÓW MATERIAŁOWO- -ENERGETYCZNYCH NA EFEKT EKOLOGICZNY GOSPODAROWANIA W ROLNICTWIE Józef Sawa, Stanisław Parafiniuk Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w
KOSZTY UŻYTKOWANIA MASZYN W STRUKTURZE KOSZTÓW PRODUKCJI ROŚLINNEJ W WYBRANYM PRZEDSIĘBIORSTWIE ROLNICZYM
Inżynieria Rolnicza 13/2006 Zenon Grześ, Ireneusz Kowalik Instytut Inżynierii Rolniczej Akademia Rolnicza w Poznaniu KOSZTY UŻYTKOWANIA MASZYN W STRUKTURZE KOSZTÓW PRODUKCJI ROŚLINNEJ W WYBRANYM PRZEDSIĘBIORSTWIE
WYNIKI FINANSOWE GOSPODARSTW ROLNICZYCH A OBCIĄŻENIE PODATKIEM ROLNYM 1
STOWARZYSZENIE Wyniki finansowe EKONOMISTÓW gospodarstw rolniczych ROLNICTWA a obciążenie I AGROBIZNESU podatkiem rolnym Roczniki Naukowe tom XVII zeszyt 1 49 Marzena Ganc, Magdalena Mądra-Sawicka Szkoła
Journal of Agribusiness and Rural Development
pissn 1899-5241 eissn 1899-5772 Journal of Agribusiness and Rural Development www.jard.edu.pl 2(32) 2014, 155-170 WPŁYW INWESTYCJI PRZED I PO AKCESJI POLSKI DO UNII EUROPEJSKIEJ NA POTENCJAŁ PRODUKCYJNY
Konkurencyjność gospodarstw osób fizycznych nieprzerwanie prowadzących rachunkowość rolną w ramach Polskiego FADN w latach
Konkurencyjność gospodarstw osób fizycznych nieprzerwanie prowadzących rachunkowość rolną w ramach Polskiego FADN w latach 2005-2013 Renata Płonka Gdańsk, 14.09.2015 r. Cele analizy Plan wystąpienia Założenia
222 Ewa Wójcik, STOWARZYSZENIE Anna Nowak EKONOMISTÓW ROLNICTWA I AGROBIZNESU
222 Ewa Wójcik, STOWARZYSZENIE Anna Nowak EKONOMISTÓW ROLNICTWA I AGROBIZNESU Roczniki Naukowe tom VI zeszyt 5 Ewa Wójcik, Anna Nowak Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie ZMIANY PRODUKTYWNOŚCI PRACY LUDZKIEJ
Zakres zróżnicowania poziomu dochodów z gospodarstwa rolnego w układzie regionalnym
Agata Marcysiak Zakład Agrobiznesu, Akademia Podlaska Adam Marcysiak Zakład Ekonomiki i Organizacji Rolnictwa, Akademia Podlaska Zakres zróżnicowania poziomu dochodów z gospodarstwa rolnego w układzie
Ubezpieczenia rolne a zrównoważenie ekonomiczne i finansowe gospodarstw rolnych
Ubezpieczenia rolne a zrównoważenie ekonomiczne i finansowe gospodarstw rolnych Joanna Pawłowska-Tyszko Michał Soliwoda Jelenia Góra, 24-26.04.2017 r. Cel pracy Próba identyfikacji oddziaływania ubezpieczeo
Journal of Agribusiness and Rural Development
ISSN 1899-5772 Journal of Agribusiness and Rural Development www.jard.edu.pl 1(11) 2009, 169-176 PRODUKTYWNOŚĆ I EFEKTYWNOŚĆ DZIAŁALNOŚCI DOLNOŚLĄSKICH WIELKOOBSZAROWYCH GOSPODARSTW DZIERŻAWIONYCH NA TLE
WYKORZYSTANIE ŚRODKÓW POMOCOWYCH UE DO MODERNIZACJI GOSPODARSTW ROLNYCH
Inżynieria Rolnicza 5(103)/2008 WYKORZYSTANIE ŚRODKÓW POMOCOWYCH UE DO MODERNIZACJI GOSPODARSTW ROLNYCH Stanisław Kowalski Katedra Inżynierii Rolniczej i Informatyki, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Streszczenie.
SKALA CHOWU A ORGANIZACJA PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ W GOSPODARSTWACH MLECZNYCH THE SCALE FARMING AND ORGANIZATION OF LIVESTOCK PRODUCTION IN DAIRY FARMS
STOWARZYSZENIE Skala chowu a organizacja EKONOMISTÓW produkcji zwierzęcej ROLNICTWA w gospodarstwach I AGROBIZNESU mlecznych Roczniki Naukowe tom XVI zeszyt 1 233 Marcin Wysokiński Szkoła Główna Gospodarstwa
Regresja wieloraka Ogólny problem obliczeniowy: dopasowanie linii prostej do zbioru punktów. Najprostszy przypadek - jedna zmienna zależna i jedna
Regresja wieloraka Regresja wieloraka Ogólny problem obliczeniowy: dopasowanie linii prostej do zbioru punktów. Najprostszy przypadek - jedna zmienna zależna i jedna zmienna niezależna (można zobrazować
WYKORZYSTANIE ZASOBÓW PRACY LUDZKIEJ W WYBRANYCH GOSPODARSTWACH ROLNYCH MAŁOPOLSKI
Inżynieria Rolnicza 10(108)/2008 WYKORZYSTANIE ZASOBÓW PRACY LUDZKIEJ W WYBRANYCH GOSPODARSTWACH ROLNYCH MAŁOPOLSKI Sylwester Tabor, Agnieszka Prusak Katedra Inżynierii Rolniczej i Informatyki, Uniwersytet
KOMBAJNY ZBOŻOWE W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH LUBELSZCZYZNY
Inżynieria Rolnicza 8(117)/2009 KOMBAJNY ZBOŻOWE W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH LUBELSZCZYZNY Edmund Lorencowicz, Jarosław Figurski Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet
Wpływ zmian w systemie dopłat bezpośrednich w latach na poziom wsparcia wybranych typów gospodarstw rolniczych
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy Wpływ zmian w systemie dopłat bezpośrednich w latach 2014-2017 na poziom wsparcia wybranych typów gospodarstw rolniczych
Polska Wieś 2014. Raport o stanie wsi. 26 czerwca 2014 r. Prof. dr hab. Walenty Poczta
Polska Wieś 2014. Raport o stanie wsi 26 czerwca 2014 r. Prof. dr hab. Walenty Poczta Wykorzystane rozdziały z Raportu prof. dr hab. Walenty Poczta, dr Agnieszka Baer-Nawrocka, Uniwersytet Przyrodniczy
Zjawiska występujące w rolnictwie unijnych krajów Europy Środkowo-Wschodniej po 2004 roku i wnioski na przyszłość
Zjawiska występujące w rolnictwie unijnych krajów Europy Środkowo-Wschodniej po 2004 roku i wnioski na przyszłość Prof. dr hab. Wojciech Józwiak Prof. dr hab. Wojciech Ziętara Suchedniów 10-12 czerwca
Gospodarstwa rolne z obszarów o szczególnie dużej cenności przyrodniczej na tle gospodarstw pozostałych
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy Gospodarstwa rolne z obszarów o szczególnie dużej cenności przyrodniczej na tle gospodarstw pozostałych Marek Zieliński
Journal of Agribusiness and Rural Development
pissn 1899-5241 eissn 1899-5772 Journal of Agribusiness and Rural Development www.jard.edu.pl 3(25) 2012, 225-240 WPŁYW KIERUNKU INWESTOWANIA NA EFEKTY PRODUKCYJNO-EKONOMICZNE GOSPODARSTW ROLNYCH W PODREGIONIE
ZNACZENIE EKONOMICZNE UPRAWY ZIEMNIAKÓW JADALNYCH W GOSPODARSTWACH ROLNYCH W LATACH
1 ZNACZENIE EKONOMICZNE UPRAWY ZIEMNIAKÓW JADALNYCH W GOSPODARSTWACH ROLNYCH W LATACH 2005-2008 mgr Mariusz Dziwulski IERiGŻ PIB, ul. Świętokrzyska 20, 00-002 Warszawa, tel. 22 505 44 72 e-mail: dziwulski@ierigz.waw.pl
Journal of Agribusiness and Rural Development
ISSN 1899-5772 Journal of Agribusiness and Rural Development www.jard.edu.pl 1(15) 2010, 121-129 DZIERŻAWA JAKO INSTRUMENT MOBILNOŚCI GRUNTÓW Bożena Tańska-Hus Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Abstrakt.
1. Udział dochodów z działalności rolniczej w dochodach gospodarstw domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego w 2002 r.
1 UWAGI ANALITYCZNE 1. Udział dochodów z działalności rolniczej w dochodach gospodarstw domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego w 2002 r. W maju 2002 r. w województwie łódzkim było 209,4 tys. gospodarstw
Journal of Agribusiness and Rural Development
Journal of Agribusiness and Rural Development www.jard.edu.pl tłumaczenie EKONOMICZNA EFEKTYWNOŚĆ NAKŁADÓW CZYNNIKÓW PRODUKCJI W KONTEKŚCIE ZARZĄDZANIA KOSZTAMI Arkadiusz Sadowski Uniwersytet Przyrodniczy
Journal of Agribusiness and Rural Development
ISSN 1899-5772 Journal of Agribusiness and Rural Development www.jard.edu.pl 3(9) 2008, 33-39 CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE PŁYNNOŚĆ FINANSOWĄ GOSPODARSTW ROLNYCH Anna Bieniasz, Zbigniew Gołaś Uniwersytet Przyrodniczy
Regionalne uwarunkowania produkcji rolniczej w Polsce. Stanisław Krasowicz Jan Kuś Warszawa, Puławy, 2015
Regionalne uwarunkowania produkcji rolniczej w Polsce Stanisław Krasowicz Jan Kuś Warszawa, Puławy, 2015 Hipoteza 1. Zasoby czynników produkcji (ziemi, pracy, kapitału) wyznaczają potencjał produkcyjny
Rachunkowość rolna jako innowacyjne narzędzie zarządzania gospodarstwem rolnym
Rachunkowość rolna jako innowacyjne narzędzie zarządzania gospodarstwem rolnym Innowacje Innowacja, to wprowadzenie do praktyki nowego lub znacząco ulepszonego rozwiązania w odniesieniu do produktu (towaru
Wpływ WPR na rolnictwo w latach
Wpływ WPR na rolnictwo w latach 2004-2012 Wpływ WPR na rolnictwo w latach 2004-2012 Redakcja naukowa mgr inż. Wiesław Łopaciuk Autorzy: mgr Agnieszka Judzińska mgr inż. Wiesław Łopaciuk 2014 Autorzy publikacji
Dochodowość gospodarstw prowadzących rachunkowość rolną w ramach PL FADN w woj. pomorskim w latach Daniel Roszak PODR w Lubaniu
Dochodowość gospodarstw prowadzących rachunkowość rolną w ramach PL FADN w woj. pomorskim w latach 2004-2018 Daniel Roszak PODR w Lubaniu Grupowanie badanych gospodarstw wg. grup obszarowych Dokonano analizy
NAKŁADY INWESTYCYJNE W ROZWOJOWYCH GOSPODARSTWACH RODZINNYCH
Problemy Inżynierii Rolniczej nr 4/2011 Zdzisław Wójcicki, Jolanta Kurek Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach Oddział w Warszawie NAKŁADY INWESTYCYJNE W ROZWOJOWYCH GOSPODARSTWACH RODZINNYCH
Celowość zastosowania wybranych wariantów dystrybucji płatności bezpośrednich po 2013 roku w Polsce
Renata Grochowska, Stanisław Mańko Celowość zastosowania wybranych wariantów dystrybucji płatności bezpośrednich po 2013 roku w Polsce Nowa polityka rolna UE - kontynuacja czy rewolucja? Jachranka, 9-11
Determinanty dochodów gospodarstw rolnych w Polsce 1
Danuta Zawadzka, Roman Ardan, Agnieszka Strzelecka Instytut Ekonomii i Zarządzania Politechnika Koszalińska Determinanty dochodów gospodarstw rolnych w Polsce 1 Wstęp W literaturze przedmiotu istnieje
Płynność finansowa a rentowność przedsiębiorstw rolnych w Polsce ujęcie modelowe 1
Danuta Zawadzka, Roman Ardan, Ewa Szafraniec-Siluta Instytut Ekonomii i Zarządzania Politechnika Koszalińska Płynność finansowa a rentowność przedsiębiorstw rolnych w Polsce ujęcie modelowe 1 Wstęp Poziom
ANALIZA WYPOSAŻENIA W CIĄGNIKI ROLNICZE WYBRANYCH GOSPODARSTW SPECJALIZUJĄCYCH SIĘ W CHOWIE BYDŁA MLECZNEGO
Inżynieria Rolnicza 1(119)/2010 ANALIZA WYPOSAŻENIA W CIĄGNIKI ROLNICZE WYBRANYCH GOSPODARSTW SPECJALIZUJĄCYCH SIĘ W CHOWIE BYDŁA MLECZNEGO Krzysztof Kapela Katedra Ogólnej Uprawy Roli, Roślin i Inżynierii
Journal of Agribusiness and Rural Development
Journal of Agribusiness and Rural Development www.jard.edu.pl tłumaczenie ZASTOSOWANIE ANALIZY LOGITOWEJ DO OCENY DOCHODOWOŚCI PRODUKCJI TYPÓW PRODUKCYJNYCH WEDŁUG WIELKOŚCI EKONOMICZNEJ W UNII EUROPEJSKIEJ
Ekspertyza - streszczenie
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Wydział Ekonomiczno-Społeczny ul. Wojska Polskiego 28 60-637 Poznań Ekspertyza - streszczenie Wpływ planowanej kopalni Oczkowice na ekonomiczny, produkcyjny i społeczny
Inżynieria Rolnicza 7(105)/2008
Inżynieria Rolnicza 7(105)/2008 BADANIE ZALEŻNOŚCI POMIĘDZY KOSZTAMI EKSPLOATACJI CIĄGNIKÓW, MASZYN I URZĄDZEŃ ROLNICZYCH A CZASEM ICH ROCZNEGO WYKORZYSTANIA NA PRZYKŁADZIE WOZÓW ASENIZACYJNYCH Zbigniew
KOSZTY ŚRODKÓW PRACY I POZIOM ZRÓWNOWAŻENIA PROCESU PRODUKCJI W GOSPODARSTWACH ROLNYCH
Inżynieria Rolnicza 8(117)/2009 KOSZTY ŚRODKÓW PRACY I POZIOM ZRÓWNOWAŻENIA PROCESU PRODUKCJI W GOSPODARSTWACH ROLNYCH Józef Sawa Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w Inżynierii Rolniczej,Uniwersytet
Ekonometryczna analiza popytu na wodę
Jacek Batóg Uniwersytet Szczeciński Ekonometryczna analiza popytu na wodę Jednym z czynników niezbędnych dla funkcjonowania gospodarstw domowych oraz realizacji wielu procesów technologicznych jest woda.
Dochodowość materialnych czynników produkcji w gospodarstwach indywidualnych w 2004 roku. nr 32. Warszawa Tomasz Czekaj
nr 32 Warszawa 2006 Dochodowość materialnych czynników produkcji w gospodarstwach indywidualnych w 2004 roku Tomasz Czekaj Dochodowość materialnych czynników produkcji w gospodarstwach indywidualnych w
ODLEGŁOŚĆ I WIELKOŚĆ PRZEWOZÓW W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU TRANSPORTU I WIELKOŚCI GOSPODARSTWA
Acta Sci. Pol., Technica Agraria 7(3-4) 2008, 3-9 ODLEGŁOŚĆ I WIELKOŚĆ PRZEWOZÓW W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU TRANSPORTU I WIELKOŚCI GOSPODARSTWA Stanisław Kokoszka Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie
Katarzyna Smędzik. Słowa kluczowe: gospodarstwa indywidualne, czynniki wytwórcze, przepływy ziemi, kapitału, pracy, integracja w sektorze rolnym.
Katarzyna Smędzik PRZEPŁYWY CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH POMIĘDZY INDYWIDUALNYMI GOSPODARSTWAMI ROLNYMI W WIELKOPOLSCE (NA PRZYKŁADZIE GOSPODARSTW Z POWIATU GOSTYŃSKIEGO) 1 Streszczenie: W opracowaniu podjęto
Analiza majątku polskich spółdzielni
Izabela Konieczna * Analiza majątku polskich spółdzielni Wstęp Aktywa spółdzielni rozumiane są jako zasoby pozostające pod jej kontrolą, stanowiące rezultat dotychczasowej działalności i stwarzające możliwość
Rolnictwo w Polsce na tle rolnictwa wybranych krajów UE w latach
Rolnictwo w Polsce na tle rolnictwa wybranych krajów UE w latach 24-218 Zbigniew Floriańczyk Polski FADN, IERiGŻ-PIB Konferencja: Dochodowość gospodarstw rolnych na podstawie rachunkowości PL FADN w latach
Efektywność wykorzystania nakładów materiałowych w indywidualnych gospodarstwach rolniczych o zróżnicowanym stopniu powiązań z otoczeniem
Barbara Gołębiewska Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw SGGW w Warszawie Efektywność wykorzystania nakładów materiałowych w indywidualnych gospodarstwach rolniczych o zróżnicowanym stopniu
Journal of Agribusiness and Rural Development
ISSN 1899-5772 Journal of Agribusiness and Rural Development www.jard.edu.pl 2(12) 2009, 157-165 INTENSYWNOŚĆ ORGANIZACJI ROLNICTWA W POLSCE W LATACH 1996-2002 Małgorzata Polna Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
DETERMINANTY KAPITAŁU OBROTOWEGO W PRZEDSIĘBIORSTWACH PRZEMYSŁOWYCH UJĘCIE MODELOWE
, 91 104 JOURNAL OF FINANCIAL MANAGEMENT AND ACCOUNTING, 91 104 DETERMINANTY KAPITAŁU OBROTOWEGO W PRZEDSIĘBIORSTWACH PRZEMYSŁOWYCH UJĘCIE MODELOWE Agnieszka Kuś, Magdalena Hodun Państwowa Szkoła Wyższa
Skala produkcji a efektywność różnych typów indywidualnych gospodarstw rolnych w Polsce z zastosowaniem modeli DEA
Katarzyna Smędzik Skala produkcji a efektywność różnych typów indywidualnych gospodarstw rolnych w Polsce z zastosowaniem modeli DEA Streszczenie: Artykuł stanowi próbę oceny wpływu skali produkcji na
WP YW STRUKTURY U YTKÓW ROLNYCH NA WYNIKI EKONOMICZNE GOSPODARSTW ZAJMUJ CYCH SIÊ HODOWL OWIEC. Tomasz Rokicki
46 ROCZNIKI NAUK ROLNICZYCH, T. ROKICKI SERIA G, T. 94, z. 1, 2007 WP YW STRUKTURY U YTKÓW ROLNYCH NA WYNIKI EKONOMICZNE GOSPODARSTW ZAJMUJ CYCH SIÊ HODOWL OWIEC Tomasz Rokicki Katedra Ekonomiki i Organizacji
EFEKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA GOSPODARSTW OGRODNICZYCH W POLSCE. Michał Figura
EFEKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA GOSPODARSTW OGRODNICZYCH W POLSCE 43 ROCZNIKI NAUKOWE EKONOMII ROLNICTWA I ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH, T. 101, z. 3, 2014 EFEKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA GOSPODARSTW OGRODNICZYCH W POLSCE
Poziom kosztów produkcji w gospodarstwach rolnych Polski FADN.
Poziom kosztów produkcji w gospodarstwach rolnych Polski FADN. Niniejszy artykuł oparty jest na danych prezentowanych w opracowaniu Wyniki standardowe uzyskane przez indywidualne gospodarstwa rolne uczestniczące
REGRESJA I KORELACJA MODEL REGRESJI LINIOWEJ MODEL REGRESJI WIELORAKIEJ. Analiza regresji i korelacji
Statystyka i opracowanie danych Ćwiczenia 5 Izabela Olejarczyk - Wożeńska AGH, WIMiIP, KISIM REGRESJA I KORELACJA MODEL REGRESJI LINIOWEJ MODEL REGRESJI WIELORAKIEJ MODEL REGRESJI LINIOWEJ Analiza regresji