S T U D I A I M A T E R I A Ł Y
|
|
- Daria Paluch
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 65 (2), 2017, pp S T U D I A I M A T E R I A Ł Y Sylwia Rodak KWARTALNIK HISTORII KULTURY MATERIALNEJ 65 (2), 2017 PL ISSN Ceramika nowożytna z badań na Starym Mieście w Brzegu Brzeg jest położony około 40 km na południowy wschód od Wrocławia, w dolinie Odry, w województwie opolskim. Pierwsze wzmianki o osadzie, określanej w źródłach pisanych jako Wysokobrzeg, pochodzą z 1234 r. Miasto lokacyjne natomiast powstało w pierwszej połowie XIII w. Największy rozkwit Brzegu, jednej z głównych siedzib książąt piastowskich Księstwa Legnicko-Brzeskiego, nastąpił w XVI w. W dobie renesansu Brzeg stał się również ważnym ośrodkiem produkcji garncarskiej. Źródła pisane oraz dotychczasowe odkrycia potwierdzają, że miasto słynęło ze swoich wyrobów ceramicznych, przede wszystkim ze względu na ich wysoki poziom artystyczny 1. Podejmowane w ostatniej dekadzie prace archeologiczne na terenie miasta pozwalają w nowym świetle spojrzeć na problematykę brzeskiego garncarstwa nowożytnego. W latach przeprowadzono badania archeologiczno-architektoniczne na Starym Mieście w Brzegu 2. Prace obejmowały kwartał zabudowy w środkowej części ulicy Dzierżonia (nr 10 12), biegnącej od południowo-wschodniego narożnika rynku w kierunku dawnej bramy opolskiej. Obszar ten od południa graniczy z kościołem św. Macieja, od zachodu z ulicą Zakonnic, a od wschodu z ulicą Polską. Położone tu posesje w stuleciach XVI XVIII należały do zamożnych mieszczan. Wielu z nich prowadziło produkcję piwa. Badania archeologiczne objęły podwórze opisywanej parceli (ryc. 1). Na podstawie odsłoniętej stratygrafii oraz obiektów nieruchomych wyróżniono pięć faz zabudowy parceli od końca XIII w. po XVIII w. Do ostatniej fazy od XV do XVIII w., zaliczono wkopane w podłoże, szalowane drewnem kloaki, przykryte nawarstwieniami dziewiętnasto- i dwudziestowiecznymi 3. Podczas ich eksploracji natrafiono na liczny zbiór wyrobów ceramicznych, w tym wiele egzemplarzy zachowanych w całości. Łącznie ze wszystkich przebadanych sektorów (oznaczonych jako 1 4) oraz pojedynczych sondaży wydobyto 2888 fragmentów ceramiki (z czego zrekonstruowano 52 naczynia) oraz 40 naczyń zachowanych w całości. Zbiór ten umożliwił podjęcie szerszych studiów nad garncarstwem okresu późnego średniowiecza i czasów nowożytnych. Przy wyborze fragmentów ceramiki do analizy stosowano 1 Brieg, [w:] Deutsches Städtebuch, wyd. P. Johanek, H. Stoob, Bd 1: Schlesien, Stuttgart 1995, s ; J. Winnicki, Renesans na Śląsku, [w:] Architektura nowożytna w Polsce, Renesans i manieryzm, red. J. Rodziewicz-Winnicki, J. Owczarek, Gliwice 1997, s ; P. Kubów, Brzeg doby feudalnej w świetle badań archeologicznych przeprowadzonych w latach , Szkice Brzeskie, t. I, red. D. Tomczyk, Opole 1981, s ; K. Wachowski, R. Sachs, Renaissancekeramik in der schlesischen Fürstenthumshauptstadt Brieg, [w:] Die Keramik von Niederrein und ihr internationales Umfeld, red. J. Neumann, Düsseldorf 1989, s ; J. Piekalski, K. Wachowski, Przełom średniowiecza i czasów nowożytności w miastach śląskich, Śląskie Sprawozdania Archeologiczne, t. 52, 2010, s Prace archeologiczno-architektoniczne zostały wykonane przez firmę archeologiczną ARCH-GEO z Wrocławia. Szczególne podziękowania należą się Panu Piotrowi Janczewskiemu za udostępnienie i zgodę na opublikowanie materiałów. 3 J. Burnita, P. Janczewski, P. Kraus, Cz. Lasota, J. Skarbek, Badania archeologiczno-architektoniczne przy ul. Dzierżonia 10 w Brzegu, Wrocław
2 150 SYLWIA RODAK Ryc. 1. Plan miasta Brzegu z zaznaczonym miejscem prowadzonych badań archeologiczno- -architektonicznych przy ul. Dzierżonia (wg J. Burnita, P. Janczewski, P. Kraus, Cz. Lasota, J. Skarbek, Badania archeologiczno-architektoniczne przy ul. Dzierżonia 10 w Brzegu, Wrocław ) Fig. 1. A street plan of Brzeg, showing the excavation site at Dzierżonia Street (after J. Burnita, P. Janczewski, P. Kraus, Cz. Lasota, J. Skarbek, Badania archeologiczno-architektoniczne przy ul. Dzierżonia 10 w Brzegu, Wrocław ) przede wszystkim kryterium wielkościowe w odniesieniu do górnych, przydennych oraz środkowych partii naczyń. W efekcie, spośród 2928 pozyskanych w trakcie badań ułamków ceramiki, do analizy wybrano łącznie (ze wszystkich wykopów i sondaży) 592 naczynia. Wśród nich znalazły się zarówno egzemplarze zachowane w całości, jak i częściowo (zrekonstruowane z kilku lub kilkunastu fragmentów, sklejonych lub nie, potraktowanych jako jedno naczynie). Podczas analizy makroskopowej zwracano uwagę przede wszystkim na rodzaj zastosowanej domieszki, technikę produkcji, rodzaj wypału, barwę powierzchni, grubość ścianek, sposób dekorowania, obecność szkliwienia i jego zasięg, kolor szkliwa, ukształtowanie krawędzi i formę naczyń oraz rodzaj dna. Na podstawie powyższych cech diagnostycznych wśród znalezisk wyróżniono naczynia z okresu późnego średniowiecza (57%) oraz z nowożytności (43%). Ponieważ większość zabytków pochodziła przede wszystkim z eksploracji licznych dołów kloacznych, datowanych ogólnie od XV do XVIII w., podział ten może być niepewny 4. Z dotychczasowych badań nad garncarstwem nowożytnym w Polsce wynika, że w XVI w. nastąpiły znaczące zmiany w technologii produkcji naczyń. Duży wpływ na nową jakość wyrobów miało przede wszystkim zastosowanie bardzo drobnej domieszki schudzającej 5. Okazy ze Starego Miasta w Brzegu charakteryzują się dobrze przygotowaną masą garncarską, w której dominowała drobna domieszka pylista (31%), często łączona z wyselekcjonowanymi ziarnami piasku (55%). W pojedynczych przypadkach zaobserwowano masę garncarską schudzoną ziarnami sortowanego piasku o różnej frakcji (11%). Tak przygotowana masa umożliwiała zastosowanie nowej techniki produkcji naczyń. W Brzegu ponad 95% analizowanego zbioru to naczynia noszące ślady toczenia na kole garncarskim. Jednym z kryteriów wyróżnienia ceramiki nowożytnej z Brzegu jest również kremowa barwa przełomu. Dominują naczynia wypalone w atmosferze utleniającej, która w efekcie nadawała czerepom barwę kremową (45%) i ceglasto-kremową (14%). Wiele okazów ma liczne ślady użytkowania w postaci okopceń lub zacieków, które w efekcie nadawały czerepom barwę szarą (40,5%). Cechą charakterystyczną wyrobów nowożytnych ze Starego Miasta w Brzegu są również cienkie ścianki. Dominują naczynia o grubości ścianek wahającej się pomiędzy 4 Tamże. 5 M. Gajewska, Garncarstwo nowożytne w Polsce. Stan i potrzeby badań, Prace i materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna, t. 36, Łódź , s. 162; R. Szwed, Wczesnonowożytna ceramika naczyniowa z ulicy św. Antoniego we Wrocławiu, [w:] Wrocław na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych. Materialne przejawy życia codziennego, red. J. Piekalski, K. Wachowski, Wratislavia Antiqua, t. 6, Wrocław 2004, s. 333.
3 CERAMIKA NOWOŻYTNA Z BRZEGU 151 Ryc. 2. Brzeg, ul. Dzierżonia Garnki glazurowane: a c, f g wykop I, kloaka nr 5; d brak danych; e wykop IV, j. s. (jednostka stratygraficzna) 53. Rys. S. Rodak Fig. 2. Brzeg, Dzierżonia Street. Glazed pots: a c, f g trench I, sewage pit 5; d no data; e trench IV, stratigraphic unit 53. Drawn by S. Rodak 2 4 mm (60%) oraz 5 6 mm (21%). Pozostałe miały ścianki grubości 7 8 mm (6%) oraz powyżej 8 mm (niecałe 2%). Fragmenty naczyń o grubszych ściankach pochodziły najczęściej z przydennych partii naczyń lub okazów o dużych rozmiarach 6. Ceramikę z XVI XVIII w. wyróżnia także szkliwienie, które obejmowało najczęściej wewnętrzną część naczynia razem z krawędzią wylewu (61%), rzadziej zewnętrzną i wewnętrzną 6 A. Pankiewicz, S. Rodak, Śląska ceramika jako źródło do poznania okresu wczesnonowożytnego, [w:] Ceramika i szkło w archeologii i konserwacji, red. S. Siemianowska, P. Rzeźnik, K. Chrzan (w druku).
4 152 SYLWIA RODAK Ryc. 3. Brzeg, ul. Dzierżonia Garnki glazurowane: a i, k wykop I, kloaka nr 5; j wykop I, kloaka 4. Rys. S. Rodak Fig. 3. Brzeg, Dzierżonia Street. Glazed pots: a i, k trench I, sewage pit 5; j trench I, sewage pit 4. Drawn by S. Rodak powierzchnię (10%). Najczęściej stosowano żółtą, brązową, zieloną lub pomarańczową barwę glazury, w zależności od stopnia zawartości odpowiednich tlenków metali. Naczynia pokryte szkliwem żółtym i brązowym stanowią odpowiednio 36% i 30% zbioru, natomiast zielonym i pomarańczowym 17% i 8%.
5 CERAMIKA NOWOŻYTNA Z BRZEGU 153 W analizowanym zbiorze podstawową formę stanowi garnek (35,5%). Przeważają okazy z jednym uchem (20%), obok garnków bez uchwytu (15%). Zachował się też jeden duży garnek z dwoma uchami, którego średnica wylewu wyniosła 24 cm (ryc. 2d). Ucha są taśmowate, a jeden ich koniec mocowano równo z krawędzią wylewu naczynia. Dominują garnki o średnicy wylewu pomiędzy 10 cm a 20 cm (76%), zaś małe (o średnicy wylewu poniżej 10 cm) i większe (powyżej 20 cm) stanowią odpowiednio 9% oraz 5%. Najliczniejsze są naczynia szkliwione wewnątrz (74%) (ryc. 2 3), obok glazurowanych obustronnie (4%) i nieglazurowanych (22%) (ryc. 4). Do ostatniej grupy należą wyroby o średnicy wylewu mieszczącej się w przedziale cm. Wśród brzeskich garnków przeważają te z krawędzią uformowaną z plastycznej, wymodelowanej i przeżłobionej listwy (49%). Są one charakterystyczne przede wszystkim dla naczyń pokrytych wewnątrz szkliwem (ryc. 2b g; 3a i, k). Z kolei garnki bez szkliwa najczęściej mają wylew w formie zaokrąglonej plastycznej listwy, dociśniętej do krawędzi (ryc. 4a b, f h), niekiedy wyciągniętej ku górze (27%) (ryc. 4c e). Ten sposób ukształtowania krawędzi odnotowano również wśród egzemplarzy szkliwionych (ryc. 2a, 3j). Nieliczne są garnki o wylewie pogrubionym i zaokrąglonym (4%) oraz z krawędzią lekko rozchyloną, pokrytą dookolnymi żłobkami, naśladującą wylewy dzbanów (8%). W analizowanym zbiorze od XVI w. zwiększa się liczba garnków z wylewem rozchylonym, profilowanym, w postaci listwy biegnącej tuż pod krawędzią (ryc. 2b g; 3a i, k) oraz z wylewem lekko wywiniętym na zewnątrz i dociśniętym do krawędzi naczynia (ryc. 2a; 3j; 4). Dość często są one zdobione żłobkami w górnej części brzuśca (ryc. 2b, d, e g; 3a, c, g h, j; 4b, d f). Analogiczne nowożytne garnki znane są również ze Śląska z innych stanowisk miejskich: z Wrocławia 7, z Bolesławca 8 oraz ze Środy Śląskiej 9. Do garnków (?) wliczono również naczynie nieszkliwione z jednym uchem, zdobione plastycznymi, ukośnymi przeżłobieniami na brzuścu, z otworami w dnie (ryc. 6c). Podobny egzemplarz znany jest z ul. Celnej w Nysie 10. Trudno określić jego pierwotną funkcję. Dzbany stanowią zaledwie 4,5% zbioru ze Starego Miasta w Brzegu. Najliczniej zarejestrowano egzemplarze o średnicy wylewu pomiędzy 8 a 14 cm, z kołnierzowato ukształtowaną krawędzią, pokrytą żłobkami (ryc. 5b f). Można wyróżnić dzbany znacznych rozmiarów (o wysokości przekraczającej niekiedy 30 cm), nieszkliwione (ryc. 5a d) oraz wyroby szkliwione po zewnętrznej i wewnętrznej stronie (ryc. 5e f). Wśród tych ostatnich na uwagę zasługuje dzban z zieloną polewą, dodatkowo zdobiony ornamentem radełkowym w postaci pionowych zygzaków (ryc. 5f). Podobne znaleziska pochodzą ze Śląska, m.in. z ul. Katedralnej 4 we Wrocławiu, z ul. Legnickiej w Środzie Śląskiej (naczynie protokamionkowe) oraz z Bolesławca (formy pokryte ziemnym szkliwem), gdzie są datowane na XVI w. Zazwyczaj naczynia te dekorowane są linią zygzakowatą, lecz w układzie poziomym R. Szwed, Wczesnonowożytna ceramika..., s , ryc. 2; A. Pankiewicz, S. Rodak, op. cit. 8 B. Glinkowska i in., Analiza formalna ceramiki ze stanowiska przy ul. Piaskowej w Bolesławcu, [w:] U źródeł bolesławieckiej ceramiki. Bolesławiec jako jeden z ośrodków garncarstwa środkowoeuropejskiego od XV do XVII wieku. Katalog wystawy, Bolesławiec 2012, s , ryc R. Szwed, Ceramika naczyniowa z wieku XVI z ul. Legnickiej w Środzie Śląskiej, Silesia Antiqua, t. 43, 2006, s. 134; G. Borowski, R. Szwed, Materiały z pracowni garncarskiej z końca XV i początku XVI w. z ul. Legnickiej w Środzie Śląskiej, tamże, t. 45, 2009, s M. Krawczyk, Ratownicze badania archeologiczne przy ul. Celnej w Nysie, województwo opolskie, [w:] Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i ziemiach pogranicznych w latach , Katowice 2004, red. G. Tomczak, s , ryc. 4d. 11 R. Szwed, Ceramika naczyniowa..., s , ryc. 8a; B. Glinkowska i in., op. cit., s , ryc ; M. Mackiewicz, Nowożytna ceramika artystyczna z badań archeologicznych przy kościele św. Piotra i Pawła na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu, [w:] Nowożytny cmentarz przy kościele św. Piotra i Pawła na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu (lata ), red. A. Pankiewicz, Wratislavia Antiqua, t. 17, Wrocław 2012, s , ryc. 9a, h, j.
6 154 SYLWIA RODAK Ryc. 4. Brzeg, ul. Dzierżonia Garnki nieglazurowane: a b, g h wykop I, kloaka 5; c f kloaka 6. Rys. S. Rodak Fig. 4. Brzeg, Dzierżonia Street. Non-glazed pots: a b, g h trench I, sewage pit 5; c f sewage pit 6. Drawn by S. Rodak
7 CERAMIKA NOWOŻYTNA Z BRZEGU 155 Ryc. 5. Brzeg, ul. Dzierżonia Dzbany nieglazurowane: a wykop I, kloaka 4; b wykop I, kloaka 5; c d kloaka 6. Dzbany glazurowane: e f wykop I, kloaka 5. Rys. S. Rodak Fig. 5. Brzeg, Dzierżonia Street. Non-glazed jugs: a trench I, sewage pit 4; b trench I, sewage pit 5; c d sewage pit 6. Glazed jugs: e f trench I, sewage pit 5. Drawn by S. Rodak
8 156 SYLWIA RODAK Ryc. 6. Brzeg, ul. Dzierżonia Dzbany glazurowane i zdobione techniką nakładkową: a b wykop I, kloaka 5; c garnek (?), wykop I, kloaka 5. Fot. S. Rodak Fig. 6. Brzeg, Dzierżonia Street. Glazed and overglaze-decorated jugs: a b trench I, sewage pit 5; c a pot (?), trench I, sewage pit 5. Photo by S. Rodak Do najciekawszych zabytków należy baniasty, szkliwiony dzban z cylindryczną szyjką i uchem, zdobiony aplikacjami. Polewa w odcieniu żółtym, bordowym i niebieskim nie jest jednorodna. Nakładki, naklejone na brzuścu w miejscu największej jego wydętości, przedstawiają scenę ukrzyżowania Chrystusa oraz dwie postacie po prawej kobiecą i po lewej męską (?) z aureolą. Pierwsza z nich to Matka Boska z Dzieciątkiem, druga zaś to być może św. Jan Ewangelista. Pozostałe aplikacje, znajdujące się w górnej części brzuśca i na szyjce, przedstawiają zwierzęta małpę (?), jelenia (?). Trzecia nakładka jest nieczytelna (ryc. 6a). Inne naczynie, zachowane we fragmentach, pokryte zostało szkliwem barwy zielonej, białej i bordowej. Zdobiące je nakładki ukazują anioła (?) i postać męską, być może św. Jana Ewangelisty, jak na dzbanie opisanym powyżej (ryc. 6b).
9 CERAMIKA NOWOŻYTNA Z BRZEGU 157 Ryc. 7. Brzeg, ul. Dzierżonia Pokrywki: a, c wykop I, kloaka 5; b, d, f kloaka 6; e brak danych. Rys. S. Rodak Fig. 7. Brzeg, Dzierżonia Street. Covers: a, c trench I, sewage pit 5; b, d, f sewage pit 6; e no data. Drawn by S. Rodak Analogiczny dzban, zdobiony wielobarwnym szkliwem i aplikacjami ze sceną ukrzyżowania Chrystusa, został odkryty podczas badań archeologicznych przeprowadzonych w latach sześćdziesiątych przy ul. Mlecznej na Starym Mieście w Brzegu, w bliskim sąsiedztwie ul. Dzierżonia. Jest on datowany na XVI w. 12 Na Śląsku wyroby ceramiczne zdobione techniką nakładkową znane są również z innych ośrodków miejskich, m.in. z Wrocławia, Nysy i Świdnicy, i datowane na schyłek XVI i pierwszą połowę XVII w. 13 Z Bolesławca i Jeleniej Góry pochodzą liczne dzbany kobaltowe zdobione również sceną ukrzyżowania Chrystusa, określone na XVII w. 14 Z dotychczasowych badań nad ceramiką z aplikacjami wynika, że na Śląsku w XVI w. funkcjonowały co najmniej cztery warsztaty produkujące ten rodzaj naczyń na Nowym Mieście we Wrocławiu, w Głogowie, w Nysie i w Brzegu 15. Dzban odkryty przy ul. Dzierżonia można zatem datować na drugą połowę XVI w. 12 P. Kubów, op. cit., s , ryc. 15; K. Wachowski, R. Sachs, op. cit., s ; M. Mackiewicz, op. cit., s. 149; J. Szajt, K. Wachowski, Problem sakralizacji wina i chleba w późnym średniowieczu i w czasach nowożytnych, Archeologia Polski, t. LXVIII, 2013, s , ryc. 11a. 13 M. Krawczyk, Ratownicze badania archeologiczne przy ul. Celnej w Nysie..., s , ryc. 5a b, d e; tenże, Ratownicze badania archeologiczne przy ul. Bielawskiej w Nysie, województwo opolskie, [w:] Badania archeologiczne na Górnym Śląsku..., s. 261, ryc. 4g h; M. Mackiewicz, op. cit., s , ryc. 10; J. Szajt, K. Wachowski, op. cit., s. 212, ryc B. Glinkowska, op. cit., s , , , ryc. 48; M. Mackiewicz, op. cit., s K. Wachowski, R. Sachs, op. cit., s ; R. Szwed, Renaissance Pottery in Silesia, [w:] Imported and Locally Produced Pottery: Methods of Identification and Analysis, red. A. Buko, Warszawa 1997, s ; M. Krawczyk, Ratownicze badania... przy ul. Celnej..., s , ryc. 5; J. Piekalski, K. Wachowski, op. cit., s. 356; J. Szajt, K. Wachowski, op. cit., s. 212.
10 158 SYLWIA RODAK Ryc. 8. Brzeg, ul. Dzierżonia Misy nieglazurowane: a j. s. 56; b, c d, f kloaka 6; e wykop I, kloaka 4. Rys. S. Rodak Fig. 8. Brzeg, Dzierżonia Street. Non-glazed bowls: a strati-graphic unit 56; b, c d, f sewage pit 6; e trench I, sewage pit 4. Drawn by S. Rodak Nieliczny zbiór stanowią pokrywki (4,5%), które niewątpliwie były używane wraz z garnkami i dzbanami. Ponad połowa z nich ma ślady użytkowania w postaci okopceń widocznych na krawędziach. Przeważają pokrywki stożkowate z guzowatym uchwytem oraz z krawędzią pogrubioną i ściętą do środka (ryc. 7a d), obok wyrobów z krawędzią pogrubioną i zaokrągloną (ryc. 7f). Wśród naczyń ze Starego Miasta w Brzegu 15% całego zbioru stanowią misy. Są one charakterystyczne dla okresu nowożytnego, a na Śląsku najwięcej ich pochodzi z przełomu XVI i XVII stulecia 16. Cechuje je przede wszystkim średnica wylewu większa od wysokości. Dominują misy o średnicy wylewów od 10 do 20 cm (36%), obok mniejszych do 10 cm (20,5%) oraz większych powyżej 20 cm, a nawet do 41 cm (15,5%). Wyroby te są zazwyczaj uznawane za pojemniki na płyny 17. Wśród zachowanych fragmentów stwierdzono sporo nieszkliwionych, stanowiących aż 67% zbioru (ryc. 8). Są to egzemplarze duże, niekiedy zdobione dookolnymi żłobkami, najczęściej z wylewem rozchylonym na zewnątrz oraz krawędzią zaokrągloną (33%) (ryc. 8a c, e f) lub pogrubioną i dociśniętą do korpusu naczynia (23%) (ryc. 8d). Pozostałe misy na ogół pokryte są wewnątrz szkliwem barwy żółtej, zielonej i brązowej (33%). Ich wylew jest pogrubiony, wywinięty na zewnątrz oraz dociśnięty (27%) (ryc. 9b e), często dodatkowo żłobkowany (17%) (ryc. 9a). Te ostatnie bywają identyfikowane jako nocniki R. Szwed, Wczesnonowożytna ceramika..., s Por. tamże, s Tamże, s. 339.
11 CERAMIKA NOWOŻYTNA Z BRZEGU 159 Ryc. 9. Brzeg, ul. Dzierżonia Misy glazurowane: a e wykop I, kloaka 5. Rys. S. Rodak Fig. 9. Brzeg, Dzierżonia Street. Glazed bowls: a e trench I, sewage pit 5. Drawn by S. Rodak Z badań w Brzegu pozyskano też nieliczny zbiór kubków (5%). Są one niewielkie. Ich wysokość nie przekracza 12 cm, a średnica wylewu wynosi średnio ok. 9 cm. Kubki miały pojedyncze ucho oraz wylew ukształtowany z wymodelowanej, żłobionej listwy (podobnie jak w przypadku garnków) (ryc. 10). Charakteryzują się również szkliwioną powierzchnią wewnętrzną o barwie żółtej i zielonej. Niektóre kubki pokryte są obustronnie zielonym i żółtym szkliwem oraz dekorowane ornamentem radełkowym (ryc. 10g h). Analogiczny egzemplarz znany jest z badań przy ul. Bielawskiej w Nysie 19. Do patelni zaliczono naczynia z zaokrąglonym dnem, na trzech nóżkach oraz z tulejkowatym uchwytem (4%) 20. Ich wewnętrzną powierzchnię pokrywa glazura, najczęściej pomarańczowa lub brązowa. Wylewy są rozchylone i zaokrąglone (ryc. 11b c), krawędzie pogrubione i dociśnięte (ryc. 11a, d). Naczynia na trzech nóżkach mają ślady użytkowania w formie okopceń bądź zacieków. Niektóre egzemplarze zdobią dookolne żłobki. W okresie nowożytnym nową i popularną formą zastawy stołowej stał się talerz 21. Wszystkie takie okazy ze Starego Miasta w Brzegu są pokryte szkliwem barwy zielonej lub żółtej. 19 M. Krawczyk, Ratownicze badania... przy ul. Bielawskiej..., s. 240, ryc. 5f. 20 Por. K. Sulkowska-Tuszyńska, Późnośredniowieczne i nowożytne naczynia ceramiczne na trzech nóżkach ze Strzelna, Acta Universitatis Nicolai Copernici. Archeologia, t. 20, z. 244, Toruń 1992, s R. Szwed, Wczesnonowożytna ceramika..., s. 339.
12 160 SYLWIA RODAK Ryc. 10. Brzeg, ul. Dzierżonia Kubki: a, c g, h wykop I, kloaka 5; b wykop I, kloaka 4. Rys. S. Rodak Fig. 10. Brzeg, Dzierżonia Street. Mugs: a, c g, h trench I, sewage pit 5; b trench I, sewage pit 4. Drawn by S. Rodak
13 CERAMIKA NOWOŻYTNA Z BRZEGU 161 Ryc. 11. Brzeg, ul. Dzierżonia Trójnóżki: a, c d wykop I, kloaka 5; b wykop IV, j. s. 53. Rys. S. Rodak Fig. 11. Brzeg, Dzierżonia Street. Trivets: a, c d trench I, sewage pit 5; b trench IV, stratigraphic unit 53. Drawn by S. Rodak
14 162 SYLWIA RODAK Ryc. 12. Brzeg, ul. Dzierżonia Talerze: a brak danych; b c wykop I, kloaka 5. Rys. S. Rodak Fig. 12. Brzeg, Dzierżonia Street. Plates: a no data; b c trench I, sewage pit 5. Drawn by S. Rodak Wyroby te nie wykazują dużego zróżnicowania typologicznego. Przeważają talerze z krawędzią pogrubioną i lekko dociśniętą na zewnątrz lub wyciągniętą ku górze, często z wyodrębnionym i profilowanym dnem (ryc. 12). Średnica ich wylewów wynosi od 16 cm do nawet 32 cm. Na podstawie analogicznych znalezisk wrocławskich talerze można datować na koniec XVI i na XVII w. 22 Dość liczne wśród nich są talerze określane pod względem gatunkowym jako majolika, półmajolika lub mezzamajolika. Są to wyroby o ceglastej lub kremowej barwie czerepu, wykonane z glin żelazistych. Ich czerep pokrywano angobą, a następnie wielobarwną malaturą za pomocą pędzla lub rożka malarskiego 23. Na Starym Mieście w Brzegu odkryto kilkanaście takich 22 Tamże, s S. Czopek, A. Lubelczyk, Ceramika rzeszowska XIV XVIII wiek, Zeszyty Naukowe Muzeum Okręgowego w Rzeszowie, t. 3, 1993, s ; M. Supryn, Półmajolikowa ceramika z Jarosławia, Wiadomości Archeologiczne, t. XL, 1975, z. 2, s ; M. Mackiewicz, op. cit., s. 152; P. Dziedzic, S. Kałagate, Badania archeologiczne na Zamku Piastowskim w Krośnie Odrzańskim (sezon 1998), Archeologia Środkowego Nadodrza, t. II, 2002, s. 80.
15 CERAMIKA NOWOŻYTNA Z BRZEGU 163 Ryc. 13. Brzeg, ul. Dzierżonia Półmajolika: a b, d e brak danych; c wykop I, kloaka 5. Rys. S. Rodak Fig. 13. Brzeg, Dzierżonia Street. Halfmajolica: a b, d e no data; c trench I, sewage pit 5. Drawn by S. Rodak egzemplarzy, w tym kilka zachowanych w całości. Były pokryte białą (ryc. 13b, e) lub brązową angobą (ryc. 13a, c d), na którą naniesiono ornament roślinny (w postaci kwiatów, liści i łodyg) oraz geometryczny (krzyżyki, szachownica) (ryc. 13). Na Śląsku półmajolikę pozyskano m.in. we Wrocławiu, Bolesławcu, Nysie oraz w Głogowie 24. Najstarszy talerz pokryty kolorową malaturą, datowany na koniec XVI w., pochodzi z ul. Św. Antoniego we Wrocławiu 25. Analogiczne wyroby z Bolesławca i z Nysy datowano na drugą połowę XVI i na XVII w. 26 Młodsze są fragmenty majolikowych talerzy z Ostrowa Tumskiego we Wrocławiu z przełomu XVII i XVIII w. oraz z XVIII w Niepublikowane naczynia półmajolikowe z Głogowa zostały odkryte w trakcie badań przeprowadzonych w 2016 r. na terenie Starego Miasta, przy ul. Długiej informacja Wacława Pogorzelskiego i Jakuba Szajta z Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Głogowie. 25 R. Szwed, Wczesnonowożytna ceramika..., s , ryc M. Krawczyk, Ratownicze badania... przy ul. Celnej..., s , ryc. 5g; tenże, Ratownicze badania... przy ul. Bielawskiej..., s. 261, ryc. 4e; S. Krabath, Kompleks wykopaliskowy z ul. Piaskowej w Bolesławcu w kontekście kulturalno-historycznym, [w:] U źródeł bolesławieckiej ceramiki..., s M. Mackiewicz, op. cit., s , ryc
16 164 SYLWIA RODAK Ryc. 14. Brzeg, ul. Dzierżonia Naczynia minaturowe: a e wykop I, kloaka 5. Rys. S. Rodak Fig. 14. Brzeg, Dzierżonia Street. Miniature dishes: a e trench I, sewage pit 5. Drawn by S. Rodak Ryc. 15. Brzeg, ul. Dzierżonia Miseczki, czarki: a b kloaka 6, c d wykop I, kloaka 5. Rys. S. Rodak Fig. 15. Brzeg, Dzierżonia Street. Bowls and cups: a b sewage pit 6, c d trench I, sewage pit 5. Drawn by S. Rodak Podczas badań archeologicznych przy ul. Dzierżonia pozyskano również naczynia, które zostały określone jako miniaturowe (4%), ich wysokość nie przekracza bowiem 10 cm. Są one toczone na kole garncarskim, wypalone w utleniającej atmosferze oraz szkliwione. Glazura barwy żółtej, zielonej lub brązowej zazwyczaj pokrywa wewnętrzną i zewnętrzną powierzchnię czerepu. Brak zachowanych górnych części tych wyrobów uniemożliwia określenie ich pierwotnego kształtu. Można przypuszczać, że większość z nich to miniaturowe dzbany (ryc. 14). Jeden pokryty jest zielonym i żółtym szkliwem oraz ozdobiony ornamentem radełkowym (ryc. 14c). Analogicznie dekorowany był również duży, wspomniany wyżej dzban z Brzegu. Miseczki, określane też jako czarki, stanowią minimalną część zbioru (2%). Są to naczynia wypalone w atmosferze utleniającej, niewielkich rozmiarów, o średnicy wylewu cm. Wszystkie egzemplarze mają wyodrębnione dno przypominające stopkę oraz krawędź zaokrągloną (ryc. 15a b) i lekko rozchyloną na zewnątrz (ryc. 15c d). W literaturze formy te uznawane są za naczynia kuchenne, używane do przygotowywania i podawania potraw 28. Miseczki z Brzegu nie są jednak szkliwione, co musiało powodować ich dużą nasiąkliwość. 28 B. Glinkowska i in., op. cit., s. 111.
17 CERAMIKA NOWOŻYTNA Z BRZEGU 165 Ryc. 16. Brzeg, ul. Dzierżonia Naczynia rynienkowate: a wykop IV, j. s. 53; b wykop I, kloaka 5. Rys. S. Rodak Fig. 16. Brzeg, Dzierżonia Street. Stewpans: a trench IV, stratigraphic unit 53; b trench I, sewage pit 5. Drawn by S. Rodak Na uwagę zasługują również wyroby określane jako rynienki. Są to naczynia toczone na kole i wypalone w atmosferze utleniającej oraz szkliwione po wewnętrznej stronie. Mają formę wydłużonej rynny o półokrągłym przekroju, wspartej na czterech doklejanych nóżkach, zaopatrzonej w uchwyt (ryc. 15). Ich pierwotnej funkcji nie wyjaśniono. Podobne zabytki ze Starego Miasta we Wrocławiu, datowane na przełom XV i XVI w., traktuje się jako naczynia używane do smażenia ryb 29. Natomiast zbliżone znaleziska małopolskie, datowane na XVII w., opisywane są jako formy do wypieku ciasta 30. To ostatnie przypuszczenie wydaje się bardziej prawdopodobne w przypadku rynienek z Brzegu. Najciekawszym zabytkiem pochodzącym z badań na Starym Mieście jest zrekonstruowane naczynie z dwoma uchami, wypalone w atmosferze utleniającej, o średnicy wylewu równej średnicy dna, szkliwione i pokryte kolorową malaturą. W centralnej części jego brzuśca umieszczono herb Piastów Legnicko-Brzeskich, często występujący w śląskiej architekturze (np. na fasadzie Pałacu Piastów Śląskich w Brzegu, w sieni budynku mieszczącego dziś Instytut Historii Uniwersytetu Wrocławskiego, na Kamieniczkach Śledziowych w Legnicy). Z wcześniej- 29 R. Szwed, Wczesnonowożytna ceramika..., s. 342, 370, tabl. 5/5. 30 A. Sztyber, Materiały średniowieczne i nowożytne, [w:] Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrad A4 w Małopolsce, red. R. Naglik, P. Włodarczyk, Kraków 2014, s. 282, 290, ryc
18 166 SYLWIA RODAK szych badań w Brzegu znane są też naczynia zdobione przedstawieniem herbu Książąt Legnicko- -Brzeskich, m.in. dzban zdobiony techniką nakładkową 31. Zbiór naczyń ceramicznych ze Starego Miasta w Brzegu jest różnorodny pod względem formalnym i technologicznym. Na uwagę zasługują zwłaszcza wyroby zdobione techniką nakładkową oraz z przedstawieniem herbu Książąt Legnicko-Brzeskich, które potwierdzają funkcjonowanie w drugiej połowie XVI w. warsztatu ceramicznego zajmującego się produkcją naczyń o dużych walorach artystycznych. Do ciekawych znalezisk należy również brzeska półmajolika. Trudno ją jednak precyzyjnie datować, ponieważ wszystkie te naczynia wydo byto z kloaki użytkowanej w XV XVIII w. Brzeskie egzemplarze mogą pochodzić z końca XVI lub z XVII w. Natomiast w omawianym zbiorze nie ma naczyń kamionkowych, charakterystycznych dla wielu nowożytnych miast 32. Znaleziska nowożytne z badanej parceli, na podstawie analogii z innych ośrodków miejskich na Śląsku, można zatem datować na okres od XVI, przez XVII, do początku XVIII w. Tak szerokie ramy chronologiczne wynikają z braku innych zabytków wydzielonych, umożliwiających bardziej precyzyjne datowanie ceramiki brzeskiej. Niemniej jednak zbiór ten wskazuje na intensywny rozwój rzemiosła garncarskiego w Brzegu w wiekach XVI i XVII, a przedstawione powyżej wyroby mogą być też przydatne w dalszych studiach nad garncarstwem nowożytnym w Polsce. Adres Autorki: dr Sylwia Rodak Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego ul. Szewska Wrocław sylrod@poczta.onet.pl MODERN-ERA POTTERY EXCAVATED IN THE OLD TOWN OF BRZEG (BRIEG) Archaeological excavations conducted in in the Old Town of Brzeg (Brieg) (voivodship of Opole) at Dzierżonia Street revealed numerous fragments of ceramic dishes. Most of the artefacts (preserved or reconstructed) come from finds of mixed medieval and modern-period materials excavated in sewage pits dated to the 15 th 17 th c. The numerous modern-period artefacts, even though they do not form a chronologically consistent collection, provide valuable data on the craft of pottery in Silesia in the 16 th nological and stylistic analysis of the finds indicated that pottery production thrived in Brzeg since the 16 th c. The vessels were wheel-thrown using well-prepared clay bodies; they were thin-walled, usually of cream or brick-red colour. Most potsherds were coated with yellow, brown, green or orange glaze. The finds included pots, jugs, covers, bowls, plates and miniature dishes. There were examples of dishes decorated with glazing and overglaze techniques, of the types known also from other towns of the region, e.g. Wrocław (Breslau), Nysa (Neisse), Świdnica (Sweidnitz) and Głogów (Glogau). Previous research on decorated ceramics indicates that in the 16 th c. Brzeg 31 P. Kubów, op. cit., s. 53; R. Szwed, Renaissance Pottery..., s J. Piekalski, K. Wachowski, op. cit., s ; B. Glinkowska i in., op. cit., passim; M. Mackiewicz, op. cit., s
19 CERAMIKA NOWOŻYTNA Z BRZEGU 167 was an important centre that manufactured pottery of high artistic value. Among the most interesting finds are richly painted plates described as majolica, half-maiolica or mezzomaiolica, of the type also known from other Silesian towns, where they are dated to the period between the second half of the 16 th c. and the 18 th c. The modern-period pottery finds from Brzeg bring valuable data on the material culture of the inhabitants of this town. Translated by Izabela Szymańska Słowa kluczowe: ceramika, okres nowożytny, Stare Miasto, aplikacje nakładkowe, półmajolika Key words: pottery, modern era, Old Town, overglaze decoration, half-maiolica
TOM IV STANOWISKA: BIEŃKOWICE 56 (ZRD 18) RACIBÓRZ 425 (ZRD 21) RACIBÓRZ 424 (ZRD 22)
Badania archeologiczne na terenie Zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny na rzece Odrze, województwo śląskie (polder) Badania archeologiczne na terenie Zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny
Naczynia kamionkowe z Poznania w późnym średniowieczu i czasach nowożytnych
POZNAŃSKIE TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ NAUK Wydział historii i nauk społecznych Prace komisji archeologicznej tom 31 Andrzej Kowalczyk Naczynia kamionkowe z Poznania w późnym średniowieczu i czasach nowożytnych
Fragment ceramiki z Jaworek Przyczynek do kontaktów Rusi Szlachtowskiej
Przyczynek do kontaktów Rusi Szlachtowskiej Treścią niniejszego tekstu jest fragment ceramiki znaleziony na terenie miejscowości Jaworki, gm. Szczawnica. Opisywany ułamek naczynia pozyskano przypadkowo
STANOWISKO KULTURY PUCHARÓW LEJOWATYCH SAMBOROWICZKI 5, GM. PRZEWORNO. Stanowisko nr 5 w Samborowiczkach zostało odkryte w roku 1991 przez
ŚLĄSKIE SPRA WOZDANIA ARCHEOLOGICZNE Tom 39, s. 405 Wrocław 1997 DARIUSZ BOBAK, JAROSŁA W ERONOWICKI STANOWISKO KULTURY PUCHARÓW LEJOWATYCH SAMBOROWICZKI 5, GM. PRZEWORNO Stanowisko nr 5 w Samborowiczkach
CMENTARZ SALWATORA PIERWSZA NEKROPOLA WROCŁAWSKICH PROTESTANTÓW CEMETERY OF OUR SAVIOUR THE FIRST PROTESTANT BURIAL SITE IN WROCŁAW
WRATISLAVIA ANTIQUA 21 CMENTARZ SALWATORA PIERWSZA NEKROPOLA WROCŁAWSKICH PROTESTANTÓW CEMETERY OF OUR SAVIOUR THE FIRST PROTESTANT BURIAL SITE IN WROCŁAW ZESPÓŁ DO BADAŃ ŚREDNIOWIECZNEGO I NOWOŻYTNEGO
PÓŹNOŚREDNIOWIECZNA I NOWOŻYTNA CERAMIKA KAMIONKOWA Z POSESJI PRZY UL. KS. POSADZEGO 5 W POZNANIU Z BADAŃ PRZEPROWADZONYCH W LATACH
FOLIA PRAEHISTORICA POSNANIENSIA T. XXI 2016 INSTYTUT ARCHEOLOGII, UAM POZNAŃ ISSN 0239-8524 http://dx.doi.org/10.14746/fpp.2016.21.08 PÓŹNOŚREDNIOWIECZNA I NOWOŻYTNA CERAMIKA KAMIONKOWA Z POSESJI PRZY
BADANIA ARCHEOLOGICZNE W WESÓŁKACH, POW. KALISZ, W 1963 ROKU
KRZYSZTOF DĄBROWSKI BADANIA ARCHEOLOGICZNE W WESÓŁKACH, POW. KALISZ, W 1963 ROKU W sierpniu 1963 r. kontynuowano 1 prace badawcze na cmentarzysku lateńsko- -rzymskim. Na obszarze 1026 m 2 odkryto i wyeksplorowano
STUDIA ZIELONOGÓRSKIE
STUDIA ZIELONOGÓRSKIE Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze STUDIA ZIELONOGÓRSKIE pod redakcją Andrzeja Toczewskiego Tom XVII Zielona Góra 2011 RADA REDAKCYJNA Zbigniew Bujkiewicz, Stanisław Kowalski,
Anna Szczucińska Szczecin, listopad 2013
Anna Szczucińska Szczecin, listopad 2013 Spis prezentacji: Jaki to rodzaj naczyń? Gdzie były produkowane (mapa) Specyfika nazwy Jak wyglądały (kształt, wzornictwo, dekoracje i przeznaczenie) Fotografie
Dokumentacja rysunkowa materiału ceramicznego ze stanowiska Gurukly Depe (Turkmenistan)
Dokumentacja rysunkowa materiału ceramicznego ze stanowiska Gurukly Depe (Turkmenistan) Prawidłowa dokumentacja materiału ceramicznego ma na celu odtworzenie pierwotnego kształtu i wyglądu naczynia. Rysunek
http://www.rcin.org.pl
Archeologia Polski, t. XXXVIII : 1993, z. I PL ISSN 0003-8180 MAŁGORZATA WINIARSKA-KABACIŃSKA ANALIZA FUNKCJONALNA OSTRZA KOŚCIANEGO ZBROJONEGO KRZEMIENNYMI WKŁADKAMI Z TŁOKOWA, WOJ. OLSZTYŃSKIE 1 Analizę
Anna Longa Gdańsk ul. Ostrołęcka 16/ Gdańsk Tel PROGRAM BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH NA STANOWISKU NR 2 W ŁEBIE (AZP 3-34/2)
Anna Longa Gdańsk 02.06.2015 ul. Ostrołęcka 16/8 80-180 Gdańsk Tel. 501 275753 Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków Delegatura w Słupsku u. Jaracza 6 76-200 Słupsk Gmina Miasto Łeba ul. Kościuszki
Leszek Kotlewski Relikty studzienki rewizyjnej zdroju przy pomniku Mikołaja Kopernika w Toruniu odkryte podczas badań archeologicznych w 2002 roku
Leszek Kotlewski Relikty studzienki rewizyjnej zdroju przy pomniku Mikołaja Kopernika w Toruniu odkryte podczas badań archeologicznych w 2002 roku Rocznik Toruński 30, 209-216 2003 ROCZNIK TORUŃSKI TOM
SKARB Z PIOTRAWINA JESZCZE RAZ ODNALEZIONY
Teka Kom. Hist. OL PAN, 2010, VII, 11-15 SKARB Z PIOTRAWINA JESZCZE RAZ ODNALEZIONY Katarzyna Pisarek-Małyszek Katedra Archeologii Polski, Instytut Historii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
PŁOSZCZA JERZMANOWICKIE Z JASKINI ŁOKIETKA W OJCOWIE
DROBNE PB.ACE I NOTATKI Elżbieta Sachse-Kozłowska IHKM PAN Warszawa PŁOSZCZA JERZMANOWICKIE Z JASKINI ŁOKIETKA W OJCOWIE W zbiorach Magyar Némzeti Muzeum w Budapeszcie znajdują się dwa ciekawe paleolityczne
Wykopaliska na Starym Mieście Published on Kalisz (http://www.kalisz.pl)
Data publikacji: 23.07.2015 Zakończył się pierwszy etap badań archeologicznych na Starym Mieście w Kaliszu w sezonie 2015. Wykopaliska te są wspólnym przedsięwzięciem Instytutu Archeologii i Etnologii
charakterystyczny zw iązek m iędzy rodzajem surowca Archeologia Polski Środkowowschodniej, t. V, 2000
Archeologia Polski Środkowowschodniej, t. V, 2000 W a l d e m a r U r b a n i a k Z b i ó r n o w o ż y t n e j c e r a m i k i n a c z y n i o w e j z p o d w ó r z a p r z y u l. J e z u i c k i e j
(12) OPI S OCHRONN Y WZORU PRZEMYSŁOWEGO
(12) OPI S OCHRONN Y WZORU PRZEMYSŁOWEGO (19) PL (11 ) 6895 (21) Nume r zgłoszenia: 473 1 (51) Klasyfikacja : 30-99 (22) Data zgłoszenia: 23.12.2003 (54) Filt r wewnętrzny (73) Uprawnion y z rejestracj
Badania archeologiczne stanowiska Uaua-uno w sezonie 2008
Beata Kaczor, Marcin Obałek Stowarzyszenie Czysty Świat Badania archeologiczne stanowiska Uaua-uno w sezonie 2008 W dniu 26 września 2008 r. miały miejsce prace archeologiczne stanowiska Uaua-uno (prowincja
Arkadiusz Tabaka Wystawa "Skarby średniowieczne Wielkopolski" w muzeach w Gdańsku, Bytomiu, Gorzowie Wielkopolskim i Wągrowcu
Wystawa "Skarby średniowieczne Wielkopolski" w muzeach w Gdańsku, Bytomiu, Gorzowie Wielkopolskim i Wągrowcu Studia Lednickie 12, 189-194 2013 Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy Wystawa Skarby średniowieczne
Okres lateński i rzymski
IWONA I KRZYSZTOF DĄBROWSCY Okres lateński i rzymski BADANIA ARCHEOLOGICZNE W PIWONICACH W 1963 ROKU Badania wykopaliskowe przeprowadzone zostały w Piwonicach na stan. 1 osada lateńsko-rzymska w obrębie
Zabytki z obszaru Mezoameryki w zbiorach Muzeum Archeologicznego Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze
Anna Hendel Zabytki z obszaru Mezoameryki w zbiorach Muzeum Archeologicznego Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza w Świdnicy, poza zabytkami związanymi z przeszłością
A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S. Jacek Blaszczyk
A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S FOLIA ARCHAEOLOGICA 20, 1996 Jacek Blaszczyk ZN ALEZISK O DENARÓW BOLESŁAWA K ĘD ZIERZA W EG O NA STANOW ISKU 1 W W ILKOW ICACH, GM. W ARTKOW ICE Odkrycia
Wczesnośredniowieczny topór z Jeziora Bobięcińskiego, gm. Miastko, pow. Bytów
Materiały Zachodniopomorskie, Nowa Seria t. VI/VII: 2009/2010, z. 1: Archeologia, s. 443-447 ISSN 0076-5236 Andrzej Kuczkowski Wczesnośredniowieczny topór z Jeziora Bobięcińskiego, gm. Miastko, pow. Bytów
WCZESNOŚREDNIOWIECZNA CERAMIKA SZKLIWIONA Z CHEŁMA, WOJ. LUBELSKIE 1. WSTĘP
Archeologia Polski, t. XLIX: 2004, z. 1-2 PL ISSN 0003-8180 MICHAŁ AUCH WCZESNOŚREDNIOWIECZNA CERAMIKA SZKLIWIONA Z CHEŁMA, WOJ. LUBELSKIE 1. WSTĘP W całokształcie zagadnień, jakie związane są z różnymi
Chełm, r. Mgr Wojciech Mazurek SUB TERRA Badania Archeologiczne Ul. Szarych Szeregów 5a/ Chełm, Polska SPRAWOZDANIE
Chełm, 16.05.2017 r. Mgr Wojciech Mazurek SUB TERRA Badania Archeologiczne Ul. Szarych Szeregów 5a/26 22-100 Chełm, Polska SPRAWOZDANIE z realizacji usługi w postaci nadzorów archeologicznych przy pracach
BADANIA ARCHEOLOGICZNE NA STANOWISKU WCZESNOŚREDNIOWIECZNYM NR 52 W ZAWONI (POWIAT TRZEBNICKI), W 2009 ROKU
Śląskie Sprawozdania Archeologiczne Tom LIV, s. 207 221 Wrocław 2012 PAWEŁ KONCZEWSKI, ALEKSANDRA PANKIEWICZ BADANIA ARCHEOLOGICZNE NA STANOWISKU WCZESNOŚREDNIOWIECZNYM NR 52 W ZAWONI (POWIAT TRZEBNICKI),
BADANIA ARCHEOLOGICZNE NAD DOLNOŚLĄSKIM GÓRNICTWEM KRUSZCOWYM W LATACH
Nr 117 Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej Nr 117 Studia i Materiały Nr 32 2006 Stanisław FIRSZT* górnictwo kruszcowe, historia górnictwa, archeologia górnicza, Dolny Śląsk BADANIA
Język wykładowy polski
Nazwa przedmiotu ŚRODOWISKO NATURALNE W UJĘCIU HISTORYCZNYM Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Historyczno-Pedagogiczny/ Instytut Historii Kod ECTS Studia kierunek stopień tryb specjalność specjalizacja
CELE SZCZEGÓŁOWE - poznanie właściwości i rodzajów gliny - poznanie technik ceramicznych - usprawnianie koordynacji wzrokowo ruchowej
Scenariusz warsztatów garncarskich zorganizowanych dnia 4 lipca 2017 r. w ramach projektu "Pamięć przeszłości nadzieją jutra - ocalamy od zapomnienia ginące zawody i tradycje Roztocza dofinansowanego ze
Podczas prac wykopaliskowych odkryto 16 grobów szkieletowych oraz fundamenty budowli - kamienicy z początku XX w.
mgr Sławomir Górka Sprawozdanie z badań archeologicznych przeprowadzonych w Strzelcach Krajeńskich (pow. strzelecko-drezdenecki) w 2015 r. przy kościele pw. Matki Bożej Różańcowej (dawny kościół kolegiacki).
MIchAł STARSKI (PL )
światowit VIII (XLIX)/B 2009 2010 MIchAł STARSKI PuCK (KAMiENiCA PoD ZŁoTyM LWEM), WoJ. PoMoRSKiE. BADANiA W RoKu 2009 (PL.132 133 ) o d 3 sierpnia do 12 września 2009 roku prowadzono badania archeologiczne
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS. WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ WYSTĘPOWANIA BURZ W SZCZECINIE, ŁODZI, KRAKOWIE I NA KASPROWYM WIERCHU W LATAm
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPHICA PHYSICA 3, 1998 Zuzanna Bielec WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ WYSTĘPOWANIA BURZ W SZCZECINIE, ŁODZI, KRAKOWIE I NA KASPROWYM WIERCHU W LATAm 1954-1993 LONG-TERM VARIABILITY
DOMY SŁUPOWE KULTURY CERAMIKI WSTĘGOWEJ RYTEJ W OLSZANICY, POW. KRAKÓW
Sprawozdania Archeologiczne, t. X X I, 1969 SARUNAS MILISAUSKAS DOMY SŁUPOWE KULTURY CERAMIKI WSTĘGOWEJ RYTEJ W OLSZANICY, POW. KRAKÓW Stanowisko w Olszanicy położone jest na niewielkim lessowym wzniesieniu
DALSZE BADANIA W PRZYWOZIE, POW. WIELUŃ
Sprawozdania Archeologiczne, t XXI, 1969 TADEUSZ MAKIEWICZ DALSZE BADANIA W PRZYWOZIE, POW. WIELUŃ We wrześniu 1967 r. kontynuowano badania osady kultury wenedzkiej na stanowisku 1A w Przywozie, pow. Wieluń.
TERENY INTENSYWNEGO ROZWOJU OSADNICTWA. (w ramach prac nad planem zagospodarowania województwa dolnośląskiego) Luty
TERENY INTENSYWNEGO ROZWOJU OSADNICTWA (w ramach prac nad planem zagospodarowania województwa dolnośląskiego) Luty 2017 www.irt.wroc.pl OPRACOWANIE Instytut Rozwoju Terytorialnego ul. Świdnicka 12/16 50-068
Ceramika z osady południowo-zachodniej w Horodyszczu, gm. Wisznice, woj. lubelskie (stanowisko 3, wykop I)
Katarzyna Skrzyńska Ceramika z osady południowo-zachodniej w Horodyszczu, gm. Wisznice, woj. lubelskie (stanowisko 3, wykop I) Kompleks osadniczy w Horodyszczu, gm. Wisznice, woj. lubelskie jest jedynym
Późnośredniowieczne i nowożytne naczynia gliniane z Komorowa k. Warszawy
Tadeusz W. Morysiński Późnośredniowieczne i nowożytne naczynia gliniane z Komorowa k. Warszawy Celem tej pracy jest przedstawienie, choć w niewielkim zakresie, produkcji garncarskiej od końca XV do XVIII
OPIS PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) 3. Jednostka prowadząca przedmiot Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Archeologii
OPIS PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) 1. Nazwa przedmiotu/modułu w języku polskim Garncarstwo Słowiańszczyzny Zachodniej we wczesnym średniowieczu (VI-XIII w.) 2. Nazwa przedmiotu/modułu w języku
BADANIA ARCHEOLOGICZNE PROWADZONE W WIELICZCE NA STANOWISKU NR X W 1995 R
Sprawozdania Archeologiczne, t. 49, 1997 PL ISSN 0081-3834 JADWIGA DUDA BADANIA ARCHEOLOGICZNE PROWADZONE W WIELICZCE NA STANOWISKU NR X W 1995 R W dniach 19 VII - 19 VIII 1995 r. Muzeum Żup Krakowskich
SKARB HALSZTACKI Z MIEJSCOWOŚCI RZESZOTKOWO, POW. SIEDLCE
JACEK MIŚKIEWICZ SKARB HALSZTACKI Z MIEJSCOWOŚCI RZESZOTKOWO, POW. SIEDLCE W czerwcu 960 r. prof. Józef Mikulski z Siedlec zawiadomił Dyrekcję Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie o odkryciu
Τ AN AIS WYKOPALISKA NEKROPOLI ZACHODNIEJ - PIERWSZY SEZON BADAŃ
Tomasz Scholl przy współpracy Krzysztofa Misiewicza Τ AN AIS 1996 - WYKOPALISKA NEKROPOLI ZACHODNIEJ - PIERWSZY SEZON BADAŃ Na podstawie umowy o współpracy zawartej pomiędzy Instytutem Archeologii Uniwersytetu
MATERIAŁY ŚREDNIOWIECZNE I NOWOŻYTNE
Agata Sztyber Materiały średniowieczne i nowożytne Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych Materiały średniowieczne i nowożytne na trasie autostrady A4 w Małopolsce, Kraków 2014 s. 279-294 Agata
NOWOŻYTNY CMENTARZ PRZY KOŚCIELE ŚW. PIOTRA I PAWŁA NA OSTROWIE TUMSKIM WE WROCŁAWIU (LATA )
WRATISLAVIA ANTIQUA 17 NOWOŻYTNY CMENTARZ PRZY KOŚCIELE ŚW. PIOTRA I PAWŁA NA OSTROWIE TUMSKIM WE WROCŁAWIU (LATA 1621 1670) MODERN-TIME CHURCH OF ST PETER AND ST PAUL CEMETERY IN OSTRÓW TUMSKI, WROCŁAW
Studia i Materiały. Katarzyna Skowron* Siedliska, stanowisko 10 osada z wczesnej epoki żelaza. Siedliska, site no. 10 the Early Iron Age settlement
Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego Tom XXXVI, Rzeszów 2015, s. 121 142 DOI: 10.15584/misroa.2015.36.9 Studia i Materiały Katarzyna Skowron* Siedliska, stanowisko 10 osada z
Naczynia ze starszych faz okresu wczesnośredniowiecznego na stanowisku nr III w Chlebni, woj. mazowieckie (PI. 48)
Joanna Kaiaga Naczynia ze starszych faz okresu wczesnośredniowiecznego na stanowisku nr III w Chlebni, woj. mazowieckie (PI. 48) Stanowisko nr III w Chlebni, woj. mazowieckie (dawniej Grodzisk Mazowiecki,
OCENA MOŻLIWOŚCI ODSŁONIĘCIA WĄTKÓW CEGLANYCH SPOD TYNKÓW NA ELEWACJACH NIERUCHOMOŚCI ZLOKALIZOWANEJ PRZY UL. OGRODOWEJ 24 W ŁODZI
OCENA MOŻLIWOŚCI ODSŁONIĘCIA WĄTKÓW CEGLANYCH SPOD TYNKÓW NA ELEWACJACH NIERUCHOMOŚCI ZLOKALIZOWANEJ PRZY UL. OGRODOWEJ 24 W ŁODZI 2013 R. 1 Przedmiot ekspertyzy: Nieruchomość zlokalizowana w Łodzi przy
PEŁCZYSKA 2012 SPRAWOZDANIE Z BADAŃ W 2012 R.
Marcin Rudnicki PEŁCZYSKA 2012 SPRAWOZDANIE Z BADAŃ W 2012 R. Badania wykopaliskowe, które są przedmiotem niniejszego sprawozdania zostały przeprowadzone w dniach 06.08 31.08.2012 w obrębie wielokulturowego
(12) OPIS OCHRONNY WZORU PRZEMYSŁOWEGO
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS OCHRONNY WZORU PRZEMYSŁOWEGO (19) PL (11) 15211 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 14352 (22) Data zgłoszenia: 19.03.2009 (51) Klasyfikacja:
Irena Rodzik, 583298711; i.rodzik@cmm.pl
Bydgoszcz Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy 85-006 Bydgoszcz, ul. Gdańska 4 Lesław Cześnik Tel.: 525859804 leslaw.czesnik@muzeum.bydgoszcz.pl polichromowanej; konserwacja ceramiki,
Gulb, st. 1. Gmina Iława Powiat iławski AZP 28-51/9 Współrzędne geograficzne: N E
Gmina Iława Powiat iławski AZP 28-51/9 Współrzędne geograficzne: N 53 34 33 E 19 25 34 Katalog grodzisk Warmii i Mazur red. Zbigniew Kobyliński, Warszawa 2017 298 Ryc. 1. Grodzisko w Gulbiu, st. 1 na mapie
PRODUKCJA TERAKOT W TELL ATRIB W OKRESIE PTOLEMEJSKIM. Jesienią 1987 r. rozpoczęto kolejny sezon badań w Tell Atrib
Tomasz Scholl Uniwersytet Warszawski PRODUKCJA TERAKOT W TELL ATRIB W OKRESIE PTOLEMEJSKIM Jesienią 1987 r. rozpoczęto kolejny sezon badań w Tell Atrib prowadzonych przez Polską Stacje Archeologii Śródziemnomorskiej
Późnośredniowieczne importowane czarki typu Maigelein z terenu ziem polskich
http://dx.doi.org/10.18778/8088-325-3.17 Sebastian Siembora Późnośredniowieczne importowane czarki typu Maigelein z terenu ziem polskich Mianem czarek typu Maigelein określa się niewielkich rozmiarów szklane,
Rojewo, stan. 2 (7 AZP 50-14)
Rojewo, stan. 2 (7 AZP 50-14) Wyniki ratowniczych badań archeologicznych w związku z budową drogi ekspresowej S-3 Gorzów Wlkp. Międzyrzecz Płn Inwestor: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział
(12) OPIS OCHRONNY WZORU PRZEMYSŁOWEGO
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS OCHRONNY WZORU PRZEMYSŁOWEGO (19) PL (11) 15660 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 15450 (22) Data zgłoszenia: 05.10.2009 (51) Klasyfikacja:
Katalog wystawy w Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie
Katalog wystawy w Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie Gniezno 2015 Publikacja towarzysząca wystawie Dawna wytwórczość na ziemiach polskich zorganizowanej w dniach 29 kwietnia 4 października 2015
Ostatnia dekada XX w. w historii Błonia zapisze się jako okres ożywienia,
Katarzyna Meyza Błonie miasto, w świetle najnowszych obserwacji archeologicznych Ostatnia dekada XX w. w historii Błonia zapisze się jako okres ożywienia, czego dowodem są liczne inicjatywy tak w dziedzinie
BADANIA ARCHEOLOGICZNE NA ZAWODZIU W KALISZU W 1965 ROKU
IWONA DĄBROWSKA BADANIA ARCHEOLOGICZNE NA ZAWODZIU W KALISZU W 1965 ROKU Badania archeologiczne przeprowadzone na grodzisku na Zawodziu w Kaliszu w roku 1965 miały charakter prac uzupełniających. Prowadzono
Wpływ zawilgocenia ściany zewnętrznej budynku mieszkalnego na rozkład temperatur wewnętrznych
Wpływ zawilgocenia ściany zewnętrznej budynku mieszkalnego na rozkład temperatur wewnętrznych W wyniku programu badań transportu wilgoci i soli rozpuszczalnych w ścianach obiektów historycznych, przeprowadzono
Trzydniówka garncarska
Trzydniówka garncarska Trzydniówka garncarska to I stopień warsztatów praktycznej nauki zastosowania dawnych technologii garncarskich w pracowniach ceramicznych, w różnych typach szkół i ośrodków edukacyjno-wychowawczych.
zbiory Do najciekawszych materiałów należy zaliczyć:
zbiory W chwili obecnej zasoby Działu Archeologii, to ponad 25 tysięcy zabytków o walorach ekspozycyjnych, z różnych epok i okresów. Do najstarszych należą przedmioty wykonane z kamienia i krzemienia,
PIERWSZE ŚLADY OSADNICTWA KULTURY CERAMIKI GRZEBYKOWO-DOŁKOWEJ W POLSCE POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ
Sprawozdania Archeologiczne, t. XLII, 1990 PL ISSN 0081-3834 SYLWESTER CZOPEK PIERWSZE ŚLADY OSADNICTWA KULTURY CERAMIKI GRZEBYKOWO-DOŁKOWEJ W POLSCE POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ W dotychczasowych pracach na
Wykaz publikacji Mgr Józef Niedźwiedź
Wykaz publikacji Mgr Józef Niedźwiedź http://jozefniedzwiedz.cba.pl/wydawnictwa.html A. ARCHEOLOGIA 1. Kokowski A., Niedźwiedź J. 1984, Łuszczów stan. 1, gm. Uchanie, woj. zamojskie, Sprawozdania z badań
(12) OPI S OCHRONN Y WZORU PRZEMYSŁOWEGO
(12) OPI S OCHRONN Y WZORU PRZEMYSŁOWEGO (19) PL (11)3637 (21) Nume r zgłoszenia: 71 9 (51) Klasyfikacja : 09-03 (22) Dat a zgłoszenia: 13.02.200 2 (54) Pojemni k (45) O udzieleni u praw a z rejestracj
PUCK (DZIAŁKA NR 123), WOJ. POMORSKIE. BADANIA W LATACH
ŚWIatoWIt IX (L)/B 2011 karolina BLusIeWIcZ PUCK (DZIAŁKA NR 123), WOJ. POMORSKIE. BADANIA W LATACH 2010 2011 D ziałka miejska nr 123 usytuowany jest w obrębie stanowiska archeologicznego nr 1 (azp 04-42/31)
PÓŹNOŚREDNIOWIECZNY WODOCIĄG Z WYKOPALISK PRZY UL. KAZIMIERZA WIELKIEGO WE WROCŁAWIU
Śląskie Sprawozdania Archeologiczne Tom 56, s. 283-300 Wrocław 2014 Radosław Biel a, Kamil Serwatka b PÓŹNOŚREDNIOWIECZNY WODOCIĄG Z WYKOPALISK PRZY UL. KAZIMIERZA WIELKIEGO WE WROCŁAWIU Abstract: This
(12) OPI S OCHRONN Y WZORU PRZEMYSŁOWEGO
(12) OPI S OCHRONN Y WZORU PRZEMYSŁOWEGO (19) PL (11)Rp.1349 (21) Numer zgłoszenia: 1979 5 (51) Klasyfikacja : 09-01 (22) Dat a zgłoszenia: 18.04.200 0 (54) Kube k n a danie obiadowe (73) Uprawnion y z
M a riu sz M atyaszew ski
Archeologia Polski Środkowowschodniej, t. IV, 1999 M a riu sz M atyaszew ski W y n i k i n a d z o r ó w a r c h e o l o g i c z n y c h p r z e p r o w a d z o n y c h w o b r ę b i e p o d w ó r z a
(12) OPI S OCHRONNY WZORU PRZEMYSŁOWEGO
(12) OPI S OCHRONNY WZORU PRZEMYSŁOWEGO (19) PL (11)454 4 (21) Nume r zgłoszenia: 906 (51) Klasyfikacja : 07-01 (22) Dat a zgłoszenia: 25.03.2002 (54) Zesta w kawow y (30) Pierwszeństwo : 24.09.2001 (PL)
Raport z cen korepetycji w Polsce 2016/2017. Na podstawie cen z serwisu e-korepetycje.net
Raport z cen korepetycji w Polsce 2016/2017 Na podstawie cen z serwisu e-korepetycje.net Spis treści WSTĘP... 3 ZAŁOŻENIA DO RAPORTU... 3 ANALIZA WOJEWÓDZTW... 3 Województwo dolnośląskie... 5 Województwo
OPRACOWANIE WYNIKÓW BADAŃ
PEPŁOWO 12 Obszar AZP nr 36-61 Nr st. na obszarze 6 Nr st. w miejscowości 12 RATOWNICZE BADANIA ARCHEOLOGICZNE W OBRĘBIE INWESTYCJI: BUDOWA DROGI EKSPRESOWEJ S-7 NA ODCINKU NIDZICA- NAPIERKI WRZESIEŃ 2011
Tomasz Gralak BIBLIOGRAFIA
Tomasz Gralak BIBLIOGRAFIA 1996 1. Konczewski P., Dąbrowa T., Opalińska M., Gralak T., Kwaśnica K., Żuchliński P. Osada kultury łużyckiej Ślęża Plasterki, woj. Wrocławskie, Śląskie Sprawozdania Archeologiczne,
3 OPIS OCHRONNY PL 61879
EGZEMPLARZ ARCHIWALNY RZECZPOSPOLITA POLSKA 3 OPIS OCHRONNY PL 61879 WZORU UŻYTKOWEGO Y1 (l\\ Numer zgłoszenia: 112369 @ Intel7: Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej @ Data zgłoszenia: 13.07.2001
WYNIKI BADAŃ OSADY Z OKRESU PÓŹNORZYMSKIEGO W DROCHLINIE, WOJ. CZĘSTOCHOWA, STAN. 3
Sprawozdania Archeologiczne, t. XL, 1988 PL ISSN 0081-3834 PIOTR KACZANOWSKI, RENATA MADYDA-LEGUTKO WYNIKI BADAŃ OSADY Z OKRESU PÓŹNORZYMSKIEGO W DROCHLINIE, WOJ. CZĘSTOCHOWA, STAN. 3 Podczas prac wykopaliskowych
@ Data zgłoszenia:
RZECZPOSPOLITA POLSKA EGZEMPLARZ ARCHIWALNY 3 OPIS OCHRONNY PL 60197 WZORU UŻYTKOWEGO 13) Y1 \2\) Numer zgłoszenia: 109776 5i) Intel7: Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej @ Data zgłoszenia: 17.06.1999
A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S. Elżbieta D ziubek
A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S FOLIA ARCHAEOLOG1CA 22, 1998 Elżbieta D ziubek CERAMIKA NACZYNIOWA Z ZAMKU RYCERSKIEGO W SADŁO WIE, GM. RYPIN, W OJ. WŁOCŁAWSKIE INFORM ACJE W STĘPNE
ZAŁĄCZNIK NR 2a SZCZEGÓŁOWA WYCENA
ZAŁĄCZNIK NR a SZCZEGÓŁOWA WYCENA LP. NAZWA PRODUKTU warnik do wody zestaw przyborów kuchennych 3 pojemnik GN / OPIS PRODUKTU ILOŚĆ CENA NETTO wykonany ze stali nierdzewnej o pojemności 0 l 5*[H] 60 30
EGZEMPLARZ ARCHIWALNY
RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12,OPIS OCHRONNY WZORU UŻYTKOWEGO (21) Numer zgłoszenia: 114017 (22) Data zgłoszenia: 16.04.2003 EGZEMPLARZ ARCHIWALNY (19) PL (n)62731
Białoruś. Banknoty. Monety. Jednostka pieniężna i jej podział: Rubel (BYN) 1 rubel = 100 kopiejek. Wartość nominalna 5 rubli
BIAŁORUŚ Białoruś Jednostka pieniężna i jej podział: Rubel (BYN) 1 rubel = 100 kopiejek Banknoty Wartość nominalna 5 rubli B/1 10 rubli B/2 20 rubli B/3 50 rubli B/4 100 rubli B/5 200 rubli B/6 500 rubli
Muzeum Historyczne Warszawa, 26 sierpnia 2013 r. w Ogrodzie Krasińskich. w lipcu 2013 r.
Muzeum Historyczne Warszawa, 26 sierpnia 2013 r. m. st. Warszawy Dział Archeologiczny Katarzyna Meyza Informacja 1 na temat prac archeologicznych przeprowadzonych na terenie wzgórza widokowego z kaskadą
WSTĘPNE REZULTATY RATOWNICZYCH BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH PRZEPROWADZONYCH NA STANOWISKU NR 4 W ŻARACH (WYKOP IV), WOJ. LUBUSKIE WSTĘP
SPRAWOZDANIA ARCHEOLOGICZNE, T. 54, 2002 PL ISNN 0081-3834 PIOTR DZIEDZIC WSTĘPNE REZULTATY RATOWNICZYCH BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH PRZEPROWADZONYCH NA STANOWISKU NR 4 W ŻARACH (WYKOP IV), WOJ. LUBUSKIE WSTĘP
(12) O P IS O C H R O N N Y W Z O R U P R Z E M Y S Ł O W E G O
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) O P IS O C H R O N N Y W Z O R U P R Z E M Y S Ł O W E G O (19) P L (11) 1 6 0 2 4 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia' 15320 (22) Data zgłoszenia:
DOMNIEMANY GRÓB ŚRODKOWOEUROPEJSKIEGO HORYZONTU KULTURY CERAMIKI SZNUROWEJ Z RACIBORZA - STAREJ WSI
Sprawozdania Archeologiczne, t. 50, 1998 PL ISSN 0081-3834 MAŁGORZATA KURGAN-PRZYBYLSKA DOMNIEMANY GRÓB ŚRODKOWOEUROPEJSKIEGO HORYZONTU KULTURY CERAMIKI SZNUROWEJ Z RACIBORZA - STAREJ WSI W 1983 roku podczas
OBOZOWISKA, OSADY, WSIE. WROCŁAW WIDAWA 17
OBOZOWISKA, OSADY, WSIE. WROCŁAW WIDAWA 17 UNIWERSYTET WROCŁAWSKI Instytut Archeologii OBOZOWISKA, OSADY, WSIE. WROCŁAW WIDAWA 17 REDAKCJA MIROSŁAW MASOJĆ WROCŁAW 2014 Recenzent: prof. dr hab. Michał
Sprawozdania Archeologiczne, t. XLI, 1990 PL ISSN 0081-3834 BARBARA BARGIEŁ, MAREK FLOREK GRÓB KULTURY ZŁOCKIEJ W STARYM GARBOWIE NA STAN. 3, WOJ. TARNOBRZEG w styczniu 1987 r. Biuro Badań i Dokumentacji
Wykaz mikrofilmów [1]
[1] Mikrofilmy z zespołów z zasobu Archiwum Państwowego : 1 Urzędy Stanu Cywilnego Księgi urodzeń, małżeństw 2 Księstwo Brzesko-Legnicko-Wołowskie 3 Księstwo Głogowskie dokumenty 7 Księstwo Oleśnickie
Załącznik nr 1 do ogłoszenia Wykonanie usług i dostaw materiałów na wystawę na Zamku Piastowskim w Raciborzu w ramach projektu "Kuchnia i kultura
Załącznik nr 1 do ogłoszenia Wykonanie usług i dostaw materiałów na wystawę na Zamku Piastowskim w Raciborzu w ramach projektu "Kuchnia i kultura kulinarna na książęcych dworach średniowiecznych w Opawie
PL B1. ZELMER MARKET SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Rzeszów, PL BUP 18/09
PL 214420 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 214420 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 384487 (22) Data zgłoszenia: 18.02.2008 (51) Int.Cl.
Archeologia Jeziora Powidzkiego. redakcja naukowa Andrzej Pydyn
Archeologia Jeziora Powidzkiego redakcja naukowa Andrzej Pydyn Toruń 2010 Spis treści Lista autorów... 9 Wstęp... 11 Andrzej Pydyn Archeologiczne penetracje podwodne strefy przybrzeżnej Jeziora Powidzkiego...
Deszczno, stan. 10 (135 AZP 46-12)
Deszczno, stan. 10 (135 AZP 46-12) Wyniki ratowniczych badań archeologicznych w związku z budową drogi ekspresowej S3 Gorzów Wlkp. Międzyrzecz Płn Inwestor: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad
A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S. K rzysztof Walenia
A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S FOLIA ARCHAEOLOGICA 20, 1996 K rzysztof Walenia NOWE M ATERIAŁY Z TZW. FAZY W IELKO WIEJSKIEJ W O RLIKU, GM. BRUSY, STANOW ISKO 4 Zagadnienie wyodrębnienia
SPECYFIKACJA DOSTAWY SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA
ZAŁĄCZNIK NR SPECYFIKACJA DOSTAWY SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Ilekroć w dokumentacji Zamawiający używa nazw handlowych to dopuszczalne jest wówczas złożenie oferty, w której wskazane są inne
NACZYNIA STOŁOWE. Opracował: mgr Jakub Pleskacz
Opracował: mgr Jakub Pleskacz NACZYNIA CERAMICZNE Wyroby ceramiczne to największa grupa naczyń stołowych. Do ich produkcji wykorzystuje się: porcelanę - masę ceramiczną używaną m.in. do wyrobu delikatnych
Ogólnopolskie Spotkania Garncarskie. Ogólnopolskie Spotkania Garncarskie
04 lipiec 2013-06 lipiec 2013 Czas wydarzenia: 04 lipiec 2013-06 lipiec 2013 Strona 1 z 6 Strona 2 z 6 Strona 3 z 6 Strona 4 z 6 Miejsce organizacji - Łążek Garncarski Organizator - Muzeum Regionalne w
Raport z cen korepetycji w Polsce Na podstawie cen z serwisu e-korepetycje.net
Raport z cen korepetycji w Polsce 2016 Na podstawie cen z serwisu e-korepetycje.net Spis treści WSTĘP... 3 ZAŁOŻENIA DO RAPORTU... 3 ANALIZA WOJEWÓDZTW... 3 Województwo dolnośląskie... 6 Województwo kujawsko-pomorskie...
WYNIKI BADAN ARCHEOLOGICZNYCH PRZEPROWADZONYCH NA TERENIE WIELICZKI W 1965 ROKU
WYNIKI BADAN ARCHEOLOGICZNYCH PRZEPROWADZONYCH NA TERENIE WIELICZKI W 1965 ROKU Prace wykopaliskowe, prowadzone w 1965 r. na obszarze Wieliczki z ramienia Muzeum Żup Krakowskich, stanowiły kontynuację
(12) OPI S OCHRONN Y WZORU PRZEMYSŁOWEGO
(12) OPI S OCHRONN Y WZORU PRZEMYSŁOWEGO (19) PL (11)554 9 (21) Numer zgłoszenia: 254 7 (51) Klasyfikacja : 21-03 (22) Data zgłoszenia: 21.02.200 3 (54) Automa t do gier losowyc h (73) Uprawnion y z rejestracj
(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11)
RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 184035 (21 ) Numer zgłoszenia: 322833 (22) Data zgłoszenia: 23.10.1997 (13) B1 (51) IntCl7: A47B 57/48 A47B
Modernistyczne Śródmieście decyzją Prezydenta RP Pomnikiem Historii
Modernistyczne Śródmieście decyzją Prezydenta RP Pomnikiem Historii Prezydent RP Bronisław Komorowski uznał układ urbanistyczny śródmieścia Gdyni za Pomnik Historii - to najwyższe krajowe wyróżnienie nadawane