STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY MASZEWO

Transkrypt

1

2

3

4 ZARZĄD GMINY MASZEWO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY MASZEWO UCHWALONE UCHWAŁĄ NR XXVI/158/01 RADY GMINY MASZEWO Z DNIA 24 KWIETNIA 2001 R. ZIELONA GÓRA 2001r PRACOWNIA PROJEKTOWA B R A N I B O R S K A Zielona Góra ul. Osiedlowa 2 B

5 SPIS TREŚCI I INFORMACJE WPROWADZAJĄCE 1. Podstawa prawna opracowania. 2. Jednostka projektowa. 3. Charakterystyka prawna Studium Wykorzystane materiały. II DIAGNOZA STANU ZAGOSPODAROWANIA I UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY 1. Uwarunkowania zewnętrzne. 2. Uwarunkowania rozwoju wynikające z wewnętrznej struktury społeczno gospodarczej. 2.1.Uwarunkowania społeczno gospodarcze. Ludność i zatrudnienie. Sieć osadnicza. Zasoby mieszkaniowe. Infrastruktura społeczna Rolnictwo. Leśnictwo Uwarunkowania wynikające ze stanu wyposaŝenia w infrastrukturę techniczną. Zaopatrzenie w wodę. Gospodarka ściekowa. Gospodarka odpadami. Elektroenergetyka. Telekomunikacja. Komunikacja drogowa Uwarunkowania wynikające ze stanu środowiska przyrodniczego. Rzeźba terenu. Budowa geologiczna i surowce mineralne. Wody powierzchniowe i wgłębne. Obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Szata roślinna i świat zwierząt. Klimat, higiena atmosfery. Obszary i obiekty podlegające ochronie. Tereny zalewowe rzeki Odry. Obiekty degradujące środowisko naturalne. Synteza uwarunkowań stanu środowiska przyrodniczego. 2.4.Uwarunkowania wynikające z ochrony wartości kulturowych. 3. Uwarunkowania rozwoju gminy Synteza MoŜliwości rozwojowe i preferencje Ograniczenie rozwoju bariery 3.3. Konflikty i zagroŝenia 3.4. Podstawowe informacje statystyczne o gminie.

6 III KIERUNKI I POLITYKA PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA GMINY. 1. Cele rozwoju przestrzennego. 2. Kierunki rozwoju przestrzennego 2.1. Ochrona środowiska przyrodniczego. Obszary objęte ochroną prawną na podstawie przepisów szczególnych. Obszary i elementy środowiska przyrodniczego wymagające ochrony. Ekosystemy leśne Ochrona wartości kulturowych. 3. Kierunki rozwoju społeczno gospodarczego Cele rozwoju społeczno gospodarczego Ludność i problematyka społeczna Przekształcenie struktury społeczno gospodarczej. Funkcja turystyczno rekreacyjna. Funkcja rolnicza. Gospodarka leśna. 4. Kierunki przemian struktury funkcjonalno przestrzennej Strefy polityki przestrzennej Strefa osadnictwa wiejskiego Strefa produkcji rolnej Strefa rekreacyjno turystyczna Strefa kompleksów leśnych Strefa usługowo produkcyjna Proponowane tereny ofertowe. 5. Rozwój komunikacji. 6. Rozwój infrastruktury technicznej. Zaopatrzenie w wodę. Gospodarka ściekowa. Gospodarka odpadami. Zaopatrzenie w gaz. Elektroenergetyka. 7. Zasady kształtowania polityki przestrzennej. 8. Tereny wymagające sporządzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. 9. Wnioski do planu województwa lubuskiego. IV DOKUMENTACJA FORMALNO PRAWNA Wnioski do Studium. Opinie do studium.

7 I INFORMACJE WPROWADZAJĄCE 1. Podstawa prawna opracowania. Podstawą do opracowania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy są następujące uregulowania prawne: - art. 6 Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity Dz. U. Nr 15, poz. 139 z późn. zm. z 1999 r.); - Uchwała Nr IX/55/99 Rady Gminy Maszewo z dnia 8 czerwca 1999 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Maszewo 2. Jednostka projektowa. Pracownia Projektowa BRANIBORSKA w Zielonej Górze, ul. Osiedlowa 2 B Zespół autorski: mgr inŝ. architekt Bogusław Jaskułowski główny projektant mgr Edward Gąsior współautor opracowania mgr inŝ. Bernadeta Krzysztofik zagadnienia infrastruktury technicznej techn. bud. Aleksandra Martin wizualizacja komputerowa techn. bud Wioletta Wicińska opracowanie graficzne techn. bud. Teresa Wójcicka opracowanie graficzne Daria Wójcicka opracowanie graficzne współpraca ze strony Urzędu Gminy inŝ. Jan Hańćka Roman Rękawek 3. Charakterystyka prawna Studium... Zgodnie z ustawą o zagospodarowaniu przestrzennym studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jest opracowaniem o charakterze strategicznym, określającym zasady rozwoju przestrzennego gminy z uwzględnieniem zarówno lokalnych i zewnętrznych uwarunkowań. Studium uwzględnia więc uwarunkowania wynikające z dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu, występowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów szczególnych, stanu środowiska przyrodniczego i kulturowego, prawa własności gruntów oraz zadań słuŝących realizacji ponadlokalnych celów publicznych. Uwzględnia takŝe uwarunkowania, cele i kierunki polityki przestrzennej państwa. Zasób informacji oraz ustalenia polityki przestrzennej zawarte w Studium... słuŝą przede wszystkim jako podstawa sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, sporządzania programów gospodarczych lub ofert inwestycyjnych. Studium nie jest w przeciwieństwie do planu miejscowego zagospodarowania przestrzennego, aktem ustanawiającym przepisy gminne nie ma mocy aktu powszechnie obowiązującego. Studium składa się z następujących zasadniczych części:

8 1) Część opisowa diagnoza stanu zagospodarowania i uwarunkowania rozwoju gminy; kierunki zagospodarowania przestrzennego; cele polityki przestrzennej. 2) Część graficzna wartość zasobów środowiska przyrodniczego fizjografia 1:25.000; rolnicza przestrzeń produkcyjna bonitacja gleb 1: wartość zasobów środowiska przyrodniczego rzeźba terenu 1: uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego - 1: kierunki zagospodarowania przestrzennego - zasady polityki przestrzennej 1: ) Część formalno prawna. Dotychczasową politykę przestrzenną gminy regulowały następujące plany miejscowe: - miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego gminy Maszewo, uchwalony Uchwałą nr VII/24/90 Rady Gminy Maszewo z dnia 28 grudnia 1990 r. (Dz. U. Woj. Zielonogórskiego Nr 2, poz. 24 z 1991 r.), z wprowadzonymi później zmianami uchwalonymi Uchwałą nr XIII/44/91 Rady Gminy Maszewo z dnia 17 maja 1991 r. oraz Uchwałą nr XXVIII/143/93 Rady Gminy Maszewo z dnia 23 lutego 1993 r. 4. Wykorzystane materiały. - Inwentaryzacja przyrodnicza gminy Maszewo Opracowali: Oleg Sanocki, Kalina Sanocka Gubin 1992 r. - Opracowanie fizjograficzne gminy Maszewo TUP Zakład Planowania Przestrzennego Wrocław 1988 r. - Rocznik statystyczny województwa lubuskiego 2000 r Urząd Statystyczny w Zielonej Górze - Koncepcja rozwiązania gospodarki wodno ściekowej dla gminy Maszewo Przedsiębiorstwo InŜynierii Środowiska ESKO Zielona Góra 2000 r. - Miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego gminy Maszewo Zielona Góra 1990 r., uchwalony uchwałą Gminnej Rady Narodowej Nr VII/32/90 z dnia 26 kwietnia 1990 r. - Strategia województwa lubuskiego - Zabytki województwa zielonogórskiego Stanisław Kowalski LTN zielona Góra 1987 r. - Zasoby kulturowe województwa zielonogórskiego - Krzesiński Park Krajobrazowy Liga Ochrony Przyrody, Zielona Góra - Program zagospodarowania Odry Zielona Wstęga Odra Nysa, Projekt WWF 1997 r. - Stan środowiska w województwie lubuskim w latach , Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska Zielona Góra1999 r. - Prognoza ludności Polski wg województw do 2030 r. Urząd Statystyczny Zielona Góra - Materiały inwentaryzacyjne oraz informacje Urzędu Gminy Maszewo

9 II DIAGNOZA STANU ZAGOSPODAROWANIA I UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY 1. Uwarunkowania zewnętrzne. Gmina Maszewo połoŝona jest w środkowo zachodniej części województwa lubuskiego i zalicza się do grupy gmin duŝych powierzchniowo (214 km²), co przy niewielkiej liczbie ludności ją zamieszkującej (3.097 w 1999r) powoduje, Ŝe Maszewo, obok takich gmin jak Bytnica i Brody, posiada najniŝsze zaludnienie 14 osób na 1 km² (Bytnica 13 osób /1 km², Brody 16 osób/1 km²). Średnie zaludnienie dla gmin wiejskich w regionie lubuskim wynosi 31 osób /1 km². Cechą wyróŝniającą gminę w skali województwa jest jej bardzo duŝe zalesienie, wynoszące 66,3% powierzchni (województwo 48,9%). Administracyjnie gmina połoŝona jest w powiecie krośnieńskim. Graniczy z następującymi gminami: - od zachodu z gminą Cybinka; - od północy z gminą Torzym; - od wschodu z gminą Bytnica; - od południa z gminami Gubin i Krosno Odrzańskie. Oceniając uwarunkowania rozwoju gminy wynikające z jej połoŝenia w regionie lubuskim, a wcześniej w województwie zielonogórskim, podkreślić naleŝy bardzo specyficzne cechy z tego wynikające a mianowicie: - peryferyjność połoŝenia w stosunku do najbardziej zurbanizowanych i dynamicznie rozwijających się obszarów województwa (rejon zielonogórsko nowosolski); - połoŝenie w strefie przygranicznej, charakteryzującej się w całym powojennym okresie, aŝ do 1990 roku gorszymi warunkami społeczno gospodarczego rozwoju, w porównaniu z innymi częściami województwa oraz całkowitym odcięciem i zamknięciem się na współpracę w kierunku zachodnim (bariera granicy państwowej); - połoŝenie geograficzne gminy ograniczające ją komunikacyjnie od strony południowej przez rzekę Odrę, stanowiło istotne utrudnienie w dostępności do obszaru gminy. Droga krajowa nr 29 (Zielona Góra Słubice) nie miała w przeszłości gospodarczego znaczenia i nie spełniała takiej roli jaką pełni obecnie. Jest pytanie, w jakim stopniu sytuacja gminy wynikająca z jej połoŝenia zmieniła się w latach 90 tych. OtóŜ jest jedna zasadnicza zmiana polegająca na tym, Ŝe strefa nadgraniczna z racji swojego usytuowania stała się obszarem atrakcyjnym dla rozwoju i lokalizacji działalności gospodarczej. Pojawiło się określenie tzw. renty granicy traktowanej nie jak w przeszłości w kategorii utrudnień, lecz jako szansa i źródło korzyści. Zmieniła się równieŝ funkcja istniejącej drogi krajowej nr 29, która ma szansę stać się osią rozwojową, nie tylko na obszarze gminy Maszewo. Dla osiągnięcia pełnego efektu z tytułu połoŝenia gminy w obszarze przygranicznym, musi nastąpić dalsze udroŝnienie granicy, co jest podstawowym warunkiem w nawiązywaniu nie tylko kontaktów gospodarczych, lecz takŝe międzyludzkich, turystycznych itp. Działania samorządów w rejonie przygranicznym winny zmierzać do próby odtworzenia lokalnych przejść granicznych z okresu z przed 1945 roku (Urad, Kłopot, Kosarzyn-Ratzdorf), co w znacznym stopniu w warunkach zintegrowanej Europy i likwidacji polsko niemieckiej granicy, umoŝliwiłoby wzmocnienie więzi gospodarczych i kulturowych w tworzącym się lubusko brandenburskim obszarze gospodarczym. Czynnikiem sprzyjającym rozwojowi partnerskich stosunków ze stroną niemiecką, jest takŝe przynaleŝność Maszewa do Euroregionu Sprewa Nysa Bóbr.

10 Nadrzędnym celem Euroregionu, zgodnie z podpisaną umową, jest wszechstronna dzialalność na rzecz rozwoju i integracji obszarów przygranicznych obu państw. W ramach tej struktury organizacyjnej Maszewo rozwija partnerską współpracę z gminą Welzof (Cottbus). Nawiązane kontakty winny w efekcie znaleźć przełoŝenie na rozwój współpracy i działań przynoszących obu stronom wymierne korzyści gospodarcze. 2. Uwarunkowania rozwoju wynikające z wewnętrznej struktury społeczno gospodarczej gminy. Obecny stan zagospodarowania gminy ukształtował się w wyniku złoŝonych procesów politycznych, społecznych i gospodarczych jakie miały tu miejsce w minionym juŝ XX wieku. Wydaje się jednak, Ŝe decydującymi warunkami, które ukształtowały dzisiejszy wizerunek gminy to: - uwarunkowanie przyrodnicze tego obszaru; - usytuowanie gminy w strefie leśno rolnej województwa, poza zasięgiem oddziaływania administracyjno gospodarczych ośrodków miejskich. W statystycznym wymiarze obszar gminy charakteryzują następujące wskaźniki: - powierzchnia gminy ha - powierzchnia leśna ha - stopień zalesienia 66,3 % - udział uŝytków rolnych 26,4 % - udział gleb V i VI klasy w uŝytkach rolnych 59,5 % - udział gleb III klasy 6,7 % - liczba ludności (1999 r.) - gęstość zaludnienia - 14 osób/1 km² - liczba mieszkańców wsi Maszewo 485 osób - stopa przyrostu naturalnego 0,0 % (1999 r.) - saldo migracji ludności - +5 (1999 r.) - stopa bezrobocia 16,5% - pracujący w gospodarce narodowej bez jednostek, w których liczba pracujących wynosi mniej niŝ 5 osób pracujący w przemyśle 2 - podmioty gospodarcze wg sektorów w tym prywatne 141 Generalne wnioski wynikające z powyŝszego zestawienia, są następujące: - dotychczasowy rozwój gminy opierał się na funkcji rolniczo - leśnej. Nie były to jednak podstawy do intensywnego rozwoju gospodarki rolnej i leśnej w gminie, albowiem oba działy opierają się na ubogich zasobach środowiska przyrodniczego. Zarówno rolnictwo jak i leśnictwo gospodarują na słabych bielicowych glebach, które w uŝytkach rolnych stanowią około 2/3 powierzchni, a łącznie z glebami IV klasy bonitacyjnej aŝ około 93% powierzchni uŝytków rolnych. Drzewostan leśny, mimo zajmowania duŝych powierzchni, zdominowany jest przez monokulturę sosny, a jego struktura wykazuje znaczną przewagę grupy wiekowej do 60 lat około 67% powierzchni. Z tego teŝ względu bogactwo lasów nie wpłynęło zupełnie na rozwój przemysłu drzewnego na tym terenie, ani na przetwórstwo runa leśnego. Pozytywną cechą wykorzystania przyrodniczych walorów środowiska jest gospodarka rybacka, która po sprywatyzowaniu ma realne szansę dalszej intensyfikacji,

11 - brak udokumentowanych złóŝ surowców mineralnych nie sprzyjało rozwojowi przemysłu; - obecna dekoniunktura w rolnictwie, w szczególności upadek państwowych gospodarstw rolnych, które gospodarowały na około 50% powierzchni uŝytków rolnych oraz rozdrobniona struktura gospodarstw chłopskich wpłynęły znacząco na wzrost bezrobocia. Zatrudnienie w rolnictwie będzie wykazywało dalszą tendencję spadkową, co jest w zasadzie zgodne z ogólnym trendem krajowym. Sytuacja taka wymaga jednak określenia nowej roli i zadań dla rozwoju obszarów wiejskich; - znacząca przewaga terenów leśnych nie sprzyjała rozwojowi sieci osadniczej. Przestrzenne jej rozmieszczenie ściśle wiąŝe się z układem dwóch głównych tras komunikacyjnych: drogi krajowej nr 29, drogi wojewódzkiej nr 138oraz ze strefą krawędziową doliny rzeki Odry. PrzewaŜają wsie niewielkie, poniŝej 100 mieszkańców 5 wsi i od mieszkańców 5 wsi (łącznie 62,5% wsi poniŝej 200 mieszkańców); - w istniejącej, dość trudnej sytuacji gospodarczej największym atutem umoŝliwiającym stworzenie podstaw aktywizacji i rozwoju gospodarczego gminy, są atrakcyjne walory środowiska naturalnego, stwarzające warunki do rozwoju zróŝnicowanych form turystyki i wypoczynku (obsługa ruchu kołowego przy trasie nr 29, agroturystyka, zabudowa letniskowa i turystyka wędrówkowa rowerowa, turystyczne wykorzystanie rzeki Odry). Aktywizacja terenów wiejskich w oparciu o rozwój usług dla rolnictwa oraz przetwórstwa rolno spoŝywczego, szukanie form współpracy gospodarczej wykorzystując bliskie sąsiedztwo z partnerami po zachodniej stronie granicy. Główną barierą dla rozwoju społeczno gospodarczego gminy to brak kanalizacji i oczyszczalni ścieków Uwarunkowania społeczno gospodarcze Ludność i zatrudnienie Analiza procesów demograficznych i poznanie trendów zachodzących zmian, stanowi waŝny element określający moŝliwości i dynamikę zachodzących przemian społeczno gospodarczych w gminie. Zmiany w zaludnieniu obszaru gminy w latach są stosunkowo niewielkie, co wskazuje na utrzymującą się stabilność zjawisk demograficznych będących pochodną i odbiciem sytuacji gospodarczej w analizowanym okresie. Rozwój ludności gminy w latach Lata Ludność ogółem Stopa przyrostu naturalnego ,5 % 11,5 % 6,2 % 2,6 % 5,7 % 0,0 % Saldo migracji zewnętrznej Spadek liczebny ludności w okresie 20 lat o ca 0,2 tyś. osób, uznać naleŝy w zasadzie za stan raczej stabilny, choć nie wskazujący oczywiście na rozwój nie tylko ludności w gminie, lecz równieŝ na rozwój gospodarczy. Stan liczebny ludności gminy

12 kształtują dwa podstawowe czynniki: przyrost naturalny ludności oraz saldo migracji wędrówkowej. Oba czynniki zmieniają się na niekorzyść. Systematyczne następuje spadek stopy przyrostu naturalnego z poziomu 16,5 % w 1978 roku do 0,0 % w 1999 roku. Natomiast saldo migracji ludności w całym analizowanym okresie było ujemne, tzn. przewaŝały wymeldowania na pobyt stały z terenu gminy nad zameldowaniami. Rozmieszczenie ludności w gminie. Lp. Miejscowość 1978 r r r r Bytomiec Chlebów Gęstowice Granice Korczyców Lubogoszcz Maszewo Miłów Połęcko Radomicko Rybaki Rzeczyca Siedlisko Skarbona Skórzyn Trzebiechów RAZEM Prognozy rozwoju liczby ludności na najbliŝsze 10-lecie nie są takŝe optymistyczne z względu na to, Ŝe przewiduje się dalszy spadek przyrostu naturalnego ludności. Jest to tendencja, która jest zjawiskiem powszechnym w skali kraju, a więc i w regionie lubuskim, w związku z czym liczba ludności gminy na lata będzie raczej malała, a w najlepszym przypadku będzie utrzymywała się na poziomie 2000 roku. Prognoza rozwoju ludności gminy do 2020 roku r 2000 r r r. Liczby % Liczby % liczby % liczby % , , , ,7 Prognoza ludności do 2020 roku opracowana została w oparciu o dane z Rocznika Statystycznego Województwa Lubuskiego 2000, Urząd Statystyczny w Zielonej Górze. Istotnym elementem mającym znaczący wpływ na sytuację społeczną i gospodarczą w gminie jest struktura wieku ludności, a przede wszystkim zmieniające się relacje trzech podstawowych grup funkcjonalnych, tzn. grupy przedprodukcyjnej (0 17 lat), produkcyjnej (18 59/64 lat) i poprodukcyjnej (powyŝej 60 i 65 lat). Zmiany w strukturze wieku ludności

13 wiek przedprodukcyjny wiek produkcyjny wiek poprodukcyjny 1999 r 2010 r 2020 r. w liczbach % w liczbach % w liczbach % , , , , , , , , ,6 Razem , , ,0 W stosunku do stanu wyjściowego (1999 r.), okres perspektywiczny będzie się charakteryzował następującymi trendami: - stałym liczebnym spadkiem dzieci i młodzieŝy (z 829 do 643); - utrzymującą się liczbą grupy ludności wieku produkcyjnego na poziomie osób: - stałym wzrostem liczby ludności starszej tzn. w wieku poprodukcyjnym 33,0%. Ze względu na niewielką, ogólną liczbę ludności w gminie, skala zmian strukturalnych nie będzie zbyt odczuwalnie rzutowała na kształtowanie się sytuacji społeczno gospodarczej. Okresem trudnym do przetrwania będą najbliŝsze lata, kiedy to nastąpi zderzenie się takich zjawisk społecznych jak: - wzrost zasobów siły roboczej wynikających z wchodzenia wyŝu demograficznego na rynek pracy, przy obecnym wysokim bezrobociu (322 osoby); - moŝliwy, przewidywany dalszy spadek zatrudnienia w rolnictwie, wynikający ze splotu wielu negatywnych czynników obiektywnych jak: ogólna dekoniunktura w rolnictwie, rozdrobniona struktura agrarna w gminie, niska jakość gruntów nie sprzyjająca intensyfikacji rolnictwa, duŝe powierzchnie uŝytków rolnych odłogujących. W latach 80 tych ubiegłego stulecia, dominacja zatrudnienia w rolnictwie i leśnictwie w ogólnej strukturze zawodowej ludności w gminie była przygniatająca, dochodząca do 90% ogólnego zatrudnienia. Obecna struktura zatrudnienia jest nieco inna, co wynika z faktu, Ŝe w wyniku rozpadu państwowych gospodarstw rolnych ogólne zatrudnienie w rolnictwie w gminie zmniejszyło się 2 3 krotnie. Struktura wielkości zatrudnienia ogółem w gminie w 1999 roku wynosi: zatrudnienie ogółem 482 osoby w tym: rolnictwo i leśnictwo 369 osób oświata - 50 osób administracja - 29 osób pozostałe działy - 34 osoby Z powyŝszej struktury wynika, Ŝe około 77% zatrudnienia w gminie przypada na rolnictwo i leśnictwo, a liczące się pozycje na rynku pracy mają takŝe: oświata i administracja samorządowa. Liczba bezrobotnych ma tendencję zwyŝkową i na koniec 1999 roku wynosiła 322 osoby. Stopa bezrobocia wynosiła więc 18,3% (powiat krośnieński 16,7% i województwo lubuskie- 17,5%). Na jej wielkość wpływa równieŝ trudna sytuacja, jeŝeli chodzi o rynek pracy, w powiecie krośnieńskim oraz w sąsiednich miastach (Gubin, Słubice, Cybinka). Był okres kiedy poza granicę Maszewa wyjeŝdŝało do pracy około 400 osób (lata 70 80). W trudnej dla gminy sytuacji gospodarczej, rezerw i moŝliwości dalszego jej rozwoju naleŝałoby szukać w następujących działaniach:

14 - w rozwoju drobnej przedsiębiorczości oraz sektora usług, opartych na szeroko prowadzonej współpracy transgranicznej, w takich dziedzinach jak: produkcja ekologicznej Ŝywności, agroturystyka, wykorzystanie naturalnych warunków dla rozwoju gospodarki rybackiej i myślistwa, wykorzystanie dla turystyki szlaku wodnego Odry oraz obsługi ruchu kołowego przy trasie krajowej nr 29; - głównym atutem gminy winno stać się jej naturalne i niezaprzeczalne bogactwo, którym jest: zachowane i nie zdegradowane działalnością człowieka środowisko przyrodnicze, połoŝenie obszaru gminy w obrębie najatrakcyjniejszej jednostki fizjograficznej jaką jest Pojezierze Lubuskie oraz korzystny układ połączeń w komunikacji zewnętrznej (dostępność komunikacyjna na kierunku wschód zachód) i dróg dojazdowych na terenie gminy. Sieć osadnicza Sieć osadniczą tworzy 16 jednostek wiejskich, łącznie z ośrodkiem gminnym. Struktura wielkości wsi. do 100 osób osób osób liczba wsi % udział 31,2 31,2 19,0 12,5 liczba ludności % udział 9,7 24,0 21,5 26, osób Wszystkie miejscowości w gminie mają charakter rolniczy, ewentualnie z uzupełniająca funkcją gospodarki leśnej. Poza ośrodkiem gminnym, znaczeniem i wyposaŝeniem w usługi wyróŝniają się Rybaki, Połęcko i Trzebiechów. W układzie przestrzennym wyróŝniają się dwie główne strefy koncentracji osadnictwa, związane z rozmieszczeniem uŝytków rolnych. Pierwsza to strefa krawędziowa doliny Odry (Połęcko, Maszewo, Rybaki, Miłów, Bytomiec) i druga, wzdłuŝ osi komunikacyjnej drogi krajowej nr 29 (Radomicko, Korczyców, Gęstowice). Obie strefy łączy droga wojewódzka nr 138 wzdłuŝ, której równieŝ wytworzyła się strefa osadnictwa na kierunku północ- południe (Połęcko, Maszewo, Granice, Skarbona, Korczyców i Trzebiechów). Pozostałe wsie (Lubogoszcz, Skórzyn, Siedlisko, Chlebów, Rzeczyca) połoŝone są nieco na uboczu, zajmując niewielkie enklawy uŝytków rolnych w otoczeniu lasów. Zasoby mieszkaniowe. Stan zasobów mieszkaniowych gminy na koniec 1999 roku przedstawiał się następująco: - mieszkania izby powierzchnia uŝytkowa mieszkań w tyś. m² - 62,8 - przeciętna powierzchnia uŝytkowa mieszkania /osobę w m² - 20,3 - liczba osób / mieszkanie - 3,45 - liczba osób / izbę - 0,90 Obecną sytuację w mieszkalnictwie charakteryzuje:

15 1) Jest to, poza dwoma budynkami (dwa bloki 2 kondygnacyjne, łącznie 14 mieszkań) zabudowa jednorodzinna wolnostojąca. 2) Około 92% mieszkań powstało przed 1945 rokiem, a więc relatywnie jest w duŝym stopniu zdekapitalizowana. Zasoby te wymagają znacznych środków na inwestycje remontowe i modernizacyjne, celem dostosowania ich do aktualnego poziomu cywilizacyjnego. 3) Warunki mieszkaniowe w ostatnim dziesięcioleciu w zasadzie nie uległy zmianie, poza wskaźnikiem liczby osób na mieszkanie, który z 3,72 w 1987 r. zmniejszył się do 3,45 w 1999 r. i wynika to głównie z obniŝenia się liczby ludności w gminie, a nie z przyrostu mieszkań. Warunki mieszkaniowe nie odbiegają równieŝ od średnich wskaźników dla obszarów wiejskich województwa lubuskiego. 4) W ostatnich kilku latach dane statystyczne nie odnotowały Ŝadnego budynku nowo wybudowanego, oddanego do uŝytku. 5) Liczba zasobów komunalnych liczy 27 mieszkań, o przeciętnej wielkości 51,9m² (1999 r.). Infrastruktura społeczna Oświata W roku szkolnym 1999/2000 funkcjonowały w gminie następujące placówki szkolne: - szkoła podstawowa oraz gimnazjum Maszewo - szkoła podstawowa Gęstowice - szkoła podstawowa Rybaki Szkoły podstawowe dysponują łącznie 23 pomieszczeniami do nauczania. Liczba uczniów 333 oraz 35 w gimnazjum. W ostatnich latach została rozbudowana szkoła we wsi Rybaki oraz w Maszewie (sala gimnastyczna, kotłownia). Na terenie gminy czynne są równieŝ 4 placówki wychowania przedszkolnego (Maszewo, Połęcko, Radomicko, Rybaki), do których uczęszcza 86 dzieci. Ochrona zdrowia Na terenie gminy usługi pełni ośrodek zdrowia, działający w obiektach sprywatyzowanych po byłym ZOZ w Maszewie oraz apteka. Rolnictwo Rolnictwo, w szczególności do końca lat 80-tych, było najwaŝniejszym działem gospodarki gminy i źródłem utrzymania dla około 80% jej mieszkańców. Z ogólnej powierzchni gminy na uŝytki rolne przypada niewielka część terenów, bo tylko 26,4% (5.645 ha). Wg stanu na czerwiec 1999 roku ha t.j. 55,7% uŝytków rolnych znajdowało się we władaniu indywidualnych gospodarstw rolnych. Pozostała część uŝytków rolnych, naleŝąca w przeszłości do zakładów rolnych PGR (Zakład Rolny Trzebiechów 948 ha, Zakład Rolny Budachów ha i Zakład Rolny WęŜyska 274 ha) pozostaje we władaniu Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa i administrowane jest przez Gospodarstwo Nadzoru i Administrowania Zasobem WRSP w Lubsku. Część gruntów AWRSP jest uŝytkowana przez dzierŝawców.

16 Wartość bonitacyjna uŝytków rolnych jest niska. Znacząca przewagę mają gleby najsłabsze V i VI klasy, których jest 59.5%. Gruntów klasy IV jest 33,8% a gleb najlepszych, klasy III zaledwie 6,7%. Niekorzystnie dla rozwoju gospodarki rolnej przedstawia się struktura obszarowa gospodarstw indywidualnych. Zdecydowana przewagę mają gospodarstwa małe około 5 ha, których jest około 2/3 ogólnej liczby. Gospodarstw duŝych, powyŝej 15 ha gruntu jest tylko około 10%. Z jednostek organizacyjnych spełniających usługi na rzecz rolnictwa utrzymała się i nadal działa baza SKR w Maszewie (usługi polowe, magazyn części zamiennych, stacja paliw) oraz baza magazynowa po byłym GS, sprywatyzowana, lecz kontynuująca dalszą działalność (pasze, nawozy, węgiel, składnica złomu). Z obiektów produkcyjnych rolnictwa wymienić naleŝy fermę drobiu w Miłowie (14 tyś. niosek) oraz gorzelnię w Trzebiechowie ze składnicą magazynową Polmosu. TakŜe w Trzebiechowie na bazie obiektów rolnych dawnego PGR-u funkcjonuje prywatny zakład rolny prowadzący uprawy polowe oraz hodowlę bydła (około 600 szt.). WaŜną gałęzią rolnictwa jest rybołówstwo mające korzystne warunki gospodarowania i hodowli na obszarze około 360 ha powierzchni stawów i jezior. Leśnictwo Powierzchnia leśna gminy wynosi 14,154 ha. Wskaźnik zalesienia wynosi 66,3% i jest jednym z najwyŝszych w województwie lubuskim. Administracyjnie lasy pozostają w zarządzie trzech nadleśnictw: Gubina, Krosna Odrzańskiego i Cybinki. Lasy prywatne stanowią znikomy obszar, bo tylko 36 ha. Dominującym gatunkiem upraw leśnych jest sosna zwyczajna zajmująca około 73,5% powierzchni leśnej. PoniewaŜ bardzo wysoki jest udział drzewostanów młodych do 60 lat (67%), uzysk drewna jest znacznie ograniczony. Faktem tym moŝna równieŝ tłumaczyć brak na terenie gminy zakładu drzewnego. Niekorzystnym zjawiskiem w gospodarce leśnej jest takŝe mała zasobność siedlisk, w wyniku czego uzysk masy drewna w przeliczeniu na 1 ha jest stosunkowo niski. Czynnikiem sprzyjającym w prowadzeniu gospodarki leśnej są duŝe kompleksy leśne, a takŝe ulegający stałej poprawie niski stan zanieczyszczenia powietrza Uwarunkowania wynikające ze stanu wyposaŝenia w infrastrukturę techniczną. Zaopatrzenie w wodę W 2000 roku sieć wodociągową posiadało 5 miejscowości: Gęstowice, Trzebiechów, Skórzyn, Lubogoszcz i Połęcko. W trakcie budowy była sieć wodociągowa we wsi Skarbona. Zasilanie tej miejscowości w wodę jak równieŝ Połęcka, Maszewa odbywa się z automatycznej stacji uzdatniania wody w Korczycowie o wydajności 24m³/h. Skórzyn, Gęstowice, Lubogoszcz i Trzebiechów bazują na sieci wodociągowej wybudowanej w latach 70-tych i kaŝda z tych miejscowości posiada lokalne ujęcie wraz ze stacja uzdatniania wody. Aktualnie więc, około 40% mieszkańców gminy korzysta z sieci wodociągowej. Pozostałe miejscowości nie posiadają sieci wodociągowych i woda czerpana jest z lokalnych ujęć przydomowych.

17 Ujęcie wraz z automatyczną stacją uzdatniania wody w Korczycowie posiada zatwierdzone zasoby eksploatacyjne wynoszące Qe = 48m³/h. Woda z ujęcia w ilości 24m³/h pompowana jest do ASUW i poprzez proces jej uzdatniania podawana do zbiornika wody czystej, skąd poprzez zestaw hydroforowy trafia do sieci przesyłowej i tłoczona jest magistralą wodną poprowadzoną wzdłuŝ drogi 138 do Połęcka. Ujęcie wody i SUW w Skórzynie bazuje na jednej studni. Zatwierdzone zasoby Qe = 18m³/h. Woda nie wymaga uzdatniania. Wydajność SUW w Skórzynie wynosi około 6m³/h. Ujęcie i SUW Gęstowice bazuje na ujęciu wody składającym się z trzech studni. Zatwierdzone zasoby eksploatacyjne ujęcia wynoszą 20,5m³/h. Woda surowa posiada przekroczone wartości Ŝelaza, magnezu, amoniaku,mętności i barwy. Pobór wody w ujęciu wynosi Q max 15m³/h Ujęcie i SUW w Lubogoszczy składa się z dwóch oddzielnych studni, o zatwierdzonych zasobach eksploatacyjnych Qe = 15m³/h. Woda surowa posiada przekroczone wartości Ŝelaza i po uzdatnieniu podawana jest do sieci wodociągowej w ilości Qmax 15 m³/h. Ujęcie i SUW w Trzebiechowie posiada trzy studnie i zatwierdzone zasoby w ilości Qe = 54m³/h. Woda surowa charakteryzuje się przekroczonymi wartościami Ŝelaza i magnezu. SUW w Trzebiechowie stanowi własność prywatną właściciela gorzelni i Zakładu Rolnego w Trzebiechowie. Dane o waŝniejszych ujęciach wody z terenu gminy. Lp. Miejscowość UŜytkownik Rok Zasoby wody w m³/h wykonania 1. Rzeczyca Nadleśnictwo Białków ,0 2. Trzebiechów Wodociąg Zakład Rolniczy ,0 3. Gęstowice Wodociąg wiejski ,0 4. Korczyców Wodociąg wiejski ,0 5. Skórzyn Wodociąg wiejski ,0 6. Skórzyn Osada leśna ,0 7. Skórzyn ZZGNiG ,0 8. Baron Zakład Rolny ,0 9. Lubogoszcz Wodociąg wiejski Maszewo Szkoła Podstawowa ,6 11. Maszewo SKR ,0 12. Wyczółkowo Ośrodek kolejowy ,0 13. Bytomiec Osada leśna ,0 14. Miłów 1 ZZGNiG ,0 Gospodarka ściekowa W stanie aktualnym Ŝadna z miejscowości na terenie gminy nie jest skanalizowana We wszystkich wsiach ścieki bytowo gospodarcze odprowadzane są do bezodpływowych lub przepływowych osadników gnilnych, lub teŝ bezpośrednio do gruntu. Rozwiązania takie stanowią powaŝne zagroŝenie dla środowiska.

18 Gospodarka odpadami Gmina prowadzi skuteczną akcję likwidacji dzikich wysypisk śmieci. Wywozem śmieci z terenu gminy zajmuje się Miejski Zakład Gospodarki Komunalnej z Krosna Odrzańskiego. Na terenie gminy nie ma składowiska odpadów. Elektroenergetyka Energia elektryczna dla gminy dostarczana jest na poziomie napięcia SN - 15 KV ze stacji 110/15 w Krośnie Odrzańskim. Poszczególne wsie przysiólki zasilane są w energię elektryczną w układzie podstawowym rezerwowym, napowietrznymi liniami magistralnymi, o napięciu roboczym 15 kv. Na terenie gminy zlokalizowane są 34 stacje transformatorowe 15/0,4 kv, w których przewaŝnie istnieje moŝliwość zainstalowania transformatorów o większej mocy. Przez teren gminy przebiega magistralna linia napowietrzna wysokiego napięcia 110 kv. Trasa w/w linii nie koliduje z istniejącą zabudową. Telekomunikacja Liczba abonamentów telefonii przewodowej w gminie liczyła 316 łączy na koniec 1999 roku, co w przeliczeniu na 1000 mieszkańców daje wskaźnik 102,0 (dla obszarów wiejskich województwa wskaźnik wynosi 122,4). W Gęstowicach znajduje się wieŝa telekomunikacyjna Centertelu. Komunikacja drogowa Obszar gminy powiązany jest z układem zewnętrznym sieci dróg poprzez: - drogę krajową nr 29, Zielona Góra Świecko (Słubice); - drogę wojewódzką nr 138, relacji Gubin Połęcko Maszewo Torzym Sulęcin; - drogi powiatowe: Rąpice - Maszewo droga krajowa nr 29 (Osiecznica) Maszewo Lubogoszcz Skórzyn Bytnica Rybaki Chlebów Drzeniów Drzeniów Rzeczyca Trzebiechów - Budachów Maszewo Lubogoszcz Radomicko Siedlisko- Gądków Wielki Długość dróg gminnych wynosi 58 km, w tym 20 km dróg ma nawierzchnię twardą (34,5%). Cmentarze Usługi cmentarne spełnia w gminie 1 obiekt zlokalizowany w Maszewie. Szereg cmentarzy poniemieckich zlikwidowanych zostało w latach tych, a pozostałym po nich śladem jest tylko drzewostan Uwarunkowania wynikające ze stanu środowiska przyrodniczego

19 Rzeźba terenu, geomorfologia. Gmina Maszewo połoŝona jest na przewaŝającym obszarze w najatrakcyjniejszej, z punktu widzenia przyrodniczego, jednostce fizyczno geograficznej jaką jest Pojezierze Lubuskie. Południowy fragment gminy zajmuje odcinek Doliny Odry Środkowej (odcinek Krośnieński), związany z pradoliną Odry systemem płaskich teras. Ta część Pojezierza Lubuskiego, w której połoŝony jest środkowy i północny obszar gminy Maszewo, nazwana Równiną Torzymską, obejmuje duŝe tereny równin piaszczysto sandrowych, porozcinanych rynnami i dolinami rzeki Ilanki, Pliszki i GryŜyny. Szczegółowe badania stwierdzają istnienie około 10 poziomów sandrowych. Równina Torzymska połoŝona jest.na wysokości m n.p.m. Wysokości względne wynoszą przeciętnie 20 50m. Poziom wody gruntowej uzaleŝniony jest od rzeźby terenu i wynosi przeciętnie 2 5m p.p.t. Na piaskach sandrowych wytworzyły się słabe gleby bielicowe, co znajduje swój wyraz w duŝym zalesieniu, powyŝej 60%. Obszar całej gminy połoŝony jest w obrębie rzędnych terenu m n.p.m. Charakterystycznym elementem krajobrazu jest spiętrzony ciąg moreny czołowej Wału Cybinkowsko Lubogowskiego, o przebiegu NW SE, górujący o 50 60m nad otaczający teren. NajwyŜsze jego wzniesienie to StraŜnica 124m n.p.m. połoŝona na północ od Gęstowic. PrzewaŜające powierzchnie na obszarze gminy stanowią równiny sandrowe, lekko zafalowane. PołoŜone na wysokości 50 70m n.p.m. obejmują swym zasięgiem znaczne tereny gminy, przewaŝnie zalesione. Poziom ten intensywnie rozcięty jest rynnami polodowcowymi i systemem dolin: o zmiennej szerokości ( m) i zagłębieniu 5 15m, przewaŝnie o przebiegu północny wschód południowy zachód. Formy te odcinają się kilkumetrowymi krawędziami od terenów przyległych. Dna dolin są płaskie, przewaŝnie podmokłe, częściowo wypełnione osadami organogenicznymi (torfy). Miejscami występują zespoły stawów i jezior. Rejon doliny Odry odcina się od terenów sandrowych Równiny Torzymskiej wysoką prawie pionową krawędzią morfologiczną o wysokości 5 20m. System terasowy rzeki Odry tworzą: - terasa zalewowa, wyniesiona 2 5m ponad lustro wody w rzece, o zmiennej szerokości od 200m do 2,2 km, - terasa nadzalewowa, połoŝona 5 8m ponad lustro wody w rzece, jest to forma rozległa, płaska o szerokości dochodzącej do 3,0 km. Budowa geologiczna i surowce mineralne. Głębsze podłoŝe geologiczne obszaru gminy budują trzeciorzędowe osady wykształcone jako naprzemianległe ułoŝone horyzontalnie piaski, iły, mułki i węgle brunatne mioceńskiej formacji burowęglowej. Strop ich zalega na głębokości od 30 do 50m p.p.t., zaś miąŝszość trzeciorzędu waha się od 100 do 150m Przypowierzchniowe warstwy zbudowane są z czwartorzędowych osadów pleistoceńskich i holoceńskich o średniej miąŝszości 20 50m i horyzontalnym ułoŝeniu. Jedynie w obrębie wału Cybinkowsko - Lubogowskiego stanowiącego wypiętrzony ciąg moreny czołowej, osady te są glacitektonicznie zaburzone. Generalnie w obrębie gminy wyróŝnić moŝna trzy rejony o róŝnym stylu budowy: 1) spiętrzony ciąg moreny czołowej i wysoczyzna morenowa falista. Rejon ten zajmuje centralną część gminy wzdłuŝ osi od Gęstowic przez Korczyców aŝ do Maszewa. Szerokość rejonu waha się od 2 do 6 km i zbudowany jest z utworów pochodzenia lodowcowego, piasków o zróŝnicowanej granulacji i glin piaszczystych i pylastych. Osady te nawzajem się przewarstwiają.

20 2) równina sandrowa obejmuje północne i wschodnie obszary gminy. Jednostka ta w całości zbudowana jest z fluoglacjalnych osadów, głównie piasków o zróŝnicowanej granulacji i miąŝszości min. 5m. 3) dolina rzeki Odry oraz rynny polodowcowe. Tereny te zajmują około 20% powierzchni gminy. Wypełniają je osady pochodzenia rzecznego i organicznego. Dna dolin wypełniają mady piaszczyste wykształcone jako piaski drobne i średnie, miąŝszości powyŝej 4,5m. Osady organogeniczne, głównie torfy występują w zróŝnicowanej miąŝszości od 1,0 do 2,0m. Większe powierzchnie torfów połoŝone są w dolinie Odry na południe od Bytomca oraz mniejsze areały zalegają w obrębie rynien na zachód od Wyczółkowa i na wschód od Radomicka. Obszar gminy jest mało zasobny w surowce mineralne. W sposób niezorganizowany i tylko dla potrzeb lokalnych eksploatowane są wodnolodowcowe piaski i Ŝwiry. Torfy występują na łącznej powierzchni ca 340 ha i złoŝa te ze względu na niską wartość energetyczną nie mają gospodarczego znaczenia. W latach 60 tych udokumentowano pierwsze na niŝu złoŝe ropy naftowej w Rybakach. Zostało ono juŝ wyeksploatowane. Jedynym udokumentowanym złoŝem surowców jest złoŝe węgla brunatnego Cybinka. ZłoŜe to rozpoznane zostało w kategorii C 2 i uściślenie zasobów wymaga dalszych prac wiertniczych i dokumentacyjnych. W porównaniu z innymi złoŝami odkrytymi na terenie kraju naleŝy je traktować jako złoŝe o znaczeniu lokalnym. Jego eksploatacja dla celów energetycznych w obecnych warunkach ekonomicznych jest nieopłacalna. W szczególności eksploatacja odkrywkowa jest niewskazana, niesie bowiem za sobą dewastacje środowiska naturalnego. Wymienione złoŝe połoŝone jest na terenach zalesionych stąd jego eksploatacja powodowałaby wylesienie na ogromną skalę. Drugim niekorzystnym zjawiskiem byłoby odwodnienie i osuszenie jeszcze większych obszarów i powstanie dodatkowych problemów związanych z zaopatrzeniem w wodę ludności na tych terenach. Na obecnym etapie rozwoju techniki eksploatacja złóŝ węgla brunatnego jest nie wskazana, bo spowodowałaby zbyt daleko idące zmiany w środowisku. Wody powierzchniowe i wgłębne. Gmina w całości połoŝona jest w zlewni rzeki Odry, która wraz z rzeką Pliszką wyznaczają południową i północną granicę administracyjną gminy. Odcinek rzeki Odry w granicach gminy liczy około 10 km. Pozostałą sieć hydrograficzną tworzą: Konotop, Lińska Struga i Kanał Krzesiński oraz liczne bezimienne cieki płynące w rynnach polodowcowych oraz w dolinie rzeki Odry. Wody stojące zajmują ponad 300 ha powierzchni. Na powierzchnię tą składają się zarówno jeziora jak i stawy sztuczne, połoŝone głównie w rynnach polodowcowych i w większości wykorzystywane jako akweny hodowli ryb. Największe zbiorniki wodne to: Trzebisz, Graniczne, Klepacz, śabnik, Długi Staw, Diabelski Staw oraz starorzecza Odry. Zlokalizowane są one w rynnie Trzebiechowsko Łochowickiej i Granicznej. DuŜe powierzchnie den dolin rzeki Odry i rynien polodowcowych zajmują torfowiska, będące równieŝ znacznym zbiornikiem wód stojących. Wody torfowisk są w swej masie statyczne i jedyną ich częścią czynną są warstwy powierzchniowe, z których odbywa się intensywne parowanie. ReŜim hydrologiczny rzeki Odry skorelowany jest z opadami atmosferycznymi występującymi w ciągu roku. Odznacza się on podwyŝszonymi stanami wody na wiosnę (roztopy) i powolnym obniŝaniem się stanów aŝ po jesień, z drugorzędną kulminacją w lipcu (opady letnie).

21 Przy wodostanach katastrofalnych ca 650 cm wody Odry zalewają tereny na prawym brzegu, sięgając do podnóŝa krawędzi morfologicznej. ZagroŜone są wówczas tereny połoŝone w rejonie Bytomca i Połęcka. Charakter wód gruntowych wykazuje ścisły związek z litologią i rodzajem uŝytkowania występujących form morfologicznych. WyróŜnia się więc wody gruntowe na obszarach pozadolinnych i w obrębie doliny rzeki Odry w rynnach polodowcowych. Tereny pozadolinne zbudowane generalnie z gruntów przepuszczalnych charakteryzują się swobodnym zwierciadłem występującym na głębokości od 1,8 do 3,5m. Na znacznych powierzchniach nie stwierdzono jednak występowania wody nawet do głębokości 4,5m. W strefach zalegania utworów trudno przepuszczalnych (gliny) zwierciadło wody nie tworzy jednolitego poziomu, lecz występuje w postaci nieregularnych przewarstwień (soczewek) Tereny doliny rzeki Odry i rynien polodowcowych woda gruntowa na tych obszarach ma kontakt hydrauliczny ze stanami wody w rzece Odrze. Swobodne jej zwierciadło zalega w przepuszczalnych utworach aluwialnych (piaski) i organogenicznych (torfy) na głębokości 0,8 1,2m. Przy czym w zaleŝności od stanów wody w rzece wahania lustra dochodzą do 1,2m. Warunki hydrogeologiczne na terenie gminy wykazują występowanie dwu poziomów wodonośnych: - czwartorzędowy związany z doliną Odry oraz terenami pozadolinnymi zbudowanymi z przepuszczalnych osadów pleistoceńskich. MiąŜszość warstwy wodonośnej jest zróŝnicowana od kilku do kilkunastu metrów. Wody tego poziomu stanowią zasadniczy rezerwuar dla ujęć. - trzeciorzędowy pozom ten posiada stosunkowo słabe rozpoznanie hydrogeologiczne. Kolektorem wód są zmiennej grubości przewarstwienia piaszczyste, przewaŝnie w iłach. Poziom ten jest w minimalnym stopniu eksploatowany. Południowe i północne skrajne fragmenty gminy znajdują się w zasięgu obszaru Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) nr 149 i 148, będących jednocześnie obszarami o NajwyŜszej Ochronie Wód (ONO). Obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Generalnie na obszarze gminy dominują gleby wytworzone z piasków, a więc niskich klas bonitacyjnych. ZróŜnicowanie gatunkowe i typologiczne tych gleb wynika ze składu mechanicznego gruntów, ich połoŝenia oraz warunków gruntowo wodnych. Na terenach pradolinnych wykształciły się gleby bielicowe, brunatne, brunatne wyługowane. W obniŝeniach terenu o wysokim poziomie wody gruntowej gleby torfowe, mułowo torfowe i murszowo mineralne, a w dolinach mady utwory aluwialne o róŝnym składzie mechanicznym. Wartość uŝytkowa tych gruntów dla rozwoju i intensyfikacji rolnictwa nie jest wysoka. Potwierdzeniem tego jest duŝa lesistość obszaru gminy wynosząca 66,3% i bardzo niski udział uŝytków rolnych stanowiących 26,4% ogólnej powierzchni. Struktura bonitacyjna uŝytków rolnych wskazuje na zdecydowaną przewagę gleb najsłabszych tzn. V i VI klasy, których jest 59,5%. Znaczny jest równieŝ udział gleb klasy IV tej, których jest 33,8%, gleby najlepsze, klasy III stanowią niewielki udział, zaledwie 6,7%. Oznacza to, Ŝe warunki przyrodnicze przede wszystkim glebowe, nie są sprzyjające dla rozwoju rolnictwa, w szczególności rolnictwa charakteryzującego się rozdrobnioną strukturą agrarną.

22 Szata roślinna i świat zwierząt. Pod względem przyrodniczo leśnym gmina połoŝona jest w Dzielnicy Pojezierza Lubuskiego. Tereny leśne zajmują obszar o powierzchni km co stanowi 66,3% powierzchni gminy. Lasy gminy Maszewo stanowią południowy fragment Puszczy Rzepińskiej, zamiennie stosuje się równieŝ określenie Bory Lubuskie. Administracyjnie lasy przynaleŝą do trzech nadleśnictw: - Nadleśnictwo Cybinka, - Nadleśnictwo Krosno Odrzańskie z/s w Osiecznicy, - Nadleśnictwo Gubin. Występowanie i rozmieszczenie siedlisk leśnych uwarunkowane jest typem, składem mechanicznym gleby i jej wilgotnością. PoniewaŜ około 90% powierzchni zajmują gleby typu bielicowego, wytworzone z piasków świeŝych lub wilgotnych, dominują więc siedliska boru suchego i boru świeŝego, a takŝe boru mieszanego. W tych warunkach siedliskowych odpowiednie moŝliwości rozwoju posiada sosna oraz brzoza, której powierzchnia upraw jest przez leśników ograniczana. Procentowy udział (wg powierzchni) gatunków lasotwórczych w lasach gminy Maszewo. Sosna zwyczajna Dęby Buk Brzozy Olsze 93,52 0,53-1,53 1,05 Procentowy udział (wg powierzchni) róŝnych grup siedlisk w lasach gminy Maszewo Ubogie siedliska Siedliska borów Siedliska lasów śyzne siedliska borowe mieszanych mieszanych leśne 78,65 17,58 2,39 1,38 Ocena zgodności składów gatunkowych z siedliskami w gminie Maszewo Aktualny udział Max dopuszczalny udział RóŜnica (%) sosny (%) sosny (%) Procentowy udział drzewostanów (wg powierzchni ) w róŝnych przedziałach wiekowych - gmina Maszewo < 60 lat > lat > 100 lat > 200 lat 66,88 30,41 2,71 - Głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna, która aŝ w 94% zdominowała drzewostan leśny. Tworzy ona drzewostany lite, rzadziej w niewielkim stopniu z udziałem brzozy. Ocenia się, Ŝe tak znaczny udział sosny przekracza maksymalny, dopuszczalny wskaźnik o około 16% i wskazuje na potrzebę przebudowy struktury gatunkowej lasów w wdostosowaniu do występujących na tych terenach siedlisk. Proces przebudowy drzewostanów sosnowych musi być powolny. Nie moŝna w tym celu usuwać drzewostanów zrębami zupełnymi. Istniejące uprawy sosnowe wymagają doprowadzenia ich do wieku rębności. Nowe, poŝądane gatunki mogą być wprowadzane w następujących okolicznościach: 1) Na powierzchniach otwartych: - na powierzchniach poklęskowych, - na bieŝących, wykonanych zgodnie z planem gospodarczym zrębach zupełnych,

23 - w poprawkach, uzupełnieniach i dolesieniach. 2) Pod osłoną drzewostanu: - w odnowieniach podokapowych, - w nasadzeniach produkcyjnych. Inną drogą zmiany składów gatunkowych, łatwiejszą lecz bardziej długotrwałą, jest wykonywanie cięć pielęgnacyjnych na korzyść cennych domieszek. Lasy w pasie nadgranicznym, głównie z uwagi na warunki klimatyczne i siedliskowe, były i są nadal zagroŝone procesami chorobowymi oraz szkodami powodowanymi czynnikami natury antropogenicznej, przyczyniającymi się do zakłócania procesów fizjologicznych w rozwoju drzew, zmieniającymi ich naturalną odporność biologiczną Spośród szkodliwych czynników atntropogenicznych naleŝy wyróŝnić: - zagroŝenia ze strony pyłów przemysłowych (prawie 97% powierzchni lasów jest uszkodzonych przez przemysł emisje transgraniczne); - zagroŝenie poŝarowe. Spośród czynników biotycznych naleŝy wymienić zagroŝenia ze strony szkodliwych owadów (brudnica mniszka, barczatka, sosnówka i inne) oraz zagroŝenie ze strony nadmiaru zwierzyny płowej. Mimo utrzymujących się zagroŝeń stwierdza się zapoczątkowaną od 1995 roku poprawę stanu zdrowotnego lasów. Poprawa kondycji dotyczy wszystkich gatunków drzew, przy czym najwyraźniej zaznaczyła się ona w drzewostanach sosnowych oraz bukowych i brzozowych. Bogate zespoły roślinności występują w pobliŝu wód, głównie rzeki Odry oraz w rynnach polodowcowych. Na torfowiskowych łąkach w rejonie Miłowa i Bytomca spotyka się turzyce, kostrzewę czerwoną storczyki, Ŝywokost, rdest, rdest węŝownik, kłosówkę wełnistą, wilczomlecz błyszczący. Na torfowiskach w okolicy Trzebiechowa występuje obok turzyc, ostróŝek warzywny, psianka słodkogórz, narecznica błotna. Na stawiskach wilgotnych w lasach popularna jest kruszyna, a w borach powyŝej Rzeczycy spotkać moŝna widłaki a nawet paproć długosza królewskiego. Zachowały się równieŝ na tym terenie parki podworskie (Korczyców, Trzebiechów, Rzeczyca, Siedlisko) oraz aleje lipowe, klonowe i jesionowe. Świat zwierząt reprezentowany jest przez liczne typowe gatunki pospolite występujące na Pojezierzu Lubuskim. Przyrodnicy określają stan kręgowców na Pojezierzu Lubuskim na 319 gatunków, w tym ptaków 208 gatunków, ssaków 52 gatunki, ryb 39 gatunków, płazów 13 gatunków i gadów 7 gatunków. WyróŜnić moŝna dwa główne obszary na terenie gminy, gdzie występuje szczególna koncentracja fauny. Jest to dolina Odry oraz zespół stawów i jezior w rejonie Skórzyna i Trzebiechowa. Nie mniejsze wartości przyrodnicze ma równieŝ dolina Pliszki na północy gminy oraz obniŝenie dolinne jeziora Granicznego z ciekiem Konotop. Z rzadszych gatunków zwierząt jakie występują na terenie gminy wymienić naleŝy: borsuki, kuny, wydry, piŝmaki, zające, tchórze, bobry, łasice, nietoperze, perkoz rdzawoszyjny, zausznik, liczne gatunki kaczek, kormoran, łabędź, bocian czarny, norka amerykańska, jenoty. Istnieją równieŝ potwierdzone informacje o występowaniu Ŝółwia błotnego w okolicy Skórzyna i orła bielika w rejonie Rzeczycy. Klimat. PołoŜenie geograficzne gminy w zachodniej przygranicznej strefie województwa lubuskiego sprawia, Ŝe napływają na te tereny w okresie rocznym róŝnorodne masy powietrza.

24 Dominują jednak masy powietrza polarno morskiego, na które przypada aŝ 64% dni w ciągu roku oraz w drugiej kolejności masy powietrza polarno kontynentalnego 28% dni. Pozostałe 8% dni przypada na masy powietrza arktycznego oraz cisze. Ścieranie się mas powietrza o róŝnych cechach klimatyczno wilgotnościowych kształtuje układ pogód i powoduje, Ŝe klimat tego obszaru określa się jako przejściowy, z wyraźną przewagą cech oceanicznych. Oznacza to, Ŝe zimy są na ogół łagodne, z częstymi odwilŝami, zaś lata nieco chłodniejsze z minimalnie większą liczbą opadów atmosferycznych. Istotną cechą takiego klimatu jest duŝa zmienność temperatur. Amplitudy temperatur są mniejsze od przeciętnych w Polsce. Zima łagodniejsza i krótka z mało trwałą szatą śnieŝną, lata wczesne i w miarę ciepłe. Charakterystyczna jest długa i pogodna jesień. Średnie opady wynoszą od 525mm do 650mm. Średnia roczna temperatura w okresie dziesięciolecia - + 8,9 o C. Średnia temperatura lipca - +18,8 o C. Średnia temperatura stycznia - -1,6 o C. Przewaga wiatrów sektora zachodniego 53% w skali roku. Klimat lokalny. Warunki topoklimatu są zróŝnicowane, będąc wypadkową urzeźbienia terenu, własności termicznych podłoŝa i stopnia pokrycia szatą leśną. W sytuacji gminy wyróŝnić moŝna generalnie trzy typy klimatu lokalnego: - klimat terenów pozadolinnych; - klimat doliny rzeki Odry; - klimat okolic rynien polodowcowych. Tereny pozadolinne są pod względem mikroklimatu najkorzystniejsze dla osadnictwa. Obejmują one najbardziej wyniesione partie gminy (ciąg moren wysoczyzny morenowej i równiny sandrowej) Nie obserwuje się na tych terenach zastoisk chłodnych mas powietrza, które spływają ku dolinie Odry i rynien polodowcowych. Korzystnie przedstawiają się warunki solarne, zwłaszcza w obrębie skłonów o wystawie południowej oraz warunki do nawietrzania. Znaczący wpływ modyfikujący topoklimat ma szata leśna. Klimat doliny Odry jest mało korzystny z uwagi na znacznie podniesione wartości wilgotności względnej, z tendencją do tworzenia się i dłuŝszego zalegania przygruntowych mgieł. Przewietrzania są przeciętne (równoleŝnikowy układ doliny Odry jest sprzyjający ze względu na przewagę wiatrów zachodnich). Jest to rejon o sprzyjających warunkach do tworzenia się inwersji termicznych. Klimat rynien polodowcowych jest zdecydowanie niekorzystny z uwagi na głębokie wcięcia, nieregularny przebieg teras, występowanie znacznych powierzchni gruntów organicznych i stojących wód otwartych oraz duŝą częstotliwość tworzenia się inwersji. Lokalnie mogą powstawać tzw. mrozowiska większe zastoiska chłodnego, wilgotnego powietrza. Stąd naleŝy liczyć się ze wzrostem występowania mgieł i oparów, a zimą do wydłuŝania się okresu z przymrozkami. Na terenach tych utrudnione są równieŝ warunki dla wymiany mas powietrza. Występowanie zbiorników wodnych, a w szczególności duŝych połaci torfów podnosi wilgotność powietrza i stwarza niekorzystne warunki termiczno wilgotnościowe. Higiena atmosfery. Ze względu na zupełny brak obiektów przemysłowych, brak jest więc poza paleniskami domowymi (emisja niska) znaczących źródeł zanieczyszczeń powietrza. W tej