rodzajach chromatografii cieczowej w związku ze wszczętym na

Transkrypt

1 Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny, Politechnika Gdańska, ul. G. Narutowicza 11/12, Gdańsk tel Kierownik Katedry Sekretariat Laboratorium fax Gdańsk, 8 października OPINIA o całokształcie dorobku dr inż. Wojciecha ZAPAŁY (z Wydziału Chemicznego Politechniki Rzeszowskiej) ze szczególnym uwzględnieniem Jego rozprawy habilitacyjnej pt. Modelowanie procesu retencji w wybranych rodzajach chromatografii cieczowej w związku ze wszczętym na Wydziale Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska Politechniki Łódzkiej w sprawie nadania stopnia naukowego doktora habilitowanego nauk technicznych w zakresie inżynierii chemicznej. Dr inż. Wojciech ZAPAŁA (r. 1965) studiował na Wydziale Chemicznym Politechniki rzeszowskiej ( ) i po uzyskaniu dyplomu magistra inżyniera w zakresie inżynierii i sterowania procesami chemicznymi rozpoczął pracę na stanowisku asystenta stażysty w Zakładzie Inżynierii i Sterowania Procesami Chemicznymi Wydziału Chemicznego Politechniki Rzeszowskiej. Z tą jednostką organizacyjną habilitant jest związany do dnia dzisiejszego. W roku 1997 kandydat przedstawił rozprawę doktorską pt. Rozdział mieszaniny wieloskładnikowej metodą adsorpcyjnej chromatografii cieczowej na przykładzie poreakcyjnej mieszaniny izomerów chloronitrobenzanu wykonaną po kierownictwem dr hab. inż. Romana PETRUSA. Rada Instytutu Inżynierii Chemicznej i Urządzeń Cieplnych Politechniki Wrocławskiej nadała mu stopień naukowy doktora nauk technicznych w zakresie inżynierii chemicznej. Rada Instytutu podjęła też uchwałę o wyróżnieniu tej rozprawy doktorskiej. Od roku 1997 dr inż. W. Zapała jest zatrudniony na etacie adiunkta. W skład dorobku naukowego Habilitanta wchodzi: - 21 prac opublikowanych w czasopismach z listy JCR a sumaryczna wartość liczbowa współczynnika oddziaływania wynosi IF = 19,67. Zdecydowana większość (20 prac) zostało opublikowane w okresie po roku 1997 (a więc po uzyskaniu stopnia naukowego doktora). 1

2 W czterech pracach kandydat jest jedynym autorem. Jedna z prac została opublikowana z czasopiśmie Journal of Chromatography A (IF= 4,101), które jest najważniejszym czasopismem z zakresu chromatografii i technik pokrewnych. - 6 publikacji w czasopismach o zasięgu międzynarodowym (w tym 2 prace, których jedynym autorem jest Habilitant), - 8 prac opublikowanych w wydawnictwach konferencyjnych (w tym jedna praca w materiałach konferencji, która odbyła się na Węgrzech), - 3 rozdziały w opracowaniach monograficznych, które zostały wydane przez Oficynę Wydawniczą Politechniki Rzeszowskiej, - 1 patent przyznany w roku Jak do tej pory prace autorstwa lub współautorstwa habilitanta uzyskały 32 niezależne cytowania. Nie mam wątpliwości, że część prac, która się dotąd ukazały można by bez żadnych trudności opublikować w czasopismach o zdecydowanie większej renomie naukowej i wtedy lista niezależnych cytowań byłaby o wiele wyższa. Zachęcam pana Doktora do większej troski o właściwe miejsce publikacji efektów swoich prac. W dorobku habilitanta jest również duża ilość wystąpień konferencyjnych (referaty, komunikaty i postery) opublikowanych w materiałach w postaci streszczeń. Muszę w tym miejscu stwierdzić, że ta część opisu nie jest przygotowana w taki sposób, aby można było jednoznacznie stwierdzić, jaki charakter miał udział kandydata w danej konferencji. Zdecydowana większość tych spotkań naukowych to konferencje krajowe w tym część to konferencje lokalne o znikomym stopniu oddziaływania na otoczenie naukowe. Jest to jedynie przejaw aktywności i to trzeba docenić. Od początku pracy w charakterze nauczyciela akademickiego dr inż. Wojciech ZAPAŁA zainteresowania badawcze ukierunkowane są na różne aspekty procesów leżących u podstaw chromatografii cieczowej. Można wyróżnić trzy kierunki prowadzonych badań: - modelowanie wpływu składu fazy ruchomej na wartości liczbowe współczynników retencji, - modelowanie procesu rozdzielania w chromatografii cieczowej ze szczególnym uwzględnieniem chromatografii wykluczania jonowego, - praktyczne aspekty wykorzystania technik chromatograficznych do rozdzielania złożonych mieszanin związków chemicznych na poszczególne indywidua chemiczne. Uważam, że całokształt dorobku naukowego 2

3 Kandydata zasługuje na uwagę i należy oceniać go pozytywnie a moje uwagi, które przedstawiłem powyżej nie mają wpływu na tę pozytywną ocenę. W materiałach przygotowanych przez dr inż. W. Zapałę są również informację o dorobku dydaktycznym i działalności organizacyjnej zarówno na rzecz własnej jednostki, jaki i całego środowiska. Wysoko oceniam tę aktywność. Dalsza część mojej opinii będzie poświęcona omówieniu rozprawy habilitacyjnej, którą stanowi opracowanie monograficzne pt. Modelowanie procesu retencji w wybranych rodzajach chromatografii cieczowej wydane w roku 2012 przez oficynę Wydawniczą Politechniki Rzeszowskiej a recenzentem wydawniczym była dr hab. Krystyna TYRPIEŃ ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego. W tym obszernym opracowaniu monograficznym liczącym ogółem 210 stron uwzględniono wyniki prac własnych Habilitanta, które zostały opisane w 14 pracach oryginalnych. Prace te zostały opublikowane w takich czasopismach jak: - Journal of Chromatographic Sciences 3 prace (IF=1,153) - Journal of Liquid Chromatography and Related Technologies 1 praca (IF= 0,836) - Journal of Separation Sciences 2 prace (IF=2,746) - Acta Chromatographica 4 prace (IF = 0,760) - Inżynieria Chemiczna i Procesowa- 2 prace (IF=0,337) - Polish Journal of Chemical Technology 2 prace (IF= 0,333) Chromatografia cieczowa, a szczególnie chromatografia prowadzona w warunkach preparatywnych jest niestety bardzo drogą techniką rozdzielania mieszanin. Niezwykle istotne jest, więc w tej operacji właściwe dobranie układu chromatograficznego. Dobór układu chromatograficznego zapewniającego zadowalającą selektywność i sprawność rozdzielania zarówno w analityce, jak i w zastosowaniach preparatywnych polega na określeniu odpowiedniego rodzaju fazy stacjonarnej oraz rodzaju i składu eluentu (w chromatografii prowadzonej w warunkach izokratycznych), albo programu elucji (w chromatografii prowadzonej w warunkach gradientowych). Jest to często zadanie niełatwe i tym trudniejsze, im bardziej zbliżone są do siebie właściwości fizykochemiczne składników analizowanej mieszaniny. Z tego powodu, biorąc pod uwagę wysokie koszty związane z prowadzeniem chromatografii, bardzo pomocne we właściwym zdefiniowaniu układu 3

4 chromatograficznego jest modelowanie procesu retencji w odniesieniu do procesu chromatografii jako całości (np. modelowanie dynamiki pracy kolumny), lub w odniesieniu do pewnych wybranych, projektowych wielkości istotnie wpływających na selektywność procesu rozdzielania (np. skład fazy ruchomej, ph, temperatura procesu). Jako najważniejsze osiągnięcia Habilitanta uzyskane w trakcie realizacji prac związanych z przygotowaniem publikacji stanowiących podstawę rozprawy habilitacyjnej uważam: 1. Opracowanie szeregu modeli retencji dla chromatografii cieczowej prowadzonej w odwróconym i normalnym układzie faz służących do opisu wpływu stężenia modyfikatora eluentu na wartości liczbowe współczynnika retencji i/lub wartości liczbowe współczynników izoterm adsorpcyjnych oraz uwzględnienie w dwóch, prostych modelach retencji heterogeniczności energetycznej powierzchni adsorbentów stosowanych w chromatografii cieczowej. 2. Analizę mechanizmu retencji wybranych kwasów organicznych w chromatografii wykluczania jonowego i wakancyjnej chromatografii wykluczania jonowego prowadzonych w warunkach analitycznych i warunkach przeładowania stężeniowego kolumny oraz zaproponowanie do opisu tych procesów dwóch nowych modeli (opracowanych odpowiednio dla układów z silnym oraz słabym kationitem), w których wykorzystuje się metodę Craiga. 3. Możliwość skrócenia czasu rozdzielania mieszanin kwasów alifatycznych dzięki zastosowaniu kolumn RP i odpowiedniej metodologii prowadzenia procesu rozdzielania. 4. Zaproponowanie hipotetycznego mechanizmu retencji oraz modelu opisującego zaobserwowane zniekształcenia pików kwasów alifatycznych w układach z wodą jako eluentem i kolumną Acclaim RS PA2. Modelowanie matematyczne odgrywa dużą rolę szczególnie w inżynierii chemicznej. W wielu przypadkach ułatwia jakościowe zrozumienie mechanizmu danego procesu, bądź też pozwala na realizację wielu zadań projektowych przez zapewnienie możliwości ilościowego ujęcia wpływu szeregu czynników na jego przebieg. Chromatografia cieczowa jest jedną z wielu operacji jednostkowych z zakresu inżynierii chemicznej, która zapewnia możliwość między innymi całkowite rozdzielenia wielu skomplikowanych pod względem fizykochemicznym mieszanin 4

5