Prof. dr hab. inż. Jerzy Bałdyga Warszawa, Wydział Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej

Transkrypt

1 Prof. dr hab. inż. Jerzy Bałdyga Warszawa, Wydział Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej OCENA całokształtu dorobku dr inż. Roberta Grzywacza w związku z postępowaniem w sprawie nadania Mu stopnia naukowego doktora habilitowanego nauk technicznych w zakresie inżynierii chemicznej Listem z dnia pierwszego października 2013 r., Dziekan Wydziału Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska Politechniki Łódzkiej, prof. dr hab. inż. Ireneusz Zbiciński poinformował mnie, iż zostałem powołany w charakterze recenzenta w skład komisji habilitacyjnej w postępowaniu w sprawie nadania dr inż. Robertowi Grzywaczowi stopnia doktora habilitowanego w dziedzinie nauk technicznych w dyscyplinie inżynieria chemiczna. Ocenę przygotowałem stosując kryteria oceny ujęte w Rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia r., Dz. U. Nr 196, poz Korzystałem również z wytycznych Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów. 1. Sylwetka habilitanta Dr inż. Robert Grzywacz urodził się 9 kwietnia 1963r. w Krakowie. Studia ukończył na Wydziale Chemicznym Politechniki Krakowskiej, uzyskując w roku 1988 dyplom magistra inżyniera po obronie pracy magisterskiej zatytułowanej Modelowanie reaktora biochemicznego do utleniania D-sorbitolu do L-sorbozy. W roku 1988 habilitant został zatrudniony jako stażysta w Instytucie Inżynierii Chemicznej i Chemii Fizycznej w Zakładzie Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Krakowskiej. Od roku 1990 do 1996 pracował tamże jako asystent naukowo-dydaktyczny, a następnie, od roku 1996, jako adiunkt w Instytucie Inżynierii Chemicznej i Chemii Fizycznej w Katedrze Reaktorów Chemicznych i Kinetyki Ruchu Masy Politechniki Krakowskiej. Z Politechniką Krakowską związał swą dalszą drogę naukową. W roku 1996 uzyskał dyplom doktora nauk technicznych w dyscyplinie inżynieria chemiczna na podstawie rozprawy doktorskiej pt. Studia nad dynamiką węzła krakingu katalitycznego. Promotorem pracy doktorskiej był

2 prof. dr hab. inż. Bolesław Tabiś. Przewód doktorski prowadzono na Wydziale Chemicznym Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Dr inż. Robert Grzywacz nie podjął dotychczas współpracy z zagranicznymi ośrodkami naukowymi, nie odbył również stażu naukowego za granicą, nie zrealizował osiągnięć projektowych, konstrukcyjnych i technologicznych, nie uzyskał żadnego patentu, nie był autorem wynalazków, które uzyskałyby ochronę. Dotychczasowa działalność naukowa dr inż. Grzywacza nie została wyróżniona nagrodami za działalność naukową. 2. Dorobek habilitanta. 2.1 Aktywność naukowa. Dorobek publikacyjny dr inż. Grzywacza obejmuje łącznie 24 artykuły, w tym 13 z listy filadelfijskiej, przy czym 12 artykułów z listy filadelfijskiej opublikował po doktoracie, z których 4 to artykuły samodzielne. 11 artykułów opublikował w pozostałych czasopismach recenzowanych, w tym 7 po doktoracie. Przedstawił 9 referatów na konferencjach krajowych i międzynarodowych, w tym 7 po doktoracie. Prezentował 10 plakatów na konferencjach krajowych i zagranicznych, w tym 8 po uzyskaniu stopnia doktora. Jest współautorem jednego skryptu akademickiego, opublikowanego przed uzyskaniem stopnia naukowego doktora. Wyniki swoich prac habilitant opublikował również w napisanej i wydanej po angielsku monografii/podręczniku Airlift Bioreactor, opublikowanym w 2013 roku przez Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej. Już pierwsze doświadczenia badawcze habilitanta dotyczyły modelowania bioreaktorów i reaktorów chemicznych, w tym badań bioreaktora do utleniania D-sorbitolu do L-sorbozy oraz badania kontaktowych reaktorów fluidalnych. Po uzyskaniu stopnia naukowego doktora, zasadniczą tematyką, którą rozwijał dr inż. Robert Grzywacz, było wszechstronne badanie bioreaktorów typu air lift. Szereg problemów związanych z pracą bioreaktorów typu air lift weszło w skład monografii habilitacyjnej, będąca synteza 11 prac wchodzących w skład osiągnięcia naukowego. Najważniejsze wyniki publikował w tym czasie głównie w krajowych czasopismach naukowych, takich jak Inżynieria Chemiczna i Procesowa (Chemical and Process Engineering), Przemysł Chemiczny, czy Czasopismo Techniczne. Według Web of Science prace habilitanta cytowano 11 razy (6 razy po wykluczeniu autocytowań), zaś związany z tym indeks Hirscha równy jest 2. Sumaryczna wartość współczynnika IF równa jest 5,24. Nie są to osiągnięcie imponujące, jednak zauważalne.

3 Podsumowując tę część opinii mogę stwierdzić, że przedstawiony dorobek naukowy pozwala określić sylwetkę naukową habilitanta jako specjalisty w dziedzinie modelowania matematycznego procesów przebiegających w bioreaktorach i reaktorach, nie stroni przy tym od badań eksperymentalnych, zaś przedstawiony sumaryczny dorobek i percepcję tego dorobku w środowisku naukowym można, zważywszy na dynamikę rozwoju habilitanta, uznać za wystarczające do ubiegania się o stopień naukowy doktora habilitowanego. Nie znalazłem w dokumentacji bezpośrednich świadectw związanych z zastosowaniem praktycznym wyników prowadzonych badań, co winno mieć miejsce zgodnie z misją pracownika uczelni technicznej, jednak prace nad reaktorami i bioreaktorami świadczą pozytywnie przynajmniej o potencjale aplikacyjnym prac habilitanta. Dr Grzywacz uczestniczył w 3 krajowych projektach badawczych ( w jednym z nich jako kierownik) oraz realizował jeden grant inwestycyjny. 2.2 Działalność dydaktyczna, organizacyjna, popularyzatorska. Pozytywnie oceniam działalność dydaktyczną habilitanta, w tym współautorski skrypt i ostatnio wydaną pracą, której wydanie sfinansowano z Europejskiego Funduszu Społecznego Unii Europejskiej, w Programie operacyjnym Kapitał Ludzki, Priorytet IV Szkolnictwo wyższe i nauka, jego opiekę nad pracami dyplomowymi, których habilitant był promotorem (26 magisterskich i 4 inżynierskie) oraz przygotowanie 8 wykładów autorskich. Działalność organizacyjno-popularyzatorska dotyczyła pracy w Komitetach Organizacyjnych XIV Ogólnopolskiej Konferencia Naukowej Inżynierii Chemicznej i Procesowej, Kraków Muszyna 1992, I Międzynarodowej Konferencji Naukowej, Inżynieria Chemiczna - Współczesne Kierunki Badawcze w Aspektach Praktycznych, Kraków 1994 oraz w XVI Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Inżynierii Chemicznej i Procesowej, Kraków Muszyna Nie stwierdziłem aktywności w takich obszarach jak: udział w komitetach redakcyjnych i radach naukowych czasopism, członkostwo w międzynarodowych lub krajowych organizacjach naukowych, recenzowanie projektów międzynarodowych, ekspertyzy na zamówienie władz publicznych oraz innych kryteriów wymienionych w 5 Rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia r. Jedynym wyjątkiem jest sporadyczne recenzowanie publikacji w międzynarodowych czasopismach, jednokrotnie w Chemical Engineering Science w roku 2012 i jednokrotnie w Chemical Engineering and Technology, również w roku 2012.

4 Pomimo pewnych, nieuniknionych luk w dorobku habilitanta w relacji do kryteriów oceny zawartych w Rozporządzeniu, moja sumaryczna ocena Jego dorobku jest umiarkowanie pozytywna, a to dzięki znacznemu ostatnio zintensyfikowaniu prac naukowobadawczych i solidnemu dorobkowi dydaktycznemu. 3. Ocena monografii zatytułowanej: Właściwości stacjonarne bioreaktorów barbotażowych typu airlift oraz 11 wspierających publikacji jako osiągnięcia naukowego, stanowiącego podstawę do ubiegania się przez dr Roberta Grzywacza o stopień doktora habilitowanego nauk technicznych w dyscyplinie inżynieria chemiczna. Habilitant wskazał jako część dorobku naukowego, uzyskanego po otrzymaniu stopnia doktora, stanowiącego przy tym osiągnięcie naukowe, będące podstawą do ubiegania się o stopień doktora habilitowanego nauk technicznych w dyscyplinie inżynieria chemiczna i procesowa, monografię oraz cykl 11 publikacji o spójnej tematyce, zgodnej z wymienionym wyżej tytułem. Zanim przejdę do osiągnięć naukowych zawartych w tych pracach, chcę zwrócić uwagę, że nie cały dorobek powstał rzeczywiście po uzyskaniu stopnia doktora. Moja uwaga dotyczy pracy B.Tabiś, J.Handzlik, R.Grzywacz, 1994, Badanie i modelowanie hydrodynamiki reaktora heterogenicznego gaz - ciecz typu barbotażowego z recyrkulacyjną rurą centralną, Inż.Chem.Proc. 4, , opublikowanej 2 lata przed obroną pracy doktorskiej. Na pewne usprawiedliwienie habilitanta można stwierdzić, że żadne elementy tego artykułu nie weszły w skład pracy doktorskiej. Cykl prac zawiera prace autorskie (9) i zespołowe (2); w przypadku prac zespołowych załączono pełny zestaw oświadczeń odnośnie udziału habilitanta i Jego współpracowników z podaniem udziałów procentowych (40% i 80%, przy czym 40% dotyczy pracy opublikowanej przed uzyskaniem stopnia naukowego doktora). Zatem analiza udziałów autorskich świadczy o znaczącej, autorskiej roli habilitanta w tych pracach. Najważniejszą wartością prac badawczych habilitanta nad bioreaktorami typu airlift jest umiejętne wykorzystanie klasycznego modelu dyspersji wzdłużnej do interpretacji, wyjaśnienia, a nawet przewidywania wielu zjawisk obserwowanych podczas pracy bioreaktora. Za szczegółowe, najważniejsze osiągnięcia habilitanta uważam: Opracowanie modeli matematycznych aerobowego procesu biodegradacji fenolu przy użyciu bakterii Pseudomonas putida oraz przeprowadzenie

5 stosownych symulacji. Szczególnie pożyteczne było zastosowanie metody kontynuacyjnej. Elastyczne i efektywne wykorzystanie prostego modelu hydrodynamiki reaktora (czy bioreaktora) typu air lift dla różnych warunków i reżimów pracy. Analizę stanów stacjonarnych reaktora typu air lift. Określenie warunków umożliwiających stosowanie modeli prostszych, opartych na koncepcjach przepływu tłokowego i idealnego mieszania. Mam też uwagi krytyczne i polemiczne: Model na stronach 24 i 25 rozprawy habilitacyjnej: niejasna jest koncepcja sumowania czasów przebywania definiowanych zależnościami (2.22), patrz przedostatnia linijka na str. 25, aby uzyskać sumaryczny, całkowity czas przebywania. Absurd tego rozwiązania można pokazać biorąc jeden reaktor z tzw. recyklem przez przewód o zerowej objętości. Otóż zgodnie z zal. (2.22a) wzrost współczynnika recyklu zmniejszy czas przebywania! Naprawdę zmniejszy się, czas pojedynczego przejścia przez reaktor, zwiększając w rezultacie liczbę przejść w trakcie czasu przebywania. Zatem, aby uzyskać rzeczywisty, zgodny z z klasyczna definicją czas przebywania, czasy przejścia należy dodawać z odpowiednimi wagami. Ponadto na rysunku 2.12 nie podano numerów poszczególnych stref, a numeracja jest inna niż w cytowanym artykule, co utrudnia interpretację modelu Zgodnie z doniesieniami literaturowymi bioreaktor pracowałby lepiej po unieruchomieni bakterii na nośniku, co ułatwiłoby kontrolę procesu i zwiększyło efektywność degradacji fenolu. Zdziwiło mnie, że ten aspekt prowadzenia procesu pominięto. Zastosowano kinetykę Haldane a (fenol) i Monoda (tlen) w modelu interakcyjnym wzrostu dla substratów zasadniczych. Jest to podejście zarówno zalecane w literaturze przedmiotu, jak też zweryfikowany w rozprawie. Warto zauważyć, że ostatnio w niektórych artykułach dotyczących wzrostu Pseudomonas putida uwzględnia się w modelu również zużycie substratu na cele energetyczne (maintenance factor), co pozwala odróżnić w konsekwencji teoretyczny współczynnik wydajności od bilansowego.

6 Muszę w tym miejscu stwierdzić, że habilitant przygotował materiały niezbędne do oceny w sposób niezbyt przejrzysty, nie ułatwiający pracy Recenzentowi. Wykazu publikacji nie podzielono na prace publikowane przed i po doktoracie, nie podano wartości IF poszczególnych prac. Autoreferat liczy nieco ponad 13 stron, przy czym obszerne streszczenie rozprawy habilitacyjnej zawarto na 8,5 stronach, zaś działalności dydaktycznej i organizacyjnej poświecono mniej niż połowę strony. 4. Wniosek końcowy Biorąc pod uwagę całość dorobku naukowego dr inż. Roberta GRZYWACZA i Jego sylwetkę naukową wyrażam opinię, że Jego rozwój naukowy po uzyskaniu stopnia naukowego doktora, szczególnie w obszarze badań nad bioreaktorami typu air lift, zaowocował pracami wnoszącymi pewien zauważalny wkład w rozwój inżynierii chemicznej i procesowej. W ocenianych pracach dr inż. Grzywacz wykazał umiejętności w zakresie modelowania, technik obliczeniowych oraz w mniejszym zakresie w prowadzeniu badań eksperymentalnych. Doświadczenie naukowo-badawcze, a także dydaktyczne oraz ocena możliwości dalszego rozwoju naukowego habilitanta, pozwalają na stwierdzenie, że jest On zdolny do samodzielnej działalności naukowej i dydaktycznej. Biorąc od uwagę powyższe stwierdzenia uważam, że spełnione zostały wymagania Ustawy z dnia 14 marca 2003r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz.U. Nr 65, poz.595, z późn. zm.) oraz z dnia 27 lipca 2005 Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 164, poz.1365, z późn. zm.) i wnoszę na tej podstawie o nadanie dr inż. Robertowi Grzywaczowi stopnia naukowego doktora habilitowanego w dziedzinie nauk technicznych w dyscyplinie inżynieria chemiczna.