Andrzej W i t k o w s k i. [Z 1 rysunkiem i 1 m apką w tekście]

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Andrzej W i t k o w s k i. [Z 1 rysunkiem i 1 m apką w tekście]"

Martyna Edyta Majewska
6 lat temu
Przeglądów:

P OL S KA AKADEMIA INSTYTUT FRAGMENTA Tom X X V NAUK ZOOLOGII FAUNI STICA Warszawa, 31 X II 1979 Nr 2 Andrzej W i t k o w s k i Nowe stanowisko bassa słonecznego, Lepom is gibbosus (L.

1 P OL S KA AKADEMIA INSTYTUT FRAGMENTA Tom X X V NAUK ZOOLOGII FAUNI STICA Warszawa, 31 X II 1979 Nr 2 Andrzej W i t k o w s k i Nowe stanowisko bassa słonecznego, Lepom is gibbosus (L.) ( O słeichthyes : Centrarchidae) w dorzeczu Baryczy [Z 1 rysunkiem i 1 m apką w tekście] Skład ichtiofauny Polski, a szczególnie wód słodkich, poznany jest do kładnie. Od czasu do czasu pojawiają się jednak w naszych wodach gatunki, które są bądź planowo aklimatyzowane lub niepożądane a przypadkowo za wleczone, przeważnie z materiałem zarybieniowym ryb hodowlanych sprowa dzanym z innych krajów. Inform acje o tych ostatnich są godne odnotowania z wielu względów, między innymi dlatego, że przy masowym rozwoju gatunki takie mogą zakłócić ustaloną równowagę hiocenotyczną w ekosystemach wod nych i wyprzeć cenniejsze gatunki rodzime. Na podstawie tego ty p u danych można ponadto prześledzić ich rozprzestrzenianie się na nowe tereny. Podczas spuszczania wody ze stawów hodowlanych,,a ndrzej i,,grabownica w Państwowym Gospodarstwie Rybackim w Miliczu 14 X 1966 stwierdzono oprócz karpia i niewielkiej liczby innych gatunków ryb spoty kanych w tego ty p u stawach, obecność kilkuset okazów Lepomis gibbosus (L.). Jeden okaz tego gatunku pochodzący ze stawu A ndrzej przekazał do zbiorów Muzeum Przyrodniczego Uniwersytetu Wrocławskiego dr J. W i t k o w s k i. Według informacji uzyskanych od ichtiologa Gospodarstwa Rybackiego 40% narybku wpuszczonego do stawów w 1965 roku zostało zakupione na Węgrzech., Ponieważ uprzednio nie notowano obecności hassa słonecznego w stawach gospodarstwa, należałoby więc przypuszczać, że został on zawleczony razem z narybkiem karpia. Obserwacje terenowe, jak również wywiad z ichtiologiem i rybakam i wykazały, że w latach następnych w wyżej wymienionych stawach,

16 A. Witkowski 2 jak i w całym kompleksie wodnym, nie stwierdzono jnż jego występowania. Nie można jednak wykluczyć, że część ryb mogła przedostać się kanałami odprowadzającymi ze stawów do Baryczy.

2 16 A. Witkowski 2 jak i w całym kompleksie wodnym, nie stwierdzono jnż jego występowania. Nie można jednak wykluczyć, że część ryb mogła przedostać się kanałami odprowadzającymi ze stawów do Baryczy. Dlatego też należałoby, się liczyć z faktem, że gatunek ten może znaleźć tam korzystne w arunki do egzystencji i rozrodu i rozprzestrzenić się tą drogą także i do innych zbiorników, jak to już uczynił w innych krajach europejskich. Lepomis gibbosus (L.) jest gatunkiem prawie u nas nie znanym, dlatego przytaczam poniżej dane o rozmieszczeniu geograficznym oraz jego opis i bio logię. Lepomis gibbosus ( L i n n a e u s, 1758) Perea gibbosa L in n a e u s, 1758 Pomotis vulgaris R ic h a r d s o n, 1836 Lepomis gibbosus K e n d a l, 1895 Lepomus gibbosus Cox, 1896 Eupomotis gibbosus J o r d a n e t E v e rm a n n, 1896 Gatunek te n w ystępuje głównie we wschodniej części Ameryki Północnej od Nowego Brunszwiku w Kanadzie, aż po Florydę i Zatokę Meksykańską. P onadto został on sztucznie wprowadzony do kilku zachodnich stanów USA: Kalifornii, M ontany, W yoming, Oregon, a także do Kolumbii Brytyjskiej i na wyspę Vancouver w K anadzie ( S c o t t, G r o s s m a n 1974). Do E uropy L. gibbosus został sprowadzony w 1887 roku jako ryba do akwariów, ponadto był hodowany we F rancji i w Niemczech w przypałacowych staw ach parkow ych ( B a l o n, M iś ik 1956). W roku 1883 aklimatyzowano dwa inne gatunki z tej rodziny: Micropteriis dolomieu L e c e p. i M. salmoides L e c E p., a nieco później (1895) Lepomis auritus (L.) ( B a u c h 1970, S c h i n d l e r 1968). Po krótkim okresie hodowli w zam kniętych zbiornikach bass słoneczny prze niknął do wód otw artych zasiedlając wiele zbiorników, głównie starorzecza i staw y hodowlane, w ystępując w niektórych z nich masowo. Obecnie jest w Europie szeroko rozprzestrzeniony. W ystępuje we Francji, Holandii, Anglii, Włoszech, Jugosławii, N ED, B FN, Bumunii, na Węgrzech i w Czechosłowacji ( S p i l l m a n n 1961, S c h i n d l e r 1968, O l i v a, H r a b ś, L ic 1968, B a u c h 1970, B a n a r e s c u et al. 1971). D anych o występowaniu L. gibbosus (L.) w Polsce mam y niewiele (mapa 1). W okresie międzywojennym spotykano wyłącznie w dorzeczu Odry pojedyncze okazy ( P a p p e n h e i m 1927, H o f f m a n n 1928, B o e t t g e r 1934, T h i e n e m a n n 1950). Ostatnio W i k t o r (1959) odkrył go w jeziorku Dziwnej koło Dziwnowa, a B a l o n (1964) podaje go ze zbiornika zaporowego koło Jeleniej Góry (chodzi tu prawdopodobnie o zbiornik Pilichowicki na Bobrze). Nowe stanowiska tego gatunku ze stawów milickich są najbardziej wysuniętymi na wschód w dorzeczu Odry na terenie Polski.

(T h ie n e m a n n 1950); 5 Jeziorko Dziwnej koło Dziwnowa ( W ik to r 1959); 6 Zbiornik Pilichowicki n a Bobrze koło Jeleniej Góry ( B a lo n 1964); 7 Staw Andrzej i Grabownica koło Milicza, nowe

3 3 Lepomis gibbosm (L.) w dorzeczu Baryczy 17 Mapa 1. Rozmieszczenie stanowisk Lepomis gibbosus (L.) na terenie Polski: 1 Odra koło K rosna Odrzańskiego (P ap p en h eim 1927); 2 Nysa Łużycka koło Gubina (H o ffm a n n 1928); 3 Odra koło Słubic ( B o e t t g e r 1934); 4 W arta koło Gorzowa Wlkp. (T h ie n e m a n n 1950); 5 Jeziorko Dziwnej koło Dziwnowa ( W ik to r 1959); 6 Zbiornik Pilichowicki n a Bobrze koło Jeleniej Góry ( B a lo n 1964); 7 Staw Andrzej i Grabownica koło Milicza, nowe stanowisko. Dokładny opis Lepomis gibbosus (L.) podali S c o t t i C r o s s m a n (1974). Ja k w swojej ojczyźnie, ta k i na terenie Europy, gatunek ten żyje w p ły t kich zarastających jeziorach i stawach, spotykany jest w spokojniejszych odnogach rzek i w starorzeczach. Według B a l o n a (1959) bass słoneczny trze się od końca m aja do końca czerwca. Ik ra składana je st do jam ek o średnicy około 20 cm wygrzebanych w piasku, oczyszczonych z detrytusu. Tak przy gotowane gniazda są widoczne z daleka w postaci jasnych plam na ciemnym dnie. Samica składa od 40 do 50 tysięcy ziaren ikry. N ad każdym gniazdem czuwa samiec, który opiekuje się ikrą aż do wylęgu młodych. G atunek ten przy masowym występowaniu wyraźnie konkuruje o pokarm z wieloma rodzimymi, cenniejszymi gatunkam i, poza tym w yjada ich ikrę i narybek wpływając wyraźnie na ograniczenie ich liczebności. Dane biometryczne okazu L. gibbosus ze stawu,,andrzej w Miliczu: Cechy merystyczne: B X 11, A I I I 9, V I 5, P I 11, G 19, linea lateralis 5/4 0 /1 4.

18 A. Witkowski 4 Cechy plastyczne w m m : long, totalis 77, long, corporis 63, long, capitis 23, alt. capitis 18, dist. praeorbitalis 10,5, summa alt. corporis 27, minima alt. Eys. 1. Okaz Lepomis gibbosm (L.

pinnae dorsalis 8,5, long, pinnae analis 13, alt. pinnae analis 14, alt. pinnae yentralis 13, long, pinnae pectoralis 4,5, alt. pinnae pectoralis 15,5. PIŚM IENNICTW O B a lo n E. 1959.

4 18 A. Witkowski 4 Cechy plastyczne w m m : long, totalis 77, long, corporis 63, long, capitis 23, alt. capitis 18, dist. praeorbitalis 10,5, summa alt. corporis 27, minima alt. Eys. 1. Okaz Lepomis gibbosm (L.) ze staw u A ndrzej koło Milicza. corporis 10, long, pedunculi caudae 11, dist. praedorsalis 25, dist. postdorsalis 28, dist. praeanalis 40, long, pinnae dorsalis 27, alt. pinnae dorsalis 8,5, long, pinnae analis 13, alt. pinnae analis 14, alt. pinnae yentralis 13, long, pinnae pectoralis 4,5, alt. pinnae pectoralis 15,5. PIŚM IENNICTW O B a lo n E Neres Lepomis gibbosus (L in n ć, 1758) aklimatizovanej v bocnych ro d a c h D unaja a jej v y ro j poóas embryonalnej periody. Vestn. Ssl. zool. Spol., Praha, 23, 1: 1-22, 17 ff., I t. B alon E Spis i ekologiczna charakterystyka krągłoustych i ry b Polski. Pol. A rch. Hydrobiol., W arszawa, 12: , 2 tt. B alon E., MiSik V Zoznam novych dokladov o vyskyte niektórych mało znanych alebo novych d ru h o r ryb n a Slevensku. Biológia, Bratyslava, 11: , 5 ff., 2 tt. B a nakescu P., B lanc M., G a u d et J. L., H u r ea u J. C European inland w ater fish. A m ultilingual catalogue. Fishing News L td., London, 34 pp. 779 ff. B a u c h G Die einheimischen Siisswasserfische. 6 Aufl. Leipzig, 200 pp., 106 ff., 2 tt. B o E t t g e r C. E Der nordamerikanische Flusskrebs Cambarus affinis S a t in Deutsch land. SB. Ges. N aturf. F r., Berlin, 1934: , H o ffm a n n E Sonnenfische (Eupomotis gibbosus L.) in den Nebenflussen der Oder. Wochenschr. A quar. T errark., Braunschweig, 25: 439. O liva O., H rabe S., L ac J Stavovce Slovenska. I Eyby, obojźivelniky a plazy. B ratislava, 393 pp., 219 ff. P a fp e n h e im P Eupomotis gibbosus (L.) in der Oder bei Crossen. SB. Ges. N atu rf. Fr., Berlin, 1926: S c h in d l e r O TJnsere Siisswasserfische. S tu ttgart, 234 pp., 127 ff. S cott W. B., Crossman E. J Poissons d eau douce du Canada. Bull. 184, Office des recherches sur les pecheries du Canada, O ttaw a, 1025 pp., 555 ff., 108 tt. S fillm a n n Ch. J Poissons d eau douce. F aune de France, 65. Paris. 303 p p., 114 ff.

5 Lepomis gibbosus (L.) w dorzeczu Baryczy 19 T h ien em a n n A. 1950. Verbreitttngsgesohichte der Siisswasscrtierwelt Europas. Die Binnen- gewasser, S tu ttg art, 18: 16+809 pp., 249 ff., 12 tt.

5 5 Lepomis gibbosus (L.) w dorzeczu Baryczy 19 T h ien em a n n A Verbreitttngsgesohichte der Siisswasscrtierwelt Europas. Die Binnen- gewasser, S tu ttg art, 18: pp., 249 ff., 12 tt. W ik to b J Dwa gatunki ryb dotychczas nieznane w naszych wodach. Przyr. Pol. zach., Poznań, 3: , 2 ff. Muzeum Przyrodnicze Uniwersytetu Wrocławskiego Wrocław, ul. Sienkiewicza 21 PE3IOME [3arjiaBHe: HoBoe M ect O H axoxcneh ue thyes: Centrarchidae) b c o j ih c h h o h pbi6bi, Lepomis gibbosus (L.) (Osteich- Gacceime pena Eapbem] A b t o p nphboaht HOBoe M ectohaxoacflehhe c o ji n e u n o ń p w S b i [(Lepomis gibbosus (L.)] b pbisob O flh bix n p y a a x A n ^ a c e S h r p a S o B H i m a o k o jio M u j u m b 6 a cc efih e E apbih H. Bo BpeMH c n y c K a b o a m H3 3 t h x n p y g O B (14 X 1966) 6 bijio K O H C T arap o B an o HecKOJibKo Ilo M H em n o a B T o p a Lepomis gibbosus (L.) 6 b iji my H3 BeHrpaH b 1965 rofly c M ajibk am H Cyprinus carpio L. A b t o p 6aoMeTpauecKHe aamibie no 3T0My Bnny. c o t o c o 6 e ił S T o ił p b i 6 bi. 3 ab jieueh b I l o J i b npnb O flh T Taioice SUMMARY [Title: New locality of sunfish, Lepomis gibbosus (L.) (Osteichthyes: Centrar chidae) in catchm ent area of Barycz river] The author presented new locality of sunfish [Lepomis gibbosus (L.)] in fish ponds A ndrzej and Grabownica near Milicz, catchm ent area of Barycz river. In both fish ponds (14 X 1966) several hundreds specimens of this species were stated. According th e author opinion Lepomis gibbosus (L.) was im ported to Poland with fry of Cyprinus carpio L. from H ungary in 1965 year. In this paper the author also presented biom etry of these species.

Redaktor pracy prof. dr H. Szelęgiowicz P aństw ow e W ydaw nictw o N aukow e W arszaw a 1979 N ak ład 7 5 0 + 9 0 cgz. A rk. w yd. 0,5; d ru k. 3/8.

6 Redaktor pracy prof. dr H. Szelęgiowicz P aństw ow e W ydaw nictw o N aukow e W arszaw a 1979 N ak ład cgz. A rk. w yd. 0,5; d ru k. 3/8. P a p ie r d ru k. sa t. kl. I I I, 80 g. B I. Cena zł Z am. n r 491/79 T-3 W rocław ska D ru k a rn ia N aukow a ISBN ISSN

Podobne dokumenty

FRAGMENTA FAUNISTICA Tom 30 Warszawa, Nr 22

POLSKA AKADEMIA NAUK INSTYTUT ZOOLOGII FRAGMENTA FAUNISTICA Tom 30 Warszawa, 1987. 03. 31 Nr 22 H alina B o l ik Charakterystyka morfologiczna B licca b joerkn a (LlNNAEUS, 1758) z Sanu (P isces, C yprinidae)