E U R O J U S T S P R A W O Z D A N I E Z A R O K

Transkrypt

1 E U R O J U S T S P R A W O Z D A N I E Z A R O K

2 Budynek Arc

3 3 Spis Treści Lista stosowanych skrótów...7 Wstęp Informacje ogólne Sprawy kierowane do Eurojustu Relacje z innymi instytucjami UE Stosunki z państwami trzecimi i organizacjami spoza Unii Europejskiej Kwestie administracyjne Technologie informatyczne Publiczny dostęp do dokumentów Eurojust Działania operacyjne Wstęp Statystyki prowadzonych spraw Trudności napotykane przez Eurojust w kwestiach związanych ze współpracą sądowniczą w toku prowadzonych spraw Wykorzystywane przez Eurojust narzędzia współpracy sądowniczej Spotkania koordynacyjne Artykuły 6 i 7 Decyzji ustanawiającej Eurojust Konwencja o MLA z r oraz kwestie dowodowe Europejskie Nakazy Aresztowania Nakazy zabezpieczenia mienia Konfiskata i odzyskanie mienia Dostawy niejawnie nadzorowane... 31

4 4 2.5 Współpraca sądownicza w priorytetowych obszarach działalności przestępczej Terroryzm Handel narkotykami Handel ludźmi Oszustwa finansowe Korupcja Przestępstwa z użyciem Internetu Pranie pieniędzy Działalność zorganizowanych grup przestępczych Wspólne zespoły dochodzeniowo śledcze Wsparcie finansowe Eurojustu dla JIT Postępowania prowadzone we współpracy z państwami trzecimi Prokuratorowi Łącznikowi oddelegowani do Eurojustu przez państwa trzecie Relacje z partnerami z UE Europejska Sieć Sądownicza Europol OLAF Frontex Europejska Sieć ds. Kształcenia Sędziów CEPOL Istotne wydarzenia Implementacja Decyzji Rady 2009/426/JHA Strategia w kwestiach bezpieczeństwa wewnętrznego (COSI; Forum Konsultacyjne prokuratorów generalnych i dyrektorów centralnych urzędów prokuratury państw Unii Europejskiej) Grupa Specjalna ds. przyszłości Eurojustu Współpraca w ramach JHA... 62

5 5 5 Wnioski Rady...64 Załącznik...76 Wykres 1: Ilość spraw prowadzonych w latach Wykres 2: Ogólna klasyfikacja spraw Wykres 3: Priorytetowe obszary działalności przestępczej w sprawach prowadzonych przez Eurojust Wykres 4: Priorytetowe i inne typy przestępstw w sprawach prowadzonych przez Eurojust Wykres 5: Sprawy prowadzone przez Eurojust, państwa wnioskujące Wykres 6: Sprawy prowadzone przez Eurojust, państwa otrzymujące wnioski Wykres 7: Łączna liczba spotkań koordynacyjnych Wykres 8: Spotkania koordynacyjne, państwa wnioskujące Wykres 9: Spotkania koordynacje, państwa zapraszane... 84

6 6 Uwaga odnośnie Decyzji ustanawiającej Eurojust Decyzja ustanawiająca Eurojust Decyzja Rady z dnia 28 lutego 2002 roku ustanawiająca Eurojust w celu wspomagania walki z poważną przestępczością, wraz z najnowszymi poprawkami wprowadzonymi w treści Decyzji Rady 2009/426/JHA z dnia 16 grudnia 2008 roku wzmacniającej Eurojust, nazywana będzie w niniejszym raporcie Decyzją ustanawiającą Eurojust. Jednolity tekst Decyzji ustanawiającej Eurojust, udostępniony przez Sekretariat Generalny Rady Europejskiej w celach informacyjnych, znaleźć można na naszej stronie internetowej pod adresem

7 Lista stosowanych skrótów 7 Lista stosowanych skrótów AWF...Analityczny Plik Roboczy (Analysis Work File) CEPOL...Europejskie Kolegium Policyjne (European Police College) CMS...Baza Prowadzonych Postępowań (Case Management System) COSI...Stały komitet ds. współpracy operacyjnej w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego EJN...Europejska Sieć Sądownicza (European Judicial Network) EJTN...Europejska Sieć ds. Kształcenia Sędziów (European Judicial Training Network) ENA...Europejski Nakaz Aresztowania ENCS...Krajowy System Koordynacji Eurojust (Eurojust National Coordination System) EPPO...Urząd Europejskiego Oskarżyciela Publicznego (European Public Prosecutor s Office) Frontex... Europejska Agencja Zarządzania Współpracą Operacyjną na Granicach Zewnętrznych Państw Członkowskich Unii Europejskiej IWG... Nieformalna Grupa Robocza ds. implementacji Decyzji ustanawiającej Eurojust w Krajach Członkowskich (Informal Working Group) JIT...Wspólny Zespół Dochodzeniowo-Śledczy (Joint Investigation Team) MLA...Wzajemna Pomoc Prawna (Mutual Legal Assistance) OCC...Koordynacja na Żądanie (On-Call Coordination) OCTA...Raport o Zagrożeniu Przestępczością Zorganizowaną (Organised Crime Threat Assessment) OLAF...Europejski Urząd ds. Zwalczania Oszustw OSR...Przegląd Struktur Organizacyjnych (Organisational Structure Review) ROCTA... Raport o Zagrożeniu rosyjskojęzyczną przestępczością zorganizowaną (Russian Organised Crime Threat Assessment) TE-SAT...Raport o Zagrożeniu Terroryzmem w Unii Europejskiej (Terrorism Situation and Trend Report) TFEU...Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Treaty on the Functioning of the European Union) THB...Handel Ludźmi (Trafficking in Human Beings)

8 8 Wstęp Dziesiąte Sprawozdanie Roczne Eurojustu omawia pracę agencji w roku Traktat Lizboński definiuje naszą misję jako wspieranie walki z poważną przestępczością dotyczącą dwóch lub więcej Państw Członkowskich Unii Europejskiej. Niniejszy raport prezentuje najważniejsze aspekty operacyjne naszej działalności w tym zakresie. Podobnie jak w latach poprzednich, wzrosła liczba spraw kierowanych do Eurojustu przez Państwa Członkowskie. Po raz pierwszy łączna liczba spraw zarejestrowanych w bazie postępowań Eurojustu przekroczyła Agencja zorganizowała również około 140 spotkań koordynacyjnych, w toku których przedstawiciele organów dochodzeniowych i sądowniczych omawiali kwestie dotyczące prowadzonych postępowań ponadgranicznych i rozwiązywali związane z nimi problemy operacyjne. Również w tym wypadku utrzymana została tendencja wzrostowa w stosunku do liczby spotkań zorganizowanych w roku poprzednim. Co ważne, ponad 90 procent wspomnianych spotkań dotyczyło spraw związanych z przestępstwami uznawanych za priorytetowe zagrożenia dla obywateli UE. Do grupy tej zalicza się terroryzm, handel narkotykami, handel ludźmi, oszustwa finansowe, korupcję, przestępstwa z użyciem Internetu, pranie pieniędzy, oraz inne przestępstwa związane z obecnością zorganizowanych grup przestępczych w życiu gospodarczym. Niestety, w minionym roku Eurojust odczuł również negatywne skutki światowego kryzysu finansowego. Ograniczenia wydatków w krajach członkowskich oznaczały, że wspomniany powyżej wzrost liczby prowadzonych i koordynowanych przez nas spraw uzyskany został w realiach znacznych niedoborów kadrowych odczuwanych przez część Przedstawicielstw Krajowych. Z uwagi na ogromne znaczenie operacyjne nowej Decyzji ustanawiającej Eurojust, agencja uczestniczyła w Krajach Członkowskich w licznych spotkaniach na tematy związane z jej implementacją, która winna zakończyć się do 4 czerwca 2011 roku. Pośród elementów mogących bezpośrednio wpływać na kluczowe obszary działań agencji, największe znaczenie mają procesy wymiany informacji na temat prowadzonych spraw pomiędzy Krajami Członkowskimi a Eurojustem, oraz 24 godzinna dostępność wsparcia ze strony agencji dla przedstawicieli organów wymiaru sprawiedliwości w Krajach Członkowskich. Miniony rok przyniósł również wzmocnienie roli Eurojustu w innych kluczowych obszarach walki z poważną przestępczością ponadgraniczną. W rosnącym stopniu doceniane jest znaczenie wspólnych zespołów dochodzeniowo śledczych jako skutecznego narzędzia w tej walce. W roku 2010 Eurojust po raz kolejny przyjął na siebie odpowiedzialność za ocenę wniosków i przydzielanie środków finansowych z zasobów przyznanych przez Komisję na pracę JIT; agencja wyznaczyła również koordynatora dla sieci JIT. W obszarze ustaleń strategicznych, Eurojust uczestniczył w pracach stałej komisji ds. współpracy operacyjnej w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego (ustanowionego w świetle zapisów Art. 71 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej) w obszarach dotyczących władzy sądowniczej. Agencja wspierała również prace Forum Konsultacyjnego Prokuratorów Generalnych i dyrektorów centralnych urzędów prokuratury państw Unii Europejskiej.

9 Wstęp 9 W celu ułatwienia zbliżającej się w świetle zapisów Traktatu Lizbońskiego parlamentarnej oceny działań agencji, Eurojust podejmował aktywne działania mające na celu wyjaśnienie roli i zadań agencji na poziomie zarówno Parlamentu Europejskiego jak i poszczególnych parlamentów krajowych. W obszarze działań wewnętrznych, Eurojust niezmiennie koncentruje swe wysiłki na zwiększeniu efektywności oraz przygotowaniach do zmian, jakie przynieść mogą proponowane regulacje dotyczące Eurojustu i możliwości utworzenia urzędu Europejskiego Prokuratora Publicznego w oparciu o Eurojust. Opracowany został program wdrożeniowy w ramach Rewizji Struktur Organizacyjnych, osiągnęliśmy również znaczący postęp w negocjacjach na temat utworzenia nowej siedziby Eurojustu w Hadze, co pozwoli nam wreszcie na centralizację pracy w jednym budynku. Sprawozdanie za rok 2010 kontynuuje i rozwija koncepcję i format prezentacji wprowadzony w treści zeszłorocznego raportu, który spotkał się z bardzo przychylnym przyjęciem. Mam nadzieję, że niniejsze sprawozdanie stanowić będzie użyteczny przegląd działań Eurojustu w ramach walki z poważną przestępczością ponadgraniczną. ALED WILLIAMS Przewodniczący Kolegium Eurojust Marzec 2011

10 10 Kolegium Eurojust, luty 2011 Siedzą od lewej: Mariana Lilova, BG; Juan Antonio García Jabaloy, ES; Donatella Frendo Dimech, MT; Lampros Patsavellas, EL; Michèle Coninsx, BE, Vice-President; Aled Williams, UK, President; Raivo Sepp, EE, Vice-President; Ilona Lévai, HU; Mariusz Skowroński, PL; Elena Dinu, RO; Ursula Koller, AT Stoją od lewej: Lukáš Starý, CZ; Hans-Holger Herrnfeld, DE; João Manuel Da Silva Miguel, PT; Francesco Lo Voi, IT; Ritva Sahavirta, FI; Laima Čekelienė, LT; Ladislav Hamran, SK; Carlos Zeyen, LU; Ola Laurell, SE; Arend Vast, NL; Robert Sheehan, IE; Jesper Hjortenberg, DK; Malči Gabrijelčič, SL; Gérard Loubens, FR; Gunars Bundzis, LV; Katerina Loizou, CY

11 Informacje ogólne 11 1 Informacje ogólne Sprawy kierowane do Eurojustu Wizyta Pani Viviane Reding Liczba nowych spraw skierowanych do Eurojustu przez Państwa Członkowskie w roku 2010 wyniosła 1424, co stanowi 4 procentowy wzrost w porównaniu z rokiem poprzednim (w roku 2009 liczba kierowanych do agencji wniosków wyniosła 1372). Mniej więcej jedna piąta ze wspomnianych spraw dotyczyła trzech lub więcej państw. Zgodnie z zaleceniami UE dotyczącymi zwalczaniu przestępstw stanowiących szczególnie poważne zagrożenie dla jej obywateli, w roku 2010 Eurojust skoncentrował swe działania na sprawach dotyczących terroryzmu, handlu narkotykami, handlu ludźmi, oszustw finansowych, korupcji, przestępstw z użyciem Internetu, prania pieniędzy, oraz innych przestępstw związanych z obecnością zorganizowanych grup przestępczych w życiu gospodarczym. Przestępstwa o tym charakterze pojawiły się łącznie w toku 1015 spraw skierowanych do Eurojustu, co stanowiło 4 procentowy wzrost w porównaniu z liczbą 974 spraw odnotowanych w roku W roku 2010, Eurojust zorganizował łącznie 141 spotkań koordynacyjnych, co stanowiło 7 procentowy wzrost w stosunku do liczby spotkań zorganizowanych w roku 2009 (131). Około dwie trzecie spotkań koordynacyjnych dotyczyło trzech lub więcej państw, a ponad 90 procent z nich wiązało się z przestępstwami zaliczonymi do wspomnianej powyżej listy priorytetowych obszarów działalności przestępczej. Szczegółowe informacje na temat działań operacyjnych Eurojustu ujęto w treści rozdziału 2 poniżej. Relacje z innymi instytucjami UE Eurojust kontynuuje bliską współpracę z instytucjami partnerskimi pod względem operacyjnym i strategicznym, do których zaliczają się: EJN, Europol, OLAF, Frontex, EJTN oraz CEPOL. Szczegółowe informacje na temat tej współpracy ujęte zostały w treści rozdziału 3. W roku 2010, Eurojust poszerzył również zakres swych relacji z kluczowymi instytucjami UE. Komisarz ds. sprawiedliwo-

12 12 Podpisanie Porozumienia o Współpracy z UNODC ści, praw podstawowych i obywatelstwa, pani Viviane Reding, odwiedziła w czerwcu Eurojust w celu omówienia pracy agencji oraz planów jej rozwoju. Po raz pierwszy przedstawiciel Parlamentu Europejskiego wziął udział w jednym z regularnych spotkań z przedstawicielami Unijnej Trójki, Komisji Europejskiej i Sekretariatu Rady. Eurojust zaprosił również przedstawicieli instytucji UE do udziału w spotkaniach Nieformalnej Grupy Roboczej pracującej nad implementacją Decyzji ustanawiającej Eurojust w Krajach Członkowskich (IWG). Eurojust wziął również udział w obradach komitetu ds. współpracy operacyjnej w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego (COSI), powołanego w roku 2010 w świetle Artykułu 71 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFEU). Dzięki udziałowi w pracach COSI, Eurojust ma nadzieję umożliwić większe zaangażowanie organów władzy sądowniczej w kwestie związane z bezpieczeństwem wewnętrznym. Eurojust angażował się również w fora pracujące nad poprawą współdziałania w sprawach karnych w Unii Europejskiej. Jednym z nich była Grupa Robocza ds. współpracy w sprawach karnych (COPEN), gdzie udział agencji obejmował fachowy wkład w prace nad istotnymi usprawnieniami legislacyjnymi, takimi jak Europejski Nakaz Dochodzeniowy (European Investigation Order EIO). Na wniosek Prezydencji Rady, Eurojust uczestniczył w spotkaniach CATS (wcześniej Komitet art. 36), zapewniając tym samym udział doświadczonych praktyków w procesie decyzyjnym. Eurojust brał również udział w pracach Grupy Roboczej ds. Ogólnych w tym Oceny. Stosunki z państwami trzecimi i organizacjami spoza Unii Europejskiej W roku 2010 Eurojust poszerzył swój globalny zasięg w dziedzinie współpracy sądowniczej. 26 lutego 2010 roku podpisane zostało Porozumienie o Współpracy (Memorandum of Understanding) pomiędzy Eurojustem a Biurem Narodów Zjednoczonych ds. Narkotyków i Przestępczości (UNODC). Sieć punktów kontaktowych Eurojustu w krajach trzecich powiększyła się dzięki utworzeniu nowych punktów w Brazylii, Republice Zielonego Przylądka, Indiach i Kazachstanie. Agencja wspierała kilka inicjatyw w rejonie Półwyspu Bałkańskiego, w tym Projekty UE na rzecz ustanowienia Jednostek Koordynacyjnych w zakresie egzekwowania prawa międzynarodowego (ILECU) oraz Sekretariatu Konwencji Współpracy Policyjnej z Krajami Europy Południowowschodniej (PCC SEE). Niezmiennie pracujemy również nad dalszym rozwojem współpracy operacyjnej z krajami trzecimi. W roku 2010, po raz kolejny za priorytetowe uznano podpisanie porozumień o współpracy z Federacją Rosyjską, Ukrainą i Księstwem Lichtenstein. Pierwsze spotkanie Grupy Roboczej powołanej w celu rozwiązania problemów prak-

13 Informacje ogólne 13 Wizyta, Federacja Rosyjska tycznych związanych ze współpracą sądowniczą pomiędzy Unią Europejską a Federacją Rosyjską odbyło się w Moskwie. Ponownie podjęto również negocjacje z Ukrainą na temat podpisania porozumienia o współpracy. W czerwcu ubiegłego roku Eurojust poinformował Radę o zamiarze zainicjowania formalnych negocjacji w sprawie podpisania porozumienia o współpracy z Księstwem Lichtenstein. Do listy priorytetów w zakresie dalszych negocjacji dopisano również Turcję. W minionym roku mogliśmy również obserwować efekty wcześniej podejmowanych działań. Dnia 23 czerwca 2010 w życie weszło porozumienie o współpracy podpisane z Byłą Jugosłowiańską Republiką Macedonii (FYROM). Eurojust brał również udział w pokojowej misji wyjaśniającej (fact-finding mission) do Kosowa aby na miejscu zapoznać się z tamtejszym systemem prawnym i nawiązać kontakty z Misją Unii Europejskiej w zakresie praworządności w Kosowie (EULEX). Szczegółowe informacje na temat kierowanych do Eurojustu spraw z udziałem krajów trzecich oraz roli Prokuratorów Łącznikowych przy Eurojuście ujęto w sekcji 2.7 poniżej. Kwestie administracyjne W roku 2010 Eurojust po raz pierwszy przygotował Wieloletni Plan Strategiczny (Multi-Anual Strategic Plan), obejmujący lata i określający cztery kluczowe cele strategiczne agencji: usprawnienie pracy operacyjnej, uzyskanie statusu centrum sądowniczego w ramach walki z przestępczością ponadgraniczną, poprawa stosunków z partnerami i zwiększenie wydajności pod kątem metodologii pracy. Budżet Eurojustu na rok 2010 wyniósł 30,2 miliony euro. Wykonano 98 procent budżetu przewidzianego na pokrycie zobowiązań agencji. Budżet na cele operacyjne zwiększony został (poprzez wewnętrzne przesunięcia środków budżetowych) o 14 procent, głównie w związku z kontynuacją prac nad rozwojem bazy danych (w tym zmianą dostawcy) oraz zakupem dodatkowego sprzętu. Łącznie, w roku 2010 zrealizowano około 6500 transakcji związanych z płatnościami i zobowiązaniami finansowymi. Obecnie oczekujemy na potwierdzenie poprawności księgowej Eurojustu przez Europejski Trybunał Rozrachunkowy. W lipcu 2010 roku, władze Holandii przekazały nam propozycję utworzenia nowej siedziby agencji. Goszczące nas państwo zaoferowało sfinansowanie i wybudowanie do końca 2015 roku nowego budynku z przeznaczeniem na siedzibę Eurojustu. W roku 2011 agencja przedstawi szczegółową analizę kosztów i korzyści do zaopiniowania przez odpowiednią jednostkę nadzoru budżetowego.

14 14 Przegląd struktur organizacyjnych Eurojustu (OSR) prowadzony był od lutego 2009 roku i trwał przez cały rok Faza implementacji rozpoczęła się w drugiej połowie ubiegłego roku, z podziałem na podprojekty dotyczące struktur zarządzania, wydajności i współpracy pomiędzy Eurojustem a strukturami administracyjnymi i szkoleniowymi, oraz kultury organizacyjnej. Wizyta Pana Jozias van Aartsen, Mera Hagi Technologie informatyczne Eurojust nieustannie pracuje nad ulepszeniem Bazy Prowadzonych Postępowań (CMS) pozwalającej na skuteczne zarządzanie działaniami operacyjnymi agencji. W roku 2010 do użytku oddana została nowa wersja CMS wprowadzająca dalsze usprawnienia. Powołaliśmy również do życia zespół, którego zadaniem jest ocena, przygotowanie i implementacja wszelkich zmian koniecznych w świetle nowych zapisów Decyzji ustanawiającej Eurojust. Chodzi tu między innymi o system Koordynacji na Żądanie (OCC) oraz projekt EJ27 mający na celu ustanowienie bezpiecznego kanału komunikacyjnego z każdym Państwem Członkowskim. Ostatni ze wspomnianych projektów dotyczy zarówno połączenia Krajowego Systemu Koordynacji Eurojust (ENCS) w Krajach Członkowskich z CMS agenci, jak również wynikającego z Artykułu 13 rozszerzenia zakresu i możliwości wymiany informacji. Projekt badawczy Europejskiej Bazy Danych o Przestępczości Zorganizowanej (EPOC) IV, współfinansowany przez Komisję Europejską, po ukończeniu etapu zbierania danych, znajduje się obecnie w fazie analizy, która pozwoliła już na sformułowanie pierwszych propozycji dotyczących standaryzacji procesów wymiany informacji na poziomie sądowniczym. Jednocześnie, projekt pozwolił również na dalszy rozwój systemu pochodnego od CMS przeznaczonego do wykorzystania w Krajach Członkowskich jako moduł krajowych baz danych odpowiedzialny za współpracę międzynarodową. Trzy Państwa Członkowskie, Bułgaria, Włochy i Holandia, zgodziły się przeprowadzić testy praktycznego wykorzystania tego rozwiązania. Publiczny dostęp do dokumentów Eurojust W roku 2010, do Eurojustu wpłynęły cztery wnioski o udzielenie dostępu do dokumentów agencji. Trzy z nich dotyczyły dochodzeń bądź postępowań karnych, w których uczestniczył Eurojust, w jednym przypadku wniosek dotyczył kwestii kadrowych. Wniosek związany z kwestią kadrową został częściowo odrzucony, co uzasadniono

15 Informacje ogólne 15 obawą, że pełne ujawnienie dokumentacji stanowiłoby naruszenie zasad poufności postępowań sądowych i udzielania porad prawnych. Jeden wniosek dotyczący postępowania operacyjnego, oraz dwa inne wnioski, wpłynęły w kontekście prowadzonych badań akademickich. Wnioskowano o ujawnienie informacji na temat rekomendacji Eurojustu w kontekście konfliktów jurysdykcji, zgodnie z zapisami Artykułu 6 i 7 Decyzji ustawiającej Eurojust, oraz na temat zbieżnych lub sprzecznych Europejskich Nakazów Aresztowania (ENA). Część wnioskowanych informacji ujawniono. Decyzje odmowne uzasadniano zasadą poufności postępowań sądowych i porad prawnych, obawą, że ujawnienie byłoby sprzeczne z zasadą ochrony interesu publicznego prawa do ochrony informacji na temat jednostek,, postępowań sądowych i porad prawnych oraz procesu decyzyjnego Eurojustu. Administracja Eurojustu, luty 2011 Szefowie działów i służb Eurojustu, luty 2011 Siedzą od lewej: Joannes Thuy, Rzecznik Prasowy; Diana Alonso Blas, Inspektor Ochrony Danych Osobowych; Carla García Bello, Sekretariat Prawny Kolegium; Mike Moulder, Dział Budżetowo-Finansowy; Linda Scotts, Dział Kadr; Hans Jahreiss, Dyrektor Administracyjny; Catherine Deboyser, Dział Obsługi Prawnej; Alinde Verhaag, pełniący obowiązki Szefa Działu Postępowań; Jon Broughton, Dział Zarządzania Informacją; Jacques Vos, Dział Usług Korporacyjnych (Na fotografii nie ma: Fatima Adelia Pires Martins, Sekretariat EJN)

16 16 2 Działania operacyjne 2.1 Wstęp Poniższy rozdział prezentuje informacje i statystyki dotyczące spraw kierowanych do Eurojustu oraz, zgonie Wnioskami Rady w odniesieniu do zeszłorocznego raportu, omawia trudności i problemy zaobserwowane w kontekście współpracy sądowniczej, operacyjne wykorzystanie oferowanych przez Eurojust narzędzi współpracy sądowniczej, oraz ocenę instrumentów sądowniczych. Problemy zidentyfikowane w kontekście współpracy sądowniczej stanowią wyłącznie odzwierciedlenie doświadczeń Eurojustu w toku prowadzonych spraw i nie wynikają z bardziej ogólnych obserwacji. Rozdział poniższy omawia również priorytetowe obszary działalności przestępczej z perspektywy koordynacji i współpracy sądowniczej. Wspomniane priorytety przyjęte zostały w świetle Wniosków Rady na temat zagrożenia przestępczością zorganizowaną i terroryzmem, sformowanych przy współudziale Eurojustu. Zidentyfikowane obszary obejmują terroryzm, handel narkotykami, handel ludźmi, oszustwa finansowe, korupcję, przestępstwa z użyciem Internetu, pranie pieniędzy oraz inne przestępstwa związane z obecnością zorganizowanych grup przestępczych w życiu gospodarczym. 2.2 Statystyki prowadzonych spraw W roku 2010, w CMS zarejestrowane zostały 1424 nowe sprawy, w których Państwa Członkowskie zwracały się z prośbą o wsparcie agencji. Szczegółowe dane na temat zaobserwowanych trendów i poszczególnych państw, których dotyczyły prowadzone sprawy, ujęto w formie wykresów nr 1, 5 i 6 w załączniku. Wykresy 2, 3 i 4 w załączniku prezentują statystyki dotyczące prowadzonych postępowań w kontekście celów i priorytetów wyznaczonych przez Radę dla działalności Eurojustu. Prawie 90 procent spraw kierowanych do agencji dotyczyło rodzajów przestępczości i przestępstw, co do których Europol był również uprawniony do działania (Artykuł 4(1) Decyzji ustanawiającej Eurojust). W pozostałych przypadkach, na wniosek odpowiednich organów Państw Członkowskich, Eurojust udzielał wsparcia w świetle Artykułu 4(2) dotyczącego innych rodzajów przestępczości podlegających działaniom agencji. Łączna liczba zorganizowanych spotkań koordynacyjnych wzrosła o 7 procent w porównaniu z rokiem 2009, ze 131 do 141. Z powodów operacyjnych, 14 z powyższych spotkań odbyło się poza siedzibą Eurojustu. 63 procent z ogólnej liczby spotkań koordynacyjnych dotyczyło trzech lub więcej państw. W roku 2010, 92 procent (130 ze 141) rzeczonych spotkań dotyczyło obszarów działalności przestępczej zidentyfikowanych jako priorytetowe. W pozostałych przypadkach, spotkania organizowane były w związku z innymi poważnymi przestępstwami (np. zabójstwami) nie ujętymi w zestawieniu obszarów prioryte-

17 Działania operacyjne 17 towych. Wykresy 7, 8 i 9 w załączniku prezentują szczegółowe statystyki dotyczące spotkań koordynacyjnych przeprowadzonych w roku Trudności napotykane przez Eurojust w kwestiach związanych ze współpracą sądowniczą w toku prowadzonych spraw Najczęściej cytowanymi narzędziami prawnymi w toku wspierania przez Eurojust współpracy sądowniczej były zapisy Konwencji Rady Europy z dnia 20 kwietnia 1959 roku o wzajemnej pomocy prawnej w sprawach karnych (Konwencja o MLA z r. 1959), Konwencji z dnia 29 maja 2000 roku o wzajemnej pomocy prawnej w sprawach karnych pomiędzy Państwami Członkowskimi Unii Europejskiej (Konwencja o MLA z r. 2000), oraz Decyzji Ramowej z dnia 13 czerwca 2002 roku w sprawie europejskiego nakazu aresztowania (Decyzja Ramowa w sprawie ENA). W przypadku zidentyfikowania problemów natury prawnej, Eurojust oferował pomoc w zakresie wzajemnych interakcji pomiędzy zapisami prawa krajowego i europejskiego oraz sugerował możliwe rozwiązania trudności praktycznych. Z doświadczeń operacyjnych Eurojustu w roku 2010 wynika, że praktyczne i prawne trudności współpracy sądowniczej w ramach Unii Europejskiej są często wzajemnie powiązane. Trudności praktyczne dotyczyły między innymi braku wystarczających środków na poziomie krajowym, co nie pozwalało na terminowe wykonanie otrzymywanych wniosków o udzielenie pomocy sądowniczej. Przykłady tego rodzaju sytuacji znaleźć można było nie tylko w kontekście obserwowanych opóźnień, lecz również trudności wynikających ze słabej jakości tłumaczeń lub niekompletnych informacji ujmowanych w treści wniosków. W niektórych przypadkach, brak odpowiedniego sprzętu znacząco utrudniał fizyczne wykonanie wnioskowanych czynności. Problemy tego rodzaju dotyczyły zwłaszcza śledzenia dostaw niejawnie nadzorowanych, wideokonferencji oraz przechwytywania przekazów telekomunikacyjnych. Problemy z zabezpieczeniem odpowiednich środków przeplatały się czasami z innymi kwestiami, związanymi na przykład z niewystarczającymi kompetencjami bądź brakiem wzajemnego zaufania. W niektórych przypadkach, organy wykonujące zwracały się z prośbą o przekazanie znacznych ilości szczegółowych informacji na temat osób objętych postępowaniem, środków prawnych, decyzji na temat środków prawnych, konkretnych zapisów prawa, szczegółów na temat stylu życia osób, itp. Prośby tego rodzaju wiązały się często z powstawaniem znaczących opóźnień. Kwestie związane z brakiem zaufania bądź odpowiednich umiejętności mogą wciąż leżeć u podstaw problemów interpretowanych jako techniczne przeszkody dla sprawnego wykonania wniosków o pomoc sądowniczą. Trudności tego rodzaju były szczególnie widoczne w postępowaniach związanych z wydaniem ENA. W wielu przypadkach zaangażowanie Eurojustu pozwoliło zmniejszyć opóźnienia związane z trakcyjnym trybem udzielania wzajemnej pomocy prawnej (MLA) poprzez wspomaganie procesów wymiany informacji oraz udzielania natychmiastowego wsparcia krajowym organom wymiaru sprawiedliwości, a tym samym pomoc w zapewnianiu bezpieczeństwa obywateli. Prosty przykład tego rodzaju działań stanowiła sprawa, w której do Eurojustu skierowano pilną prośbę o udzielenie pomocy w toku procesu sprawcy poważnych przestępstw na tle seksualnym. W czasie zaledwie 48 godzin, Eurojust był w stanie zapewnić pełne zrozumienie przez sąd jednego z Państw Członkowskich całości sytuacji i zagrożenia jakie stanowił oskarżony, w oparciu o informacje zawarte w aktach

18 18 sądowych drugiego z państw oraz analizę zmian sposobu, w jaki dane przestępstwo postrzegane było w świetle zapisów prawa. Problemy bardziej technicznej natury pojawiały się w toku wykonywania wniosków o pomoc sądowniczą w związku z różnicami w praktycznym wykorzystaniu poszczególnych istotnych sformułowań. Przykładowo, wykonywanie wniosków o zabezpieczenie, zajęcie bądź konfiskatę mienia było często znacząco utrudnione. W sprawach tego rodzaju Eurojust odgrywał kluczową rolę precyzując potrzeby organów wymiaru sprawiedliwości i sugerując najlepsze rozwiązania praktyczne. Problemy związane z wykonaniem nakazów zabezpieczenia mienia są doskonałą ilustracją dla kolejnego obszaru, w którym często napotykano trudności natury prawnej. Zdarzało się, że krajowe organy wymiaru sprawiedliwości z niechęcią podchodziły do wykorzystania instrumentów dostępnych w toku współpracy na poziomie europejskim. W niektórych przypadkach wynikało to z faktu, że na pierwszy rzut oka nie spełniały one konkretnych potrzeb organów prowadzących dane postępowanie. Dla przykładu, forma ujęta w treści Decyzji Ramowej 2003/577/JHA z dnia 22 lipca 2003 w sprawie wykonania w Unii Wizyta Prezydencji w Interpolu, wrzesień 2010 Europejskiej postanowień o zabezpieczeniu mienia i środków dowodowych (Decyzja Ramowa w sprawie postanowień o zabezpieczeniu mienia i środków dowodowych) nie znalazła szerokiego zastosowania w praktyce, nawet jeśli rzeczony instrument prawny wprowadzony został do legislacji krajowej. Dalsze uwagi na temat nakazów zabezpieczenia ujęto w sekcji 2.4 poniżej. Kolejna, powiązana z powyższą, trudność natury prawnej napotykana w toku działań operacyjnych agencji, wiązała się z niewystarczającą implementacją legisla-

19 Działania operacyjne 19 cji europejskiej lub wręcz całkowitym jej brakiem. Dla przykładu, zdarzają się przypadki gdy organy wymiaru sprawiedliwości mają trudności z tworzeniem wspólnych zespołów dochodzeniowo śledczych (JIT) z uwagi na niedostosowanie przepisów krajowych do legislacji unijnej w niektórych Państwach Członkowskich. Innego rodzaju trudności mogą niekiedy pojawiać się w związku z różnicami pod względem dopuszczalności materiału dowodowego. Przykładami mogą być tutaj różne zapisy w poszczególnych legislacjach na temat dopuszczalności podsłuchów, przesłuchań świadków, dostępnych środków ochrony świadków oraz wymogów dotyczących bezstronności sądu. Różnice zapisów dotyczących przyjmowania zeznań od świadków prowadziły w niektórych przypadkach do powstania poważnych trudności praktycznych. Na przykład, oświadczenia złożone w jednym Państwie Członkowskim bez wcześniejszego poinformowania obrony mogą nie zostać dopuszczone jako materiał dowodowy w świetle innej legislacji. Problemy wynikały również z różnic proceduralnych. Dochodziło do nich chociażby w wyniku dostępności wielu kanałów, za pośrednictwem których składać można wnioski o nawiązanie współpracy sądowniczej, które przesyłać można drogą bezpośredniej komunikacji pomiędzy organami wymiaru sprawiedliwości, za pośrednictwem Interpolu, Systemu Informacyjnego Schengen (SIS), Eurojustu, oraz Europejskiej Sieci Sądowniczej (EJN). Prowadzi to często do sytuacji, w której przedstawiciele organów wymiaru sprawiedliwości mają trudności z wyborem odpowiedniego dla danej sytuacji kanału. Niekiedy spotykamy się również z problemami wynikającymi z różnych definicji poszczególnych przestępstw lub czynności śledczych. Przykład tego rodzaju sytuacji znaleźć można w rozdziale 2.5 w sekcji Pranie pieniędzy. Wielu ze wspomnianych powyżej ogólnych trudności można w znacznym stopniu uniknąć dzięki zaangażowaniu specjalistycznej wiedzy Eurojustu na wczesnym etapie postępowań oraz zapewnieniu agencji pełnego i szczegółowego wglądu w sprawę. Eurojust proszony jest często o udzielenie wsparcia w rozwiązaniu jednego konkretnego problemu bez naświetlenia innych aspektów postępowania, w których zaangażowanie agencji mogłoby również okazać się pomocne. Pełna implementacja wymogów dotyczących powiadomień ujętych w treści Decyzji ustanawiającej Eurojust może w dużym stopniu wpłynąć na poprawę tej sytuacji. Reasumując, dochodzenia i postępowania ponadgraniczne postrzegane są jako złożone i wymagające zaangażowania znacznych środków. Uwrażliwienie krajowych organów wymiaru sprawiedliwości na znaczenie międzynarodowej współpracy sądowniczej jako takiej, a w szczególności na rolę jaką pełni w tym zakresie Eurojust, jest zadaniem o kluczowym znaczeniu. W najogólniejszym ujęciu oznacza to, że zaangażowanie Eurojustu na możliwie najwcześniejszym etapie postępowania, tj. od momentu zainicjowania współpracy policyjnej, jest niezwykle ważnym czynnikiem pozwalającym zapewnić, że środki zainwestowane w dochodzenie przyniosą pożądane wyniki w toku rozpraw sądowych. 2.4 Wykorzystywane przez Eurojust narzędzia współpracy sądowniczej Spotkania koordynacyjne Spotkania koordynacyjne w dalszym ciągu stanowią jedno z kluczowych narzędzi wykorzystywanych przez sędziów, prokuratorów

20 20 Spotkania koordynacyjne zapewniają symetrię informacyjną, tj. pozwalają krajom uczestniczącym w postępowaniu na identyfikowanie zakresu koniecznej wymiany informacji oraz udostępnianiue ich w formie wartościowej dla wszystkich partnerów. Uzgodnić można również odpowiednie kanały i ramy czasowe dla poszczególnych transmisji informacji. Ponadto, uczestniczące w postępowaniu organy wymiaru sprawiedliwości uzyskują dodatkową możliwość nawiązania bliższych i bardziej efektywnych relacji służbowych. Spotkanie koordynacyjne z udziałem 14 Państw Członkowskich, 3 Prokuratorów Łącznikowych oraz Europolu i oficerów śledczych z Państw Członkowskich w sprawach dotyczących przestępczości ponadgranicznej. Ułatwiają one bezpośrednią wymianę informacji na temat powiązanych ze sobą dochodzeń oraz koordynację działań operacyjnych. W toku spotkań koordynacyjnych, przedstawiciele odpowiednich organów wymiaru sprawiedliwości, wraz z Przedstawicielami Krajowymi przy Eurojuście oraz przedstawicielami partnerskich instytucji europejskich takich jak Europol czy OLAF, wspólne omawiają kwestie strategiczne, planują oraz koordynują prowadzone jednocześnie dochodzenia i działania operacyjne, takie jak aresztowania, przeszukania, czy zajęcia mienia. Dwa stosunkowo proste kroki pozwolą na dalszą poprawę wykorzystania potencjału spotkań koordynacyjnych. Pierwszym z nich jest zapewnienie terminowego wykonania działań uzgodnionych wspólnie w toku spotkań przez wszystkie uczestniczące w nich strony. Drugim, jest pełniejsze wykorzystanie dostępnych możliwości wymiany informacji i omawiania potencjalnych trudności natury prawnej jeszcze przed rozpoczęciem samych spotkań koordynacyjnych. Dzięki temu w toku samych spotkań możliwe będzie poświęcenie większej uwagi konkretnym działaniom wynikającym bezpośrednio ze złożonych wniosków o nawiązanie współpracy sądowniczej (np. dostawom niejawnie nadzorowanym, jednoczesnym przeszukaniom, itd.).

21 Działania operacyjne 21 Artykuły 6 i 7 Decyzji ustanawiającej Eurojust Artykuły 6 i 7 Decyzji ustanawiającej Eurojust tworzą podstawy prawne dające Przedstawicielom Krajowym i Kolegium możliwość wystosowywania do odpowiednich krajowych organów wymiaru sprawiedliwości formalnych rekomendacji w toku prowadzonych spraw. Rekomendacje te stanowią cenne narzędzie pozwalające na usprawnienie współpracy sądowniczej w postępowaniach ponadgranicznych dotyczących Unii Europejskiej. Odzwierciedlają one naturę swoistego, nieustannego dialogu pomiędzy Przedstawicielami Krajowymi przy Eurojuście a odpowiednimi organami krajowymi w toku działań operacyjnych agencji. Dialog ten przyjmuje niekiedy formę formalnej komunikacji (np. decyzji lub wniosków formalnych przekazywanych przez Przedstawiciela Krajowego odpowiednim organom sądowniczym swojego kraju), jednak w większości przypadków ma on charakter o wiele bardziej nieformalny. Wykorzystanie wniosków formalnych wynika często z konkretnych uwarunkowań proceduralnych w danym Państwie Członkowskim, jak na przykład wymóg tworzenia sformalizowanej ścieżki audytu dla wszystkich decyzji prokuratorskich. W roku 2010 wystosowano łącznie 29 wniosków formalnych w świetle zapisów Artykułu 6. Przykładowo, w liczbie tej znalazło się kilka wniosków z Artykułu 6.1(a)(i) (podjęcie dochodzenia lub ścigania za określone czyny): Eurojust miał możliwość poinformowania odpowiednich organów jednego Państwa Członkowskiego o konieczności rozważenia działań dochodzeniowych i śledczych w sprawie, dotyczącej pierwotnie innego Państwa Członkowskiego. Przykładem może tu być sprawa, w której przedstawiciel Krajowy Portugalii skierował do odpowiednich organów w swoim kraju wniosek o wszczęcie postępowania w pierwotnie belgijskiej sprawie dotyczącej przestępstw z użyciem Internetu i prania pieniędzy, ostatecznie obejmującej swym zasięgiem osiem Państw Członkowskich i dwa kraje trzecie. W innej sprawie, Eurojust przekazał informację o konieczności podjęcia działań kilku odrębnym organom w granicach tego samego obszaru jurysdykcji. W austriackim dochodzeniu dotyczącym oszustw inwestycyjnych obejmujących swym zasięgiem siedem Państw Członkowskich i trzy kraje trzecie, lokalne organy wymiaru sprawiedliwości sześciu różnych miast na terenie Włoch poproszone zostały o identyfikację osób poszkodowanych i dalsze wsparcie postępowania poprzez rejestrację skarg formalnych i zabezpieczenie informacji bankowych. W kolejnych sprawach, powoływano się na Artykuł 6.1(a)(ii) (do właściwych organów odnośnych Państw Członkowskich o uznanie, iż jedno z nich może mieć lepsze możliwości podjęcia dochodzenia lub ścigania za określone czyny): krajowe organy wymiaru sprawiedliwości Portugalii i Hiszpanii poproszono o uznanie, iż organy portugalskie mają lepsze możliwości podjęcia dochodzenia i dalszego ścigania w sprawie dotyczącej porwania, usiłowania zabójstwa, podpalenia oraz fałszerstwa dokumentów, popełnionych przez obywateli Portugalii. Z kolei w innej sprawie, mediacja Eurojustu pozwoliła osiągnąć porozumienie pomiędzy organami wymiaru sprawiedliwości Hiszpanii, Holandii i Wielkiej Brytanii na temat tego, który z nich ma najlepsze możliwości ścigania w sprawie dotyczącej handlu narkotykami. We wszystkich przypadkach, odpowiednie organy krajowe decydowały się postępować zgodnie z zaleceniami Eurojustu. Przedstawicielstwa Krajowe wnioskowały z Artykułu 6.1(a)(iii) (o koordynowanie między właściwymi organami zainteresowanych Państw Członkowskich): w jednej sprawie dotyczącej przechwycenia połą-

22 22 czeń komunikacyjnych, Eurojust zabezpieczył wykonanie hiszpańskiego nakazu sądowego, który miał kluczowe znaczenie dla koordynacji działań z wnioskującym Państwem Członkowskim. Przedstawicielstwa krajowe wnioskowały z Artykułu 6.1(a)(v) (o dostarczenie wszelkich informacji koniecznych do wykonania zadań Przedstawiciela Krajowego): w wielu przypadkach Eurojust jest po prostu w stanie szybko i efektywnie dostarczać potrzebne informacje co, choć jest zadaniem stosunkowo nieskomplikowanym, stanowi istotny element zapewniający skuteczność postępowań w sprawach ponadgranicznych. Przeprowadzona w świetle powyższego zapisu szybka identyfikacja właściwej prokuratury bądź sądu o odpowiedniej jurysdykcji w danej sprawie dawała znaczące rezultaty: dzięki temu, iż odpowiednie organy poinformowane zostały o konieczności podjęcia natychmiastowych działań, zastosowane podsłuchy telefoniczne i przeprowadzone poszukiwania dawały wyniki w postaci cennych materiałów dowodowych. W roku 2010 Kolegium Eurojust wystosowało formalny wniosek z Artykułu 7 Decyzji ustanawiającej Eurojust w jednym przypadku. Artykuł 7 precyzuje kompetencje agencji występującej jako Kolegium. W świetle zapisów Artykułu 7.1(b), Kolegium zapewnia, by właściwe organy Państw Członkowskich informowały się wzajemnie na temat dochodzenia i ścigania w istotnych dla siebie sprawach. W roku 2010 Kolegium wykorzystało swe uprawnienia wynikające z zapisów Artykułu 7.1(b) w jednym przypadku. Belgijskie organy wymiaru sprawiedliwości prowadziły dochodzenie w sprawie serii morderstw i przestępstw o charakterze seksualnym popełnianych w Belgii od lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia, o które podejrzewano nauczyciela szkolnego. Podejrzany, po aresztowaniu w związku z morderstwem popełnionym na dwojgu młodych osób, przyznał się do zamordowania dziewczynki kilka lat wcześniej. W związku z powyższym zaczęto podejrzewać związek podejrzanego ze zniknięciami młodych kobiet zgłaszanymi na terenie kilku różnych jurysdykcji. Zgodnie z zapisami Artykułu 7.1(b), Kolegium postanowiło podjąć działania w celu zapewnienia, by właściwe organy Państw Członkowskich informowały się wzajemnie na temat dochodzenia i ścigania, o których zostały poinformowane i które wywołują następstwa na poziomie Unii lub które mogą mieć wpływ na inne, niezainteresowane bezpośrednio Państwa Członkowskie. W odpowiedzi na inicjatywę agencji, belgijskie organy wymiaru sprawiedliwości zbadały możliwość stworzenia bazy danych osób zaginionych w sprawach związanych z aktami napastowania na tle seksualnym. Konwencja o MLA z r oraz kwestie dowodowe Konwencja o MLA z r jest bardzo pozytywnie oceniana przez Przedstawicielstwa Krajowe. Stanowi ona dobrą i rzetelnie przygotowaną podstawę dla współpracy sądowniczej, generalnie nie prowadzącą do powstawania poważniejszych trudności prawnych w zastosowaniu praktycznym. Wciąż jednak pojawiają się pewne utrudnienia wynikające zwłaszcza z nadmiernej ilości dostępnych narzędzi prawnych. Praktycy prawa stają zazwyczaj wobec wyboru pomiędzy Konwencją o MLA z r. 2000, odpowiednimi zapisami Konwencji Wykonawczej do Układu Schengen z 14 czerwca 1985 roku (acquis Schengen), oraz Konwencją o MLA z r wraz z powiązanymi protokołami. Fakt, że Konwencja o MLA z r określona została jako uzupełniająca do zapisów Konwencji o MLA z r może również prowadzić do pewnych dwuznaczności w kontekście jej stosowania.

23 Działania operacyjne 23 Ponadto, nie wszystkie Państwa Członkowskie ratyfikowały bądź w pełni implementowały zapisy Konwencji o MLA z r. 2000, co prowadzić może np. do trudności z tworzeniem JIT czy niedostępności sprzętu pozwalającego na prowadzenie wideokonferencji. Eurojust pracował nad znalezieniem rozwiązań dla wspomnianych trudności. Jedną z najczęściej powracających kwestii był problem znalezienia kompromisu pomiędzy wymogami dotyczącymi materiałów dowodowych obowiązującymi w państwie wnioskującym a tymi obowiązującymi w państwie wykonującym wnioskowane czynności, niezależnie od zapisów Artykułu 4 Konwencji o MLA z r. 2000, w świetle którego kraj otrzymujący wniosek stosować się ma do procedur i wymogów formalnych określonych przez państwo wnioskujące. Przykładowo, sztywne zasady nakazujące udostępnienie materiałów dowodowych obronie mogą poważnie utrudnić wykonanie poufnych wniosków o MLA. Również niejednakowe zakresy kompetencji i uprawnień w poszczególnych krajowych systemach prawnych (tj. inne role policji, sędziów śledczych i prokuratorów) prowadziły często do sytuacji, w których przedstawiciele wymiaru sprawiedliwości z jednego Państwa Członkowskiego nie byli pewni do jakich organów winni zwracać się w danym przypadku. Eurojust odgrywa znaczącą rolę w procesie zbierania materiałów dowodowych poprzez wyjaśnianie zapisów prawa i wymogów formalnych obowiązujących w danym systemie prawnym, wspieranie procesów wymiany informacji pomiędzy odpowiednimi organami krajowymi, przeredagowywanie wniosków i dostarczanie dodatkowych informacji. W nagłych przypadkach, Eurojust interweniował ułatwiając nawiązanie bezpośredniego kontaktu pomiędzy organami krajowymi co umożliwiało uniknięcie konieczności kierowania oficjalnego wniosku o udzielenie pomocy sądowej. Również stopień centralizacji systemów danych potrzebnych w toku danego dochodzenia były częstym powodem zwracania się o wsparcie Eurojustu. Informacje bankowe są tu doskonałym przykładem. Część Państw Członkowskich (np. Francja, Włochy, Niemcy, Portugalia czy Rumunia) stworzyła scentralizowaną bazę danych rachunków bankowych, co w znacznym stopniu ułatwia wykonanie wniosków o udzielenie informacji na ten temat. Jednocześnie jednak, część państw nie posiada tego rodzaju scentralizowanego systemu, w związku z czym namierzenie konkretnego rachunku bankowego może wiązać się z koniecznością przeprowadzenia czasochłonnego dochodzenia. Podobne trudności napotykano w kontekście informacji na temat własności nieruchomości w państwach gdzie informacje na temat rejestru gruntów nie mają formy scentralizowanego systemu. W przeciwieństwie do kwestii związanych ze zbieraniem materiałów dowodowych, w kontekście dopuszczalności dowodów zaobserwowano stosunkowo niewiele problemów. Eurojust miał duży wkład w ten niezwykle pozytywny wynik. W szczególności, działania agencji nakierowane były na zapewnianie ex-ante dopuszczalności materiałów dowodowych poprzez wyjaśnianie istotnych w danym kontekście wymogów prawa oraz doradzanie najodpowiedniejszych rozwiązań praktycznych. Obok powyższych obserwacji, zidentyfikowano jednak również pewne aspekty Konwencji o MLA z r. 2000, które zaklasyfikować należy jako problematyczne. Artykuł 8(1) dotyczący zwrotu skradzionego mienia może prowadzić do komplikacji jeśli stosowany będzie jednocześnie z alertami SIS. Przykładowo, kradziony samochód, który zostanie następnie nabyty w dobrej wierze może być uwzględniony w alercie SIS. Należy bliżej przyjrzeć się procedurom wycofywania alertów SIS.

24 24 Prokuratura belgijska otrzymała Europejskie Nakazy Aresztowania wydane przez Austrię i Niemcy w odniesieniu do dwóch obywatel niemieckich przetrzymywanych w areszcie tymczasowym przez sądy krajowe. ENA wydane zostały w związku z równoległymi postępowaniami prowadzonymi w Niemczech i Austrii w związku z handlem marihuaną. W świetle Artykułu 29, 1, belgijskiego Prawa Wdrożeniowego z dnia 19 grudnia 2003 roku, dotyczącego ENA, jeśli dwa lub więcej Państwa Członkowskie wydają Europejski Nakaz Aresztowania w odniesieniu do tej samej osoby, prokuratura otrzymująca powiadomi o tym fakcie prokuraturę federalną i przedłoży sprawę radzie izby, która podejmie decyzję na temat tego który z ENA podlega wykonaniu. Prokuratura federalna zwróciła się do Eurojustu z prośbą o pomoc w rozstrzygnięciu powyższej kwestii, ze szczególnym uwzględnieniem ograniczeń czasowych narzuconych przez sąd. Przedstawiciel Krajowy Belgii przy Eurojuście omówił problem ze swym odpowiednikami z Niemiec i Austrii. W ciągu 72 godzin udało się osiągnąć porozumienie i udzielić priorytetu nakazowi niemieckiemu z uwagi na narodowość przestępców oraz pewne szczególne okoliczności popełnionych czynów. Rekomendacja Eurojustu przekazana została prokuraturze federalnej, która w obu przypadkach przychyliła się do decyzji agencji. Podejrzani przekazani zostali niemieckim organom wymiaru sprawiedliwości w maju 2010 roku. W innej sprawie, sąd hiszpański zwrócił się do Eurojustu z prośbą o opinię na temat wydania obywatela Estonii poszukiwanego zarówno przez organy Estońskie jak i Włoskie. Hiszpański Przedstawiciel Krajowy, po konsultacjach ze swymi odpowiednikami, wydał opinię, iż podejrzany wydany być powinien Estonii, zgodnie z odpowiednimi zapisami hiszpańskiego prawa krajowego oraz Artykułu 16(2) Decyzji Ramowej w sprawie ENA. Pośród czynników branych pod uwagę w powyższej rekomendacji, wymienić można: fakt, że czyny przestępcze, w związku z którymi podejrzany ścigany był przez organy estońskie były poważniejsze (zabójstwo i rozbój z bronią w ręku) od tych, za które ścigany był we Włoszech (rozbój z bronią w ręku, udział w związku przestępczym oraz nielegalne posiadanie broni); estoński ENA wydany został wcześniej niż jego włoski odpowiednik (206 i 2007); chociaż oba ENA wydane ostały w celach ścigania sądowego, w przypadku Estonii postępowanie dochodzeniowe zakończone zostało w roku 2006, zaś we Włoszech w roku 2007; ponadto, czyny, w związku z którymi wydano ENA popełnione zostały w roku 2001 w Estonii, zaś we Włoszech w roku Innego rodzaju trudność operacyjna zidentyfikowana została w kontekście autoryzacji przechwytywania przekazów telekomunikacyjnych w świetle Artykułu 20(2) Konwencji o MLA z r Zapis ten dotyczy sytuacji, w których organy jednego Państwa Członkowskiego są wstanie przechwytywać przekazy telekomunikacyjne na terytorium innego Państwa Członkowskiego, ze strony którego nie jest potrzebna pomoc techniczna w celu dokonania przechwytywania. W powyższym wypadku, Artykuł 20(2) Konwencji o MLA z r zobowiązuje Państwo Członkowskie przechwytujące do poinformowania drugiego z Państw Członkowskich przed dokonaniem przechwycenia, w przypadkach, w których wie ono przy wydaniu postanowienia o przechwytywaniu przekazów telekomunikacyjnych, że podmiot, którego przekaz jest przechwytywany znajduje się na terytorium Państwa Członkowskiego zawiadamianego lub, w innych przypadkach, niezwłocznie po tym, jak dowie się ono, że podmiot, którego przekaz jest przechwytywany znajduje się na terytorium Państwa Członkowskiego zawiadamianego. W praktyce jednak, większość przechwyceń tego rodzaju wykonywana jest automatycznie, zaś dane analizowane są póź-

25 Działania operacyjne 25 niej przez odpowiednie organy. Artykuł 20(4) Konwencji o MLA z r (pozwalający Państwu Członkowskiemu zawiadamianemu na wyrażenie bądź niewyrażenie zgody, jak również na inne formy reakcji na rzeczone zawiadomienie) nie obejmuje sytuacji, w której nagrania wykonane automatycznie analizowane są w późniejszym terminie. W powyższym kontekście, Eurojust podniósł kilka istotnych kwestii, między innymi pytanie czy w istocie konieczne jest informowanie innego Państwa Członkowskiego o dokonaniu przechwycenia ponadgranicznego, oraz czy dopuszczalne w tym kontekście byłoby zatwierdzanie tego rodzaju przechwyceń retrospektywnie. 20 Państw Członkowskich udzieliło odpowiedzi na powyższe pytanie. Wyniki pokazały wyraźnie, że opinie, obowiązujące legislacje i przyjęte praktyki w tym zakresie różnią się znacznie pomiędzy poszczególnymi Państwami Członkowskimi, oraz że w kwestii tej konieczne może być wprowadzenie uregulowań na poziomie UE. Fakt, iż Artykuł 20 Konwencji o MLA z r nie znajduje już zastosowania w rzeczywistości, w której większość przechwyceń przekazów telekomunikacyjnych dokonywana jest automatycznie i analizowana dopiero po pewnym czasie, prowadzić może do problemów w kontekście dopuszczalności zebranych w ten sposób materiałów dowodowych. W związku z powyższym, rozważyć należy jedno z dwóch rozwiązań: (1) uznanie autoryzacji wydanej w jednym Państwie Członkowskim za wystarczającą do przeprowadzenia przechwycenia w innym Państwie Członkowskim, ze strony którego nie jest potrzebna pomoc techniczna; lub (2) zobowiązanie przechwytującego Państwa Członkowskiego do wnioskowanie o wykorzystanie materiałów zebranych w czasie przechwycenia przeprowadzanego na terytorium innego Państwa Członkowskiego, ze strony którego nie jest potrzebna pomoc techniczna w celu dokonania przechwytywania. Europejskie Nakazy Aresztowania W roku ubiegłym w bazie postępowań Eurojustu zarejestrowano łącznie 280 spraw związanych z wykonaniem ENA, co stanowiło niemal 20 procent ogółu spraw. Postępowania dotyczące konfliktów ENA (Artykuł 16(2), Decyzji Ramowej w sprawie ENA) Zgodnie z zapisami Artykułu 16(2) Decyzji Ramowej w sprawnie ENA, wykonujący nakaz organ sądowy może zasięgnąć porady ze strony Eurojustu przy podejmowaniu decyzji który z nakazów aresztowania wydanych w odniesieniu do jednej osoby przez dwa lub więcej Państwa Członkowskie podlega wykonaniu. W roku 2010 do Eurojustu skierowana została pewna liczba spraw dotyczących konfliktów ENA, w których zasięgano porady ze strony agencji. Ponadto, Eurojust w dalszym ciągu odgrywał istotną rolę praktyczną wspierając wykonanie nakazów aresztowania poprzez umożliwienie efektywnej komunikacji pomiędzy organami sądowymi biorącymi udział w postępowaniu. Sprawy związane z niedotrzymaniem terminów (Artykuł 17(7), Decyzji Ramowej w sprawie ENA) W przypadku gdy w wyjątkowych okolicznościach któreś z Państw Członkowskich nie jest w stanie dotrzymać terminów przewidzianych w Artykule 17 Decyzji Ramowej w sprawie ENA, winno ono powiadomić o tym fakcie Eurojust, podając przyczyny zwłoki. W roku 2010 Eurojust otrzymał informację o 85 przypadkach niedotrzymania terminów. W trzech przypadkach, po zarejestrowaniu zgłoszeń w Eurojuście, konieczne były dalsze czynności ze strony odpowiednich Przedstawicielstw Krajowych, w pozostałych przypadkach zgłoszenia miały charakter

26 26 informacyjny. Zauważyć można pewne rozbieżności pod względem praktyki raportowania w powyższym kontekście, z ogólnej liczby 85 zgłoszeń 70 przesłanych zostało przez Irlandię. Pozostałe przypadki zgłoszone zostały do Eurojustu przez 8 Państw Członkowskich (Czechy, Szwecję, Maltę, Litwę, Francję, Hiszpanię, Belgię i Słowację), co sugerować może, iż pozostałych 18 Państw Członkowskich nie odnotowało przypadków niedotrzymania terminów wykonania ENA, bądź nie zgłosiło ich do Eurojustu. Głównymi powodami opóźnień w wykonaniu ENA były wnioski o przekazanie dodatkowych informacji (np. wyjaśnienie klasyfikacji prawnej faktów bądź nieotrzymanie dokumentów w oryginale) oraz charakter postępowań apelacyjnych. Zidentyfikowane problemy związane z praktycznym stosowaniem ENA W ogólnym ujęciu, procedury ENA sprawdzają się, a sytuacja stale poprawia się dzięki rosnącemu doświadczeniu odpowiednich organów krajowych w stosowaniu tego narzędzia. Jednakże, w toku spraw kierowanych do Eurojustu wciąż napotykamy wiele trudności praktycznych. Najważniejsze zidentyfikowane problemy pojawiały się w związku z: Niepełnymi bądź niejasnymi informacjami: w kilku przypadkach przekazane informacje na temat popełnionych przestępstw były niepełne bądź niejednoznaczne, oryginalna dokumentacja okazywała się trudna do uzyskania, związek pomiędzy karą a przestępstwem nie był jasno określony, brak było zrozumienia określonych wymogów prawnych, bądź brak było informacji na temat czasu, jaki poszukiwana osoba spędziła już w areszcie. Wnioski o udzielenie dodatkowych informacji: zdarzało się, że odmowa wykonania ENA wiązała się z prośbą o udzielenie dodatkowych informacji w sytuacjach gdy potrzeba przekazania rzeczonych informacji nie była oczywista. W niektórych przypadkach, państwo wydające nakaz mogło interpretować tego rodzaju wnioski jako przejaw braku zaufania do decyzji organów wydających, bądź też różnice w interpretacji zasady proporcjonalności zgodnie z zapisami Artykułu 49.3 Karty Praw Podstawowych. Praktyczne zastosowanie zasady wzajemnego uznawania w dalszym ciągu bywa problematyczne. Problemy z tłumaczeniami: niska jakość bądź niedokładność tłumaczeń tekstów ENA przyczyniają się do problemów z ich zrozumieniem. W niektórych przypadkach Eurojust był wstanie pomóc w rozwiązaniu tego rodzaju trudności dzięki kombinacji wiedzy fachowej i umiejętności językowych jakie agencja ma do dyspozycji. Należy pamiętać, że wybór pomiędzy terminami oskarżony a podejrzany może mieć daleko idące konsekwencje w kontekście wykonania ENA. Rozprawy pod nieobecność oskarżonego: dość szczególnym problem napotykany był w kontekście osób skazanych w rozprawach pod nieobecność oskarżonego. W tego rodzaju postępowaniach, gwarancja ponownej rozprawy w wypadku przekazania oskarżonego sprawiała, że trudno było określić czy ENA wydane w celu postawienia osoby przed sądem czy też wykonania wyroku. Kwestia ta ma duże znaczenie praktyczne, jako że od tego czy ENA dotyczy postawienia przed sądem czy wyroku zależą informacje jakie dany dokument winien zawierać. Opisywana sytuacja może się poprawić z chwilą implementacji przez Państwa Członkowskie Decyzji Ramowej 2009/299/JHA z dnia 26 lutego 2009 roku, która wprowadza poprawki między innymi do Decyzji Ramowej w sprawie ENA poprzez dodanie nowych zapisów dotyczących rozpraw pod nieobecność oskarżonego.

27 Działania operacyjne 27 Różnice pomiędzy systemami prawnymi: w dalszym stopniu odczuwalne są problemy związane z różnicami pomiędzy systemami prawa zwyczajowego i cywilnego. W takich wypadkach Eurojust odgrywał znaczącą rolę wspomagając krajowe organy wymiaru sprawiedliwości, działając na rzecz pogłębienia wzajemnego zrozumienia i proponując możliwe rozwiązania praktyczne. Przyjęcie prawoznawstwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, a w szczególności zasady przyjętej w sprawie Pupino, C-105/03, która nakłada obowiązek interpretacji legislacji krajowej w sposób odzwierciedlający założenia Decyzji Ramowych, może w znacznym stopniu pomóc w rozstrzygnięciu wciąż istniejących problemów. Proporcjonalność: wydanie ENA może być uznane za przesadne w świetle faktów takich jak relatywnie niska szkodliwość czynu, prawdopodobna kara w razie skazania, czas jaki spędzony będzie w areszcie w toku postępowań związanych z wykonaniem ENA, czy też wysokie koszty wykonania samego ENA. Wszystkie powyższe czynniki mogą powodować odczuwalną niechęć do wykonania wniosku. Zasada specjalności: różnice pomiędzy poszczególnymi Państwami Członkowskimi w kontekście stosowania Artykułu 27 Decyzji Ramowej w sprawie ENA dotyczącego ścigania za inne przestępstwa popełnione przed przekazaniem osoby w dalszym ciągu prowadziły do pewnych trudności praktycznych. Przekazanie obywateli z powrotem do kraju wykonującego celem odbycia kary po wcześniejszym przekazaniu ich na potrzeby procesowe: trudności w tym zakresie prowadziły czasami do opóźnień w toku postępowań. Wykonanie tego rodzaju ENA byłoby znacznie łatwiejsze jeśli kraj wydający nakaz wyraźnie wyraziłby w treści formularza ENA zgodę lub brak zgody na ponowne przekazanie osoby poszukiwanej krajowi wykonującemu, wraz ze szczegółowych określeniem warunków w jakich możliwość taka jest dopuszczana. Praktyczna organizacja przekazania podejrzanego: w pewnej liczbie spraw nie dotrzymano ustalonej daty przekazania, w wyniku czego powstawały swoiste problemy praktyczne. W sytuacjach, kiedy podjęcie decyzji na temat przekazania zależne było od szybkiego zdobycia pilnie potrzebnych informacji, rola Eurojustu polegała na wspieraniu i przyspieszaniu komunikacji pomiędzy odpowiednimi krajowymi organami wymiaru sprawiedliwości oraz wyjaśnianiu wymogów wykonujących organów sądowych. W niektórych przypadkach Eurojust pomagał również formułować tekst samego ENA przed jego wydaniem. Ponadto, agencja aktywnie zachęcała praktyków prawa do wykorzystywania istniejących już narzędzi wspomagających procedury ENA, takie jak Europejska Instrukcja w sprawie ENA oraz Atlas ENA na stronie Europejskiej Sieci Sądowniczej. Nakazy zabezpieczenia mienia Pomimo tego, że Państwa Członkowskie zobowiązane były do implementacji Decyzji Ramowej o zabezpieczeniu mienia i środków dowodowych do dnia 2 sierpnia 2005 roku, wykorzystanie tego instrumentu jest w dalszym ciągu bardzo ograniczone. W toku spraw kierowanych do Eurojustu zaobserwować można było liczne trudności związane z jego praktycznym zastosowaniem. Formularz nakazów zabezpieczenia mienia i środków dowodowych, którego treść reguluje Decyzja Ramowa, postrzegany jest jako nadmiernie skomplikowany i wymagający ujęcia informacji często niedostępnych w chwili wypełniania dokumentów. Ponadto, w sytuacji gdy niemożliwa jest

28 28 identyfikacja aktywów, konieczne jest uprzednie wystosowanie wniosku o pomoc sądową w celu identyfikacji tychże, a dopiero w następnej kolejności możliwe jest wydanie nakazu zabezpieczenia mienia. Nie jest to również praktyczne narzędzie w kontekście przeszukań, jako że zwyczajny wniosek o pomoc sądownicza wystosowany zgodnie z zapisami Konwencji o MLA z r bądź Konwencji o MLA z r uznawany jest z zasady za prostszy i wygodniejszy instrument prawny. Złożoność wymogów formalnych, ich niejednoznaczna interpretacja, niedookreślenie czy wykorzystanie standardowego formularza jest obowiązkowe, oraz znaczące rozbieżności pomiędzy poszczególnymi systemami prawnymi i proceduralnymi sprawiają, że wykonanie nakazów zabezpieczenia mienia zgodnie z zapisami Decyzji Ramowej o nakazach zabezpieczenia mienia i środków dowodowych staje się wysoce problematyczne. Trudności te pogłębiają się jeszcze w związku z wymogami dotyczącymi tłumaczeń. Przykładowo, w toku jednego z dochodzeń, w przetłumaczonej wersji nakazu nie zastosowano oryginalnego formularza, co sprawiło, że organ wykonujący nie rozpoznał w nim nakazu zabezpieczenia mienia, który wymagałby podjęcia natychmiastowych działań. W wyniku zaistniałej sytuacji, nakaz został ostatecznie wycofany gdy okazało się, że rzeczone środki stały się niemożliwe do wyśledzenia. W kilku przypadkach, Eurojust odegrał znaczącą rolę w postępowaniach poprzez doradzając przy wyborze praktycznych rozwiązań i pracując na rzecz wzajemnego zrozumienia i ułatwienia współpracy zainteresowanych organów. Dotychczasowe doświadczenia pozwalają na sformułowanie kilku praktycznych sugestii w tym kontekście. Pełniejsza implementacja Decyzji Ramowej o zabezpieczeniu mienia i środków dowodowych przez Państwa Członkowskie pozwoli na łatwiejsze i bardziej efektywne stosowanie tego narzędzia. Stworzenie odpowiedniego Atlasu, podobnego do tego istniejącego już dla ENA, również w znacznym stopniu ułatwiłoby stosowanie nakazów zabezpieczenia mienia. Ponadto, stworzenie listy wymogów koniecznych dla wykonania nakazów zabezpieczenia mienia w poszczególnych Państwach Członkowskich stanowiłoby duże ułatwienie praktyczne w tym kontekście. Konfiskata i odzyskanie mienia Konfiskata i odzyskanie mienia pochodzącego z działalności przestępczej stanowią dwa bardzo skuteczne narzędzia w walce z poważną przestępczością ponadgraniczną. Aby ukryć uzyskane drogą nielegalną korzyści, zorganizowane grupy przestępcze często ukrywają środki finansowe na zagranicznych rachunkach bankowych bądź konwertują zyski na majątek trwały, który jest znacznie trudniejszy do wyśledzenia. W tej sytuacji, zajęcie i konfiskata środków pochodzących z poważnej działalności przestępczej stanowią niezwykle skuteczny środek odstraszający. Jednakże, znaczące różnice tak pod względem prawa przedmiotowego jak i zasad proceduralnych w Państwach Członkowskich stanowią poważną przeszkodę dla procesów badania, identyfikacji, śledzenia i odzyskiwania środków pochodzących z działalności ponadgranicznych zorganizowanych grup przestępczych. Zastosowanie zasad podwójnej karalności oraz ciężaru dowodowego w kontekście nielegalnego pochodzenia środków stanowią częste przeszkody prawne dla uznania i wykonania nakazu konfiskaty mienia. W poszczególnych Państwach Członkowskich istnieją znaczące różnice pod względem zasad odzyskiwania mienia. W większości z nich, środki podlegają odzyskaniu po skazaniu oskarżonego w sprawie kar-

29 Działania operacyjne 29 Państwo Członkowskie Belgia Bułgaria Czechy Niemcy Irlandia Mienie podlegające konfiskacie przy współpracy Eurojustu Konfiskata dwóch łodzi na terenie Hiszpanii (w toku dwóch odrębnych spraw zarejestrowanych w Eurojuście) Konfiskata w gotówce i nieruchomościach na terenie Wielkiej Brytanii Umożliwienie konfiskaty w kwocie koron czeskich ( ) przez Austriackie organy wymiaru sprawiedliwości Konfiskata w postępowaniu dotyczącym poważnego oszustwa podatkowego obejmującego skoordynowane przeszukania przeprowadzone na terenie 15 państw Mienie o znacznej wartości skonfiskowane na terenie Hiszpanii i Irlandii Hiszpania Pięć postępowań związanych z konfiskata odpowiednio , , , , oraz (wszystkie kwoty skonfiskowano po wydaniu wyroku sądowego) Francja Włochy Austria Finlandia Szwecja Wielka Brytania Mienie i samochody na terenie Włoch, jeden statek oraz zajęcie 1400 kg kokainy Tymczasowa konfiskata na terenie Holandii Zajęcie 800 kg fałszywych produktów na terenie 10 krajów Zajęcie luksusowego zegarka w Niemczech Zajęcie 300 kg kokainy na terenie Belgii, Hiszpanii, Włoch oraz Czech Zajęcie dokumentacji związanej z rejestracją 100 samochodów na terenie Niemiec Zajęcie 700 kg haszyszu, komputera osobistego, telefonów komórkowych i dokumentów na terenie Francji, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii Zajęcie serwera na terenie Austrii Konfiskata na terenie Czech w związku z postępowaniem w sprawie poważnego oszustwa związanego z podatkiem VAT Przyszła konfiskata na terenie Belgii w związku z postępowaniem w sprawie poważnego oszustwa związanego z podatkiem VAT Przyszła konfiskata w Hiszpanii w postępowaniu dotyczącym prania pieniędzy Przyszła konfiskata na terenie Portugalii Konfiskata na terenie Szwecji oraz statku na terenie innego państwa Cały majątek głównego oskarżonego (w tym dom, szybka łódź motorowa, i środki pieniężne o łącznej wartości ) Kilka luksusowych samochodów na terenie Hiszpanii

30 30 nej, jednak w części Państw Członkowskich istnieje możliwość wydania nakazu zwrotu mienia w trybie postępowania cywilnego, co pozwala na przeprowadzenie konfiskaty bez konieczności uzyskania wyroku skazującego w sprawie karnej. Międzynarodowe uznanie nakazów zajęcia i konfiskaty w świetle kodeksu cywilnego może w związku z powyższym stanowić znaczący problem w Unii Europejskiej. Trudności te pogłębiają dodatkowo różnice stosowanej terminologii i nomenklatury prawniczej. Kwestie dotyczące konfiskat i odzyskiwania mienia omawiane są w Eurojuście w formie spotkań pomiędzy Przedstawicielstwami Krajowymi bądź w toku spotkań koordynacyjnych z krajowymi organami wymiaru sprawiedliwości. Przykładowo, dwa Przedstawicielstwa Krajowe spotkały się aby odpowiedzieć na pytanie czy w ramach jednej z jurysdykcji możliwe byłoby wydanie nakazu zajęcia mienia oskarżonego jako zabezpieczenia na poczet przyszłego zadośćuczynienia dla ofiary. Eurojust odgrywa kluczową rolę w procesach stosowania instrumentów europejskich w kontekście zabezpieczenia i konfiskaty mienia na poczet przyszłych odszkodowań. W kontekście ogółu spraw kierowanych do Eurojustu w roku 2010, znaczne sumy zostały skonfiskowane bądź będą podlegać konfiskacie w przyszłości. Poniższa tabela prezentuje przegląd prowadzonych postępowań, w toku których, przy wsparciu Eurojustu, Państwa Członkowskie zdołały odzyskać środki finansowe i majątkowe, bądź osiągnęły konsensus w kontekście przyszłego ich odzyskania. W roku 2010, Eurojust przeprowadził kwestionariusz na temat możliwości stosowania konfiskaty bez wyroku sądowego bądź w trybie postępowania cywilnego o zwrot majątku. W oparciu o otrzymane 22 odpowiedzi możemy zaobserwować, że głównie z uwagi na ograniczenia konstytucyjne, w bardzo nielicznych Państwach Członkowskich prawodawstwo przewiduje tego rodzaju rozwiązania. Przykładowo, Włochy mają wieloletnie doświadczenia w walce ze zorganizowaną przestępczością, co znalazło swe odzwierciedlenie w legislacji tego kraju, która przewiduje możliwość konfiskaty bez wyroku sądowego. W kwestionariuszu ujęto również pytanie czy system prawny danego Państwa Członkowskiego przewiduje stosowanie innych narzędzi, analogicznych do konfiskaty bez wyroku sądowego bądź zwrotu majątku w trybie postępowania cywilnego. W wielu Państwach Członkowskich gdzie legislacja nie przewiduje możliwości konfiskaty bez wyroku sądowego bądź zwrotu majątku w trybie postępowania cywilnego, implementowana została Decyzja Ramowa 2005/212/JHA z dna 24 lutego 2005 roku, w sprawie konfiskaty korzyści, narzędzi i mienia pochodzących z przestępstw, która zawiera zapis dotyczący konfiskaty rozszerzonej. Jednakże tylko w nielicznych Państwach Członkowskich obowiązują przepisy dopuszczające konfiskatę mienia bez związku z prowadzonym jednocześnie postępowaniem karnym. W ujęciu ogólnym, złożenie wniosku o udzielenie pomocy sądowniczej powinno wystarczyć dla wykonania nakazu zabezpieczenia bądź konfiskaty mienia w kontekście toczącego się postępowania karnego. Jednakże kwestie proceduralne nie zawsze są tak jednoznaczne; przykładowo, w poszczególnych Państwach Członkowskich odbiorcami wniosku o pomoc sądowniczą mogą być inne organy, w zależności od etapu na jakim znajduje się dane postępowanie czy dokładnej lokalizacji mienia, które ma być zabezpieczone bądź skonfiskowane. W niektórych przypadkach wnioski o pomoc sądowniczą kierować należy do sądu pierwszej instancji lub prokuratury właściwej terytorialnie dla lokalizacji, w której znajduje się rzeczone mienie;

31 Działania operacyjne 31 w innych z kolei wnioski kierować należy do organów centralnych odpowiedzialnych za współpracę międzynarodową; w jeszcze innych do Ministerstwa Sprawiedliwości. Odpowiedzi uzyskane w przeprowadzonym kwestionariuszu sugerują, iż wykonanie nakazu konfiskaty jest znacznie prostsze w Państwach Członkowskich, które zaadoptowały zapisy Decyzji Ramowej 2006/783/ JHA w sprawie stosowania zasady wzajemnego uznawania do nakazów konfiskaty. Trudności pojawiały się również w przypadku wniosków o wykonanie ponadgranicznych nakazów konfiskaty bez nakazu sądowego oraz zwrotu majątku w trybie postępowania cywilnego, z uwagi na różnice wymogów i definicji prawnych. Prawo luksemburskie z dnia 1 sierpnia 2007 roku dotyczące konfiskaty stanowi próbę rozwiązania tych trudności. Zezwala ono na wykonanie ponadgranicznego nakazu konfiskaty w oparciu o wyrok w sprawie karnej lub, w przypadku zaistnienia pewnych określonych okoliczności, w oparciu o decyzję sądową o charakterze karnym, w treści której uznaje się, że popełniony został czyn bądź czyny o charakterze przestępczym, w odniesieniu do których wydana została decyzja o konfiskacie będąca przedmiotem nakazu. Porozumienia pomiędzy Państwami Członkowskimi dotyczące wykorzystania skonfiskowanego mienia i podziału środków finansowych w znacznym stopniu stymulowały podejmowanie działań mających na celu odebranie przestępcom uzyskanych nielegalnie korzyści majątkowych. Eurojust wspomagał Państwa Członkowskie w toku tego rodzaju uzgodnień. Przykładowo, dwie ze spraw dotyczących prania pieniędzy, zarejestrowanych w bazie postępowań Eurojustu w roku 2010, wiązały się z wykonaniem nakazów konfiskaty na terenie Hiszpanii i Portugalii. Po interwencji agencji, organy krajowe obu państw zgodziły się na przekazanie odzyskanych środków finansowych trzeciemu Państwu Członkowskiemu. Dostawy niejawnie nadzorowane W świetle Artykułu 12(1) Konwencji o MLA z r. 2000, każde Państwo Członkowskie zobowiązuje się do wyrażenia zgody na przeprowadzenie na jego terytorium dostaw niejawnie nadzorowanych na wniosek innego Państwa Członkowskiego w ramach prowadzonego postępowania karnego dotyczącego przestępstw stanowiących podstawę ekstradycji. Dostawy niejawnie nadzorowane mogą mieścić się w zakresie zarówno współpracy policyjnej jak i sądowniczej, jako że w niektórych Państwach Członkowskich dla wykonania tego rodzaju działań konieczna jest autoryzacja sądowa. Ponadto, zapisy Artykułów 9c.1(d), 9d.(a) oraz 13.7(b) Decyzji ustanawiającej Eurojust odnoszą się bezpośrednio do dostaw niejawnie nadzorowanych, co podkreśla wymiar sądowniczy współpracy ponadgraniczej w tego rodzaju sprawach. W roku 2010, sprawy dotyczące dostaw niejawnie nadzorowanych kierowane były do Eurojustu z prośbą o udzielenie wsparcia w zapewnieniu ich terminowego i efektywnego wykonania. Skuteczność tego rodzaju działań zależy w dużej mierze od skutecznej koordynacji i szybkiego reagowania na bieżące wydarzenia. W toku jednej z większych spraw dotyczących handlu narkotykami, Eurojust wspierał wykonanie dostawy niejawnie nadzorowanej na terytorium czterech Państw Członkowskich, co zaowocowało przejęciem 1400 kg kokainy. Rolą Eurojustu było również wyjaśnienie wymogów prawnych i proceduralnych dotyczących dostaw niejawnie nadzorowanych, jako że mogą one znacznie różnić się między poszczególnymi Państwami Członkowskimi. W sprawie, w której w toku dostawy niejawnie nadzorowanej udział brali agenci działający pod przykryciem,

32 32 W postępowaniu na terenie Włoch, prowadzone było dochodzenie w sprawie zorganizowanej grupy przestępczej działającej od roku 2007 na terenie Afganistanu, Pakistanu, Rumunii, Albanii i Włoch. Siedziby grupy znajdowały się w Rzymie i Milanie, zaś jej działalność obejmowała przemyt nielegalnych imigrantów oraz handel narkotykami, dochody z których przeznaczane były, jak domniemano, na finansowanie działalności terrorystycznej radykalnych Islamistów. Wykorzystując sfałszowane dokumenty, grupa przemycała obywateli Afganistanu i Pakistanu do Włoch, przez Iran, Turcję i Grecję. Po przyjeździe ofiary umieszczane były w ciężarówkach zmierzających do Niemiec, Szwecji, Belgii, Wielkiej Brytanii oraz Norwegii. Wsparcie Eurojustu zapewniło uniknięcie nakładania się poszczególnych dochodzeń oraz przestrzeganie zasady ne bis in idem, pozwoliło również na synchronizację wykonania wydanych ENA. Agencja była aktywnie zaangażowana pod uwagę należało wziąć również szczególne wymagania dotyczące zapewnienia bezpieczeństwa funkcjonariuszy. Eurojust odgrywał kluczową rolę w procesie określania rzeczonych wymogów i doradzania zaangażowanym Państwom Członkowskim optymalnych metod działania. W toku tego samego postępowania, agencja pomogła w koordynację niezwykle skomplikowanych działań policyjnych prowadzonych na terenie trzech Państw Członkowskich, jak również wspomagała współpracę krajowych organów sądowniczych na wszystkich etapach prowadzonego postępowania. Eurojust uczestniczył w sprawie dotyczącej działającej na terenie Danii kurdyjskiej stacji telewizyjnej, Roj TV, w stosunku do której, po wieloletnim dochodzeniu, wysunięto w roku 2010 oskarżenie o promowanie terroryzmu. Był to pierwszy wypadek postawienia duńskiej organizacji medialnej w stan oskarżenia w związku z zarzutami o działalność terrorystyczną. Wsparcie Eurojustu polegało na zapewnieniu jednoznacznego zrozumienia natury rzeczonego przestępstwa w poszczególnych krajach biorących udział w postępowaniu. Proces w powyższej sprawie spodziewany jest na rok wnioskującemu Państwu Członkowskiemu w szybkiej identyfikacji odpowiednich organów wymiaru sprawiedliwości odpowiedzialnych za logistykę i bezpieczeństwo agentów działających pod przykryciem w systemie Państwa Członkowskiego otrzymującego wniosek. Dzięki wsparciu ze strony Eurojustu, dostawa niejawnie nadzoro- wana zakończyła się sukcesem i zatrzymaniem głównego podejrzanego. W dalszym ciągu jednak istnieją problemy i przeszkody natury prawnej utrudniające przeprowadzanie dostaw niejawnie nadzorowanych na terenie Państw członkowskich. Przykładowo, organy w kraju docelowym mogą dowiadywać się o nielegalnej dostawie dopiero w momencie, gdy jest ona już w drodze, a nawet dopiero po jej dotarciu na terytorium kraju. Ponadto, zdarza się, że trasa dostawy nieoczekiwanie zmienia się już w trakcie transportu. 2.5 Współpraca sądownicza w priorytetowych obszarach działalności przestępczej Jak wspomniano powyżej, obszary działalności przestępczej zidentyfikowane jako największe zagrożenie dla Unii Europejskiej, obejmują terroryzm, handel narkotykami, handel ludźmi, oszustwa finansowe, korupcję, przestępstwa z użyciem Internetu, pranie pieniędzy oraz inne przestępstwa związane z obecnością zorganizowanych grup przestępczych w życiu gospodarczym. Poniższe obserwacje dotyczą wybranych aspektów spraw prowadzonych przez Eurojust w tych obszarach.

33 Działania operacyjne 33 Terroryzm Zwalczanie terroryzmu, a w szczególności procederu jego finansowania, cyberterryzmu, oraz terroryzmu z zastosowaniem środków chemicznych, biologicznych, radioaktywnych bądź nuklearnych (CBRN), stanowi jeden z najważniejszych obszarów działalności operacyjnej agencji. Liczba spraw skierowanych do Eurojustu w związku z przestępstwami o charakterze terrorystycznym, w tym finansowaniem terroryzmu, wzrosła w roku 2010 do 28, w porównaniu z 21 sprawami w roku Informacje uzyskane w świetle zapisów Decyzji Rady 2005/671/JHA z dnia 20 września 2005 roku, pozwoliły agencji na uzyskanie lepszego wglądu w ogół wniosków o udzielenie pomocy sądowniczej przesyłanych na terenie całej Unii Europejskiej, jak również w aktualny stan toczących się procesów. zmian w zakresie legislacji i najlepszych praktyk poprzez analizę prowadzonych postępowań. W ubiegłym roku Eurojust zorganizował pięć spotkań koordynacyjnych w sprawach dotyczących działalności terrorystycznej, jedno z nich odbyło się przy współudziale Europolu. W kontekście dużego zaangażowania Eurojustu w sprawy dotyczące działalności Partii Pracujących Kurdystanu (Kurdistan Workers Party PKK) na terenie Europy, Stały Komitet (COSI) zasugerował zbadanie przez Eurojust praktycznych i prawnych możliwości utworzenia JIT z udziałem Państwa Członkowskiego i kraju trzeciego. Działanie takie okazało się jednak nie- W roku 2010, Eurojust opublikował trzy wydania monitora wyroków za przestępstwa związane z terroryzmem (Terrorism Convictions Monitor). Wydawnictwo to rozprowadzane jest wśród Krajowych Korespondentów ds. terroryzmu i pomaga w identyfikacji istotnych spraw prowadzonych na terenie całej Unii Europejskiej, jak również zbieraniu informacji na temat Zamachy bombowe w Madrycie, 11 marca 2004

34 34 Spotkanie strategiczne na temat terroryzmu możliwe z uwagi na brak odpowiednich zapisów prawnych w legislacji rzeczonego państwa trzeciego. Dzięki zaangażowaniu Eurojustu, udało się jednak utworzyć JIT z udziałem przedstawicieli Belgii i Danii w toku postępowania dotyczącego działalności o charakterze terrorystycznym przeciwko osobie pochodzenia Czeczeńskiego, która zamierzała dokonać ataku bombowego na terenie Kopenhagi. Planowany atak nie powiódł się, a podejrzany został ujęty. Za pośrednictwem Eurojustu, prace niniejszego JIT otrzymały dofinansowanie ze środków Komisji Europejskiej. W czerwcu 2010 roku Eurojust zorganizował szóste doroczne spotkanie strategiczne poświęcone problematyce terroryzmu. Spotkania te stwarzają możliwość wymiany poglądów, informacji i najlepszych praktyk na polu walki z terroryzmem pomiędzy praktykami prawa, zwłaszcza Korespondentami Krajowymi ds. terroryzmu. Głównym tematem zeszłorocznego spotkania była ocena doświadczeń z europejskimi listami osób i podmiotów zaangażowanych w działalność terrorystyczną i jej finansowanie, oraz wykorzystanie technologii kryptologicznych przez terrorystów. W kontekście drugiej ze wspomnianych kwestii, uczestnicy spotkania zgodzili się z opinią, iż spodziewać się można dalszego rozwoju nowej generacji sieci typu peer-to-peer, co stanowić będzie znaczące utrudnienie dla organów wymiaru sprawiedliwości monitorujących i przechwytujących komunikaty przesyłane pomiędzy osobami zaangażowanymi w działalność przestępczą i terroryzm. Za kluczowe w tym zakresie uznano wzmocnienie legislacji Europejskiej w zakresie podsłuchów, ochrony prywatności i komunikatów przesyłanych droga elektroniczną, tak aby stworzyć możliwość otrzymywania przez organy wymiaru sprawiedliwości informacji od dostawców usług typu Voice over Internet Protocol (VoIP przesyłanie głosu przez sieć IP), obejmujących zarówno metadane (źródło i odbiorca komunikatu, jego data, godzina, czas trwania, rodzaj, sprzęt stosowany przez użytkownika) jak i samą treść komunikatu. W odniesieniu do list europejskich, uczestnicy spotkania doszli do wniosku, że sam fakt znalezienia się na liście nie wystarcza dla uzyskania wyroku skazującego za

35 Działania operacyjne 35 Bułgarskie Przedstawicielstwo Krajowe poproszone zostało o udzielenie wsparcia w toku sprawy dotyczącej zorganizowanej grupy przestępczej przemycającej ciężarne kobiety z Bułgarii na teren Grecji. Kobiety zmuszane były następnie do oddawania swych nowonarodzonych dzieci do adopcji. W procederze tym stosowano fałszywe dokumenty. Bułgarskie organy wymiaru sprawiedliwości zwróciły się z wnioskiem o otwarcie postępowania przez Eurojust w celu koordynacji działań i rozważenia możliwości utworzenia JIT. W spotkaniu koordynacyjnym zorganizowanym w Eurojuście udział wzięli przedstawiciele organów ścigania i organów sądowniczych z Bułgarii i Grecji oraz Europolu. W wyniku przeprowadzonego spotkania udało się przyspieszyć będące już w toku dochodzenie na terenie Grecji oraz wykonanie wniosku o podjęcie współpracy sądowniczej skierowanego przez organy bułgarskie. Na terenie obu krajów odbyły się również dodatkowe spotkania z udziałem organów dochodzeniowych. Służby policyjne obu Państw Członkowskich zacieśniły współpracę, co pozwoliło na wymianę istotnych informacji zarówno bezpośrednio jak i za pośrednictwem Eurojustu. Przeprowadzono skoordynowane aresztowania na terenie obu Państw Członkowskich, w wyniku których zatrzymano sześć osób na terenie Bułgarii i pięć osób na terenie Grecji. W toku postępowania Bułgaria wystosowała pięć ENA przesłanych następnie do Grecji. Obywatele Czech, Słowacji i kilku innych państw Europy wschodniej przewożeni byli na teren Wielkiej Brytanii przez zorganizowaną grupę przestępczą kuszącą ofiary obietnicą zatrudnienia. Podróż organizowana była przez właściciela fikcyjnego przedsiębiorstwa, wykorzystującego adresy , telefony komórkowe i środki transportu współpracującej z nim firmy partnerskiej. Dokumenty poświadczające obywatelstwo ofiar wykorzystywane były przez zorganizowana grupę przestępczą, w skład której wchodzili obywatele Czech i Słowacji, do wyłudzania zasiłków i świadczeń od instytucji rządowych Wielkiej Brytanii. Kolejne fikcyjne przedsiębiorstwo założone zostało na terenie Wielkiej Brytanii przez obywatela Słowacji w celu rejestracji ofiar jako pracowników firmy i otwieranie w ich imieniu kont bankowych w Zjednoczonym Królestwie, na które spływały rządowe świadczenia. Dzięki kontroli nad rachunkami bankowymi ofiar, właściciel fikcyjnego przedsiębiorstwa mógł bez trudu przejmować wszelkie lokowane na nich środki. Po kilku dniach od wypłacenia świadczeń, ofiary zmuszane były do opuszczenia terytoriom Wielkiej Brytanii. Eurojust skutecznie wspomagał koordynację działań, które doprowadziły do zatrzymania i postawienia przed sądem sześciu osób oraz odzyskania części wyłudzonych środków finansowych. przestępstwa o charakterze terrorystycznym i winien zawsze być analizowany równolegle z innymi okolicznościami w danej sprawie. Jednocześnie jednak, regularna aktualizacja list krajowych, niezależnie od półrocznych aktualizacji na poziomie europejskim, stanowiłaby nieocenioną pomoc dla krajowych organów wymiaru sprawiedliwości. Oprócz wspomnianych powyżej problemów, w toku spotkania strategicznego omawiano również Raport o zagrożeniu terroryzmem w Unii Europejskiej (TE-SAT) i kwestie związane z wymianą danych w świetle zapisów Decyzji Rady 2005/671/ JHA, oraz przeprowadzono dwie prezentacje dotyczące postępowań prowadzonych we Francji i Hiszpanii; pierwsza z nich dotyczyła wyroku w rozprawie przeciwko organizacji Tygrysów Wyzwolenia Tamilskiego Elamu (LTTE) dotyczącego finansowania terroryzmu, zaś druga działalności terrorystycznej ETA oraz działań przeprowadzonych przez koalicję partii politycznych w kontekście wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 30 czerwca 2009 roku. Umowa pomiędzy USA i UE w sprawie programu śledzenia środków finansowych terroryzmu

36 36 Umowa w sprawie programu śledzenia środków finansowych terroryzmu (Terrorist Finance Tracking Programme TFTP) pomiędzy Unią Europejską a USA weszła w życie z dniem 1 sierpnia 2010 roku. Pozwala ona na udostępnianie Departamentowi Skarbu USA pewnego rodzaju danych dotyczących operacji bankowych przechowywanych na terytorium UE przez dostawców usług w zakresie komunikatów finansowych. Zgodnie z zapisami Umowy o TFTP, Eurojust uprawniony będzie do zbierania i przekazywania określonego rodzaju informacji, celem zapobiegania, śledzenia, wykrywania i ścigania działań o charakterze terrorystycznym i procederu ich finansowania. Ponadto, w świetle zapisów tej samej Umowy, Eurojust może zwrócić się z wnioskiem o przekazanie istotnych informacji przez Departament Skarbu USA w sprawach, w których istnieje podejrzenie zamieszania danej osoby bądź podmiotu w działalność terrorystyczną bądź jej finansowanie. Wraz z innymi zainteresowanymi instytucjami, w szczególności Europolem, Eurojust podjął dyskusję nad ustaleniem odpowiednich procedur dla implementacji rzeczowych zapisów, oraz wyznaczył eksperta z zakresu sądownictwa do udziału w pracach nad oceną Umowy. Gotowa ocena przedstawiona zostanie, między innymi, na forum Parlamentu Europejskiego. Handel narkotykami Europejski pakt na rzecz zwalczania międzynarodowego handlu narkotykami przerwanie szlaków kokainowych i heroinowych przyjęty przez Radę Unii Europejskiej w czerwcu 2010 roku jednoznacznie stwierdza, że handel narkotykami w dalszym ciągu stanowi poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa i dobrobytu obywateli UE. Kroki mające na celu efektywne przeciwdziałanie zagrożeniom ponadgranicznym podejmowane są na poziomie europejskim, jako że zaangażowane w ten proceder sieci przestępcze mają charakter ponadnarodowy i potrafią z łatwością adaptować się do działań podejmowanych samodzielnie przez poszczególne Państwa Członkowskie. Zasoby udostępniane przez Eurojust umożliwiają lepszą współpracę i koordynację działań pomiędzy krajowymi organami wymiaru sprawiedliwości, co z kolei pozwala na prowadzenie skutecznej walki z handlem narkotykami. Największa liczba spraw (254) zarejestrowanych w Eurojuście w roku 2010 dotyczyła handlu narkotykami. Z uwagi na aktywną rolą odgrywaną przez Eurojust w koordynacji tego rodzaju postępowań, działania agencji w toku wielu prowadzonych postępowań pozwoliły na zidentyfikowanie związków z krajami spoza Unii Europejskiej. W szczególności, zaobserwowano coraz silniejsze powiązania pomiędzy obywatelami państw Afryki Zachodniej a dystrybutorami narkotyków z Turcji i Kolumbii. W minionym roku Eurojust zorganizował 39 spotkań koordynacyjnych w sprawach dotyczących handlu narkotykami, co stanowiło najliczniejszą kategorię spośród wszystkich typów działalności przestępczej. Europol zapraszany był do udziału w połowie ze wspomnianych spotkań koordynacyjnych. W trzech przypadkach, przy współudziale Eurojustu, tworzone były wspólne zespoły dochodzeniowo-śledcze, w skład jednego z nich wszedł również Europol. W toku ścigania przestępstw związanych z handlem narkotykami, napotykano specyficzne dla tego typu spraw trudności. Przykładowo, wątpliwości na temat proporcjonalności kar mogą powodować opóźnienia w wykonaniu wniosków o pomoc sądowniczą w sytuacjach, gdy wykonujące Państwo Członkowskie uznaje daną ilości narkotyków jako nieznaczącą. W części Państw Członkowskich, zasady legali-

37 Działania operacyjne 37 Węgry zwróciły się do Eurojustu z wnioskiem o udzielenie wsparcia w sprawie dotyczącej największego w historii kraju oszustwa karuzelowego dotyczącego podatku VAT. Postępowanie obejmowało 13 Państw Członkowskich, 5 krajów trzecich oraz obywateli Izraela będących kluczowymi postaciami w sprawie. Straty na podatku VAT dla rządu Węgierskiego oszacowano na 33,4 miliony Euro. Centralna rolę w sprawie odgrywała firma handlowa, która sprowadzała towary lub otrzymywała sfałszowane faktury od wielu dostawców działających na terenie poszczególnych państw. Następnie, dostawcy ci importowali z powrotem rzeczone towary, zaś jedynym celem całej operacji było umożliwienie firmie centralnej bezprawnego ubiegania się o zwrot podatku VAT. Działania niektórych ze wspomnianych zagranicznych firm importowych/eksportowych wzbudziły już wcześniej zainteresowanie organów krajów, w których były zarejestrowane, np. Łotwy czy Hiszpanii, w toku dochodzeń w sprawie jeszcze większej siatki przestępczej niż ta wykryta na Węgrzech. Sieć ta wykorzystywała spółki zamorskie zarejestrowane na Seszelach do prania nielegalnie zdobytych pieniędzy. Sprawcy uzyskiwali podwójny przychód ze swej działalności, jako że prowadzili oni również faktyczną sprzedaż wspomnianych powyżej towarów. Sprawa ta nie stanowi typowego przykładu oszustwa karuzelowego, jako że w niektórych przypadkach dotyczy ona fałszywych faktur na nieistniejące w rzeczywistości towary, zaś w innych fałszowanie polegało na dokumentowaniu towarów innego niż w rzeczywistości typu, bądź w innej ilości. Z uwagi na niezwykle złożoną strukturę działalności oszustów, węgierskie organy wymiaru sprawiedliwości zwróciły się z prośbą o wsparcie do Eurojustu i Europolu. Spotkanie koordynacyjne przeprowadzone w Eurojuście na początku roku 2010 z udziałem prokuratorów i oficerów śledczych z Bułgarii, Cypru, Niemiec, Grecji, Łotwy, Litwy, Polski, Rumunii, Hiszpanii i Słowacji, pozwoliło na wymianę kluczowych informacji, wspólne przygotowanie wniosków o pomoc sądowniczą obejmujących wszystkie nakreślone elementy postępowania, oraz na stworzenie wspólnej strategii działania w sprawie. Dzięki zorganizowaniu spotkania koordynacyjnego w Eurojuście, niemal wszystkie Węgierskie wnioski o udzielenie pomocy sądowniczej zostały wykonane przed końcem roku W lipcu ubiegłego roku holenderski Urząd Wywiadu Społecznego i Dochodzeń, działając pod kierownictwem Prokuratury Krajowej ds. poważnych oszustw i przestępstw przeciwko środowisku, dokonał zatrzymania dziewięciu rolników w toku sprawy dotyczącej prania pieniędzy, fałszerstwa dokumentów oraz udziału w organizacji o charakterze przestępczym. Prokuratura holenderska podejrzewała zatrzymanych o wypranie dziesiątków milionów euro za pośrednictwem fikcyjnych przedsiębiorstw. W dochodzeniu brało udział łącznie 225 przedstawicieli organów wymiaru sprawiedliwości oraz instytucji podatkowych. Powiązane dochodzenia prowadzone były również na terenie Polski, Cypru, Belgii, Danii, Francji i Szwajcarii. Aresztowania przeprowadzono wyłącznie na terenie Holandii, na terenie pozostałych zaangażowanych w sprawę państw zabezpieczono dokumentację i zajęto środki finansowe. Konieczne w tym celu jednoczesne, skoordynowane działania ponadgraniczne możliwe były dzięki zorganizowaniu kilku spotkań, w tym spotkania koordynacyjnego w siedzibie Eurojustu, pomiędzy przedstawicielami organów dochodzeniowych i prokuratorami ze wszystkich państw biorących udział w postępowaniu. Pozwoliło ono na zaplanowanie działań mających na celu zabezpieczenie materiałów dowodowych i środków finansowych, oraz przeprowadzenie aresztowań. Udział Eurojustu pozwolił na uniknięcie konfliktu jurysdykcji w sprawie dotyczącej poważnego oszustwa finansowego dotyczącej dwóch Państw

38 38 Członkowskich. Przestępcy z Państwa A wybierali na ofiary bogatych uchodźców przebywających na terenie Państwa B defraudując łącznie kilka milionów funtów z wykorzystaniem tak zwanego schematu Ponziego. Pieniądze wpłacone przez jedną grupę inwestorów wykorzystywano do wypłaty dywidend dla kolejnych inwestorów. Obie jurysdykcje zidentyfikowały podejrzanych i rozpoczęły niezależne dochodzenia. Eurojust, poinformowany o fakcie prowadzenia równoległych podstępowań, zorganizował spotkanie koordynacyjne, w toku którego udało się zażegnać niebezpieczeństwo wystąpienia konfliktu jurysdykcji i zabezpieczyć dostęp prokuratury ostateczne prowadzącej postępowanie do materiałów zgromadzonych przez drugą z jurysdykcji. Zaangażowanie Eurojustu w sprawę we wczesnym jej stadium pozwoliło uniknąć równoległego prowadzenia dwóch kosztownych dochodzeń, co oznaczało zmniejszenie zbędnych wydatków ze strony Państw Członkowskich i zwiększenie prawdopodobieństwa skutecznego doprowadzenia podejrzanych przed oblicze prawa. Organy wymiaru sprawiedliwości Bułgarii zwróciły się do Eurojustu z wnioskiem o wsparcie w postępowaniu dotyczącym oszustwa w ramach projektów finansowanych z Programu SAPARD (program Komisji Europejskiej dotyczący poprawy jakości i przetwórstwa produktów rolniczych i rybnych), popełnionego w latach 2004 i Organy bułgarskie prowadziły już postępowanie w sprawie przy współudziale OLAF, zaś wsparcie Eurojustu potrzebne było w celu utworzenia wspólnego zespołu dochodzeniowo śledczego z udziałem przedstawicieli Hiszpanii i Bułgarii. Oficerowie śledczy z Bułgarii rozpoczęli identyfikację osób i podmiotów biorących udział w procederze malwersacji. W następnej kolejności należało zlokalizować towary zakupione z funduszów Programu SAPARD oraz prześledzić związane z powyższym przepływy pieniężne. Po uzyskaniu pełnego obrazu sprawy, organy Bułgarskie planowały przeprowadzić konfiskatę nielegalnie uzyskanych korzyści i postawić sprawców w stan oskarżenia. W czerwcu ubiegłego roku Eurojust zorganizował spotkanie koordynacyjne pomiędzy przedstawicielami Bułgarii, Hiszpanii, Węgier oraz OLAF, w toku którego okazało się, że postępowanie prowadzone przez jedno z Państw Członkowskich było na znacząco bardziej zaawansowanym etapie niż to prowadzone w drugim z Państw Członkowskich. Spotkanie koordynacyjne pozwoliło na spojrzenie na całość sprawy ze znacznie szerszej perspektywy, mimo że w tym konkretnym przypadku prowadzenie niezależnych postępowań przez każdą z jurysdykcji okazało się uzasadnione. zmu zobowiązują krajowe organy do ścigania przestępstw związanych z handlem narkotykami bez względu na ilość narkotyków. Eurojust pośredniczył w wykonywaniu wniosków dowodowych, przykładowo dotyczących przechwyceń komunikatów, w sprawach, gdzie różnice postrzegania spraw przez poszczególne Państwa Członkowskie mogły powodować problemy. Handel ludźmi Dane zebrane w toku spraw prowadzonych przez Eurojust potwierdzają, że najczęstszym podłożem procederu handlu ludźmi jest ich wykorzystanie do pracy przymusowej i/lub seksualne. W roku 2010, Eurojust efektywnie współpracował z krajowymi organami w toku koordynacji dochodzeń i postępowań w sprawach dotyczących THB. W minionym roku w rejestrze postępowań

39 Działania operacyjne 39 agencji znalazło się 87 tego rodzaju spraw, co stanowiło 6 procent ogólnej liczby prowadzonych postępowań. Liczba spotkań koordynacyjnych zorganizowanych w związku ze sprawami dotyczącymi THB wzrosła z pięciu w roku 2009 do trzynastu w roku Trudności prawne napotykane w toku współpracy sądowniczej pomiędzy Państwami Dzięki interwencji Eurojustu utworzony został wspólny zespół dochodzeniowo śledczy pomiędzy dwoma Państwami Członkowskimi w toku dochodzenia i postępowania w sprawie dotyczącej poważnych oskarżeń o nadużycia korupcyjne. Wyznaczono fundusze na zakup środków medycznych przeznaczonych dla krajów, w których pewne schorzenia występują endemicznie. Zaistniało podejrzenie korupcji przy przyznawaniu kontraktu na sprzedaż rzeczonych leków. Z uwagi na międzynarodowy charakter postępowania, prowadzący dochodzenie napotkali swoiste problemy związane z zabezpieczeniem materiałów dowodowych od świadków znajdujących się na terenie różnych jurysdykcji. Eurojust wspomagał tworzenie i podpisanie porozumienia na temat powołania JIT pomiędzy Państwami Członkowskimi biorącymi udział w sprawie. W wyniku prowadzonego w dalszym ciągu postępowania, udało się zabezpieczyć kluczowe środki dowodowe. Członkowskimi w zakresie handlu ludźmi dotyczyły najczęściej dopuszczalności materiałów dowodowych. W wielu przypadkach ofiary handlu ludźmi w celach wykorzystania seksualnego bądź pracy przymusowej byli jednocześnie nielegalnymi imigrantami. W czasie rozbijania zorganizowanej grupy przestępczej, ofiary zostają zazwyczaj również aresztowane i wzywane do świadczenia przeciwko członkom grupy przestępczej. Ofiary często odmawiają bądź nie są w stanie stanąć przed sądem w roli świadków. Dlatego też ich pierwotne zeznania nie mogą zostać potwierdzone w toku toczących się rozpraw i jako takie nie mogą zostać dopuszczone jako materiał dowodowy w większości Państw Członkowskich. Ponadto, groźby i przemoc stosowana bezpośrednio wobec ofiar jak i ich rodzin stanowią poważny

40 40 Eurojust koordynował szeroko zakrojone, obejmujące 13 państw działania policyjne i sądownicze przeciwko grupom serwerów internetowych, na których przechowywane były pirackie materiały, jak również sieciom je rozpowszechniającym. W toku postępowania prowadzonego od 2008 roku udało się zidentyfikować cztery największe grupy odpowiedzialne za 80 procent rozpowszechnianych w Internecie produkcji w języku niderlandzkim lub w językach obcych z niderlandzkim tłumaczeniem. Prowadzący postępowanie sędzia oraz Wydział ds. przestępstw komputerowych belgijskiej Policji Federalnej, zwrócili się do Eurojustu i Europolu z wnioskiem o pomoc w koordynacji działań ponadgranicznych oraz wsparcie wykonania wniosków o pomoc sądowniczą kierowanych do Państw Członkowskich oraz Prokuratorów Łącznikowych z Chorwacji i Norwegii. Koordynacja działań międzynarodowych wspomagana była wspólnie przez Eurojust i Europol. Ich celem było zamknięcie i zabezpieczenie 48 serwerów lub grup serwerów zidentyfikowanych jako elementy sieci, w ramach której przechowywane były pirackie materiały; w toku postępowania aresztowano łącznie 16 osób. Szacuje się, że straty z tytułu praw autorskich i potencjalnych przychodów dla producentów zabezpieczonych materiałów sięgały 30 milionów euro w samej Belgii, zaś w skali całej Europy nawet 6 miliardów euro. We włoskiej sprawie rozbito dużą organizację przestępczą zajmującą się rozpowszechnianiem pornografii dziecięcej oraz wykorzystującą zaszyfrowane oprogramowanie w celu nadużyć za pośrednictwem Internetu. Dzięki znacznemu zaangażowaniu Eurojustu, dochodzenie objęło łącznie 11 krajów. W toku zorganizowanego spotkania koordynacyjnego wymieniono informacje na temat adresów IP i danych komputerowych dotyczących terytoriów poszczególnych państw, co pozwoliło na zainicjowanie odpowiednich krajowych dochodzeń. Eurojust monitorował postępy poszczególnych śledztw i wspomagał synchronizację wykonania aresztowań i zabezpieczeń materiałów dowodowych. Agencja mogła również w następnej kolejności przekazywać poszczególnym organom krajowym informacje na temat kolejnych adresów IP w państwach, gdzie zgodnie z zapisami krajowych regulacji na temat ochrony danych osobowych listy IP zostały skasowane przez dostawców usług internetowych. W wyniku skoordynowanych postępowań przeprowadzono łącznie 12 przeszukań na terenie 10 krajów i zatrzymano 8 osób. Zabezpieczono również materiał dowodowy w postaci licznych komputerów i innych przedmiotów. Sprawa jest w dalszym ciągu w toku. środek zastraszający ofiary i zniechęcający je do zeznawania przed sądem. W toku wielu spraw zarejestrowanych w Eurojuście zaobserwowano sytuację, w której członkowie siatki przestępczej znali rodziny ofiar, co w znacznym stopniu zwiększało prawdopodobieństwo zastraszenia i zaistnienia bezpośredniego zagrożenia dla ofiar zarówno w trakcie jak i po zakończeniu czynności procesowych. Zdarzały się przypadki, w których rodziny ofiar zmuszane były do spłacania długu wobec siatki przestępczej. Wspomniane powyżej trudności odzwierciedlają obawy wyrażone w Opinii nr 7/2010 Grupy Eksperckiej ds. handlu ludźmi przy Komisji Europejskiej. Wprawdzie liczba ofiar THB ujawnianych przez wyspecjalizowane agencje stale rośnie lecz trend ten nie ma przełożenia na wzrost liczby wyroków w rzeczonych sprawach. Oszustwa finansowe Ujęte poniżej informacje dotyczą przestępstw związanych z wyłudzeniami i oszustwami finansowymi, w tym oszustwami podatkowymi, oszustwami z użyciem komputera, wyłudzaniem zaliczek, sprzeniewierzeniem aktywów oraz oszustwami związanymi z podatkiem VAT. W kontekście

41 Działania operacyjne 41 wspomnianych powyżej rodzajów działalności przestępczej, w roku 2010 zarejestrowano w Eurojuście łącznie 198 spraw, co stanowi niewielki spadek w porównaniu z rokiem poprzednim. Sprawy te stanowiły 14 procent ogółu postępowań prowadzonych przez agencję. W roku ubiegłym zarejestrowano również siedem spraw związanych z przestępstwami godzącymi w finansowe interesy Społeczności Europejskiej. Eurojust zorganizował w roku ubiegłym 17 spotkań koordynacyjnych w kontekście przestępstw z kategorii oszustw finansowych. Podobnie jak w przypadku innych rodzajów przestępstw, częstym problemem napotykanym w toku postępowań dotyczących ponadgranicznych oszustw finansowych, były opóźnienia wykonania wniosków o udzielenie pomocy sądowniczej. Postępowania dotyczące tego rodzaju przestępstw wiążą się zazwyczaj z koniecznością przebadania dużych ilości dokumentów stanowiących materiał dowodowy, co stanowi znaczne obciążenie operacyjne zarówno dla strony wydającej wniosek, jak i organów go wykonujących. Zarówno pod względem zaangażowanego czasu jak i personelu, wykonanie tego rodzaju wniosków o pomoc sądownicza postrzegane Jedno ze zorganizowanych spotkań koordynacyjnych dotyczyło trudności z uzyskaniem materiałów dowodowych związanych z dokonywanymi przelewami pieniężnymi. W tej konkretnej sprawie, środki przesyłane z Grecji za pośrednictwem Western Union utrzymywane były na poziomie tuż poniżej wartości podlegających automatycznie procedurom kontrolnym. Systemy kontroli w tym zakresie różnią się znacząco pomiędzy poszczególnymi Państwami Członkowskimi i istnieją metody obchodzenia zabezpieczeń jeśli, przykładowo, przekazy pieniężne przetwarzane są w kontekście sprzedaży produktów finansowych. Zaangażowanie Eurojustu w omawianej sprawie oraz zorganizowanie spotkania koordynacyjnego stanowiło znaczące wsparcie w procesie pozyskiwania materiałów dowodowych: pozwoliło na wyjaśnianie zawiłości prawnych, wspomaganie wymiany informacji pomiędzy poszczególnymi organami krajowymi, przeformułowanie wniosku o udzielenie MLA oraz zapewnienie dostępu do dodatkowych, uzupełniających informacji. Zorganizowane grupy przestępcze szybko dostrzegły potencjał jaki stanową oszustwa w zakresie handlu emisjami zanieczyszczeń w kontekście wyłudzania zwrotu podatku VAT i prania pieniędzy na międzynarodową skalę. Począwszy od roku 2009, domniemani sprawcy powołali do życia liczne sieci zajmujące się obrotem kredytami węglowymi na terenie Niemiec w ramach międzynarodowej struktury oszust karuzelowych na podatku VAT. Niemiecki fikcyjny handlowiec dokonywał zakupu certyfikatów na emisję zanieczyszczeń od zagranicznych dostawców, przedstawiając nabywcom faktury deklarujące należne kwoty podatku VAT. Kredyty węglowe były następnie odsprzedawane, tym razem bez deklaracji i opłacania VAT. W kolejnych etapach odsprzedawane były dalej, przechodząc przez serię różnych buforów, a następnie eksportowane do kolejnego Państwa Członkowskiego za pośrednictwem tak zwanego dystrybutora. Dystrybutor zwracał się do organów podatkowych o zwrot udokumentowanego wcześniej podatku VAT na podstawie faktur otrzymanych od poprzednich uczestników serii sprzedaży. Eurojust wspierał dochodzenie koordynując ponad 100 przeszukań działań zabezpieczających środki finansowe, przeprowadzanych jednocześnie na terenie dziewięciu Państw Członkowskich i pięciu państw trzecich. Dzięki sprawnemu wykonaniu wniosków o udzielenie pomocy sądowniczej oraz koordynacji działań przez Eurojust, Prokuratura Generalna we Frankfurcie zdołała zająć środki o łącznej wartości euro. Szybkie przekazanie środków dowodowych zabezpieczonych na terenie poszczególnych Państw Członkowskich pozwoliło na zebranie materiału wystarczającego dla zaistnienia uzasadnionej podstawy aresztowania, co pozwoliło na zatrzymanie kilku osób podejrzewanych o kierowanie zorganizowaną grupą przestępczą, wobec których wysunięte mogą być oskarżenia dotyczące licznych poważnych przestępstw. Opisana powyżej sprawa stanowi dobrą ilustrację wartości dodanej jaką stanowi zaangażowanie Eurojustu w prowadzone przez Państwa Członkowskie postępowania dotyczące oszustw podatkowych.

42 42 Pod koniec listopada 2010 roku, na terenie Francji i Włoch prowadzone były zakrojone na szeroką skalę, jednoczesne działania policyjne i sądownicze skierowane przeciwko międzynarodowej grupie przestępczej o nazwie Dzieci Metra. Gang wykorzystywał dzieci w wieku lat do kradzieży portfeli i torebek w tunelach metra. Ofiarami złodziei padali zazwyczaj turyści. Wspólnicy złodziei w wieku od 17 do 19 lat organizowali kradzieże na miejscu. Policja francuska zatrzymała szesnastu podejrzanych, zaś policja Włoska sześciu. Badana organizacja przestępcza podejrzewana była również o organizowanie prania pieniędzy i kradzieże samochodów. Aresztowania przeprowadzono po ustaleniu wspólnej strategii w toku spotkania koordynacyjnego zorganizowanego w Eurojuście w październiku 2010 roku. Po spotkaniu, francuski sędzia śledczy wystosował odpowiednie Europejskie Nakazy Aresztowania. W sprawie o kryptonimie Gomorrah związanej z handlem fałszywymi produktami takimi jak generatory prądu, piły łańcuchowe, wiertarki czy odzież, nielegalne towary sprowadzane były z Chin do Neapolu, a stamtąd rozprowadzane na cały świat. Przed sprzedażą, na towarach umieszczano podrobione znaki towarowe znanych marek, a następnie sprzedawano je w systemie door to door na terenach wiejskich. Sprzęt elektryczny nie spełniał standardów bezpieczeństwa obowiązujących w UE, a tym samym stanowił zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa użytkowników. Działalność ta była niezwykle dochodowa, przykładowo, zespół dwóch sprzedawców wygenerował przychód rzędu euro w ciągu zaledwie 2-3 miesięcy działalności. Do grupy przestępczej należało łączne około 50 osób, w większości pochodzenia włoskiego, była ona wysoce zorganizowana, z komórkami rozmieszczonymi na terenie całej Europy. Dochodzenie finansowe wskazywało na Neapol, zaś część zysków prana była również na terenie Australii i Islandii. Postępowania zainicjowane zostało w Bułgarii, a następnie kontynuowane było przez Europol, którego analizy doprowadziły, za pośrednictwem Eurojustu, do wszczęcia kilku dochodzeń w całej Europie. Zorganizowano łącznie pięć spotkań koordynacyjnych w celu wymiany informacji, podsinienia świadomości różnego rodzaju powiązań pomiędzy pozornie mniej istotnymi przestępstwami (fałszerstwo) a zorganizowanymi grupami przestępczymi powiązanymi z Camorrą, oraz w celu koordynacji działań pomiędzy poszczególnymi organami wymiaru sprawiedliwości w toku przeprowadzanych jednocześnie działań operacyjnych. Przyjęto specjalną strategię sądowniczą w kontekście koordynacji działań (aresztowań i zajęć mienia), które były następnie przeprowadzane na terenie kilku Państw Członkowskich, co pozwoliło uniknąć rozproszenia materiałów dowodowych czy ucieczek podejrzanych. W toku prowadzonego dochodzenia napotykano dość istotne problemy, zwłaszcza w związku z rekonstrukcją siatki przestępczej, wszczynaniem postępowań i przeprowadzaniem jednoczesnych działań operacyjnych. Z ostatnią fazą postępowania, w toku której dokonywano aresztowań i zajęć mienia, wiązały się kolejne trudności związane z: pośpiechem z jakim prowadzono działania (mniej niż dwa tygodnie), identyfikacją odpowiednich organów, innymi wymogami prawnymi i ciężarem dowodów koniecznych dla uzyskania nakazów przeszukania w części krajów, niską jakością tłumaczeń wniosków o udzielenie pomocy sądowniczej oraz koniecznością natychmiastowego wykonania owych wniosków w dniu przeprowadzania zaplanowanych działań. Eurojust zorganizował spotkanie z przedstawicielami wszystkich biorących udział w sprawie Państw Członkowskich w celu rozwiązania wspomnianych problemów, oraz wspólnie z Europolem koordynował działania z biura terenowego w Neapolu. W wyniku przeprowadzonych działań zatrzymano 67 osób, dokonano przeszukań 143 magazynów, zajęto ponad 800 ton fałszywych towarów (o wartości 12 milionów euro), zabezpieczono środki finansowe na kwotę ponad 16 milionów euro, oraz zidentyfikowano dalsze poszlaki prowadzące do organizacji działającej na terenie kolejnego kraju.

43 Działania operacyjne 43 jest jako wymagając przeznaczenia znacznych środków, które muszą zostać przekierowane z innych, potencjalnie równie pilnych dochodzeń krajowych. Wykonanie międzynarodowych wniosków o nawiązanie współpracy sądowniczej jest rzadko ujmowane w statystykach skuteczności organów wymiaru sprawiedliwości, a w związku z tym może być postrzegane jako przeszkoda dla wywiązywania się z krajowych zobowiązań. Opisana powyżej sytuacja może prowadzić czasem do tak zwanego negatywnego konfliktu jurysdykcyjnego, tj. sytuacji w której żadne z państw nie wyraża chęci wszczęcia czynności dochodzeniowych i sądowych w sprawach dotyczących oszustw finansowych. Ogół spraw odnotowanych w roku 2010 wyraźnie wskazuje, iż oszustwa finansowe stały sie problemem o skali globalnej, popełniane są często za pośrednictwem Internetu, a zasady jurysdykcji terytorialnej często stanowią poważną przeszkodę dla skutecznego ich ścigania. Oszustwa celowo popełniane bywają w różnych miejscach i na terenie różnych państw, zaś ofiarami są osoby o innej narodowości. Jednocześnie, podejrzani znajdują się na terenie jeszcze innych państw, których nie dotykają skutki ich działalności przestępczej, w wyniku czego sądy owych krajów, w świetle zasad terytorialności/ narodowości, nie są terytorialnie odpowiednie do prowadzenia rzeczowych spraw. W roku 2010, Eurojust kontynuował realizację dwóch trwających już projektów: projektu strategicznego nakierowanego na intensyfikację wymiany informacji i udzielania MLA pomiędzy organami władzy sądowniczej Państw Członkowskich w sprawach dotyczących oszustw związanych z podatkiem VAT; oraz projektu wspierania udzielania MLA i wymiany informacji pomiędzy Państwami Członkowskimi a innymi krajami i terytoriami europejskimi w zakresie przestępstw gospodarczych i finansowych. Eurojust uczestniczył również jako obserwator w piątej rundzie wzajemnych ocen dotyczących przestępstw finansowych i związanych z nimi spraw. Obserwatorzy z ramienia Eurojustu brali aktywny udział w przeprowadzanych w ramach ocen wizytach i wspierali prace nad przygotowywanymi raportami, dbając o zwrócenie należytej uwagi na istotne aspekty współpracy sądowniczej w tym zakresie oraz wspomagając identyfikację związanych z nią problemów natury praktycznej i prawnej. Korupcja W roku 2010 skierowano do Eurojustu 31 spraw związanych z korupcją, co stanowiło 55 procentowy wzrost w porównaniu z rokiem z łącznej liczby 141 spotkań koordynacyjnych zorganizowanych w roku 2010 dotyczyło postępowań związanych z przypadkami korupcji. Jeden z nowych zapisów Decyzji ustanawiającej Eurojust dotyczy utworzenia Krajowego Systemu Koordynacji Eurojust [ENCS], który obejmował będzie, przy udziale innych krajowych organów odpowiedzialnych współpracę sądowniczą, sieć punktów kontaktowych ds. zwalczania korupcji. Artykuł 1 Decyzji Rady 2008/852/JHA z dnia 24 października 2008 roku w sprawie sieci punktów kontaktowych służącej zwalczaniu korupcji stanowi, iż: niniejszym ustanawia się sieć punktów kontaktowych państw członkowskich Unii Europejskiej w celu usprawnienia współpracy między organami i agencjami mającej na celu zapobieganie i zwalczanie korupcji w Europie. Komisja Europejska, Europol i Eurojust w pełni uczestniczą w działalności tej sieci. Ze swej strony Eurojust dołoży wszelkich starań aby zapewnić odpowiednie uwzględnienie sieci ds. zwalczania korupcji w pracach nad implementacją swego ENCS.

44 44 Punkt kontaktowy dla programu ochrony dzieci Począwszy od roku 2004, Eurojust zarejestrował łącznie 135 spraw dotyczących dzieci. Kolejne cztery sprawy związane z dziećmi zarejestrowane zostały przez Norwegię. W samym roku 2010, Eurojust zarejestrował 40 spraw tego typu. Wśród postępowań z tej grupy prowadzonych przez Eurojust, największy odsetek stanowiły sprawy dotyczące seksualnego wykorzystania dzieci, w tym gwałtu i molestowania, obrazów przedstawiających seksualne wykorzystanie dzieci (pornografii dziecięcej), oraz THB. Punkt kontaktowy dla programu ochrony dzieci przy Eurojuście pozwolił zacieśnić współpracę agencji z Europejską Koalicją Finansową przeciwko pornografii dziecięcej w Internecie (EFC) jak również zintensyfikować kontakty w ramach wspólnej grupy roboczej UE i USA ds. tego rodzaju przestępstw. Punkt kontaktowy dla programu ochrony dzieci, we współpracy z prokuratorem łącznikowym z USA, zorganizował w Eurojuście spotkanie wspomnianej grupy roboczej. W toku dyskusji omówiono zasady działania grup i portali społecznościowych działających w Internecie, za pośrednictwem których dochodzi do wymiany materiałów zawierających pornografię dziecięcą. Dyskutowano również o najnowszych technologiach wykorzystywanych w tym procederze (np. poczta elektroniczna, komunikatory internetowe, wiadomości SMS, BBS, sieci peer-to-peer, itd.) oraz o metodach pokonywania zabezpieczeń stosowanych przez sieci udostępniające pornografię dziecięcą. Uczestnicy wymieniali się również doświadczeniami i najlepszymi praktykami z zakresu radzenia sobie z zaszyfrowanymi i anonymizownymi danymi. USA uczestniczyły w postępowaniach dotyczących rozpowszechniania obrazów przedstawiających seksualne wykorzystanie dzieci. Najpoważniejsze techniczne trudności w tego rodzaju sprawach dotyczyły szyfrowania i innych metod ukrywania natury materiałów oraz tożsamości osób odpowiedzialnych za ich rozpowszechnianie. Dzięki zaangażowaniu Punktu kontaktowego Eurojustu dla programu ochrony dzieci, w agencji utworzona została techniczna grupa robocza, przy współudziale Europolu oraz Wydziału Kryminalnego Departamentu Sprawiedliwości USA, której zadaniem jest ściganie tego rodzaju przestępstw. Biorący udział w pracach grupy roboczej prokuratorzy i kryminolodzy dzielili się informacjami na temat najnowszych technologii i metod jakimi posługują się sprawcy w celu ukrycia swych działań i tożsamości. Grupa robocza odbyła kilka spotkań z udziałem Punktu kontaktowego Eurojustu dla programu ochrony dzieci. Na rok 2011 planowana jest wizyta w amerykańskich organach i instytucjach do spraw ochrony dzieci, które znajdują się w Waszyngtonie.

45 Działania operacyjne 45 Przestępstwa z użyciem Internetu Przestępstwa z użyciem Internetu stanowią doskonałą ilustrację dla trudności, jakie napotykane są w śledztwach i postępowaniach dotyczących przestępstw wykraczających poza granice jednego kraju. W toku spraw prowadzonych przez Eurojust zaobserwowano, że w odniesieniu do przestępstw z użyciem Internetu, zazwyczaj z samej swej natury wielowątkowych i wielostronnych, często występują negatywne konflikty jurysdykcji: krajowe organy wymiaru sprawiedliwości koncentrują swe działania wyłącznie na działalności przestępczej w granicach swego kraju, nie zaś na szukaniu sposobów zwalczania jej na poziomie Unii, w konsekwencji czego istnieje ryzyko, że przestępcy pozostaną w swych działaniach bezkarni. W roku 2010 Eurojust, we współpracy z organizacjami partnerskimi, pracował nad zmianą tej sytuacji. Warty uwagi w tym kontekście jest udział w pracach nad Europejską Platformą dla walki z przestępczością z użyciem Internetu, która obejmuje System raportowania przestępstw z wykorzystaniem Internetu (ICROS) oraz Analityczny Plik Roboczy Europolu (AWF) CYBORG. W minionym roku Eurojust zarejestrował 32 sprawy dotyczące przestępstw z użyciem Internetu. Pamiętać należy jednak, że powyższa wartość jest w pewnym stopniu zaniżona. Z oczywistych powodów, organy krajowe koncentrowały się przede wszystkim na skutkach przestępstw z wykorzystaniem Internetu (rozpowszechnianie materiałów o charakterze terrorystycznym, oszustwa finansowe, kradzieże własności intelektualnej, pornografia, itd.) obserwowanych na terenie swych jurysdykcji, sama metoda popełnienia poszczególnych przestępstw była często postrzegana jako mniej istotny element w kontekście raportowania i prowadzonych statystyk. W toku spraw prowadzonych w tej grupie, Eurojust zorganizował w roku ubiegłym jedno spotkanie koordynacyjne. Pranie pieniędzy W roku 2010 pranie pieniędzy w dalszym ciągu stanowiło jeden z najważniejszych typów przestępczości objętych działaniami Eurojustu, z łączna liczbą 146 zarejestrowanych spraw. Liczba ta stanowiła niewielki, lecz mimo wszystko znaczący wzrost w porównaniu ze 108 sprawami tego typu w roku 2008 i 125 rok później. Kwestie związane z praniem pieniędzy omawiano w toku 26 spotkań koordynacyjnych organizowanych w Eurojuście w ubiegłym roku. W dziewięciu z nich konieczne było również zaangażowanie Europolu. W ciągu całego roku powołane zostały trzy JIT w sprawach dotyczących tego obszaru działalności przestępczej. Wspólnie z hiszpańską Prezydencją w Unii Europejskiej, Eurojust zorganizował w ubiegłym roku seminarium strategiczne na temat prania pieniędzy pochodzących z działalności przestępczej oraz śledzenia i wykorzystania nielegalnie zgromadzonych środków finansowych. Seminarium to odbyło się w hiszpańskiej Grenadzie. Głównym tematem poruszanym w jego toku była wymiana informacji na temat przestępstw finansowych pomiędzy Państwami Członkowskimi oraz wykorzystanie wniosków o pomoc sądowniczą i wzajemne rozpoznawanie instrumentów dostępnych w walce z przestępstwami gospodarczymi i działaniach nakierowanych na odzyskiwanie środków finansowych. Uczestnicy seminarium doszli do wspólnego wniosku, że skuteczna walka z tym procederem wymaga rozwoju bardziej wydajnych systemów jego zwalczania na poziomie krajowym, intensyfikacji współpracy międzynarodowej, oraz bardziej aktywnego zaangażowania się Eurojustu w złożone i wielostronne postępowania dotyczące prania pieniędzy, w

46 46 tym zabezpieczanie i konfiskaty środków pochodzących z działalności przestępczej. Jedną z głównych trudności napotykanych w walce z procederem prania pieniędzy jest istniejący w niektórych legislacjach krajowych wymóg precyzyjnego określenia przestępstwa, z którego pochodzą prane środki finansowe. Przegląd spraw prowadzonych przez Eurojust wyraźnie wskazuje, że jedną z najczęstszych praktyk stosowanych przez zorganizowane grupy przestępcze jest dywersyfikacja nielegalnych działań: handel narkotykami może być prowadzony przez grupę zajmującą się również handlem ludźmi, osoba szmuglująca narkotyki przez granicę może być jednocześnie ofiarą handlu ludźmi w celu wykorzystania seksualnego. Wymóg precyzyjnego określenia przestępstwa, w sprawie którego wydano orzeczenie może w znacznym stopniu utrudniać walkę z procederem prania pieniędzy. Również różnice pod względem organizacyjnym pomiędzy urzędami i instytucjami zajmującymi się wykrywaniem i ściganiem przestępstw finansowych w poszczególnych Państwach Członkowskich mogą prowadzić do poważnych trudności. Ponadto, w części Państw Członkowskich tak zwany self-laundering nie jest uznawany za przestępstwo: w jurysdykcjach tych transakcje finansowe dokonywane przez tę samą osobę, która popełniła przestępstwo przynoszące korzyść finansową będącą następnie przedmiotem transakcji nie podlega ściganiu przez wymiar sprawiedliwości. W tej sytuacji śledzenie przepływu nielegalnych środków finansowych staje się niezwykle trudne. W większości spraw dotyczących prania pieniędzy przestępstwem, z którego pochodzą nielegalnie zdobyte środki finansowe jest handel narkotykami. We Włoszech sprawy tego rodzaju dotyczą zazwyczaj grup przestępczych o charakterze mafijnym. Nielegalne korzyści pochodzące z ich działalności są częściowo prane na terenie samych Włoch. Mogą one być również inwestowane w firmy bądź nieruchomości na terenie innych państw za pośrednictwem kilku różnych kanałów. Zanieczyszczenie powodowane przez udział grup przestępczych w legalnych działaniach rynkowych może mieć znaczący wpływ na uczciwą konkurencję i pozycję legalnie działających przedsiębiorstw. Stąd też, wystąpienie zaburzeń konkurencyjności na danym rynku może wskazywać na możliwość procederu prania pieniędzy pochodzących z działalności zorganizowanych grup przestępczych. Działalność zorganizowanych grup przestępczych We wnioskach do Sprawozdania Rocznego Eurojustu za rok 2009, Rada pochwaliła dążenie Eurojustu do usprawnienia stosowanych narzędzi statystycznych w celu przekazywania Radzie bardziej szczegółowych danych na temat przestępstw noszących znamiona przestępczości zorganizowanej. Prace w tym zakresie nadal trwają, zaś CMS agencji obejmuje już dwa rodzaje przestępstw bezpośrednio wiążących się z działalnością zorganizowanych grup przestępczych. Kategorie te to udział w zorganizowanej grupie przestępczej oraz rozbój w formie zorganizowanej. W roku 2010 wspomniane powyżej rodzaje przestępstw rejestrowane były w Eurojuście 233 razy (odpowiednio 153 i 80). Dla porównania, w roku poprzednim liczba ta wyniosła przeprowadzonych w ubiegłym roku spotkań koordynacyjnych dotyczyło przypadków rozboju w formie zorganizowanej, zaś udział w zorganizowanej grupie przestępczej stanowił temat 30 spotkań. Europol zapraszany był do udziału w spotkaniach koordynacyjnych w 6 sprawach dotyczących rozboju w formie zorganizowanej i 15 w sprawach dotyczących udziału w zorganizowanej grupie przestępczej.

47 Działania operacyjne 47 W roku 2010 Eurojust miał swój wkład w przygotowanie Raportu o Zagrożeniu Przestępczością Zorganizowaną Europolu (OCTA), w postaci szczegółowych obserwacji z perspektywy sądowniczej na temat związków pomiędzy przestępczością zorganizowaną a poszczególnymi typami działalności przestępczej. I tak, przykładowo, w Wielkiej Brytanii Francji i na Malcie przestępczość zorganizowana dotyczy przede wszystkim handlu narkotykami, przemytu nielegalnych imigrantów, prania pieniędzy, nielegalnego handlu bronią i oszustw finansowych; z kolei w Finlandii sprawy z tej grupy dotyczą przede wszystkim przestępstw przeciwko życiu, zdrowiu i wolności osobistej (porwania, przetrzymywanie wbrew woli i przetrzymywanie zakładników). W Irlandii sprawy dotyczące udziału w organizacji przestępczej wiążą się zazwyczaj z terroryzmem (przynależność do IRA). W Polsce, większość zorganizowanych grup przestępczych zajmuje się handlem narkotykami, wymuszeniami, przemytem alkoholu i BMK (amfetaminy) z terytorium Federacji Rosyjskiej (gdzie produkcja BMK jest legalna). Na Litwie, grupy tego typu zajmują się przede wszystkim dystrybucją narkotyków, rozbojami o charakterze zorganizowanym, oszustwami na podatku VAT, przemytem, THB oraz oszustwami finansowymi. We Włoszech obecność zorganizowanych grup przestępczych dotyczy zazwyczaj grup o charakterze mafijnym, które biorą bezpośredni udział w działalności przestępczej bądź autoryzują do niej inne grupy. Z kolei w Portugalii nie istnieją w zasadzie ustalone, trwałe organizacje o charakterze przestępczym (np. organizacje mafijne, gangi uliczne, klany rodzinne, itp.); pojawiają się jedynie tworzone ad hoc organizacje działające jedynie przez pewien okres czasu. Ich działalność koncentruje się głównie na handlu narkotykami i przemycie nielegalnych imigrantów. Sprawy kierowane do Eurojustu w roku 2010 w związku z przestępczością zorganizowaną odzwierciedlały Wnioski Rady na temat walki z działalnością ruchomych (wędrownych) grup przestępczych. Grupy takie odpowiedzialne są zazwyczaj za przestępstwa przeciwko mieniu, szczególnie kradzieże i oszustwa finansowe. grupy te pozostają w ciągłym ruchu wykorzystując brak granic wewnątrz Unii Europejskiej, ale działają również poza jej granicami, np. w Skandynawii, Federacji Rosyjskiej, Białorusi, Chinach czy na Ukrainie. Przykładowo, estońskie grupy specjalizujące się w napadach na sklepy z biżuterią i towarami luksusowymi przeniosły swą działalność na teren innych Państw Członkowskich. Na Litwie, część grup zaangażowanych w handel narkotykami prowadzi swą działalność przestępczą poza granicami kraju, unikając przewożenia narkotyków/prekursorów przez terytorium Litwy. Udało się zidentyfikować pewne specyficzne problemy w zakresie współpracy sądowniczej pomiędzy Państwami Członkowskimi w walce z przestępczością zorganizowaną. Decyzja Ramowa 2008/841/JHA z dnia 24 października 2008 roku w sprawie zwalczania przestępczości zorganizowanej wzywa do zbliżenia definicji przestępstw związanych z udziałem w organizacji przestępczej stosowanych w poszczególnych Państwach Członkowskich, oraz do nakładania sankcji, odpowiadających powadze tych przestępstw, w stosunku do osób fizycznych i prawnych, które popełniły te przestępstwa lub są odpowiedzialne za ich popełnienie. Państwa Członkowskie zobowiązane były do wypełnienia zapisów wspomnianej Decyzji Ramowej w terminie do 11 maja 2010 roku. Jednakże legislacje poszczególnych państw Członkowskich różnią się znacznie w tym zakresie. W odniesieniu do pewnych kluczowych kwestii (np. rodzaju ściganych przestępstw, czynności dochodzeniowo śledczych, sankcji, itp.) zauważyć można istotne różnice, zaś w prawodawstwie niektórych Państw Członkowskich

48 48 Konferencja prasowa na temat ogólnoświatowej siatki pedofilskiej Od roku 2008 Eurojust wspiera, za pośrednictwem Prokuratora Łącznikowego z Norwegii, dochodzenie w sprawie seksualnego wykorzystania nieletnich oraz produkcji i dystrybucji obrazów prezentujących seksualne wykorzystanie nieletnich. Wraz z postępami prowadzonego dochodzenia, ujawnione zostały poszlaki prowadzące do podejrzanych z wielu innych krajów, w tym Włoch, USA, Rumunii, Wielkiej Brytanii, Belgii, Francji, Niemiec, Czech, Afganistanu i Brazylii. W wyniku działań zaangażowanych w sprawę krajowych organów wymiaru sprawiedliwości, koordynowanych przez Eurojust, udało się ujawnić siatkę pedofilską o zasięgu ogólnoświatowym. W chwili obecnej prowadzone są czynności śledcze w sprawie 30 podejrzanych, w większości obywateli USA; zidentyfikowano również ponad 70 ofiar. W ramach postępowania zorganizowano pięć spotkań koordynacyjnych, dzięki którym możliwe było udostępnienie materiałów dowodowych przez poszczególne organy krajowe oraz koordynacja wniosków o udzielenie pomocy sądowniczej oraz działań podejmowanym przeciwko przestępcom. Koordynacja i wymiana informacji za pośrednictwem Eurojustu stanowiła duże wsparcie dla wszczynanych i prowadzonych postępowań. Udało się rozwiązać kwestie związane z wyborem jurysdykcji odpowiednich dla prowadzonych dochodzeń i postępowań. Organy wymiaru sprawiedliwości z Norwegii, Włoch, Rumunii i USA przeprowadziły wspólne, skoordynowane działania obejmujące przeszukania, zatrzymania i przesłuchania. Współpraca ponadgraniczna, nawiązana przy aktywnym udziale Eurojustu, pozwoliła na identyfikację przestępców i uratowanie licznych młodocianych ofiar. Chorwacki Urząd ds. Zwalczania Korupcji i Przestępczości Zorganizowanej prowadził postępowanie przeciwko ośmiu urzędnikom wysokiego szczebla, w tym jednemu politykowi, podejrzanych o nielegalne zatwierdzanie i zawieranie umów pożyczkowych w latach w celu zakupu udziałów w licznych firmach na terenie Chorwacji i poza jej granicami. Straty wynikające z powyższych działań szacowano na około euro. W toku prowadzonego dochodzenia przesłuchano 29 świadków na terenie innych państw, zbadano stan licznych przedsiębiorstw i konta bankowe poza granicami kraju i zebrano stosowną dokumentację. Wnioski o udzielenie MLA wystosowane zostały, przy współudziale Eurojustu, do Wielkiej Brytanii, Norwegii, Węgier, Czech, Malty, Republiki Serbii, Szwajcarii i Włoch. Dzięki wsparciu agencji współpraca przebiegała modelowo, część dokumentów przekazana została już w 24 godziny po wystosowaniu wniosku a większość nie później niż w ciągu kilku dni. Prokuratorzy chorwaccy obecni byli w czasie przesłuchań świadków na Węgrzech i Malcie. Przeszukania przeprowadzone na Malcie przyniosły szczególnie dobre wyniki, udało się w ich toku zabezpieczyć ważne dokumenty. Chorwacki proces w sprawie rozpocznie się w roku 2011.

49 Działania operacyjne 49 zamiast przestępstw związanych z udziałem w zorganizowanej grupie przestępczej pojawia się pojęcie zmowy celem dokonania przestępstwa. Sytuacja ta może być jedną z przyczyn znacznych różnic pod względem liczby spraw kierowanych do Eurojustu przez poszczególne Państwa Członkowskie w kategorii Udział w zorganizowanej grupie przestępczej ; część państw nie skierowała do agencji ani jednej sprawy tego typu. 2.6 Wspólne zespoły dochodzeniowo śledcze W roku 2010 Eurojust kontynuował wspieranie pracy wspólnych zespołów dochodzeniowo śledczych i zachęcał do ich tworzenia poprzez zapewnianie praktykom dostępu do informacji i fachowych porad. Zgodnie z uprawnieniami wynikającymi z treści Artykułu 9f Decyzji ustanawiającej Eurojust, w roku 2010 Przedstawiciele Krajowi przy Eurojuście uczestniczyli, w roli członków Kolegium bądź przedstawicieli odpowiednich krajowych organów wymiaru sprawiedliwości, w pracach 20 JIT powołanych w kontekście działań przestępczych obejmujących, między innymi, oszustwa finansowe, korupcję, kradzieże samochodów, handel narkotykami i handel ludźmi. Ponadto, w 11 przypadkach Eurojust powiadamiany był przez Państwa Członkowskie o fakcie utworzenia JIT zgodnie z zapisami Artykuły 13.5 Decyzji ustanawiającej Eurojust. Eurojust wspiera i wspomaga zaawansowane szkolenia z zakresu praktyk sądowniczych dotyczące wykorzystania potencjału JIT, zarówno w granicach Unii Europejskiej jak i poza nią. W ubiegłym roku agencja uczestniczyła w wewnętrznym programie szkoleniowym Europolu dotyczącym JIT oraz samodzielnie prowadziła szkolenia w ramach dostępnych dla praktyków platform takich jak Europejskie Kolegium Policyjne (CEPOL) oraz warsztaty zorganizowane przez Sekretariat Konwencji Współpracy Policyjnej z Krajami Europy Południowowschodniej (PCC SEE). W grudniu 2010 roku Eurojust i Europol wspólnie zorganizowały szóste doroczne spotkanie sieci ekspertów krajowych ds. JIT, które odbyło się w siedzibie Europolu z udziałem ekspertów i praktyków z 22 Państw Członkowskich oraz przedstawicieli Komisji Europejskiej i Sekretariatu Generalnego Rady. Omawiano kwestie dotyczące problemów praktycznych związanych z tworzeniem JIT napotykanych w niektórych krajowych systemach prawnych, wsparcie udzielane zespołom śledczym, możliwości ich tworzenia przy współudziale państw trzecich, oraz przewidywane przyszłe trendy dotyczące JIT. W toku spotkania zorganizowano również warsztaty dotyczące profilu kompetencyjnego eksperta krajowego ds. JIT, identyfikacja roli i misji oraz rozwiązań praktycznych dla zidentyfikowanych przez praktyków najczęściej napotykanych problemów związanych z tworzeniem, działaniem i zamykaniem JIT. Wsparcie finansowe Eurojustu dla JIT W roku 2010 Eurojust kontynuował wsparcie finansowe i logistyczne dla tworzonych wspólnych zespołów dochodzeniowo śledczych. Na podstawie dwóch wniosków skierowanych do Komisji Europejskiej w ramach programu finansowego Zapobieganie i zwalczanie przestępczości , agencja otrzymała środki finansowe z przeznaczeniem na dwa projekty finansowania JIT. W obu przypadkach, wsparcie Eurojustu dotyczyło dwóch najczęściej spotykanych rodzajów wydatków związanych z pracami JIT: kosztów podróży i zakwaterowania oraz opłat za usługi tłumaczeniowe. Obok wsparcia finansowego, Eurojust

50 50 wypożyczał również na potrzeby zespołów śledczych sprzęt elektroniczny, tj. telefony komórkowe i laptopy oraz, w ramach drugiego ze wspomnianych projektów, przenośne skanery i drukarki. Pierwszy (pilotowy) projekt finansowania JIT, Wsparcie finansowe, administracyjne i logistyczne dla wspólnych zespołów dochodzeniowo śledczych z ustanowieniem centrum eksperckiego i centrali punktów kontaktowych rozpoczął się w lipcu 2009 roku i zakończył z dniem 31 grudnia 2010 roku. Budżet przeznaczony na wykonanie założeń projektu wyniósł euro. Z łącznej liczby 34 skierowanych w ramach projektu wniosków o dofinansowanie, 29 otrzymano w roku W roku 2010 wsparcie w ramach projektu przyznano dla 10 JIT w 13 Państwach Członkowskich na łączną kwotę euro. Drugi ze wspomnianych projektów finansowania JIT Wspieranie szerszego wykorzystania JIT rozpoczął się 1 października 2010 i trwać będzie do 30 września 2013 roku. Budżet przeznaczony na wykonanie tego projektu został znacznie podwyższony i sięgnął kwoty euro. W okresie od 25 października do 26 grudnia 2010 roku, w ramach powyższego projektu do Eurojustu wpłynęło 12 wniosków o dofinansowanie, w odpowiedzi na które udzielono wsparcie 12 zespołom dochodzeniowo śledczym w 15 Krajach Członkowskich na łączną kwotę euro. Szczegółowe informacje na temat trwającego projektu finansowania JIT znaleźć można na stronie internetowej Eurojustu. 2.7 Postępowania prowadzone we współpracy z państwami trzecimi Współpracę Eurojustu z państwami trzecimi regulują zapisy Artykułów 3.2, 26a oraz 27b Decyzji ustanawiającej Eurojust. W roku 2010 przeprowadzone zostało badanie dotyczące postępowań prowadzonych przez Eurojust przy udziale państw trzecich w okresie od 1 września 2008 roku do 31 sierpnia 2010 roku. Spośród państw trzecich, największa ilość wniosków kierowana była do Szwajcarii, a w następnej kolejności do USA, Norwegii, Chorwacji, Federacji Rosyjskiej, Turcji, Albanii i Ukrainy. Sprawy prowadzone przy współudziale przynajmniej jednego państwa trzeciego dotyczyły najczęściej handlu narkotykami, oszustw i nadużyć finansowych, prania pieniędzy, udziału w zorganizowanej grupie przestępczej oraz przemytu nielegalnych imigrantów. Prowadzone sprawy dotyczyły przede wszystkim wsparcia w zakresie wniosków o udzielenie pomocy sądowniczej i koordynacji. W większości z nich, zaangażowanie Eurojustu pozwoliło na szybsze wykonanie wniosków o udzielenie MLA, w tym wniosków ekstradycyjnych. Opóźnienia wykonania wniosków stanowiły najczęściej obserwowany problem w tym zakresie. Wnioski o udzielenie pomocy sądowniczej kierowane do krajów trzecich przy współudziale Eurojustu dotyczyły, między innymi, udzielenia informacji bankowych, przesłuchań świadków i podejrzanych, przesłuchań za pośrednictwem wideokonferencji, przechwycenia przekazów telekomunikacyjnych, przeszukań, dostaw niejawnie nadzorowanuch, obsługi wezwań sądowych, oraz zabezpieczeń, zajęć i konfiskat mienia. Eurojust organizował również spotkania koordynacyjne, które wspomagały procesy wymiany informacji i materiałów dowodowych pomiędzy odpowiednimi organami wymiaru sprawiedliwości, jednoczesne wykonanie wniosków o pomoc sądowniczą, międzynarodowych nakazów areszto-

51 Działania operacyjne 51 wania i nakazów przeszukania oraz dostaw niejawnie nadzorowanych. Państwa trzecie najczęściej biorące udział w spotkaniach koordynacyjnych w Eurojuście to Szwajcaria, USA, Norwegia, Chorwacja, Federacja Rosyjska, Turcja, Albania i Ukraina. Zgodnie z zapisami odpowiednich regulacji na temat ochrony danych, wymiana informacji operacyjnych, w tym danych personalnych, przy współpracy Eurojustu możliwa była wyłącznie z państwami trzecimi, z którymi podpisane zostały porozumienia o współpracy. Wsparcie dla odpowiednich organów Państw Członkowskich obejmowało również współpracę z punktami kontaktowymi Eurojustu w państwach trzecich. Jeśli zaistniała taka potrzeba, kontaktowano się również z oficerami łącznikowymi i prokuratorami łącznikowymi oddelegowanymi przez Państwa Członkowskie do krajów trzecich. Prokuratorowi Łącznikowi oddelegowani do Eurojustu przez państwa trzecie Prokuratorzy Łącznikowi delegowani do Eurojustu przez państwa trzecie posiadają uprawnienia do rejestrowania własnych spraw w świetle podpisanych przez ich państwa porozumień o współpracy z Eurojustem. W chwili obecnej, przy agencji działają trzej prokuratorzy łącznikowi. Prokurator Łącznikowy z Norwegii zarejestrował w roku ubiegłym 50 spraw. Odnosiły się one do handlu narkotykami; przestępstw przeciwko mieniu lub własności publicznej, w tym oszustw finansowych; przestępstw przeciwko zdrowiu, życiu lub wolności osobistej; handlu ludźmi; oraz przestępstw z wykorzystaniem Internetu. W roku ubiegłym, norweski prokurator Łącznikowy zorganizował trzy spotkania koordynacyjne z udziałem przedstawicieli ośmiu Państw Członkowskich, USA oraz Interpolu. Prokurator Łącznikowy z Chorwacji zarejestrował w ubiegłym roku 11 spraw, w większości dotyczących korupcji; oszustw finansowych; przestępstw przeciwko mieniu lub własności publicznej, w tym oszustw finansowych; przestępstw przeciwko zdrowiu, życiu i wolności osobistej; oraz handlu narkotykami. Siedem z jedenastu spraw zarejestrowanych przez Chorwację dotyczyło korupcji, w toku niektórych z nich konieczne było zamrożenie rachunków bankowych, zabezpieczenie środków finansowych, itd. Prokurator Łącznikowy z USA zarejestrował w ubiegłym roku trzy sprawy. Dotyczyły one przede wszystkim przestępstwom przeciwko mieniu i własności publicznej, w tym oszustw finansowych; korupcji; handlu ludźmi; oraz przestępstw z wykorzystaniem Internetu. Amerykański Prokurator Łącznikowy zorganizował dwa spotkania koordynacyjne z udziałem przedstawicieli Niemiec, Grecji, Francji, Węgier, Holandii oraz Wielkiej Brytanii, jak również BJRM i Szwajcarii. Prokuratorzy Łącznikowi potwierdzili, że napotykane w ich pracy trudności pokrywają się z tymi zgłaszanymi przez Przedstawicielstwa Krajowe. Organizacja spotkań koordynacyjnych w toku złożonych postępowań stanowi jeden z najważniejszych elementów współpracy pomiędzy Eurojustem a Prokuratorami Łącznikowymi. Utrzymanie wzajemnych partnerskich stosunków umożliwia znaczne przyspieszenie wykonywania wniosków i wspólne rozwiązywanie problemów natury prawnej i praktycznej. W najogólniejszym ujęciu można stwierdzić, iż obecność Prokuratorów Łącznikowych przy Eurojuście stanowi duże ułatwienie dla praktyków pracujących w realiach złożonych zapisów regulujących współpracę sądowniczą pomiędzy Unią Europejską, Państwami Członkowskim i partnerami zewnętrznymi.

52 52 3 Relacje z partnerami z UE Europejska Sieć Sądownicza Zgodnie z Artykułem 25a.1(b) Decyzji ustanawiającej Eurojust, Sekretariat EJN zalicza się do personelu Eurojustu, ale funkcjonuje jako osobny wydział. Rok 2010 przyniósł dalsze zacieśnienie relacji pomiędzy Eurojustem a EJN. W czerwcu i listopadzie, przedstawiciele EJN zapraszani byli do udziału w dwóch spotkaniach IWG. Jedną z kwestii omawianych w ich toku była rola Państw Członkowskich, Eurojustu i EJN w zapewnianiu jeszcze skuteczniejszej współpracy agencji i EJN. Kwestie dotyczące komplementarności działań Eurojustu i EJN omawiane były w toku dwóch spotkań zorganizowanych w tym celu w Eurojuście. W październiku, Prezydencja Kolegium, Dyrektor Administracyjny oraz Sekretarz ds. EJN i Zespołu Prokuratorów Łącznikowych spotkali się z Trójprezydencją EJN oraz Sekretarzem EJN w celu omówienia możliwości dalszego rozwoju współpracy pomiędzy obiema instytucjami. Dyskusja dotyczyła trzech kluczowych obszarów: poprawy przepływu informacji pomiędzy Eurojustem a Punktami Kontaktowymi EJN; typów działań operacyjnych, w których możliwa jest komplementarna współpraca Eurojustu i EJN; oraz metod regularnej oceny tej współpracy. Udało się również osiągnąć porozumienie w sprawie ustanowienia Wspólnej Grupy Specjalnej, w skład której wchodzą przedstawiciele Eurojustu, EJN i Sekretariatu, a której zadaniem jest rozwiązywanie kwestii praktycznych dotyczących dalszego zacieśnienia współpracy pomiędzy Eurojustem a EJN. Pierwsze spotkanie Wspólnej Grupy Specjalnej odbyło się przy okazji piątego spotkania IWG. Głównym wnioskiem z rozmów była decyzja prowadzenia wspólnego marketingu Eurojustu i EJN na poziomie Unii Europejskiej, tak aby obie instytucje postrzegane były przez Państwa Członkowskie jako elementy tego samego, jednolitego systemu. W tym kontekście, ważne jest jak najpełniejsze wykorzystanie szansy dalszego zacieśnienia współpracy jaką stanowi Krajowy System Koordynacji Eurojust (ENCS). Jednocześnie, istotna jest możliwość wykonywania przez Przedstawicieli Krajowych przy Eurojuście roli Punktów Kontaktowych EJN jeśli wymagają tego okoliczności i na ile jest to zgodne z odpowiednimi zapisami krajowych systemów prawnych. Europol Eurojust i Europol kontynuują wysiłki nakierowane na dalsze zacieśnienie współpracy pomiędzy agencjami w walce z poważną przestępczością ponadgraniczną poprzez usprawnienie wymiany informacji i poprawę współpracy na poziomie strategicznym i operacyjnym. 1 stycznia 2010 roku w życie weszło nowe porozumienie o współpracy pomiędzy agencjami, w jego treści przewidziano szereg nowych możliwości prowa-

53 Relacje z partnerami z UE 53 dzenia wspólnych działań, przede wszystkim dzięki określeniu konkretnych sytuacji, w których uruchomione być winny mechanizmy współpracy pomiędzy obiema instytucjami. Dokument ten przewiduje również możliwość tymczasowego delegowania przedstawicieli jednej z agencji do pracy w siedzibie drugiej z nich, oraz wprowadza obowiązek wzajemnego informowania się o udziale w JIT. Zgodnie z zapisami Artykułu 22, przygotowywany wspólnie raport na temat współpracy pomiędzy agencjami przedstawiany będzie co roku Radzie. W roku 2010 Eurojust zaprosił Europol do dalszego aktywnego udziału w pracach IWG, zwłaszcza w kontekście dyskusji nad możliwościami zacieśnienia współpracy pomiędzy Krajowym systemem koordynacji Eurojust a krajowymi jednostkami Europolu, zgodnie z zapisami Artykułu 12.5(d) Decyzji ustanawiającej Eurojust. Eurojust uczestniczył w licznych organizowanych przez Europol spotkaniach pomiędzy dyrektorami krajowych jednostek agencji (Heads of Europol National Units HENUs). Zorganizował również spotkanie pomiędzy HENUs a Kolegium w celu zwiększenia świadomości na temat roli odgrywanej przez Eurojust w pracach nad Analitycznymi Plikami Roboczymi oraz potencjału dalszego zacieśniania współpracy w świetle zapisów nowo podpisanego porozumienia o współpracy. Eurojust kontynuował wysiłki nakierowane na dalszy rozwój współpracy z Europolem na polu walki z przestępczością zorganizowaną i terroryzmem. W październiku 2010 roku Eurojust przyczynił się w znaczącym stopniu do prac na raportem OCTA za rok 2011, zgodnie ze szczegółowymi zaleceniami metodologicznymi opracowanymi przez analityków Eurojustu i Europolu. Wkład ten obejmował dane ilościowe i jakościowe na temat spraw rejestrowanych w Eurojuście w ciągu ostatnich dwóch lat, a dotyczących kluczowych obszarów działalności przestępczej objętych zakresem raportu OCTA. Dane ilościowe pochodziły z Bazy Postępowań Eurojustu wraz z komentarzami Zespołu ds. analizy postępowań zaś dane jakościowe oparte były głównie na wywiadach przeprowadzonych wśród Przedstawicieli Krajowych w kontekście wybranych spraw. Eurojust kontynuował również bliską współpracę z Europolem w sprawach dotyczących terroryzmu, szczególnie w ramach spotkań dotyczących założeń strategicznych dla dalszej walki z terroryzmem oraz w toku prac nad przygotowanymi przez Europol raportami TE-SAT. W ramach współpracy operacyjnej, w roku ubiegłym Eurojust zaangażował się w prace nad kolejnymi trzema analitycznymi plikami roboczymi (AWF) dotyczącymi przestępstw z wykorzystaniem Internetu, piractwa morskiego oraz handlu heroiną. W związku z powyższym, łączna liczba AWF, w pracach nad którymi bierze udział Eurojust, wzrosła do 15. Przedstawiciele Europolu uczestniczyli w 41 spotkaniach koordynacyjnych w Eurojuście. Wymiana informacji za pośrednictwem bezpiecznego łącza komunikacyjnego wzrosła o 27 procent, sięgając liczby 675 wiadomości przesłanych w roku Co szczególnie ważne, wysoka jakość współpracy pomiędzy agencjami przyniosła doskonałe rezultaty operacyjne w toku spraw, w których dostarczane przez Europol raporty i analizy stanowiły podstawę dla koordynacji współpracy sądowniczej i innych działań Eurojustu. Z uwagi na potrzebę umożliwienia wymiany informacji o wyższym niż do tej pory poziomie niejawności, 20 października 2010 roku Europol zasugerował po-

54 54 nowne przeanalizowanie funkcjonującej Tabeli Odpowiedników dotyczącej standardów niejawności i bezpieczeństwa stosowanych przez obie agencje w celu umożliwienia wymiany informacji do europejskiego poziomu Ściśle Tajne włącznie. Negocjacje w sprawie nowego porozumienia o współpracy pomiędzy Eurojustem a Europolem zakończyły się w styczniu 2011 roku, zaś jego postanowienia weszły w życie z dniem 15 lutego 2011 roku. Więcej informacji na temat postępowań prowadzonych przy współudziale Europolu znaleźć można w Rozdziale 2, zwłaszcza w sekcjach dotyczących przestępczości zorganizowanej i przestępstw z wykorzystaniem Internetu. OLAF W roku 2010 Eurojust i OLAF koordynowały wzajemne działania i utrzymywały regularne kontakty w walce z oszustwami finansowymi, korupcją i innymi przestępstwami godzącymi w interesy finansowe Wspólnot Europejskich. Implementacja podpisanego w 2008 roku porozumienia dotyczącego praktycznych aspektów współpracy między agencjami ( Porozumienie Praktyczne ) pozwoliła na znaczącą poprawę współpracy w kontekście prowadzonych postępowań, dowodem czego jest rosnąca liczba wzajemnie kierowanych spraw, przekazywanych raportów i informacji dotyczących poszczególnych postępowań, jak również kontynuacji postępowań będących w toku. W roku 2010 OLAF skierował cztery sprawy do Eurojustu, zaś Eurojust jedną sprawę do OLAF. 9 lipca 2010 roku Przewodniczący Kolegium Eurojust i pełniący obowiązki Dyrektora Generalnego OLAF spotkali się w Brukseli w celu oceny wzajemnej współpracy i omówienia konieczności poprawy metod identyfikacji spraw, w których współdziałanie agencji mogłoby przynieść znaczące rezultaty. Podkreślono konieczność zdefiniowania obszarów, w których instytucje mogłyby znacznie zacieśnić współpracę w kontekście zapisów Traktatu Lizbońskiego. W roku 2010 kontynuowano regularne spotkania pomiędzy przedstawicielami Eurojustu i OLAF, w toku których wymieniano informacje na temat istotnych prowadzonych postępowań wraz z ogólnym opisem działań podejmowanych w konkretnych sprawach. Spotkania te pozwoliły również na monitorowanie postępów prac nad utworzeniem bezpiecznej sieci komunikacyjnej mającej służyć wymianie informacji pomiędzy OLAF a Eurojustem. Sieć ta tworzona jest zgodnie z zapisami ramowymi Decyzji Rady 2009/917/JHA dotyczącymi wykorzystania technik informatycznych przez służby celne. Wspomniana Decyzja przyznaje Eurojustowi, począwszy od maja 2011 roku, dostęp do danych Systemu Informacji Celnej UE oraz Identyfikującej Bazy Danych Rejestru Celnego, co pozwoli agencji na bezpośredni wgląd w dane potrzebne w toku wspierania działań organów władzy sądowniczej w Państwach Członkowskich. W ramach Programu Wymiany Eurojust- OLAF w marcu ubiegłego roku zorganizowana została wizyta starszych oficerów śledczych i dyrektorów oddziałów OLAF w Eurojuście. Przedstawiciele OLAF zapoznani zostali z rolą Eurojustu, infrastrukturą bezpiecznej wymiany informacji, oraz wpływem implementacji Porozumienia Praktycznego i Decyzji ustanawiającej Eurojust na działania związane ze wspieraniem współpracy sądowniczej. Z kolei we wrześniu Przedstawiciele Krajowi Eurojustu uczestniczyli w spotkaniu Rady Nadzorczej OLAF, co dało im okazję wymiany doświadczeń z przedstawicielami

55 Relacje z partnerami z UE 55 żowanych w walkę z przestępstwami finansowymi. Więcej informacji na temat postępowań prowadzonych przy współudziale OLAF znaleźć można w sekcji 2.5 w części Oszustwa finansowe. Eurojust zainicjował rozmowy z Frontexem na temat rozpoczęcia negocjacji w sprawie stworzenia narzędzia pozwalającego na współpracę pomiędzy agencjami zgodnie z zapisami Artykułu 26.1 Decyzji ustanawiającej Eurojust. Frontex Europejska Sieć ds. Kształcenia Sędziów Pan Ilkka Pertti Juhani Laitinen, Dyrektor Wykonawczy, Frontex kilku wydziałów OLAF, w tym działu dochodzeniowego i celnego. W grudniu w Eurojust gościł, wraz z Europolem, 18 spotkanie Sieci Informatorów OLAF o Zwalczaniu Nadużyć (OAFCN). Od roku 2004 Eurojust jest jednym z członków instytucjonalnych OAFCN, sieci skupiającej odpowiedzialnych za komunikację wysokich rangą przedstawicieli krajowych organów i organizacji zaanga- W roku 2010 Eurojust pracował nad pogłębieniem współpracy z Europejską Agencją Zarządzania Współpracą Operacyjną na Granicach Zewnętrznych Państw Członkowskich Unii Europejskiej (Frontex), ustanawiając i utrzymując stosunki współpracy zgodnie z zapisami Artykułu 26.1 Decyzji ustanawiającej Eurojust. 29 kwietnia 2010 roku, w kontekście dotychczasowych nieformalnych kontaktów pomiędzy obiema organizacjami, Przewodniczący Kolegium Eurojustu spotkał się z Dyrektorem Frontexu w celu omówienia potencjalnych obszarów przyszłej współpracy. Dyrektor Zarządzający Frontexu wziął udział w spotkaniu Kolegium, w czasie którego wygłosił prezentację na temat organizacyjnych i funkcjonalnych aspektów pracy swojej agencji. Zasady współpracy pomiędzy Eurojustem a Europejską Siecią ds. Kształcenia Sędziów (EJTN) określone zostały w treści porozumienia o współpracy podpisanego dnia 7 lutego 2008 roku. W ramach prowadzonego programu wymiany, w roku 2010 zorganizowane zostały dwa trzymiesięczne staże przy włoskim i austriackim Przedstawicielstwie Krajowym. Ponadto, Eurojust uczestniczył i aktywnie wspomagał seminaria EJTN dotyczące Praktycznech aspektów międzynarodowej współpracy sądowniczej w sprawach karnych Symulacje MLA i ENA, które odbyły się w październiku i listopadzie 2010 roku. W minionym roku Eurojust zasugerował wspólny udział delegatów organów policyjnych i sądowniczych w odbywającym się

56 56 w Lyon kursie szkoleniowym na temat JIT, zapewniając tym samym uczestnictwo zarówno EJTN jak i CEPOL. Agencja uczestniczyła również bezpośrednio w wydarzeniu organizując ze swej strony specjalistyczne szkolenia. CEPOL Porozumienie o współpracy podpisane pomiędzy Eurojustem a Europejskim Kolegium Policyjnym (CEPOL), definiujące zasady współpracy w zakresie szkoleń nakierowanych na propagowanie i popra- wę jakości szkolenia funkcjonariuszy policji i prokuratorów w kontekście walki z poważną przestępczością, weszło w życie z dniem 1 stycznia 2010 roku. W ramach współpracy z CEPOL, Eurojust uczestniczył w inicjatywach szkoleniowych kolegium, zaś reprezentanci CEPOL brali udział w seminariach i konferencjach organizowanych przez Eurojust. Na uwagę w tym kontekście zasługują dwie wizyty szkoleniowe zorganizowane w Eurojuście w roku Ponadto, Eurojust aktywnie wspierał seminarium CEPOL na temat JIT, które odbyło się w październiku 2010 roku i otrzymał zaproszenie do udziału w dorocznym spotkaniu Komisji Programowej CEPOL we wrześniu ubiegłego roku. Agencja uczestniczyła również w pięcioletniej zewnętrznej ocenie pracy CEPOL. Eurojust i CEPOL zgodziły się zbadać możliwość organizacji, przy współpracy z EJTN, szkoleń dla wyższych rangą oficerów policji i prokuratorów na temat JIT. Agencja weźmie również udział w przygotowaniu materiałów szkoleniowych i elementów wspólnego programu nauczania dotyczących Eurojustu.

57 Relacje z partnerami z UE 57

58 58 4 Istotne wydarzenia Implementacja Decyzji Rady 2009/426/JHA Nowa Decyzja ustanawiająca Eurojust, opublikowana w czerwcu 2009 roku, nakierowana jest na zwiększenie wydajności operacyjnej agencji. Najważniejsze zmiany w tym zakresie dotyczą przekazania Eurojustowi pewnego rodzaju informacji na temat prowadzonych spraw oraz zapewnienie stałego, dwudziestoczterogodzinnego dostępu do wsparcia agencji dla odpowiednich organów Państw Członkowskich. koordynacji, komunikacji, raportowania i oceny działań. W roku 2010 odbyły się dwa spotkania IWG. Dotyczyły one przede wszystkim utworzenia i działania ENCS, przepływu informacji pomiędzy Eurojustem a Punktami Kontaktowymi EJN, oraz relacji Eurojustu z państwami trzecimi. Przeprowadzono również prezentację standardu wymiany danych EPOC IV (patrz Rozdział 1) jako propozycji narzędzia teleinformatycznego odpowiedniego dla potrzeb ENCS. Pan Williams przemawia do Komitetu LIBE, Parlament Europejski Z uwagi na wymóg dostosowania prawa krajowego Państw Członkowskich do zapisów Decyzji ustanawiającej Eurojust w terminie do czerwca 2011 roku, w roku ubiegłym Eurojust kontynuował swój ambitny program wdrożeniowy oparty na pracach Nieformalnej Grupy Roboczej (IWG) z udziałem ekspertów oddelegowanych przez Parlament Europejski, Radę, Komisję Europejską oraz Państwa Członkowskie. Program ten zainicjowany został w celu ustanowienia odpowiednich mechanizmów Jeden z najistotniejszych elementów programu implementacyjnego stanowią mechanizmy umożliwiające przesyłanie informacji dotyczących prowadzonych postępowań pomiędzy Państwami Członkowskimi a Eurojustem. Z myślą o tym procesie, Eurojust podjął pracę nad przygotowaniem szablonu, za pomocą którego możliwe będą tego rodzaju transmisje, oraz nad rozwiązaniami technicznymi pozwalającymi na bezpieczne przesyłanie i przetwarzanie danych.

59 Istotne wydarzenia 59 Zmiany wprowadzone w treści Decyzji ustanawiającej Eurojust nałożyły na Eurojust odpowiedzialność za sekretariat europejskiej sieci punktów kontaktowych zajmujących się ściganiem osób odpowiedzialnych za ludobójstwo, przestępstwa przeciwko ludzkości oraz zbrodnie wojenne. W roku 2010 Eurojust zakończył proces rekrutacji na stanowiska koordynatorów dla poszczególnych sieci, którzy dołączą do personelu Eurojustu i podejmą swe obowiązki na początku roku Strategia w kwestiach bezpieczeństwa wewnętrznego (COSI; Forum Konsultacyjne prokuratorów generalnych i dyrektorów centralnych urzędów prokuratury państw Unii Europejskiej) Spotkanie Forum Konsultacyjnego prokuratorów generalnych i dyrektorów centralnych urzędów prokuratury Również w kontekście powyższych zmian, tworzony jest obecnie system koordynacji na żądanie (OCC), który pozwoli na odbieranie i przetwarzanie wniosków kierowanych do Eurojustu w trybie całodobowym. Po uruchomieniu w roku 2011, system OCC w znacznym stopniu zwiększy zdolność Eurojustu do interweniowania w pilnych sprawach. W roku 2010 Eurojust uczestniczył w licznych inicjatywach dotyczących polityki bezpieczeństwa na poziomie Unii Europejskiej. Strategia bezpieczeństwa wewnętrznego UE, zatwierdzona Decyzją Rady z listopada 2010 roku, ustanawia czterostopniowy cykl realizacji polityki unijnej w celu stworzenia wspólnego systemu odniesienia w ramach bezpieczeństwa wewnętrznego Unii Europejskiej. Stały komitet ds. współpracy operacyjnej w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego (COSI) powołany został w świetle Decyzji z lutego 2010 roku i otrzymał odpowiednie pełnomocnictwa dla koordynacji i oceny polityki bezpieczeństwa wewnętrznego w granicach Unii Europejskiej, w tym również, jeśli zajdzie taka potrzeba, współpracy sądowniczej w sprawach karnych istotnych w kontekście działań operacyjnych z zakresu bezpieczeństwa we-

60 60 nowotworzonych w Unii Europejskiej narzędzi poprzez stworzenie, między innymi, koncepcji rodzajowego modelu europejskiej instytucji wywiadu kryminalnego oraz prawdziwie ogólnoeuropejskiego cyklu realizacji polityki unijnej. Wnioski Rady dotyczące stworzenia i implementacji cyklu realizacji polityki unijnej w kontekście poważnej i zorganizowanej przestępczości ponadgranicznej, przyjęte przez Radę JHA w listopadzie 2010 roku, proponują ustanowienie wieloletniego cyklu polityki unijnej w odniesieniu do poważnej przestępczości ponadgranicznej i zorganizowanej, na który składałyby się następujące cztery etapy: identyfikacja zagrożeń, zdefiniowanie priorytetów, implementacja i ocena. Seminarium w Brugii, wrzesień 2010 Od lewej: Michèle Coninsx, Wiceprzewodnicząca Kolegium; Paul Demaret, Rektor Kolegium Europejskiego; HE Stefaan De Clerck, Minister Sprawiedliwości, BE; Françoise Le Bail, Dyrektor Generalny, DG Sprawiedliwości; Aled Williams, Przewodniczący Kolegium; Johan Delmulle, Prokurator Federalny, BE wnętrznego. Celem projektu Harmonia Prezydencję belgijską w roku 2010 jest (Harmony Project) zainicjowanego przez optymalizacja i integracja istniejących i W kontekście opisanych powyżej procesów, Eurojust uznał, iż jego zaangażowanie w zakresie sądowniczego wymiaru kwestii związanych z bezpieczeństwem wewnętrznym może mieć dużą wartość, w związku z czym w ubiegłym agencja włączyła się w prace Forum Konsultacyjnego prokuratorów generalnych i dyrektorów centralnych urzędów prokuratury państw Unii Europejskiej. Eurojust miał zna-

61 Istotne wydarzenia 61 czący wkład w spotkania zorganizowane przez Prezydencję hiszpańską w maju oraz prze Prezydencję belgijską w grudniu 2010 roku. W toku grudniowego spotkania, Forum konsultacyjne uzgodniło zakres swych prac w przyszłości i zwróciło się do Eurojustu z prośbą o goszczenie spotkań Forum w przyszłości oraz rozważenie możliwości udzielenia wsparcia w zakresie kwestii administracyjnych i sekretarskich, w tym organizacji samych spotkań. W roku 2010 Grupa Specjalna spotykała się regularnie w celu omówienia różnych kwestii związanych z przyszłością Eurojustu w świetle zapisów Traktatu Lizbońskiego, zaś czynny wkład w jej pracę mieli zarówno eksperci zewnętrzni jak i praktycy Eurojustu. We wrześniu 2010 roku Eurojust zorganizował w Brugii se- Grupa Specjalna ds. przyszłości Eurojustu W grudniu 2009 roku Eurojust zatwierdził powołanie Grupy Specjalnej z zadaniem rozważenia potencjalnych ścieżek rozwoju agencji w świetle zapisów Artykułu 85 (regulacje na temat Eurojust) oraz 86 (ustanowienia Prokuratury Europejskiej w oparciu o Eurojust) TFEU. Głównym zadaniem Grupy Specjalnej jest propagowanie podejmowania wewnętrznych dyskusji, w oparciu o praktyczne doświadczenia Eurojustu, oraz w razie konieczności zabieranie głosu w toku dyskusji prowadzonych wśród innych instytucji i na innych forach europejskich. Seminarium w Brugii, wrzesień 2010

62 62 minarium na temat: Eurojust a Traktat Lizboński: w kierunku większej efektywności działań we współpracy z belgijską Prezydencją Unii Europejskiej. W dyskusji na temat przyszłości Eurojustu i możliwości ustanowienia Prokuratury Europejskiej (EPPO) w świetle nowych zapisów Traktatu Lizbońskiego wzięło udział ponad 120 ekspertów, w tym naukowcy, przedstawiciele Państw Członkowskich, instytucji i organów UE oraz Przedstawiciele Krajowi przy Eurojuście. Streszczony opis przebiegu seminarium opublikowany został w formie dokumentu Rady. Eurojust brał udział w badaniu na temat EPPO przeprowadzonym na zlecenie parlamentu Europejskiego. Dotyczyło ono oceny ogólnych skutków jego powstania oraz analiz opartych na obserwacjach z punktu widzenia praktyków i z perspektywy prowadzonych postępowań. Współpraca w ramach JHA Nieustannie podkreśla się znaczenie zacieśnienia współpracy pomiędzy instytucjami europejskimi, których działania dotyczą obszaru kompetencji Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (JHA). W październiku 2009 roku Eurojust, Europol, CEPOL i Frontex poproszone zostały przez Prezydencję Rady o wzięcie udziału w pracach nad wspólnym raportem dotyczącym poprawy współpracy pomiędzy agencjami UE odpowiedzialnymi za walkę z przestępczością. Agencje wspólnie zidentyfikowały dwustronne i wielostronne obszary, w których możliwa jest dalsza poprawa wzajemnej współpracy, ostateczna forma raportu końcowego przyjęta została przez COSI w czerwcu 2010 roku. COSI wezwała instytucje do wprowadzenia w życie działań ujętych w raporcie końcowym przed końcem roku 2011 oraz do organizowania regularnych spotkań Przewodniczących Agencji JHA. Stworzona została specjalna, regularnie aktualizowana karta pozwalająca na śledzenie podejmowanych działań i identyfikację konkretnych rozwiązań dla implementacji przyjętych rozwiązań. W toku spotkania Przewodniczących Agencji JHA w listopadzie 2010 roku, które odbyło się w Europolu, ustalono, że Sekretariat Agencji JHA w roku 2011 mieścić się będzie w Eurojuście.

63 Istotne wydarzenia 63

64 64 5 Wnioski Rady Dnia 03 czerwca 2010 roku Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (JHA) przyjęła wnioski w sprawie ósmego sprawozdania rocznego Eurojustu (Dokument 9959/10). Podobnie jak w latach ubiegłych, w niniejszym rozdziale ujęte zostały komentarze Eurojustu w kontekście realizacji rekomendacji Rady. Prowadzone sprawy: analiza, ocena i identyfikacja problemów Zwiększenie zdolności Eurojustu do analizowania przeszkód dla współpracy sądowniczej na poziomie UE, wykorzystanie dostępnych narzędzi oceny prowadzonych postępowań. Regularna aktualizacja danych na temat stanu współpracy sądowniczej w Unii Europejskiej. Gromadzenie informacji na temat praktycznych i prawnych przeszkód związanych z wykorzystaniem instrumentów współpracy sądowniczej oraz przedstawianie odpowiednich raportów Radzie, Parlamentowi oraz Komisji. Eurojust kontynuował procesy systematycznej oceny prowadzonych postępowań w celu identyfikacji problemów i przeszkód dla skutecznej współpracy sądowniczej. Rozdział 2 powyżej zawiera przegląd danych statystycznych na temat postępowań oraz, zgodnie z zaleceniami ujętymi we Wnioskach Rady dotyczących zeszłorocznego Sprawozdania Rocznego, omawia napotykane trudności dla współpracy sądowniczej, opisuje wykorzystanie, w toku spraw prowadzonych przez Eurojust, dostępnych w tym zakresie narzędzi oraz przedstawia ocenę skuteczności tych narzędzi. Powyższe obserwacje poczynione zostały wyłącznie w oparciu o sprawy kierowane do Eurojustu. Eurojust podejmuje obecnie kroki w celu stworzenia przeglądu spraw prowadzonych w Eurojuście (Eurojust Casework Guide).

65 Wnioski Rady 65 Klasyfikacja i statystyki dotyczące prowadzonych spraw Prowadzenie statystyk na temat prostych / złożonych spraw oraz postępowań dwu/ wielostronnych, oraz poświęcenie większej uwagi złożonym sprawom wymagającym koordynacji. Powróciliśmy do systemu klasyfikacji rozróżniającego sprawy dwustronne i wielostronne. Oczywiście w żadnym razie nie należy zakładać, iż sprawa sklasyfikowana zostanie jako dwustronna dotyczy mniej poważnego przestępstwa czy też wymaga mniejszego zaangażowania ze strony Eurojustu. Dwustronne postępowanie w sprawie oszustwa na podatku VAT może dotyczyć kwot rzędu milionów euro i wymagać pełnego zaangażowania zasobów agencji z uwagi na złożony charakter kwestii prawnych i dowodowych, czy konieczność rozwiązania kwestii związanych przykładowo z ponadgranicznym zabezpieczeniem bądź konfiskatą mienia. Z drugiej zaś trony, część wielostronnych spraw dotyczących handlu narkotykami może wiązać się ze stosunkowo prostymi czynnościami i wymagać stosunkowo małego wsparcia ze strony Eurojustu. Ponadto, sprawy traktowane jako dwustronne z punktu widzenia Eurojustu, z perspektywy Państwa Członkowskiego mogą być sprawami wielostronnymi. Po dogłębnej analizie, nie zdecydowaliśmy się na powrót do podziału spraw na proste/ złożone. Pomimo różnych testowanych konfiguracji czynników, które miały pozwolić na stosunkowo obiektywny podział spraw w tym kontekście, ostatecznie zmuszeni byliśmy uznać, że podział taki jest niewykonalny. Pewne czynniki sugerujące złożoność sprawy mogą nie być znane w momencie wprowadzania jej do Rejestru Postępowań lecz wyniknąć znacznie później. Z drugiej strony, część spraw wydaje się początkowo wymagać pełnego zaangażowania zasobów agencji, przykładowo w formie organizacji spotkań koordynacyjnych, zaś ostatecznie postępowania okazują się być dość proste. Ponadto, sprawa sklasyfikowana przez Eurojust jako standardowa, może mieć pewne implikacje, które sprawią, że będzie ona sprawą złożoną z punktu widzenia krajowych organów wymiaru sprawiedliwości. Wsparcie Eurojustu, nawet udzielone w ograniczonym zakresie, może mieć kluczowe znaczenie dla skuteczności postępowania na poziomie krajowym.

66 66 Podział spraw na proste/złożone może również wprowadzać w błąd osoby oceniające pracę Eurojustu z perspektywy polityki unijnej. Sugerowano, iż złożone postępowania łączą się ze sprawami dotyczącymi przestępczości zorganizowanej, co nie zawsze okazuje się prawdą. Ponadto, podział na sprawy proste/złożone może wprowadzać niepotrzebne dwuznaczności w kontekście podziału na sprawy dwustronne/wielostronne: postępowania określane jako proste i dwustronne (bądź złożone i wielostronne) uznawane są często błędnie za należące do jednej kategorii. Nieporozumienia takie prowadzić mogą do sytuacji, w których sprawa przekazana zostanie do nieodpowiednich organów zamiast do Eurojustu, który zapewnić mógłby odpowiednie w danym kontekście wsparcie. Przykłady napotykane w toku prowadzonych spraw doskonale ilustrują tego rodzaju trudności: pomoc w wykonaniu Europejskiego Nakazu Aresztowania może wymagać poradzenia sobie ze standardowymi problemami dotyczącymi komunikacji i informacji na temat różnic systemów prawnych. Jednakże w innych przypadkach, to samo działanie wiąże się z problemami o znacznie bardziej złożonej naturze (np. zasada ne bis in idem, natura oskarżenia czy wydanych nakazów aresztowania, interpretacja ostatecznego orzeczenia, interakcja pomiędzy legislacjami UE i krajowymi, wydanie konfliktujących ze sobą nakazów). Ujęte poniżej 9 załączników statystycznych prezentuje informacje na temat, odpowiednio, (1) liczby spraw skierowanych do Eurojustu w latach wraz z podziałem na sprawy dwu i wielostronne; (2) klasyfikacji w kontekście kompetencji Eurojustu (Artykuł 4(1) i (2), oraz pomoc w kwestiach prawnych); (3) priorytetowych obszarów przestępczości w prawach prowadzonych przez Eurojust; (5) podziału spraw według państw wnioskujących; (6) podziału spraw według państw, do których kierowano wnioski; (7) łącznej liczby spotkań koordynacyjnych; (8) liczby spotkań koordynacyjnych z podziałem na państwa wnioskujące; oraz (9) liczby spotkań koordynacyjnych z podziałem na państwa, do których kierowano wnioski.

67 Wnioski Rady 67 Eurojust - EJN Przedstawienie raportu na temat działań podejmowanych w celu kierowania spraw do EJN, identyfikacja trudności w tym zakresie. Sprawy często kierowane są przez Eurojust do Punktów Kontaktowych EJN i odbywa się to w sposób sprawny i wydajny. Podobnie rzecz się ma ze sprawami kierowanymi do sędziów łącznikowych z Państw Członkowskich. W kontekście spraw, które mogą być kierowane do punktów kontaktowych EJN, Eurojust opracował różnego rodzaju rozwiązania praktyczne stosowane odpowiednio do charakteru danych postępowań: część Przedstawicielstw Krajowych rutynowo informuje organy swego kraju o możliwości przekazania danej kwestii EJN; inne kierują sprawy bezpośrednio do punktów kontaktowych EJN; w jeszcze innych przypadkach wykorzystywane są bliskie kontakty nawiązane z Punktami Kontaktowymi EJN oraz Korespondentami Krajowymi EJN. W przypadku wniosków o udzielenie pomocy sądowniczej zachęcamy do przesyłania ich najpierw do Eurojustu celem sprawdzenia ich poprawności, co pozwoli uniknąć problemów na dalszych etapach postępowań krajowych. Należy podkreślić, że działania Eurojustu i EJN mają charakter komplementarny i obie instytucje czerpią wymierne korzyści ze współpracy w toku prowadzonych spraw. W kontekście Wniosków Rady, trudności, które prowadzić mogą do kierowania spraw do Eurojustu zamiast do EJN podzielić można na dwie zasadnicze kategorie. Po pierwsze, część spraw dociera do Eurojustu ponieważ próby rozwiązania kwestii związanych ze współpracą sądowniczą za pośrednictwem EJN okazały się nieskuteczne. Wnioski kierowane są do Eurojustu w sytuacjach, gdy inne dostępne kanały nie przyniosły pożądanych rezultatów. Po drugie, część spraw trafia do Eurojustu z uwagi na konieczność podjęcia działań w trybie pilnym, co nie zawsze jest możliwe w przypadku EJN z uwagi na samą strukturę punktów kontaktowych.

68 68 Spotkania koordynacyjne i udział Europolu oraz OLAF Promocja wykorzystania spotkań koordynacyjnych i udział w ich pracach, zależnie od sytuacji, innych organów UE takich jak Europol czy OLAF. Poprawa dostępu Eurojustu do AWF Europolu, oraz dostępu Europolu do odpowiednich informacji w toku spotkań koordynacyjnych. W roku 2010 Eurojust zorganizował 141 spotkań koordynacyjnych, czyli o dziesięć więcej niż w roku Europol uczestniczył w 41 z nich, zaś OLAF w jednym. Eurojust zaangażował się w prace nad kolejnymi trzema AWF Europolu, co zwiększa łączną liczbę analitycznych plików roboczych, w które zaangażowany jest Eurojust, do 15. Bliska współpraca Europolu i Eurojustu widoczna jest zwłaszcza w kontekście inicjatyw JIT. Więcej informacji na temat współpracy pomiędzy Eurojustem a OLAF znaleźć można w Rozdziale 3 powyżej. Wkład Eurojustu w prace nad raportami OCTA i TE-SAT Wkład w prace nad raportami OCTA i TE-SAT. W październiku 2010 roku Eurojust miał znaczący wkład w prace nad raportem OCTA na rok 2011, między innymi w formie informacji ilościowych i jakościowych na temat spraw prowadzonych przez agencję w przeciągu dwóch lat, a dotyczących priorytetowych obszarów działalności przestępczej ujmowanych w raporcie. Eurojust miał również wkład w prace nad Raportem TE-SAT, przekazując informacje ilościowe i jakościowe w kontekście spraw związanych z terroryzmem. Ponadto, Eurojust regularnie uczestniczył w spotkaniach rady doradczej ds. TE-SAT Europolu.

69 Wnioski Rady 69 Wykorzystanie kompetencji na mocy Artykułów 6 i 7 Decyzji ustanawiającej Eurojust Szersze wykorzystanie uprawnień z powołaniem się na zapisy Artykułów 6 i 7. Przedstawicielstwa Krajowe często rekomendują organom krajowym podjęcie stosownych działań bez konieczności formalnego powoływania się na uprawnienia w świetle Artykułu 6. Na podstawie doświadczeń w toku prowadzonych spraw, zaobserwować można, że jedynie w niektórych Państwach Członkowskich, z uwagi na obowiązujące w nich zasady dotyczące prowadzenia czynności dochodzeniowych, konieczne jest stosowanie formalnych rekomendacji na piśmie. W sprawach, w których wydawane były formalne wnioski, prowadziły one czasami do otwarcia nowego postępowania przez Eurojust i organizacji spotkań koordynacyjnych. W roku 2010, Kolegium wydało jeden wniosek z Artykułu 7. Zdaniem Eurojustu jest jeszcze za wcześnie na ocenę wykorzystania zapisów Artykułu 7.2 dotyczących konfliktów jurysdykcji oraz Artykułu 7.3 dotyczących powtarzających się przypadków trudności w toku współpracy sądowniczej. Przedstawicielstwa Krajowe rozstrzygają obecnie konflikty jurysdykcji na mocy posiadanych uprawnień i bez konieczności wydawania przez Kolegium niewiążących pisemnych opinii. Możliwe, że wskazane byłoby szersze wykorzystanie zapisów Artykułu 7.3 w kontekście wydawania przez Kolegium niewiążących pisemnych opinii. Eurojust planuje stworzenie odpowiednich wytycznych na ten temat. Podobne wytyczne spisane zostaną również w odniesieniu do wydawania opinii na temat konfliktów ENA w świetle Artykułu 16(2) Decyzji Ramowej na temat ENA. Więcej informacji na temat wykorzystania zapisów Artykułów 6 i 7 ujęto w Sekcji 2.4 powyżej.

70 70 Krajowy System Koordynacji Eurojust (ENCS) Intensyfikacja wysiłków ze strony Eurojustu i Państw Członkowskich w celu stworzenia wydajnego systemu w terminie do czerwca Zgodnie z terminem przewidzianym dla implementacji nowej Decyzji ustanawiającej Eurojust oraz z założeniami ENCS i projektu wymiany danych, prace nad programami posunęły się znacząco naprzód i odpowiednie dokumenty gotowe będą w terminie do czerwca 2011 roku: Standardowy szablon, za pomocą którego informacje przesyłane będą do Eurojustu w świetle Artykułu Decyzji ustanawiającej Eurojust; wyjaśnienie na temat interpretacji Artykułu Decyzji ustanawiającej Eurojust; wyjaśnienie na temat zadań ENCS (w tym wspólnego mianownika ) oraz profilu i zadań praktycznych Korespondentów Krajowych Eurojustu, zwłaszcza w kontekście wykorzystania zapisów Artykułu 12.5; wytyczne na temat treści, częstotliwości i formatu informacji i komentarzy, jakie przesyłane być mają do Eurojustu przez odpowiednie organy krajowe i unijne; oraz szablon Fiches Suédoises dla zbierania danych na temat szczegółów implementacji Decyzji ustanawiającej Eurojust w kontekście funkcjonowania ENCS oraz wymiany informacji (w tym danych kontaktowych).

71 Wnioski Rady 71 Wspólne zespoły dochodzeniowo-śledcze (JIT) Propagacja wykorzystania JIT wśród praktyków oraz, odpowiednio do sytuacji, udziału innych organów UE takich jak Europol czy OLAF. Zgodnie z uprawnieniami wynikającymi z treści Artykułu 9f Decyzji ustanawiającej Eurojust, w roku 2010 Przedstawiciele Krajowi przy Eurojuście uczestniczyli, w roli członków Kolegium bądź przedstawicieli odpowiednich krajowych organów wymiaru sprawiedliwości, w pracach 20 JIT powołanych w kontekście działań przestępczych obejmujących, między innymi, oszustwa finansowe, korupcję, kradzieże samochodów, handel narkotykami i handel ludźmi. Ponadto, w 11 przypadkach Eurojust powiadamiany był przez Państwa Członkowskie o fakcie utworzenia JIT zgodnie z zapisami Artykułu 13.5 Decyzji ustanawiającej Eurojust. Więcej informacji na ten temat ujęto w treści Sekcji 2.6 powyżej. Baza Prowadzonych Postępowań (CMS) Implementacja nowych zapisów Decyzji ustanawiającej Eurojust oraz wykorzystanie pełnego potencjału CMS w kontekście możliwości kierowania wniosków o wszczęcie postępowań do Państw Członkowskich, w oparciu o analizy wzajemnych powiązań. Obecnie prowadzona jest dogłębna ocena CMS. W roku 2010 wprowadzono istotne zmiany w celu ułatwienia korzystania z bazy przez jej użytkowników. W dalszym ciągu trwają prace nad zapewnieniem wydajnego zastosowania CMS jako narzędzia do przechowywania istotnych danych na temat prowadzonych spraw oraz analizy i oceny postępowań, w tym również przeprowadzania analiz wzajemnych powiązań w sytuacjach gdy dane takie okażą się przydatne. Nowe zapisy Decyzji ustanawiającej Eurojust uwzględnione zostaną w pracach nad przyszłą formą CMS. Obecnie tworzony jest szablon dla przesyłania informacji zgodnie z zapisami Artykułu 13, co pozwoli na częściowe zautomatyzowanie procesu przekazywania danych do CMS.

72 72 Strona internetowa Eurojustu Sekretariaty Sieci Utworzenie na stronie domowej Eurojustu podstron dla poszczególnych Sieci, których Sekretariaty funkcjonują w ramach Eurojustu. Sekretariat Sieci JIT otrzyma własną podstronę na stronie domowej Eurojustu przed końcem roku Podobne działania przewidziane są dla sekretariatów pozostałych sieci. Projekt strategiczny oszustwa związane z podatkiem VAT Informacja na temat rezultatów programu strategicznego. W roku 2010 Eurojust, przy bliskiej współpracy Europolu, kontynuował prace nad projektem strategicznym związanym z intensyfikacją wymiany informacji i współpracy sądowniczej pomiędzy organami władzy sądowniczej Państw Członkowskich w kontekście oszustw związanych z podatkiem VAT. Na podstawie kwestionariusza rozprowadzonego wśród organów sądowniczych Państw Członkowskich, Eurojust i Europol przygotowały wspólnie program i materiały dla seminarium na temat oszustw związanych z podatkiem VAT, które odbędzie się 28 marca 2011 roku w Eurojuście. W spotkaniu udział wezmą wybrani przez Przedstawicielstwa Krajowe oficerowie śledczy i prokuratorzy posiadający doświadczenie w walce z tego rodzaju przestępczością. Współpraca pomiędzy Eurojustem a Frontex Określenie formalnych zasad współpracy z Frontex, które wykraczać winny poza dotychczasowy zakres współpracy doraźnej. Eurojust nawiązał kontakty z Frontex w celu rozpoczęcia negocjacji w sprawie ustanowienia narzędzia współpracy pomiędzy instytucjami, zgodnie z zapisami Artykułu 26.1 Decyzji ustanawiającej Eurojust. Patrz Rozdział 3.

73 Wnioski Rady 73 Zacieśnienie relacji z państwami i organizacjami trzecimi Zacieśnienie relacji z państwami trzecimi i organizacjami spoza Unii Europejskiej, zwłaszcza w kontekście trudności związanych z ochroną danych osobowych. Patrz fragmenty dotyczące relacji z państwami trzecimi i innymi organizacjami, oraz spraw prowadzonych przez Eurojust, w których udział brały państwa trzecie w treści Rozdziału 1 oraz w sekcji 2.7. Projekt dotyczący wydajności Kolegium oraz OSR Przedstawienie wyników obu projektów ze zwróceniem szczególnej uwagi na kluczowe zadania Eurojustu oraz rozważenie możliwości zmniejszenia obciążenia Kolegium i Przedstawicielstw Krajowych obowiązkami innymi niż te wynikające z Artykułów 6 i 7 Decyzji Rady. Eurojust przyjął decyzje w sprawie restrukturyzacji administracyjnej agencji zgodnie z wnioskami przedstawionymi przez firmę konsultingową w raporcie końcowym dla Fazy 1 Krok 4 Projektu OSR w czerwcu 2010 roku. Plan działania dotyczący wprowadzenia koniecznych zmian organizacyjnych przyjęty został w październiku 2010 roku, z uwzględnieniem kluczowych działań, zasobów ludzkich i ram czasowych. Ponadto, uwzględnia on propozycje konkretnych czynności, które zostaną podjęte w toku implementacji. Uruchomiono łącznie siedem projektów mających na celu usprawnienie pracy Eurojustu: (1) delegacja części decyzji kierowniczych podejmowanych dotychczas przez Kolegium Eurojust do Rady Nadzorczej; (2) pogrupowanie obszarów działań prowadzonych obecnie przez zespoły Kolegium w strukturę opartą na zarządzaniu portfelami działalności; (3) zarządzanie ryzykiem i wydajnością; (4) zapewnienie zbieżności struktur administracyjnych Eurojustu z kluczowymi obszarami działalności agencji; (5) restrukturyzacja i ponowna klasyfikacja administracji; (6) kultura; oraz (7) szkolenia. W bezpośrednim kontekście kluczowych obszarów działalności, rozważana jest obecnie zmiana koncepcji operacyjnego tour de table w celu umożliwienia dłuższej i bardziej dogłębnej dyskusji na temat przeszkód dla współpracy sądowniczej w sprawach karnych.

74 74 Implementacja Decyzji ustanawiającej Eurojust Dalsza implementacja Decyzji ustanawiającej Eurojust. Patrz sekcja w Rozdziale 4 dotycząca implementacji Decyzji Rady 2009/426/JHA z dnia 16 grudnia 2008 roku. Weryfikacja Regulaminu Eurojustu (Eurojust Rules of Procedure) Przeprowadzenie weryfikacji obowiązującego Regulaminu agencji. Uruchomiony został projekt strategiczny dotyczący zadań, obszarów odpowiedzialności, zarządzania oraz metod pracy Kolegium, obejmujący między innymi weryfikację Regulaminu agencji. Rozważane są liczne propozycje dotyczące poprawy metod działania Eurojustu w perspektywie implementacji Decyzji ustanawiającej Eurojust, sugerowanego delegowania procesów decyzyjnych i innych zmian branych pod uwagę w toku OSR. Koordynacja na żądanie (OCC) Raport na temat uruchomienia systemu OCC oraz uzyskanej w ten sposób wartości dodanej. Projekt On Call Coordination (OCC) uruchomiony został w maju 2010 roku, co dało Eurojustowi możliwość odbierania i przetwarzania kierowanych do agencji wniosków w trybie dwudziestoczterogodzinnym. Odpowiednie procedury i reguły wewnętrzne zostały zatwierdzone. Podjęto również decyzje w sprawie technicznych rozwiązań pozwalających organom wymiaru sprawiedliwości na kontakt z Eurojustem o dowolnej porze. Projekt obejmował również techniczne rozwiązanie pozwalające na automatyczną aktualizację i cyrkulację harmonogramu dla przedstawicieli w ramach OCC. Obecnie przygotowywane są materiały promocyjne we wszystkich oficjalnych językach UE.

75 Wnioski Rady 75

76 76 Załącznik Wykres 1 Ilość spraw prowadzonych w latach W roku 2010 liczba spraw zarejestrowanych w Eurojuście wyniosła 1424, co stanowiło kontynuację tendencji wzrostowej obserwowanej niezmiennie od roku 2002 w kontekście liczby wniosków kierowanych do agencji przez Państwa Członkowskie. W przybliżeniu jedna piąta z ogólnej liczby spraw dotyczyła trzech lub więcej krajów Wielostronne Dwustronne ŁĄCZNIE

77 Załącznik 77 Wykres 2 Ogólna klasyfikacja spraw Zgodnie z zapisami Artykułu 4(1) Decyzji ustanawiającej Eurojust, ogólne uprawnienia Eurojustu obejmują rodzaje przestępstw, względem których Europol zawsze uprawniony jest do działania oraz inne przestępstwa popełniane jednocześnie ze wspomnianymi wyżej przestępstwami W przypadku przestępstw innego rodzaju, Eurojust może, zgodnie ze swymi celami dodatkowo wspomagać dochodzenie i ściganie na wniosek właściwych organów Państwa Członkowskiego, zgodnie z zapisami Artykułu 4(2). Na wniosek Państwa Członkowskiego, Eurojust może również udzielać pomocy w zagadnieniach o bardziej ogólnym charakterze, niekoniecznie związanych ze sprawą będącą w toku, między innymi w kwestiach związanych z krajowymi procedurami i legislacją (pomoc w kwestiach prawnych) Sprawy z Artykułu 4(1) 27 Sprawy z Artykułu 4(2) Pomoc w kwestiach prawnych

78 78 Wykres 3 Priorytetowe obszary działań operacyjnych przyjęte przez Eurojust w roku 2009 obejmują terroryzm, handel narkotykami, handel ludźmi, oszustwa finansowe, korupcję, oszustwa z wykorzystaniem Internetu, pranie pieniędzy, oraz inne przestępstwa związane z obecnością zorganizowanych grup przestępczych w życiu gospodarczym Priorytetowe obszary działalności przestępczej w sprawach prowadzonych przez Eurojust Poniższy wykres przedstawia liczbę spraw zarejestrowanych w Eurojuście w latach 2009 i 2010, związanych z poszczególnymi rodzajami działalności przestępczej. Jedna sprawa mogła dotyczyć dwóch lub więcej rodzajów przestępstw. Dalsze informacje na ten temat znaleźć można w odpowiednich sekcjach Rozdziału 2. Handel narkotykami 74 Handel ludźmi Terroryzm 28 Oszustwa Korupcja 2010 Pranie pieniędzy i inne powiązane przestępstwa Przestępstwa z wykorzystaniem Internetu Inne sprawy związane z przestępczością zorganizowaną

79 Załącznik 79 Wykres 4 Priorytetowe obszary działań operacyjnych przyjęte przez Eurojust w roku 2009 obejmują terroryzm, handel narkotykami, handel ludźmi, oszustwa finansowe, korupcję, oszustwa z wykorzystaniem Internetu, pranie pieniędzy, oraz inne przestępstwa związane z obecnością zorganizowanych grup przestępczych w życiu gospodarczym. 976 Priorytetowe i inne typy przestępstw w sprawach prowadzonych przez Eurojust Poniższy wykres przedstawia liczbę spraw zarejestrowanych w Eurojuście w latach 2009 i 2010, związanych z priorytetowymi i innymi rodzajami działalności przestępczej. Jedna sprawa mogła dotyczyć dwóch lub więcej rodzajów przestępstw Priorytetowe obszary działalności przestępczej Inne obszary działalności przestępczej

80 80 Wykres 5 Sprawy prowadzone przez Eurojust, państwa wnioskujące Wykres przedstawia liczbę wniosków kierowanych do Eurojustu w latach 2009 i 2010, według Państw Członkowskich 110 wnioskujących w poszczególnych sprawach COLL BE BG CZ DK DE EE IE EL ES FR IT CY LV LT LU HU MT NL AT PL PT RO SI SK FI SE UK

81 Załącznik 81 Wykres 6 Sprawy prowadzone przez Eurojust, państwa otrzymujące wnioski Wykres przedstawia liczbę wniosków kierowanych za pośrednictwem Eurojustu do organów poszczególnych Państw Członkowskich w latach 2009 i BE BG CZ DK DE EE IE EL ES FR IT CY LV LT LU HU MT NL AT PL PT RO SI SK FI SE UK

82 82 Wykres 7 Łączna liczba spotkań koordynacyjnych Wykres przedstawia liczbę spotkań koordynacyjnych zorganizowanych przez Eurojust. Większość spotkań odbywała się w siedzibie Eurojustu w Hadze. W szczególnych przypadkach, spotkania koordynacyjne mogły również odbywać się poza siedzibą Eurojustu, na terenie Państwa Członkowskiego lub państwa trzeciego Poza siedzibą Eurojustu W siedzibie Eurojustu ŁĄCZNIE

83 Załącznik 83 Wykres 8 Spotkania koordynacyjne, państwa wnioskujące Wykres przedstawia liczbę spotkań koordynacyjnych zorganizowanych w Eurojuście w związku z wnioskami o udzielenie wsparcia kierowanymi przez poszczególne Państwa Członkowskie bądź państwa trzecie BE BG CZ DK DE EE IE EL ES FR IT CY LV LT LU HU MT NL AT PL PT RO SI SK FI SE UK NO USA

84 84 Wykres 9 Spotkania koordynacje, państwa zapraszane Wykres przedstawia liczbę spotkań koordynacyjnych, w których uczestniczyły przedstawiciele organów wymiaru sprawiedliwości Państw Członkowskich proszone o udzielenie pomocy BE BG CZ DK DE EE IE EL ES FR IT CY LV LT LU HU MT NL AT PL PT RO SI SK FI SE UK

85

86 86 Budynek przy Haagse Veste 1 Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część niniejszej publikacji nie może być wykorzy- Zdjęcia: Joannes Thuy, Eurojust Federal Police Belgium stywana, powielana ani kopiowana jakąkolwiek techniką graficzną, elektroniczną ani Michel Mees AFP Christophe Simon mechaniczna, w tym w formie fotokopii, nagrań bądź zapisów w jakichkolwiek systemach składowania lub wyszukiwania danych, bez wcześniejszej zgody Eurojustu. Komisja Europejska Rada Unii Europejskiej Eurojust 2011