Granica państwowa linia graniczna oddzielająca terytorium, podziemny i powietrzny obszar jednego państwa od innych państw lub obszarów niczyich.

Transkrypt

1 Naród Naród - trwała wspólnota ludzka, która wytworzona została na podstawie przede wszystkim wspólnych losów w historii, wspólnej kultury, języku, terytorium oraz życiu ekonomicznego, świadoma swojej odrębności pomiędzy innymi narodami. Świadomość narodowa to deklaracja przynależności do określonego narodu. Poczucie pewnej wspólnoty kształtuje się już od dziecka, poprzez uczenie się języka ojczystego, historii oraz literatury. Naród w swoisty sposób łączy dziedzictwo kulturowe - jak przykładowo stosunek do bardzo ważnych wydarzeń: chrzest Polski czy też bitwa pod Grunwaldem oraz ważnych osób jak Kościuszko czy Kopernik. Dla trwałości narodu bardzo istotne jest upowszechnianie się postawy patriotyzmu, czyli miłości do swojej ojczyzny oraz solidarności z wieloma członkami narodu. Naród to utworzona w długim procesie historycznym i trwała wspólnota ludzi powstała jako rezultat współżycia jednostek i rodzin oraz grup w danych warunkach przyrodniczych i biologicznych, która ukształtowała zrozumiałe dla siebie oraz przekazywane kolejnym pokoleniom: 1. potrzeby, emocje oraz wyobrażenia, 2. język - w wąskim oraz szerokim znaczeniu, 3. kulturę, religię. Państwo Państwem nazywamy organizację polityczną wyposażoną w suwerenną władzę zajmującą określony obszar. Przynależność do danego państwa ma charakter czysto sformalizowany -obywatelstwo. W obrębie danego państwa występuje zawsze stosunek: władza i podporządkowane jej osoby oraz grupy. Atrybutem każdego państwa jest suwerenność, którą rozumie się jako całkowitą niezależność od każdej siły zewnętrznej oraz wewnętrznej. Granice Granica państwowa linia graniczna oddzielająca terytorium, podziemny i powietrzny obszar jednego państwa od innych państw lub obszarów niczyich. Do określania granic często używa się charakterystycznych elementów geograficznych, jak na przykład rzeki, łańcuchy górskie lub wybrzeża morskie. Oznaczana jest specjalnymi znakami. Stopień rozwinięcia granicy państwa określa współczynnik rozwinięcia granicy. Długość granic Polski km: lądowych km, w tym na rzekach km; morskich km. Długość granic z sąsiednimi krajami: z Rosją (Obwód Kaliningradzki) km; z Litwą km; z Białorusią km;

2 z Ukrainą- 529 km; ze Słowacją km; z Czechami km; z Niemcami km; Geograficzny środek Polski znajduje się miejscowości Piątek a Europy w miejscowości Suchawola. Skrajnymi punktami terytorium lądowego Polski są: na północ: Jastrzębia Góra: 54 50' N na południe: szczyt Opołonek w Bieszczadach: 49 00' N na wschód: zakole rzeki Bug koło Horodła (Strzyżowa): 24 09'E na zachód: zakole rzeki Odry koło Cedyni: 14 07'E Podział administracyjny Polski Podział terytorialny Polski zmieniał się wielokrotnie, od II wojny światowej reformy miały miejsce w 1946, 1950, 1957 i 1975 oraz obecny trójstopniowy podział administracyjny obowiązujący od 1 stycznia 1999: I stopnia 16 województw, II stopnia 380 powiatów, 66 miast na prawach powiatu gmina o statucie miasta, wykonująca zadania powiatu, 314 powiatów skupiające od kilku do kilkunastu sąsiadujących ze sobą gmin, czasami potocznie zwane powiatami ziemskimi, III stopnia 2479 gmin, 306 miejskich gmina, która zawiera się w administracyjnych granicach miasta, 602 miejsko-wiejskie gmina, w skład której wchodzi miasto oraz kilka wsi, 1571 wiejskich gmina, która na swoim terytorium nie zawiera miasta.

3 Województwo jednostka podziału administracyjnego najwyższego stopnia w Polsce, od 1990 r. jednostka zasadniczego podziału terytorialnego administracji rządowej, od 1999 r. także jednostka samorządu terytorialnego. Powiat jednostka samorządu terytorialnego II stopnia i podziału administracyjnego, obejmująca część obszaru województwa. Gminy w Polsce jednostki samorządu terytorialnego III stopnia i podziału administracyjnego w Polsce, obejmujące części obszaru powiatów. Ukształtowanie powierzchni Góry obszary położone wysoko nad poziomem morza o bardzo urozmaiconej powierzchni (duże różnice wysokości względnych); powstały w wyniku procesów górotwórczych. Wyżyny obszary wzniesione ponad 300 m n.p.m.; charakteryzują się mniejszymi niż góry różnicami wysokości względnych; powierzchnia wyżyny jest na ogół falista, pagórkowata. Niziny obszary położone do wysokości 300 m n.p.m.; ich powierzchnia jest zazwyczaj równinna, lekko falista, rzadziej pagórkowata.

4 Depresje obszary leżące poniżej poziomu morza, ale nie zalane wodą; ich występowanie najczęściej związane jest z zapadliskami tektonicznymi lub osuszanymi terenami nadmorskimi; depresja zalana wodą nazywana jest kryptodepresją. Najniżej położone miejsce w Polsce znajduje się koło miejscowości Raczki na Żuławach Wiślanych i wynosi 1,8 m. Największe i najgłębsze jeziora w Polsce 1 Śniardwy 11340,4 ha 2 Mamry (cały kompleks) 10282,4 ha 3 Łebsko 7140,0 ha 1 Hańcza 113 m 2 Drawsko 83 m 3 Wielki Staw Polski 79,2 m 4 Czarny Staw pod Rysami 76,4 m Klimat Klimat - normalny (charakterystyczny) przebieg pogody na danym obszarze ustalony na podstawie wieloletnich obserwacji; klimat kształtuje się pod wpływem właściwości fizycznych i geograficznych danego obszaru; nauką zajmującą się badaniem klimatu jest klimatologia.

5 Lasy w Polsce Polska jest w europejskiej czołówce, jeśli chodzi o powierzchnię lasów. Zajmują one 29,5 proc. terytorium kraju, rosną na obszarze ponad 9,2 mln ha. Zdecydowana większość to lasy państwowe, z czego prawie 7,6 mln ha zarządzane jest przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe. W Polsce lasów wciąż przybywa. Lesistość kraju została zwiększona z 21 proc. w roku 1945 do 29,5 proc. obecnie. Od roku 1995 do 2014 powierzchnia lasów zwiększyła się o 504 tys. ha. Podstawą prac zalesieniowych jest Krajowy program zwiększania lesistości, zakładający wzrost lesistości do 30 proc. w 2020 r. i do 33 proc. w 2050 r. Lasy Polski są bogate w rośliny, zwierzęta i grzyby. Żyje w nich ok. 65 proc. gatunków roślin, zwierząt i grzybów. Lasy rosną w naszym kraju na glebach najsłabszych, głównie z powodu rozwoju rolnictwa w poprzednich wiekach. Wpływa to na rozmieszczenie typów siedliskowych lasu w Polsce. Ponad 50,5 proc. powierzchni lasów zajmują siedliska borowe. Na pozostałych obszarach występują siedliska lasowe, głównie mieszane (ok.49,5 proc.). Ich niewielką część stanowią olsy i łęgi niewiele ponad 3 proc. Na terenach nizinnych i wyżynnych najczęściej występuje sosna. Rośnie ona na 60 proc. powierzchni leśnej w PGL LP oraz na 55 proc. lasów prywatnych i gminnych. W górach przeważa świerk (zachód) oraz świerk z bukiem (wschód). Dominacja sosny wynika ze sposobu prowadzenia gospodarki leśnej w przeszłości. Kiedyś monokultury (uprawy jednego gatunku) były odpowiedzią na duże zapotrzebowanie przemysłu na drewno. Takie lasy okazały się jednak mało odporne na czynniki klimatyczne. Łatwo padały również ofiarą ekspansji szkodników. W polskich lasach systematycznie zwiększa się udział innych gatunków, głównie liściastych. Leśnicy odeszli od monokultur dostosowują skład gatunkowy drzewostanu do naturalnego dla danego terenu. Dzięki temu w latach powierzchnia drzewostanów liściastych na terenach PGL LP wzrosła z 13 do ponad 23,8 proc. Coraz częściej występują dęby, jesiony, klony, jawory, wiązy, a także brzozy, buki, olchy, topole, graby, osiki, lipy i wierzby. W naszych lasach najczęściej występują drzewostany w wieku od 40 do 80 lat. Przeciętny wiek lasu wynosi 60 lat. Coraz więcej jest drzew dużych, liczących ponad 80 lat. Od końca II wojny światowej ich powierzchnia wzrosła z 0,9 mln ha do ponad 2 mln ha. Największe skupiska lasów występują w województwie pomorskim i lubuskim. Okręgi przemysłowe w Polsce Miasta, które odznaczają się większą koncentracją przemysłu nazywane są ośrodkami przemysłowymi. Na obszarach słabo uprzemysłowionych mogą to być niewielkie miasta, a nawet niekiedy i wsie, gdzie znajduje się jeden większy, lub kilka mniejszych zakładów przemysłowych (np. tartak, czy cukrownia). Większe rejony, gdzie na stosunkowo niewielkiej odległości występuje kilka, lub więcej ośrodków przemysłowych nazywamy okręgami przemysłowymi. Okręgi przemysłowe skupiają

6 na swoim terenie ponad 50 % ogółu ludności Polski, w tym ponad 75 % ludności miejskiej. Podczas trwającego ponad 150 lat procesu uprzemysłowienia obszaru naszego kraju wykształciło się 40 okręgów przemysłowych. Do największych z nich należą: Górnośląski Okręg Przemysłowy i Warszawski Okręg Przemysłowy. Górnośląski Okręg Przemysłowy (GOP) zajmuje ok km 2 i zamieszkiwany jest przez ponad 4 mln osób, co stanowi niespełna 10 % ludności naszego kraju. Średnia gęstość zaludnienia tego obszaru przekracza 530 osób/km2. Na terenie okręgu leży 49 miast liczących łącznie 3,5 mln mieszkańców. W ponad trzech tysiącach zakładów przemysłowych pracuje ok. 850 tys. osób. GOP zaczął się formować w drugiej połowie XIX wieku, w wyniku rozpoczęcia przemysłowej eksploatacji rud cynku i ołowiu a następnie węgla kamiennego i rud żelaza. Surowce mineralne Polski Węgiel kamienny- powstał w karbonie; jest to skała osadowa, organiczna pochodzenia roślinnego; powstawał na dnie wielkich jeziorzysk (złoża limniczne), albo w miejscach zalewanych przez morze (para liczne). Węgiel kamienny jest bardziej kaloryczny od węgla brunatnego, ale mniej kaloryczny niż ropa i gaz. 1 GOP (Zagłębie Górnośląskie, Rybnicki Okręg Węglowy); 2 Zagłębie Lubelskie, Bogdanka koło Łęcznej; 3 Zagłębie Dolnośląskie, Wałbrzych (kopalnie zostały zlikwidowane, gdyż eksploatacja była zbyt kosztowna). Węgiel brunatny- pochodzi z trzeciorzędu; jest mało kaloryczny, kruchy, nie nadaje się do transportu; zawiera dużo wody: 1 Zagłębie Bełchatowskie; 2 Zagłębie Konińskie (Koło, Toruń, Turek); 3 Zagłębie Turoszowskie (Turoszów, Bogatynia); 4 Zagłębie Zachodnie (województwo lubuskie). Ropa naftowa- skała w stanie ciekłym, powstała z glonów morskich. Jest bardziej kaloryczna od węgla brunatnego i kamiennego. Pierwszą lampę naftową odkrył Ignacy Łukasiewicz. Regiony: Podkarpacie (Jedlicze, Jasło, Krosno), Pobrzeże Bałtyckie (Kamień Pomorski, Karlino, Petrobaltic), Wielkopolska (Gorzów Wielkopolski, Rybaki).Ropa pochodzi z ordowiku. Gaz ziemny- najczęściej towarzyszy ropie naftowej (występują w tych samych miejscach). Gaz suchy występuje na Nizinie Wielkopolskiej. Rudy żelaza- w Polsce pochodzą z prekambru. Miejsca występowanie: Suwalszczyzna (Wigierski Park Narodowy), Wyżyna Krakowsko- Częstochowska. Rudy miedzi: Zagłębie Legnicko- Głogowskie (Lubin, Bolesławiec, Głogów). Siarka- powstała w erze kenozoicznej. Występuje w Tarnobrzegu, Grzybowie, Osieku. W Polsce znajdują się największe zasoby siarki rodzimej na świecie. Wydobywana jest metodą otworową. Służy do produkcji kwasu siarkowego. Sól kamienna- powstała w permie i w trzeciorzędzie. Występowanie: Zagłębie Małopolskie (Wieliczka), Zagłębie Kłodawskie, Zagłębie Kujawskie. Gips- powstał w trzeciorzędzie. Ma zastosowanie w budownictwie, ortopedii, chirurgii. Występowanie: Niecka Nidziańska (Gacki, Pińczów, Szarbków) Kreda- powstała w okresie mezozoicznej. Mnóstwo surowców skalnych (granity, bazalty)=> Polska Południowa. Występowanie: okolice Chełmu.