Czy warto głosować? TEMAT ZAJĘĆ: Podstawa programowa: Nowa podstawa programowa. Cele zajęć: Proponowane cele w języku nauczyciela/nauczycielki:

Transkrypt

1 TEMAT ZAJĘĆ: Czy warto głosować? UWAGA! Scenariusz zajęć przewidziany jest na 2 godziny lekcyjne. Scenariusz zajęć podzielony jest na moduły. Nauczyciele mogą dowolnie wykorzystywać proponowane moduły i modyfikować je, dostosowując je do poziomu wiedzy i umiejętności uczennic i uczniów. Czas trwania ćwiczeń przewidziany w scenariuszu zakłada dynamiczną pracę podczas lekcji. Być może uczniowie i uczennice będą potrzebować jednak znacznie więcej czasu na wykonanie poszczególnych ćwiczeń. W tej sytuacji nauczyciel/nauczycielka może rozłożyć ćwiczenia na większą liczbę jednostek lekcyjnych lub zrezygnować z niektórych modułów. Podstawa programowa: Nowa podstawa programowa Szkoła podstawowa IV-VIII Cele kształcenia wymagania ogólne: I.1,2,3,6, II.2, III.4,7,8, IV.1,3,4 Treści nauczania wymagania szczegółowe: IX.4 Liceum/technikum Cele kształcenia wymagania ogólne: I.1,2,7, II.1,2,3, III.2,3,5, IV.1,2 Treści nauczania wymagania szczegółowe: II.5, 9. Branżowa szkoła I stopnia Cele kształcenia wymagania ogólne: 1), 2), 3), 4) Treści nauczania wymagania szczegółowe: I.3 Stara podstawa programowa III etap edukacyjny Cele kształcenia wymagania ogólne: I, III, IV, V Treści nauczania wymagania szczegółowe: 7. 1), 2), 3), 4), IV etap edukacyjny Cele kształcenia wymagania ogólne: I, II, III, IV, V Treści nauczania wymagania szczegółowe: 15. 5) Cele zajęć: Proponowane cele w języku nauczyciela/nauczycielki: Uczniowie i uczennice: wyjaśniają, czym grozi niska frekwencja, określają, czym skutkuje absencja wyborcza pewnej części wyborców,

2 oceniają różne formy zachęcania obywateli do uczestnictwa w wyborach, przedstawiają argumenty przemawiające za/przeciw udziałem w wyborach lokalnych. Proponowane cele w języku ucznia i uczennicy: zrozumiem, jak ważny w demokracji jest udział w głosowaniu i czym skutkuje nieobecność części wyborców podczas wyborów, określę swoje stanowisko wobec udziału w wyborach lokalnych. WPROWADZENIE (3 min.) 1. Wprowadź uczennice i uczniów w temat lekcji i przedstaw jej cele (np. prezentując je na tablicy multimedialnej). Poproś uczniów i uczennice, aby w parach przez krótką chwilę porozmawiali o tym, czy w ich opinii udział w wyborach lokalnych jest ważny. MODUŁ 1: FREKWENCJA WYBORCZA A KONDYCJA DEMOKRACJI (20 min.) 1. Zapytaj się uczniów i uczennice, jak rozumieją słowo frekwencja wyborcza? Stwórzcie na tablicy mapę skojarzeń z tym słowem lub ułóżcie wspólną definicję tego słowa. Frekwencja wyborcza liczba osób biorących głosujących w wyborach w stosunku do całkowitej liczby osób uprawnionych Źródło: sjp.pl 2. Przedstaw uczniom i uczennicom na tablicy multimedialnej materiał pomocniczy nr 1, czyli wykres/tabelę wskazującą, jak przedstawia się średnia frekwencja w Polsce na tle innych państw europejskich/świata. 3. Poproś uczniów i uczennice o analizę tego materiału. Zapytaj, jak wygląda średni poziom frekwencji wyborczej w Polsce na tle innych państw? Czy ten wynik w jakiś sposób niepokoi, zadziwia uczniów i uczennice? Materiał pomocniczy nr 1

3 Austria Belgia Bułgaria Chorwacja Cypr Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Lichtenstein Litwa Łotwa Malta Niemcy Norwegia Polska Portugalia Rumunia Słowacja Słowenia Szwacaria Szwecja Węgry Wielka Brytania Włochy Średnia frekwencja w wyborach parlamentarnych w wybranych krajach europejskich 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 89% 92% 91% 86% 86% 89% 85% 83% 85% 87% 62% 66% 71% 74% 77% 80% 71% 73% 72% 70% 71% 71% 65% 65% 66% 73% 57% 59% 55% 50% Źródło: Oprac. własne Marta Żerkowska-Balas za: Idea.int 4. Przekaż uczniom i uczennicom materiał pomocniczy nr 2 tabelę pokazującą poziom frekwencji wyborczej w Polsce w różnych wyborach od 1989 r. do dziś. 5. Zapytaj się uczniów i uczennice, czy w Polsce frekwencja raczej spada czy rośnie? Które wybory cieszą się największą popularnością wśród Polaków? Z czego to może wynikać? Materiał pomocniczy nr 2 Parlamentarne Wybory prezydenckie I tura Wybory prezydenckie II tura Wybory samorządowe Wybory do Parlamentu Europejskiego % % 53% % % % % % 68% % % % % %

4 % % 50% 51% % % % % 55% % % % % 55% % Źródło: Oprac. własne Marta Żerkowska-Balas za: PKW 6. Przekaż uczniom i uczennicom do samodzielnej lektury materiał pomocniczy nr 3 tekst/artykuł autorstwa Marty Żerkowskiej-Balas. Materiał pomocniczy nr 3 Zdaniem niektórych badaczy (...) wysoki poziom frekwencji wyborczej nie jest konieczny dla istnienia i prawidłowego funkcjonowania demokracji, bowiem nawet niewielka ilość głosów wystarczy do wyboru władz. (...) Obywatele nie biorą udziału w wyborach, ponieważ chcą zachować status quo: są zadowoleni z aktualnej sytuacji politycznej i nie chcą nic zmieniać. (...) Innego zdania są zwolennicy partycypacyjnej teorii demokracji, dla których uczestnictwo obywateli w polityce jest podstawą demokracji, dzięki uczestnictwu w wyborach możliwa jest bowiem komunikacja między obywatelami a władzą i kontrolowanie tej ostatniej. (...) Niski poziom partycypacji wyborczej, zarówno w dojrzałych, jak i nowych demokracjach, jest problematyczny z kilku powodów. Po pierwsze, niska frekwencja związana jest z nierównościami społecznymi. Osoby znajdujące się niżej na drabinie społecznej z reguły rzadziej biorą udział w wyborach niż osoby o wyższym statusie. Po drugie, nierówności w rozkładzie głosów wiążą się z nierównościami w reprezentacji i wpływie. Wpływ na decyzje podejmowane przez rządzących mają przede wszystkim głosujący. Dla polityków liczy się przede wszystkim ich elektorat więc, będąc u władzy, podejmują decyzje zgodne z interesem swoich wyborców. Oznacza to, że interesy grup społecznych charakteryzujących się niższą frekwencją będą reprezentowane słabiej lub wcale. Po trzecie, absencja wyborcza może być także informacją dla rządzących. Niegłosowanie może być na przykład wyrazem niezadowolenia, protestu, braku legitymizacji dla władz, bądź dla systemu demokratycznego w ogóle. Z drugiej strony niektórzy teoretycy demokracji uważają, że obywatele nie głosują, bo są zadowoleni z aktualnej sytuacji i nie chcą nic zmieniać. Źródło: Marta Żerkowska-Balas, Czy głosowanie jest racjonalną decyzją? Analiza partycypacji wyborczej w Polsce na tle wybranych demokracji europejskich, Warszawa. Scholar ss: 7-10.

5 7. Następnie poproś uczniów i uczennice, aby samodzielnie, na kartkach zapisali swoje stanowisko w odpowiedzi na pytanie: Czy frekwencja ma wpływ na jakość demokracji? podając 2-3 argumenty uzasadniające ich opinię. 8. Następnie poproś uczennice i uczniów, aby w parach przedyskutowali tę kwestię, wymieniając się swoimi poglądami na ten temat oraz ich uzasadnieniem. Poproś, aby, rozmawiając, sprawdzili, czy uzasadnienia dla ich stanowisk są podobne, czy kompletnie różne. Poproś ich, aby określili wspólne, kompromisowe stanowisko w tej sprawie wraz z uzasadnieniem. 9. Teraz połącz pary w czwórki. Poproś grupy, aby przedstawiły sobie nawzajem wypracowane w parach stanowiska wraz z uzasadnieniem i powiedziały sobie, które z podanych argumentów są w ich opinii najbardziej przekonujące, zasadne. Poproś grupy, aby sformułowały swoje wspólne, kompromisowe stanowisko. 10. Następnie poproś grupy, aby na forum klasy przedstawiły wypracowane przez siebie kompromisowe stanowiska. Czy jako klasa jesteście zgodni w tej kwestii? Jakie są najważniejsze, najczęściej powtarzające się argumenty uzasadniające wasze stanowisko? MODUŁ 2: RÓWNI I RÓWNIEJSI (20 min.) 1. Przeprowadź z uczniami i uczennicami krótką burzę mózgów zapytaj uczniów i uczennice: Dlaczego ludzie nie głosują w wyborach? i wszystkie ich odpowiedzi zapisuj na tablicy. 2. Następnie przedstaw uczniom i uczennicom na tablicy multimedialnej materiał pomocniczy nr 3, czyli wykresy przedstawiające poziom uczestnictwa wyborczego wśród różnych grup wyborców. Materiał pomocniczy nr 3

6 Źródło: Demokratyczny Audyt Polski 2: demokracja wyborcza w Polsce lat , red. R.Markowski, wyd. RPO, s. 38, [w:] Źródło: Demokratyczny Audyt Polski 2: demokracja wyborcza w Polsce lat , red. R.Markowski, wyd. RPO, s. 39, [w:] Źródło: Demokratyczny Audyt Polski 2: demokracja wyborcza w Polsce lat , red. R.Markowski, wyd. RPO, s. 40, [w:]

7 Źródło: Demokratyczny Audyt Polski 2: demokracja wyborcza w Polsce lat , red. R.Markowski, wyd. RPO, s. 42, [w:] Źródło: Demokratyczny Audyt Polski 2: demokracja wyborcza w Polsce lat , red. R.Markowski, wyd. RPO, s. 43, [w:]

8 Źródło: Demokratyczny Audyt Polski 2: demokracja wyborcza w Polsce lat , red. R.Markowski, wyd. RPO, s. 44, [w:] UWAGA! Deklarowana frekwencja wyborcza w badaniach Polskiego Generalnego Studium Wyborczego (PGSW), która prezentowana jest w tabelach, jest jak zawsze w tego typu badaniach znacznie wyższa od aktualnej. Zjawisko naddeklaratywności (więcej osób deklaruje udział w wyborach niż rzeczywiście wskazuje na to frekwencja) występuje powszechnie w sondażach wyborczych, a może to wynikać z trzech kwestii: nastąpił błąd losowania lub realizacji próby, respondenci mieli problem z przypomnieniem sobie przeszłego zachowania lub respondenci celowo podali nieprawdziwą odpowiedź wynikającą z chęci korzystnego zaprezentowania się ankieterowi. 3. Porozmawiaj z uczniami i uczennicami na forum, z czego może wynikać niska frekwencja wyborcza wśród młodych ludzi, osób o niższym wykształceniu, kobiet, osób rzadko czytających książki? Jakie są przyczyny absencji wyborczej wśród tych osób? (np. niski poziom świadomości politycznej, niski zasób wiedzy, brak zainteresowania polityką, itd.) 4. Poproś uczniów i uczennice, aby w parach zastanowili się, jakie mogą być konsekwencje niskiego poziomu uczestnictwa wyborczego w konkretnych grupach np. młodych wyborców, kobiet, osób o niższym wykształceniu? Zadaj uczniom i uczennicom dodatkowe pytania pomocnicze, np. czyje interesy reprezentują wybierani decydenci? Jakimi kwestiami w pierwszej kolejności będą się zajmować jako rządzący? MODUŁ 3: CZY WARTO GŁOSOWAĆ? (30 min.) 1. Wyświetl na tablicy multimedialnej dwa spoty zachęcające do udziału w wyborach przygotowane przez koalicję organizacji pozarządowych Masz głos, masz wybór w trakcie społecznych kampanii profrekencyjnych: a. - spot przed wyborami parlamentarnymi w 2007 r. b. - spot przed wyborami samorządowymi w 2014 r.

9 2. Powiedz uczniom i uczennicom, że wybory samorządowe dają szczególną wagę każdemu oddanemu głosowi. W wyborach samorządowych zdarzają się kompletnie wyjątkowe sytuacje, a różnice pomiędzy głosami oddanymi na różnych kandydatów potrafią być bardzo niewielkie. Na przykład, podczas wyborów samorządowych w 2014 r. w Gorzowie Śląskim (2,6 tys. mieszkańców) burmistrz Artur Tomala wygrał przewagą zaledwie 37 głosów. Natomiast w Krasnymstawie (19 tys. mieszkańców) Hanna Mazurkiewicz miała przewagę tylko 99 głosów nad dotychczas urzędującym Andrzejem Jakubcem. 3. Poproś uczniów i uczennice, aby w parach wypisali argumenty przemawiające za i przeciw udziałowi w wyborach. Następnie zmoderuj krótką dyskusję na forum klasy. Których argumentów jest więcej za czy przeciw? Czy warto brać udział w wyborach? 4. Następnie połącz pary w czwórki i poproś, aby w grupach uczniowie i uczennice zastanowili się nad tym, w jaki sposób zachęciliby mieszkańców swojej miejscowości do udziału w wyborach samorządowych, które odbędą się 21 października. Poproś, aby w grupie, na flipczarcie zaprojektowali plakat zachęcający do udziału w wyborach. 5. Następnie poproś grupy o przedstawienie swoich plakatów na forum klasy. Które z pojawiających się na nich haseł/argumentów są najbardziej przekonujące? PODSUMOWANIE (5 min.) 1. Poproś uczniów i uczennice, aby przez krótką chwilę, w parach, wymienili się swoimi spostrzeżeniami po dzisiejszej lekcji i podali sobie nawzajem jedną, najważniejszą informację, którą wynoszą z dzisiejszej lekcji. Uczennice i uczniowie mogą podzielić się swoimi refleksjami na forum klasy. Następnie podziękuj im za dzisiejsze zaangażowanie.