Sudan Zachodni Sudan Środkowy Sudan Wschodni

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Sudan Zachodni Sudan Środkowy Sudan Wschodni"

Teresa Witkowska
9 lat temu
Przeglądów:

1 Sudan Kraina geogr. i hist. rozciągająca się między Saharą, Kotlina Kongo, aż po Wyż. Abisyńską, sięgając O. Atlantyckiego, gł. sawanna trawiasta, trzy główne obszary historyczne: Sudan Zachodni (na zach. d jez. Czad), pd. i wsch. Senegal, wsch. Gambię, G. Bissau, środ. i wsch. Gwineę oraz Sierra Leone, pn.- wsch. Liberię, pd. Mali i przygraniczne rejony Mauretanii, Burkinę Faso, pn. część WKŚ, Ghany, Togo, Beninu, Nigerii i Kamerunu oraz większą część Nigru; Sudan Środkowy (od jeziora Czad do Rep. Sudanu, większa część Czadu; Sudan Wschodni - obszar Republiki Sudanu aż do Nilu Białego, głównie Darfur i Kordofan

- wsch. Liberię, pd. Mali i przygraniczne rejony Mauretanii, Burkinę Faso, pn.

2 Sudan Zachodni (1)

3 Sudan Zachodni (2) Obszar: (na zach. od jez. Czad) obejmuje: pd. i wsch. Senegal, wsch. Gambię, Gwineę Bissau, środ. i wsch. Gwineę oraz Sierra Leone, pn.-wsch. Liberię, pd. Mali i przygraniczne rejony Mauretanii, Burkinę Faso, pn. część WKŚ, Ghany, Togo, Beninu, Nigerii i Kamerunu oraz większą część Nigru.

Gwineę oraz Sierra Leone, pn.-wsch. Liberię, pd.

4 Sudan Zachodni (3) Języki: a)rodzina semito-chamicka - gałąź czadyjska (język hausa) b) rodzina nilo-saharyjska - język songhaj (izolat) c) rodzina niger-kordofańska -języki mande -języki gur (m.in. mossi, dogon, senufo) -języki zachodnioatlantyckie (m.in. wolof, serer, fulfulde)

5 Sudan Zachodni (4) Główne ludy: a) ludy bantuidalne zachodnie zamieszkują w Gwinei, Gambii, Senegalu, m.in.: - Wolofowie (3,3 mln) osiadli rolnicy z Senegalu, muzułmanie, wysocy, bardzo czarnoskórzy, sława dzielnych wojowników, silne wpływy na inne ludy, w większości muzułmanie, - Sererowie (1 mln) gł. Senegal, rolnicy, poddani silnej wolofizacji, zachowali wiele elementów dawnych wierzeń.

: - Wolofowie (3,3 mln) osiadli rolnicy z Senegalu, muzułmanie, wysocy, bardzo czarnoskórzy,

6 Sudan Zachodni (5) b) Fulbeje (Peul, Fulanie) ok. 12 mln, rozproszeni na ogromnych przestrzeniach Sudanu od Senegalu po Kamerun. Na tych terenach tworzyli w przeszłości liczne państwa, podporządkowując sobie okoliczne ludy. Zróżnicowani językowo i społecznie: Fulbeje osiadli (Dżidda) i koczowniczy pasterze (Bororo). Zalicza się do nich także liczne grupy sfulbeizowane, np. Tukulerów (1,3 mln). Niejasna geneza, rasowe wpływy kuszyckie i semickie, językowo spokrewnieni z Wolofami.

Na tych terenach tworzyli w przeszłości liczne państwa, podporządkowując sobie okoliczne ludy.

7 Sudan Zachodni (6) c) ludy Mande rolnicze ludy zamieszkujące ziemie w górnym biegu Nigru, char. Wioski w stylu sudańskim, m.in.: - Mandingowie (10 mln), twórcy największych imperiów Sudanu; - Soninke (1,2 mln), z pogranicza Mali i Mauretanii, bardzo silnie zislamizowani, twórcy państwa Ghana (VIII-X w.); - Malinke (3 mln), od Senegalu po WKŚ, twórcy średniowiecznego państwa Mali; - Bambara (3 mln), Mali, bogata sztuka, słabo zislamizowani ; - Diula, żarliwi krzewiciele islamu, kupcy i rzemieślnicy; - Bozo (120 tys.), wew. delta Nigru, rybacy, tradycyjne wierzenia, sakralna opieka nad ziemią i wodą

8 Sudan Zachodni (7) d) Songhaj ok. 2 mln, wraz ze spokrewnionymi Dżerma mieszkają wzdłuż łuku Nigru. Rolnicy i rybacy, nigryci z domieszką rasy białej, w XIV w. stworzyli potężne państwo Songhaj, którego sława (zwł. bogactw Timbuktu) dotarła do Europy.

9 Sudan Zachodni (8) e) ludy woltyjskie (Gur), ok. 12 mln- ludy różnego pochodzenia, które w wyniku długiego współżycia upodobniły obyczaje i język. Gł. kopieniacze zamieszkujący dorzecze Białej i Czarnej Wolty. Ze względu na pochodzenie dzielą się na: - autochtoniczne ludy paleonigryckie, w tym ludy refugialne, które schroniły się przed islamem w tereny trudno dostępne, zachowując wiele cech archaicznej kultury, m.in. Dogonowie (500 tys.), Somba (200 tys.), Bobo, Lobi, Senufo; - ludy cywilizacji neosudańskiej, zislamizowani najeźdzcy ze Wschodu, m.in. Bariba (400 tys.), Mossi (6 mln).

Ze względu na pochodzenie dzielą się na: - autochtoniczne ludy paleonigryckie, w tym ludy refugialne, które schroniły się przed islamem w tereny

10 Sudan Zachodni (9) f) Hausa (Hausawa), ok. 20 mln, północna Nigeria i południowy Niger, rolnicy, kupcy i rękodzielnicy, twórcy średniowiecznych miast-państw (m.in. Kano), od XIX w. żarliwi muzułmanie, język o tradycjach piśmienniczych stał się środkiem komunikacji międzyetnicznej w regionie lingua franca (ok. 60 mln użytkowników). Dzięki tradycji pisanej Hausa posiadają silna świadomość wspólnoty historycznej i językowej.

11 Sudan Zachodni (10)

12 Sudan Zachodni (11)

13 Sudan Zachodni (12) Charakterystyka regionu: brak poważniejszych przeszkód naturalnych sprzyjał migracjom i najazdom, niewystępowanie muchy tse-tse umożliwiało rozwój hodowli bydła i koni. Zasoby złota sprzyjały kontaktom ze światem śródziemnomorskim i cywilizacjami Afryki Pn., kształtowanie się wielkich grup etnicznych i potężnych państw. Dominacja islamu, liczne klęski suszy. Tradycyjne kultury paleonigryckie bogata mitologia i sztuka.

Zasoby złota sprzyjały kontaktom ze światem śródziemnomorskim i cywilizacjami Afryki Pn.

14 Sudan Środkowy (1) Obszar: większa część Republiki Czad. Języki: a) rodzina nilo-saharyjska - jęz. chari-nilowe, m.in. sara b) rodzina niger-kordofańska -jęz. adamawa wschodnie, m.in. azande c) rodzina semito-chamicka -gałąź czadyjska, m.in. Daba, gidar

15 Sudan Środkowy (2) Główne ludy: a) ludy hausoidalne, ok. 5 mln, pn. Kamerun i Czad, ok. 30 różnych grup etnicznych, z których większość zajmuje się rolnictwem (kopieniactwem), niekiedy rybołówstwem (np. Buduma znad J. Czad), część posiada tradycje państwowe i jest zislamizowana (m.in. Kotoko, Madara), większość to typowe ludy refugialne (np. Daba) reprezentujące kult. Paleonigrycką. W lit. określa się je terminem Kirdi ( niewierni, parszywe psy ).

(np. Buduma znad J. Czad), część posiada tradycje państwowe i jest zislamizowana (m.in.

16 Sudan Środkowy (3) b) ludy środkowego Sudanu, pd. Czad, RŚA, wpływy kuszyckie i semickie oraz zarabizowani nigryci, ludy rolnicze o różnej przynależności językowej, m.in. Barma (100 tys.), Sara (1, mln); c) rolnicze ludy Banda (600 tys.) i Azande (800 tys.), rolnicy z pd. pasa środkowego Sudanu (sawanna), oprócz typowych zbóż uprawiają rośliny bulwiaste (maniok, pataty), silne wpływy tradycyjnych wierzeń, tajne bractwa i stowarzyszenia

językowej, m.in. Barma (100 tys.), Sara (1, mln); c) rolnicze ludy Banda (600 tys.) i Azande (800 tys.

17 Sudan Środkowy (4) Charakterystyka regionu: liczne napięcia i konflikty pomiędzy ekspansywnymi ludami islamu, a rolniczymi ludami refugialnymi, spory polityczne zwłaszcza pomiędzy mieszkańcami pustyni i sawanny.

islamu, a rolniczymi ludami refugialnymi, spory

18 Sudan Wschodni (1) Obszar: obszar Republiki Sudanu aż do Nilu Białego, głównie Darfur i Kordofan. D A R F U R Języki: a) rodzina nilo-saharyjska -jęz. chari-nilowe, m.in. fur, większość jęz. nuba b) rodzina niger-kordofańska - niektóre jęz. nuba

19 Sudan Wschodni (2) Główne ludy: a) Fur (Fori), ok mln, pogranicze Sahary i Darfuru, formalnie zislamizowani, wiele elementów dawnej kultury przedislamskiej, historyczne królestwa Darfur i Wadaj; b) Baggara koczownicy z nizin otaczających Darfur i Kordofan; c) Nuba zamieszkujace Kordofan liczne, drobne ludy, które schroniły się przed podbojem arabsko-islamskim, gł. Rolnicze ludy refugialne; d) ludy kordofańskie trudne do sklasyfikowania, przemieszanie Nubijczyków z Arabami.

królestwa Darfur i Wadaj; b) Baggara koczownicy z nizin otaczających Darfur i Kordofan; c) Nuba zamieszkujace Kordofan

20 Sudan Wschodni (3). Charakterystyka regionu: wojna w Darfurze od 2003, stanowiące większość w tym regionie ludy murzyńskie zażądały dla siebie podobnych praw jak przyznanych południu kraju. Dwie główne siły rebelianckie: Armia Wyzwolenia Sudanu (SLM/A) oraz Ruch Sprawiedliwości i Równości (JEM) oskarżyły rząd w Chartumie o faworyzowanie arabskich nomadów kosztem murzyńskich rolników. Do walk z rebeliantami rząd w Chartumie skierował składającą się głównie z Arabów armię Dżandżałidów, która jest odpowiedzialna za liczne zbrodnie na ludności Darfuru

Podobne dokumenty

Mapa etniczna Afryki. Informacje ogólne Warunki naturalne Ludność Języki Religie Obszary społecznokulturowe

Mapa etniczna Afryki. Informacje ogólne Warunki naturalne Ludność Języki Religie Obszary społecznokulturowe Mapa etniczna Afryki Informacje ogólne Warunki naturalne Ludność Języki Religie Obszary społecznokulturowe Informacje ogólne Położenie: kontynent położony w większości na półkuli wschodniej, po obu stronach