ŻYCIORYS CHEMICZNIE CZYSTY

Transkrypt

1 ŻYCIORYS CHEMICZNIE CZYSTY [podpis] Paweł KWAŚNIEWSKI; Współpraca: Tomasz PATORA, Łódź; Włodzimierz PAWŁOWSKI, Siedlce; Marcin RYBAK, Wrocław; Rys. Mirosław Owczarek Gazeta Wyborcza nr 200, wydanie z dnia 29/08/1994, str. 12 Próbowaliśmy się dowiedzieć, kim jest człowiek, który wszedł na miejsce odwołanego prezesa CIECH-u. Ostatnie tygodnie zmieniły życie Zdzisława Mątkiewicza. Przedtem o nim nie pisano. Mimo że zgromadził spory majątek, nie pojawiał się w rankingach biznesmenów. Na początku sierpnia wyszedł z cienia. Stał się osobą publiczną. Twierdzi jednak, że nie jest wart zainteresowania. Wiadomości o nim zdobyć trudno. Nawet w CIECH-u nie mieli jego życiorysu. Nie lubi wywiadów. Wreszcie się zgadza na trzy kwadranse rozmowy, w obecności swojego rzecznika prasowego. W czasie wywiadu jest spięty, odpowiada okrągłymi zdaniami, w których brak konkretów. Pytanie o dwa lata Miasteczkiem dzieciństwa i młodości Zdzisława Mątkiewicza był Sokołów Podlaski. - Tu się urodziłem w 1944 r. Tata był kierowcą w miejscowej cukrowni - wspomina. - Tu szkoła podstawowa i liceum, a potem w świat. Najpierw geodezja w olsztyńskiej Wyższej Szkole Rolniczej, później mechanika precyzyjna na Politechnice Wrocławskiej. Z Wrocławia przeniósł się do Warszawy na Wojskową Akademię Techniczną. Dyplom zrobił w 1969 r., ale tematu już nie pamięta - chyba coś o systemach sterowania. Na studiach wstąpił do PZPR. Był członkiem partii aż do jej samorozwiązania. Teraz jest bezpartyjny. Pierwszy rok po studiach: - Biegałem po poligonach. O następnych dwóch latach mówi krótko, że odpracowywał akademię. Po napisaniu pierwszej wersji reportażu, chciałem zadać Mątkiewiczowi dodatkowe pytania, ale nie chciał się ze mną spotkać. Obiecał na nie odpowiedzieć, gdy prześlę je faksem. Jedno z nich brzmiało: - Co Pan robił w latach ; stanowiska, miejsce pobytu, stopnie wojskowe? Po otrzymaniu faksu Mątkiewicz zadzwonił sam, nie korzystając jak dotychczas z pośrednictwa rzecznika. Powiedział, że na żadne z pytań nie odpowie. Co więcej, cofa autoryzację swoich dotychczasowych wypowiedzi. - Myślałem, że Pan jest uczciwym dziennikarzem. Ja nie mam nic do ukrycia - zakończył rozmowę. W 1972 r. Mątkiewicz jest już cywilem, choć wojsko łatwo nie pozbywało się zawodowców. Pytanie o odwołanie Mątkiewicz pracuje krótko w biurze generalnego dyrektora Polskiej Akademii Nauk. W połowie lat 70. przenosi się do departamentu organizacji międzynarodowych w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Mówi, że MSZ potrzebował inżynierów. W 1976 r. kończy dwuletnie Podyplomowe Studium Spraw Zagranicznych. Koledzy przezywają go Majorem. Podobno bardzo tego nie lubił. Zdzisław Mątkiewicz zostaje skierowany na placówkę w Nowym Jorku w 1978 r. Początki pracy dla ONZ nie są łatwe. Kolega Mątkiewicza z Nowego Jorku, obecnie generalny przedstawiciel zachodniego koncernu: - Musieliśmy go podszkalać w angielskim. Dopiero po pół roku zaczął sobie radzić.

2 Zdzisław Mątkiewicz mówi, że w Radzie Bezpieczeństwa zajmował się strategią rozwoju regionalnego. Wysoki urzędnik państwowy, proszący o zachowanie anonimowości, precyzuje: - Mątkiewicz pracował w departamencie rozbrojenia. W 1982 r. wraca do kraju. Mówi, że wtedy kontraktów nie przedłużano. Urzędnik pamięta powrót Mątkiewicza zupełnie inaczej: - Został nagle odwołany do Polski, ale nie mogę powiedzieć dlaczego. Tajemnica. Po chwili milczenia: - Rodzina została spakowana później, a Mątkiewicza przez wiele lat nie wypuszczono z kraju. Pytanie bez odpowiedzi: - Dlaczego został Pan odwołany? Pytanie o rozstanie Przez rok próbuje zaaklimatyzować się w zmilitaryzowanym kraju. Pyta znajomych o pracę. Szczególnie zależy mu na firmie z kapitałem zagranicznym. Generalny przedstawiciel zachodniego koncernu, kiedyś kolega: - Wrócił ze Stanów goły jak święty turecki. Wszystkie pieniądze, którymi dysponuje, są pożyczone od rodaków zza oceanu. Tak mówią koledzy z placówki w Nowym Jorku, którzy sami te pieniądze dla niego pożyczali. Nie mieli z tym wielkiego kłopotu, Mątkiewicz był lubiany, sympatyczny. Równy gość. Wreszcie trafia do firmy polonijnej z kapitałem amerykańskim produkującej tekstylia. Później zarządza firmą o profilu spożywczym. Niestety, nie może podać ich nazw. Odnalazłem właścicielkę jednego z tych przedsiębiorstw, nazwijmy je ABC. Jest przestraszona. Prosi, by nie podawać jej nazwiska ani nazwy firmy. Nie pozwala nagrywać rozmowy. Wreszcie mówi: - Mątkiewicz był moim pełnomocnikiem. Wtedy nie mogłam przebywać często w Polsce: wszystko zależało od przyznania wizy. Mątkiewicz był miły, kulturalny, uprzejmy. Rozporządzał pieniędzmi firmy. Okazał się zupełnie niekompetentny, nie znał nawet podstaw księgowości. Zostawił firmę w długach. Gdy przyjeżdżałam do Polski, strasznie kręcił w rozliczeniach. Okazało się na przykład, że luksusowe pomieszczenia biurowe mojej firmy w Warszawie wynajmował na własną rękę spółce adwokackiej. Później zaczął mi grozić, ale zawsze z uśmiechem. Niby takie żarty. Twierdził, że ma doskonałe układy z ludźmi wysoko postawionymi. Może blefował, ale wolałam nie sprawdzać. Do dziś nie rozliczył się z około 40 tys. dolarów. Sprawa trafiła do warszawskiej prokuratury. Okazało się, że na napisanej przez Mątkiewicza umowie, w myśl której pozbywam się wszystkich roszczeń względem niego, mój podpis jest sfałszowany. Sprawa jest zamknięta. Prokuratura nie wykryła sprawcy fałszerstwa. Pytanie bez odpowiedzi: - Co spowodowało, że rozstał się Pan z tą firmą? Pytanie o mieszkania Mecenas K. był w latach 80. prezesem Spółdzielni Mieszkaniowej "Mokotowska" w Warszawie. Był także znajomym Zdzisława Mątkiewicza. Prezes miał pod swoją opieką kamienicę przy ul. Mokotowskiej 61. Zdzisław Mątkiewicz kupił w niej mieszkanie nr 17. Na zebraniu zarządu spółdzielni wszedł do władz. Wkrótce mieszkanie piętro wyżej zostało zwolnione; lokatorów wyeksmitowano do lokalu zastępczego przy ul. Boya. - To byli ludzie z marginesu. Dobrze się stało, że Mątkiewicz przejął to mieszkanie, bo doprowadził je do porządku - mówi Iwona Stronk, właścicielka kwiaciarni w kamienicy. - Zdzierał tynki do żywego muru. Tam pluskwy były nawet pod klepką. Zdzisław Mątkiewicz przebija sufit. Ma luksusowy, dwupoziomowy apartament.

3 - Mątkiewicz mi bardzo pomógł, gdy był w zarządzie - mówi Iwona Stronk. - Były zakusy na mój lokal. Nie pozwolił mi go odebrać. Członek spółdzielni i sąsiad Mątkiewicza: - Nic nie powiem, on tu jeszcze ma mieszkania. Dziś na liście lokatorów widnieją nazwiska żony i syna. Kolejne pytania bez odpowiedzi: - Czy lokale nr 17 i 19 zostały przez Pana wykupione na własność? Za jaką sumę? W jakim trybie zapadły decyzje o umożliwieniu tej transakcji? Pytanie o długi Sentalu Po rozstaniu z firmą, nazwaną przez nas ABC, Zdzisław Mątkiewicz postanawia rozpocząć samodzielny biznes: łódzki sąd rejonowy rejestruje Przedsiębiorstwo Zagraniczne Sental. Partner zachodni to angielska firma Sentaltrading and Inwestment Co Ltd; jej przedstawicielem jest Amerykanin Engelbert Herman (Herman założy później we Wrocławiu spółkę Lima, która odkupiona przez Haralda Nitschego z Wiednia sprowadziła do Polski 470 beczek z odpadami chemicznymi; Nitsche został skazany przez sąd w Wiedniu na półtora roku więzienia). Sental ma siedziby w Łodzi na Zakątnej 82 i Drewnowskiej 102 oraz w Rąbieniu obok Aleksandrowa Łódzkiego. Sental produkował półki i proste meble. Potem otworzył hutę szkła przemysłowego i artystycznego. Zaczął także montować komputery. To pierwsze doświadczenia Mątkiewicza w handlu zagranicznym - elementy trzeba było sprowadzać z Dalekiego Wschodu. Ale angielski partner wycofał udziały. Firma była w długach. Według słów Mątkiewicza Sental zlikwidował działalność na przełomie lat Według Rejestru Handlowego Sądu Rejonowego w Łodzi PZ Sental został zarejestrowany rok po zakończeniu działalności. Pytanie bez odpowiedzi: - Jak wysokie były długi Sentalu? Pytanie o pałac Pałac w Korczewie leży około 30 km na północny wschód od Siedlec. Wiosną 1988 r. władze zorganizowały przetarg. Wszyscy w gminie wiedzieli, że spadkobierczynie Korczewa Renata Ostrowska i jej siostra Beata Ostrowska-Haris żyją i będą dochodzić swoich praw. Ryszard Kaczejko, ówczesny naczelnik, dziś wójt gminy Korczew doskonale pamięta Mątkiewicza: - Na pałac nie było przetargu. Mątkiewicz był jedynym chętnym. W żadnych dokumentach nie ma sumy, jaką zapłacił. Przy remoncie zatrudnia firmę Sental. Do szczęścia brakuje mu umowy notarialnej. W piśmie z 30 października 1989 r. żali się wojewodzie siedleckiemu, pułkownikowi-pilotowi Januszowi Kowalskiemu, że wykonał już prace za 35 mln 905 tys. zł, a umowy wciąż brak. Wójt Kaczejko: - Sporny był temat kaplicy w parku. To opóźniało podpisanie umowy notarialnej. Pod koniec 1989 r. doszło w Korczewie do spotkania wójta, Mątkiewicza i biskupów diecezji siedleckiej - ordynariusza Jana Mazura i sufragana Wacława Skomoruchy. Mątkiewicz zgodził się odciąć 90 arów z kaplicą i przekazać Kościołowi. Gdy już można było wydać decyzję, zjechały hrabianki Ostrowskie. Moralnym obowiązkiem było dopuścić je jako stronę. Zdzisław Mątkiewicz jeszcze w 1990 r. miał rozległe plany. Chciał przeznaczyć Syberię, czyli pałac i pawilon, na cele hotelowe, umieścić w oficynach zakład komputerowy, uruchomić hodowlę zwierząt. Obiecał dołożyć 20 proc. kosztów do budowy nowej siedziby Urzędu Gminnego. O Korczew walczył do końca. Prosił, by wojewoda-pułkownik "spowodował niezwłoczne wydanie przez naczelnika gminy Korczew wymaganej prawem decyzji i to decyzji zaopatrzonej klauzulą

4 natychmiastowej wykonalności". W maju 1990 r. zmienił się wojewoda. Krzysztof Tchórzewski zwrócił pałac hrabiankom. Przekazał im ojcowiznę bez symbolicznej złotówki. Hrabianki zwróciły Mątkiewiczowi poniesione koszty. Wójt Kaczejko wspomina: - Mątkiewicz mówił, że jego firma współpracowała ze szwedzką Ikeą. Przyjeżdżał BMW, rozdawał gadżety, długopisy i takie różne, pozował na wielkiego biznesmena. BMW okazało się mocno sfatygowane, a całą siłą Mątkiewicza byli ludzie, na których stale się powoływał, np. Woźniak z TV. Wszyscy tu zaczęliśmy nabierać do niego coraz większego dystansu. Hrabianki zjawiły się w ostatniej sekundzie. Pytanie bez odpowiedzi: - Jaką sumę zapłacił Pan za zespół pałacowo-parkowy w Korczewie? Czy wiedział Pan, że spadkobierczynie żyją? Pytanie o IBM Gdy poprzednie interesy nie wychodzą, Mątkiewicz podejmuje nowe wyzwanie. To spółka joint venture pod nazwą Dernan (partnerem zachodnim jest angielska firma o tej samej nazwie - ma 95 proc. udziałów). Mątkiewicz twierdzi, że nie ma ona nic wspólnego z poprzednim przedsięwzięciem, fakty jednak wskazują, że powstała na gruzach Sentalu. Huta szkła ma ten sam adres, fabryczna nysa z łódzkiej spółki jest notarialnie przekazana na własność Dernanowi, który także, jak poprzedniczka, działa na rynku komputerowym. Dzięki temu Mątkiewicz zostaje przedstawicielem IBM, komputerowego giganta, na Polskę. Mątkiewicz, jak sam mówi, miał pilnować wszystkich interesów IBM w kraju: przygotowywać wejście na nasz rynek, strategię rozwoju i rozbudować sieć korporacji. Nie ukrywa, że kontrakt był bardzo korzystny. W 1991 r. wiedeńscy szefowie otwierają w Warszawie przedstawicielstwo i... dziękują Mątkiewiczowi za współpracę. Mówi kolega Mątkiewicza z Nowego Jorku, obecnie generalny przedstawiciel zachodniego koncernu: - To dziwne, bo przecież facet tak zasłużony dla firmy powinien być pierwszym kandydatem na szefa. Małgorzata Wejtko, rzeczniczka prasowa IBM Poland: - Wybrano lepszego kandydata. Pytanie bez odpowiedzi: - Dlaczego IBM zerwał z Panem współpracę? Pytanie o długi Dernanu - W latach uporządkowałem sprawy firmy - mówi Zdzisław Mątkiewicz. - Dernan przestał działać. W hucie szkła rozpadł się piec. Na nowy nie było pieniędzy, więc huta została sprzedana. W aktach Rejestru Handlowego w warszawskim sądzie można wyczytać, że firma zmienia adres. Przenosi się do mieszkania na Mokotowską. Ostatnia notatka w aktach to pismo Urzędu Celnego w Warszawie. Celnicy pytają sąd, czy Dernan wciąż działa, bo chcieliby wyegzekwować należne skarbowi państwa pieniądze z cła. Pismo jest z grudnia ub.r. Na drzwiach mieszkania przy Mokotowskiej wciąż wisi złota tabliczka z nazwą firmy Dernan. Pytanie bez odpowiedzi: - Jakie jest zadłużenie spółki Dernan? Hortex - bez pytań - Już nie pamiętam, jak to było - mówi Wojciech Żelazny, były wiceprezes Hortexu. - Czy przyszedł z konkursu czy ktoś podpowiedział. Fakt, że w 1992 r. został dyrektorem Przedsiębiorstwa Handlu Zagranicznego Hortex. Był nim trzy miesiące. Wojciech Żelazny: - To za krótko, by poznać człowieka, ale nie przypadliśmy sobie do gustu.

5 Dyrektor rzadko zjawiał się w pracy. A jeśli już, to na krótko. Mątkiewicz: - Hortex nie zaakceptował mojego projektu restrukturyzacji firmy. Dopiero teraz go realizują. Bazyli Samojlik, obecny wiceprezes Hortexu mówi: - Ja tego projektu nawet nie znam. Pytanie o sympatie Zdzisław Mątkiewicz ma opinię uroczego mężczyzny: zawsze uprzedzająco grzeczny, kulturalny, elegancki. Wysoki urzędnik państwowy: - Może oczarować każdego. Kiedyś przedstawiał się jako potomek szlachty podolskiej, ostatnio preferuje pochodzenie robotnicze. Wie, gdzie jest biznes. Lgnie do ludzi dobrze sytuowanych, ważnych. A przecież on nawet długów zaciągniętych jeszcze w Stanach nie zwrócił. Opowiada Jerzy Urban, redaktor naczelny tygodnika "NIE": - Spacerowałem kiedyś uliczkami Konstancina. Zauważył mnie i zaprosił do swojego domu. Tak go poznałem. Ale - zastrzega się Urban - mnie z panem Mątkiewiczem nie łączą żadne interesy. Ani polityczne, ani finansowe. Mimo że w żadnej z firm długo miejsca nie zagrzał, a własne przedsięwzięcia upadły, Mątkiewicz dorobił się sporego majątku. Chwalił się znajomym, że jego willa w Konstancinie, niedaleko rezydencji Jerzego Urbana, warta jest 2 miliony dolarów. Fakt, jest imponująca. Kilka hektarów starodrzewu, w środku pałacyk z wieżyczką połączony z drugą częścią budynku wielką oranżerią. Wszystko otoczone żelaznym płotem. Pytanie bez odpowiedzi: - Jakie są Pana kontakty i sympatie polityczne? Pytanie o doradzanie Próbowałem dowiedzieć się, dlaczego właśnie Zdzisław Mątkiewicz został zarekomendowany przez Lesława Podkańskiego, ministra współpracy gospodarczej z zagranicą, na stanowisko członka zarządu spółki CIECH w miejsce odwołanego Mariana Małeckiego, dotychczasowego prezesa. Rzecznik prasowy ministra Zbigniew Ostrowski: - Minister przekazał swoją opinię o kandydacie walnemu zgromadzeniu i walne zgromadzenie kandydata zaakceptowało. Pełnomocnik ministra Krzysztof Zieliński powiedział na walnym zgromadzeniu, że Zdzisław Mątkiewicz jest doradcą wicepremiera i ma zasługi dla polskiej gospodarki. Nazwisko Mątkiewicza figuruje na liście społecznych doradców URM. Mątkiewicz mówi, że doradzał przy tworzeniu ustaw o URM, o terytorialnych organach władzy i służbie cywilnej. Pokazuje mi przepustkę sejmową. Mówi, że tam też doradza. Nie ma go jednak na listach w Kancelarii Sejmu. Ani w spisie doradców, ani w żadnym innym. - A przepustka? - pytam w Kancelarii. - Mogła być jednorazowa. Pytanie bez odpowiedzi: - Kto, konkretnie, w Sejmie korzysta z Pana usług jako doradcy? Pytania rzecznika Gdy napisałem ten tekst, w redakcyjnej stołówce pojawiło się dwoje młodych ludzi. Przysiedli się do jednej z naszych koleżanek. - Myślałam, że to praktykanci - mówi dziennikarka. - Interesowali się przygotowywaniem tekstu do druku i naszą siecią komputerową. Pytali, czy można podglądać czyjeś artykuły i jak to zrobić. Dziennikarka pokazała mi zainteresowanych. Dziewczyny nie znam, mężczyznę - tak. To rzecznik prasowy Zdzisława Mątkiewicza. ą 14 lipca Krzysztof Zieliński, członek rady nadzorczej CIECH-u i pełnomocnik ministra

6 współpracy gospodarczej z zagranicą, złożył na nadzwyczajnym walnym zgromadzeniu wniosek o odwołanie prezesa firmy Mariana Małeckiego. Za pierwszym razem wniosek nie przeszedł. 2 sierpnia, na następnym walnym zgromadzeniu, prezes Małecki został odwołany. Na jego miejsce Lesław Podkański, szef MWGzZ, zarekomendował Zdzisława Mątkiewicza. Rada nadzorcza CIECH-u, w której skarb państwa reprezentowany przez MWGzZ w osobie Krzysztofa Zielińskiego ma 51 proc. udziałów, zaakceptowała kandydaturę. CIECH, czyli Centrala Importowo-Eksportowa Chemikaliów Sp. z o.o., to trzecie pod względem obrotów przedsiębiorstwo państwowe. W 1993 r. jego obroty wyniosły 2 mld dolarów. Paweł KWAŚNIEWSKI; Współpraca: Tomasz PATORA, Łódź; Włodzimierz PAWŁOWSKI, Siedlce; Marcin RYBAK, Wrocław; Rys. Mirosław Owczarek RP-DGW Tekst pochodzi z Internetowego Archiwum Gazety Wyborczej. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie bez odrębnej zgody Wydawcy zabronione.