Zagadnienia na egzamin uzupełniający z języka polskiego do klasy drugiej Gimnazjum Dwujęzycznego Nr 59

Transkrypt

1 Zagadnienia na egzamin uzupełniający z języka polskiego do klasy drugiej Gimnazjum Dwujęzycznego Nr 59 Materiał literacki Zagadnienia oraz wymagane wiadomości i umiejętności Wymagane wiadomości i umiejętności Jarosław Iwaszkiewicz Wspomnienie domu rozumie znaczenie kontekstu i kodu w komunikacji językowej wyjaśnia znaczenie rozumienia kontekstu i kodu w komunikacji językowej rozpoznaje znaki niewerbalne w typowych sytuacjach komunikacyjnych rozpoznaje cel, który nadawca chce osiągnąć za pomocą przekazywanego komunikatu rozróżnia podstawowe funkcje wypowiedzi wypowiada się, świadomie realizując określoną funkcję wypowiedzi wymienia elementy świata przedstawionego w opowiadaniu rozróżnia narrację pierwszoi trzecioosobową identyfikuje czytany utwór jako wspomnienie opowiada o swoim domu rodzinnym gromadzi słownictwo nazywające przedmiot opisu lub określające jego cechy sporządza plan opisu tworzy opis swojego domu zna elementy schematu komunikacji językowej (nadawca, odbiorca, komunikat, kontekst, kod) świadomie stosuje w komunikacji znaki niewerbalne (mowę ciała) tworzy wypowiedzi o funkcji informatywnej i perswazyjnej redaguje wypowiedź w określonym celu, ze świadomością funkcji środków językowych tworzy opis pejzażu ze świadomością funkcji tej formy wypowiedzi porównuje narrację pierwszoi trzecioosobową; określa ich funkcję w utworach wyjaśnia metaforyczne sformułowania autora, np.: stary dom wymysł zaczerpnięty z fantazji pisze tekst (fragment książki swoich wspomnień ), w którym opowiada o domu rodzinnym i swoich najbliższych stosuje zasady organizacji tekstu właściwe dla wspomnienia

2 Wojciech Bellon Sielanka o domu Jan Parandowski Dom grecki, dom rzymski Homer Odys na progu domu opisuje odczucia, które budzi w nim wiersz wyszukuje epitety oraz inne środki poetyckie omawia funkcję środków poetyckich wskazuje osobę mówiącą w wierszu zna i objaśnia termin animizacja wymienia najważniejszych bogów mitologii greckiej wskazuje fundamenty współczesnej kultury europejskiej: dziedzictwo antycznej Grecji, cesarstwa rzymskiego i starożytnej Jerozolimy definiuje pojęcie mit posługuje się pojęciami: mit, mitologia opowiada o obyczajach panujących w domu greckim i domu rzymskim omawia rolę ogniska domowego, powinności gospodarza wobec gości wyjaśnia, co to są lary i penaty wie, kim był Homer i co stworzył odróżnia autora od narratora tekstu zna w ogólnym zarysie historię Odyseusza wymienia bohaterów tekstu wskazuje zmiany w domu Odyseusza świadczące o długiej nieobecności gospodarza interpretuje utwór, zwracając uwagę na środki stylistyczne (epitety, porównania, animizacje, rytm, rym, onomatopeja) podaje własne przykłady animizacji dzieli się refleksjami o znaczeniu domu w życiu człowieka objaśnia funkcję mitów w kulturze uzasadnia tezę, że mity zawierają wzorce postaw ludzkich oraz uniwersalne wartości humanistyczne przedstawia mity o Hestii i Prometeuszu porównuje gościnność antyczną i staropolską charakteryzuje Odyseję jako utwór epicki opowiada o wydarzeniach z punktu widzenia wiernego Argosa ocenia wartość wierności Leopold Staff Podwaliny wyjaśnia znaczenie zwrotów: budować na piasku i budować na skale odróżnia znaczenie dosłowne od przenośnego wskazuje różne znaczenia wyrazu dom pisze ogłoszenie określa związek wiersza Leopolda Staffa z wydarzeniami II wojny światowej

3 Małgorzata Musierowicz Dom Borejków rozpoznaje intencje wypowiedzi tworzy wypowiedź zgodnie z intencją dąży do precyzyjnego wysławiania się wymienia elementy świata przedstawionego wskazuje narratora rozpoznaje rodzaj literacki tekstu uzasadnia zachowanie bohaterów zna elementy zaproszenia i listu prywatnego (formuły grzecznościowe, zwroty do adresata) pisze zaproszenie na ważną uroczystość rodzinną opisuje życie w swoim domu w formie listu do bohatera literackiego przestrzega zasad ortografii i interpunkcji (zwłaszcza w zakresie zastosowania wielkich liter w zwrotach grzecznościowych) podaje własne przykłady dobrze i źle wyrażonej intencji na podstawie tekstu omawia warunki życia w Polsce lat siedemdziesiątych XX w. określa rodzaj i gatunek literacki tekstu stosuje w liście prywatnym i zaproszeniu zasady etykiety językowej odróżnia oficjalną i nieoficjalną odmianę polszczyzny Olga Tokarczuk Czas domu przedstawia elementy treści utworu w takim porządku, w jakim występują one w tekście rozpoznaje rodzaj narracji zabiera głos w dyskusji o świecie przedstawionym w utworze dostrzega w tekście nawiązanie do motywu biblijnego rozpoznaje metaforyczne znaczenie utworu Julian Tuwim Zapach szczęścia charakteryzuje bohatera lirycznego wskazuje różnicę między bohaterem a podmiotem lirycznym nadaje tytuły każdej strofie wiersza omawia budowę wiersza, wymienia cechy liryki

4 John Ronald Reuel Tolkien Dom hobbita Michał Wichowski Domy przyszłości Przypowieść o dobrej i złej budowie podaje przykłady stosowania i niestosowania zasad dobrej komunikacji w życiowych sytuacjach stosuje techniki aktywnego słuchania w różnych typach wypowiedzi umiejscawia fragment tekstu w cyklu dzieł Tolkiena o Śródziemiu charakteryzuje pojęcie fikcja literacka wyjaśnia różnicę między fikcją a kłamstwem rozwiązuje test sprawdzający rozumienie tekstu wyszukuje w tekście potrzebne informacje rozpoznaje gatunek publicystyczny: artykuł dyskutuje o dobrych i złych stronach postępu technicznego rozpoznaje czytany utwór jako przypowieść formułuje przenośny sens przypowieści przedstawia scenki, w których prezentuje zasady dobrej komunikacji opisuje sytuację, w której zostały naruszone zasady dobrego porozumiewania się odróżnia realizm od fantastyki ocenia rzeczywistość opisaną przez autora uzasadnia swoje stanowisko, posługując się słownictwem dotyczącym nowoczesności i tradycji podaje elementy składające się na fundamenty z przypowieści (ład moralny, czyste sumienie, wewnętrzny spokój itp.) stosuje reguły formułowania wypowiedzi ustnej zwraca uwagę na staranną wymowę, wyrazistość (dykcję) unika powtórzeń, wyrazów modnych, wulgaryzmów itp. w swoich wypowiedziach nie popełnia błędów językowych, fonetycznych używa synonimów i antonimów świadomie używa różnych rodzajów zdań posługuje się mową zależną i niezależną przestrzega ciągłości w konstrukcji opowiadania, dramatyzuje akcję, wydobywa puentę formułuje rady, kiedy można, a kiedy nie należy używać gwary młodzieżowej

5 Jan Twardowski *** ( Święty Franciszku z Asyżu... ), Giotto di Bondone Kazanie do ptaków Kazimierz Brandys W Asyżu łatwo być świętym charakteryzuje epokę na podstawie wstępu do rozdziału wymienia średniowieczne wzorce osobowe pisze notatkę o św. Franciszku z Asyżu wskazuje w wierszu apostrofy i objaśnia ich funkcję wyjaśnia przesłanie wiersza łączy obraz Giotta z biografią św. Franciszka określa rodzaj literacki utworu cytuje fragmenty, które charakteryzują panią Z. nazywa cechy charakteru pani Z. wskazuje w tekście czasowniki w czasie przeszłym, teraźniejszym i przyszłym odnajduje przedstawienia św. Franciszka w dziełach sztuki uzasadnia wagę posiadania wzorców osobowych w średniowieczu i współcześnie interpretuje ostatnią apostrofę wskazuje apostrofy w popularnych pieśniach kościelnych (Boże, coś Polskę, Panno przenajświętsza...) uzasadnia, że wzorzec świętego jest współcześnie równie potrzebny jak w średniowieczu omawia związek wiersza Twardowskiego z obrazem Giotta uzasadnia celowość przywołania historii św. Franciszka określa cel użycia czasowników w czasie przeszłym, teraźniejszym i przyszłym Autor nieznany Mimo to Miłosierny Samarytanin samodzielnie tworzy definicję heroizmu duchowego wskazuje cechy decydujące o tym, że ktoś jest dobrym człowiekiem charakteryzuje i ocenia postawy bohaterów biblijnej przypowieści nazywa cechy charakteru, które chciałby u siebie zmienić wypowiada własne przemyślenia na temat duchowego heroizmu, posługując się przykładami z życia, literatury, filmu dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne w tekście Mimo to objaśnia symbolikę studni z miniatury średniowiecznej Chrystus rozmawia z Samarytanami

6 określa rolę czasownika w zdaniu stosuje poprawne formy czasowników korzysta ze słownika poprawnej polszczyzny i słownika języka polskiego nazywa formy osobowe i nieosobowe czasownika określa czas, rodzaj, tryb czasownika stosuje właściwe formy czasownika w tekście korzysta ze słownika poprawnej polszczyzny i słownika ortograficznego wykorzystuje wiedzę o formach czasownika w napisanym przez siebie tekście tworzy tekst reklamowy, stosując odpowiednie formy czasownika tworzy formy czasu przeszłego dopasowane do podmiotu szeregowego przekształca zdania, używając czasowników w odpowiednim czasie, trybie i rodzaju Autor nieznany Sam przeciw wszystkim opowiada o bohaterze Pieśni o Rolandzie i jego śmierci określa rodzaj literacki utworu wyjaśnia symboliczne znaczenie gestów towarzyszących śmierci Rolanda nazywa cechy rycerza średniowiecznego interpretuje symbolikę miniatury przedstawiającej śmierć Rolanda ocenia postawę Rolanda w kontekście cnót rycerskich wyjaśnia pojęcie etos rycerski wymienia innych słynnych rycerzy Europy John Ronald Reuel Tolkien Walka mocarzy charakteryzuje bohaterów fragmentu tekstu jako reprezentantów Dobra i Zła wyjaśnia, na czym polega zwycięstwo Fingolfina definiuje pojęcie fantastyka odróżnia baśń od legendy stosuje pojęcie heroizm definiuje pojęcie fantasy odróżnia baśń od fantasy w świecie przedstawionym przez Tolkiena wskazuje nawiązania do mitów i legend ocenia aktualność wzorca osobowego rycerza Gall Anonim: Kronika polska wymienia średniowiecznych władców panujących w Polsce wylicza oznaki władzy królewskiej opisuje strój średniowiecznego władcy dyskutuje o obowiązkach władzy odczytuje symboliczne znaczenie insygniów królewskich: berła, korony, jabłka królewskiego

7 stosuje zasady pisowni cząstek bym, byś, by... z czasownikami w formie osobowej tworzy tryb przypuszczający czasownika, posługując się partykułą by przekształca zdanie, zmieniając miejsce cząstki by stosuje zasady pisowni cząstek bym, byś, by... ze spójnikami, po rzeczownikach, przysłówkach, przymiotnikach Antoine de Saint- -Exupéry Rozmowa z Królem podaje informacje o bohaterach analizuje zachowanie Króla, nazywa jego wady dobiera synonimy i antonimy do słów określających wady odczytuje przesłanie utworu ocenia zachowanie Króla dostrzega ponadczasową wymowę utworu stosuje zasady zapisywania dialogu zamienia dialog bohaterów na monolog jednego z nich Antoine de Saint- -Exupéry Mały Książę Pieter Bruegel Myśliwi na śniegu zna treść lektury zna biografię autora i jej związek z utworem opowiada ulubiony fragment rozumie alegoryczne znaczenie poszczególnych postaci zna stronę czynną i bierną czasownika przekształca wypowiedzenia o konstrukcji czynnej w wypowiedzenia o konstrukcji biernej i odwrotnie przedstawia informacje o epoce odrodzenia; podaje czas jej trwania w Polsce charakteryzuje wzór osobowy renesansowego humanisty interpretuje obraz Bruegla uzasadnia, że Mały Książę jest książką nie tylko dla dzieci omawia symboliczne znaczenie wątku podróży Małego Księcia wyszukuje w utworze fragmenty o charakterze aforyzmu rozumie alegoryczne znaczenie poszczególnych postaci rozróżnia czasowniki przechodnie i nieprzechodnie zmienia zdania o niejednoznacznej treści w wypowiedzenia o konstrukcji biernej odwołując się do obrazów Andrei Solario i Pietera Bruegla, omawia różnorodne przejawy renesansowej radości życia

8 Jan Kochanowski Na lipę Jan Kochanowski Na zdrowie Jerome K. Jerome Moje choroby Bob Thiele, George D. Weiss Jaki piękny jest świat Edward Stachura Gloria Wisława Szymborska Nic dwa razy wskazuje osobę mówiącą w utworze i odbiorcę jej wypowiedzi charakteryzuje fraszkę jako gatunek literacki wskazuje środki poetyckie i określa ich funkcje pisze notatkę biograficzną o Janie Kochanowskim analizuje i interpretuje utwór wskazuje apostrofę i personifikację interpretuje utwór, przygotowując się do recytacji rozwiązuje sprawdzian rozumienia tekstu nazywa uczucia bohatera wskazuje fragmenty humorystyczne tworzy imiesłowy przymiotnikowe i przysłówkowe poprawnie stosuje imiesłowy w zdaniach przekształca zdania w wypowiedzenia z imiesłowami, stosując zasady interpunkcji poprawnie zapisuje imiesłowy z partykułą nie rozumie sens utworów wskazuje w tekstach środki poetyckie wskazuje w utworze refren i omawia jego funkcję wskazuje negatywne i pozytywne aspekty przemijania w interpretacji fraszki uwzględnia jej przesłanie i budowę wersyfikacyjną (przerzutnia) wskazuje w utworze archaizmy; odczytuje z kontekstu ich znaczenie wskazuje w tekście nawiązanie do kultury antycznej określa funkcje zastosowanych w utworze środków poetyckich łączy wymowę utworu z ideami renesansu wskazuje na związek tekstu z tematyką rozdziału stosuje imiesłowy w związkach frazeologicznych określa formy gramatyczne imiesłowów przymiotnikowych i ich rolę w zdaniu tworzy notatkę biograficzną; posługuje się w niej odpowiednimi imiesłowami omawia przesłanie utworów samodzielnie interpretuje metafory

9 Józef Zawitkowski Odpocznijcie nieco Pieter Bruegel Kraina pasibrzuchów Nancy H. Kleinbaum Chwytaj dzień Autor nieznany Mądrość życiowa Miron Białoszewski Ach, gdyby, gdyby nawet piec zabrali... Moja niewyczerpana oda do radości Nikos Chadzinikolau Dedal i Ikar wskazuje w tekście pytania retoryczne rozpoznaje problematykę utworu dostrzega związek między utworem literackim a obrazem Bruegla opowiada treść utworu kojarzy czasowniki mieć i być z dwiema różnymi postawami wobec życia charakteryzuje różne cele życiowe odczytuje uczucia podmiotu lirycznego rozpoznaje rytmizację tekstu wskazuje w utworze elementy dziecięcej wyliczanki rozpoznaje cechy języka poezji współczesnej uzasadnia, że utwór jest mitem podaje podstawowy sens utworu formułuje i uzasadnia własne zdanie na temat obrazu Pietra Bruegla Upadek Ikara interpretuje słowa poety: Naucz się dobrze patrzeć, dobrze słuchać, dobrze mówić wyjaśnia, co to jest pytanie retoryczne i czemu służy w utworze odróżnia formę kazania, wskazuje w nim nadawcę i odbiorcę charakteryzuje głównego bohatera tworzy opowiadanie na zadany temat, uwzględniając cechy tego gatunku pisze kartkę z pamiętnika na temat swoich ulubionych zabaw dostrzega w wierszu elementy zabawy słowem interpretuje przesłanie mitu dostrzega związek między utworem literackim a obrazem Pietera Bruegla Upadek Ikara interpretuje przesłanie obrazu Bruegla wyjaśnia pochodzenie terminu barok podaje główne cechy stylu barokowego w architekturze

10 Daniel Naborowski Marność Pieter Claesz Marność Willem Claesz Martwa natura z rybą i cytryną definiuje podmiot mówiący w wierszu interpretuje tytuł podaje, co podmiot liryczny uznaje za wartości przemijające, a co za trwałe rozumie przesłanie wiersza rozpoznaje w tekście inwersję wskazuje związek obrazu Marność z wierszem Naborowskiego uwzględnia w interpretacji tytułu kontekst historyczny (założenia epoki) wykorzystuje w interpretacji synonimy, antonimy wskazuje w wierszu szyk przestawny i wyjaśnia jego funkcję wskazuje związek obrazu Claesza Martwa natura z rybą i cytryną z wierszem Naborowskiego Anonim zwany Malarzem krakowskim Taniec śmierci Jan Kwiatkiewicz Czyściec w studni określa temat obrazu rozpoznaje elementy dzieła plastycznego odczytuje tekst kultury na poziomie dosłownym i przenośnym wskazuje w utworze archaizmy dostrzega związek tekstu literackiego z założeniami ideowymi epoki odczytuje alegoryczny sens elementów obrazu dostrzega związek między tekstem Kwiatkiewicza a obrazem Taniec śmierci zapisuje treść utworu językiem współczesnym Wisława Szymborska Kałuża Tadeusz Konwicki Zwierzoczłekoupiór Andrzej Sapkowski Czarny rycerz charakteryzuje podmiot liryczny wiersza określa nastrój wiersza opisuje odczucia, które budzi w nim wiersz wyjaśnia sens ostatniej strofy wiersza wskazuje narratora tekstu opisuje (charakteryzuje) Zwierzoczłekoupiora wskazuje neologizmy w języku; wyjaśnia, kto i dlaczego je tworzy wskazuje głównego bohatera tekstu przedstawia w punktach treść opowiedzianej historii udowadnia, że opisana historia była snem podaje synonimy słowa strach interpretuje metaforyczne znaczenie postaci Zwierzoczłekoupiora tworzy własne neologizmy i wyjaśnia ich znaczenie analizuje wpływ wspomnień na psychikę bohatera wypowiada się na temat tego, czy chcemy pamiętać o nieprzyjemnych przeżyciach

11 Wojciech Kołyszko Instrukcja obsługi Strachu William Backus Jak sobie radzić z niepokojem? Rafał Skarżycki, Tomasz Leśniak Jeździec bez głowy pisze notatkę o radzeniu sobie ze strachem określa funkcję pytania rozpoczynającego tekst wskazuje adresata obu tekstów wyszukuje w dostępnych źródłach informacje o technikach relaksacyjnych opowiada treść komiksu uzasadnia, że utwór ma charakter żartobliwy wyszukuje związki frazeologiczne ze słowem strach tworzy instrukcję na zadany temat pisze opowiadanie, wprowadzając do niego dialog wyjaśnia znaczenie związku frazeologicznego stracić dla kogoś głowę Ballada ludowa Pani pana zabiła przedstawia w punktach akcję utworu wskazuje najbardziej wstrząsające fragmenty tekstu wskazuje w utworze cechy ballady ludowej Joanne K. Rowling Dom Riddle'ów na podstawie tekstu tworzy opis domu analizuje zmiany w nastawieniu sąsiadów do głównego bohatera w zespole tworzy listę cech domów, w których straszy Zbigniew Nienacki Księga strachów wskazuje w utworze narratora (narratorów) przedstawia w punktach historię bohatera opowiada o wydarzeniach na podstawie planu wskazuje cechy powieści przygodowej podaje cechy powieści przygodowej posługuje się pojęciami: fabuła, akcja, wątek dopisuje fantastyczne lub realistyczne wyjaśnienie przygód bohatera podaje tytuły innych powieści przygodowych Z Księgi Mądrości zna podział ksiąg biblijnych na numerowane rozdziały i wersety charakteryzuje dwie grupy ludzi opisanych w tekście argumentuje, czym jest światłość i ciemność dla ludzi prawych, a czym dla grzeszników tworzy spójną wypowiedź ustną związaną z tematem podejmuje próbę interpretacji fragmentu Biblii

12 podaje informacje o rzeczowniku, jego odmianie, roli w zdaniu stosuje właściwe rzeczowniki w wypowiedziach pisemnych poprawnie zapisuje rzeczowniki własne w odmianie rzeczownika przez przypadki prawidłowo oddziela temat od końcówki wskazuje w temacie głoski, które wymieniają się w innych formach fleksyjnych stosuje odpowiednie rzeczowniki w tekstach własnych i zapisuje je z zachowaniem reguł ortograficznych tworzy rodziny wyrazów złożone z rzeczowników tworzy rzeczowniki od innych części mowy stosuje w odpowiednim kontekście rzeczowniki wieloznaczne (homonimy, np. Finka, finka) Ignacy Krasicki Szczur i kot Ignacy Krasicki Syn i ojciec, Malarze Ignacy Krasicki Lew i zwierzęta Małgorzata Musierowicz, Opium w rosole przypisuje utwory do właściwego rodzaju literackiego, podając ich cechy charakterystyczne w każdej poznanej bajce wskazuje morał i wyraża go własnymi słowami rozpoznaje personifikację w bajce Szczur i kot odczytuje znaczenie alegoryczne bajki Lew i zwierzęta tworzy charakterystykę wybranej postaci tworzy spójną wypowiedź pisemną stosuje różne rodzaje zdań podaje cechy współczesnej powieści dla młodzieży charakteryzuje głównych bohaterów powieści wskazuje na różnorodność podejmowanej w utworze problematyki omawia funkcję tytułu i morału w bajkach rozpoznaje personifikację w bajce Szczur i kot i interpretuje jej funkcję wskazuje ironiczną wymowę charakterystyki głównego bohatera w bajce Lew i zwierzęta do typów ludzkich osobowości dopasowuje postaci zwierzęce ze względu na ich wygląd, cechy i zachowanie tworzy charakterystykę, konsekwentnie zachowując jej założony rodzaj (bezpośrednia, zewnętrzna itp.)

13 Henryk Sienkiewicz, Quo vadis Henryk Sienkiewicz, Krzyżacy Jean de La Fontaine Niedźwiedź i dwaj strzelcy William Szekspir, Romeo i Julia definiuje pojęcie powieści historycznej wskazuje i charakteryzuje najciekawszych przedstawicieli świata chrześcijańskiego i pogańskiego definiuje pojęcie powieści historycznej zna fabułę powieści Sienkiewicza charakteryzuje głównych bohaterów utworu omawia problematykę powieści rozpoznaje w utworze cechy bajki opowiada o wydarzeniach opisanych w utworze wskazuje morał podaje podstawowe informacje o życiu i twórczości Szekspira przedstawia akcję dramatu charakteryzuje pierwszoplanowych i drugoplanowych bohaterów utworu ukazuje problematykę utworu Szekspira podaje argumenty za lub przeciw przyznaniu powieści Sienkiewicza Nagrody Nobla wskazuje dobre i złe strony świata chrześcijańskiego i pogańskiego tworzy biogram Henryka Sienkiewicza zna okoliczności powstania powieści widzi związek problematyki powieści Sienkiewicza z sytuacją Polski w II poł. XIX wieku dokonuje zbiorowej charakterystyki Polaków i Krzyżaków dzieli utwory Szekspira pod względem gatunkowym stosuje w zdaniach rzeczowniki nieodmienne oraz rzeczowniki odmieniające się tylko w liczbie pojedynczej lub mnogiej stosuje poprawne formy rzeczowników o trudnej odmianie we własnych wypowiedziach prawidłowo odmienia rzeczowniki o trudnej odmianie, np. oko, ucho, Amerykanin, imię

14 charakteryzuje przymiotnik jako część mowy tworzy związki frazeologiczne z użyciem przymiotników zastępuje przymiotniki wyrazami bliskoznacznymi poprawnie stopniuje przymiotniki charakteryzuje przysłówek jako część mowy rozpoznaje przysłówki w zdaniach stopniuje przysłówki tłumaczy znaczenie takich przysłówków, jak np. ukradkiem, zdawkowo charakteryzuje liczebnik jako część mowy rozróżnia liczebniki główne, porządkowe, zbiorowe, ułamkowe, nieokreślone stosuje odpowiednie formy liczebników głównych i zbiorowych zna zasady zapisywania liczebników cyframi wyróżnia w zdaniach przymiotniki w funkcji orzecznika i w funkcji przydawki stosuje w zdaniach przymiotniki występujące w formach krótkich wyjaśnia pochodzenie słowa przysłówek wskazuje funkcję składniową przysłówka w podanych przykładach wskazuje w tekście liczebniki nieokreślone charakteryzuje liczebniki zbiorowe i stosuje je w zdaniach pisze zaproszenie, wprowadzając do tekstu cyfrowy zapis dat i godzin charakteryzuje zaimek jako część mowy podaje przykłady zaimków rzeczownych, przymiotnych, liczebnych, przysłownych poprawnie stosuje zaimki w zdaniach stosuje krótkie i długie formy zaimków ja, ty, on pisze z życzeniami; stosuje w nim odpowiednie formy zaimków oraz wielką literę ze względów grzecznościowych

15 charakteryzuje przyimek jako część mowy określa funkcję przyimka charakteryzuje spójnik jako część mowy dobiera spójniki w zależności od intencji wypowiedzi charakteryzuje partykułę jako część mowy wskazuje w zdaniach partykuły i określa ich funkcję charakteryzuje wykrzyknik jako część mowy określa funkcję zastosowanych w tekście wykrzykników zapisuje poprawnie różne części mowy z partykułą nie wyjaśnia na przykładzie, czym są związki frazeologiczne uzupełnia zdania odpowiednimi związkami frazeologicznymi definiuje wypowiedzenie, zdanie i równoważnik zdania dzieli wypowiedzenia ze względu na funkcję komunikatywną wskazuje w tekstach ćwiczeniowych zdania i równoważniki zdań tworzy plan wydarzeń, posługując się równoważnikami zdań charakteryzuje przyimki złożone, podaje przykłady stosuje zasady pisowni s i z przed spółgłoskami w przyimkach złożonych charakteryzuje wyrażenie przyimkowe tworzy opis wybranej planety; stosuje w nim wyrażenia przyimkowe podaje własne przykłady użycia partykuły w funkcji modyfikującej wypowiedź i w funkcji zmieniającej sens wypowiedzi tworzy własny tekst z użyciem wykrzykników występujących w różnych funkcjach używa przeciwstawień zawierających partykułę nie prezentuje frazeologizmy o określonych znaczeniach podaje frazeologizmy pochodzące z Biblii, mitologii greckiej, literatury odpowiada na pytania zdaniami oznajmującymi pisze instrukcję, stosując w niej konsekwentnie zdania rozkazujące

16 wskazuje w zdaniach podmiot i orzeczenie rozróżnia rodzaje podmiotów i orzeczeń oraz podaje ich przykłady wskazuje grupę podmiotu i grupę orzeczenia wskazuje i nazywa poboczne części zdania uzupełnia wykresy zdań uzupełnia zdania poprawnymi formami orzeczeń w czasie przeszłym pisze charakterystykę wybranej postaci; określa części zdania nazywające cechy pisze notatkę prasową, stosując w niej zdania pojedyncze; wskazuje zastosowane okoliczniki Uwaga: wszystkie fragmenty tekstów pochodzą z podręcznika Adama Brożka, Agnieszki Ciesielskiej, Małgorzaty Pułki i Daniela Zycha Swoimi słowami (Brożek A., Ciesielska A., Pułka M., Zych D., Swoimi słowami. Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego wraz ze szkołą pisania. Język polski dla gimnazjum. Klasa 1, Nowa Era, Warszawa 2009). W opracowaniu zagadnień językowych może pomóc podręcznik do kształcenia językowego (Szulc M., Gorzałczyńska Mróz A., Swoimi słowami. Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami. Język polski dla gimnazjum. Klasa 1, część 1 i 2, Nowa Era, Warszawa 2009). Obowiązuje znajomość treści wymienionych w spisie zagadnień lektur.