PRAWO UPADŁOŚCIOWE I NAPRAWCZE

Transkrypt

1 PRAWO UPADŁOŚCIOWE I NAPRAWCZE PODSTAWY PRAWNE REGULACJI ZDOLNOŚĆ UPADŁOŚCIOWA PODSTAWY OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI POSTĘPOWANIE W PRZEDMIOCIE OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI Katowice 2015 Arkadiusz Świderek

2 PODSTAWY PRAWNE Ustawa z dnia 28lutego 2003r. prawo upadłościowe i naprawcze Dz. U. Nr 60 poz. 535 tekst jednolity z 5 lutego 2015 r. (Dz. U. poz. 233), Rozporządzenie Rady Unii Europejskiej z dnia 29 maja 2000r. w sprawie postępowania upadłościowego nr 1346/2000 (Dz. Urz. UE. L. Nr 160), Ustawa z dnia 15 czerwca 2007 r. o licencji syndyka (tj. 14 kwietnia 2014 Dz. U. 2014r. Poz. 776) Prawo spółdzielcze Dział XIII. Upadłość spółdzielni.

3 HISTORIA I PRZYSZŁOŚĆ Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 24 października 1934 prawo upadłościowe (tekst jednolity Dz. U. z 1991r. Nr 118 poz. 512 z późn. zm.) Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 24 października 1934 Prawo o postępowaniu układowym (Dz. U. Nr 93 poz. 863 z późn. zm.) USTAWA z dnia 9 kwietnia 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne

4 FUNKCJE WINDYKACYJNA PROFILAKTYCZNA WYCHOWAWCZA

5 ZASADY OPTYMALIZACJI Prawo upadłościowe ma stworzyć warunki by majątek niewypłacalnego dłużnika był wykorzystany do zaspokojenia wierzycieli w jak najwyższym stopniu Art. 2. [Zasada optymalizacji] Postępowanie uregulowane ustawą należy prowadzić tak, aby roszczenia wierzycieli mogły zostać zaspokojone w jak najwyższym stopniu, a jeśli racjonalne względy na to pozwolą - dotychczasowe przedsiębiorstwo dłużnika zostało zachowane. DOMINACJI GRUPOWEGO INTERESU WIERZYCIELI Nie jest równa pozycja upadłego i wierzycieli w postępowaniu albowiem upadły mimo, że jest uczestnikiem postępowania musi się poddać upadłości a jego prawa zostają ograniczone, w stopniu zależnym od sposobu prowadzenia postepowania upadłościowego art. 57 nakładający na upadłego obowiązek wskazania i wydania majątku, art. 75 utrata przez upadłego prawa zarządu w upadłości likwidacyjnej art. 44 wierzyciele na wstępnym zgromadzeniu wierzycieli mogą zadecydować o sposobie prowadzenia postępowania upadłościowego, składzie rady wierzycieli, zawarciu układu FORMALIZMU PROCESOWEGO Art. 28. [Zwrot z powodu braków formalnych] 1. Wniosek o ogłoszenie upadłości nieodpowiadający wymogom określonym w ustawie lub nienależycie opłacony zwraca się bez wezwania o uzupełnienie lub opłacenie wniosku, jeżeli został on zgłoszony przez wnioskodawcę reprezentowanego przez adwokata lub radcę prawnego. 2. W terminie tygodniowym od dnia doręczenia zarządzenia o zwrocie z przyczyn określonych w ust. 1 wniosek ponownie złożony, odpowiadający wymogom ustawowym i należycie opłacony, wywołuje skutek od daty pierwotnego wniesienia. Skutek taki nie występuje w razie kolejnego zwrotu z tej samej przyczyny. Art [Zwrot z powodu braków formalnych] Jeżeli zgłoszenia wierzytelności dokonuje przedsiębiorca lub wierzyciel reprezentowany przez pełnomocnika procesowego, którym jest adwokat lub radca prawny, zgłoszenie wierzytelności nieodpowiadające wymaganiom określonym w art. 239 i 240 lub zawierające inne braki uniemożliwiające nadanie zgłoszeniu biegu podlega zwrotowi bez wzywania do jego uzupełnienia.

6 ROZPORZĄDZALNOŚCI Materialnej przez wierzycieli w odniesieniu do dochodzonych roszczeń Formalnej w odniesieniu do wszczęcia postępowania wyłącznie na wniosek Art. 3. [Wszczęcie na wniosek] Postępowanie uregulowane ustawą może być wszczęte tylko na wniosek złożony przez podmioty określone w ustawie. KIEROWNICTWA SĘDZIOWSKIEGO Sąd upadłościowy Sędzia komisarz Art [Rola sędziego-komisarza w postępowaniu] 1. Sędzia-komisarz kieruje tokiem postępowania, sprawuje nadzór nad czynnościami syndyka, nadzorcy sądowego i zarządcy, oznacza czynności, których syndykowi, nadzorcy albo zarządcy nie wolno wykonywać bez jego zezwolenia lub bez zgody rady wierzycieli, jak również zwraca uwagę na popełnione przez nich uchybienia. 2. Sędzia-komisarz pełni ponadto inne czynności określone w ustawie. KONCENTRACJI PISEMNOŚCI DWUINSTANCYJNOŚCI Sprawy o roszczenia podlegające zaspokojeniu z masy upadłości rozstrzyga sąd upadłościowy Dominują w postępowaniu elementy pisemne np. Art. 30 ust. 3, art. 217 dają podstawę odbioru oświadczeń na piśmie Art. 33. [Zażalenia na postanowienie] 1. Zażalenie przysługuje na postanowienie sądu kończące postępowanie oraz w przypadkach określonych w ustawie. 2. Od postanowienia sądu drugiej instancji skarga kasacyjna nie przysługuje. 3. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia nie przysługuje. Art [Zażalenie na postanowienie] 1. Na postanowienia sądu upadłościowego i sędziego-komisarza zażalenie przysługuje w przypadkach wskazanych w ustawie. Zażalenia na postanowienia sędziego-komisarza rozpoznaje sąd upadłościowy jako sąd drugiej instancji. 2. Zażalenie wniesione przez wierzyciela doręcza się upadłemu, syndykowi, nadzorcy sądowemu albo zarządcy. 3. Zażalenie wniesione przez upadłego doręcza się syndykowi, nadzorcy sądowemu albo zarządcy oraz temu z wierzycieli, którego interesów dotyczy. 4. Nie doręcza się zażaleń na postanowienia dotyczące ogółu wierzycieli. Art.223. Skarga kasacyjna w postępowaniu upadłościowym przysługuje tylko w wypadkach przewidzianych w ustawie. Ta zaś przewiduje kasację w dwóch wypadkach: - sprawy umorzenia całości lub części zobowiązań upadłego niewykonanych w postępowaniu upadłościowym - art. 370 ust. 2 PrUpN), - sprawy pozbawienia prawa prowadzenia działalności gospodarczej i pełnienia niektórych funkcji - art. 373 ust. 1 PrUpN.

7 KONSTRUKCJA USTAWA PRAWO UPADŁOŚCIOWE I NAPRAWCZE SKŁADA SIĘ Z CZTERECH ZASADNICZYCH CZĘŚCI; pierwsza ogólna dotyczy postępowania upadłościowego druga dotyczy postępowania międzynarodowego,, trzecia dotyczy postępowań odrębnych czwarta postępowanie naprawcze, piąta przepisy karne, szósta zmiany w przepisach obowiązujących przepisy przejściowe i końcowe. ( Art [Sprawy w toku] W sprawach, w których ogłoszono upadłość przed dniem wejścia w życie ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe.art Ilekroć w przepisach odrębnych jest mowa o "postępowaniu upadłościowym", rozumie się przez to postępowanie upadłościowe obejmujące likwidację majątku upadłego.art Ilekroć w przepisach odrębnych jest mowa o "postępowaniu układowym", rozumie się przez to także postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu.)

8 PODSTAWOWY ZAKRES REGULACJI ART 1 ust. 1 PKT 1 PKT 2 PKT 3 PKT 4 PKT 5 zasady wspólnego dochodzenia roszczeń od niewypłacalnych dłużników przedsiębiorców zasady dochodzenia roszczeń od niewypłacalnych dłużników osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej Skutki ogłoszenia upadłości Zasady umarzania zobowiązań upadłego osoby fizycznej Zasady postępowania naprawczego Nowa regulacja uchyla

9 ZDOLNOŚĆ UPADŁOŚCIOWA ART. 5 Przedsiębiorca w rozumieniu KC, o ile ustawa nie stanowi inaczej, Ustawa w zakresie pojęcia przedsiębiorcy odsyła do kodeksu cywilnego art. 5 ust. 1 Art Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art , prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Art Do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych. SPÓLKA CYWILNA NIE POSIADA ZDOLNOŚCI UPADLOŚCIOWEJ sp. z o.o. z s.a. nie prowadzące działalności gospodarczej wspólnicy osobowych spółek handlowych ponoszący za zobowiązania spółki odpowiedzialność bez ograniczenia, III CZP 126/08 - uchwała SN - Izba Cywilna z dnia Utrata zdolności upadłościowej wspólnika spółki jawnej Wspólnik spółki jawnej traci zdolność upadłościową, w razie wystąpienia ze spółki), subsydiarność nie stanowi ograniczenia i po upadłości spółki nie trzeba tej zasady stosować- w wypadku ogłoszenia upadłości spółki osobowej wierzyciele uzyskują uprawnienie do żądania zapłaty bezpośrednio od wspólników, a w razie braku zapłaty mogą zgłosić wniosek o ogłoszenie upadłości - również w wypadku gdy innych długów poza długami spółki wspólnik nie ma (por. uzasadnienie wyr. z r., III CZP 41/04, OSNC 2005, Nr 7-8, poz. 129) WSPÓLNICY SPÓLKI PARNERSKIEJ

10 ZDOLNOŚC UPADŁOŚCIOWA OSÓB FIZYCZNYCH ART. 7, 8, 9, 1UST. 1 PKT. 1 LIT. b, zmarły przedsiębiorca do 1 roku od śmierci, - osoba fizyczna, która zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej, a faktycznie ją prowadziła, gdy od wykreślenia nie upłynął 1 rok - osoba fizyczna, która nie zgłosiła działalności, a faktycznie ją prowadziła, - osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, której niewypłacalność powstała wskutek wyjątkowych i niezależnych od niej okoliczności.

11 WYŁĄCZENIE UPADŁOŚCI ART. 6 1) Skarbu Państwa, 2) jednostek samorządu terytorialnego, 3) publicznych samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej, 4) instytucji i osób prawnych utworzonych w drodze ustawy, chyba że ustawa stanowi inaczej, (np. Porty Lotnicze, Giełda PW, spółki kolejowe w wyniku przekształceń PKP it. 5) osób fizycznych prowadzący gospodarstwo rolne, ale gdyby taki rolnik prowadził też inną działalność gospodarczą poza gospodarstwem rolnym to posiada zdolność upadłościową, 6) uczelni. (niezależnie czy mają charakter publiczny, czy prywatny) dodaje się 7) funduszy inwestycyjnych

12 PODSTAWY UPADŁOŚCI NIEWYPŁACALNOŚĆ ART. 10 NIE WYKONYWANIE WYMAGALNYCH ZOBOWIĄZAŃ PIENIĘŻNYCH ART. 11 UST. 1 NADMIERNE ZADŁUŻENIE ART. 11 UST. 2 ZAKRES PODMIOTOWY OBEJMUJE Dłużnika będącego osobą fizyczną ZAKRES PODMIOTOWY OBEJMUJE Dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną ZAKRES PODMIOTOWY OBEJMUJE WYŁĄCZNIE Dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną

13 PRZYCZYNY ODDALENIA WNIOSKU O OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI ZE WZGLĘDU NA OCHRONĘ INTERESU DŁUŻNIKA ART. 12 FAKULTATYWNA Sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika gdy kumulatywnie zachodzą przesłanki; a) opóźnienie w wykonaniu zobowiązań nie przekracza trzech miesięcy, (na dzień orzekania) b) suma nie wykonanych zobowiązań nie przekracza 10% wartości bilansowej przedsiębiorstwa, - nie można wartości bilansowej przyjmować w rozumieniu wartości księgowej wynikającej z ustawy o rachunkowości, bo tam jest jedyna legalna definicja wartości bilansowej, albowiem z uwagi np. na amortyzację i rozliczenia międzyokresowe, wartość majątku pozabilansowego ta wartość jest oderwana od rzeczywistości. c) zaprzestanie wykonywania zobowiązań nie ma charakteru trwałego, d) nie spowoduje to pokrzywdzenia wierzycieli. Oddalając wniosek na tej podstawie sąd może zezwolić na wszczęcie przez dłużnika postępowania naprawczego o ile nie ma przeszkód określonych w art. 492 ust. 2 BRAK MAJĄTKU NA POKRYCIE KOSZTÓW POSTĘPOWANIA ART. 13 UST. 1 OBLIGATORYJNA, chyba że dłużnik dokonał czynności bezskutecznych którymi wyzbył się majątku OBCIĄŻENIE MAJĄTKU ART. 13 UST. 2 FAKULTATYWNA ze względu nadmiernego obciążenia sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości w szczególności jeżeli zostanie stwierdzone, że majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem skarbowy, rejestrowym, hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, chyba że zostanie uprawdopodobnione że obciążenia są bezskuteczne albo zostały dokonane w celu pokrzywdzenia wierzycieli Oddalając wniosek o ogłoszenie upadłości, sąd ustala, czy materiał zgromadzony w sprawie daje podstawę do rozwiązania podmiotu wpisanego do Krajowego Rejestru Sądowego bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego.

14 ETAPY POSTĘPOWANIA POSTĘPOWANIE W PRZEDMIOCIE OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI POD SYGN. GU WŁAŚCIWE POSTĘPOWANIE UPADŁOŚCIOWE POD SYGN. Gup MOŻE BYĆ PROWADZONE NA JEDEN Z E SPOSÓBÓW zmiany sposobu prowadzenia postępowania mogą być dokonywane w toku przez sąd upadłościowy jeżeli podstawy ujawnią się w toku postępowania, z tym że środek zaskarżenia na takie postanowieni przysługuje jedynie w przypadku zmiany na upadłość likwidacyjną POSTĘPOWANIE OBEJMUJĄCE LIKWIDACJĘ MAJĄTKU UPADŁEGO ogłasza się jedynie gdy brak jest podstaw do ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu, bądź gdy dłużnik jest nierzetelny i nie ma pewności, że układ będzie wykonany POSTĘPOWANIE Z MOŻLIWOŚCIĄ ZAWARCIA UKŁADU przewidziane jest dla rzetelnych i uczciwych dłużników i ogłasza się je gdy zostanie uprawdopodobnione, że wierzyciele zostaną zaspokojeni w wyższym stopniu niż przez likwidację majątku upadłego dłużnika. Z uwagi na możliwość zachowania przedsiębiorstwa dłużnika postępowanie to ma charakter priorytetowy

15 PRZEBIEG POSTEPOWANIA W PRZEDMIOCIE OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI Rozpoznanie wniosku o ogłoszeniu upadłości odbywa się na posiedzeniu niejawny jednakże może być wyznaczona rozprawa. Na posiedzeniu niejawnym może być.przeprowadzone postępowanie dowodowe. wysłuchanie dłużnika może być zastąpione oświadczeniem dłużnika na piśmie z podpisami notarialnie poświadczonymi., możliwe jest przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego, jedynym środkiem zaskarżenia w tym postępowaniu jest zażalenie w przypadkach określonych w ustawie oraz na kończące. Brak kasacji, możliwość obciążenia wierzyciela kosztami postępowania w przypadku złożenia wniosku w złej wierze, odpowiednie stosowanie do spraw nie uregulowanych w ustawie k.p.c cz. I. Wniosek o ogłoszenie upadłości jego forma i treść jest różna ze względu na to czy składa go dłużnik czy też wierzyciel. Złożenie wniosku we właściwym terminie jest obowiązkiem obciążającym dłużnika i jego reprezentantów (art. 20 i 21) w terminie do dwóch tygodni od pojawienia się podstaw do niewypłacalności co zagrożone jest sankcją orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej i pełnienia funkcji członka rady nadzorczej reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji stowarzyszeniu (art. 373) a także odpowiedzialnością odszkodowawczą.

16 PODMIOTY SKŁADAJĄCE WNIOSEK WIERZYCIEL Nie ma obowiązku, a jedynie uprawnienie. Powinien jedynie uprawdopodobnić, a nie udowodnić wierzytelność SN w post. z r. (V CKN 111/01, Legalis), gdzie wręcz stwierdzono, iż sąd nie ma podstaw do badania istnienia po stronie wnioskodawcy wierzytelności przysługującemu wobec uczestnika postępowania, bowiem przepisy upoważniają sąd wyłącznie do ustalenia, czy wierzyciel uprawdopodobnił swoją wierzytelność DŁUŻNIK, na którym ciąży ustawowy obowiązek, jak również 1) w stosunku do spółki jawnej, spółki partnerskiej, spółki komandytowej oraz spółki komandytowo-akcyjnej - każdy ze wspólników odpowiadających bez ograniczenia za zobowiązania spółki; 2) w stosunku do osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - każdy, kto ma prawo je reprezentować sam lub łącznie z innymi osobami; 3) w stosunku do przedsiębiorstwa państwowego - także organ założycielski; 4) w stosunku do jednoosobowej spółki Skarbu Państwa - także minister właściwy do spraw Skarbu Państwa; 5) w stosunku do osoby prawnej, spółki jawnej, spółki partnerskiej oraz spółki komandytowej i komandytowo-akcyjnej, będących w stanie likwidacji - każdy z likwidatorów; 6) w stosunku do osoby prawnej wpisanej do Krajowego Rejestru Sądowego - kurator ustanowiony na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. z 2007 r. Nr 168, poz. 1186, z późn. zm.); 7) w stosunku do dłużnika, któremu została udzielona pomoc publiczna o wartości przekraczającej euro - organ udzielający pomocy. Prokurent nie ma obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości a jedynie uprawnienie Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 15 marca 2013 r. V CSK 177/12Teza I.Surowe konsekwencje niezgłoszenia we właściwym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, wynikające z art. 373 ustawy z r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1112), dotyczą wyłącznie osób zobowiązanych do zgłoszenia takiego wniosku. Wobec prokurentów, którym doktryna prawa przypisuje możliwość takiego działania, nie mogą zostać orzeczone zakazy określone we wskazanym przepisie. opubl. MoP 2013/7/388. II.Prokurent spółki jawnej jest uprawniony, a nie zobowiązany do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki i nie dotyczą go konsekwencje, o jakich mowa w art. 373 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 176, poz ze zm.). opubl. OSNC 2013/11/131; Biuletyn SN 2013/7. OSNC 2013 nr 11, poz. 131, str. 54, MoP 2013 nr 7, str. 338, Biul. SN 2013 nr 7, Legalis, Biuletyn SN - IC 2013 nr 10 Prawo upadłościowe i naprawcze, Art. 373 Numer

17 Wymogi wniosku o upadłość Dla wszystkich wskazanie imienia i nazwiska dłużnika, nazwy lub firmy, miejsca zamieszkania reprezentantów, w przypadku spółek osobowych imiona i nazwiska oraz adresy zamieszkania wspólników odpowiadających bez ograniczenia za zobowiązania, oznaczenie miejsca gdzie znajduje się przedsiębiorstwo lub majątek dłużnika, wskazanie okoliczności uzasadniających wniosek i ich uprawdopodobnienie, żądanie wniosku, informację czy dłużnik jest uczestnikiem systemu płatności lub rozrachunku papierów wartościowych, informacji czy dłużnik jest spółką publiczną. jeżeli dłużnikiem jest przedsiębiorca wpisany do właściwego rejestru, do wniosku należy dołączyć zaświadczenie albo oświadczenie o wpisie do rejestru zawierające oznaczenie jego firmy lub nazwy, formy prawnej, siedziby oraz numeru we właściwym rejestrze. oświadczenie, o którym mowa w pkt 7 powyżej, składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: "Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.". Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Dla dłużnika Żądanie upadłości likwidacyjnej albo układowej, a przy układowej; propozycje układowe, propozycje finansowania układu, rachunek przepływów pieniężnych

18 ZAŁĄCZNIKI DO WNIOSKU O UPADŁOŚĆ aktualny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników, aktualny tj. na dzień nie później niż 30 dni przed złożeniem wniosku o upadłość bilans sporządzony dla celów tego postepowania, spis wierzycieli najlepiej sporządzony w formie tabeli gdzie ; oznaczenie wierzyciela, adres, wysokość wierzytelności, terminy zapłaty, lista zabezpieczeń wierzycieli na majątku dłużnika z datami ustanowienia, postanow. SN III CZP 46/05 LEX nr Dłużnik we wniosku o ogłoszenie upadłości powinien podać, że wierzyciele nie dokonali zabezpieczeń wierzytelności na jego majątku. oświadczenie o spłatach wierzytelności lub innych długów dokonanych w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku o upadłość, spis podmiotów zobowiązanych wobec dłużnika podobnie sporządzony jak spis wierzycieli, wykaz tytułów egzekucyjnych i wykonawczych wydanych przeciwko dłużnikowi, informacja o postępowaniach dotyczących ustanowienia na majątku dłużnika hipotek, zastawów, oraz innych obciążeń podlegających ujawnieniu w księdze wieczystej i innych rejestrach, jak również o prowadzeniu innych postępowań sądowych lub administracyjnych dotyczących majątku dłużnika miejsce zamieszkania i adresy reprezentantów spółki lub osoby prawnej, oświadczenie dłużnika na piśmie co do prawdziwości danych zawartych we wniosku o ogłoszenie upadłości. DOWÓD UISZCZENIA OPŁATY 1000,- ZŁ WYROK TK Z R. SYGN. AKT P 11/10

19 SKUTKI BRAKÓW FORMALNYCH I BRAKU OPŁATY WNIESIONEGO PRZEZ RADCA PRAWNY LUB ADWOKAT ART. 28 UST. 1 ZWROT WNIOSKU BEZ WEZWANIA DO UZUPEŁNIENIA BRAKÓW ZARZĄDZENIEM. W TERMINIE 7 DNI OD DORĘCZENIA ZARZĄDZENIA O ZWROCIE MOŻNA WNIEŚC PONOWNIE NALEŻYCIE UZUPEŁNIONY I OPŁACONY, WYWOŁA SKUTEK OD PIERWOTNEGO WNISIENIA PODMIOT NIE BĘDĄCY RADCĄ PRAWNYM LUB ADWOKATEM SĄD MUSI WEZWAĆ W TRYBIE ART. 130 K.P.C W ZW. Z ART.35 PUN DO UZUPEŁNIENIA BRAKÓW POD RYGOREM ZWROTU

20 POSTĘPOWANIE ZABEZPIECZAJĄCE OBLIGATORYJNE WNIOSEK SKŁADA DŁUŻNIK W szczególności sąd upadłościowy dokonuje zabezpieczenia majątku dłużnika może wyznaczyć tymczasowego nadzorcę sądowego, do które zastosowanie powinny mieć odpowiednio przepisy o nadzorcy sądowym. Celem tego postępowania jest zabezpieczenie majątku przed wszczęciem właściwego postępowania upadłościowego aby zagwarantować wierzycielom zaspokojenie w jak najwyższym stopniu. Możliwe jest również stosowania innych sposobów zabezpieczeń jak chociażby poprzez zawieszenie egzekucji wierzytelności objętych z mocy prawa układem prowadzonych przeciwko dłużnikowi jeżeli egzekucja mogłaby uniemożliwić lub utrudnić wykonanie układu lub uchylenie zajęć rachunków bankowych. Nie można w/w zastosować w przypadku roszczeń alimentacyjnych, rent za wywołane choroby, kalectwo śmierć oraz należności za pracę, zabezpieczonych rzeczowo. Najsurowszy środkiem zabezpieczającym jest ustanowienie zarządu przymusowego jeżeli zachodzi obawa, że dłużnik będzie ukrywał swój majątek lub w inny sposób działał na szkodę wierzycieli. Zabezpieczenia w postaci nadzorcy tymczasowego albo zarządu przymusowego upadają z chwilą objęcia majątku przez syndyka, zarządcę lub nadzorcę sądowego inne z dniem ogłoszenia upadłości. FAKULTATYWNE WNIOSEK SKŁADA WIERZYCIEL MUSI BYĆ KONKRETNE ŻADANIE O ZABEZPIECZENIE I WSKAZANY SPOSÓB ZABEPIECZNIA NA POSTANOWIENIE O ZABEZPIECZENIE PRZYSŁUGUJE ZAŻALENIE A NIE NA ODDALENIE WNIOSKU O ZABEZPIECZENIE, MOŻE BYĆ ZMIENIONE

21 WSTĘPNE ZGROMADZENIE WIERZYCIELI PRZESŁANKI ZWOŁANIA a) zawarcie układu przed ogłoszeniem upadłości, podjęcie uchwały co do sposobu prowadzenia postępowania upadłościowego, dokonanie wyboru rady wierzycieli, wyrażenia opinii co do wyboru syndyka, zarządcy lub zarządcy, b)suma spornych wierzytelności nie może przekroczyć 15 %, c) nie może być związane z nadmiernymi kosztami. PRZEBIEG sąd wydaje najpierw postanowienie w składzie 3 osobowym o zwołaniu wstępnego zgromadzenia i zwołuje przez obwieszczenie w budynku Sądu i w dzienniku o zasięgu lokalnym co najmniej na dwa tygodnie przed odbyciem zgromadzenia, przebieg zgromadzenia wymagane kworum co najmniej połowa wierzycieli posiadająca ¾ ogólnej sumy wierzytelności dla zawarcia układu natomiast dla innych uchwał zgodnie z art. 199 bez względu na liczbę obecnych większością głosów wierzycieli mających przynajmniej piątą część ogólnej sumy wierzytelności, przewodniczy sędzia, który wcześniej musi być wyznaczony ze składu trójkowego sądu właściwego do ogłoszenia upadłości,, projekt spisu wierzytelności sporządza dłużnik, tymczasowy nadzorca sądowy lub zarządca przymusowy (art. 245 ) pod nadzorem sędziego, sędzia ten spis zatwierdza przedmiotem może być podjęcie uchwał co do: dalszego sposobu prowadzenia postępowania upadłościowego, wybór rady wierzycieli, opinia co do osób syndyka, zarządcy, nadzorcy sądowego, zawarcie układu (propozycje art. 270 uzasadnienie art. 280), kategorie wierzycieli nie objętych układem (art. 272, 273), kategorie interesów art. 278, głosowanie nad układem art. 285 większość osobowa w każdej z grup wierzycieli > 50 % i kapitałowa > lub = 2/3 sumy wierzytelności, możliwe jest zawarcie układu przy nie uzyskaniu większości na co najmniej jednej z list jeżeli sędzia komisarz postanowieniem stwierdzi jego zawarcie

22 OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI 1. Uwzględniając wniosek o ogłoszenie upadłości, sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości, w którym: 1) wymienia imię i nazwisko, nazwę albo firmę, miejsce zamieszkania albo siedzibę upadłego dłużnika (upadłego); 2) określa sposób prowadzenia postępowania; 3) określa, czy i w jakim zakresie upadły będzie sprawował zarząd swoim majątkiem, jeżeli postępowanie będzie prowadzone z możliwością zawarcia układu; 4) wzywa wierzycieli upadłego do zgłoszenia wierzytelności w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż miesiąc i nie dłuższym niż trzy miesiące; 5) wzywa osoby, którym przysługują prawa oraz prawa i roszczenia osobiste ciążące na nieruchomości należącej do upadłego, jeżeli nie zostały ujawnione przez wpis w księdze wieczystej, do ich zgłoszenia w wyznaczonym terminie nie krótszym niż miesiąc i nie dłuższym niż trzy miesiące, pod rygorem utraty prawa powoływania się na nie w postępowaniu upadłościowym; 6) wyznacza sędziego-komisarza oraz syndyka albo nadzorcę sądowego, albo zarządcę; 7) 9) oznacza godzinę wydania postanowienia, jeżeli upadły jest uczestnikiem podlegającego prawu polskiemu lub prawu innego państwa członkowskiego systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych w rozumieniu ustawy, o której mowa w art. 22 ust. 1 pkt 4, lub niebędącym uczestnikiem podmiotem prowadzącym system interoperacyjny w rozumieniu tej ustawy. 2. Postanowienie o ogłoszeniu upadłości jest skuteczne i wykonalne z dniem jego wydania, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej Postanowienie o ogłoszeniu upadłości jest natychmiast skuteczne i wykonalne, mimo iż nie jest prawomocne i może być zaskarżone i w dalszym biegu sprawy nawet uchylone. Skutki ogłoszenia upadłości ustaną dopiero z chwilą prawomocnego oddalenia lub odrzucenia wniosku o ogłoszenie upadłości (art. 371 PrUpN)

23 POSTANOWIENIE O UPADŁOŚCI OBWIESZCZA SIĘ PUBLIKACJA W MONITORZE SĄDOWYM I GOSPODARCZYM DZIENNIKU O ZASIĘGU LOKALNYM DORĘCZA SIĘ SYNDYKOWI, NADZORCY SĄDOWEMU, ZARZĄDCY DŁUŻNIKOWI I WIERZYCIOLOWI KTÓRY SKŁADAŁ WNIOSEK O UPADŁOŚĆ ZASKARŻENIE O UPADŁOŚCI ZAŻALENIEM TYLKO DŁUŻNIK ODDALENIE UPADŁOŚCI ZAŻALENIEM TYLKO WNIOSKODAWCA Przepis ust. 1 art. 54 nie reguluje szczegółowych kwestii związanych z wniesieniem zażalenia na postanowienie w przedmiocie ogłoszenia upadłości, na podstawie art KPC (art. 35 PrUpN) termin do wniesienia zażalenia wynosi tydzień i liczy się od dnia doręczenia odpisu postanowienia o ogłoszeniu upadłości (tak też uchw. SN z r., III CZP 38/03, OSNC 2004, Nr 9, poz. 134).

24 SKUTKI OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI ROZPOCZYNAJĄ SIĘ Z POCZĄTKIEM DNIA W KTÓRYM OGŁOSZONO UPADŁOŚĆ Wyrok Sądu Okręgowego z dnia 13 września 2011 r.vi Ga 9/10 SKUTKI CO DO OSOBY UPADŁEGO Zależą od tego czy upadłość obejmuje likwidację majątku upadłego czy też jest ogłoszona z możliwością zawarcia układu. W przypadku upadłości likwidacyjnej upadły obowiązany jest ; wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek, wskazać i wydać syndykowi wszystkie dokumenty dotyczące jego działalności, majątku oraz rozliczeń, księgi podatkowe i korespondencję, złożyć sędziemu komisarzowi oświadczenie pisemne o wykonaniu w/w obowiązków, udzielać syndykowi i sędziemu komisarzowi wszelkich wyjaśnień dotyczących swojego majątku, sędzia komisarz może nałożyć na upadłego osobę fizyczną ( to samo dotyczy członków organu zarządzającego upadłego) nie opuszczać terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez jego zezwolenia. w przypadku nie wykonania w/w obowiązków sędzia komisarz może nałożyć na upadłego środki przymusu określone w KPC dla egzekucji świadczeń niepieniężnych w przypadku upadłości z możliwością układu zakres obowiązków upadłego zależy od tego czy pozbawiono go zarządu czy nie; gdy nie pozbawiono upadłego zarządu własnego nad przedsiębiorstwem to obowiązany jest on do udzielania wyjaśnień sędziemu komisarzowi oraz nadzorcy sądowemu, a także do umożliwienia nadzorcy sądowemu zapoznania się z przedsiębiorstwem upadłego i jego księgami rachunkowymi, w przypadku gdy pozbawiono go zarządu własnego upadły obowiązany jest; wskazać i wydać zarządcy cały swój majątek, wskazać i wydać zarządcy wszystkie dokumenty dotyczące jego działalności, majątku oraz rozliczeń, księgi podatkowe i korespondencję, złożyć sędziemu komisarzowi oświadczenie pisemne o wykonaniu w/w obowiązków, udzielać syndykowi i sędziemu komisarzowi wszelkich wyjaśnień dotyczących swojego majątku, nie opuszczać terytorium Rzeczypospolitej Polskiej gdy sędzia komisarz nałoży na niego obowiązek zakaz jego opuszczania bez zezwolenia. Firma Po ogłoszeniu upadłości przedsiębiorca występuje w obrocie pod dotychczasową firmą z dodaniem oznaczenia "w upadłości likwidacyjnej" albo "w upadłości układowej".

25 Skutki ogłoszenia upadłości co do majątku upadłego Masa upadłości Majątek upadłego staje się masą upadłości z dniem ogłoszenia upadłości Masa upadłości występuje niezależnie od sposobu prowadzenia postępowania i służyć ma zaspokojeniu wierzycieli. Środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym upadłego należą do masy upadłości i nie można wykonywać wydanych przed datą ogłoszenia upadłości dyspozycji obciążenia i przelewu (tak; Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 11 maja 2012 r. II CSK 471/11 Z dniem ogłoszenia upadłości likwidacyjnej wykonanie wydanych przed tą datą przez upadłego dyspozycji co do środków zgromadzonych na jego rachunku i obciążenie tego rachunku w celu zrealizowania poleceń przelewu jest niedopuszczalne. Wierzytelność o wypłatę środków zgromadzonych na rachunku wchodzi bowiem do masy upadłości, którą zarządza syndyk. Długi nie wchodzą do masy upadłości - Tak Postanowienie z dnia 20 maja 2009 r. Sąd Najwyższy I CZ 22/09 "1. Przysługuje zażalenie do Sądu Najwyższego na postanowienie o odrzuceniu skargi wniesionej na orzeczenie referendarza w przedmiocie wpisu w księdze wieczystej. 2. Czynności w postaci oświadczenia o wyrażeniu zgody na zmianę wierzyciela (przeniesienie hipoteki związane ze zbyciem wierzytelności bankowej) dokonuje właściciel nieruchomości; czynność ta nie dotyczy masy upadłości, lecz długów nie wchodzących do masy upadłości. Jeśli więc do wpisu zmiany wierzyciela wymagana jest zgoda właściciela nieruchomości, który zgody tej nie udzielił, to nie sposób odmówić mu legitymacji do wniesienia skargi na orzeczenie referendarza sądowego, który dokonał wpisu zmiany wierzyciela." LEX nr Masę upadłości stanowi majątek należący do upadłego należący do niego w dniu ogłoszenia upadłości jak i nabyty przez niego w toku postępowania upadłościowego z zastrzeżeniem elementów, które nie wchodzą do masy na podstawie art Nie wchodzi do masy z mocy prawa mienie wyłączone z egzekucji na podstawie kpc art wynagrodzenie za pracę w części nie podlegającej zajęciu, 3) kwota uzyskana z tytułu realizacji zastawu rejestrowego lub hipoteki, jeżeli upadły pełnił funkcję administratora zastawu lub hipoteki, w części przypadającej zgodnie z umową powołującą administratora pozostałym wierzycielom.- ten zapis wejdzie w życie z dniem 20 lutego 2011 r. 4) mienie wyłączone z uchwałą zgromadzenia wierzycieli, 5) mienie funduszu świadczeń socjalnych omówić art. 64 i związane z nim praktyczne aspekty. 6) mienie objęte postępowaniem sądowym lub administracyjnym jeżeli syndyk, nadzorca sądowy albo zarządca odmówili wstąpienia do postępowania. 7) Jeżeli upadłym jest uczestnik systemu płatności lub rozrachunków pieniężnych to do masy nie wchodzą: środki pieniężne i papiery wartościowe zgromadzone i zapisane na rachunku rozliczeniowym jeżeli nie były zabezpieczone, ani nie były przedmiotem zabezpieczenia, papiery wartościowe zapisane na rachunku rozliczeniowym upadłego jeżeli były przedmiotem kredytu uzyskanego w ramach systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych, inne aktywa niezbędne do wykonania zobowiązań upadłego wynikających z uczestnictwa w systemie powstałych przed ogłoszeniem upadłości.

26 Ustalenie składników masy upadłości Następuje przez syndyka, nadzorcę sądowego zarządcę albo upadłego pod nadzorem nadzorcy sądowego. Podstawą ustalenia masy upadłości są wpisy w księgach upadłego oraz dokumenty bezsporne. W razie wątpliwości osoba ustalająca stan masy powinna zwrócić się do sędziego-komisarza o przeprowadzenie postępowania dowodowego na podstawie art Ustalenie masy następuje poprzez spis inwentarza, a wraz z nim dokonuje się jego oszacowania. Do oszacowania nie jest wymagane powołanie biegłego. W przypadku nieruchomości wydaje się to jednak celowe. Gdy w skład masy wchodzi przedsiębiorstwo art sędzia komisarz powinien wyznaczyć biegłego do sporządzenia opisu i oszacowania przedsiębiorstwa i jego zorganizowanej części. Istnieje domniemanie prawne, że rzeczy znajdujące się w posiadaniu upadłego w dniu ogłoszenia upadłości wchodzą do masy upadłości. W razie wątpliwości należy rzecz włączyć do masy upadłości albowiem osoba mająca w tym interes może domagać się wyłączenia z masy upadłości. W razie zbycia mienia podlegającego wyłączeniu skutki zależą od tego kto dokonał zbycia; i tak gdy zbycia dokonał upadły świadczenie otrzymane wydaje się tylko jeżeli jest wyodrębnione w masie, syndyk, zarządca świadczenie wzajemne wydaje się bez względu na to czy jest wyodrębnione.

27 Wyłączenia z masy Te składniki mienia, które nie należą do upadłego podlegają wyłączeniu z masy upadłości. W przypadku przewłaszczenia na zabezpieczenie nie stosuje się przepisów o wyłączeniu, a odpowiednio przepisy dotyczące zastawu i wierzytelności zabezpieczonej zastawem. Wyłączenie dokonywane jest na wniosek, w którym należy podać żądanie wydania mienia lub świadczenia wzajemnego, a ponadto wszelkie twierdzenia, zarzuty i dowody pod rygorem utraty prawa do powoływania się na nie w toku dalszego postępowania, chyba że powołanie we wniosku było niemożliwe. Wniosek rozpoznaje sędzia komisarz w terminie do 1 miesiąca od jego wpływu. Postanowienie o wyłączeniu podlega obwieszczeniu. Zażalenie można wnieść tylko na postanowienie w którym wyłącza się z masy upadłości. Zażalenie składa upadły lub wierzyciele postanow.sn V CNP 82/05 LEX nr Orzeczenie sądu upadłościowego oddalającego zażalenie na postanowienie sędziego komisarza rozstrzygającego o wyłączeniu składników mienia z masy upadłości spełnia wymagania przewidziane w art k.p.c. Art Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia przysługuje od prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, gdy przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego orzeczenia w drodze przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe. 2. W wyjątkowych wypadkach, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, skarga przysługuje także od prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie wydanego przez sąd pierwszej lub drugiej instancji, jeżeli strony nie skorzystały z przysługujących im środków prawnych, chyba że jest możliwa zmiana lub uchylenie orzeczenia w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych. 3. Od orzeczeń sądu drugiej instancji, od których wniesiono skargę kasacyjną, oraz od orzeczeń Sądu Najwyższego skarga nie przysługuje. W takich wypadkach orzeczenie Sądu Najwyższego traktuje się jak orzeczenie wydane w postępowaniu wywołanym wniesieniem skargi. W przypadku odmowy wyłączenia zażalenie nie przysługuje W przypadku odmowy wyłączenia co następuje w formie oddalenia wniosku wnioskodawca może złożyć powództwo o wyłączenie danego składnika z masy upadłości. Powództwo należy wnieść do sądu upadłościowego w terminie miesiąca od otrzymania postanowienia o oddaleniu wniosku. W pozwie wskazać można jedynie twierdzenia dowody i zarzuty zawarte wcześniej we wniosku. Tylko gdy się wykaże iż nie było możliwe powołanie ich wcześniej, nowe dowody i twierdzenia mogą być powołane w pozwie, ale w tym przypadku powód może zostać obciążony kosztami procesu. Powództwo to może być zabezpieczone poprzez zakaz zbywania lub obciążania mienia objętego pozwem. Sąd upadłościowy jest właściwy niezależnie od wartości przedmiotu sporu. Postępowania procesowe ma charakter odrębnego postępowania w toku postępowania upadłościowego. Stosować należy przepisy o procesie. Termin nie podlega przywróceniu ma charakter terminu prawa materialnego.

28 Czynności upadłego dotyczące mienia wchodzącego w skład masy upadłości Upadłość likwidacyjna Art. 75 upadły z mocy prawa traci prawo ; zarządu, korzystania oraz rozporządzania mieniem wchodzącym w skład masy upadłości. W przypadku gdy upadły lub osoby mu bliskie mieszkali w dniu ogłoszenia upadłości w mieszkaniu które weszło do masy upadłości, to sędzia komisarz określa zakres i czas korzystania z mieszkaniu. III CZP 24/09 uchwała SN OSNC 2010/1/14... Postanowienie sędziego-komisarza, wydane na podstawie art. 75 ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535 ze zm.), nie stanowi tytułu egzekucyjnego w zakresie obowiązku opróżnienia i wydania przez upadłego lub osoby mu bliskie mieszkania, w którym zamieszkiwali w chwili ogłoszenia upadłości, znajdującego się w lokalu lub budynku wchodzącym w skład masy upadłości. Upadłość układowa Art. 76 sąd ustanawia zarządcę lub zarząd własny upadłego co do całości lub części majątku jeżeli upadły daje rękojmię należytego wykonania a upadłość powstała w skutek wyjątkowych i niezależnych okoliczności. Zarząd własny jest sprawowany pod nadzorem nadzorcy sądowego. W takim przypadku upadły dokonuje czynności w zakresie zwykłego zarządu do czynności przekraczających konieczna jest zgoda nadzorcy sądowego. Uchylenie zarządu upadłego gdy: nieumyślnie naruszył prawo w zakresie sprawowania zarządu, nie daje gwarancji wykonania układu poprzez sposób sprawowania zarządu. Co do zasady czynności prawne upadłego dotyczące mienia wchodzącego w skład masy, wobec których upadły utracił prawo zarządu są nieważne z mocy prawa. Brak zgody nadzorcy sądowego na czynność upadłego przekraczającą zakres zwykłego zarządu bezskuteczność czynności wobec masy upadłości art. 84 tak Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie - I Wydział Cywilny z dnia 16 października 2012 r. I ACa 928/12 Zgodnie z przepisem art. 76 ust. 3 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535 ze zm.) na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu upadły sprawujący zarząd własny jest zobowiązany uzyskać zgodę nadzorcy sądowego. Nieuzyskanie takiej zgody powoduje, zgodnie z przepisem art. 84 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, bezskuteczność zawartej umowy wobec masy upadłości.

29 Zakaz obciążanie masy upadłości zakaz wpisów do kw - prawem zastawu (każdego rodzaju), hipoteką po ogłoszeniu w celu zabezpieczenia wierzytelności powstałej przed ogłoszeniem upadłości. Nie można dokonywać wpisów po upadłości także gdy wniosek został złożony w ciągu sześciu miesięcy przed ogłoszeniem upadłości Art. 81 i 82 Należy dopuścić wpisy, które są np. następstwem przelewu wierzytelności zabezpieczonej albowiem nie powstaje nowe obciążenie a mamy do czynienia jedynie z jego podmiotowym przekształceniem możliwe jest też przedmiotowa zmiana, np. zmniejszenie wartości, nie jest możliwe zwiększenie postanow. SN III CSK 356/06 LEX nr Wpisanie hipoteki łącznej, powstałej z mocy prawa na skutek podziału obciążonej nieruchomości, do nowej księgi wieczystej założonej dla części obciążonej nieruchomości nie jest "dokonaniem wpisu dotyczącego składnika masy upadłości w celu zabezpieczenia wierzytelności", o którym mowa w art. 81 ust. 1 p.u.n., ponieważ zabezpieczenie tej wierzytelności przez wpis hipoteki następuje już wcześniej, przed ogłoszeniem upadłości. Ujawnienie hipoteki łącznej nie stanowi zmiany hipoteki istniejącej dotychczas, lecz jedynie jej przekształcenie, polegające na prawnym przystosowaniu dokonanego już zabezpieczenia do sytuacji, jaka powstała na skutek podziału nieruchomości obciążonej postanow. SN V CSK 322/06 Biul.SN 2007/5/10 Postanowienie sędziego-komisarza stwierdzające niedopuszczalność wpisu hipoteki dokonanego z naruszeniem przepisów art. 81 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535 ze zm.) - (art. 82 Prawa upadłościowego i naprawczego) - wiąże sąd wieczystoksięgowy oraz sąd drugiej instancji rozpoznający apelację od wpisu o wykreślenie hipoteki. Zgodność wykreślenia hipoteki z prawem, która nie mogła być przedmiotem badania przy wykreśleniu hipoteki, może być przedmiotem powództwa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece - Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz ze zm.) postanow. SN III CK 107/05 LEX nr Po wpisie hipoteki przez referendarza sądowego skarga na orzeczenie referendarza w sprawie wpisu nie powoduje utraty mocy prawnej samego wpisu. Dopiero Sąd rozpatrujący skargę może zmienić zaskarżony wpis przez jego wykreślenie i dokonanie nowego wpisu. 2. Jeżeli hipoteka została wpisana do księgi wieczystej przed ogłoszeniem upadłości, przepis art. 81 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze nie może być podstawą odmowy wpisu hipoteki już chociażby z tej racji, że wpis jest dokonany, a co więcej - brak także podstaw do jego wykreślenia.

30 SKUTKI OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI CO DO ZOBOWIĄZAŃ UPADŁEGO Zasady ogólne Nieważne są postanowienia umowy zastrzegające na wypadek ogłoszenia upadłości zmianę lub rozwiązanie stosunku prawnego, którego stroną jest upadły. W doktrynie dopuszcza się zawieranie umów z klauzulami przedpola upadłości. Adamus R. artykuł Pr.Bankowe 2004/3/43 Skutki upadłości i postępowania naprawczego dla wybranych umów bankowych. Teza 1 Klauzule zastrzegające pewne skutki dla umowy w związku ze zdarzeniami na przedpolu upadłości są w zasadzie dopuszczalne. Nie wyklucza to jednak możliwości podważenia tego typu klauzuli, jeżeli w okolicznościach konkretnej sprawy można by stwierdzić, iż zmierza ona do obejścia przepisu art. 83 pr. upadł. i naprawczego. Bezskuteczne w stosunku do masy upadłości, są postanowienie umowy, której stroną jest upadły, uniemożliwiające albo utrudniające osiągnięcie celu postępowania upadłościowego Umowa przeniesienia własności rzeczy, wierzytelności lub innego prawa zawarta w celu zabezpieczenia wierzytelności jest skuteczna wobec masy upadłości, jeżeli została zawarta w formie pisemnej z datą pewną. Umowy ramowe dotyczące terminowych operacji finansowych odrębnie uregulowane w art. 85. Skutki odrębne przy ogłoszeniu upadłości spółdzielni mieszkaniowych art. 86.

31 Skutki co do zobowiązań przy up. układowej 1) zakaz spełniania świadczeń, które objęte są układem z mocy prawa 2) w czasie trwania postępowania aż do jego umorzenia lub zakończenia albo zmiany postanowienia o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu na postanowienie o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego, potrącenie wzajemnych wierzytelności między upadłym i wierzycielem nie jest dopuszczalne, jeżeli wierzyciel: - stał się dłużnikiem upadłego po ogłoszeniu upadłości; - będąc dłużnikiem upadłego, stał się po ogłoszeniu upadłości jego wierzycielem przez nabycie wierzytelności w drodze przelewu lub indosu wierzytelności powstałej przed ogłoszeniem upadłości chyba, że odpowiadał osobiście już przed ogłoszeniem upadłości i nabył wierzytelność na skutek zapłaty. 3) ograniczone uprawnienia wierzyciela który jest wynajmującym, wydzierżawiającym albowiem nie może bez zgody rady wierzycieli wypowiedzieć umowy lokalu lub nieruchomości, w których prowadzone jest przedsiębiorstwo upadłego. 4) Leasing, ubezpieczenie majątkowe, rachunek bankowy, poręczenia, gwarancje, akredytywy i dotyczące licencji analogicznie jak w pkt. 3.

32 Skutki ogólne co do zobowiązań przy up. likwidacyjnej 1. natychmiastowa wymagalność zobowiązań pieniężnych upadłego na dzień ogłoszenia upadł. 2. konwersja niepieniężnych w pieniężne i wymagalność, 3. odsetki z masy można zaspokajać jedynie do dnia upadłości, z wyjątkiem zabezpieczonych rzeczowo, które są zaspokajane z przedmiotu zabezpieczenia, 4. Potrącenie po ogłoszeniu upadłości dopuszczalne jedynie gdy obie wierzytelności istniały w dniu upadłości, Potrącenie nie jest dopuszczalne, jeżeli dłużnik upadłego nabył wierzytelność w drodze przelewu lub indosu po ogłoszeniu upadłości albo nabył ją w ciągu ostatniego roku przed dniem ogłoszenia upadłości, wiedząc o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości, chyba, że odpowiadał osobiście już przed ogłoszeniem upadłości i nabył wierzytelność na skutek zapłaty. II CSK 424/07 wyrok SN OSNC-ZD 2008/4/ Oświadczenie o potrąceniu złożone w ciągu roku przed dniem ogłoszenia upadłości przez dłużnika upadłego, który w tym okresie nabył w drodze przelewu lub indosu wierzytelność, wiedząc o podstawie upadłości, powoduje umorzenie wierzytelności (art. 94 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze, Dz. U. Nr 60, poz. 535 ze zm.).

33 Skutki co do zobowiązań przy upadłości likwidacyjnej 1) część umów wygasa z mocy prawa (np. umowa zlecenia i komisu - art. 102, umowa agencyjna - art. 103 ust. 1, umowa użyczenia, jeżeli jej przedmiot nie został jeszcze wydany - art. 104 ust. 3, umowa pożyczki, gdy jej przedmiot nie został wydany - art. 105, czy podobnie umowa kredytu - art. 111 ust. 1 ustawy, umowa przechowania i skrytek sejfowych zawarte z bankiem art. 113). 2) Część zobowiązań ulega zmianie co istotnych treści (art. 91 wymagalność i konwersja, czy art. 92 odsetki). 3) Niektóre umowy mogą zostać rozwiązane przez jedną ze stron umowy (np. umowa użyczenia, jeśli jej przedmiot został już wydany - art. 104 ust. 1). Z kolei każda ze stron umowy najmu lub dzierżawy może od niej odstąpić, jeśli jej przedmiot nie został jeszcze wydany - art. 110 ust. 1 ustawy). 3) specjalne uprawnienia dla syndyka masy upadłości do ingerencji w treść łączących upadłego umów o charakterze szczególnym i generalnym. Uprawnienia szczególne dotyczą możliwości wypowiedzenia przez niego umowy najmu i dzierżawy (art. 109 ust 1 i art. 110 ust. 3 oraz umowy leasingu - art. 114 ust. 1 ustawy). W art. 98 ust. 1 zawarte zostało zaś uprawnienie generalne do odstąpienia od umowy wzajemnej, jeżeli w dniu ogłoszenia upadłości zobowiązania z takiej umowy nie zostały wykonane w całości lub w części. Zezwolenie sędziego-komisarza na odstąpienie przez syndyka od umowy sprzedaży nieruchomości zawartej przez upadłego (art. 206 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 213 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze - t.j. Dz.U. z 2012 r. poz ze zm.) nie wyłącza możliwości oceny przez sąd wieczystoksięgowy materialnoprawnej skuteczności dokonanego odstąpienia. postanowienia sędziego komisarza wydanego na podstawie art pkt 5 w zw. z art. 213 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz ze zm.) oznacza jedynie tyle, że jeśli sędzia komisarz zezwolił syndykowi na odstąpienie od umowy wzajemnej, to inny sąd nie może przyjąć, że zezwolenie takie nie zostało udzielone. Co prawda art. 218 Prawa upadłościowego i naprawczego pozwala sędziemu komisarzowi na prowadzenie postępowania dowodowego celem ustalenia okoliczności istotnych z punktu widzenia czynności podejmowanych przez syndyka w postępowaniu upadłościowym. Dotyczyć to może m.in. przewidzianej w art. 98 ust. 1 Prawa upadłościowego i naprawczego przesłanki odstąpienia syndyka od umowy wzajemnej zawartej przez upadłego, jaką jest niewykonanie umowy wzajemnej w całości lub w części. Jednak z samego faktu, że sędzia komisarz zezwolił syndykowi na odstąpienie nie sposób jeszcze domniemywać, iż spełnienie tej przesłanki zostało przez sędziego komisarza przesądzone i przyjęte za podstawę postanowienia zezwalającego syndykowi na odstąpienie. opubl. OSNC 2014/A/7. tak Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 7 marca 2013 r. IV CSK 427/12

34 Skutki szczególne w upadłości likwidacyjnej OFERTA złożona przez upadłego daje podstawę do roszczeń gdy była przyjęta przed ogłoszeniem upadłości, UMOWA WZAJEMNA- gdy nie wykonana w całości syndyk może wykonać ja lub odstąpić, na żądanie drugiej strony syndyk w terminie do 3 miesięcy musi zając w formie pisemnej stanowisko, gdy go brak skutek odstąpienie, SZPRZEDAŻ, KOMIS- gdy wysłano rzecz ruchomą upadłemu bez uzyskania ceny, a nie objął jej upadły przed ogłoszeniem upadłości, można żądać zwrotu rzeczy, chyba że syndyk zapłaci cenę i koszty, ZASTRZEŻENIE WŁASNOŚCI ważne gdy skuteczne wg KC, PRZEWŁASZCZENIE NA ZABEZPIECZENIE skuteczne wobec masy upadłości gdy w formie z data pewną, uchwała SN III CZP 104/05 OSNC 2006/10/162 glosa krytyczna: Pełczyński P. OSP 2006/7-8/87 Umowa przewłaszczenia, o której mowa w art. 101 ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535 ze zm.), jest skuteczna względem masy upadłości także w wypadku, gdy umowa ta ma datę pewną uzyskaną w sposób określony w art i 3 k.c.

35 Skutki szczególne w upadłości likwidacyjnej cd. ZLECENIE, KOMIS w których upadły dał zlecenie lub był komitentem wygasają z dniem upadłości, gdy upadły był drugą strona umowy, można od tych umów odstąpić z dniem ogłoszenia upadłości bez odszkodowania, AGENCJA wygasa, UŻYCZENIE gdy nie wydano przedmiotu wygasa, a w innym przypadku ulega rozwiązaniu na żądanie jednej ze stron, POŻYCZKA gdy nie wydano przedmiotu wygasa, NAJEM pobranie czynszu najmu rzeczy ruchomej przez upadłego za czas dłuższy niż 6 miesięcy od ogłoszenia upadłości nie wiąże masy, NAJEM DZIERŻAWA NIERUCHOMOŚCI UPADŁEGO wiąże strony gdy przed upadłością wydano przedmiot umowy, pobrane czynsze z góry za dłużej niż 3 m najem i 6 m dzierżawa nie jest skuteczne wobec masy, - sprzedaż takiej nieruchomości dla najmu i dzierżawy wywołuje takie skutki jak sprzedaż egzekucyjna, - na podstawie postanowienia sędziego- komisarza może syndyk za 3 miesięcznym wypowiedzieć umowę nawet gdy było to niedopuszczalne (tylko gdy czynsz odbiega od rynkowego albo utrudniona jest likwidacja masy). Na postanowienie sędziego- komisarza przysługuje zażalenie wyrok TK SK 4/05 OTK-A 2006/3/29 1. Art. 109 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535 i Nr 217, poz. 2125, z 2004 r. Nr 91, poz. 870 i 871, Nr 96, poz. 959, Nr 121, poz. 1264, Nr 146, poz. 1546, Nr 173, poz i Nr 210, poz oraz z 2005 r. Nr 94, poz. 785, Nr 183, poz i Nr 184, poz. 1539) jest zgodny z art. 32 oraz z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. 2. Art. 109 ustawy powołanej w punkcie 1 w zakresie, w jakim nie przewiduje sądowej kontroli zgodności z prawem postanowienia sędziego-komisarza zarządzającego wypowiedzenie umowy najmu lub dzierżawy nieruchomości upadłego, jest niezgodny z art. 45 oraz art. 78 Konstytucji. NAJEM I DZIERŻAWA jeżeli przedmiot umowy nie był upadłemu wydany na dzień ogłoszenia upadłości każda ze stron może odstąpić w terminie do 2 m. od ogłoszenia upadłości. jeżeli przedmiot umowy był wydany syndykowi przysługuje prawo wypowiedzenia umowy niezależnie od zastrzeżeń umownych. KREDYT, POŻYCZKA wygasa co do nie wydanych środków pieniężnych RACHUNEK BANKOWY umowa pozostaje w mocy RACHUNKU PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH - umowa pozostaje w mocy SKRYTKI SEJFOWE, PRZECHOWANIA Z BANKIEM wygasa z dniem ogłoszenia upadłości LEASING UPADŁYM KORZYSTAJĄCY syndyk może za zgodą sędziego-komisarza wypowiedzieć w terminie do 2 m od ogłoszenia upadłości ze skutkiem natychmiastowym, UPADŁYM FINANSUJĄCY nie mają zastosowania przepisy art. 98 i 99 o umowach wzajemnych dający prawo syndykowi do odstąpienia od umowy wyrok SN II PK 119/04OSNP 2005/16/247 glosa częściowo aprobująca: Tomanek A. OSP 2006/4/42 glosa krytyczna: Gawlik Z. OSP 2006/4/42 1. Odstąpienie po ogłoszeniu upadłości spółki pracowniczej przez syndyka od umowy leasingu sprywatyzowanego przedsiębiorstwa państwowego powoduje zwrot jego majątku Skarbowi Państwa i przejęcie zatrudnionych pracowników przez Ministerstwo Skarbu Państwa, które pełni funkcję pracodawcy przejściowo do czasu zbycia przedsiębiorstwa innemu inwestorowi, względnie do momentu rozwiązania stosunków pracy, jeżeli zbywanie przejętego majątku następuje w częściach, nienadających się do prowadzenia w formie odrębnych zakładów pracy. 2. Za zobowiązania ze stosunku pracy powstałe przed zwrotnym przejęciem przedsiębiorstwa odpowiadają solidarnie Ministerstwo Skarbu Państwa oraz syndyk masy upadłości. UBEZPIECZENIE UPADŁOŚĆ UBEZPIECZONEGO bez wpływu na umowę ubezpieczenia obowiązkowego majątkowego, i nie stosuje się do majątkowych art. 98 i 99 UMOWY MAŁŻEŃSKIE roszczenia małżonka można uwzględnić gdy umowa była zawarta na 2 lata przed złożeniem wniosku o upadłość SKUTKI ZMIANY TRYBU POSTĘPOWANIA LIK w UKŁ - pozostają w mocy, UKŁ w LIKW skutki upadłości likwidacyjnej powstają z dniem wydania postanowienia o zmianie