Logistyka w LiLiowym kolorze str. 18 str. 10 str. 24 str. 26

Transkrypt

1 Strefa magazyn katowickiej specjalnej strefy ekonomicznej GRUDZIEŃ 2010 r. issn Logistyka w liliowym kolorze str. 18 Przyszłość budujemy teraz Rozmowa z Piotrem Wojaczkiem, Prezesem ksse str. 10 Klaster nie klasztor Felieton Tomasza Muchy str. 24 Rozwój przez współpracę Lekcja klasteringu z Doliny Krzemowej str. 26

2 2 GRUDZIEŃ 2010 strefa vip

3 Spokojnych Świąt Bożego Narodzenia oraz udanego Nowego Roku życzy swoim partnerom i interesantom Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna 3

4 strefa edytorial vip Szanowni Państwo, Za oknem zima, w centrach handlowych choinki, poprzebierane w czerwone kubraczki hostessy i tak zwani promotorzy marek. Słowem: Święta Bożego Narodzenia i Nowy Rok. Kiedy zastanawiam się nad świętami, niestety dochodzę do wniosku, że kojarzą mi się głównie z zabieganiem i całkowitym wariactwem. A to karp jeszcze nie wystany w kolejce, a to nie wiadomo jaki prezent kupić mniej lub bardziej lubianemu kuzynowi, a to termin kolejnego opłatka ni w ząb mi nie odpowiada, bo akurat wtedy miałem stać po karpia i tak w koło Macieju. Czy naprawdę o to w tym chodzi? Pewnie nie, ale jak większość poddałem się po raz kolejny owczemu pędowi. Postanowiłem więc złożyć Państwu w tym roku życzenia dość nietypowe, bo szczere do bólu. Szczerzej się nie da, bo są to życzenia, które składam także samemu sobie. Spokoju, karpia bez kolejki i odpoczynku z rodziną. A w 2011 roku spektakularnych sukcesów życzy Wasz redaktor prowadzący i zespół magazynu Strefa. Wojciech Leśny KATOWICKA SPECJALNA STREFA EKONOMICZNA SA Prezes Zarządu: Piotr Wojaczek Wiceprezes, Zastępca Prezesa: Andrzej Pasek Biuro Zarządu: Katowice, ul. Wojewódzka 42 tel. (32) , , , , fax: (32) ksse@ksse.com.pl, PODSTREFA TYSKA Wiceprezes: Ewa Stachura-Pordzik Tychy, ul. Fabryczna 2 tel. (32) , fax: (32) tychy@ksse.com.pl PODSTREFA GLIWICKA Wiceprezes: Jerzy Łoik Gliwice, ul. S. Wyszyńskiego 11/307 tel. (32) , gliwice@ksse.com.pl PODSTREFA SOSNOWIECKO-DĄBROWSKA Wiceprezes: Mirosław Bubel Sosnowiec, ul. Modrzejowska 32B (wejście od ul. Małachowskiego) tel. (32) , tel./fax: (32) sosnowiec@ksse.com.pl PODSTREFA JASTRZĘBSKO-ŻORSKA Wiceprezes: Andrzej Zabiegliński Żory, al. Wojska Polskiego 4 tel. (32) , tel./fax: (32) zory@ksse.com.pl Magazyn Strefa Informator Inwestorów KSSE Dwumiesięcznik. Nr ISSN Wydawca: Andrzej Pasek, Piotr Wojaczek, KSSE SA Wydanie internetowe: Produkcja: Media Meritum Redaktor Prowadzący: Wojciech Leśny wojciech.lesny@mediameritum.pl Dyrektor Artystyczny: Sławomir Sawko slawomir.sawko@mediameritum.pl Druk: Epigraf s.c. epigraf@epigraf.com.pl Redakcja nie zwraca tekstów nie zamówionych i zastrzega sobie prawo do ich redagowania, skracania oraz opatrywania własnymi tytułami. Redakcja nie odpowiada za treść zamieszczanych reklam i ogłoszeń. 4 GRUDZIEŃ 2010

5 spis treści 10 Przyszłość budujemy teraz Rozmowa z Piotrem Wojaczkiem, Prezesem Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej 4 Edytorial 6 Kronika strefa stref 18 Logistyka w liliowym kolorze Müller Die Lila Logistik strefa felietonu 24 Klaster nie klasztor strefa klubowa 31 Życie zawarte w tworzeniu Leszek i Elżbieta Kucz w galerii Strefart 33 W poszukiwaniu doskonałości Stanisław Mazuś 36 Życzenia Klubu Konesera strefa wiedzy 26 Rozwój przez współpracę Lekcja klasteringu z Doliny Krzemowej 5

6 kronika Nowe inwestycje w Podstrefie Sosnowiecko-Dąbrowskiej Nowa fabryka i droga 2 listopada 2010 roku firma Watt uruchomiła produkcję w nowej fabryce w Sosnowcu. Dotychczas firma miała swoją siedzibę w Piekarach Śląskich. Nowy zakład nie tylko dał większe możliwości produkcyjne, ale również będzie spełniać rolę ośrodka badawczego Watt. Jednak to nie jedyne ważne wydarzenie w Podstrefie Sosnowiecko-Dąbrowskiej, gdyż ukończona została budowa drogi przylegającej do terenów inwestycyjnych, a łączącej ul. Mikołajczyka i Wojska Polskiego. Podczas uroczystego otwarcia drogi Prezes firmy Watt Sebastian Paszek z trudem krył wzruszenie. Podziękował wszystkim firmom i instytucjom zaangażowanym w realizację obu inwestycji i wyraził również podziw dla wysoce sprawnego przeprowadzenia wszystkich etapów prac, których zwieńczeniem było powstanie zarówno fabryki, jak i drogi. (4est) Sebastian Paszek, prezes firmy Watt, podczas uroczystego przecięcia wstęgi Silesia Expo Zapowiada się ciekawy rok Przyszły rok pod względem organizowanych w naszym regionie imprez targowych zapowiada się wyjątkowo ciekawie. Przedstawiamy Państwu najważniejsze, w naszej opinii, propozycje Silesia Expo w Sosnowcu lutego 2011 SIBEX 2011 Targi Budowlane Silesia Building Expo lutego 2011 Targi Mieszkaniowo- Developerskie 2011 Targi Mieszkaniowo-Developerskie kwietnia 2011 SilesiaTSL EXPO 2011 Targi Transportu, Spedycji i Logistyki maja 2011 ExpoCABLE 2011 Targi Technologii, Wykorzystania Kabli i Przewodów w Przemyśle maja 2011 Silesia Power Meeting 2011 Targi Energetyki maja 2011 SilesiaKOMUNIKACJA 2011 Targi Transportu Publicznego czerwca 2011 AUTO MOTO SHOW września 2011 SILMEX 2011 Międzynarodowe Targi Górnictwa i Energetyki września 2011 MULTIMEDIA Expo 2011 Targi Elektroniki Użytkowej oraz Gier Komputerowych 5-7 października 2011 WIRTOTECHNOLOGIA 2011 Międzynarodowe Targi Metod i Narzędzi do Wirtualizacji Procesów 5-7 października 2011 TOOLEX 2011 Międzynarodowe Targi Obrabiarek, Narzędzi i Technologii Obróbki października 2011 EkoWaste 2011 Targi Gospodarki Odpadami, Recyklingu i Technik Komunalnych października 2011 HydroSilesia 2011 Targi Urządzeń i Technologii Branży Wodociągowo-Kanalizacyjnej października 2011 ProWELDex 2011 Targi Automatyzacji i Robotyzacji w Spawalnictwie października 2011 SteelMET 2011 Międzynarodowe Targi Stali, Metali Nieżelaznych, Technologii i Produktów 8-10 listopada 2011 ExpoLAB 2011 Targi Analityki, Technik i Wyposażenia Laboratorium listopada 2011 HAPexpo 2011 Targi Hydrauliki, Automatyki i Pneumatyki listopada 2011 RubPlast EXPO 2011 Targi Przemysłu Tworzyw Sztucznych i Gumy listopada 2011 INFRA-Meeting 2011 Salon Maszyn Budowlanych, Urządzeń i Technologii dla Infrastruktury 6 GRUDZIEŃ 2010

7 Konferencja Nauka dla przemysłu droga do innowacji Znaleźć swoją drogę Jak skutecznie konkurować na zmieniającym się rynku, wprowadzać nowe rozwiązania biznesowe i technologiczne oraz współpracować z placówkami naukowymi? Odpowiedzi na te pytania poszukiwali uczestnicy konferencji Nauka dla przemysłu droga do innowacji. konferencji uczestniczyło prawie 100 osób, wśród nich W przedsię biorcy, inwestorzy działający w Strefie, przedstawiciele środowisk akademickich i regionalnych agencji rozwoju, przedstawiciele parków naukowo-technologicznych oraz samorządowcy. Przedstawiciele firmy InnoCo zaprezentowali również raport z badania innowacyjności dąbrowskich firm oraz nakreślili stojące przed nimi szanse i wyzwania. Firmy zlokalizowane i lokujące się w Dąbrowie Górniczej dobrze wykorzystały czas transformacji gospodarki lokalnej. Wiele z nich wykazało się znaczącą elastycznością i innowacyjnością. To pozwoliło osiągać im stabilną pozycję rynkową oraz poziom technologiczny, pozwalający na uczestnictwo w krajowej i międzynarodowej wymianie gospodarczej podkreślał Luk Palmen, prezes InnoCo Sp. z.o.o. Zdaniem uczestników konferencji sporo przedsiębiorstw odczuło skutki kryzysu, który zmusił je m. in. do weryfikacji planów inwestycyjnych. Jednak nie zachwiał zbyt drastycznie ich pozycją, co wyraźnie pokazuje, że potrafią radzić sobie z cyklami koniunkturalnymi i zawirowaniami na rynku. Kilka firm przyznało, że w dłuższej perspektywie czasowej rozpatrują możliwość rozwoju na terenie KSSE. Konferencja przybliżyła zebranym możliwości prowadzenia działalności na przygotowywanym przez Gminę i KSSE obszarze inwestycyjnym Tucznawa. Zaprezentowano również koncepcję utworzenia na tym terenie inkubatora nowych technologii wraz z parkiem naukowo-technologicznym. Wystąpienia i panele dyskusyjne poświęcone były m. in. wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań, transferowi wiedzy oraz roli miasta i instytucji otoczenia biznesu. Konferencja była też okazją do podsumowania 15 lat obecności Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej w regionie. Uczestnicy byli zgodni, że dla stabilnego wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy konieczne jest zacieśnianie współpracy na linii samorząd biznes nauka. (sjd) Druga odsłona programu Aktywni 50+ dobiegła końca. Podczas konferencji podsumowującej tegoroczną akcję Andrzej Zabiegliński, Prezes Podstrefy Jastrzębsko-Żorskiej uczestniczył jako ekspert. Społeczny program Aktywni 50+ finansowany jest ze środków unijnych. 7

8 Wizyta na południowokoreańskich targach kronika Gliwice podbijają Azję Park Technologiczny Daejeon w Korei Południowej szuka europejskiego partnera do współpracy i wymiany doświadczeń. Czy znajdzie go w Gliwicach? To wysoce prawdopodobne twierdzą przedstawiciele gliwickiej misji gospodarczej, którzy gościli w Daejeon na międzynarodowych targach nowych technologii WTA Hi-tech Fair. Wnowoczesnych zabudowaniach Expo Science Park zorganizowano siódme z kolei targi World Technopolis Association Hitech Fair. Należy wspomnieć, że w tym miejscu swoje stoiska miały państwa z całego świata podczas wystawy Expo. Od 10 do 12 października br. promowano tam biznes nowych technologii. Swoje oferty prezentowały firmy, parki naukowo-technologiczne, zaproszone miasta i uniwersytety oraz członkowie stowarzyszenia World Technopolis As- Prezes Podstrefy Gliwickiej Jerzy Łoik podczas rozmów w Korei sociation. Tegoroczna impreza zgromadziła ponad 80 wystawców, głównie z krajów azjatyckich, jednak nie zabrakło również największych firm światowych oraz akcentu polskiego. W skład gliwickiej misji gospodarczej weszli przedstawiciele miejskiego samorządu, Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej oraz dwóch lokalnych firm działających w branży nowoczesnych technologii Aiut oraz Ente obie z Podstrefy Gliwickiej KSSE. Delegaci skupili się głównie na pokazaniu inwestycyjnych i biznesowych walorów Gliwic. Ciekawość zwiedzających wzbudziła również prezentacja miejskiej oferty kulturalnej i spędzania wolnego czasu. Wizyta na targach w Deajeon była dla nas szansą zaprezentowania mocnych punktów miasta w jednej z najbardziej zaawansowanych technologicznie części Azji. Nawiązaliśmy wiele kontaktów, które mogą zaowocować w przyszłości komentowała po powrocie z Azji szefowa gliwickiej misji, Katarzyna Kobierska, naczelnik Biura Rozwoju Miasta Urzędu Miejskiego. Podczas rozmów okazało się, że Koreańczycy są bardzo zainteresowani Europą Środkową, lecz mimo doświadczeń koncernu Daewoo ciągle mało o nas wiedzą. Mam nadzieję, że nasza wizyta tę wiedzę pogłębiła podkreślała. Obecność Gliwic na targach WTA nie była przypadkowa. Współpracujemy z WTA od kilku lat. W sierpniu władze stowarzyszenia podjęły decyzję o organizacji w naszym mieście w 2012 r. kolejnego zgromadzenia ogólnego przypomina prezydent Gliwic Zygmunt Frankiewicz. Udział w targach to również kolejny etap zacieśniania współpracy z podmiotami z Dalekiego Wschodu. Jestem przekonany, że to właściwy kierunek działań promocyjnych. Wszystko wskazuje bowiem na to, że ten region będzie wkrótce dominował w światowej gospodarce. Już dzisiaj jakość i innowacyjność wytwarzanych tam produktów nie ma sobie równych. (4est) Daejeon To piąte co do wielkości miasto Korei Południowej, w którym żyje blisko 1,5 mln osób. Fanom futbolu jest znane ze stadionu piłkarskiego, na którym rozgrywano część meczy mistrzostw świata z 2002 r. To właśnie tam reprezentacja Polski odniosła jedyne zwycięstwo na azjatyckim mundialu, pokonując 3:1 drużynę Stanów Zjednoczonych. Przypominając to, warto jednak podkreślić, że Daejeon nie opiera swojej marki tylko na sporcie. Siłą południowokoreańskiego tygrysa jest bowiem nauka oraz przemysł nowoczesnych technologii. Daejeon określane jest nawet mianem koreańskiej Doliny Krzemowej. Swoje siedziby ulokowało tam ponad 200 publicznych i prywatnych instytutów badawczych, parków naukowych oraz centrów badawczych wielkich koreańskich koncernów, takich jak Samsung i LG. W mieście działa również Uniwersytet Chungnam, wydziały Koreańskiego Uniwersytetu Nauki i Technologii oraz stowarzyszenie World Technopolis Association (WTA), którego członkiem (jedynym w Polsce) są od 5 lat Gliwice. 8 GRUDZIEŃ 2010

9 Terminal Zwardoń. Logistyka bez granic. Nowy obszar KSSE Ulgi podatkowe. Plan zagospodarowania: tereny zabudowy techniczno-produkcyjnej, w tym obiekty produkcyjne, składy i magazyny. Od strony południowej ogrodzenie przemysłowe. Teren częściowo zabudowany i zagospodarowany z utwardzonym terenem pod plac manewrowy i parking. Uzbrojenie: energia elektryczna, agregat prądotwórczy, wodociąg, kanalizacja deszczowa i sanitarna, telefon oraz oświetlenie terenu. Dojazd z drogi państwowej o nawierzchni asfaltowej. Nieruchomość zabudowana budynkami oraz budowlami byłego Zakładu Drogowych Przejść Granicznych w Bielsku-Białej zlokalizowana w Zawardoniu Gm. Rajcza. Nieruchomość znajduje się przy granicy ze Słowacją w gminie Zwardoń. Powierzchnia objęta statusem KSSE: 5,45 ha. Budynek główny o powierzchni użytkowej ok m 2 i 7 budynków pomocniczych o łącznej powierzchni ok m 2. Wiaty na powierzchni ok m 2. Kontakt: Podstrefa Jastrzębsko-Żorska Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A. Al. Wojska Polskiego Żory Piotr Sikora, Specjalista ds. Rozwoju tel , zory@ksse.com.pl 9

10 strefa vip Rozmowa z Piotrem Wojaczkiem, Prezesem Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej 10 GRUDZIEŃ 2010

11 Przyszłość budujemy teraz Po piętnastu latach od powołania Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej najważniejszy problem społeczny tego regionu, jakim było bezrobocie strukturalne w regionie, praktycznie przestaje istnieć. Jednak rozwój przemysłu na Śląsku wymógł kolejne potrzeby. Dziś priorytetem jest poprawa konkurencyjności regionu w skali całego świata poprzez rozwijanie gospodarki innowacyjnej. O sposobie realizacji nowych celów rozmawiamy z Piotrem Wojaczkiem, Prezesem KSSE. 11

12 strefa vip Strefa: Mija 15 lat od powołania Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Istnieje jednak pogląd, że cele jakie postawiono przed wami zostały już osiągnięte. Czy oznacza to koniec stref w Polsce? Piotr Wojaczek: Mówimy o Katowickiej SSE, ale nie sposób nie odnieść się generalnie do zjawiska specjalnych stref ekonomicznych w Polsce. w ciągu minionych lat różnie układały się losy poszczególnych stref. Nie chodzi bynajmniej o to, żeby stwierdzić, iż są strefy gorsze i lepsze, gdyż porównywanie wyników stref z południa Polski z tymi ze wschodu kraju prowadzi donikąd. Moim zdaniem kilka stref powinno zachować początkowy charakter, tzn. jeśli ktokolwiek będzie chciał zainwestować właśnie na ich terenie, to jest to bardzo pożądane i taki inwestor dostaje z tego powodu ulgę podatkową, czyli pomoc publiczną. Natomiast takie strefy jak: pomorska, łódzka, katowicka, wałbrzyska, legnicka czy mielecka powinny mieć inną ścieżkę przyszłości. Po pierwsze obecna koncepcja stref trochę się wypala, gdyż na początku zakładano, że głównym celem będą klienci-inwestorzy oferujący nowoczesne miejsca pracy będące w miarę trwale związane z regionem. Rzeczywistość na początku rozwoju stref była jednak inna. Właściwie to cieszono się z jakiegokolwiek miejsca pracy (w tym również tych, których filozofia pozwala delokalizować fabrykę w każdej chwili). Po pierwszych kilku latach strefy samoistnie zaczęły się specjalizować. Dobitne to widać na przykładzie naszej strefy, w której prawie 60% nakładów inwestycyjnych oraz utworzonych miejsc pracy pochodzi od firm zajmujących się motoryzacją. Musimy więc mieć świadomość, że jeżeli w Polsce jest ok. 150 tys. miejsc pracy w motoryzacji, to z tego na Górnym Śląsku jest ok. 40 tys., a w samej KSSE ok. 23 tys. To jest ewidentny przykład specjalizacji. Oczywiście można sobie zadać pytanie, czy jest w tym świadoma rola państwa i samorządów terytorialnych? Na początku nie było żadnej świadomej roli, może tylko pewne marzenia. w latach 90-tych mieliśmy na Śląsku taką samą sytuację jaka dziś jest na ścianie wschodniej, czyli akceptowaliśmy prawie każdy projekt. Ale już wówczas mieliśmy tak przygotowane specyfikacje przetargowe, że nie dopuszczaliśmy jednak każdego projektu. Uciekaliśmy od wszelkiego typu manufaktur, które można szybko zwinąć i odjechać. Wpływ na to również miał fakt, że jakość zasobów i koszty pracy na Śląsku są jedne z najwyższych w kraju, więc tanie manufaktury nas omijały. a z drugiej strony były takie miejsca na Śląsku jak Żory, Jastrzębie, czy Tychy, gdzie wysokie bezrobocie strukturalne znacznie bardziej dotykało kobiety niż mężczyzn. Ten tradycyjny model śląskiej rodziny usuwał w cień proces edukacji zawodowej kobiety. Najczęściej nie była ona dobrze wykształcona, a jeśli nie zrobiła tego przed ślubem, to tym bardziej nie zrobiła tego po ślubie. Więc można było przypuszczać, że tanie szwalnie też na Śląsku powinny mieć rację bytu. Chcę tym samym powiedzieć, że jest w tym też nasza zasługa, że takie biznesy w strefie się nie pojawiły. Wracając do specjalizacji trzeba zwrócić uwagę, że Łódź wyraźnie specjalizuje się w AGD, pomorska strefa idzie w kierunku RTV i elektroniki. To nie znaczy, że w innych strefach nie ma przedstawicieli tych dziedzin. Ale aby o specjalizacji mówić, to wydaje mi się, że trzeba mieć co najmniej 5 dużych inwestorów z danej branży. Strefy w Polsce funkcjonować będą do 2020 roku co oznacza, że za trzy lata ich atrakcyjność zacznie spadać z powodu głównej cechy tego instrumentu pomocy publicznej (PP); wolumen pomocy jest funkcją rentowności i czasu funkcjonowania podmiotu. Pozostałe atuty stanowiące o wyborze miejsca na inwestycję w danym regionie ciągle rozwijamy. Może będzie to swoiste kryterium prawdy, czy tak naprawdę inwestorzy, którzy wymieniają pomoc publiczną dopiero na czwartym czy piątym miejscu argumentów za inwestowaniem w sse, tak naprawdę ją tak traktują. Przypomnę, że KSSE posiada dzisiaj wolnych 900 hektarów w kilkunastu lokalizacjach (to nowe obszary wprowadzone do strefy w ciągu ostatnich lat), które wraz z Gminami przygotowujemy w celu ich udostępnienia. Blisko 1 tys. hektarów udało nam się zagospodarować w 14 lat, zakładam więc, że w kolejne 10 lat uda nam się zagospodarować resztę. Musimy sobie zdawać sprawę, że byliśmy i będziemy zawsze wysokorozwiniętym regionem. Oznacza to, że będą tu pojawiać się inwestorzy i trzeba będzie im czymś zaimponować. Najlepiej będzie to można zrobić dobrze przygotowaną, niedrogą nieruchomością. Cała reszta, którą osiągnęliśmy jest ok.! Ale skoro zdajemy sobie sprawę, że w takich regionach jak Śląsk nasz instrument pomocy publicznej może wyczerpać się w 2020 roku, to należałoby zmienić naszą formułę funkcjonowania. Już dziś widać, że zakładany przy tworzeniu stref pozytywny efekt wpływu dużych inwestycji, zwłaszcza zagranicznych, na rozwój innowacji w małych regionalnych firmach jest procesem znacznie dłuższym, niż wydawało się to nam na początku drogi. To znaczy, że aby skorzystać z niego w pełni musimy utrzymać wsparcie Państwa dla dużych firm przez kolejne lata. a skoro każdy inny instrument wymaga a priori wydatków z budżetu, to najefektywniejszym jest na pewno instrument strefowy; stąd pomysł na wydłużenie życia stref do co najmniej 2027 roku. W trakcie funkcjonowania stref nasze narzędzie bardzo zbliżyło się swymi cechami do innych narzędzi PP. Nawet takie warunki uzyskania PP, jak konieczność udowodnienia niezbędności pomocy publicznej, bądź innowacyjności są przy każdym postępowaniu w naszej strefie egzekwowane od Inwestorów. W jakim zatem kierunku przebiega ta ewolucja? Jaka jest koncepcja tych zmian? Byłem ostatnio na konferencji poświęconej klastrom, gdzie Pan Premier Waldemar Pawlak dostrzegł również potencjał stref do klasteringu. Jedna z koncepcji dotyczących klasteringu mówi, że właściwie dosyć trudno stworzyć klaster od podstaw, czyli świadomie wszystko zaplanować, pościągać firmy i kreować pożądany efekt. w praktyce dzieje się to samoistnie i w tym celu wykorzystuje się skupiska przedsiębiorstw. Jak spojrzymy na mapę Polski to dostrzeżemy, że rzadko które miasto tak zaprojektowało swój układ urbanistyczny, żeby gdzieś w jakimś miejscu zostawić kilkanaście czy 12 GRUDZIEŃ 2010

13 Struktury klastrowe w Niemczech, Austrii, czy Skandynawii są mocno wspierane przez państwo. Dla przykładu jeden ze znanych nam austriackich klastrów, który ma 150 członków, posiada roczny budżet 180 mln euro. nawet kilkaset hektarów na park przemysłowy, w którym lokalizują się biznesy przemysłowe. A nam we współpracy z Gminami to się udało. Oczywiście nie w każdej gminie na Śląsku, ale tych, w których to zrealizowaliśmy jest ponad 30. Mamy więc w wielu miejscach na Śląsku i w kilkudziesięciu innych w Polsce skupiska firm z różych branż. Skoro naturalnym miejscem, gdzie może dojść do klastrowania są skupiska firm, a tych u nas nie brakuje, istotne jest to, żeby te skupiska (w tym również instytucje okołobiznesowe instytuty badawcze, uczelnie wyższe, samorządy gospodarcze itp.) osiągnęły pewną masę krytyczną. Czy rozwijanie klastra motoryzacyjnego nie jest tworzeniem kolejnej monokultury na Śląsku? W latach 90-tych i na początku 2000 roku, kiedy kryzysy nękały motoryzację, dziennikarze podkreślali, że pchamy się z jednej monokultury w drugą. Starałem się wówczas polemizować z tym i na razie wychodzi na moje. Porównywanie przemysłu hutniczego, bądź górniczego z przemysłem motoryzacyjnym jest bezcelowe. Ani kopalni, ani huty nie da się specjalnie przestawić na inny rodzaj produkcji. Natomiast jeśli w przemyśle motoryzacyjnym Śląska mamy dwóch dużych producentów samochodów, to dla nich pracuje kilkuset dostawców. i technologia, którą ci dostawcy posiadają, jest na tyle elastyczna, że nie produkują w 100% części dla motoryzacji i tylko dla jednego odbiorcy, lecz kontrahentów mają wielu z różnych branż, takich jak AGD, branża zabawkarska, czy lotnicza. To świadczy że rynek jest mobilny, a wykształcenie powiązań klastrowych zwiększa konkurencyjność branży. Jak można porównać rozwijanie się klastrowania w Polsce z takim samym procesem jaki miał miejsce w innych państwach, gdzie klastrowanie jest już bardzo zaawansowane? Struktury klastrowe w Niemczech, Austrii, czy Skandynawii są mocno wspierane przez państwo. Dla przykładu jeden ze znanych nam austriackich klastrów, który ma 150 członków, posiada roczny budżet 180 mln euro. Te pieniądze nie pochodzą przecież tylko ze składek. To wsparcie jest oczywiście poddawane kontroli, monitorowaniu, ewaluacji przez państwo, co denerwuje zarządzających tymi klastrami, lecz przy takiej pomocy można znieść dużo. Okazuje się, że klasty między sobą również konkurują, więc żeby wzmacniać swoją pozycję zakłada się forum klastrów, czy klastry międzynarodowe. w naszym przypadku możemy mieć konkurencję w postaci lepiej rozwiniętego Śląsko-Morawskiego klastra motoryzacyjnego (przypominam, że nasz Silesia Automotive jest jeszcze w fazie embrionalnej). Jeśli stwierdzimy, że nie ma sensu się boksować, to może być przydatna tutaj koncepcja klastra ponadnarodowego. Takie rzeczy dzieją się na świecie. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, czy firma Deloitte na zlecenie PARP-u interesowali się efektami jeszcze młodej i dalekiej od doskonałości polskiej polityki klastrowej. Wyniki badania są raczej mało zachęcające. z drugiej strony podstawy teorii klastrowania mówią, że powinien być to proces oddolny, a nie odgórny. Rekomendacje firmy Deloitte dla polskiej polityki klastrowej są między innymi następujące: aby z taką strukturą wystartować, trzeba jej zapewnić na początek wsparcie procedur administracyjnych, wsparcie w tworzeniu organizacji, wsparcie dla szkoleń itd. Jak na to tak spojrzymy, to naprawdę świetnie do tego pasują struktury zarządzających specjalnymi strefami ekonomicznymi. Żeby było jasne w Polsce podobno funkcjonuje ponad 40 klastrów i żaden z nich nie 13

14 strefa vip jest czysto strefowy. Oczywiście wyrażenie klaster strefowy jest pewnym uproszczeniem; taki klaster nie może zamknąć się w strefie, bo gdyby nawet teoretycznie było to możliwe, byłoby to wielkim błędem. Właśnie jest to jeden z elementów kolejnego przeobrażenia, który spowoduje, że efekt synergii dotychczas materializujący się w ten sposób, że jedno miejsce pracy w strefie tworzyło miejsca pracy poza strefą na zasadzie powiązań, ma być wzbogacony o nową jakość, ma być organizowany w ramach struktur klastrowych, więc oddziaływania te będą jeszcze większe, jeszcze korzystniejsze. Trzeba więc zdefiniować takie skupisko, znaleźć animatora, który chciałby przyjąć na siebie niewdzięczny obowiązek akwizycji tego pomysłu, powierzyć komuś funkcję koordynatora. Skoro klastrowe doświadczenia europejskie są tak pozytywne to Państwo powinno stworzyć instrumenty, które pozwolą wykreować popyt na klastrowanie. Oczywiście pojawia się pytanie, czy kiedy w Polsce będzie dużo klastrów, to starczy na nie pieniędzy? Błędem w tym rozumowaniu jest zakładanie, że klaster powinien mieć tylko zasilanie zewnętrzne na swoje działania. To raczej odwrotnie zewnętrzne zasilanie konieczne jest na rozpędzenie, no i oczywiście klastry powinny między sobą konkurować, a wspierać należy najefektywniejsze struktury. Mamy więc skupiska firm, mamy również kompetentne struktury strefowe, chociażby typu administracyjnego, trzeba to tylko tak ukierunkować, żebyśmy zaczęli podążać w pożądanym kierunku. Strefom na ścianie wschodniej nie można zabierać prawa funkcjonowania na zasadach dotychczasowych. Natomiast takim strefom jak nasza należy tak zmodyfikować instrument pomocy publicznej, żeby on wspierał tych, którzy chcą w klastrze uczestniczyć. Trochę czasu na pewno upłynie, ale zakładam, że uda się to zrobić w ciągu najbliższych dwóch lat, a w tym czasie przedłużyć funkcjonowanie sse o kolejne 7 lat do 2027 roku. Pozwoli to na utrzymanie atrakcyjności inwestycyjnej nowych terenów zarządzanych przez sse. Nowym narzędziem świadomej polityki na rzecz kreowania klastrów w strefach i ich otoczeniu powinna być stara ulga podatkowa (pomoc publiczna). Unia Europejska określa maksymalny pułap PP na 50%. Taka wielkość ulgi powinna być dla tych sektorów, które chcemy klastrować w danej strefie np. motoryzacja, AGD, produkcja szkła itd. Natomiast jeśli w tej strefie będzie chciał zainwestować przedstawiciel innej branży, to zaoferujemy mu mniejszą ulgę. Strefy mają szansę, aby zmienić swoje oblicze, aby przyjąć korzystniejszy dla regionu model działania. Oczywiście również nasz udział w kontaktach nauki z przemysłem będzie bardziej świadomy. Tak więc według mnie ruch jest teraz po stronie rządu, który musi rozważyć niezbędne zmiany. Jasne, że my nie czekamy i kontynuujemy prace nad Silesia Automotive. Musimy mieć świadomość, że jeżeli w Polsce jest ok. 150 tys. miejsc pracy w motoryzacji, to z tego na Górnym Śląsku jest ok. 40 tys., a w samej KSSE ok. 23 tys. To jest ewidentny przykład specjalizacji. 14 GRUDZIEŃ 2010

15 Skoro zdajemy sobie sprawę, że w takich regionach jak Śląsk nasz instrument pomocy publicznej może wyczerpać się w 2020 roku, to należałoby zmienić naszą formułę funkcjonowania. Jak rząd widzi Państwa udział w tworzeniu regulacji dotyczących klastrów? W listopadzie z inicjatywy Premiera Waldemara Pawlaka odbyło się w Ministerstwie Gospodarki spotkanie aktywnych uczestników tego procesu zarządzajacych, koordynatorów funkcjonujących klastrów, animatorów klastrów w Polsce, organizacji wspierających. Po raz pierwszy zaproszono zarządzających strefami do szerokiej dyskusji na ten temat. Politycznie jest to ciekawa sytuacja, gdyż przed wyborami w przyszłym roku wystarczyłoby rzutem na taśmę spróbować skoncentrować się na tym zagadnieniu, aby położyć pod ten proces dalekosiężne podwaliny. Unia Europejska zamierza poświęcać klastrom wiele uwagi i wsparcia. Chociaż nie podoba mi się dominująca w Unii koncepcja, aby wspierać tylko te najbardziej obiecujące klastry (niestety znajdujące się najprawdopodobniej poza Polską) i je rozwijać, a nie takie jak chociażby nasz w fazie początkowej. Wynika to z polityki UE, która jest zdeterminowana na wzrost konkurencyjności. Teoretycznie więc takie zachowanie polegające na wspieraniu działań o najszybszej stopie wzrostu ekonomicznego i technologicznego jest z tego punktu widzenia racjonalne. Jakie twarde działania podjął Pan na rzecz faktycznego stworzenia klastra? Katowicka SSE cztery lata temu zajęła się tematem skupisk przedsię- 15

16 strefa vip biorstw i świadomego integrowania tego środowiska. Na marginesie nikt nam tego robić nie kazał, nie było nawet takich oczekiwań. Robiliśmy to na własne ryzyko, ale mamy z tego okresu dużo doświadczeń. Przykładowo wzięliśmy udział w dwóch ważnych programach. Pierwszy z nich miał za zadanie przebadanie kilku branż na Śląsku, aby ocenić ich potencjał klastrowania. Wybraliśmy wtedy branże: samochodową, AGD, kolejową, turystyczną oraz produkcji na rzecz usług medycznych. Efekty są takie, że animacji nie udało się skutecznie przeprowadzić w przemyśle kolejowym, mimo że wydawało się nam, że jest tutaj duży potencjał. Ale reguły panujące w tej branży zupełnie przekreślają wdrożenia idei klastra. Natomiast bardzo dobrze zapowiadało się porozumienie gmin z Podbeskidzia Ustronia, Wisły, Istebnej, Szczyrku. Nasi animatorzy wykonali bardzo dobrą pracę, gdyż dziesiątki małych i średnich przedsiębiorców z tego regionu stwierdziło, że jest to bardzo dobry pomysł. Niedobrym pomysłem był przemysł AGD, gdyż w strefie mamy tylko jednego dużego gracza z tej branży i tak naprawdę byłby to klaster reprezentujący interesy jednego podmiotu. Wspaniałe wyniki osiągnęliśmy w analizowaniu przemysłu na rzecz usług medycznych, gdyż zgromadziliśmy deklaracje kilkudziesięciu małych i średnich firm oraz jednej dużej (większość z okolic Żywca), które wówczas były gotowe na jednym wspólnym terenie realizować swoje nowe projekty, więc ten klaster rokował najlepiej. Niestety nie udało nam się pozyskać na żywiecczyźnie jednego zwartego obszaru inwestycyjnego, dopiero po 3 latach starań (kilkanaście tygodni temu) uzyskaliśmy od Agencji Nieruchomości Rolnych 7 hektarów dobrych gruntów. w międzyczasie kryzys dotarł również do tej branży, więc wiele z tych firm zarzuciło na razie pomysł inwestowania, lecz na pewno będziemy chcieli powrócić do tej idei. Wówczas założyliśmy sobie, że będziemy rozpoznawać i wstępnie animować takie ruchy aż do poziomu deklaracji, aby zrobić kolejny pewny krok. w wyniku tych pierwszych działań skupiliśmy się na motoryzacji, stąd narodziła się inicjatywa Silesia Automotive. Konsorcjum składa się z trzech podmiotów, a KSSE jest jego liderem. Oprócz tego w skład wchodzą Landster Business Development Center oraz InnoCo Sp. z o.o., które zapewniają know-how, m.in. metodologię i szkolenia. KSSE jako lider wzięła na siebie ciężar stworzenia organizacji, a więc przejęcia obszaru administrowania i zarządzania. Do końca stycznia przyszłego roku chcielibyśmy mieć deklaracje ok. 15 członków tej platformy biznesowej. Specjalnie nie używamy słowa klaster, aby nie wystraszyć przede wszystkim dużych korporacji, które mogłyby pomyśleć, że będą musiały dostosować się do jakiś nowych procedur. Ideą tej płaszczyzny jest taki jej rozwój, aby przekształcić ją w odpowiednim momencie w struktury klastrowe. Mamy ambicję stać się koordynatorem takiego klastra. Blisko 1 tys. hektarów udało nam się zagospodarować w 14 lat, zakładam więc, że w kolejne 10 lat uda nam się zagospodarować resztę. 16 GRUDZIEŃ 2010

17 Ponieważ Śląsk historyczny to Dolny i Górny oraz Opolszczyzna, w związku z tym zaprosiliśmy do współpracy dwie silne strefy ekonomiczne posiadające duże ilości projektów motoryzacyjnych. Mamy już deklarację Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, która zamierza podpisać umowę konsorcjalną, czekamy na odpowiedź Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Jeśli tak się stanie, to będziemy mieli 3 dużych graczy, którzy będą mieli potencjał doprowadzić do animacji tego klastra i pokryć koszty jego funkcjonowania, zanim sięgniemy po środki z UE. Dzięki temu będziemy mogli zatrudnić menedżera projektu. Najważniejsze jednak jest to, by namówić potencjalnych uczestników, musimy im coś zaoferować. Tak więc pierwsze półrocze przyszłego roku będzie poświęcone na przekonywaniu otoczenia do współpracy w ramach naszej platformy i przygotowaniu dla nich oferty. Nie należy oczekiwać, że ta początkowa oferta będzie niosła ze sobą jakąś rewolucję, gdyż na to musi przyjść czas. Na początek musi się to opierać o dostęp do posiadanych przez nas materiałów czy danych, dzięki czemu można sporządzić tematyczne raporty interesujące członków. Może to być zarządzanie nadwyżkami wykształconych zasobów ludzkich, gdyż motoryzacja miewa częste fluktuacje zatrudnienia. Wykształcenie dobrego pracownika kosztuje mnóstwo zachodu i pieniędzy, więc taka baza danych o chwilowym popycie i podaży pracowników byłaby bardzo cenna z punktu widzenia firm należących do Silesia Automotive. Jak Pan przewiduje współpracę ze śląskimi uczelniami? Uczelnie wyższe z naszego regionu bardzo spontanicznie odpowiedziały na nasze zaproszenie, mieliśmy już z nimi cztery robocze spotkania. Uczelnie techniczne z Częstochowy, Bielska, czy Gliwic twierdzą, że są w dołkach startowych gotowe przystępować do tej platformy. Nie wiem jak to później będzie wyglądało, ale zakładam, że ten ich świadomy wybór będzie ich do czegoś zobowiązywał, więc gdy wejdą do tej struktury, nie mogą być outsiderem. Jak będzie wyglądała struktura takiego klastra? W początkowej fazie jest to w dużej mierze oparte o działania KSSE. Zapewnimy sekretariat, stronę internetową, wszelkie kontakty na początku będą się więc odbywały przez nas. Podzieliliśmy natomiast region działania wg tzw. strefy wpływów. Ja jestem odpowiedzialny za pozyskanie firm strefowych, moi koledzy rozmawiają z innymi firmami z branży automotive niebędących w sse. Analogicznie odbędzie się to na Dolnym Śląsku. Odbyliśmy wstępne spotkania z ponad 80 znaczącymi firmami z tej branży, liczymy że do końca stycznia przyszłego roku będziemy mieli deklaracje ok. 15 z nich. To oczywiście nie zamyka wstępu do klastra innym firmom, będziemy ciągle robić nabór. Klaster będzie się utrzymywał ze składek firm zrzeszonych, ale za strefowych przedsiębiorców płacić będzie KSSE; przedsiębiorcy spoza strefy będą płacić sami. Jeśli będą przedsięwzięcia, które będą wymagały dużego wsparcia finansowego, to będziemy się zastanawiać, skąd te pieniądze wziąć. Dla mnie osobiście realizowana idea nie jest nowa. Zajmuję się tym tematem już od czterech lat i sądzę, że to jest przyszłość dla firm. Efektem dodatkowym (najważniejszym) jest fakt, iż firmy sklastrowane później niż inne podejmują decyzję o delokalizacji, więc to jest jeden ze skutecznych sposobów na pozostanie u nas firmy na dłużej niż lat, tak jak to w cyklu tych fabryk bywa. Wracając jednak do bieżących wydarzeń, proszę o podsumowanie tego roku. Jest to niezły rok, natomiast po tym, co się zaczęło wiosną, myśleliśmy, że będzie lepszy. Mieliśmy duży apetyt po słabym 2009 roku, a tym bardziej po latach , gdy przyjmowaliśmy po kilkadziesiąt projektów rocznie, stąd ożywienie wiosną powitaliśmy z radością. Niestety z wiosną skończyła się też nasza nadzieja na prawdziwe ożywienie. Mimo to będziemy mieć w tym roku 25 projektów, co w zestawieniu z 13 z ubiegłego roku jest zawrotną poprawą. Ale to wszystko nie jest na miarę ambicji i oczekiwań tego regionu. Taki wynik byłby czymś wyjątkowym w innych sse, ale my stawiamy sobie poprzeczkę dużo wyżej. z drugiej strony w zeszłym roku udało nam się pozyskać tylko 220 mln zł deklarowanych nakładów inwestycyjnych, a w tym roku zbliżamy się do 800 mln zł, a może uda się osiągnąć nawet 1 mld zł do końca roku. W ubiegłym roku powstało 600 nowych miejsc pracy, w tym roku będzie to 1000 miejsc pracy. Oprócz deklarowanych wartości warto zwrócić uwagę na olbrzymią pracę jaką w międzyczasie wykonali nasi klienci. w 2010 roku liczba miejsc pracy z projektów wcześniejszych na terenie firm strefowych wzrosła o 1800 etatów z do Tak więc po złym roku 2009 ten rok jest dobry, ale spodziewałem się, że będzie jeszcze lepszy. Zauważyć należy, że prawie połowa projektów inwestycyjnych w tym roku pochodzi od firm, które tutaj już są, czyli są to klasyczne reinwestycje i podobna tendencja powinna się utrzymywać w następnych kilku latach. Inwestycje na świecie znacznie zmalały, nawet do ok. 30% w porównaniu do okresu prosperity. Tak więc każdy nowy projekt stara firma waży bardziej niż poprzednie z punktu widzenia jego efektywności i zwrotu. Dzięki świetnym wynikom fabryk strefowych na tle ich odpowiedników w ramach konkretnej grupy kapitałowej, wiele nowych projektów (pamiętajmy, że przy znacznie mniejszej podaży takowych) poddanych wewnętrznemu konkursowi w ramach korporacji na efektywność, ma szanse trafić do nas. i to nic, że w związku z kryzysem są to najczęściej mniejsze projekty (średnio kilknaście milionów złotych), gdyż wtedy, gdy wróci koniunktura, do oceny miejsca dla nowych dużych projektów, będzie się brało najświeższe doświadczenia w inwestowaniu, a nie ma powodów dla których miały by być one gorsze od poprzednich. w efekcie inwestorowi dostarczamy argumentów, że efektywniej będzie zainwestować pieniądze z powrotem w Polsce, a nie w innym miejscu na świecie. Niektórzy inwestorzy mają już u nas po 3 projekty, a to dla Śląska najlepsza rekomendacja. Rozmawiali: Wojciech Leśny, Sławomir Sawko 17

18 Müller Die Lila Logistik strefa vip 18 GRUDZIEŃ 2010

19 Logistyka w liliowym kolorze Większość firm logistycznych posiada własny tabor, który pasuje, bądź też nie do wymagań potencjalnych klientów. Natomiast jest niewiele firm logistycznych, które mogą zaoferować rozwiązania uszyte na miarę potrzeb konkretnego klienta. Tak właśnie działa Müller Die Lila Logistik Polska z Podstrefy Gliwickiej KSSE. 19

20 prowadząc usługę Control Carier Center. W 2000 roku otwarto pierwsze biuro poza fabryką Opla na ulicy Jasnogórskiej w Gliwicach. Dalszy rozwój potoczył się już lawinowo wspomina Rudowicz. W 2005 roku firma zatrudniała już 35 pracowników, a wszystkie jej udziały wykupił Müller Die Lila Logistik AG i do tej pory funkcjonujemy pod tą nazwą dodaje. Wtedy także nadszedł czas na duże inwestycje w infrastrukturę. Największy krok w kierunku rozwoju nastąpił w 2006 roku wraz z podjęciem decyzji w sprawie budowy Logistic Service Center w Gliwicach na ul. Zygmuntowskiej, na terenie nieistniejącej już kopalni KWK Gliwice Szyb Łabędy tłumaczy Rudowicz. Na terenie 9,90 ha powstała hala o powierzchni 12 tys. m 2 połączona z własną bocznicą kolejową o długości 170 metrów. Otwarcie nowej siedziby firmy odbyło się lastrefa Stref vip Wojciech Leśny Firma powstała w 1991 roku. Wraz z trzema innymi pracownikami powołał ją Michael Müller, obecny Prezes Zarządu. Doświadczenie w branży zaowocowało szybkim rozwojem. Z firmy działającej jedynie na rynku niemieckim Lila szybko stała się firmą międzynarodową. Oprócz Niemiec i Polski jesteśmy obecni także w Belgii, na Słowacji, czy w Austrii tłumaczy Arkadiusz Rudowicz, Dyrektor Sprzedaży w gliwickiej Müller Die lila Logistik Polska Sp. z o.o. Jednak najważniejszym wyznacznikiem pozycji firmy na rynku logistycznym jest to, co wydarzyło się w 2001 roku. Wtedy to, po roku przygotowań, Lila znalazła się na giełdzie papierów wartościowych we Frankfurcie nad Menem. Był to jednoznaczny sygnał, że Müller Die Lila Logistik AG stawia na dynamiczny rozwój dodaje Rudowicz. Gliwicka droga Jednak zanim Lila została notowana na niemieckiej giełdzie widać już było, że stawia na rozwój i to międzynarodowy. Już w 1997 roku pojawiła się szansa na inwestycję w Polsce tłumaczy Rudowicz. Wówczas budowę swojej fabryki rozpoczął General Motors. Tak wielkie przedsięwzięcie, jakim jest stworzenie zakładu samochodowego wiązało się również z potrzebą utworzenia odpowiedniego zaplecza logistycznego. Bardzo rzadko się zdarza, że tak duże fabryki całą logistykę biorą na siebie. Konieczny był podwykonawca, który spełniałby wymogi GM w Gliwicach wspomina Rudowicz. Dało to początek firmie M+W, która po latach przekształciła się w Müller Die Lila Logistik AG. Kiedy latem 1998 roku z taśmy zjechały pierwsze modele Opla, firma M+W funkcjonowała już na terenie zakładu GM Lila utrzymuje linię kolejową wraz z taborem łączącą zakłady w Europie 20 GRUDZIEŃ 2010