Jan Słopecki Committee of Scientific Research, Idokan Poland Association (Poland), European Jujutsu and Kobudo Committee, Warsaw (Poland)

Transkrypt

1 Jan Słopecki Committee of Scientific Research, Idokan Poland Association (Poland), European Jujutsu and Kobudo Committee, Warsaw (Poland) O turystyce sztuki walki jujutsu i samoobrony, refleksje własne Słowa kluczowe: socjologia, turystyka, jujutsu, samoobrona, sztuki walki Submission: , acceptance: Streszczenie: W perspektywie socjologicznej oraz teorii turystyki i sztuki walki poddano analizie problem powiązań turystyki dla rozwoju pracy zawodowej, studiów sztuk walki z turystyką sztuk walki na przykładzie dokumentacji i raportów z wielu seminariów metodyczno-szkoleniowych rozciągniętych od roku 1995 do 20011, obejmujących kluby środkowej i północnej części Niemiec. Zastosowano metody jakościowe obserwacji uczestniczącej, analizy tekstu i wywiadu bezpośredniego, co uzupełnia analiza porównawcza. Wyniki badań prowadza do wniosku, ze miejsca szkolenie są nieprzypadkowe. Są to zwykle szkoły i organizacje sztuk walki o pewnej już dojrzałości instytucjonalnej, organizacyjnej, o wysokim poziomie umiejętności zawodowych mistrzów danej szkoły. Dla osób przyjeżdżających z zagranicy organizowane są dodatkowo różne atrakcje kulturalne i turystyczne. Turystyka kulturowa realizowana jest w czasie wolnym od zajęć. Wprowadzenie Perspektywę teoretyczną współtworzą tu: socjologia zawodu nauczyciela sztuk walki, socjologia turystyki i podróży, systemowa teoria turystyki oraz teoria sztuk walki. Problematyka dotyczy powiązań turystyki sztuk walki z turystyką kulturową oraz w pewnym zakresie turystyką naukową. Obszar badań obejmuje Północne i Środkowe Niemcy. Zastosowano metody jakościowe obserwację uczestniczącą, analizy tekstu i wywiadu bezpośredniego, co uzupełniają analizy porównawcze. Bazą dla badań są komunikaty o seminariach metodyczno-szkoleniowych, dyplomy wydawane przez organizatorów seminariów, będących turystyką sztuk walki w czystej postaci. Jest to swego rodzaju turystyka kulturowa. Cel główny wyjazdu, jakim jest udział w spotkaniach służących doskonaleniu zawodowemu oraz wymianie wiedzy, łączy się tu z celami kulturalnymi i towarzyskimi poznawaniem historii, zabytków kultury i tradycji narodowej oraz degustacji kuchni danego kraju. Turystyka sztuk walki jest formą turystyki kulturowej [Cynarski 2009a, 2010]. Impresje i spostrzeżenia Odbyte przeze mnie staże międzynarodowe, seminaria szkoleniowe od roku 1995 dały mi okazję do pewnych spostrzeżeń w efekcie obserwacji własnych. Obserwacja antropologiczna w różnych ośrodkach niemieckich sztuk walki na dużej ilości uczestników szkoleń, skłoniła mnie do pewnych wniosków. W szkołach i ośrodkach sztuk walki w których mam sposobność prowadzić szkolenia z zakresu jujutsu i samoobrony, zauważyłem duże zainteresowanie dzieci i młodzieży zajęciami rekreacyjnymi. Szczególnym zainteresowaniem cieszą się zajęcia z jujustu i samoobrony, uczące sposobu postępowań i reakcji dzieci na zachowania niebezpieczne ze strony innych osób, zwane programami prewencyjnymi. Szkolenia takie prowadzą specjalnie przygotowani do tego rodzaju zadań nauczyciele sztuk walki wspierani przez psychologów, lekarzy i policjantów.

2 Bogata oferta zajęć kierowana do opiekunów i rodziców sprawia, że całe rodziny uczestniczą w różnego rodzaju zajęciach rekreacyjnych. Szczególnie sytuacje takie mają miejsce podczas międzynarodowych szkoleń sztuk walki. Uczestnicy zajęć doskonalą swoje umiejętności na macie, wspierani mentalnie obecnością swoich opiekunów. Wieczorem organizowane są różnego rodzaju spotkania towarzyskie służące poznawaniu kultury danego regionu, tradycji i degustacji kuchni. Moje wyjazdy turystyczno-poznawcza nierozłącznie związane są z doskonaleniem wiedzy i umiejętności w sztuce walki jujutsu i samoobrony. Dla rozwoju warsztatu zawodowego nauczyciela sztuk walki konieczne są różnego rodzaju wyjazdy szkoleniowe i porównawcze. Z perspektywy własnych doświadczeń (prawie pięćdziesięcioletnich) interesujące są próby wyjaśnienia okoliczności, zachęcających mnie do udziału lub poszukiwań określonych wartości w turystyce sztuk walki. Zgłębianie wiedzy o sztuce walki jujutsu w moim życiu zawodowym ma najważniejsze miejsce. Turystyka dla studiów sztuk walki jest tutaj fenomenem szczególnym i niezbędnym. Badania te obejmują działalność turystyczno-poznawczą w latach realizowaną przeze mnie podczas szkoleń międzynarodowych w Niemczech. Ze względów merytorycznych muszę cofnąć się do lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku, kiedy jako uczeń szkoły podstawowej po raz pierwszy miałem sposobność uczęszczania na treningi sekcji jujutsu. Było to w roku 1963 w Wiedniu (podczas dwutygodniowych odwiedzin rodzinnych). Od tego momentu zaczęła się moja nauka i przygoda związana z jujutsu. Pierwsze pobrane lekcje jujutsu w klubie wiedeńskim spowodowały, że moje zainteresowanie tą sztuką walki przeniosłem później w kraju na dyscyplinę sportową judo, z dwóch zasadniczych powodów. Po pierwsze, w Warszawie nie działały szkoły sztuk walki, po drugie, zauważyłem wtedy duże pokrewieństwo techniczne judo z jujutsu. Trzy razy w latach sześćdziesiątych wyjeżdżałem do Wiednia i tam ćwiczyłem przez kilka tygodni jujutsu. Moja kilkuletnia przerwa w wyjazdach na Zachód była spowodowana okresem przedpoborowym. W latach siedemdziesiątych po odbyciu zasadniczej służby wojskowej wyjeżdżałem kilka razy do RFN-u w celach turystycznozarobkowych. W czasie wolnym od pracy, uczęszczałem na treningi sztuki walki jujutsu i dyscypliny sportowej judo. Wówczas, moja motywacja była podyktowana chęcią zweryfikowania własnych umiejętności technicznych z umiejętnościami zawodników niemieckich. Próby tego sprawdzianu były dla mnie zadawalające, pozwolono mi uczęszczać na treningi za darmo. Na dobrym fundamencie sprawności zawodnika judo i praktycznych umiejętności w jujutsu, mogłem w sposób profesjonalny sprawdzać się w walce sportowej i skutecznie doskonalić swoją wiedzę o sztuce walki jujutsu. Wcześniejsze moje wyjazdy edukacyjno-turystyczne z lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, przyczyniły się w późniejszych latach, do kontynuowania wyjazdów szkoleniowych do różnych klubów niemieckich. W roku 1995 nawiązałem współpracę z klubem Tao w Aurich oraz Europejską Akademią Budo. Od tego momentu do obecnej chwili prowadzę tam cykliczne staże metodyczno-szkoleniowe. Udział w szkoleniach międzynarodowych, spotkania z innymi mistrzami, pozwoliły mi na skonfrontowanie swoich umiejętności z umiejętnościami innych nauczycieli jujustu i samoobrony. W stażach międzynarodowych organizowanych w klubie Tao biorą udział uznani przez to środowisko eksperci sztuk walki z (Azji, Ameryki, Europy). Szczególne i specyficzne grono mistrzów, zapraszane przez szefa szkoły Tao Herberta Brunsa, zmobilizowało mnie do pokazania i zaoferowania własnego spojrzenia na system szkolenia i różne elementy techniczne sztuki walki jujutsu i samoobrony. W tym wypadku, nie starałem

3 się kopiować punktu widzenia innych mistrzów, czy sposobu przekazywania ich wiedzy i umiejętności. Wypracowałem własny system nauczania i własny sposób interpretacji poszczególnych elementów technicznych. Stosowany przeze mnie sposób przekazywania wiedzy spowodował, że do tej pory jestem zapraszany do różnych klubów europejskich, w celach metodyczno-szkoleniowych. Każdy mój wyjazd do Niemiec związany jest nierozłącznie z turystyką kulturową służącą poznawaniu historii, zabytków, tradycji i degustacji kuchni danego regionu. Wszystkie te kategorie podróży łącznie tworzą obraz dróg turystycznych światowego środowiska sztuk walki. Podczas przerw między zajęciami oraz w dniach wolnych od zajęć, zajmuję się turystyką krajoznawczą. Aurich - miasto powiatowe w północno zachodnich Niemiec należące do Dolnej Saksonii - nastawione jest na usługi turystyczne. Posiada wiele ciekawostek turystycznych, leży w niedalekiej odległości od morza północnego oddalony jest około sześćdziesięciu kilometrów od Holandii. W mieście Aurich mieszka ponad czterdzieści tysięcy mieszkańców, przeważającą część osób mieszka w domkach jednorodzinnych o specyficznej zabudowie. Z tego względu obszar miasta jest rozległy, nasycony zielenią, przecięty wieloma kanałami. Ciekawy wyjazd turystyczny dla studiowania jujutsu oraz poznania różnych szkół jujutsu i ich nauczycieli miałem w marcu 2004 roku. Przez dziesięć dni prowadziłem szkolenia w różnych miastach Północnej części Niemiec, brałem udział w konferencji organizacyjno-naukowej, prowadziłem szkolenie w specjalnie przygotowanym programie edukacyjnym Prewencja na temat umiejętności jujutsu i zapobieganie niepożądanym zjawiskom gwałtu. Prowadziłem szkolenia, zwiedzałem zabytki, miałem spotkania kulturalno-towarzyskie w takich miastach jak: Aurich, Achim, Bremen, Bunde, Bad Driburg, Enger, Hohenkirchen, Oldenburg, Wilhelmshaven. Przez okres dziesięciu dni udało mi się poznać dużą ilość osób studiujących jujutsu oraz ich rodziny. W turystyce sztuk walki biorą udział nie tylko sami uczestnicy szkolenia, wspierają ich mentalnie i duchowo rodzice i opiekunowie. Lepszemu wzajemnemu poznaniu sprzyja właśnie dialog wynikający z samorealizacyjnej podróży specyficznej turystyki budo [Cynarski 2005a]. Od kilku lat biorę udział w Internationales Herbstseminar w Wasserkuppe w obszarze Hessen w Niemczech na wysokości (950 m). Jestem tam zakwaterowany w hotelu, dawniej były to koszary armii amerykańskiej. Obszar okalający budynek znany jest jako miejsce narodzin bezmotorowych działalności w latach Wiele z tych działań trwa do dzisiaj. Wspinając się na szczyt góry do hotelu w którym odbywa się szkolenie, ukazuję się po drodze Rezerwat Biosfery Rhon. Tu powstał projekt Hestji w celu poprawy sytuacji kobiet na obszarach wiejskich. Tytuł projektu pilotażowego Turystyka Wiejska na terenie rezerwatu Biosfery Rhon. Projekt ten jest szansą dla kobiet w niekorzystnym rejonie. Celem tego projektu jest udana współpraca w zakresie marketingu regionalnego. Nastawiony jest on na produkcję wysokiej klasy żywności pochodzącej z własnej produkcji rolnej. Kobiety tego regionu oraz ich przetwory (soki, likiery, galaretki, sery, mleko, wędlina) są ambasadorami jakości i wydajności tego obszaru. Na wysokości 524 m znajduje się Museum Poppenhausen. Wieś Popenhausen powstała dziewięć wieków temu. Na szczególną uwagę zasługuje tam zabytkowy kościół katolicki św. George zbudowany w 1622 roku. Oprócz wspaniałych widoków natury, zabytków, na uwagę zasługuje przedsiębiorstwo przemysłowe - światowej sławy producent szybowców Schleicher. Po drodze znajduje się Judica Museum Schenklengsfeld. Pokazuje on religię i życie wspólnoty żydowskiej wsi we wschodniej Hesji. Od roku 1933 gmina ta była niezależną społecznością (160 członków). Społeczność ta miała własne państwo

4 żydowskie utworzone w roku 1850 oraz dużą synagogę która została zbudowana w 1883 roku. Posiadała własna państwową szkołę żydowską utworzoną w latach 1912/1913. W przerwie między zajęciami, schodzimy w dół zwiedzając zabytki oraz podziwiamy wspaniałe widoki ukazujące się z perspektywy szczytu Wasserkuppe. W turystyce sztuk walki dominują postawy wynikające z potrzeb poznawczych i samorealizacyjnych, można mówić o samokształcącej i wychowawczej lub (bardziej ogólnej) edukacyjnej dominancie podróżowania wynikającego z drogi studiów sztuk walki. Działanie na rzecz nauczania i promocji danego stylu przyczyniają się do rozwoju tej specyficznej formy turystyczno-rekreacyjnej. Wszystkie te działania sprzyjają kulturowemu spotkaniu mistrza-nauczyciela i jego uczniów, dialogowi kulturowemu stanowiącemu wpływ wtórny praktykowania dalekowschodnich sztuk walki [Cynarski, Sieber, Litwiniuk 2006]. Cynarski do turystyki sztuk walki zalicza: obozy szkoleniowe, staże i seminaria, zawody i pokazy, podróże krajoznawcze do źródeł, wyjazdy organizacyjne. Dotyczy to zwłaszcza instruktorów, nauczycieli i mistrzów sztuk walki, którzy jednocześnie pełnią funkcję organizatorów, działaczy, ale także zaawansowanych i bardziej ambitnych uczniów [Cynarski, Sieber, Litwiniuk 2006]. W koncepcji edukacji turystycznej Turosa, szczególnie istotna jest kwestia motywacji poznawczej i samorealizacyjnej. Dotyczy to szczególnie uczestników seminariów, staży szkoleniowych, obozów sztuk walki [Litwiniuk, Cynarski, Piech 2005b; por.: Raimondo 2011]. Turystyka jako obszar refleksji naukowej wynika z systemowej, humanistycznej teorii sztuk walki [Cynarski 2010]. Odnosi się też do geografii turyzmu, socjologii kultury, kultury fizycznej, podróży i turystyki oraz do systemowej, antropologicznej koncepcji turystyki. Socjologia turystyki i socjologia rekreacji ruchowej pozwalają łącznie ukazać związek podróżowania osób ćwiczących sztuki walki ze stylem życia, modą, postrzeganą przez owych turystów aksjologią, ale także z fizycznym uprawianiem sztuk walki. Drogi turystyczne środowiska sztuk walki, kontakty między ekspertami i ich uczniami stanowią ciekawy społeczno-kulturowy fenomen opisywany na gruncie teorii dialogu kultur, analiz procesu globalizacji i w perspektywie socjologii kultury. Wielopostaciowa turystyka sztuk walki niekiedy wiąże się z turystyka kulturową, innym razem z naukową lub z wyjazdami dla celów edukacyjnych, poznawczych, samorealizacyjnych. Uprawianie sztuk walki przyczynia się do rozwoju turystyki wynikającej z zainteresowań sportowych, kulturowych, filmowych, medycznych. Sprzyja powstawaniu turystyki edukacyjnej i turystyki sztuk walki [Cynarski, Ebishima, Litwiniuk 2010; por.: Ożdziński 2009]. Podsumowanie Nieprzypadkowe są miejsca spotkań, seminariów, sympozjów. Są to ośrodki o pewnej już dojrzałej postaci instytucjonalnej, organizacyjnej, o pewnym dorobku w danej dziedzinie. Dla osób przyjeżdżających z zagranicy organizowane są dodatkowo różne atrakcje kulturalne. Turystyka kulturalna realizowana jest w ramach programów seminariów szkoleniowych lub poza nimi - w czasie wolnym. Często podczas przerw między zajęciami miałem sposobność zwiedzać pobliskie szkoły i organizacje sztuk walki. W czasie takich wyjazdów jestem często zapraszany do prywatnych rodzin, gdzie oprócz atrakcji kulinarnych poznaję historię rodziny, historię danego regionu. Każda ze szkół sztuk walki charakteryzuję się innym wystrojem i swoistym klimatem. Posiada ona własną historię i linie genealogiczną mistrzów i spadkobierców danej szkoły. Podczas wyjazdów szkoleniowych poznałem szeroką rzeszę uczniów i nauczycieli sztuk walki. Pomagam uczniom poznać i zrozumieć sztukę walki jujutsu. Wzajemne relacje pomiędzy osobami uprawiającymi sztuki walki, szacunek uczniów wobec mistrzów, świadczą o tym, że wszyscy przestrzegamy wynikające z tradycji ideały

5 starych mistrzów. Wyjazdy turystyczne dla celów edukacyjnych, poznawczych, samorealizacyjnych są nieodłącznym elementem doskonalenia wiedzy i umiejętności zawodowych nauczyciela sztuk walki. Kontakt z innymi nauczycielami, sposób przekazywania przez nich wiedzy, różne rozwiązania praktyczne systemu nauczania, wymiana doświadczeń zawodowych pomiędzy mistrzami, wpływają korzystnie na poziom wiedzy i umiejętności wszystkich uczestników takich spotkań. Brak wyjazdów turystycznych połączonych z edukacją to brak możliwości zweryfikowania swojej wiedzy z wiedzą innych ekspertów sztuk walki. Zamknięcie się w wąskim regionalnym środowisku uczniów i nauczycieli, może być znaczącą przeszkodą w rozwoju zawodowym mistrza. Bibliografia Cynarski W.J. (2005), Turystyka a socjologia czasu wolnego [in:] A. Nowakowski, S. Zaborniak [eds.], Szkice z dziejów turystyki w Polsce. Studia i szkice z historii kultury fizycznej no. 3, PTNKF, Rzeszów, pp Cynarski W.J. (2005a), Socjologia podróży a dialog kulturowy, Folia Turistica, no. 16, pp Cynarski W.J. (2009), Turystyka sentymentalna w aspekcie symboliki odwiedzanego miasta na przykładzie Lwowa [in:] J. Rut, P. Rut [eds.], Aktywność turystyczno-rekreacyjna w obiektach dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego, UR, Rzeszów, pp Cynarski W.J. (2009a), Rozdział XIV. Turystyka sztuk walki [w:] K. Buczkowska, A. Mikos von Rohrscheidt [red.], Współczesne formy turystyki kulturowej, t. 1, AWF, Poznań, s Cynarski W.J. (2010), Spotkania, konflikty, dialogi. Analiza wybranych obszarów kultury fizycznej i turystyki kulturowej, 2nd ed. UR, Rzeszów, pp Cynarski W.J (2010a), Mieczysław Gulda, Socjologia: wprowadzenie do socjologii turystyki, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego 62, seria socjologiczno-historyczna; Socjologia 7, pp Cynarski W.J., Ebishima H., Litwiniuk A. (2010), Globalizacja na obszarze kultury sportowej - przykłady systemów pochodzenia pozaeuropejskiego [w:] Z. Dziubiński, P. Rymarczyk [red.], Kultura Fizyczna a globalizacja, SALOS RP, Warszawa, s Cynarski W.J., Obodyński K. (2008), Sociology of tourism in Poland, Tourismos: An International Multidisciplinary Journal of Tourism, vol. 3, no. 1, pp Cynarski W.J., Obodyński M. (2009), Cultural tourism in the light of Polish humanist theory of tourism, European Journal of Tourism Research, vol. 2, no. 1, pp Cynarski W.J., Obodyński K. (2010), Systemowa antropologiczna teoria turystyki jako perspektywa badań szczegółowych [in:] M. Kazimierczak [ed.], Współczesne podróże kulturowe, AWF, Poznań, pp Cynarski W.J., Obodyński K. (2005a), Europejski sport i turystyka wobec wyzwań wielokulturowości [w:] Z. Dziubiński [red.], Sport jako kulturowa rzeczywistość, SALOS RP, Warszawa, s Cynarski W.J., Sieber L., Litwinuk A. (2006), Podróże sportowców na przykładzie sztuk walki, [w:] Z. Dziubiński, [red:], Aksjologia turystyki, SALOS RP, Warszawa, s Gulda M. (2009), Socjologia: wprowadzenie do socjologii turystyki, Wyższa Szkoła Turystyki i Hotelarstwa, Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, pp Jędrysiak T. (2010), Wiejska turystyka kulturowa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, pp. 164.

6 Kazimierczak M. [ed.] (2010), Współczesne podróże kulturowe, AWF, Poznań. Kowalczyk A. [ed.] (2010), Turystyka zrównoważona, PWN, Warszawa, p Krawczyk Z. [ed.] (1995), Socjologia kultury fizycznej, AWF, Warszawa. Krawczyk Z. (2007), O turystyce i rekreacji studia i szkice, Almamer, Warszawa. Krawczyk Z. (2010), Wzory osobowe ludzi podróży [in:] J. Kosiewicz, P. Bany, M. Piątkowska, J. Żyśko [eds.], Nauki społeczne wobec sportu współczesnego, BK, Warszawa, pp Ożdziński J. (2009), Creative values of tourism and recreation [in:] J. Kosiewicz, M. Piątkowska, J. Żyśko [eds.], Social Sciences towards Contemporary Sport, BK, Warsaw, pp Turos L. (2005), Autokreacja i turystyka edukacyjna, Przegląd Naukowy Kultury Fizycznej UR, Rzeszów 2005, t. VIII, nr 1-2, s Kosiewicz J. (2010), Recenzja najnowszej książki prof. Wojciecha Jana Cynarskiego / The Review of the latest book by Prof. Wojciech Jan Cynarski, Ido - Ruch dla Kultury / Movement for Culture, t. 10, s Litwiniuk A., Cynarski W.J., Piech K. (2005b), Sport and recreational activities as a way to promote travelling basing on meetings. seminars and sport camps of sport and martial arts, [in:] K. Obodyński, W.J. Cynarski [eds:] International Dialogue: Global, European, National and Multicultural Dimensions of Tourism, EACE Rzeszów, pp Obodyński K. (2008), Encounters, conflicts, dialogues. Analysis of selected areas of physical culture and cultural tourism (a review), European Journal of Tourism Research, vol. 1, no. 2, pp Raimondo S. (2011), Heritage tourism and Taiijquan. The case of Chenjiagou, Henan, RPC, Ido Movement for Culture. Journal of Martial Arts Anthropology, vol. 11, no. 1, pp