lat Wymieniaj sadzeniaki Atest opryskiwacza NOWA GAZETA WRP Biznes na Chwasty uporczywe w kukurydzy Odgrzybowe choroby fasoli

Transkrypt

1 MESCOMP WSZYSTKO DO MODERNIZACJI OPRYSKIWACZY Komputer S411 Pompy Bertolini Nr 03/2013 (97) bezpłatny miesięcznik ogólnopolski ISSN: Wymieniaj sadzeniaki ze stali kwasoodpornej Nawigacja GPS TeeJet AGROTECH Hala E, stoisko 24 Pełna informacja cenowa: tel. (65) , (601) Za niską jakość sadzeniaków odpowiedzialne są nie tylko mszyce, ale także wadliwa technologia uprawy i ochrony. Orka Ochrona roślin Wysiew Chwasty uporczywe w kukurydzy Warunki do wzrostu i rozwoju chwastów na plantacjach kukurydzy są bardzo sprzyjające. Przyczynia się do tego zarówno siew tej rośliny w szerokiej rozstawie rzędów, jak i jej cechy biologiczne, zwłaszcza początkowo powolny wzrost, pionowy pokrój oraz opóźnione wschody w niskich temperaturach. W efekcie międzyrzędzia pozostają przez kilka tygodni niezakryte i pozostawione do dyspozycji chwastów. Czytaj s. 16 i 17 Odgrzybowe choroby fasoli Przygotowanie zasiewu Chcąc uzyskać wysokiej jakości plony fasoli szparagowej, wolne od chorób i patogenów, ochronę należy rozpocząć na etapie zakładania plantacji. Fasola jest rośliną często porażaną przez patogeny. Szczególnie licznie występują grzyby: Botrytis cinerea, Sclerotinia sclerotiorum, Colletotrichum lindemutianum, Uromyces phaseoli oraz liczne gatunki z rodzaju Fusarium, które obniżają jej wartość handlową i zbiorczą. Czytaj s. 20 Atest opryskiwacza tel Licencjonowany sprzedawca Opryskiwacz musi być sprawny ciągle! A dokładnie przez cały sezon przeprowadzania zabiegów ochrony roślin, czyli od marca do października. Opryskiwacz powinien być w takim stanie technicznym, aby mógł przejść badanie techniczne w każdym momencie sezonu. Używanie sprawnego techniczne opryskiwacza jest jednym z niezbędnych warunków skuteczności wykonywanych zabiegów ochrony roślin. Każdy posiadacz opryskiwacza polowego, winien odwiedzić stację kontroli opryskiwaczy raz na 3 lata. Regulacje prawne i obostrzenia wynikają stąd, że na polach stosujemy do zwalczania agrofagów (szkodników, patogenów i chwastów) trucizny! Są one mniej lub bardziej trujące dla ludzi, ale prawie nigdy nie są obojętne. A podstawową rolę w bezpiecznym stosowaniu pestycydów powinna odgrywać świadomość rolnika. Czytaj s. 32 i 33 Luty (Nr 01) NOWA GAZETA WRP Biznes na Lepsze ro lnictwo, lepszy rp.pl Zalety zachow awczej uprawy roli biznes, lepsze ISSN: Finans ow samorzą anie dów W przy pić pro szłym okr esie blemy środków dotycząc finansowania e abs mog skonsu unijnych. Samorząorpcji przez ą wystąmować westycj samorzą e. Wyn funduszy unijdy nie będą d mi zaci ika to w nyc ągnięty z obciąże h na wie stanie mi jskie nia zob 013 ora na realizac owiązan innych inw z kosztam ję inw estycji. i utrzyma estycji w lata iach nia zrea lizowamichał Marcini ak Ê Å 16 Miejsce na Twoją reklam ę Lidia Agata MówJaniak: ińska : Miejsce na Twoją reklam ę Å Grupow e obow kojce iązkow e! Zgod nie z zapis tywy ami dyre Rady 2008/120 k- żą dyre ustanaw iającej ktywy, /WE normy KE wszcząć ochrony minimalne procedur zamierza stycznia naruszen ę 2013 r. świń, od 1 ia praw w sprawie w UE obow zuje zaka a Dr Jace unijnego. z i loszek utrzymywania iąk Kośc iański prośnych loch pojedync zych. W w kojcach państw stosunku członkow do 1 stycz skich, którdo nia 2013 r. nie wdro e - lat 12 życie 432 Trad ycyjna upra rej pods tawowym wa roli, któjest orka zabiegiem jej udział, energo- stanowi najbardz waha się w nakładach prac y i pracochł od 20 do iej ment 40%. onny agro Dr inż. Janu się, że poch techniki. SzaceleIUNG-PIB sz Smagacz uje łania, od gatu w Puławach nku upra w zależności ny i waru wian nków siedl ej rośli30 60% iskow całego wa zuży nakładu ych, wanego paligii prod w tech ukcji dane nolo j rośliny, a Uprawa ścierniska wr-138/09 Brak wymiany sadzeniaków był i jest największą zmorą polskiego rolnictwa i gospodarowania ziemniakiem. Część przyzwyczajeń wynika z prostej przyczyny, pozornej oszczędności, która niestety niesie za sobą widmo produkcji zdegenerowanych i niskoplennych bulw. Innej przyczyny można doszukiwać w przyzwyczajeniu rolników do swoich sadzeniaków bo lepsze. Czytaj s. 18. Lidia Agata MówJaniak: ińska : Miejsce na Twoją reklam ę Lidia Agata MówJaniak: ińska : Biuro Doradczo-Handlowe Jacek Król Idealne rozwiązanie dla rolnictwa precyzyjnego Sprzedaż oraz serwis: / / tel: PRODUCENT Siatka do pras rolujących Sznurek rolniczy pp! u nas taniej! tel waldgold@pro.onet.pl

2 Strona 2 Nr 03/2013 (97) Rolnik pyta, prawnik odpowiada Zgłosiłem do koła łowieckiego szkodę w uprawie buraków. Koło oszacowało szkodę, wypłaciło nawet część pieniędzy, lecz po jakimś czasie zażądali zwrotu części z nich, podając, że błędnie została oszacowana wielkość uprawy. Koło podało, że wielkość uprawy w protokole jest większa niż powierzchnia działki, na której zgłosiłem szkodę. W rzeczywistości szkoda została oszacowana prawidłowo, a to ja popełniłem błąd w numerze działki podanym w zawiadomieniu o szkodzie. Czy koło może uchylić się od wypłaty odszkodowania na tej podstawie? Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy Prawo łowieckie dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego ma obowiązek wynagrodzenia szkód wyrządzonych w uprawach lub plonach rolnych przez dziki, jelenie, łosie, daniele i sarny oraz przy wykonywaniu polowania. W celu ustalenia wysokości odszkodowania dzierżawca (koło łowieckie) lub zarządca obwodu przeprowadza oględziny i szacowanie szkody. Prawodawca normując proces likwidacji szkód łowieckich nałożył na rolnika obowiązek terminowego powiadomienia o szkodzie. W 1 ust. 2 rozporządzenia do Prawa łowieckiego (Dz. U. z 2010 r. Nr 45, poz. 272) ustalono, że właściciel lub posiadacz gruntu, na którym powstała szkoda, zgłasza szkodę na piśmie przedstawicielowi koła w terminie 3 dni od dnia jej stwierdzenia, a w przypadku szkód wyrządzonych w sadach w terminie 14 dni od dnia jej powstania z jednoczesnym określeniem liczby uszkodzonych drzew. Nowa gazeta elektroniczna Biznes Lepsze rolnictwo, lepszy biznes, lepsze życie Koło łowieckie ma obowiązek powiadomić gminę o upoważnionej osobie do odbierania w imieniu koła zawiadomień o szkodach, zatem w razie braku wiedzy komu zgłosić szkodę, należy zwrócić się do gminy o podanie danych adresowych przedstawiciela koła. Podobnie rzecz się ma z obowiązkiem poinformowania koła o terminie planowanego sprzętu uszkodzonej uprawy, czego należy dokonać pisemnie w terminie 7 dni przed zamierzonym sprzętem ( 4 ust. 3 rozporządzenia). Należy zauważyć, że ani ustawa, ani rozporządzenie nie regulują szczegółowo kwestii jak ma wyglądać zgłoszenie oraz jakie informacje mają być w nim zawarte. Pewnym jest, że obowiązuje forma pisemna oraz że należy poinformować o szkodzie w takim stopniu, ażeby koło miało możliwość identyfikacji zgłaszającego, jego adresu oraz położenia uszkodzonej uprawy lub płodu rolnego. W szczególności poszkodowany rolnik nie ma obowiązku wskazywania numerów działek, na których doszło do wyrządzenia szkody. Istotnym jest jej położenie, a nie numer ewidencyjny, wobec czego błąd popełniony przy zgłoszeniu szkody polegający na błędnym wpisaniu numeru działki, na którym doszło do szkody łowieckiej, nie może przekładać się na zwolnienie koła łowieckiego z obowiązku zapłaty odszkodowania. Poza tym koło łowieckie, o ile uzna, że zgłoszenie zawiera braki uniemożliwiające mu przeprowadzenie oględzin lub szacowania, winno niezwłocznie wezwać do jego uzupełnienia, o ile wynika to z przepisów ustawy lub rozporządzenia. W konsekwencji to czynności przeprowadzone w trakcie szacowania i oględzin mają decydujące znaczenie dla ustalenia rozmiarów szkody, ustalenia gatunku zwierzyny, wysokości odszkodowania itp. Stąd też, nawet jeśli doszło do błędnego podania numeru działki, a szacowanie i oględziny odbyły się na działce, na której faktycznie zaistniała szkoda, a w ich toku przedstawiciele koła łowieckiego ustalili wszystkie wymagane prawem dane, w tym wyliczyli wartość odszkodowania, to nie ma podstaw prawnych do uniknięcia wypłaty na Pana rzecz oznaczonej kwoty. Niedawno uzyskałem orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym. Wobec powyższego zamierzam ubiegać się o rentę rolniczą, albowiem słyszałem, że niepełnosprawnym KRUS z urzędu taką rentę przyznaje. W KRUS-ie powiedziano mi, że prawomocny wyrok nie ma dla nich znaczenia i to ich lekarz będzie decydował o mojej rencie, czy to prawda? Prawidłowe jest stanowisko, iż nie działa w tym zakresie żaden automatyzm. Oznacza to, że osoba, co do której orzeczono dany stopień niepełnosprawności, nie może być pewna, że otrzyma od KRUS rentę rolniczą. Zagadnienie niepełnosprawności, a prawo do renty rolniczej, regulują odmienne reżimy prawne i podlegają niezależnym od siebie trybom postępowania. Zgodnie z ustawą o rehabilitacji zawodowej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych ustala się trzy stopnie niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany i lekki (art. 3). O niepełnosprawności decydują zespoły orzecznicze szczebla powiatowego i wojewódzkiego, a w ostateczności sąd powszechny (sąd pracy i ubezpieczeń społecznych w I instancji), do którego przysługuje odwołanie od decyzji wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Wyjątek przewidziano w art. 5, gdzie wskazano, że orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji, traktowane jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Na równi z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności traktowane jest orzeczenie lekarza ZUS o całkowitej niezdolności do pracy bez orzeczenia Na Państwa pytania, natury prawnej, w każdą sobotę w godz , pod nr. telefonu odpowiada radca prawny Wojciech Lignowski. całkowitej niezdolności do samodzielnej egzystencji. Natomiast częściową niezdolność do pracy stwierdzona przez orzecznika ZUS oznacza przyznanie lekkiego stopnia niepełnosprawności. Powyższe odnosi się jednak wyłącznie do orzeczeń wydanych przez lekarza orzecznika ZUS. Wspomniana ustawa nie nakazuje przytoczonego art. 5 odpowiednio stosować do orzeczeń lekarza orzecznika KRUS. Toteż niepełnosprawny rolnik ubiegający się o rentę rolniczą będzie podlegał postępowaniu przewidzianemu w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników i ich rodzin. W tym celu musi uzyskać orzeczenie lekarza KRUS o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym o charakterze trwałym lub okresowym. W art. 21 ust. 5 ustawodawca wyjaśnił, iż za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się ubezpieczonego, który z powodu naruszenia sprawności organizmu utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. W przypadku niekorzystnego orzeczenia lekarza KRUS przysługuje Panu odwołanie do komisji lekarskiej tego organu, a następnie będzie można odwołać się do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. WRP Biznes, to zagadnienia mikro i makroekonomiczne w działalności rolnej, prawo UE i krajowe, notowania rynkowe, prognozowanie i wiele innych. Już dziś zamów WRP Biznes. Aby to zrobić, wejdź na naszą stronę kliknij link prowadzący do WRP Biznes i wypełniając prosty formularz dokonaj płatności. Gazeta dostępna bezpłatnie do 1 kwietnia. FIRMY I PRODUKTY Bayer pod nowymi rządami Christophe Dumont Prezes Zarządu Bayer Sp. z o.o. i Szef Grupy Krajów Europy Centralnej i Wschodniej, od dnia 1 stycznia 2013 roku, objął także funkcję Dyrektora Bayer CropScience w Polsce i Krajach Nadbałtyckich. Żonaty, ma dwie córki w wieku 3 i 5 lat. Christophe Dumont urodził się w 1964 roku w Rouen we Francji. Studiował nauki przyrodnicze oraz techniki ochrony roślin w Rouen i Versailles. Po ukończeniu studiów magisterskich i podyplomowych rozpoczął karierę zawodową Regionalny Manager ds. Sprzedaży Europa Zachodnia/SCHE- RING AG Szef Kontrolingu i Planowania Strategicznego/AGREVO Portugalia Ltda Dyrektor Zarządzający AGREVO SRL/Rumunia Dyrektor Zarządzający AVENTIS CropScience Kft/Węgry Globalny Lider Zespołu ds. Fipronilu; AVENTIS CropScience SA Szef Zespołu Rozwoju Rynku Ameryka Środkowa, Kraje Andyjskie i Chile; Bayer CropScience Dyrektor Zarządzający Nowy Dyrektor Bayer CropScience w Polsce i Krajach Nadbałtyckich Christophe Dumont. Grupą Krajów Ameryki Środkowej i Karaibów/Kostaryka Dyrektor Zarządzający Biznesem Herbicydowym, w Zespole Portfolio Produktowego/Niemcy, Monheim oraz odpowiedzialny za uprawę soi i kukurydzy ( ) Szef Zespołu Strategii dla upraw kukurydzy, soi, trzciny cukrowej, bawełny i ryżu/niemcy, Monheim (red)

3 Nr 03/2013 (97) Dr inż. Beata Kawka Strona 3 W uprawie rzepaku właściwe odżywienie mineralne szczególnie od początku pąkowania do zawiązywania łuszczyn ma kluczowe znaczenie dla uzyskania wysokiego plonu. Dlaczego ten okres jest tak ważny? Multoleo w technologii uprawy rzepaku Trzeba pamiętać, że w przeciwieństwie do zbóż, w rzepaku intensywny wzrost wegetatywny i generatywny (pąkowanie, kwitnienie) następują w tym samym czasie. Oszacowano, że w okresie od wydłużania się łodygi do końca kwitnienia rzepak buduje ok. 2/3 swojej biomasy. Jednoczesność tych dwóch procesów przyczynia się do konkurencji o składniki pokarmowe pomiędzy organami generatywnymi (pąki, kwiaty a następnie młode łuszczyny), a częścią wegetatywną. W efekcie, przy niedostatecznym odżywieniu mineralnym po pierwsze zmniejsza się liczba rozgałęzień pędu, która jest bezpośrednio skorelowana z liczbą łuszczyn, a po drugie pogarsza się zapylenie i zapłodnienie powstaje mniej łuszczyn, a część z nich opada wkrótce po zawiązaniu. W wielu przypadkach, pomimo zastosowania odpowiednich dawek nawozów posypowych, część zawartych w nich składników pokarmowych nie jest w dostatecznym stopniu pobierana przez rośliny np. na skutek niewłaściwego odczynu gleby, zbyt niskiej temperatury, niewłaściwej wilgotności ale również z powodu niedostatecznego rozwoju i aktywności systemu korzeniowego. Rośliny, na których zastosowano Multoleo (po prawej) są bardziej bujne, tworzą więcej rozgałęzień i obficiej kwitną. Nie zawsze łatwo jest dostarczyć potrzebne składniki dolistnie, dlatego idealnym rozwiązaniem jest produkt, który poprawia zaopatrzenie rzepaku w najbardziej istotne dla niego składniki mineralne bor i molibden, ale jednocześnie aktywuje pobieranie składników mineralnych z gleby przez roślinę. Takim produktem jest Multoleo nawóz organiczno-mineralny produkowany w oparciu o technologię PhysioActivator zapewniającą optymalne wykorzystanie składników aktywnych pozyskiwanych z Ascophyllum nodosum. Algi te są niezwykle bogatym źródłem substancji czynnych oligosacharydów, aminokwasów, fitohormonów i witamin. Ta unikatowa i opatentowana technologia została opracowana przez francuską firmę Goëmar, od ponad trzydziestu lat specjalizującą się w produkcji preparatów poprawiających odżywienie mineralne roślin. Multoleo to o wiele więcej niż nawóz. Dzięki niezależnym badaniom naukowym wiadomo, że filtrat z Ascophyllum nodosum główny składnik Multoleo aktywuje szereg procesów odgrywających kluczową rolę w uzyskaniu wysokiego plonu: pobieranie składników pokarmowych poprzez zwiększenie aktywności odpowiedzialnych za nie enzymów np. reduktazy azotanowej, fosfataz; syntezę chlorofilu i fotosyntezę; syntezę poliamin związków biorących udział w regulacji kwitnienia i wiązania łuszczyn. Właściwe odżywienie mineralne i wydajna fotosynteza to dwa silniki napędzające plonowanie rzepaku. Multoleo zostało wzbogacone z myślą o potrzebach mineralnych rzepaku w bor i molibden mikroelementy kluczowe dla plonowania rzepaku. Warto też jeszcze raz podkreślić, że Multoleo aktywuje pobieranie przez rośliny składników pokarmowych z gleby. Z doświadczeń przeprowadzonych w warunkach produkcyjnych wynika, że rośliny rzepaku opryskiwane Multoleo zawierają więcej siarki (+16%), boru (+13%) i azotu (+12%) w suchej masie w porównaniu z roślinami kontrolnymi nietraktowanymi Multoleo. Nikogo nie trzeba przekonywać o plonotwórczej funkcji wymienionych składników mineralnych. Jednym słowem Multoleo zapewnia lepsze wykorzystanie zastosowanych nawozów. Multoleo zaleca się stosować jednorazowo w terminie od pąkowania do początku kwitnienia w dawce 1 2 l/ha. Aktywator Multoleo może być stosowane łącznie ze środkami ochrony roślin fungicydami i insektycydami, a także z nawozami dolistnymi, w przypadku stosowania w mieszaninie Multoleo powinno być dodawane jako ostatnie, przy włączonym mieszadle. Co odróżnia Multoleo od innych produktów opartych na różnego typu ekstraktach z alg? dogłębnie przebadanie oddziaływania produktu na rośliny uprawne, zarówno w warunkach laboratoryjnych, jak i polowych, zamiast ogólnych i podręcznikowych informacji o wpływie fitohormonów na wzrost i rozwój roślin; udowodniony wpływ na odżywienie mineralne roślin, w tym również aktywację pobierania składników mineralnych z gleby; dokładnie i w wieloletnich doświadczeniach przebadany wpływ na plonowanie rzepaku, zamiast ogólnikowych informacji lub prezentacji efektów całego programu nawozowego obejmującego również nawozy doglebowe. Co odróżnia Multoleo od innych nawozów zawierających bor polecanych w uprawie rzepaku? kompleksowy wpływ na odżywianie mineralne roślin, w tym aktywacja pobierania składników pokarmowych z gleby; pozytywny wpływ na zawartość chlorofilu i wydajność fotosyntezy. Optymalne odżywienie mineralne rzepaku to więcej łuszczyn i ograniczenie ich zrzucania przez roślinę. Więcej łuszczyn to wyższy plon. Pozytywny wpływ Multoleo na plonowanie rzepaku został udowodniony w prawie 120 doświadczeniach przeprowadzonych w warunkach produkcyjnych w ciągu ostatnich 11 lat. Pozwala to nam mieć pewność, że oddajemy w Państwa ręce produkt naprawdę unikatowy i gwarantujący uzyskanie wysokich plonów rzepaku. n Rośliny, na których zastosowano Multoleo (po prawej) są bardziej bujne, tworzą więcej rozgałęzień i obficiej kwitną. Tab. Podsumowanie dotychczasowych doświadczeń przeprowadzonych z zastosowaniem Multoleo w uprawie rzepaku. Rok Liczba doświadczeń Przyrost liczby łuszczyn (%) Przyrost plonu (q/ha) % +3,5 q/ha % +3,8 q/ha % +3,0 q/ha % +1,8 q/ha % + 5,3 q/ha % + 5,6 q/ha % + 4,3 q/ha % + 3,2 q/ha % + 2,3 q/ha % + 2,4 q/ha % +3,0 q/ha % +3,3 q/ha Podsumowanie % + 3,5 q/ha

4 Strona 4 Andrzej Czarnota Bayer CropScience Nr 03/2013 (97) Skuteczne zwalczanie chwastów w burakach cukrowych jest trudne. Wymaga znajomości stanu i stopnia zachwaszczenia plantacji,umiejętności oceny kondycji rośliny uprawnej, analizy pogody i ciągłej lustracji każdego z pól. Wszystko w kierunku precyzyjnego dostosowania preparatów, ich dawek oraz terminu zabiegów. Betanal maxxpro - najnowszy herbicyd w ochronie buraka cukrowego Po ponad 20. latach stosowania metod dawek dzielonych i dużym doświadczeniu plantatorów w tym zakresie, wydawać się może, iż nie powinno być problemów z ochroną herbicydową buraków. Niestety, warunki pogodowe: opady, przymrozki, wiatr, duże wahania temperatury, często krzyżują nam szyki i stanowią wyzwanie dotyczące decyzji jak prawidłowo wykonać zabieg. Jest o wiele łatwiej, gdy dysponujemy odpowiednią wiedzą, dobrym sprzętem (opryskiwacz) czy atutem w postaci wysokiej klasy herbicydu skutecznym, łatwym w stosowaniu i bezpiecznym. W 2012 r. na rynek został wprowadzony nowy preparat firmy Bayer CropScience Batanal maxxpro 209 OD, oparty na innowacyjnej metodzie zwiększenia skuteczności substancji czynnych poprzez zastosowanie unikalnej technologii aktywacji. W efekcie dobrze znane substancje: fenmedifam, desmedifam i etofumesat, w obecności niewielkiej ilości aktywatora i na bazie aktywniejszej formulacji olejowej stały się skuteczniejsze w zwalczaniu wielu gatunków chwastów, w tym tych uciążliwych. Zastosowane rozwiązania sprawiają, że preparat doskonale rozpuszcza się w wodzie, ciecz robocza lepiej pokrywa i silniej przylega do blaszek liściowych chwastów, jest odporniejsza na zmywanie, wolniej odparowuje, a substancje czynne łatwiej i szybciej wnikają do blaszek liściowych chwastów. Skuteczność nowego preparatu jest lepsza. Lepiej działają też preparaty stosowane w mieszankach z Betanalem maxxpro, co pozwala zmniejszyć o 20 30% ich dawki a tym samym obniżyć koszt ochrony. Batanal maxxpro 209 OD zarejestrowany jest w dawce 1,25 1,5 l/ha, w trzech zabiegach nalistnych. Produkt najlepiej stosować w fazie liścieni chwastów, bez względu na fazę rozwojową buraków. W optymalnym terminie (liścienie chwastów) dawką podstawową i wystarczającą jest 1,25 l/ha. Przed zabiegiem należy zwrócić uwagę na kilka ważnych elementów: 1. Temperatura i nasłonecznienie w ciągu dnia: Oprysk herbicydowy zastosowany w optymalnym terminie pozwoli uniknąć takich sytuacji na polu. nie należy opryskiwać roślin buraka cukrowego w temperaturze powyżej 20 o C i w czasie silnego nasłonecznienia; ważne jest również, by takie warunki utrzymały się przez pewien czas po zabiegu; w praktyce rolniczej, gdy jest upalnie i słonecznie, zabiegi lepiej wykonywać pod wieczór, tak by rośliny buraka miały czas na rozkład substancji czynnych. 2. Warunki pogodowe: gwałtowne zmiany pogody z długiego okresu chłodów do upałów lub odwrotnie; duże różnice temperatur miedzy dniem a nocą (bardzo zimne noce i upalne dni); dłuższe okresy opadów lub ulewne deszcze; przymrozki 1 2 doby przed zabiegiem lub spodziewane 1 2 doby po zabiegu są niezwykle stresogenne dla roślin i mocno zwiększają ryzyko uszkodzeń; zaistnienie powyższych sytuacji powinno skutkować opóźnieniem zabiegów o 1 2 dni. 3. Nie należy również opryskiwać plantacji porażonych przez choroby (zgorzele korzeni) czy szkodniki oraz rośliny buraka cukrowego będące w stresie fizjologicznym np. z powodu problemów glebowych, złego nawożenia czy uszkodzeń wskutek burz pisakowych. Gdy mamy do czynienia z warunkami stresowymi, warto zwrócić uwagę i zastosować się do poniższych zaleceń. Oto kilka rad: unikanie stosowania adjuwantów i wspomagaczy olejowych, gdyby jednak taka konieczność wystąpiła, dawka powinna wynosić max 30% pełnej dawki; bezwzględnie należy unikać dodawania wszelkich nawozów; obniżenie dawki herbicydu podstawowego i partnerów w mieszaninach zbiornikowych lub jej podział. Jeśli obniżone dawki, np. Betanalu maxxpro do 1 1,1 l/ha wydawałyby się nam za niskie, świetnym i sprawdzonym sposobem jest podzielenie pełnej dawki na dwa opryski i wy konanie ich w odstępie 2 3-dniowym. Metoda ta doskonale zdaje egzamin również w sytuacjach, gdy trzeba użyć wyższych dawek na przerośnięte chwasty ale nie pozwala na to faza rozwojowa buraków cukrowych. Trzeba tylko pamiętać, by drugi oprysk wykonać nie wcześniej niż 24 godziny po pierwszym i nie później niż 3 dni, ponieważ chwasty z widocznymi już objawami nekroz nie będą pobierać herbicydów. Jeśli mówimy o bezpieczeństwie, to należy zwrócić szczególną uwagę na mycie sprzętu po wcześniejszych zabiegach herbicydowych, zwłaszcza z użyciem sulfonylomoczników. Czynność tę trzeba wykonać bezwzględnie tuż po zakończeniu zabiegów, i z użyciem środków wspomagających. Opryskiwacz należy myć starannie i nie wolno zapominać o przeczyszczeniu filtrów głównych, filterków i dysz. Opisane powyżej zagadnienia służą do wskazania plantatorom jak w praktyce należy postępować w stosowaniu herbicydów buraczanych. Nabiera to szczególnie ważnego znaczenia w odniesieniu do zbliżającego się sezonu. Batanal maxxpro 209 OD to czołowy herbicyd na rynku polskim, swoją pozycję zawdzięcza niezwykłej skuteczności chwastobójczej i powszechnemu stosowaniu w wielu programach ochrony herbicydowej buraka cukrowego. n Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące na rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj zalecanych środków bezpieczeństwa.

5 Nr 03/2013 (97) Strona 5 Zobacz efekt Osiris pod tym hasłem 14 stycznia 2013 w hotelu Sheraton w Warszawie odbyła się konferencja prasowa Działu Crop Protection BASF Polska. BASF na 2013 rok W sezonie 2013 BASF Crop Protection wprowadza na rynek kilka nowości produktowych. Portfolio fungicydów BASF w sezonie 2013 roku przedstawił Jarosław Nadziak, Crop Manager ds. fungicydów zbożowych. Osiris jest nowym skutecznym fungicydem o szerokim spektrum zwalczanych chorób liscia i kłosa w zbożach. Preparat zawiera dwie substancje aktywne z grupy azoli: epoksykonazol i metkonazol. Ma zaawansowaną formulację, zapewniającą doskonałe i długotrwałe działanie ochronne. Obie substancje aktywne połaczone w nowej zaawansowanej formulacji znacząco podnoszące skuteczność ochrony fungicydowej do niespotykanego dotad poziomu! Nowa formulacja fungicydu Osiris decyduje o doskonałej przyczepności, szybkości wchłaniania się oraz rozprzestrzeniania się substancji aktywnych. Krople cieczy roboczej przywierają bardzo ściśle do powierzchni rośliny, zapewniając wyjątkowo dokładne pokrycie. Ta właściwość jest szczególnie istotna w przypadku późniejszych zabiegów fungicydowych, kiedy rośliny osiągnęły wyższe stadia rozwojowe i konieczna jest ochrona dużej powierzchni zielonej liści. Jednocześnie cecha ta jest bardzo ważna w zwalczaniu Fusarium. Kluczową kwestią w zwalczaniu tego patogenu jest penetrowanie przez substancje aktywne nie tylko powierzchni kłosa, ale także jego wnętrza dostają się one do miejsc, gdzie patogeny Fusarium infekują kłos. Działa systemicznie, a zalecana dawka dla zbóż to 2 l/ha. Duett Star to nowy fungicyd polecany w pierwszych zabiegach do ochrony przed mączniakiem oraz chorobami podstawy źdźbła, pszenicy ozimej i Gospodarzami spotkania byli Agnieszka Baker i Jarosław Nadziak, Crop Manager ds. fungicydów zbożowych. jarej, pszenżyta ozimego, żyta oraz jęczmienia ozimego i jarego. Zawiera: fenpropimorf, dimetylomorfolinę i epoksykonazol. Jest to koncentrat w postaci zawiesiny do rozcieńczania wodą. Działa systemicznie, interwencyjnie oraz wyniszczająco na patogeny. W pszenicy i pszenżycie ozimym zwalcza mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, septoriozę liści, septoriozę plew, brunatną plamistość liści, fuzariozę kłosów i czerń kłosów. Zalecana dawka to 1,0 l/ ha, przy l wody/ ha oraz drobnokroplistym oprysku. Adam Prabucki, Crop manager ds. warzyw, zaprezentował nową substancję Inicium, którą BASF wprowadza w bieżącym roku w produkcie Orvego. Firma BASF nie zapomina również o producentach warzyw. Adam Prabucki, Crop manager ds. warzyw, nie krył dumy z innowacyjnej substancji biologicznie czynnej Inicium, którą BASF wprowadza w bieżącym roku w produkcie Orvego (nadal w trakcie rejestracji). Produkt, wykazuje się znakomitą skutecznością w zwalczaniu chorób powodowanych przez lęgniowce w ogórku gruntowym i pomidorze gruntowym, i co najważniejsze ma tylko 1 dzień karencji! Do prezentowanych tematów należała bioróżnorodność, którą zreferowała Monika Borkowska, Specjalista ds. badań i rozwoju produktów. We współpracy z naukowcami z UP Poznań, UP Wrocław i SGGW w Warszawie, BASF prowadzi badania nad ochroną bioróżnorodności, którą w łatwy sposób może wprowadzić każde gospodarstwo rolne. Wystarczy odpowiednia mieszanka roślin miododajnych, w pobliżu pola uprawnego aby zapewnić schronienie i pożytek dla wielu organizmów, których populacja jest zagrożona. Mariusz Michalski, Crop Manager ds. herbicydów, zapraw i regulatorów wzrostu zaprezentował stronę internetową w całości poświęconą regulatorom wzrostu która w niekonwencjonalny sposób prezentuję wiedzę na temat skracania zbóż. Mimo nazwy produktu w adresie, strona szeroko podejmuje temat regulatorów wzrostu, opierając się na wszystkich dostępnych na rynku produktach. Jest to elementarz nie tylko dla początkujących producentów zbóż, ale również dla doświadczonych rolników, którym zależy na trafnym doborze terminu, dawki i rodzaju regulatora wzrostu w zależności od odmiany i warunków panujących na plantacji. (red) Medax Top 254x175 BASF promocja ramka krzywe JW 2013.indd :44

6 Strona 6 Nr 03/2013 (97) ochrona Intensywność ochrony zbóż zależy przede wszystkim od kierunku uprawy, odmiany, przebiegu warunków pogody, poziomu nawożenia, stanowiska w płodozmianie i sąsiedztwa innych upraw. System czy zabieg jednorazowy? Spośród wszystkich zbóż pszenica ozima wymaga intensywnej ochrony. Wiedząc o tych wszystkich aspektach, będzie można precyzyjniej opracować strategie ochrony zbóż, biorąc pod uwagę wszelkie elementy agrotechniki i siedliska rośliny uprawnej. Intensywność ochrony zbóż powinna być przede wszystkim uzależniona od kierunku uprawy danej rośliny. Pszenica oraz jęczmień uprawiany na cele przemysłowe powinny być chronione intensywnie. Porażenie tych roślin przez choroby może obniżyć jakość surowca. Kolejnym aspektem intensyfikacji lub ograniczenia ochrony zbóż jest stanowisko w płodozmianie. Jeżeli udział zbóż w płodozmianie jest niewielki i nie przekracza 50% w strukturze zasiewów, wtedy można ograniczyć stosowanie fungicydów. Należy zwrócić uwagę na sąsiadujące pola, bo w takim przypadku, nawet mimo niskiego udziału zbóż w strukturze zasiewów, gdy wokół będą monokultury zbożowe, zagrożenie plantacji chorobami grzybowymi może wzrastać. Na intensywność ochrony duży wpływ ma także czynnik odmianowy. W przypadku odmian odpornych ochrona będzie mniej intensywna niż w przypadku odmian wrażliwych. W ochronie roślin podstawowym kryterium wykorzystywanym do podjęcia decyzji stanowi faza rozwojowa rośliny. Pojawienie się patogenów oraz ich szkodliwość są ściśle sprzężone z rozwojem gospodarza. Termin wykonywania obserwacji porażenia i rozwoju patogenów należy przeprowadzić w określonych fazach, tzn. okresach, w których patogeny stwarzają realne zagrożenie dla plonów. W okresie wegetacji zbóż pierwszym okresem stosowania fungicydów jest okres od fazy końca krzewienia do fazy 2 kolanka (BBCH 29 32), najczęściej określany jako termin T-1. W tym okresie zwraca się uwagę na zwalczanie następujących chorób: septoriozę paskowaną, rdzę brunatną, mączniaka prawdziwego, łamliwość źdźbła i fuzaryjną zgorzel podstawy źdźbła. Drugi okres to faza grubienia pochwy liściowej liścia flagowego do widocznych pierwszych ości (BBCH 41 49) T-2. Choroby, które zwalcza się w tych fazach to mączniak prawdziwy, septorioza paskowana, fuzarioza zbóż, brunatna plamistość, rdza brunatna i rdza żółta. Celem stosowania zabiegów fungicydami w terminie T-1 i T-2 jest ochrona górnych trzech liści. dokończenie na s.7 Tab. 1. Substancje aktywne i zwalczania przez nie patogeny. Choroby Substancja aktywna Termin pierwszy (BBCH 29 32) Septorioza paskowana Chlorotalonil, triazole Rdza brunatna Morfoliny, spiroksamina, strobiluryny, triazole Mączniak prawdziwy Cyflufenamid, cyprodinil, fenpropidyna, metrafenon, morfoliny, proquinazid Łamliwość źdźbła Cyprodinil, flusilazol, metrfenon, prochloraz, protiokonazol Fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła i korzeni Strobiluryny, triazole, benzimidazole Termin drugi (BBCH 39 49) Rdze Morfoliny, strobiluryny, triazole Septorioza paskowana liści Chlorotalonil, triazole Mączniak prawdziwy Cyflufenamid, fenpropidyna, metrafenon, morfoliny, proquinazid, chinoksyfen, spiroksamina Termin trzeci (BBCH 55 61) Septorioza plew Azoksystrobina, dimoksystrobina, epoksykonazol, protiokonazol, piraklostrobina, trifloksystrobina Fuarioza kłosów Epoksykonazol + dimoksystrobina, metkonazol, protiokonazol, tebukonazol, Czerń zbóż Azoksystrobina, dimoksystrobina, piraklostrobina, tebukonazol Yamato zboza 125x350 SumiAgro kalendarz ramka krzywe JW 2013.indd :05

7 Nr 03/2013 (97) Strona 7 dokończenie ze s. 6 Trzecim okresem, w którym zwalcza się choroby zbóż jest faza kłoszenia (BBCH 51 59) z możliwością przedłużenia do fazy dojrzałości wodnej ziarna (BBCH 71) termin T-3. Przy wykonywaniu zabiegów chemicznych w późnych fazach rozwojowych, np. kłoszenie pszenicy ważny jest termin karencji zastosowanego do ochrony fungicydu. W terminie trzecim (BBCH 51 59) zwalcza się septoriozę plew, rdzę brunatną fuzariozę kłosów. Celem zabiegów w T-3 jest ochrona kłosa przed chorobami grzybowymi. Należy używać fungicydów opartych na triazolach lub takich, które są przeznaczone do zwalczania chorób występujących na kłosie. Wpłynie to również na ochronę górnych liści i będzie stanowiło dodatkowe zabezpieczenie przed rdzą brunatną. Należy pamiętać, że w celu ochrony zbóż przed fuzariozą kłosów zabieg fungicydem należy przeprowadzić przed kwitnieniem pszenicy. Przy wykonywaniu zabiegów chemicznych w późnych fazach rozwojowych, np. kłoszenie pszenicy, ważny jest termin karencji zastosowanego do ochrony fungicydu. Zabronione jest stosowanie środków, których karencja nie upływa przed zbiorem pszenicy. Spośród wszystkich zbóż pszenica ozima wymaga intensywnej ochrony. Z licznych badań wynika, że dwu- lub trzykrotne stosowanie fungicydów w czasie wegetacji stanowi najskuteczniejszą ochronę przed chorobami i skutkuje najwyższym wzrostem poziomu plonowania. Nalistne stosowanie fungicydu tylko w fazie wykształconego liścia flagowego skutkowało niższą skutecznością zwalczania chorób oraz obniżeniem plonowania zarówno w odniesieniu do obiektu kontrolnego, jak i pozostałych kombinacji nalistnej ochrony fungicydowej (tab.2). Uprawa zbóż jarych wymaga mniej nakładów na ochronę roślin. Często rolnicy całkowicie rezygnują z ochrony, albo wykonują tylko jeden zabieg zwalczania chorób grzybowych. Jest to podejście niewłaściwe, dlatego, że uprawa jęczmienia jarego przeznaczonego na cele browarne czy pszenicy jarej przeznaczonej na cele konsumpcyjne wymaga precyzyjnego podejścia do ochrony fungicydowej. Aby otrzymać odpowiedniej jakości surowiec, należy uzyskać ziarno zdrowe o odpowiedniej jakości. Dlatego ważna jest ochrona chemiczna, która w obecnej technologii opiera się na zaprawianiu ziarna i stosowaniu jednego lub dwóch zabiegów w okresie wegetacji (tab. 3). W celu ochrony zbóż przed chorobami grzybowymi, rolnicy mogą też korzystać z systemów ochrony fungicydowej opracowanych przez firmy chemiczne. Innowacyjne systemy ochrony roślin składają się z odpowiednio do siebie pasujących produktów, które mają skutecznie chronić rośliny przed chorobami. Programy ochrony są dostępne na stronach internetowych poszczególnych firm chemicznych produkujących fungicydy. n Tabela 2. Wpływ nalistnej ochrony fungicydami na plon ziarna pszenicy ozimej. Rodzaj ochrony Plon ziarna dt/ha Wzrost w stosunku do kontroli Kontrola bez oprysku 58,5 100 Yamato 303 SE 69,3 118,5 Charisma 207 EC 67,5 115,4 Yamato 30 SE 75,6 129,2 Charisma 207 EC Yamato 303 SE 7,4 130,6 Charisma 207 EC Artea 330 EC źródło: Sawinska Z., Zawada D., Postępy w ochronie Roślin 2009 Tabela 3. Elementy wpływające na intensywność ochrony zbóż jarych. Elementy wpływające na pszenica jęczmień Pszenżyto Owies intensywność ochrony Wysokie nawożenie Odmiana wrażliwa Monokultura zbożowa Kierunek uprawy przemysł Kierunek uprawy pastewny Pogoda (ciepło, duża wilgotność) Uproszczenia w uprawie roli Uprawa w mieszankach zbożowych Uprawa w mieszankach z innymi mieszankami źródło: Pusz. W., Top Agrar 2009 Oznaczenie symboli: +++ intensywna ochrona roślin (zaprawianie ziarna + dwa zabiegi w sezonie wegetacyjnym) ++ półintensywna ochrona roślin (zaprawianie ziarna + 1 zabieg ochrony w sezonie wegetacyjnym) + ochrona minimalna (zaprawianie ziarna) Topsin M 125x350 SumiAgro zboza ramka krzywe JW 2013.indd :18

8 Strona 8 Nr 03/2013 (97) Od roku akademickiego 2013/2014 na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie będzie można studiować na trzech nowych kierunkach: agrobiznes, bioinżynieria oraz zielarstwo i terapie roślinne. O ziołach na UP Lublin A grobiznes obejmuje wszystkie ogniwa łańcucha żywnościowego tj. od dostawców przemysłowych i rolniczych środków produkcji do nabywców produktów żywnościowych. Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie posiada wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu specjalności o podobnym profilu na kierunku rolnictwo.absolwent studiów kierunku agrobiznes może podjąć pracę w zakładach przemysłowych wykorzystujących nowoczesne technologie przetwarzania bioproduktów oraz przedsiębiorstwach usługowych. Jest przygotowany do samodzielnego prowadzenia biznesu. Może znaleźć zatrudnienie w agencjach i instytucjach zajmujących się zarządzaniem produktami spożywczymi. Bioinżynieria to kierunek łączący nauki przyrodnicze i techniczne. Zajmuje się pogłębianiem wiedzy i propagowaniem nowoczesnych rozwiązań w zakresie mo- delowania organizmów i środowiska w celu zapewnienia zdrowia ludzkiego i promowania zrównoważonego rozwoju. Tak sprofilowany kierunek bioinżynierii będzie pierwszym unikalnym kierunkiem realizowanym w Polsce. Absolwent przygotowany będzie do pracy w: jednostkach zaplecza naukowo-badawczego przemysłów wykorzystujących procesy bioinżynieryjne oraz w laboratoriach badawczych, kontrolnych i diagnostycznych, a także w jednostkach projektowych zajmujących się procesami biotechnologicznymi. Zielarstwo i terapie roślinne to pierwszy w Polsce kierunek omawiający zagadnienia dotyczące szeroko pojętego zielarstwa i ziołolecznictwa. Zielarstwo to dział wiedzy zajmujący się identyfikacją, hodowlą, uprawą, zbiorem i badaniem roślin mających zastosowanie w profilaktyce, lecznictwie, kosmetyce, dietetyce. Obejmuje także zagadnienia związane z przygotowaniem leczniczych surowców roślinnych pochodzących ze stanowisk naturalnych oraz z uprawy, a także ich przetwórstwem i przechowywaniem. Proces uprawy, zbioru oraz przerobu roślin podporządkowany jest wykorzystaniu otrzymanego surowca w przemyśle farmaceutycznym perfumeryjno kosmetycznym, spożywczym oraz w gospodarstwie domowym. Absolwent zdobywa wiedzę o roślinach zielarskich oraz ich podstawowych funkcjach życiowych, zna wymagania środowiskowe oraz zasady agrotechniki, zbioru i przerobu ziół, a także ma wiedzę z zakresu analityki laboratoryjnej, standaryzacji i oceny jakości surowców roślinnych, obrotu oraz sprzedaży ziół i preparatów ziołowych i wykorzystania wymienionych produktów w terapiach roślinnych, jak podkreślają twórcy kierunku. EG materiał SIEWNY ROŚLIN ROLNICZYCH SZEROKI ASORTYmENT NAJLEPSZYCH ODmIAN ZBOŻA JARE - NASIONA ZAPRAWIONE PSZENICA: TYBALT, SPECIFIK, OSTKA SMOLICKA PSZENŻYTO: BIENVENU, MILEWO, MILKARO, NAGANO, MATEJKO, DUBLET JĘCZMIEŃ: SIGNORA, RUBINEK, SUWEREN EXTASE, JUSTINA, NAGRADOWICKI OWIES: BINGO, HAKER, BRETON, CORNEIL /odm. czarno-ziarnista/ ODM. BEZŁUSKOWE: MACZO ŻYTO: BOJKO STRĄCZKOWE GROCH SIEWNY: MEDAL, TARCHALSK, MENTOR PELUSZKA: MUZA, MILWA, HUBAL ŁUBIN WĄSKOLISTNY: BORUTA, DALBOR, REGENT, ZEUS, NEPTUN, KALIF, BOJAR, BARON, KARO (odm. gorzka) KUKURYDZA NA ZiArNO, CCM, KiSZONKĘ, LiCZBA FAO OD SZEROKI WYBÓR ODMIAN KRAJOWYCH I ZAGRANICZNYCH tel , Bydgoszcz rolnas@cps.pl, Sokol 125x350 FNAgro ramka krzywe JW 2013.indd :49

9 Nr 03/2013 (97) Bogusława Jaśkiewicz Zakład Uprawy Roślin Zbożowych IUNG PIB Puławy Materiał siewny pochodzący z zakupu, w zależności od stopnia kwalifikacji, można wysiewać przez 3 5 lat, bez obawy o spadek plonu, jeżeli jego reprodukcja była staranna. Strona 9 Znaczenie materiału siewnego W sezonie 2010/2011 wysiano od 3,7 do 25,4 % kwalifikowanego materiału siewnego. W 2011 roku sprzedaż nasion kwalifikowanych roślin rolniczych zwiększyła się średnio o 7% w porównaniu do lat ubiegłych. Jednak udział kwalifikowanych nasion jest wciąż niski. Z badań wynika, że największy wpływ na końcową produkcję brutto w gospodarstwie wpływają właśnie środki ochrony roślin (45%), następnie nawożenie (25%) oraz stosowanie materiału kwalifikowanego (18%). Coroczny wysiew kwalifikowanych nasion jest najtańszym źródłem wzrostu plonów nawet o 20%. Materiał siewny o wysokiej sile kiełkowania i wigorze ma decydujące znaczenie w rozwoju młodych roślin zbożowych, gdyż w czasie wschodów odżywiają się one wyłącznie substancjami zapasowymi zawartymi w ziarnie. Dlatego nie bez znaczenia jest wielkość ziarna i jego wypełnienie. Dobrze wykształcone ziarna gwarantują lepszy rozwój systemu korzeniowego. W materiale siewnym, który nie jest oczyszczony i frakcjonowany znacznie może wzrosnąć udział nasion drobnych i źle wypełnionych. Siew takich nasion może przyczynić się do obniżenia plonu u zbóż nawet do 10%. W skali kraju duże znaczenie mają stwierdzone w praktyce uszkodzenia mechaniczne zbóż, które następują podczas zbioru, suszenia, czyszczenia i transportu nasion. Wrażliwość ziarniaków na mechaniczne uszkodzenia jest cechą odmianową, zależy także od wilgotności i temperatury powietrza oraz nasion. Materiał z ubytkami okrywy, pęknięciami podłużnymi lub uszkodzonymi zarodkami ma zdecydowanie mniejszą wartość siewną. Powstające makro i mikro uszkodzenia nasion stanowią siedlisko rozwijających się chorób grzybowych i bakteryjnych w trakcie przechowywania i po wysiewie do gleby. Wysiew nasion o słabszej zdolności kiełkowania prowadzi do powstania wielu wolnych przestrzeni i do nierównomiernego rozmieszczenia ziarna na określonej powierzchni. Wiążę się to z nierównymi wschodami, natomiast wzeszłe rośliny już w początkowym okresie różnią się znacznie zaawansowaniem we wzroście i rozwoju, co jest jedną z podstawowych przyczyn silniejszej konkurencji między roślinami i pogarszania się cech struktury plonu i architektury łanu. W tych warunkach trudno jest uzyskać optymalną obsadę roślin. Należy pamiętać, że polowa zdolność wschodów zmniejsza się z reguły jeszcze silniej niż zdolność kiełkowania. Badania przeprowadzone w IUNG-PIB w Puławach wskazują, że w warunkach dojrzewania zbliżonych do średnich wieloletnich ziarno żyta zachowuje energię przez jeden rok, pszenica i owies prze 2, jęczmień 3 lata. Przy optymalnych warunkach pogodowych w okresie dojrzewania, prawidłowo przechowywane ziarno żyta zachowuje wysoką wartość siewną przez 2-3 lata, pszenica, owies 4 lata, jęczmień przez 5 lat. W latach o niekorzystnych warunkach pogodowych ziarno żyta i owsa może wykazywać obniżoną wartość energii i zdolność kiełkowania w roku zbioru, natomiast ziarno pszenicy i jęczmienia może być ewentualnie użyte do siewu po przejściu okresu spoczynku i po rocznym przechowywaniu. Zanim podejmie się decyzję o wykorzystaniu nasion z ubiegłorocznych zbiorów należy przeprowadzić ocenę zdolności kiełkowania w Stacjach Oceny Odmian bądź też w warunkach domowych. Wybrać losowo 200 ziarniaków, rozmieścić na wilgotnym podłożu (gaza, bibuła) i pozostawić do skiełkowania, jednocześnie należy kontrolować wilgotność podłoża. Po upływie 10 dni od daty siewu policzyć skiełkowane nasiona i ustalić procentową zdolność kiełkowania. Zakup kwalifikowanych nasion jest gwarancją uzyskania plonu jednorodnego pod względem cech jakościowych, ponieważ niejednokrotnie bardziej liczy się nie tylko wielkość plonu ale jednolitość i czystość odmianowa. n Tab. Plon ziarna i cechy struktury plonu pszenżyta ozimego Lamberto w zależności od wielkości nasion. Puławy r. (wg. Sułek). Badane cechy Wielkość nasion Kwalifikowane Grube Średnie Drobne NIR 0,05 Plon ziarna w kg z m a 1540 a 1090 b 960 c 118,3 Liczba roślin z m r.n Liczba kłosów z m2 689 a 650 a 498 b 434 b 96,4 Masa 1000 ziarn 48,2 47,2 47,4 48,5 r.n Plon ziarna z rośliny (g) 6,9 a 6,9 a 5,7 b 5,2 b 1,17 Plon ziarna z kłosa (g) 2,3 2,3 2,1 2,2 r.n Liczba ziarn z rośliny 146,0 a 146,0 a 120,0 ab 109,0 b 36,88 Liczba ziarn z kłosa 49,2 51,0 46,1 45,5 r.n Efekt stosowania nasion kwalifikowanych pszenicy w warunkach produkcyjnych (dt/ha) (wg Oleksiak) nasiona kwalifikowane nasiona niekwalifikowane

10 Strona 10 Nr 03/2013 (97) Stosowanie zasad integrowanej ochrony roślin będzie obowiązywać w UE od 1 stycznia 2014 roku. Nadmierne stosowanie środków ochrony roślin stwarza niebezpieczeństwo dla środowiska naturalnego oraz ochrona ogranicza bioróżnorodność agrocenoz. Fungicydy w integrowanej ochronie Dostrzega się potrzebę zapewnienia opłacalności ekonomicznej produkcji rolniczej przy ograniczeniu skutków negatywnych następstw związanych z nadmiernym stosowaniem chemicznej ochrony roślin. Integrowana ochrona roślin pozwala ograniczyć stosowanie chemicznych środków ochrony roślin do niezbędnego minimum i w ten sposób ograniczyć presję na środowisko naturalne oraz chronić bioróżnorodność środowiska rolniczego. Pszenica, spośród roślin zbożowych, ma największe wymagania, dotyczące miejsca w zmianowaniu. Uprawiana po jęczmieniu, pszenżycie i życie, plonuje średnio o 15 25% niżej, niż po roślinach niezbożowych. Uprawiana po sobie zmniejsza plony o 30%, zaś pszenica jara może obniżyć plony nawet o 50%. Z roślin zbożowych jedynie owies i kukurydza są gatunkami, po których pszenica plonuje dobrze. Uprawa pszenicy po jęczmieniu i pszenżycie (a zwłaszcza po sobie) prowadzi do rozwoju chorób podstawy źdźbła, zwanych często chorobami podsuszkowymi (tzw. choroby płodozmienne). Zalicza się do nich między innymi łamliwość podstawy źdźbła, zgorzel podstawy źdźbła. Ich występowanie i nasilenie jest ściśle związane z udziałem zbóż, a szczególnie pszenicy i jęczmienia w strukturze zasiewów. W zmianowaniach z małym udziałem zbóż (do 50%) choroby te nie mają większego znaczenia. W celu zapobiegania wystąpieniu chorób oraz zwalczania już zaistniałych chorób wywołanych przez grzyby powszechnie stosuje się fungicydy. Zaleca się wysiewać zdrowy, kwalifikowany materiał siewny. Warto zwrócić uwagę na odmiany, których odporność na porażenie przez kilku sprawców chorób wynosi przynajmniej 80. Ponadto należy stosować zalecane normy wysiewu dla poszczególnych zbóż i właściwe terminy wysiewu. Zbyt gęsty siew może negatywnie wpłynąć na jakość ziarna, że względu na możliwość zwiększonego nasilenia chorób a także na większą podatność roślin na wyleganie. W rejonach o nasilonym występowaniu chorób zbóż zaleca się zmniejszenie normy wysiewu, gdyż nadmierne zwarcie łanu skutkuje pogorszeniem jego przewiewności i sprzyja wyleganiu. Takie warunki ujemnie wpływają na mikroklimat łanu zbóż, gdyż podnosi się wilgotność powietrza i temperatury w obrębie łanu, co sprzyja rozprzestrzenianiu się chorób, które mogą znacznie ograniczyć plon ziarna. Jeśli planujemy chemiczne zwalczanie chorób, to możemy wysiewać zboża nieco gęściej. Określając normę wysiewu ziarna można stosować się do zasady tak dużo jak to jest konieczne i tak mało jak to jest możliwe. Uzyskanie dobrze zwartych łanów w średnich warunkach glebowych, przy zachowaniu optymalnego terminu siewu jest możliwe przy następujących normach wysiewu: pszenica ozima 380 ziarn/m 2, pszenżyto ozime 330 ziarn/m 2, żyto ozime 250 ziarn/m 2, jęczmień ozimy 300 ziarn/m2, pszenica jara 360 ziarn/m 2, owies 400 ziarn/m 2, jęczmień jary 280 ziarn/m 2. Wczesny siew zbóż jarych pozwala na uniknięcie szkód powodowanych przez ploniarkę zbożówkę. Zbyt wczesny siew ozimin oraz szybki wzrost i rozwój roślin mogą powodować wystąpienie mączniaka czy też łamliwości źdźbła. Wpływ opóźnienia terminu siewu na plonowanie i jakość ziarna zbóż w dużym stopniu zależy od przebiegu warunków pogodowych. W przypadku niemożności wysiewu zboża w terminie optymalnym, ważny jest wybór odmiany bardziej tolerancyjnej na opóźnienie siewu. W płodozmianie powinny występować przemiennie rośliny jare i ozime, zbożowe i niezbożowe. Unikać należy bezpośrednich następstw roślin o podobnej wrażliwości na te same agrofagi. Odmiany odporne na określone agrofagi, zwłaszcza w regionach nasilonego ich występowania, powinny mieć pierwszeństwo w uprawie. Stosowanie chemicznych środków ochrony uzasadnia tylko przekroczenie środowiskowego i ekonomicznego progu szkodliwości określonych agrofagów (tabela 1 odnosi się do najczęściej uprawianej w naszym kraju pszenicy ozimej). dr Danuta Leszczyńska IUNG-PIB Puławy Tab. 1 Progi ekonomicznej szkodliwości głównych chorób pszenicy ozimej. Choroby Faza rozwojowa roślin oraz wartość progowa od początku fazy strzelania w źdźbło do fazy pierwszego kolanka 20 30% Łamliwość źdźbła zbóż źdźbeł z objawami porażenia w fazie krzewienia 10 15% liści z pierwszymi objawami porażenia w fazie strzelania w źdźbło 10% źdźbeł z pierwszymi objawami porażenia Rdza brunatna pszenicy w fazie kłoszenia pierwsze objawy porażenia na liściu flagowym lub podflagowym w fazie krzewienia 50 70% roślin z pierwszymi objawami porażenia (pojedyncze, białe skupienia struktur grzyba) w fazie strzelania w źdźbło 10% roślin z pierwszymi objawami porażenia Mączniak prawdziwy powierzchni liścia podflagowego w fazie kłoszenia pierwsze objawy porażenia na liściu flagowym, podflagowym lub na kłosie w fazie krzewienia 30 50% liści z pierwszymi objawami porażenia w fazie strzelania w źdźbło 10 20% porażonej powierzchni liścia Septorioza paskowana liści pszenicy podflagowego w fazie kłoszenia 5 10% porażonej powierzchni liścia flagowego w fazie krzewienia - 20% roślin z pierwszymi objawami porażenia Septorioza plew w fazie strzelania w źdźbło 20 % porażonej powierzchni liścia podflagowego w fazie początku kłoszenia 10 % porażonych powierzchni liścia podflagowego w fazie krzewienia 30% roślin z pierwszymi objawami porażenia w fazie strzelania w źdźbło 10% porażonej powierzchni liścia podflagowego Rdza żółta zbóż w fazie kłoszenia pierwsze objawy porażenia na liściu flagowym lub podflagowym w fazie krzewienia 10-15% roślin z pierwszymi objawami porażenia Brunatna plamistość liści zbóż w fazie strzelania w źdźbło 5% liści z pierwszymi objawami porażenia w fazie kłoszenia 5% liści z pierwszymi objawami porażenia Źródło: badania IOR-PIB

11 Nr 03/2013 (97) Dr Alicja Sułek IUNG PIB w Puławach Zboża jare w terminie Wczesny termin siewu zbóż jarych wpływa na mniejsze porażenie roślin przez szkodniki i choroby, które przy intensywniejszym porażeniu mogą zmniejszyć plon ziarna nawet do 50%. Późno siane zboża jare wymagają większych nakładów na nasiona i ochronę zasiewów. Strona 11 Zboża jare mogą być wysiewne bardzo wcześnie, ponieważ mają dużą odporność na przymrozki wiosenne. Kalendarzowe określenie optymalnego terminu siewu zbóż jarych jest niemożliwe z powodu dużych różnic w przebiegu pogody w poszczególnych latach. Zaleca się siać możliwie jak najwcześniej, gdy tylko można wejść w pole ze względu na wilgotność gleby. Późno siane zboża jare charakteryzuje szybkie tempo wzrostu oraz przyspieszony rozwój. Powoduje to zmniejszenie się rozmiarów i masy pojedynczej rośliny, a często gorszy rozwój kłosa (mniejsza liczba kłosków w kłosie), co ogranicza płodność i plonowanie zboża. Późny siew bywa też przyczyną większego wypadania roślin w okresie wegetacji i zmniejszenie masy 1000 ziaren. Opóźnienie terminu siewu bardzo wyraźnie skraca długość fazy krzewienia i zmniejsza liczbę ziarn w kłosie. Ogólnie uważa się, że jęczmień jary wykazuje mniejszą wrażliwość na opóźnienie terminu siewu w stosunku do pozostałych gatunków zbóż jarych. W obrębie zbóż jarych występują odmiany charakteryzujące się mniejszą lub większą tolerancyjnością na długość dnia. Odmiany o większej tolerancji, zasiane w opóźnionych terminach, Tab.1. Plon ziarna pszenicy jarej (t/ha) na różnych glebach w zależności od ilości wysiewu przy zróżnicowanym terminie siewu (badania własne). Kompleks glebowy Termin siewu* Gęstość siewu (ziaren/m2) Pszenny bardzo dobry Pszenny dobry Żytni bardzo dobry Wczesny Opóźniony Późny Wczesny Opóźniony Późny Wczesny Opóźniony Późny 5,36 4,75 4,02 4,97 3,36 3,06 4,09 3,21 2,50 5,38 4,82 4,23 5,10 3,75 3,46 4,30 3,47 2,71 *wczesny 5.04.; *opóźniony ; *późny ,28 5,00 4,39 5,25 4,07 3,60 4,32 3,62 2,95 Wszystkie odmiany pszenicy jarej wymagają jak najwcześniejszego siewu. charakteryzują się mniejszym spadkiem plonu przy późnych siewach. Pszenica jara należy siać jak najwcześniej na wiosnę. Wymóg ten jest związany ze stosunkowo małymi wymaganiami termicznymi w okresie kiełkowania oraz reakcją fotoperidyczną. Pszenica znosi przymrozki wiosenne do minus 8oC. Większe spadki temperatury uszkadzają liście, ale nie niszczą roślin. Wszystkie odmiany pszenicy jarej wymagają jak najwcześniejszego siewu. Przy opóźnieniu terminu siewu o 10 dni powoduje duży spadek plonu ziarna. Odmianami mniej wrażliwymi na niewielkie opóźnienie terminu siewu są: Griwa, Bryza, Tybalt. Owies większość aktualnie zalecanych do uprawy odmian owsa reaguje dużym obniżeniem plonu ziarna na opóźnienie siewu o 10 dni, wskutek spadku obsady wiech na jednostce powierzchni, a także zmniejszeniem liczby i masy ziarna z wiechy. Przy wczesnym terminie siewu rośliny wykorzystują zapasy wody pozimowej, bardziej rozwijają system korzeniowy i łatwiej znoszą niedobory wody w późniejszym okresie wegetacji. Spełnienie wymagań owsa co do wczesnego siewu jest ułatwione przez jego małe wymagania cieplne. Kiełkuje on w temperaturze 1 3 o C. W warunkach niskiej temperatury wschodzi powoli, niekiedy jednocześnie z późno sianym, mimo to wydaje większe plony. Wcześnie wysiany owies jest mniej atakowany przez niektóre choroby (np. rdze) oraz szkodniki. Większość zalecanych do uprawy odmian owsa reaguje dużym spadkiem plonu ziarna na opóźnienie terminu siewu. Tolerancyjne na niewielkie opóźnienie terminu siewu są odmiany: Grajcar,, Furman. Jęczmień jary charakteryzuje się największą tolerancyjnością wśród zbóż jarych na opóźnienie terminu siewu, dlatego należy wysiać go w następnej kolejności po pszenicy i owsie. Przyspieszenie siewu powoduje także, że jęczmień wcześniej wchodzi w okres krytyczny względem temperatury (10 dni przed i 10 dni po wykłoszeniu), kiedy niebezpieczeństwo wystąpienia wysokich temperatur powyżej 18 o C jest jeszcze niewielkie. W przypadku opóźnienia terminu siewu zaleca się wysiewać odmiany: Suweren, Rufus, Natasia. Dotrzymanie jak najwcześniejszego terminu siewu jest szczególnie ważne w przypadku jęczmienia browarnego, ponieważ w miarę opóźnienia siewu wzrasta zawartość białka w ziarnie. Z badań Zakładu Uprawy Roślin Zbożowych IUNG -PIB, że jęczmień jary plonuje znacznie wyżej w warunkach wczesnego terminu siewu w porównaniu z późnym terminem siewu. Poszczególne odmiany reagują niejednakową zniżką plonu ziarna na opóźnienie terminu siewu. Znaczny spadek plonu ziarna wykazują odmiany: Conchita oraz Aliciana i Bordo. Pszenżyto jare tak jak pozostałe zboża jare powinno się wysiewać jak najwcześniej. Opóźnienie terminu siewu do 10 dni jest dopuszczalne bez konsekwencji dużej obniżki plonu, dalsze opóźnienie powoduje istotne obniżki plonu ziarna. Bywają okoliczności, że nie można dotrzymać optymalnego terminu siewu (późna wiosna, nadmierne opady wiosenne, przyczyny losowe); w takich przypadkach zaleca się uprawę odmian, które charakteryzują się mniejszą wrażliwością na opóźnienie terminu siewu. Przy późnym terminie siewu ponad 10 dni należy zwiększyć normę wysiewu o 10%. n Tab. 2. Wpływ terminu siewu na cechy odmian jęczmienia jarego w latach. (Noworolnik K. Studia i raporty IUNG-PIB 2012). Odmiany Termin siewu Współczynnik rozkrzewienia Liczba ziaren w kłosie Masa 1000 ziaren w g Plon ziarna w g/m 2 produkcyjnego Conchita 7-12 IV 3,46 17,9 47, IV 2,98 18,2 48,2 706 Kormoran 7-12 IV 3,71 18,1 48, IV 3,50 17,0 49,3 798 Rufus 7-12 IV 3,82 18,4 44, IV 3,53 17,9 46,4 825 Skald 7-12 IV 3,67 17,2 45, IV 3,28 17,6 47,1 759 Skarb 7-12 IV 4,21 17,4 47, IV 4,07 18,3 49,4 880 Afrodite 7-12 IV 3,62 17,3 48, IV 3,34 18,8 47,8 841 Aliciana 7-12 IV 3,38 18,9 48, IV 2,89 21,0 48,5 805 Bordo 7-12 IV 3,18 20,8 48, IV 2,68 21,8 47,3 804 Suweren 7-12 IV 4,12 16,9 46, IV 3,63 18,5 47,3 884