Jak myśleć teoretycznie o stosunkach międzynarodowych? Rafał Jarosz

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Jak myśleć teoretycznie o stosunkach międzynarodowych? Rafał Jarosz"

Sebastian Łuczak
8 lat temu
Przeglądów:

1 Jak myśleć teoretycznie o stosunkach międzynarodowych? Rafał Jarosz

2 Dlaczego warto badać stosunki międzynarodowe z teoretycznego punktu widzenia? Dlaczego badacze zwracają uwagę na problem poziomu analizy? Jakie są główne teoretyczne podstawy liberalizmu i jego nowszej odmianyneoliberalnego instytucjonalizmu? Realizmu i neorealizmu? Radykalizmu? Konstruktywizmu? Czy mógłbyć przeanalizować jakieś współczesne wydarzenie, przyjmując alternatywne perspektywy teoretyczne?

Jakie są główne teoretyczne podstawy liberalizmu i jego nowszej odmianyneoliberalnego

3 Wojna w Zatoce w 1991roku - "Pustynna Burza" W sierpniu 1990 Irak dokonał inwazji na Kuwejt i udanej aneksji Przyjęcie 12 rezolucji w celu wycofania wojsk irackich (doktryna Cartera) "Pustynna Tarcza" (od 7 sierpnia 1990 miała to być ochrona zagrożonej przez Saddama Husajna Arabii Saudyjskiej) "Pustynna Burza" (od 17 stycznia 1991) liczne sankcje nałożone przez ONZ, boleśnie odczuwane przez Irakijczyków

(od 7 sierpnia 1990 miała to być ochrona zagrożonej przez Saddama Husajna Arabii Saudyjskiej)

4 Druga wojna w Zatoce Perskiej Zgodnie z deklaracjami sekretarza obrony USA Donalda Rumsfelda najważniejszymi celami ataku były: obronne znalezienie i eliminacja broni masowego rażenia oraz baz terrorystów. zdobycie cennych informacji na temat powiązań międzynarodowych organizacji terrorystycznych humanitarne zakończenie sankcji ekonomicznych nałożonych na Irak i dostarczenie do tego kraju pomocy humanitarnej prawne zrealizowanie rezolucji ONZ nr 1205 z 1999 r. zrealizowanie rezolucji ONZ nr 1441 z 2002 r. polityczne likwidacja reżimu Husajna pomoc w ustanowieniu demokracji w Iraku ekonomiczne zabezpieczenie pól naftowych Iraku i innych zasobów naturalnych tego kraju Rozmaite grupy politologów w różnych krajach twierdziły, że prawdziwymi celami wojny było: ekonomiczne przejąć kontrolę nad irackimi rezerwami ropy naftowej i gazu ziemnego - utrzymać monopol dolara na rynku paliwowym aby udowodnić, że USA sprawuje pełną kontrolę militarną nad największymi zasobami paliw naświecie niedopuszczenie do wzrostu cen paliw naświecie, co mogłoby skutkować ogólnoświatowym kryzysem ekonomicznym wewnętrzne utrzymać i powiększyć dopływ państwowychśrodków finansowych do sektora militarno-zbrojeniowego utrzymać i wzmocnić "wojenną" popularność prezydenta Busha, która zapobiega obarczaniu go winą za atak terrorystyczny na Nowy Jork

zdobycie cennych informacji na temat powiązań międzynarodowych organizacji terrorystycznych humanitarne zakończenie sankcji ekonomicznych nałożonych na Irak i dostarczenie do tego kraju pomocy

5 Poziomy analizy Dlaczego Irak dokonał inwacji na Kuwejt? System międzynarodowy Normy zasady międz. Państwo sojusze gospodarka rząd Jednostka Osobowość Spostrzeżenia Działania Wybory Interes narodowy Grupy interesów korporacje Organizacje międzynarodowe

Państwo sojusze gospodarka rząd Jednostka Osobowość

6 Inwazja Iraku na Kuwejt w 1990 Poziom jednostki: 1. S. Husajn był agresywny i nie czuł się pewnie 2. S. Husajn otaczał się doradcami wojskowymi którzy się go obawiali 3. S. Husajn błędnie ocenił możliwe reakcje innych państw Poziom państwa: 1. Wobec religijnych i etnicznych podziałów w Iraku wojna przeciw Kuwejtowi służyła jedności. 2. Państwa autorytarne zawsze działają agresywnie 3. Irak potrzebował większych złóż ropy, by spłacić dług i rozwinąć gospodarkę Poziom międzynarodowy: 1. Bierność ONZ w przeszłości powodowała niewiarę w możliwość zastosowanie przymusu wobec Iraku 2. Przekonanie, że Liga Arabska nie potępi działań bratniego kraju 3. Wspólnota międzynarodowa zajęta była innymi wydarzeniami

Irak potrzebował większych złóż ropy, by spłacić dług i rozwinąć gospodarkę Poziom międzynarodowy: 1.

7 Inwazja Iraku na Kuwejt w 2003 Poziom jednostki: 1. S. Husajn był złym przywódcą, dopuszczał się okrucieństw wobec własnego ludu 2. S. Husajn działał irracjonalnie wobec potęgi amerykańsko-brytyjskiej 3. George W. Bush i jego doradcy lat 90. obserwowali Irak i jego dyktatora Poziom państwa: 1. USA musi chronić swoje bezpieczeństwo narodowe (broń masowego rażenia w Iraku) 2. Usunięcie Talibów z Afganistanu był pierwszym krokiem w walce z terroryzmem. Drugim celem był Irak 3. USA potrzebuje stabilnych dostaw ropy naftowej 4. USA nie mogą dopuścić, by państwa wspierające terroryzm lub same grupy uzyskały dostęp do BMR 5. Budowa ustroju demokratycznego na Bliskim Wschodzie leży w interesie USA Poziom międzynarodowy: 1. Potępiające Irak rezolucje ONZ muszą być egzekwowane aby utrzymać legitymację tej organizacji 2. Jednobiegunowy system międzynarodowy jest szczególnie zdolny do reagowania w razie zagrożenia jego stabilności 3. Obowiązuje międzynarodowy imperatyw moralny interewencji humanitarnej usuwania wrogich przywódców i wprowadzania ustrojów demokratycznych

Usunięcie Talibów z Afganistanu był pierwszym krokiem w walce z terroryzmem. Drugim celem był Irak 3. USA potrzebuje stabilnych dostaw ropy naftowej 4.

8 Liberalizm Neoliberalizm instytucjonalny Montesquieu, Immanuel Kant, Robert Keohane, John Muller Woodrow Wilson wolność jednostki jest nadrzędna wartością (optymizm oświecenia) Ujęcie jednostki: Natura ludzka zasadniczo jest dobra Ujęcie państwa: nie jest podmiotem autonomicznym, ma wiele interesów Ujęcie międzynarodowe: społeczeństwo międzynarodowe, anarchia Wojna jest produktem społeczeństwa i nie wynika z nieodłącznych cech człowieka Potrzebna jest wolność i autonomia jednostki XX-wieczny idealizm - idealizm wilsonowski Bezpieczeństwo zbiorowe Znaczenie instytucji międzynarodowych Dylemat więźnia 1. będą współpracować ze sobą (obaj nie będą zeznawać), odsiedzą niewielką karę 2. jeden zerwie współpracę (będzie zeznawał), a drugi nie, pierwszy zostanie uwolniony, drugi nie, 3. obaj będą zeznawać, obaj pójdą siedzieć, Problem jest następujący: niezależnie od postępowania drugiego, opłaca się zeznawać. Jeśli natomiastżadna ze stron by nie zeznawała, wynik byłby o wiele lepszy dla obu graczy. Zatem wybór podyktowany interesem osobistym nie zawsze jest najlepszy dla danej osoby. Neoliberalizm instyt.- OBAJ SIĘ PRZYZNAJĄ nie jest to wynik najlepszy dla każdego

społeczeństwa i nie wynika z nieodłącznych cech człowieka Potrzebna jest wolność i autonomia jednostki XX-wieczny idealizm - idealizm wilsonowski Bezpieczeństwo zbiorowe Znaczenie instytucji

9 Realizm Neorealizm (realizm strukturalny) Tukidydes, św. Augustyn, Machiavelli,Hobbes, Kenneth Waltz Jednostka kieruje się egoizmem i dąży do władzy 1. Ujęcie jednostki: zmierza do włądzy, egoistyczna, nastawiona na konflikt 2. Ujęcie państwa: zmierza do władzy, podmiot autonomiczny, kieruje się interesem narodowym 3. Ujęcie międzynarodowe: anarchiczny, osiąga stabilność w systemie równowagi sił Główna troska państwa leży w poradzeniu sobie z anarchicznym systemem: równowagą sił odstraszaniem 1. Realiści defensywni 2. Realiści ofensywni Neorealiści struktura systemu międzynarodowego jako podstawowy czynnik wyjaśniający, a nie poszczególne cechy państw Upadek mocarstwa (Robert Gilpin): 1. Zmniejszanie się korzyści marginalnych z władzy nad imperium 2. Wykazawana coraz to większa konsumpcja hegemonów aniżeli inwestycje 3. Dyfuzja technologii

Ujęcie międzynarodowe: anarchiczny, osiąga stabilność w systemie równowagi sił Główna troska państwa leży w poradzeniu sobie z anarchicznym systemem: równowagą sił odstraszaniem 1.

10 Perspektywa radykalna Trzy grupy poglądów: 1. Z analizy historycznej Teoria rozwoju kapitalizmu, opierająca się na pojęciach zmiany ekonomicznej i konfliktu klasowego (porządek socjalistyczny) Karol Marks Kapitalizm to system gospodarczy opierający się na zasadach: wolnego obrotu towarami i usługami wolnej konkurencji pomiędzy podmiotami wolnego obrotu kapitałem orazśrodkami produkcji Nigdzie naświecie nie ma systemu w pełni kapitalistycznego. Kapitalizm jest ograniczany m.in. przez: monopole państwowe interwencjonizm i protekcjonizm (cła) państwowy itp 2. Znaczenie procesu produkcji (prymat ekonomii), która jest zdolna do wytłumaczenia niemal wszystkich zjawisk 3. Strutura systemu globalnego Imperializm (A. Hobson): Nadprodukcja towarów i usług Niedostateczna ze względu na niskie płace konsumpcja robotników i klas niższych Nadmierne oszczędności klas wyższych I burżuazji Dla jednych imperializm to szansa, dla innych zbyt duże ograniczenia

opierający się na zasadach: wolnego obrotu towarami i usługami wolnej konkurencji pomiędzy podmiotami wolnego obrotu kapitałem orazśrodkami produkcji Nigdzie naświecie nie ma systemu w pełni

11 Konstruktywizm Zachowania państwa są kształtowane przez przekonania elit, tożsamości i nromy społeczne (przykład pożaru w teatrze-kto wychodzi pierwszy?-ted Hopf) Jeśli państwo utożsamia się tylko ze sobą mamy system anarchiczny Jeśli państwo utożsamia się z innymi państwami nie ma anarchii

12 Liberalizm Teoria w działaniu! Realizm Radykalizm Z punktu widzenia jednostki: 1. S. Husajn błędnie postrzegał wspólnotę międzynarodową. 2. Zamierzał naprawić: część pól naftowych historycznie należała do Basry, Reagował na trudności gospodarcze (wojna z Iranem (80-88) Dwa państwa Irak i USA (w systemie anarchii) działali w własnym interesie: Irak dostęp do Zatoki Perskiej uważał za sprawę własnego bezpieczeństwa Kuwejt i Arabia Saudyjska to pewne dostawy ropy 1. Struktura systemu międzynarodowego osadzona jest ona w historycznym systemie kolonialnym i jego współczenym dziedzictwie. 2. Polityczny kolonializm zrodził system imperialistyczny, (największe znaczenie miały potrzeby ekonomiczne krajów kapitalistycznych) - tu: ropa) 3. Dzisiaj imperializm jest realizowany przez korporacje wielonarodowe

interesie: Irak dostęp do Zatoki Perskiej uważał za sprawę własnego bezpieczeństwa Kuwejt i Arabia Saudyjska to pewne dostawy ropy 1.

Podobne dokumenty

Spis treści. Wstęp. 3. Konkurencyjne perspektywy. Jak myśleć teoretycznie o stosunkach międzynarodowych

Spis treści. Wstęp. 3. Konkurencyjne perspektywy. Jak myśleć teoretycznie o stosunkach międzynarodowych Spis treści Wstęp 1. Ujęcia stosunków międzynarodowych Stosunki międzynarodowe w Ŝyciu codziennym Myślenie teoretyczne Formułowanie odpowiedzi Historia Filozofia Behawioryzm Ujęcia alternatywne Scalanie