SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ SPOŻYWCZYCH I HOTELARSKICH W RADOMIU NA ROK SZKOLNY 2015/2016

Transkrypt

1 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ SPOŻYWCZYCH I HOTELARSKICH W RADOMIU NA ROK SZKOLNY 2015/2016 Program profilaktyki stanowi jeden z elementów szkolnego zestawu programów. Dostosowany został do potrzeb uczniów i naszego środowiska. Łączy się ściśle z działalnością edukacyjną szkoły. PODSTAWA PRAWNA: 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78 poz. 483,art. 72 z późn. zm.) 2. Konwencja o Prawach Dziecka z dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz.526, art. 3, art. 19, art. 33) 3. Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572z późn. zm.) 4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. z 2003 r. Nr 26, poz. 22) 5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2013 r., poz. 532). 6. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2002 r. Nr 51, poz. 458) 7. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2002 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2002 r. Nr 10, poz. 96) 8. Program Ochrony Zdrowia Psychicznego 9. Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 10. Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii 11. Krajowy Program Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV 12. Kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2014/2015 MEN 13. Program Rządowy Bezpieczna i przyjazna szkoła Szkolny Program Profilaktyczny na rok 2015/2016 uchwalony przez Radę Rodziców w dniu r. i pozytywnie zaopiniowany na posiedzeniu Rady Pedagogicznej w dniu r., koordynowany przez pedagogów szkolnych.

2 SPIS TREŚCI I. Wstęp II. Diagnoza i analiza środowiska szkolnego III. Standardy jakości Szkolnego Programu Profilaktyki IV. Cele Szkolnego Programu Profilaktyki V. Struktura oddziaływań profilaktycznych VI. Wykorzystywane w szkole elementy programów wspierania psychologicznego młodzieży z pozytywnym oddziaływaniem na proces wychowania VII. Metody i formy pracy VIII. Współdziałanie z organizacjami wspierającymi rodzinę IX. Wychowanie i profilaktyka w szkole X. Harmonogram działań Szkolnego Programu Profilaktyki a. Działania skierowane na ucznia b. Działania skierowane na rodziców i społeczność lokalną c. Działania skierowane na nauczycieli XI. Zasady interwencji wobec uczniów zagrożonych XII. Założone efekty XIII. Forma ewaluacji XIV. Postanowienia końcowe XV. Bibliografia 2

3 I. Wstęp Program profilaktyczny Zespołu Szkół Spożywczych i Hotelarskich w Radomiu opiera się na założeniach profilaktyki pierwszorzędowej i drugorzędowej. Profilaktyka pierwszorzędowa adresowana jest do grupy niskiego ryzyka (osób, które nie podejmują zachowań ryzykownych). Celem jej jest promocja zdrowego stylu życia oraz zmniejszenie zachowań ryzykownych. Profilaktyka drugorzędowa zaś adresowana jest do grona podwyższonego ryzyka. Celem działań jest ograniczenie głębokości i czasu dysfunkcji, umożliwienie wycofania się z zachowań ryzykownych. Konstruując Szkolny Program Profilaktyczny wzięto pod uwagę: Cechy środowiska szkolnego, które mają największy wpływ na rozwój różnych zachowań problemowych, Cechy, które personel szkolny łatwo może zmierzyć lub sprawdzić bez specjalistycznych badań naukowych, Stan przygotowania kadry nauczycielskiej do prowadzenia działań profilaktycznych, Organizację i koordynację działań profilaktycznych w szkole oraz zakres i formy działań profilaktycznych. II. Diagnoza i analiza środowiska szkolnego 3

4 Szkolny program profilaktyki został opracowany w oparciu o diagnozę środowiska szkolnego Zespołu Szkół Spożywczych i Hotelarskich w Radomiu. Diagnozy dokonano w oparciu o analizę: rozmów i obserwacji uczniów na zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych, informacji o aktualnej sytuacji wychowawczej od nauczyciela, wychowawcy, pracowników biblioteki i innych pracowników szko0ły, rozmów z rodzicami, dokumentacji szkolnej, w tym dzienników lekcyjnych, dokumentacja pedagoga szkolnego, informacji z instytucji współpracujących ze szkołą, opinii uczniów wyrażanych m.in. przez członków SU, frekwencji rodziców na zebraniach organizowanych przez szkołę, Przeprowadzona analiza wskazuje na istnienie następujących problemów wychowawczych, które wymagają podjęcia działań profilaktycznych: niska frekwencja uczniów wagary, ucieczki z lekcji, spóźnianie się na zajęcia, niskie potrzeby edukacyjne niektórych uczniów i lekceważenie obowiązków szkolnych, brak motywacji do nauki, trudności w nauce, obniżona kultura osobista niektórych uczniów np. brak szacunku wobec innych, agresja słowna, niewłaściwe zachowanie się uczniów, zakłócenia w procesie prawidłowej komunikacji, podejmowanie przez uczniów zachowań ryzykownych np. spożywanie alkoholu, brak kontroli nad własnymi emocjami, słaba odporność psychiczna, 4

5 niska samoocena, brak odporności na stres. Analizując zagrożenia wśród uczniów i ich rodzin uwzględniono również sytuację społeczno gospodarczą miasta i regionu. Radom i jego okolice są terenem charakteryzującym się wysokim bezrobociem. Niesie to ze sobą szereg negatywnych konsekwencji odnośnie realizacji podstawowych funkcji rodziny. W związku z tym wyróżniono następujące obszary problemowe: bezrobocie, bieda, niska samoocena dzieci i ich rodzin. III. Standardy jakości Szkolnego Programu Profilaktycznego: STANDARDY: Program jest bezpieczny. 1. Realizatorzy programu posiadają odpowiednią wiedzę i przygotowanie. 2. Uwzględniają wiek i poziom rozwoju uczniów oraz stopień możliwości. 3. Uwzględniają inne zasoby szkoły. Dostosowany do rzeczywistych potrzeb 1. Uwzględnia istniejące zagrożenia. 2. Przeprowadza się wstępną diagnozę. 3. Posiada wyraźnie określonego adresata. Program jest skuteczny 5

6 1. Twórcy i realizatorzy są profesjonalistami. 2. Wykorzystuje wiedzę dotyczącą strategii, form i metod działania. 3. Dostosowany do możliwości odbiorcy. 4. Do działań profilaktycznych włącza się rodziców. Zapewnia kontynuację działań 1. Program jest systematyczny 2. Powraca do ważnych tematów na kolejnych poziomach edukacji. 3. Wskazuje uczniów potrzebujących głębszej pomocy. IV. Cele Szkolnego Programu Profilaktyki: Rozwój osobowości ucznia w zakresie otwartości, komunikacji, szacunku do siebie i innych. Wykształcenie umiejętności dbania o własne potrzeby i uwzględniania potrzeb innych. Wykształcenie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych. Wyrabianie poczucia własnej wartości. Wdrażanie do przestrzegania norm moralnych, społecznych i prawnych. Zapobieganie i minimalizowanie zjawiska agresji, zastraszania, bójek i używania wulgaryzmów Wykształcenie umiejętności dbania o higienę zdrowia fizycznego i psychicznego. Uświadomienie zagrożeń płynących z używania środków odurzających, jak i uzależniających. 6

7 palenie papierosów używanie alkoholu używanie środków psychoaktywnych wczesna inicjacja seksualna zachowania agresywne i przestępcze (zadawanie cierpień fizycznych i psychicznych). Uwrażliwianie na potrzeby osób niepełnosprawnych. Realizacja programu odbywać się będzie w ramach: Lekcji wychowawczych; Lekcji przedmiotowych; Zajęć i wycieczek pozalekcyjnych i pozaszkolnych; Realizacji programów profilaktycznych; Udziału w imprezach i uroczystościach szkolnych i środowiskowych, imprezach kulturalnych i rozrywkowych, rekolekcjach i pielgrzymkach; Wycieczek szkolnych; Spotkań ze specjalistami psychologami, pedagogami, kuratorami sądowymi, funkcjonariuszami policji itp.; Współpracy z instytucjami wspomagającymi; Pedagogizacji rodziców. Zadania programu są w szczególności realizowane poprzez : 1. Zajęcia wychowawcze i opiekuńcze dla uczniów prowadzone przez wychowawców, pedagoga szkolnego oraz nauczycieli poszczególnych przedmiotów, mające na celu: 7

8 o adaptację uczniów do środowiska szkolnego i integrację zespołu klasowego; o kształtowanie pozytywnego obrazu siebie; o rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze stresem; o pogłębienie wiedzy z zakresu promocji zdrowego stylu życia i odpowiedzialności za własne zdrowie; o uwrażliwianie młodzieży na konieczność świadomego i bezpiecznego korzystania z Internetu; 2. Zajęcia psychoedukacyjne dla młodzieży z zakresu profilaktyki uzależnień. 3. Poświęcanie szczególnej uwagi wszystkich nauczycieli na: o wzmacnianie u uczniów poczucia własnej wartości, o okazywanie zainteresowania każdemu uczniowi, o rozpoznawanie środowiska domowego ucznia oraz indywidualne rozmowy z rodzicami lub opiekunami prawnymi oraz uczniami, o udzielanie pomocy w rozwiązywaniu problemów poruszanych przez wychowanków, o wspólne opracowanie metod postępowania w sytuacjach konfliktowych, o dzielenie się z rodzicami pozytywnymi uwagami o uczniu. 4. Diagnoza sytuacji szkolnej w zakresie: o problemów adaptacyjnych, o potrzeb i zainteresowań uczniów, o bezpieczeństwa w szkole, o profilaktyki zdrowotnej. o profilaktyki uzależnień, 5. Opracowanie planu pracy wychowawczej i tematyki godzin wychowawczych dla klas I, II i III z uwzględnieniem zagadnień dotyczących: o wspomagania uczniów w ich rozwoju, 8

9 o kształtowania umiejętności społecznych, o zapobiegania uzależnieniom od substancji psychoaktywnych, o promocji zdrowego stylu życia, o doskonalenia własnego rozwoju fizycznego, psychicznego, społecznego i duchowego, o planowania ścieżki dalszego kształcenia i kariery zawodowej. 6. Realizowanie programów profilaktycznych. 7. Współpraca z instytucjami wspomagającymi, m.in.: PP P Nr 3, MOPS, KARAN, PCPR, Słoneczny Dom, Sąd, Kuratorzy, Policja, Straż Miejska. 8. Wzmocnienie roli Samorządu Uczniowskiego w zakresie kształtowania właściwego stosunku do obowiązków szkolnych. 9. Organizowanie uczniowskich grup wsparcia 10. Objęcie szczególną opieką młodzieży z problemami zdrowotnymi. 10. Konsekwentny i jasny system nagród i kar. 12.Rozmowy indywidualne z uczniami i rodzicami. 13. Spotkania z rodzicami w ramach zebrań z wychowawcą i dyżurów w ramach Dni Otwartych. 14. Pedagogizacja rodziców w ramach spotkań z wychowawcami. 15. Organizowanie szkoleń Rady Pedagogicznej w zakresie oddziaływań profilaktycznych. 16. Gromadzenie w bibliotece szkolnej publikacji i scenariuszy zajęć opracowanych przez pedagoga, psychologa i nauczycieli naszej szkoły oraz innych publikacji dotyczących profilaktyki. V. Osoby objęte Szkolnym Programem Profilaktyki 9

10 Adresat Szkolnego Programu Profilaktyki: Uczniowie Zespołu Szkół Spożywczych i Hotelarskich w Radomiu. Realizatorzy SPP: nauczyciele, pedagodzy szkolni, specjaliści, rodzice. VI. Wykorzystywane w szkole elementy programów wspierania psychologicznego młodzieży z pozytywnym oddziaływaniem na proces wychowania Programy edukacyjno profilaktyczne, które w całości lub częściowo wykorzystywane są na zajęciach z młodzieżą: a. Przygotowanie do życia w rodzinie b. Jak żyć z ludźmi c. Narkotyki albo życie wybór należy do ciebie d. Żyję bez ryzyka AIDS e. Stres pod kontrolą f. Zawalcz o swoje jutro dla siebie i twojej rodziny Caritas Pallotyńska, g. Narkotyki ucieczka do nikąd Stowarzyszenie Słoneczny Dom. VII. Metody i formy pracy 10

11 W realizacji programu wykorzystuje się różnorodne metody, przede wszystkim metody aktywne. Umożliwiają one uczniom aktywne doświadczenie i przeżywanie tego, co jest tematem zajęć. Wprowadzane są różne techniki, dostosowane do wieku uczniów, zainteresowania tematem, umiejętności radzenia sobie z przedstawionymi problemami i poziomu ich aktywności. Metody: ankiety, obserwacja i metody aktywizujące. Najczęściej stosowane metody i techniki aktywizujące to: krąg uczuć (klasowe powitanie i pożegnanie) psychodrama odgrywanie scenek na wybrane tematy tak, by dać możliwość przeżycia sytuacji mogących się wydarzyć w życiu; dyskusja klasowa, rozmowa wymiana poglądów, dzielenie się doświadczeniami, wspólna praca nad problemem; "burza mózgów, której celem jest stworzenie listy pomysłów na rozwiązanie określonego problemu; krótkie opowiadania stosowanie tej metody jest szczególnie przydatne przy tematach trudnych, budzących zawstydzenie, polega ona na opowiadaniu o sytuacjach życiowych prawdziwych lub wymyślonych, aby na przykładzie przeżyć bohaterów omówić daną sytuację; gry i zabawy jako urozmaicenie prowadzonych zajęć; praca w małych grupach (3 5 osobowych) efektywna zwłaszcza wtedy, gdy temat dotyczy ważnych problemów emocjonalnych i wyjątkowych sytuacji, gdyż uczniom łatwiej wypowiedzieć się wobec mniejszej liczby rozmówców; uzupełnianie zdań ("rundki") ułatwiają samodzielną wypowiedź, gdyż uczeń ma za zadanie dokończyć zdanie zaczęte przez nauczyciela uzewnętrzniając swoją reakcję, uczucia; wykład, pogadanka, dyskusja; scenariusze lekcji; 11

12 Formy: rozmowy indywidualne, warsztaty, programy profilaktyczne, zebrania klasowe, imprezy ogólnoszkolne i środowiskowe, przedstawienia, ulotki, programy wychowawcze klas, prelekcje, pogadanki dla uczniów i rodziców, pomoc innych instytucji specjalistycznych i edukacyjnych, zasoby biblioteki (scenariusze zajęć, ulotki informacyjne, filmy VHS, płyty CD itp.) Ponadto w szkole prowadzone są: zajęcia pozalekcyjna; działania interwencyjne; mediacje rówieśnicze. VIII. Współdziałanie z organizacjami wspierającymi rodzinę a. Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna b. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej c. Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej d. Policja e. Pracownicy Sądu kuratorzy zawodowi i społeczni f. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie g. Ośrodek Interwencji Kryzysowej h. Stowarzyszenie Słoneczny Dom i. Zespół Szkół Nr 1 przy ul. Armii Ludowej j. Ośrodek Wsparcia przy Caritas Diecezji Radomskiej k. Parafia Świętego Alberta l. Sanepid m. Stowarzyszenie "Karan" n. Stowarzyszenie Nowe Perspektywy na rzecz wspierania rodzin 12

13 o. Poradniami specjalistycznymi (uzależnień i współuzależnień) w miarę potrzeb. IX. Wychowanie i profilaktyka w szkole PROFILAKTYKA jest chronieniem człowieka w rozwoju przed zagrożeniami i reagowaniem na nie. Jej celem jest ochrona człowieka, dziecka, ucznia, wychowanka przed wszelkimi zakłóceniami rozwoju. Na pozór może się wydawać, że wszelkie zagrożenia czyhają na człowieka w świecie zewnętrznym, gdy w istocie to sam człowiek dokonuje takich wyborów, które zakłócają jego rozwój. Człowiek niedojrzały sam dla siebie może być zagrożeniem. Dlatego prowadzenie dziecka ku dojrzałości jest zarówno wychowaniem, jak i profilaktyką. Takie widzenie wychowania i profilaktyki stawia szczególne wymagania wychowawcom. Do dobrego wypełniania własnych zadań niezbędna jest wiedza nie tylko o współczesnych, cywilizacyjnych zagrożeniach, ale przede wszystkim o naturze człowieka, celu życia ludzkiego, jak również o mechanizmach psychologicznych prowadzących do destrukcyjnych zachowań. Program szkolnej profilaktyki to ogół działań chroniących dzieci i młodzież przed zakłóceniami w rozwoju i interwencyjnych w sytuacji pojawiających się zagrożeń. Obejmuje działania podejmowane w czasie realizacji programów nauczania i programu wychowawczego, gdy realizowane są zadania ogólne szkoły, a także działania specyficzne dla profilaktyki, np. zasady interwencji profilaktycznych, procedury pomocne w sytuacjach kryzysowych w szkole lub klasie. Szkoła jest miejscem profilaktyki pierwszorzędowej, tj. stosowanej do grupy niskiego ryzyka. Polega na promowaniu zdrowego stylu życia i zapobieganiu zagrożeniom, w szczególności na rozwijaniu umiejętności radzenia sobie z wymogami życia. Jej celem jest opóźnianie chwili, kiedy dziecko podejmie zachowania ryzykowne lub zachęcenie do niepodejmowania takich zachowań. 13

14 Ten typ profilaktyki wynika z zadań szkoły, kompetencji nauczycieli, a przede wszystkim potrzeb ogółu dzieci i młodzieży. Szkoła jest, bowiem instytucją powołaną do wychowania i nauczenia, a nie leczenia. Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez szkolny zestaw programów nauczania, program wychowawczy szkoły i program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska. W ramach programu profilaktyki stosuje się następujące formy oddziaływania: DZIAŁANIE INFORMACYJNE, czyli dostarczanie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych. Zakłada się w nich, że znajomość konsekwencji spowoduje u wychowanka podjęcie racjonalnego wyboru, a co za tym idzie, zmianę postawy i zachowań. DZIAŁANIE EDUKACYJNE, a więc uczenie ważnych umiejętności psychologicznych i społecznych, np. radzenie sobie ze stresem, nawiązywanie kontaktów z ludźmi, opieranie się naciskom otoczenia, rozwiązywanie konfliktów. Ta strategia jest najbardziej skuteczna w działaniach profilaktycznych. Trzeba pamiętać, że umiejętności te powinny być wpisane w całe życie człowieka, odnosić się do dojrzałego systemu wartości. Zatem w program musi być także wpisane wprowadzenie w świat wartości i norm. DZIAŁANIA ALTERNATYWNE, tj. pomoc w zaspokajaniu ważnych potrzeb psychicznych. Polegają one na proponowaniu różnorodnych działań o pozytywnym charakterze (jak koła zainteresowań itp.) i angażowaniu w nie wychowanków. Poprzez te działania dziecko ma szansę na zaspokojenie (choćby częściowe) zdeprawowanych potrzeb psychicznych, może realizować cele rozwojowe, uczy się radzić sobie z trudnymi sytuacjami życiowymi. Ważnym elementem tego rodzaju działalności jest możliwość nawiązania bliskiego kontaktu z drugim człowiekiem. 14

15 Poniższy program uwzględnia w różnym stopniu wymienione kierunki pracy, kładąc jednak szczególny nacisk na kształtowanie osobowości dziecka i wspieranie jego rozwoju zarówno poprzez proponowane treści, jak również osobisty kontakt nauczyciela z dzieckiem. Wynika to z założenia, że jednym z podstawowych źródeł zachowań ryzykownych są deficyty rozwoju emocjonalnego oraz zła adaptacja do ról i warunków życiowych. Należy tutaj podkreślić, że działania uwzględnione w programie profilaktycznym, związane są ściśle z programem wychowawczym szkoły. Zadaniem szkolnej profilaktyki jest nie tylko chronienie dzieci przed zagrożeniami przez działania wychowawczo profilaktyczne, ale również reagowanie w sytuacjach rozpoznania pierwszych prób podejmowania zachowań ryzykownych poprzez odwołanie się do specjalistycznej pomocy (wskazywanie, czasem pomoc w organizacji pierwszego kontaktu ze specjalistą, nawiązanie kontaktu z rodzicami, motywowanie do podjęcia leczenia i terapii). Dlatego program obejmuje także zasady interwencji w przypadku uczniów szczególnie zagrożonych. Aby wytyczone zadania mogły zostać zrealizowane, program profilaktyczny musi być globalny i całościowy. Konieczne jest, aby oddziaływał na całe środowisko społeczne nie tylko na dzieci, ale też na rodziców i nauczycieli. Założenie to zostało uwzględnione w programie 15

16 X. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ SZKOLNEJ PROFILAKTYKI. A. DZIAŁANIA SKIEROWANE NA UCZNIÓW ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI ODPOWIEDZIALNI 16

17 Podejmowanie działań sprzyjających zapewnieniu bezpieczeństwa młodzieży, z wykorzystaniem treści Rządowego Programu na lata Bezpieczna i przyjazna szkoła. zapoznanie uczniów z dokumentami szkolnymi, opracowanie i przeprowadzenie ankiet diagnozujących środowisko szkolne, uaktualnianie problemów szkolnych, Profilaktyka agresji i przemocy realizacja elementów programu profilaktyczno wychowawczego SAPER czyli jak rozminować agresję, uświadomienie uczniom odpowiedzialności przed prawem i współodpowiedzialności za spokój i porządek w szkole: warsztaty profilaktyczno edukacyjne Narkotyki ucieczka do nikąd spotkania z przedstawicielami policji zajęcia nt. Odpowiedzialność nieletnich za popełnianie czynów karalnych oraz wykroczenia popełniane przeciw porządkowi publicznemu informowanie uczniów o zapisach w regulaminie szkoły odnośnie posiadania wartościowych rzeczy, pełnienie dyżurów przez nauczycieli podczas przerw, monitoring na terenie szkoły. każdy uczeń i pracownik szkoły ma obowiązek posiadać identyfikator. lekcja prawna prowadzona na zajęciach z wychowawcą, gdzie klasa wybiera jeden dział ze Statutu szkoły i poddaje go szczegółowej analizie, proponując sugestie wprowadzenia zmian. pedagog szkolny, wychowawcy klas nauczyciele zajęcia ze specjalistami na terenie szkoły Wszechstronna opieka nad uczniem. Wzmacnianie zainteresowania nauką szkolną i systematycznym uczestnictwem w zajęciach lekcyjnych. kontrola frekwencji uczniów na zajęciach lekcyjnych, ustalenie przyczyn nieobecności ucznia w szkole, informowanie rodziców, zawieranie kontraktu z uczniem, starania o atrakcyjność dydaktyczną lekcji (stosowanie aktywnych metod pracy, pasja i zaangażowanie uczących, systematyczne ocenianie osiągnięć ucznia, diagnozowanie indywidualnych możliwości i uzdolnień uczniów i indywidualizacja pracy na zajęciach) wychowawcy nauczyciele pedagog i psycholog szkolny dyrekcja szkoły 17

18 o ankieta dla uczniów klas 1 diagnozująca potrzeby i zainteresowania, o ankieta dla uczniów klas starszych dotycząca ich bieżących potrzeb, o Test określający dominujące zmysły w celu ulepszenia pracy z uczniem indywidualizacja klasy 1 zapoznanie uczniów i rodziców z WSO, Statutem Szkoły, i przestrzeganie go przez wszystkie podmioty szkoły publikacja w/w dokumentów i zapewnienie ich dostępności (strona internetowa, biblioteka szkolna, gabinet pedagoga itp. dla wszystkich zainteresowanych: uczniów, nauczycieli, rodziców, monitorowanie postępów w nauce oraz frekwencji uczniów motywowanie do podejmowania wysiłków intelektualnych i wykonywania dodatkowych zadań w ramach poszczególnych przedmiotów, zachęcanie do korzystania z zasobów bibliotecznych prowadzenie zajęć dydaktyczno wyrównawczych Budowanie pozytywnych relacji w grupie i środowisku szkolnym. spotkania i rozmowy indywidualne uczniów z pedagogiem zajęcia integracyjne w klasach I lekcje wychowawcze, zajęcia warsztatowe: komunikacja interpersonalna, koleżeństwo, w zgodzie ze sobą i innymi, współpraca z innymi, asertywność, planowanie drogi życiowej, itp. działalność społeczna na rzecz klasy, szkoły, środowiska udział młodzieży w spektaklach, wycieczkach, ogniskach, praca w samorządach klasowych, szkolnych oraz w wolontariacie organizowanie przedsięwzięć klasowych lub szkolnych, np. Mikołajki, Wigilia, Festiwal Zupy, Dzień Wiosny, Dzień Dziecka Dzień Sportu itp. pedagog i psycholog szkolny wychowawcy nauczyciele dyrekcja szkoły 18

19 Edukacja dotycząca zagrożeń związanych z podejmowaniem zachowań ryzykownych typu: palenie tytoniu, używanie alkoholu, używanie środków psychoaktywnych, wczesna inicjacja seksualna, zagrożenia płynące z internetu. Rozwijanie zdolności uczniów, samokontroli i unikania szkodliwego stylu życia lekcje wychowawcze o tematyce uzależnień i przemocy wśród uczniów, zajęcia dot. nikotyny realizowane w ramach godzin wychowawczych, informacje w gablocie pedagoga i psychologa szkolnego, rozprowadzanie ulotek na temat uzależnień i przemocy wśród uczniów i rodziców, realizacja elementów programów profilaktycznych m.in.: Jak żyć z ludźmi, zajęcia profilaktyczne: Narkotyki albo życie klasy 1 Cyberprzestrzeń klasy 1 2 (w zależności od przydzielonych godzin) FAS/FAE wieczne dziecko klasy 3 ARS czyli jak zadbać o miłość klasy 2 filmy edukacyjne współpraca z PPP, Przychodniami specjalistycznymi, policją, stowarzyszeniem Karan itp. realizacja programu: Dopalacze legalne zagrożenie dla każdego lekcje wychowawcze podejmujące tematykę unikania zachowań ryzykownych, a także prawidłowych postaw, alternatywy dla grup podwyższonego ryzyka np. praca w Samorządzie Uczniowskim, koła zainteresowań, wolontariat) filmy i zajęcia edukacyjne, wychowawcy dyrekcja szkoły pedagog i psycholog szkolny nauczyciele specjaliści z poza szkoły w miarę możliwości wychowawcy nauczyciele Propagowanie zdrowego stylu życia. wypracowanie efektywnych sposobów radzenia sobie ze stresem, lękiem, napięciem emocjonalnym i radzenia sobie w sytuacjach trudnych, realizowanie programu z wykorzystaniem elementów programu Stres pod kontrolą klasy 4, pomoc w rozwiązywaniu konfliktów, frustracji i stresu przez rozmowy indywidualne i grupowe, pedagog i psycholog szkolny wychowawcy 19

20 Poszanowanie i tolerancja dla odmienności kultur, zachowań i różnic między ludźmi. edukacja na temat funkcjonowania człowieka w warunkach stresu (tematyka lekcji biologii i PO) i uświadomienie wpływu emocji na nasze zachowania, zapewnienie możliwości alternatywnych form spędzania czasu wolnego, udział w kołach zainteresowań, udział w zawodach sportowych, turniejach, rajdach, wycieczkach, lekcje wychowawcze dotyczące prawidłowego odżywiania się oraz lekcje przedmiotowe na zajęciach zawodowych, prowadzenie akcji informacyjnych w szkole na temat AIDS, realizacja elementów programów: Żyję bez ryzyka AIDS klasy 1 2, Związanych z oświatą zdrowotną młodzieży wg zaleceń Sanepidu: Wybierz życie Pierwszy krok klasy 1, Zdrowe piersi są OK. klasy 2, Płytka wyobraźnia klasy 2, akcja profilaktyczna związana z 1 grudnia Dzień Solidarności z chorymi na AIDS, zajęcia dotyczące chorób zaburzeń łaknienia tj. bulimia i anoreksja, prowadzenie Szkolnej Pracowni Dietetycznej, zajęcia w ramach profilaktyki zdrowotnej I ty możesz uratować komuś życie wiedza dotycząca dawstwa i przeszczepiania szpiku, zajęcia Depresja jak sobie z nią radzić klasy 4. angażowanie uczniów w pomoc dla osób niepełnosprawnych współpraca ze szkołą nr 1, udział uczniów w akcjach charytatywnych, pogadanki, filmy edukacyjne, dyskusje, realizacja programu Czy naprawdę jesteśmy inni? klasy 2 4 ( w miarę możliwości) nauczyciel biologii, PO nauczyciele zawodu wychowawcy wychowawcy pedagog szkolny 20

21 Promowanie pozytywnych wzorców kultury bycia i stosunku do drugiego człowieka oraz dbałość o kulturę słowa. Budowanie hierarchii wartości. lekcje wychowawcze poświęcone tematyce kultury bycia, uświadomienie wpływu mediów, środowiska na nasz język, sposób wypowiadania się i kształtowanie się naszych postaw oraz kulturę bycia, reagowanie na lekcjach i przerwach na sposób wypowiadania się uczniów (minimalizowanie wypowiedzi wulgarnych, stosowanie zwrotów grzecznościowych) oraz na agresję słowną, nieadekwatne zachowanie się a także na akty niszczenia mienia, zaśmiecania klas i korytarzy, lekcje wychowawcze i tematyczne np. z języka polskiego, religii dotyczące roli wartości ogólnoludzkich, a także obrony wyznawanych wartości. wychowawcy nauczyciele DZIAŁANIA SKIEROWANE NA RODZICÓW I SPOŁECZNOŚĆ LOKALNĄ ZADANIA SPOSÓB REALIZACJI ODPOWIEDZIALNI Dostarczanie informacji o sposobach rozpoznawania wszelkich zagrożeń u swoich dzieci, także doskonalenie umiejętności wychowawczych. opracowanie dla rodziców ulotek informacyjnych na temat szkodliwości środków uzależniających, współpraca z rodzicami na płaszczyźnie wychowawczej dotycząca wyników w nauce i frekwencji uczniów, włączanie rodziców do zajęć organizowanych na terenie szkoły i prowadzonych przez wychowawców i nauczycieli (udział w imprezach szkolnych), opracowywanie informacji dla rodziców (gablota szkolna) zapoznanie rodziców z ofertą PPP zachęcenie do korzystania z oferty zajęć i warsztatów informacja wizualna wychowawcy pedagog szkolny dyrekcja nauczyciele 21

22 Inne działania mające na celu przeciwdziałanie zagrożeniom oraz ich eliminowanie. współpraca z Sądem Rodzinnym w celu wspierania rodziny i eliminacji negatywnych zachowań u młodzieży, wykorzystanie prasy dla profilaktycznej edukacji i kształtowania konstruktywnych postaw społecznych: np. współpraca z komisją ds. promocji szkoły i gazetami lokalnymi nauczyciele wychowawcy pedagog szkolny B. DZIAŁANIA SKIEROWANE NA NAUCZYCIELI ZADANIA SPOSÓB REALIZACJI ODPOWIEDZIALNI Szkolenia nauczycieli w zakresie pomocy psychologiczno pedagogicznej, profilaktycznej. Budowanie konsekwentnej polityki szkolnej wobec uczniów sprawiających kłopoty wychowawcze, wprowadzanie do programów nauczania metod i treści profilaktycznych. organizowanie szkoleń Rady Pedagogicznej, kształtowanie umiejętności zastosowania właściwej strategii profilaktycznej adekwatnej do sytuacji i wieku ucznia, umiejętności rozpoznania problemu oraz podejmowania właściwych kroków w sytuacji pomagania, samodoskonalenie, samokształcenie nauczycieli wg własnych potrzeb opracowanie literatury przedmiotu, wewnątrzszkolne wzajemne dzielenie się swoimi wiadomościami i umiejętnościami. rada szkoleniowa nowe środki uzależniające dopalacze i inne środki psychoaktywne, warsztat dla wychowawców z zakresu uzależnień. zmiany w regulaminie szkolnym, programy wychowawcze dla klas konstruowane zgodnie z założeniami programu profilaktycznego, egzekwowanie wymagań i konsekwentne stosowanie kar wobec uczniów łamiących Statut Szkoły. wychowawcy pedagog szkolny dyrekcja nauczyciele specjaliści z poza szkoły m.in. Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna dyrekcja wychowawcy nauczyciele pedagog szkolny 22

23 Angażowanie rodziców i opiekunów do współdziałania Zachęcanie rodziców do obecności na zebraniach klasowych, oraz w trakcie uroczystości szkolnych Włączanie rodziców do działań profilaktycznych wychowawcy Szczegółowy sposób realizacji danego zadania i tematyka zajęć czy ćwiczeń zależy od osób, które je prowadzą. Realizacja programu uwzględniana jest w rocznych planach pracy wychowawczo opiekuńczo profilaktycznej dla każdej klasy, które opracowane są przez wychowawców oraz zamieszczone w Szkolnym Programie Wychowawczym. XI. Zasady interwencji wobec uczniów szczególnie zagrożonych Reagowanie w sytuacjach rozpoznania pierwszych prób podejmowania zachowań ryzykownych obejmuje odwołanie się do specjalistycznej pomocy, przy czym główną rolę odgrywa tu wychowawca dziecka i pedagog szkolny. Jeżeli na podstawie obserwacji i zebranych informacji o uczniu okaże się, że jest on szczególnie zagrożony, ma za sobą już pierwsze doświadczenia w zakresie zachowań ryzykownych, trzeba podąć oddziaływania specyficzne dla danego rodzaju zaburzenia. Nie może się to odbyć bez udziału rodziców dziecka. Do wychowawcy należy nawiązanie kontaktu z rodzicami i pedagogiem/psychologiem szkolnym, wskazywanie odpowiedniego specjalisty, a czasem pomoc w organizacji pierwszego kontaktu z nim, motywowanie do podjęcia leczenia i terapii. Podjęcie samych działań to już sprawa pedagoga lub psychologa szkolnego oraz pomocy specjalistycznej na zewnątrz szkoły (poradnie psychologiczno pedagogiczne, organizacje pozarządowe działające na rzecz dzieci i młodzieży). 23

24 XII. Założone efekty 1. Poprawa frekwencji uczniów, 2. Mniejszy wskaźnik agresji i przemocy wśród uczniów, 3. Lepsze relacje między uczniami nauczycielami rodzicami, 4. Ograniczenie zjawiska palenia papierosów, używania alkoholu, 5. Wyrobienie umiejętności radzenia sobie z sytuacjami problemowymi i konfliktowymi w szkole i w domu, 6. Wyrobienie postaw społecznie pożądanych nastawionych na współdziałanie i drugiego człowieka, 7. Dostrzeżenie walorów zdrowego stylu życia, 8. Udoskonalenie wiedzy i umiejętności nauczycieli w zakresie stosowania różnorodnych form pomocy, 9. Zwiększenie ilości uczniów i rodziców korzystających ze wsparcia instytucji profesjonalnych w przypadku zaistniałych problemów, 10. Wyposażenie uczniów w umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych i podejmowania odpowiedzialnych decyzji z punktu widzenia wyboru przyszłej drogi życiowej oraz zdrowia fizycznego i psychicznego, a także bezpieczeństwa osobistego, 11. Zwiększenie współpracy z rodzicami. XIII. EWALUACJA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI Cel ewaluacji: Określenie efektywności działań Szkolnego Programu Profilaktyki. Metody ewaluacji: 24

25 Ankiety dla uczniów, rodziców i nauczycieli; Obserwacje; Rozmowy z nauczycielami i rodzicami, Analiza dokumentów szkolnych. Sprawozdania z pracy wychowawców klas Sprawozdania z pracy pedagoga szkolnego O wynikach ewaluacji zostaną poinformowani wszyscy nauczyciele, rodzice i uczniowie. XIV. Postanowienia końcowe 1. Szkolny Program Profilaktyczny jest zgodny z programem wychowawczym szkoły. 2. Szkolny Program profilaktyczny będzie poddawany systematycznej ewaluacji i modyfikowany w zależności od występujących problemów i oczekiwań rodziców, uczniów, nauczycieli. 3. Na koniec każdego roku szkolnego następuje analiza programu i wyciągane wniosków do dalszej pracy. W sytuacji zmian i wprowadzenia nowych programów będą one dopisane wytłuszczonym drukiem. 4. Niniejszy program obowiązuje w następujących latach szkolnych: XV. Bibliografia Biblioteczka reformy MEN, O pomocy psychologiczno pedagogicznej. Warszawa Gordon T., Wychowanie bez porażek w szkole. Warszawa,

26 Kosińska E., Rodzice a szkoła. Krótki poradnik psychologiczny. Kraków 1999 Mity i zasady profilaktyki uzależnień. W: "Remedium" 2002 nr 5, s Profilaktyka a wychowanie. W: "Remedium" 2002 nr 1, s Simm M., Węgrzyn Jonek E., Budowanie szkolnego programu profilaktyki. Kraków Wardyńska Ziółek M., Szkolny program profilaktyki w prawie oświatowym. W: "Remedium" 2002 nr 12, s Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. 26