Created by Neevia Document Converter trial version Created by Neevia Document Converter trial version
|
|
- Krzysztof Brzozowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 NADCIŚNIENIE TĘTNICZE NT dzielimy na: Pierwotne - 90 % przypadków NT Wtórne -10% Pierwotne jest wynikiem działania kilku mechanizmów patogenetycznych Wtórne jest objawem: chorób nerek, gruczołów wydzielania wewnętrznego, zwęŝenia tętnicy nerkowej i innych. Czynniki genetyczne, środowiskowe i regulacyjne = układ nerwowy i czynniki humoralne. W warunkach prawidłowych następuje wzrost RR odruchowe zahamowanie układu. współczulnego i pobudzenie przywspółczulnego Aktywacja układu przywspółczulnego = zmniejszenie pojemności minutowej i oporu obwodowego = powrót RR do normy. W NT przestrojenie mechanizmów regulujących: Pojemność minutową Opór obwodowy Objętość krwi krąŝącej tak, Ŝe nie są moŝliwe reakcje kompensujące. Czynniki regulujące RR: 1. Układ katecholaminoergiczny (NA, Adr, Dop) 2. Układ nitrergiczny tlenek azotu NO 3. Układ serotoninergiczny, wazopresynoergiczny 4. Peptydy natriuretyczne: ANP, BNP zwiększają wydalanie sodu przez nerki 5. Endoteliny ET 1, 2, 3. NADCIŚNIENIE TĘTNICZE Skurczowe nadciśnienie tętnicze jest najczęstszym i najwaŝniejszym czynnikiem ryzyka niewydolności serca NT jest czynnikiem ryzyka: choroby wieńcowej zawału serca migotania przedsionków\ współistnieje z cukrzycą i nadwagą, które przyspieszają powstanie niewydolności serca. Konsekwencje NT 1. Przerost koncentryczny mięśnia lewej komory Zmiany, jakie dokonują się w sercu pod wpływem przewlekłej ekspozycji na wysokie wartości ciśnienia tętniczego. Długotrwałe, niefizjologiczne obciąŝenie skurczowym lewej komory - wytwarzanie ciśnienia proporcjonalnego do zwiększonego oporu W czasie skurczu ściany lewej komory generowane jest wyŝsze napięcie, a wydatek energetyczny jest zwiększony. Zmniejszenie napięcia oraz wzrostu kurczliwości przerost koncentryczny mięśnia lewej komory. Prawo La Place'a = napięcie ścian naczynia jest wprost proporcjonalne do ciśnienia wypełniającej je cieczy oraz do jego promienia, a odwrotnie proporcjonalne do grubości jego ściany. Aktywacja genów, odpowiedzialnych za przerost lewej komory wzrost mechanicznego napięcia kardiomiocytów, i sercowy układ renina - angiotensyna II, działający na drodze wydzielania autokrynnego oraz parakrynnego. Początkowo przerost lewej komory wiąŝe się z hipertrofią kardiomiocytów, przebiegającą ze wzrostem liczby dobudowywanych równolegle sarkomerów. Hipertrofia rozwija się do pewnego momentu i po przekroczeniu masy krytycznej lewej komory hiperplazja kardiomiocytów Proces przerostu początkowo odwracalny (adaptacja) dalej zwiększone obciąŝenie i okres nieodwracalnych zmian wiodących upośledzenie czynności lewej komory, Created by Neevia Document Converter trial version
2 Deficyt związków wysokoenergetycznych, (ATP oraz fosfokreatyna) nieprawidłowości funkcjonowania komórki. Zmiany w aparacie kurczliwym kardiomiocytu pobudzeniem ekspresji izozymu B cięŝkiego łańcucha miozyny i zahamowaniem ekspresji izozymu alfa, Skurcz jest wolniejszy, lecz jego koszt energetyczny mniejszy. Zaburzona gospodarka jonami Ca 2+, co związane jest ze zmniejszeniem aktywności Ca 2+ ATP-azy siateczki sarkoplazmatycznej. Upośledzony wychwyt zwrotny Ca, co wiąŝe się z wydłuŝeniem rozkurczu. WydłuŜenie potencjału czynnościowego Upośledzenie czynności rozkurczowej lewej komory Relaksacja lewej komory zaleŝy od dwóch procesów: czynnego (rozkurcz mięśnia sercowego jest procesem czynnym, zaleŝnym od ATP) oraz biernego (sztywność ściany). W przeroście lewej komory oba te mechanizmy zostają zaburzone. WydłuŜenie potencjału czynnościowego i asynchronia relaksacji wpływają na wydłuŝenie czynnego rozkurczu, natomiast bierna sztywność ściany lewej komory rośnie wraz z jej włóknieniem oraz obniŝeniem podatności kardiomiocytów. Uzyskanie odpowiedniego wzrostu objętości lewej komory wymaga zwiększonego ciśnienia napełniania. PodwyŜszone ciśnienie późnorozkurczowe przenosi się na krąŝenie płucne, powodując w nim objawy zastoju Ŝylnego Upośledzenie czynności skurczowej i przerost ekscentryczny lewej komory Niewydolność skurczowa lewej komory jest rezultatem postępującego 1. zmniejszania się liczby kardiomiocytów w przebiegu ich apoptozy i nekrozy, 2. upośledzenia kurczliwości pojedynczych miocytów i 3. wydłuŝenia czasu ich skurczu, 4. zwiększonej sztywności lewej komory związanej z jej zwłóknieniem oraz 5. niedokrwienia spowodowanego zarówno mikroangiopatią, jak i rozwijającą się miaŝdŝycą duŝych tętnic wieńcowych. upośledzenie kurczliwości mechanizmy kompensacyjne: pobudzenie układu RAA i wzrostu objętości wewnątrznaczyniowej zwiększenie obciąŝenia wstępnego zgodnie z prawem Franka Starlinga wzrost kurczliwości lewej komory (utrzymanie rzutu serca i przepływu narządowego) wzrost objętość lewej komory, następnie napięcie jej ścian dalszy przerostu ekscentryczny limitowany zjawiskami nekrozy oraz apoptozy kardiomiocytów, a takŝe ograniczoną objętością worka osierdziowego zrównowaŝenie napięcia ścian lewej komory przestaje być moŝliwe błędne koła, nieuchronnie zmierzając ku niewydolności serca, pogłębiająca się dysfunkcja lewej komory prowadzi do postępującego wzrostu objętości wewnątrznaczyniowej szkielet LK ulega trwałemu odkształceniu, objętość powiększa się, a ściany staja się cieńsze dochodzi do rozstrzeni lewej komory i rozwija się niewydolność serca. Nadciśnienie wtórne Nadciśnienie naczyniowo nerkowe Nadciśnienie naczyniowo nerkowe (NNN) naleŝy do najczęstszych postaci nadciśnienia wtórnego. Częstość występowania NNN, oceniana przez róŝnych autorów, waha się od l do 15%. Mechanizm patogenetyczny NNN jest złoŝony. W wyniku istotnego hemodynamicznie zwęŝenia tętnicy nerkowej dochodzi do hipoperfuzji nerki i aktywacji układu renina angiotensyna. Wzrasta stęŝenie angiotensyny II, substancji o wybitnych właściwościach presyjnych i mitogennych. Angiotensyna II powoduje takŝe wzrost sekrecji aldosteronu, co przyczynia się do retencji sodu i zwiększenia objętości wewnątrznaczyniowej. Liczne obserwacje sugerują, Ŝe w rozwoju NNN mogą odgrywać rolę takŝe inne mechanizmy. Prawdopodobny jest udział czynnika nerwowego oraz upośledzone wytwarzanie tlenku azotu i prostacykliny przez śródbłonek naczyniowy. ZwęŜenie tętnicy nerkowej moŝe prowadzić do rozwoju niewydolności nerek w przebiegu nefropatii niedokrwiennej.
3 ZwęŜenie tętnicy nerkowej najczęściej jest wywołane zmianami miaŝdŝycowymi, występującymi zwykle po 50 roku Ŝycia, częściej u męŝczyzn. Współistnieje ono ze zmianami w obrębie innych tętnic. Drugą pod względem częstości przyczyną zwęŝenia tętnicy nerkowej są zmiany o charakterze dysplazji włóknisto mięśniowej. Występują one zwykle w młodszym wieku, częściej u kobiet. Zmiany tego typu mogą obejmować równieŝ inne tętnice. Niekiedy zmiany dysplastyczne wykazuj ą progresję w czasie. Inną postacią NT z potencjalnie usuwalną przyczyną jest pierwotny hiperaldosteronizm (PA). Częstość występowania PA 5-10% ogólnej populacji chorych z nadciśnieniem tętniczym. Najczęstszą przyczyną PA jest gruczolak kory nadnerczy, 60% przypadków. Wydzielanie aldosteronu u tych chorych jest niezaleŝne od angiotensyny II, wykazując związek z dobowymi wahaniami stęŝenia ACTH we krwi. Inne: obustronny przerost nadnerczy, rak, ekotopowe wydz. Ald., rodzinny hiperaldosterominzm. Przerost kory nadnerczy Chorych tych cechuje wraŝliwość na zmiany stęŝenia angiotensyny II we krwi, a stęŝenie aldosteronu pod jej wpływem wzrasta. Objawy kliniczne PA zaleŝą od nadmiernej sekrecji aldosteronu, co prowadzi do utraty potasu z moczem i jego niedoboru w ustroju. Nadciśnienie tętnicze jest głównym objawem klinicznym. MoŜe mieć cięŝki charakter i wykazywać oporność na leczenie. Do innych objawów naleŝy zaliczyć: 1. osłabienie mięśniowe, parestezje, kurcze mięśniowe 2. wielomocz 3. nykturię 4. wzmoŝone pragnienie niektóre postacie tego zespołu przebiegają z normokaliemią. Do podstawowych testów biochemicznych u chorych z PA naleŝy oznaczenie stęŝenia aldosteronu we krwi i jego wydalania z moczem oraz określenie aktywności reninowej osocza. Inną przyczyną nadciśnienia tętniczego objawowego jest guz chromochłonny nadnerczy (pheochromocytoma). Częstość jego występowania w ogólnej populacji chorych z nadciśnieniem tętniczym określa się na ok. 0,1%. Właściwe rozpoznanie i leczenie jest u tych chorych szczególnie waŝne, gdyŝ moŝe zapobiec występowaniu zagraŝających Ŝyciu powikłań, U około 5-10% chorych guz ma charakter złośliwy Stanowi postać nadciśnienia tętniczego zaleŝną od nadmiernego wytwarzania przez guz amin. katecholowych. Najczęstszym objawem nadciśnienie tętnicze, które moŝe mieć charakter napadowy bądź utrwalony. Napadowe zwyŝki ciśnienia, którym towarzyszy tachykardia, obfite pocenie się, bladość skóry oraz niepokój nakazują myśleć o guzie chromochłonnym. Guz chromochłonny moŝe współistnieć z innymi zespołami chorobowymi mającymi charakter dziedziczny. Są to: zespół mnogiej gruczolakowatości wewnątrzwydzielniczej (multiple endocrine neoplasia MEN) choroba Recklinghausena i choroba von Hippel-Lindau Szerokie zastosowanie znalazły u tych chorych badania genetyczne, które pozwalają wykryć mutacje protoonkogenu RET. Zespół Cushinga (gruczolak, rak kory nadnerczy), choroba Cushinga gruczolaki przysadki Nadciśnienie tętnicze stanowi jeden z podstawowych objawów klinicznych i występuje w około 80-90% przypadków tej choroby. Zespół Cushinga cechuje się charakterystyczną otyłością obejmującą tułów, szyję i twarz z jej zaokrągleniem. Stwierdza się zanikowe zmiany skonie z obecnością czerwonych rozstępów, nadmierne owłosienie, skłonność do wybroczyn. Chorzy uskarŝają się na osłabienie mięśniowe, moŝe wystąpić depresja. WzmoŜona aktywność RAA, mineralokortykoidów zwiększona wolemia
4 Koarktacja aorty (CoA) u ponad 80% pacjentów z koarktacją aorty występuje nadciśnienie tętnicze Istota tej wady polega na wrodzonym zwęŝeniu tętnicy głównej, które najczęściej obejmuje jej odcinek piersiowy, zwykle poniŝej odejścia lewej tętnicy podobojczykowej. Wystąpienie bólów głowy, szumu w uszach, objawów chromania przestankowego w czasie chodzenia u osób z nadciśnieniem tętniczym w młodym wieku Brak lub słabo wypełnione tętno na. tętnicach udowych przy dobrze zachowanym tętnie na tętnicach szyjnych i promieniowych Pomiar ciśnienia krwi na kończynach górnych i dolnych wykazuje róŝnice ciśnienia. U chorych z koarktacją aorty zwraca uwagę mocna budowa górnej polowy ciała oraz słabo rozwinięte mięśnie kończyn dolnych. Podczas oglądania u niektórych chorych widoczne jest tętnienie w okolicy międzyłopatkowej spowodowane krąŝeniem obocznym. Słyszalny jest szmer wyrzutowy w lewej okolicy przymostkowej oraz w okolicy międzyłopatkowej. Obturacyjny bezdech nocny (Obstructive Sleep Apnea) jedna z przyczyn opornego na leczenie hipotensyjne nadciśnienia tętniczego. rozpoznaje się, jeśli liczba bezdechów trwających przynajmniej 10 sekund przypadających na kaŝdej godzinę snu jest większa niŝ 10. Zaburzenia oddychania spowodowane są zwęŝeniem, a następnie całkowitym zamknięciem światła górnych dróg oddechowych. przyczyny nieprawidłowości anatomiczne w obrębie jamy ustnej, nosowej lub gardła, a takŝe zmniejszenie tonicznej aktywności mięśni oddechowych. Zmiany w utlenowaniu i stęŝeniu dwutlenku węgla we krwi powodują pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego oraz wzrost aktywności układu współczulnego, co prowadzi do wzrostu ciśnienia krwi na drodze zwiększonego oporu obwodowego. Do najczęstszych objawów naleŝy głośne, przerywane chrapanie, senność w ciągu dnia, uczucie zmęczenia oraz bóle głowy występujące zwykle w godzinach rannych. Omawiany zespół występuje zwykle u otyłych męŝczyzn w średnim wieku. Chorzy, u których istnieje podejrzenie obturacyjnego bezdechu nocnego wymagają wykonania badania polisomnograficznego. Badania te ze względu na kosztowną aparaturę wykonywane są jedynie w specjalistycznych ośrodkach. Powikłania nadciśnienia tętniczego Bezpośrednio zaleŝne od ciśnienia encefalopatia obrzęk płuc ostra niewydolność nerek retinopatia Pośrednio zaleŝne od ciśnienia ( ) choroba wieńcowa zawał serca ( ) niewydolność serca udar mózgu ( ) chromanie przestankowe migotanie przedsionków niewydolność nerek Przyczyny zwiększonej sztywności duŝych tętnic (częstość NT rośnie z wiekiem): wzrost średnicy (D 15-35%) naczynia wraz z wiekiem (20 80 r.ŝ.) zmieniony układ włókien spręŝystych w ścianie naczynia zanik i fragmentacja włókien elastynowych wzrost zawartości kolagenu odkładanie złogów wapnia nieprawidłowa struktura glikowanych białek macierzy Następstwa zwiększonej sztywności duŝych tętnic: Izolowane nadciśnienie skurczowe
5 Wzrost obciąŝenia następczego (afterload) Zwiększone zuŝycie tlenu przez serce Przerost lewej komory Upośledzenie krąŝenia wieńcowego Upośledzenie czynności rozkurczowej lewej komory Wzrost ryzyka rozwarstwienia ściany aorty Nadciśnienie tętnicze Definicja: średnia arytmetyczna wyników kilku pomiarów przeprowadzonych podczas co najmniej dwóch odrębnych wizyt wynosi > 140 / 90 mmhg Podział nadciśnienia tętniczego WHO/ISH1999 (ESC 2003) Kategoria Ciśnienie tętnicze (mmhg) skurczowe rozkurczowe Ciśnienie optymalne < 120 < 80 Ciśnienie prawidłowe < 130 < 85 Ciśnienie wysokie prawidłowe Nadciśnienie tętnicze Stopień l (łagodne) graniczne Stopień 2 (umiarkowane) Stopień 3 (cięŝkie) > 180 > 110 Izolowane skurczowe nadc. > 140 < 90 Podział nadciśnienia tętniczego (JNC VII) USA Klasyfikacja: Ciśnienie tętnicze (mmhg) Skurczowe Rozkurczowe Prawidłowe < 120 < 80 Stan przednadciśnieniowy (Prehypertension) Nadciśnienie stopnia l Nadciśnienie stopnia 2 > 160 > 100 Nadciśnienie białego fartucha" ( white coat", "office" hypertension) wzrost ciśnienia tętniczego, powyŝej 140/90 mmhg stwierdzany jedynie w trakcie pomiaru w czasie wizyty w gabinecie lekarskim Przyczyny opornego nadciśnienia suboptymalna terapia retencja płynów otyłość cukrzyca efekt białego fartucha" nadciśnienie rzekome nie przyjmowanie leków przez chorego brak zmiany stylu Ŝycia równoczesne przyjmowanie środków (NSAID, sól, alkohol) o działaniu presyjnym nadciśnienie wtórne PodłoŜe genetyczne nadciśnienia tętniczego: geny kandydaci Nadciśnienie tętnicze to choroba poligeniczna, heterogenna i wieloczynnikowa. Dlatego teŝ, w erze, gdy ludzki genom został juŝ poznany, geny leŝące u podłoŝa tej skomplikowanej jednostki chorobowej są wciąŝ badane. Obecnie ocenia się, Ŝe nadciśnienie tętnicze moŝe być zbiorem wielu "zespołów", prowadzących do podwyŝszenia ciśnienia tętniczego, dodatkowo mogą one występować łącznie. Ocenia się, Ŝe czynnik genetyczny odpowiada za około 30-40% zmienności ciśnienia. Wspólny udział czynników genetycznych oraz środowiskowych, oraz interakcja między nimi, prowadzi do rozwinięcia się nadciśnienia tętniczego. Skany genomu ludzkiego wykazały obszary (loci) związane z. nadciśnieniem właściwie na kaŝdym
6 chromosomie ludzkim. PoniŜej przedstawiono najlepiej poznane przykłady genów kandydatów z róŝnych grup genów: 1. Układ renina - angiotensyna aldosteron 2. Układ nerwowy współczulny: receptory adrenergiczne 3. Peptydy natriuretyczne: ANP 4. Układ przekaźników wewnątrzkomórkowych oraz związanych z funkcją śródbłonka 5. Substancje adhezyjne lub elementy cytoszkieletu: α-adducyna Patofizjologia NT: Wysokość ciśnienia tętniczego zaleŝy od dwóch podstawowych parametrów: Pojemności minutowej serca Oporu przepływu krwi Podlegają one złoŝonej regulacji hormonalnej i nerwowej. Szybka Mechanizmy odruchowe: baroreceptory i chemoreceptory. Ośrodkowy układ nerwowy Miejscowo uwalniane substancje z komórek śródbłonka Wolna Oddziaływanie hormonów na czynność nerek (zmiany objętości krwi i szybkość wydalania jonów sodowych) Układy wpływ Układ RAA (renina angiotensyna aldosteron) Nerwowy Substancje presyjne i hipotensyjne (komórki śródbłonka) układy sprzęŝeń zwrotnych ulegają zaburzeniu w przebiegu NT ustalenie RR na wyŝszym poziomie Rola nerek ZłoŜony mechanizm - regulacja wydalania sodu i zmiany wolemii Chorzy na NT mają zaburzone wydalanie sodu wymagają wyŝszych wartości RR do wydalenia sodu (diureza presyjna) Produkcja wielu substancji (presyjne i hipotensyjne) Czynniki genetyczne i środowiskowe Nadmierne spoŝycie soli Otyłość Alkohol Powtarzane bodźce stresowe Teoria mozaikowa NT = wieloczynnikowy charakter patogenezy NT Patogeneza NT nie została dotąd ostatecznie wyjaśniona Genetyka NT Skojarzone działanie czynników genetycznych i środowiskowych wzrost ciśnienia tętniczego Nadciśnienie o podłoŝu monogenowym najwaŝniejsze: 1. Hiperaldosteronizm poddający się leczeniu GKS 2. Zespół Liddle'a 3. Pozorny nadmiar mineralokortykoidów 4. Zespół Gordona Znaczenie moŝe mieć polimorfizm następujących genów: 1. angiotensynogenu 2. enzymu przekształcającego angiotensynę I do angiotensyny II (konwertaza angiotensyny) 3. receptora typu pierwszego angiotensyny II 4. kodujące podjednostkę beta3 białka G 5. receptora beta2 adrenergicznego 6. α-adducyny 7. śródbłonkowej syntazy NO Mała masa urodzeniowa Związana jest z wyŝszymi wartościami ciśnienia u dzieci oraz u osób w młodym wieku (teorie być moŝe mniejsza liczba czynnych nefronów)
Choroba wieńcowa Niewydolność serca Nadciśnienie tętnicze
Choroba wieńcowa Niewydolność serca Nadciśnienie tętnicze Choroba niedokrwienna serca zapotrzebowanie na O2 > moŝliwości podaŝy O2 niedotlenienie upośledzenie czynności mięśnia sercowego przemijające trwałe
Bardziej szczegółowoPrzewlekła niewydolność serca - pns
Przewlekła niewydolność serca - pns upośledzenie serca jako pompy ssąco-tłoczącej Zastój krwi Niedotlenienie tkanek Pojemność minutowa (CO) serca jest zbyt mała do aktualnego stanu metabolicznego ustroju
Bardziej szczegółowoAnatomia i fizjologia układu krążenia. Łukasz Krzych
Anatomia i fizjologia układu krążenia Łukasz Krzych Wytyczne CMKP Budowa serca RTG Unaczynienie serca OBSZARY UNACZYNIENIA Układ naczyniowy Układ dąży do zachowania ośrodkowego ciśnienia tętniczego
Bardziej szczegółowoNadciśnienie tętnicze. Prezentacja opracowana przez lek.med. Mariana Słombę
Nadciśnienie tętnicze Prezentacja opracowana przez lek.med. Mariana Słombę EPIDEMIOLOGIA: Odsetek nadciśnienia tętniczego w populacji Polski w wieku średnim (36-64 lat) wynosi 44-46% wśród mężczyzn i 36-42%
Bardziej szczegółowoKurczliwość. Układ współczulny
CIŚNIENIE KRWI = RZUT SERCA X OBWODOWY OPÓR NACZYNIOWY Obciążenie wstępne Kurczliwość Układ współczulny Skurcz czynnościowy Układ RAA WZROST RZUTU SERCA ZWIĘKSZENIE OBWODOWEGO PRZEPŁYWU KRWI WYMYWANIE
Bardziej szczegółowoPatofizjologia i symptomatologia. Piotr Abramczyk
Patofizjologia i symptomatologia niewydolności serca Piotr Abramczyk Definicja Objawy podmiotowe i przedmiotowe niewydolności serca Obiektywny dowód dysfunkcji serca i i Odpowiedź na właściwe leczenie
Bardziej szczegółowoPODSTAWY PATOFIZJOLOGICZNE
PODSTAWY PATOFIZJOLOGICZNE Patogeneza nadciśnienia tętniczego 17 Układ renina-angiotensyna-aldosteron 18 Angiotensyna II 20 Tkankowy układ renina-angiotensyna 22 Aldosteron 23 Układ współczulno-nadnerczowy
Bardziej szczegółowoCMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca
CMC/2015/03/WJ/03 Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca Dane pacjenta Imię:... Nazwisko:... PESEL:... Rozpoznane choroby: Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Przebyty zawał
Bardziej szczegółowoKompartmenty wodne ustroju
Kompartmenty wodne ustroju Tomasz Irzyniec Oddział Nefrologii, Szpital MSWiA Katowice Zawartość wody w ustroju jest funkcją wieku, masy ciała i zawartości tłuszczu u dzieci zawartość wody wynosi około
Bardziej szczegółowoPatofizjologia i symptomatologia niewydolności serca. Piotr Abramczyk
Patofizjologia i symptomatologia niewydolności serca Piotr Abramczyk Definicja Objawy podmiotowe i przedmiotowe niewydolności serca i Obiektywny dowód dysfunkcji serca i Odpowiedź na właściwe leczenie
Bardziej szczegółowoKURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI
KURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI CELE KSZTAŁCENIA Patologia ogólna łączy wiedzę z zakresu podstawowych nauk lekarskich. Stanowi pomost pomiędzy kształceniem przed klinicznym i klinicznym. Ułatwia zrozumienie
Bardziej szczegółowoNitraty -nitrogliceryna
Nitraty -nitrogliceryna Poniżej wpis dotyczący nitrogliceryny. - jest trójazotanem glicerolu. Nitrogliceryna podawana w dożylnym wlewie: - zaczyna działać po 1-2 minutach od rozpoczęcia jej podawania,
Bardziej szczegółowoDenerwacja nerek stan wiedzy 2013. Prof. dr hab. med. Andrzej Januszewicz Klinika Nadciśnienia Tętniczego Instytut Kardiologii
Denerwacja nerek stan wiedzy 2013 Prof. dr hab. med. Andrzej Januszewicz Klinika Nadciśnienia Tętniczego Instytut Kardiologii Katowice, 21 listopada 2013 2009 Lancet. 2009;373:1275-1281 Pierwsza ocena
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoOpracował: Arkadiusz Podgórski
Opracował: Arkadiusz Podgórski Serce to pompa ssąco-tłocząca, połoŝona w klatce piersiowej. Z zewnątrz otoczone jest workiem zwanym osierdziem. Serce jest zbudowane z tkanki mięśniowej porzecznie prąŝkowanej
Bardziej szczegółowoTrening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Sportu Powszechnego Zakład: Fitness i Sportów Siłowych Trening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy Osoby prowadzące przedmiot: 1. Aleksandra
Bardziej szczegółowoKURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI
KURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI CELE KSZTAŁCENIA Patologia ogólna łączy wiedzę z zakresu podstawowych nauk lekarskich. Stanowi pomost pomiędzy kształceniem przed klinicznym i klinicznym. Ułatwia zrozumienie
Bardziej szczegółowo2 Porady w zakresie obrazu chorobowego
Rozdział 2 2 Porady w zakresie obrazu chorobowego W niniejszym rozdziale przedstawiona jest choroba nadciśnieniowa, choroba wieńcowa serca i niewydolność mięśnia sercowego. Dodatkowe ryzyko wystąpienia
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa Badanie pacjenta z chorobami sercowo-naczyniowymi... 13
Spis treści Przedmowa................ 11 1. Badanie pacjenta z chorobami sercowo-naczyniowymi.................. 13 Najważniejsze problemy diagnostyczne....... 13 Ból w klatce piersiowej........... 14 Ostry
Bardziej szczegółowoI. Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa)
Spis treści 1. Wprowadzenie 13 Wstęp do wydania II 16 I. Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa) 2. Podstawowa charakterystyka struktury i czynności nerek 21 3. Czynniki wpływające na rozwój uszkodzenia
Bardziej szczegółowoMateriały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego
Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )
Bardziej szczegółowoDr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II
Dr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II Przewodnicząca Komisji Ekologii i Ochrony Powietrza Rady Miasta Krakowa Schorzenia dolnych dróg oddechowych
Bardziej szczegółowoDefinicja, podział i częstość występowania opornego nadciśnienia tętniczego
Rozdział 2. Definicja, podział i częstość występowania opornego nadciśnienia tętniczego ANDRZEJ JANUSZEWICZ, ALEKSANDER PREJBISZ 2.1. DEFINICJA OPORNEGO NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO W ubiegłych dekadach zwłaszcza
Bardziej szczegółowoMarcin Leszczyk SKN przy Klinice Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM
Marcin Leszczyk SKN przy Klinice Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM Definicja NS to zespół kliniczny, w którym wskutek dysfunkcji serca jego pojemność minutowa jest zmniejszona w stosunku do zapotrzebowania
Bardziej szczegółowoNadciśnienie tętnicze a otyłość - jak leczyć?
Nadciśnienie tętnicze a otyłość - jak leczyć? Prof. dr hab. Danuta Pupek-Musialik Kierownik Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Nadciśnienie tętnicze
Bardziej szczegółowoLeczenie bezdechu i chrapania
Leczenie bezdechu i chrapania Bezdech senny, to poważna i dokuczliwa choroba, dotykająca ok. 4% mężczyzn i 2% kobiet. Warto więc wykonać u siebie tzw. BADANIE POLISOMNOGRAFICZNE, które polega na obserwacji
Bardziej szczegółowoUrząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą
14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces
Bardziej szczegółowoCo może zniszczyć nerki? Jak żyć, aby je chronić?
Co może zniszczyć nerki? Jak żyć, aby je chronić? Co zawdzięczamy nerkom? Działanie nerki można sprowadzić do działania jej podstawowego elementu funkcjonalnego, czyli nefronu. Pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego
Bardziej szczegółowoukładu krążenia Paweł Piwowarczyk
Monitorowanie układu krążenia Paweł Piwowarczyk Monitorowanie Badanie przedmiotowe EKG Pomiar ciśnienia tętniczego Pomiar ciśnienia w tętnicy płucnej Pomiar ośrodkowego ciśnienia żylnego Echokardiografia
Bardziej szczegółowoLek. Zbigniew Gugnowski Konsultant Wojewódzki w Dziedzinie Medycyny Rodzinnej NZOZ Poradnia Lekarzy Medycyny Rodzinnej Giżycko
Nadciśnienie Tętnicze Lek. Zbigniew Gugnowski Konsultant Wojewódzki w Dziedzinie Medycyny Rodzinnej NZOZ Poradnia Lekarzy Medycyny Rodzinnej Giżycko Definicja Nadciśnienie tętnicze, choroba nadciśnieniowa,
Bardziej szczegółowoNADCIŚNIENIE TĘTNICZE CZYM JEST I JAK PRAWIDŁOWO JE KONTROLOWAĆ?
NADCIŚNIENIE TĘTNICZE CZYM JEST I JAK PRAWIDŁOWO JE KONTROLOWAĆ? Co to jest nadciśnienie tętnicze? Hipertensja, czyli nadciśnienie jest chorobą układu krwionośnego, która polega na występowaniu, stale
Bardziej szczegółowoFrakcja wyrzutowa lewej komory oraz rozpoznanie i leczenie ostrej i przewlekłej niewydolności serca
Frakcja wyrzutowa lewej komory oraz rozpoznanie i leczenie ostrej i przewlekłej niewydolności serca Zbigniew Gugnowski GRK Giżycko 2014 Opracowano na podstawie: Wytycznych ESC dotyczących rozpoznania oraz
Bardziej szczegółowoNiedociśnienie tętnicze. IKARD r dr Radosław Sierpiński
Niedociśnienie tętnicze IKARD 15.12.2015r dr Radosław Sierpiński Definicja Przez niedociśnienie tętnicze, czyli hipotonię, rozumiemy trwale utrzymujące się niskie ciśnienie tętnicze, zazwyczaj skurczowe
Bardziej szczegółowoDiagnostyka różnicowa omdleń
Diagnostyka różnicowa omdleń II KATEDRA KARDIOLOGII CM UMK 2014 Omdlenie - definicja Przejściowa utrata przytomności spowodowana zmniejszeniem perfuzji mózgu (przerwany przepływ mózgowy na 6-8sek lub zmniejszenie
Bardziej szczegółowoHarmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja studia stacjonarne
Harmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja studia stacjonarne Rok akademicki 2017/2018 - Semestr V Środa 15:45 17:15 ul. Medyczna 9, sala A
Bardziej szczegółowoPrzykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza
lek. Jacek Bujko 17 października 2014 Przykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza W diagnostyce laboratoryjnej uszkodzenia podwzgórza można stwierdzić cechy niedoczynności
Bardziej szczegółowoRodzaje omdleń. Stan przedomdleniowy. Omdlenie - definicja. Diagnostyka różnicowa omdleń
Omdlenie - definicja Diagnostyka różnicowa omdleń Przejściowa utrata przytomności spowodowana zmniejszeniem perfuzji mózgu (przerwany przepływ mózgowy na 6-8sek lub zmniejszenie ilości tlenu dostarczonego
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 9. Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego
Ćwiczenie 9 Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego Zagadnienia teoretyczne 1. Kryteria oceny wydolności fizycznej organizmu. 2. Bezpośredni pomiar pochłoniętego tlenu - spirometr Krogha. 3. Pułap tlenowy
Bardziej szczegółowoChoroba Niedokrwienna Serca Nadciśnienie tętnicze
Choroba Niedokrwienna Serca Nadciśnienie tętnicze Zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen zależy od: Kurczliwość własna kurczliwości to wynik aktywacji połączeń aktyny i miozyny w sarkomerze; zależy
Bardziej szczegółowoHarmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja. Rok akademicki 2018/ Semestr V
Harmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja Rok akademicki 2018/2019 - Semestr V Środa 16:15 17:45 ul. Medyczna 9, sala A Data Temat: Prowadzący:
Bardziej szczegółowoPOTRZEBY DZIECKA Z PROBLEMAMI -DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DUCHENNE A NEUROLOGICZNYMI W SZKOLE
POTRZEBY DZIECKA Z PROBLEMAMI NEUROLOGICZNYMI W SZKOLE -DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DUCHENNE A Klinika Neurologii Rozwojowej Gdański Uniwersytet Medyczny Ewa Pilarska Dystrofie mięśniowe to grupa przewlekłych
Bardziej szczegółowoHARMONOGRAM ZAJĘĆ Z DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ DLA III ROKU KIERUNKU LEKARSKIEGO 2015/2016:
HARMONOGRAM ZAJĘĆ Z DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ DLA III ROKU KIERUNKU LEKARSKIEGO 2015/2016: Tematy wykładów: 1. Badania laboratoryjne w medycynie prewencyjnej. dr hab. Bogdan Solnica, prof. UJ 2. Diagnostyka
Bardziej szczegółowoSpis treści. 1. Przyczyny nadciśnienia tętniczego Bogdan Wyrzykowski... 13
Spis treści 1. Przyczyny nadciśnienia tętniczego Bogdan Wyrzykowski........ 13 Genetyczne uwarunkowania pierwotnego nadciśnienia tętniczego..... 14 Nadciśnienie monogeniczne..................................
Bardziej szczegółowoAktualne spojrzenie na układ RAA i inne uwarunkowania nadciśnienia tętniczego krwi w PChN
Aktualne spojrzenie na układ RAA i inne uwarunkowania nadciśnienia tętniczego krwi w PChN Małgorzata Zajączkowska Klinika Nefrologii Dziecięcej Uniwersytet Medyczny w Lublinie Związek miedzy chorobami
Bardziej szczegółowoOstra niewydolność serca
Ostra niewydolność serca Prof. dr hab. Jacek Gajek, FESC Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Niewydolność serca Niewydolność rzutu minutowego dla pokrycia zapotrzebowania na tlen tkanek i narządów organizmu.
Bardziej szczegółowoAKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, której głównym objawem jest podwyższone stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia). Stan taki
Bardziej szczegółowoZmiany stwierdzane w badaniu przezklatkowym
162 Choroba nadciśnieniowa serca Prezentacja dwuwymiarowa S Przerost (> 12 mm) mięśnia sercowego (od umiarkowanego do znacznego), obejmujący głównie przegrodę międzykomorową, brak odcinkowych zaburzeń
Bardziej szczegółowoLECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM I EPOPROSTENOLEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 719 Poz. 27 Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM I EPOPROSTENOLEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia sildenafilem
Bardziej szczegółowoUkład wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy.
Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy. Wydalanie pozbywanie się z organizmu zbędnych produktów przemiany
Bardziej szczegółowoNiedożywienie i otyłość a choroby nerek
Niedożywienie i otyłość a choroby nerek Magdalena Durlik Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych Warszawski Uniwersytet Medyczny Częstość przewlekłej choroby nerek na świecie
Bardziej szczegółowoWrodzone wady serca u dorosłych
Wrodzone wady serca u dorosłych - rozpoznane po raz pierwszy w wieku dorosłym - wada mało zaawansowana w dzieciństwie - nie korygowana - wada po korekcji lub zabiegu paliatywnym w dzieciństwie - niewydolność
Bardziej szczegółowoPułapki farmakoterapii nadciśnienia tętniczego. Piotr Rozentryt III Katedra i Kliniczny Oddział Kardiologii Śląskie Centrum Chorób Serca, Zabrze
Pułapki farmakoterapii nadciśnienia tętniczego Piotr Rozentryt III Katedra i Kliniczny Oddział Kardiologii Śląskie Centrum Chorób Serca, Zabrze Leczenie nadciśnienia tętniczego versus leczenie chorego
Bardziej szczegółowoEDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT.
EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. Prowadząca edukację: piel. Anna Otremba CELE: -Kształtowanie
Bardziej szczegółowoZnaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu. Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze
Znaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze Czynniki ryzyka rozwoju i powikłania cukrzycy Nadwaga i otyłość Retinopatia
Bardziej szczegółowoNadciśnienie tętnicze punkt widzenia lekarza i dietetyka. prof. nadzw. dr hab. n. med. J. Niegowska dr inż. D. Gajewska
Nadciśnienie tętnicze punkt widzenia lekarza i dietetyka prof. nadzw. dr hab. n. med. J. Niegowska dr inż. D. Gajewska Wszechnica Żywieniowa SGGW Warszawa 2016 Ciśnienie tętnicze krwi Ciśnienie wywierane
Bardziej szczegółowoOtyłość i choroby nerek. groźny problem XXI wieku
Otyłość i choroby nerek groźny problem XXI wieku Dr Lucyna Kozłowska SGGW, Wydział Nauk o śywieniu Człowieka i Konsumpcji Katedra Dietetyki e-mail: lucyna_kozlowska@sggw.pl Nadwaga + otyłość 25% 27% Nadwaga
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 9. Fizjologia i patofizjologia krwi.
Zawartość Ćwiczenie 9. Fizjologia i patofizjologia krwi.... 1 Ćwiczenie 10. Fizjologia układu sercowo-naczyniowego I. Hemodynamika serca. Regulacja siły skurczu mięśnia sercowego. Zasady krążenia krwi...
Bardziej szczegółowoUkład wewnątrzwydzielniczy
Układ wewnątrzwydzielniczy 1. Gruczoły dokrewne właściwe: przysadka mózgowa, szyszynka, gruczoł tarczowy, gruczoły przytarczyczne, nadnercza 2. Gruczoły dokrewne mieszane: trzustka, jajniki, jądra 3. Inne
Bardziej szczegółowoOSTRA NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA. Małgorzata Weryk SKN Ankona
OSTRA NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA Małgorzata Weryk SKN Ankona definicja Układ oddechowy nie zapewnia utrzymania prężności O2 i CO2 we krwi tętniczej w granicach uznanych za fizjologiczne PaO2 < 50 mmhg (przy
Bardziej szczegółowoTOMOGRAFIA KOMPUTEROWA W KARDIOCHIRURGII
TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA W KARDIOCHIRURGII Prof. nadzw. dr hab. med. Marek Jemielity Klinika Kardiochirurgii UM w Poznaniu Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA W KARDIOCHIRURGII
Bardziej szczegółowopowtarzane co rok w sezonie jesiennym. W przypadku przewlekłej niewydolności
Postępowanie w dystrofiach mięśniowych u młodych dorosłych Anna Kostera-Pruszczyk Klinika Neurologii AM w Warszawie Wiele chorób prowadzących do niepełnosprawności rozpoczyna się w pierwszych latach Ŝycia.
Bardziej szczegółowoFARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO. Prof. dr hab. Jan J. Braszko Zakład Farmakologii Klinicznej UMB
FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO Prof. dr hab. Jan J. Braszko Zakład Farmakologii Klinicznej UMB Oparte na dowodach zalecenia w leczeniu nadciśnienia tętniczego wg. Joint National Committee (JNC
Bardziej szczegółowoPoziom i. studiów. Punkty ECTS
WYDZIAŁ LEKARSKI II Poziom i Nazwa kierunku Lekarski tryb studiów Nazwa Jednostka realizująca, wydział Fizjologia kliniczna- Patofizjologia Punkty ECTS 3 Katedra i Zakład Patofizjologii Wydział Lekarski
Bardziej szczegółowoStany zagrożenia życia w przebiegu nadciśnienia tętniczego
Stany zagrożenia życia w przebiegu nadciśnienia tętniczego Nadciśnienie tętnicze Źródło: Wytyczne ESH/ESC dot postępowania w nadciśnieniu tętniczym 2013 Stratyfikacja łącznego ryzyka sercowo-naczyniowego
Bardziej szczegółowoHarmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja studia stacjonarne
Harmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja studia stacjonarne Środa 15.45-17.15, ul. Medyczna 9, sala A Data Temat: Prowadzący: 05.10.16 Omówienie
Bardziej szczegółowoTRALI - nowe aspekty klasyfikacji
TRALI - nowe aspekty klasyfikacji Małgorzata Uhrynowska Zakład Immunologii Hematologicznej i Transfuzjologicznej muhrynowska@ihit.waw.p l tel: 22 3496 668 TRALI (Transfusion Related Acute Lung Injury)
Bardziej szczegółowoLeczenie nadciśnienia tętniczego
Leczenie nadciśnienia tętniczego Obniżenie ciśnienia tętniczego można uzyskać przez Zmniejszenie oporu naczyniowego uzyskane przez rozszerzenie naczyń na drodze neuronalnej, humoralnej i działania bezpośredniego
Bardziej szczegółowoFizjologia. Układ krążenia, wysiłek, warunki ekstremalne
Fizjologia Układ krążenia, wysiłek, warunki ekstremalne Pytanie 1 1. 51 letni mężczyzna, z rozpoznaniem stabilnej dusznicy bolesnej został skierowany na test wysiłkowy. W spoczynku, częstość skurczów serca
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 11. Fizjologia układu sercowo-naczyniowego I. Hemodynamika serca. Regulacja siły skurczu mięśnia sercowego. Zasady krążenia krwi.
Ćwiczenie 10. Fizjologia i patofizjologia krwi. 1. Rola erytropoetyny. 2. Budowa i funkcje erytrocytów 3. Hemoglobina - rodzaje, właściwości 4. Krzywa dysocjacji hemoglobiny - definicja, czynniki wpływające
Bardziej szczegółowoNadciśnienie tętnicze
Nadciśnienie tętnicze Bartosz Symonides, Zbigniew Gaciong Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Seminarium IV rok 2018/2019 Nadciśnienie
Bardziej szczegółowoNADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY
NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY Poradnik dla pacjenta i jego rodziny Konsultacja: prof. dr hab. med. Zbigniew Gaciong CO TO JEST ZESPÓŁ METABOLICZNY Nadciśnienie tętnicze (inaczej podwyższone ciśnienie
Bardziej szczegółowoSpis treści. Część I Definicja, epidemiologia i koszty otyłości. Część II Etiologia i patogeneza otyłości
Spis treści Część I Definicja, epidemiologia i koszty otyłości Rozdział 1. Wprowadzenie: problematyka otyłości w ujęciu historycznym i współczesnym..................................... 15 Problematyka
Bardziej szczegółowolek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej
lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr
Bardziej szczegółowoLECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 731 Poz. 66 Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia
Bardziej szczegółowoSerce w wieku podeszłym odrębności czynnościowe
Serce w wieku podeszłym odrębności czynnościowe Władysław Sinkiewicz II Katedra Kardiologii Collegium Medicum w Bydgoszczy Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Starość brak jednolitej definicji - brak
Bardziej szczegółowoNowe leki w terapii niewydolności serca.
Nowe leki w terapii niewydolności serca. Michał Ciurzyński Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego z Centrum Diagnostyki i Leczenia Żylnej Choroby Zakrzepowo Zatorowej
Bardziej szczegółowoLECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)
Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia sildenafilem A. Leczenie sildenafilem pacjentów
Bardziej szczegółowoScyntygrafia nerek. Zakład Medycyny Nuklearnej SP CSK Warszawa
Scyntygrafia nerek Zakład Medycyny Nuklearnej SP CSK Warszawa Podział badań scyntygraficznych Scyntygrafia nerek Inne Dynamiczna Statyczna Angioscyntygrafia Pomiar klirensu nerkowego Test z kaptoprilem
Bardziej szczegółowoTypy badań echokardiogaficznych Spoczynkowe Obciążeniowe (wysiłek, dobutamina, dipirydamol, inne) Z dostępu przez klatkę piersiową (TTE) Przezprzełyko
Podstawy echokardiografii Marcin Szulc Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Typy badań echokardiogaficznych Spoczynkowe Obciążeniowe (wysiłek,
Bardziej szczegółowoPrzewlekła obturacyjna choroba płuc. II Katedra Kardiologii
Przewlekła obturacyjna choroba płuc II Katedra Kardiologii Definicja Zespół chorobowy charakteryzujący się postępującym i niecałkowicie odwracalnym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe.
Bardziej szczegółowoWielkością i kształtem przypomina dłoń zaciśniętą w pięść. Położone jest w klatce piersiowej tuż za mostkiem. Otoczone jest mocnym, łącznotkankowym
Wielkością i kształtem przypomina dłoń zaciśniętą w pięść. Położone jest w klatce piersiowej tuż za mostkiem. Otoczone jest mocnym, łącznotkankowym workiem zwanym osierdziem. Wewnętrzna powierzchnia osierdzia
Bardziej szczegółowoMechanizm odpowiedzi krążeniowej na ciężki uraz czaszkowo-mózgowy. Izabela Duda
Mechanizm odpowiedzi krążeniowej na ciężki uraz czaszkowo-mózgowy Izabela Duda 1 Krążeniowe Systemowe powikłania urazu czaszkowomózgowego Oddechowe: pneumonia, niewydolność oddechowa, ARDS, zatorowość,
Bardziej szczegółowoWywiady dotyczące układu oddechowego. Dr n. med. Monika Maciejewska
Wywiady dotyczące układu oddechowego Dr n. med. Monika Maciejewska O co pytamy? Kaszel Wykrztuszanie Krwioplucie Duszność Chrypka Ból w klp Choroby przebyte, nawyki, wywiady środowiskowe i dotyczące pracy
Bardziej szczegółowowww.polfawarszawa.pl ul. Karolkowa 22/24, 01-207 Warszawa, tel. (0-22) 691 39 00, fax (0-22) 691 38 27
Polfa Warszawa S.A. dziękuje Pani doc. dr hab. Idalii Cybulskiej wieloletniemu lekarzowi Instytutu Kardiologii w Aninie za pomoc w opracowaniu niniejszego materiału. ul. Karolkowa 22/24, 01-207 Warszawa,
Bardziej szczegółowoOrganizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów. problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW
POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 Małgorzata Marszałek POSTRZEGANIE CUKRZYCY TYPU 2 Łagodniejszy,
Bardziej szczegółowoOSMOREGULACJA I WYDALANIE
OSMOREGULACJA I WYDALANIE Nerki są parzystym narządem, pełniącym funkcje wydalnicze (usuwanie zbędnych końcowych produktów metabolizmu) oraz osmoregulacyjne, związane z utrzymaniem w organizmie właściwej
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 10. Fizjologia i patofizjologia krwi.
Ćwiczenie 10. Fizjologia i patofizjologia krwi. 1. Erytropoeza ze szczególnym uwzględnieniem roli erytropoetyny. 2. Budowa i funkcje erytrocytów 3. Hemoglobina - rodzaje, właściwości 4. Krzywa dysocjacji
Bardziej szczegółowoWysiłek krótkotrwały o wysokiej intensywności Wyczerpanie substratów energetycznych:
Zmęczenie Zmęczenie jako jednorodne zjawisko biologiczne o jednym podłożu i jednym mechanizmie rozwoju nie istnieje. Zmęczeniem nie jest! Zmęczenie po dniu ciężkiej pracy Zmęczenie wielogodzinną rozmową
Bardziej szczegółowoZMIANY W ORGANIZMIE SPOWODOWANE PICIEM ALKOHOLU
ZMIANY W ORGANIZMIE SPOWODOWANE PICIEM ALKOHOLU ( na podstawie artykułu zamieszczonego na portalu internetowym www.wp.pl zebrał i opracował administrator strony www.atol.org.pl ) Przewlekłe nadużywanie
Bardziej szczegółowoANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW
ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW Rozprawa doktorska Autor: lek. Marcin Wełnicki Promotor: prof. dr hab. n. med Artur
Bardziej szczegółowojest podniesienie wśród ludzi świadomości znaczenia naszych nerek dla zdrowia i życia oraz
Światowy Dzień Nerek Światowy Dzień Nerek jest ogólnoświatową kampanią, której celem jest podniesienie wśród ludzi świadomości znaczenia naszych nerek dla zdrowia i życia oraz informowanie o powszechności
Bardziej szczegółowoOcena zmian hemodynamicznych układu krąŝ
Ocena zmian hemodynamicznych układu krąŝ ąŝenia u noworodków. w. Renata Bokiniec Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka WUM Adaptacja Stabilizacja i utrzymanie prawidłowej wymiany gazowej
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoZespół Metaboliczny w praktyce chirurga naczyniowego
Zespół Metaboliczny w praktyce chirurga naczyniowego Wacław Karakuła Katedra i Klinika Chirurgii Naczyń i Angiologii U.M. w Lublinie Kierownik Kliniki prof. Tomasz Zubilewicz Lublin, 27.02.2016 Zespół
Bardziej szczegółowoWytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych
Wytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych Jednym z pierwszych i podstawowych zadań lekarza jest prawidłowa i rzetelna ocena ryzyka oraz rokowania pacjenta. Ma
Bardziej szczegółowoNIEWYDOLNOŚĆ NEREK - EPIDEMIOLOGIA, OBJAWY, STADIA NIEWYDOLNOŚCI, DIAGNOSTYKA AGNIESZKA BARTOSZ GR.1
NIEWYDOLNOŚĆ NEREK - EPIDEMIOLOGIA, OBJAWY, STADIA NIEWYDOLNOŚCI, DIAGNOSTYKA AGNIESZKA BARTOSZ GR.1 Niewydolność nerek Niewydolność nerek charakteryzuje się utratą zdolności do oczyszczania organizmu
Bardziej szczegółowoLECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 738 Poz. 42 Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM, EPOPROSTENOLEM I MACYTENTANEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Nadciśnienie tętnicze od A do Z 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek )
Bardziej szczegółowo