Geografia Raport z egzaminu maturalnego na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie w 2006 roku

Transkrypt

1 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna we Wrocławiu Geografia Raport z egzaminu maturalnego na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie w 2006 roku Wrocław 2006

2 Przygotował zespół ekspertów Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej we Wrocławiu Copyright by Okręgowa Komisja Egzaminacyjna we Wrocławiu 2006 ISBN ul. Lelewela 4, pok Wrocław tel. (71) tel./fax (71) w Wydrukowano we Wrocławskiej Drukarni Naukowej PAN im. S. Kulczyńskiego Sp. z o.o.

3 Spis treści Wstęp 4 Organizacja, przebieg i wyniki egzaminu maturalnego w sesji wiosennej 2006 roku 5 Jak interpretować osiągnięcia 9 Czy warto udoskonalać system egzaminów zewnętrznych 9 Analiza wyników egzaminu maturalnego z geografii Opis zestawów egzaminacyjnych Analiza statystyczna wyników egzaminu maturalnego Interpretacja wyników egzaminu maturalnego przez analizę łatwości zadań Podsumowanie i wnioski końcowe 21

4 Wstęp Szanowni Państwo, przedkładamy kolejny RAPORT z przeprowadzonego w roku 2006 powszechnego, zewnętrznego egzaminu maturalnego w województwie dolnośląskim i opolskim. Ze względu na złożoną strukturę tego egzaminu (wielość przedmiotów) podzieliliśmy RAPORT, podobnie jak w roku ubiegłym, na dwie części: ogólną zawierającą informacje o organizacji, przebiegu i ustalaniu wyników egzaminu w województwie dolnośląskim i opolskim w części ustnej i pisemnej, przedmiotową zawierającą analizę statystyczną ilościową i interpretację wyników egzaminu z następujących przedmiotów: biologia, chemia, fizyka, geografia, historia, historia sztuki, informatyka, język polski, języki obce, matematyka, wiedza o społeczeństwie. Część ogólna zainteresuje z pewnością wszystkie podmioty współuczestniczące w procesie przygotowania i przeprowadzania tego najbardziej doniosłego w polskiej edukacji egzaminu. Wnioski formułowane w raportach przedmiotowych adresowane są głównie do Nauczycieli i dotyczą procesu dydaktycznego, w trakcie którego uczniowie przygotowują się do sprostania wymogom egzaminacyjnym. By umożliwić Dyrektorom Szkół, Radom Pedagogicznym, Zespołom Przedmiotowym i Nauczycielom pełną analizę osiągnięć absolwentów szkoły w roku 2006, udostępniamy drogą elektroniczną szczegółowe, indywidualne wyniki zdających za poszczególne zadania/umiejętności w każdym przedmiocie egzaminacyjnym. Gratulujemy Szkołom (Zdającym, Nauczycielom, Rodzicom), których absolwenci sprostali wysokim wymaganiom tego egzaminu. Wszystkim zainteresowanym życzymy sukcesów w roku Za bardzo dobrą współpracę w roku szkolnym 2005/2006 bardzo serdecznie dziękujemy: Przewodniczącym i Wiceprzewodniczącym szkolnych zespołów egzaminacyjnych, Przewodniczącym i Członkom przedmiotowych zespołów egzaminacyjnych, Przewodniczącym i Członkom zespołów nadzorujących, Przewodniczącym i Członkom zespołów egzaminatorów. Serdecznie dziękujemy także za rok bardzo dobrej współpracy Kuratorom i Wizytatorom Kuratoriów Oświaty w Opolu i Wrocławiu.

5 Organizacja, przebieg i wyniki egzaminu maturalnego w sesji wiosennej 2006 roku 1. Matura próbna W grudniu 2005 roku na terenie całej Polski uczniowie klas maturalnych szkół ponadgimnazjalnych przystąpili do próbnego egzaminu maturalnego. Obejmował on wyłącznie część pisemną egzaminu maturalnego. Najważniejszym celem próbnego egzaminu maturalnego było: poznanie przez uczniów i nauczycieli struktury arkuszy i formy zadań, sprawdzenie organizacyjnego przygotowania szkół i OKE do egzaminu w sytuacji zbliżonej do egzaminacyjnej, trening nauczycieli w ocenianiu prac według schematów poprawnych odpowiedzi i punktowania zadań, wspomaganie uczniów w ocenie własnego przygotowania do egzaminu, umożliwienie szkołom przeprowadzenia analizy i interpretacji wyników egzaminu. Do próbnego egzaminu maturalnego przystąpili uczniowie 320 szkół, spośród 383, które przeprowadzały egzamin maturalny w roku szkolnym 2005/ Szkolenie dla nauczycieli sprawdzających próbny egzamin maturalny W grudnia 2005 r. Okręgowa Komisja Egzaminacyjna przeprowadziła 8-godzinne doskonalące szkolenia dla nauczycieli niebędących egzaminatorami, przygotowujące do kryterialnego oceniania próbnych egzaminów maturalnych. Szkolenia odbyły się w 100 grupach szkoleniowych (we Wrocławiu, Opolu, Kluczborku, Kędzierzynie, Wałbrzychu, Świdnicy, Kłodzku, Jeleniej Górze, Lubinie, Legnicy). Nauczyciele otrzymali pakiet materiałów szkoleniowych do wykorzystania w dalszej pracy. Łącznie przeszkolono 1843 nauczycieli różnych przedmiotów maturalnych. 3. Szkolenie dla egzaminatorów maturalnych W marcu 2006 r. przeprowadzono cykl szkoleń dla nauczycieli pełniących funkcję egzaminatorów maturalnych. Ich celem było przede wszystkim zapoznanie egzaminatorów ze zmianami dotyczącymi sposobu egzaminowania i oceniania, trening przed sprawdzaniem i ocenianiem podczas zbliżającej się sesji egzaminacyjnej oraz zebranie informacji od egzaminatorów o ich gotowości do pracy. Pracowano w 129 zespołach, przeszkolono 2300 osób z zaproszonych Nauczyciele uczestniczący w szkoleniu podkreślali duże znaczenie szkolenia dla jakości sprawdzania prac egzaminacyjnych, ich wartość merytoryczną i praktyczną. 4. Konferencje dla przewodniczących szkolnych zespołów egzaminacyjnych W roku szkolnym 2005/2006 odbyły się dwie konferencje dla przewodniczących i zastępców szkolnych zespołów egzaminacyjnych poświęcone egzaminowi. Przeprowadzono 4 konferencje w Legnicy, Wałbrzychu, Wrocławiu i Opolu. Celem zorganizowanych w październiku 2005 r. konferencji było podsumowanie wyników egzaminu maturalnego i omówienie sposobu wykorzystania raportów o egzaminie maturalnym w 2005 r. do udoskonalenia pracy dydaktycz-

6 6 Raport z egzaminu maturalnego na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie w 2006 roku nej szkoły oraz podjęcie działań związanych z przygotowaniem szkół do przeprowadzenia egzaminów maturalnych w kolejnych sesjach egzaminacyjnych. Podczas konferencji przygotowano dla uczestników pakiet materiałów egzaminacyjnych raporty OKE Matura 2005, broszurę Egzamin maturalny Celem kolejnego cyklu konferencji zorganizowanego w marcu 2006 r. było poinformowanie dyrektorów szkół o wynikach egzaminu maturalnego w sesji zimowej 2006, uzyskanie przez zainteresowanych pełnej informacji i potrzebnych materiałów do sprawnego przeprowadzenia egzaminu maturalnego w sesji wiosennej 2006 r. oraz uzgodnienie trybu i warunków współdziałania i komunikowania się przed rozpoczęciem egzaminów, w trakcie i po ich zakończeniu. W obydwu cyklach konferencji uczestniczyli przedstawiciele 99% szkół ponadgimnazjalnych, w których przeprowadzano w roku szkolnym 2005/2006 egzamin maturalny. Konferencje odbyły się bez żadnych zakłóceń, w dobrych warunkach i miłej atmosferze. 5. Wybór przedmiotów egzaminacyjnych Spośród języków obcych najchętniej wybierano język angielski 7% i język niemiecki 28,0%. Egzamin ustny z języka polskiego zdało 96,9%, a z języka obcego 94,2%. Egzaminy ustne zaplanowano w szkołach od 4 maja do 31 maja 2006 r. 77 szkół zgłosiło problem z ich organizacją. Przyczyną był w dalszym ciągu brak w szkołach przeszkolonych egzaminatorów i trudności z powołaniem zespołów przedmiotowych w sytuacji, gdy wybrany przez uczniów język obcy nie był nauczany w danej szkole. Problemy te rozwiązano przez szkolenia egzaminatorów, powołanie egzaminatorów z innych szkół lub skierowanie zdających (116 absolwentów) na egzamin do innej szkoły. Wybór przedmiotów i poziomu egzaminu pisemnego z uwzględnieniem laureatów/finalistów olimpiad oraz zdających w terminie dodatkowym Przedmiot Zdało l. wszystkich zdających (poziom) W tym l. zdających po raz pierwszy (%) P R DW P R DW język polski 86,9% język angielski 93,3% język niemiecki 95,4% język francuski 98,4% język rosyjski 94,7% język włoski 96,0% język hiszpański 10% język ukraiński 10% matematyka 9% biologia 74,0% geografia 93,9% historia 86,0% wiedza o społeczeństwie 97,7% chemia 85,6% fizyka i astronomia 77,4% historia sztuki 75,4% historia muzyki 10% wiedza o tańcu 10% Zdający, którzy przystąpili do egzaminu maturalnego po raz pierwszy i wybrali przedmioty dodatkowe Ogółem % W tym 1 przedmiot % 2 przedmioty % 3 przedmioty % Województwo dolnośląskie % ,0% ,7% 166 % Województwo opolskie ,2% ,3% 444 4,5% 32 % Razem ,3% ,3% ,4% 198 % Najchętniej wybieranymi przedmiotami dodatkowymi, podobnie jak w roku ubiegłym, były wiedza o społeczeństwie, fizyka i astronomia oraz chemia.

7 Organizacja, przebieg i wyniki egzaminu maturalnego w sesji wiosennej 2006 roku 7 6. Organizacja egzaminu Materiały egzaminacyjne na pisemny egzamin maturalny były dostarczane do szkół za pośrednictwem firmy kurierskiej w terminach określonych przez Centralną Komisję Egzaminacyjną, w ciągu 14 dni: od 4 do 29 maja 2006 r., w godzinach od 5 00 do 8 00 rano. Egzamin maturalny przeprowadzono w 383 szkołach lub zespołach szkół w okręgu w 279 szkołach województwa dolnośląskiego i w 104 szkołach województwa opolskiego. Zgłoszenie i deklarację przystąpienia do egzaminu maturalnego złożyło osób. Do egzaminu maturalnego przystąpiło po raz pierwszy absolwentów, z czego (74,6%) otrzymało świadectwo dojrzałości 11 lipca 2006 r., 1318 absolwentów podwyższało wynik egzaminu, z czego aneks otrzymało 1167 (88,5%) absolwentów przystąpiło po raz kolejny do egzaminów niezdanych, z czego 723 (49,3%) otrzymało świadectwo w pierwszym terminie. Po wejściu w życie rozporządzenia z dnia 8 września 2006 r., zmieniającego rozporządzenie w sprawie (...) przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych, świadectwo dojrzałości otrzymało ogółem 6115 absolwentów, w tym 4791 (11,7%) przystępujących do egzaminu w sesji wiosennej 2006 r. Łącznie do przynajmniej jednego egzaminu pisemnego lub ustnego przystąpiło absolwentów, w tym 2786 absolwentów z lat ubiegłych. Egzamin maturalny w okręgu zdało 87,9% absolwentów liceów ogólnokształcących, 5% absolwentów liceów profilowanych, 29,2% absolwentów liceów uzupełniających i 59,7% absolwentów techników. Dla zdających przygotowano cztery rodzaje arkuszy egzaminacyjnych: A1 standardowe, A4 dla osób słabo widzących, A6 dla osób niewidomych i A7 dla osób niesłyszących. Wobec 2802 osób (7%) zastosowano zmienione kryteria oceniania na podstawie opinii o dysleksji. Na podstawie 56.1 rozporządzenia MENiS z dnia 7 września 2004 r. (Dz.U. nr 199 poz z późniejszymi zmianami) zwolniono z egzaminu 105 laureatów i finalistów olimpiad przedmiotowych. Dystrybucja materiałów egzaminacyjnych przebiegała zgodnie z harmonogramem. W nielicznych przypadkach zgłaszano niezgodności oraz wykazywano uszkodzone arkusze egzaminacyjne i płyty CD. Nie spowodowało to nieprawidłowości w przeprowadzeniu pisemnych egzaminów. Po ich zakończeniu spakowane i zabezpieczone materiały egzaminacyjne, za pośrednictwem firmy kurierskiej, przewożono do OKE. Kurierzy odbierali je w godzinach ustalonych w szczegółowym harmonogramie (między a ). Uporządkowane prace egzaminacyjne przewożono następnie z OKE do ośrodków sprawdzania. Dystrybucja i redystrybucja materiałów egzaminacyjnych przebiegała sprawnie. Uporządkowane w OKE materiały egzaminacyjne zostały rozwiezione do 75 ośrodków sprawdzania zlokalizowanych w 15 miastach w okręgu. Przeszkoleni egzaminatorzy pracowali w 137 zespołach egzaminacyjnych. W roku szkolnym 2005/2006 do obserwowania egzaminów maturalnych w sesji wiosennej zaproszenie wysłano do wszystkich urzędów miast, gmin i starostw, szkół wyższych i kolegiów nauczycielskich, ośrodków doskonalenia, szkół i kuratoriów oświaty, zarówno województwa dolnośląskiego, jak i opolskiego. Niestety zaproszenie przyjęło jedynie 254 obserwatorów. W porównaniu z rokiem ubiegłym liczba ta zmniejszyła się prawie o połowę (sesja wiosenna obserwatorów). Obserwowano 151 egzaminów pisemnych. W obserwacji 784 egzaminów ustnych uczestniczyło 103 obserwatorów. 90% obserwatorów wskazywało na właściwą organizację egzaminów, sprawną i profesjonalną pracę zespołów nadzorujących oraz spokój i zdyscyplinowanie zdających. Źródłem wiedzy o jakości organizacji i przebiegu egzaminu stała się głównie analiza dokumentacji maturalnej przekazanej do OKE. Aż 61% szkół organizujących egzamin maturalny przesłało dokumentację niekompletną z poważnymi błędami formalnymi. W 89 szkołach województwa dolnośląskiego i opolskiego, co stanowi 23,2% wszystkich szkół organizujących egzamin maturalny, zostały naruszone procedury organizowania i przeprowadzania egzaminu maturalnego. W co czwartej szkole błędy proceduralne popełniały zarówno zespoły nadzorujące, jak i przedmiotowe. Uchybienia w pracy szkolnych zespołów egzaminacyjnych skutkowały, np.: a) ponownym przystąpieniem zdającego do egzaminu w terminie dodatkowym, b) unieważnieniem egzaminu, c) wszczęciem postępowania dyscyplinarnego wobec przewodniczącego szkolnego zespołu egzaminacyjnego.

8 8 Raport z egzaminu maturalnego na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie w 2006 roku W związku z zastrzeżeniami dotyczącymi naruszenia procedury przeprowadzenia egzaminów ustnych zastrzeżenia złożyło 28 zdających. Dyrektor OKE we Wrocławiu unieważnił 3 egzaminy ustne z języka polskiego i 1 egzamin z języka angielskiego. Zastrzeżenia dotyczące przebiegu egzaminów pisemnych złożyło 33 zdających. Dyrektor OKE podjął decyzję o powtórzeniu egzaminu w terminie dodatkowym w przypadku 5 zdających. Ponadto dyrektor OKE we Wrocławiu unieważnił egzamin pisemny z powodu niesamodzielnej pracy zdających w 103 przypadkach. W 7 szkołach w regionie przewodniczący SZE unieważnili egzaminy pisemne z powodu niesamodzielnej pracy zdających lub wniesienia na salę egzaminacyjną telefonu komórkowego. Do dnia 8 września 2006 r. wniosek o wgląd do prac złożyło 984 zdających. Wszyscy zainteresowani otrzymali informację o miejscu i terminie wglądu do prac począwszy od 12 lipca 2006 r. Do 8 września 2006 r. zgłosiło się 868 osób.

9 Jak interpretować osiągnięcia Interpretacja wyników egzaminów maturalnych ma charakter przedmiotowy. Kierunek analizy szkolnej i możliwość przełożenia wniosków na praktykę szkolną zależą, między innymi, od zakresu danych, jakimi dysponuje szkoła. Po maturze 2006 roku podstawę do analiz stanowić mogą: materiały uzyskane przez szkoły z Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej we Wrocławiu, dane krajowe prezentowane na stronie internetowej Centralnej Komisji Egzaminacyjnej w Warszawie ( Raport z egzaminu maturalnego na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie w 2006 roku część ogólna i wyniki przedmiotowe. Dwa podstawowe aspekty analizy i interpretacji wyników egzaminów zewnętrznych to: porównywanie wyników i określenie postępu w osiągnięciach uczniów na podstawie wyników. Dane umożliwiające porównanie wyników przez nauczycieli i uczniów to: dane statystyczne dotyczące: przystępujących do egzaminów ustnych i pisemnych, wyborów przedmiotów, uzyskania przynajmniej 30% punktów z przedmiotów obowiązkowych na poziomie podstawowym, średnich wyników wyrażonych procentowo w przedmiotach egzaminacyjnych w zestawieniach województwo, powiat, szkoła oraz z podziałem na typy szkół, przeciętne wskaźniki łatwości poszczególnych zadań egzaminacyjnych, określonych umiejętności i standardów wymagań egzaminacyjnych dla przedmiotów egzaminacyjnych, statystyczne dane przedmiotowe dla okręgu, uzupełnione o zestawienie wyników odniesione do krajowej skali staninowej. Materiały uzyskane przez szkoły są do pobrania ze strony OKE ( po zalogowaniu się w następujący sposób: Nazwa użytkownika: Identyfikator zespołu (skrócony 9-znakowy) Hasło: Klucz do Hermesa. Dane opracowano w wersji elektronicznej, w formie plików tekstowych zawierających szczegółowe wyniki tegorocznych absolwentów w rozbiciu na zadania dla każdego przedmiotu (nazwapliku.txt np _MBI_R1_2006.txt plik dotyczący wyników egzaminu z biologii na poziomie rozszerzonym). Każdy plik zawiera w pierwszym wierszu nagłówki będące opisem kolumn, zaś każdy następny wiersz stanowi informacje o wynikach ucznia, rozdzielane średnikami. Dane uczniów są posortowanie według kodu ucznia. Pobierając ww. dane do np. MS Excel, można dokonać analizy wyników zarówno z rozbiciem na poszczególne zadania, jak w obrębie oddziału, szkoły dla danego przedmiotu. Analizy interpretacyjne wyników o charakterze jakościowym mogą być podstawą do wnioskowania dydaktycznego. Komentarze do zadań egzaminacyjnych zawarte w raportach przedmiotowych stanowią podstawę do tej analizy. Są interesujące dla nauczycieli przedmiotów egzaminacyjnych. Czy warto udoskonalać system egzaminów zewnętrznych Zarówno organizacja, jak i przebieg egzaminu maturalnego w 2006 roku dowodzą, że kierunek budowania systemu zewnętrznego oceniania jest słuszny. Są bowiem konkretne argumenty, potwierdzające zasadność dotychczasowych działań. Formułowane są nowe argumenty wyznaczające niezbędny kierunek zmian. Spośród argumentów potwierdzających dotychczasowe zasady przypominamy niektóre: Wymagania egzaminacyjne są jasne i jawne. Istnieją jednolite standardy egzaminacyjne wszystkich nauczanych przedmiotów. Każdy absolwent polskiej szkoły może na egzaminie maturalnym wykazać się umiejętnościami zdobytymi w szkole i sytuacjach pozaszkolnych. Każdy zdający ma na egzaminie takie same, wyrównane szanse i jednolite warunki zdawania.

10 10 Raport z egzaminu maturalnego na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie w 2006 roku Każdy uczeń ma prawo wyboru przedmiotów i poziomów egzaminu, co jest przejawem docenienia odpowiedzialności ucznia za własne kształcenie. W całym kraju zdający rozwiązują te same zadania w arkuszach egzaminacyjnych, które wymagają odpowiednich operacji myślowych: odtworzenia, przetworzenia lub zastosowania wiedzy (czyli summy wiadomości i umiejętności). Zadania maturalne są standaryzowane (wypróbowane jako narzędzia pomiaru). W całym kraju prace zdających są kodowane i oceniane przez profesjonalnie przygotowanych egzaminatorów według konkretnego klucza (modelu odpowiedzi i schematu punktowania). Przykładowe argumenty kierunkujące zmiany to: Rozdzielenia poziomu podstawowego i rozszerzonego egzaminów maturalnych. Przyjęcie zasady zwiększania puli przedmiotów obowiązkowych do wyboru. Sformułowana w dyskusjach potrzeba wprowadzenie matematyki do zestawu obowiązkowych przedmiotów maturalnych. Zwrotne informacje z analiz wyników egzaminów zewnętrznych, doświadczenia wyniesione z organizowania i przeprowadzania egzaminów zewnętrznych, uwzględnianie sugestii i postulatów środowisk edukacyjnych kierunkują zmiany doskonalące system zewnętrznych egzaminów i unowocześniają proces dydaktyczny w szkole.

11 Analiza wyników egzaminu maturalnego z geografii Wstęp Do egzaminu maturalnego w sesji wiosennej 9 maja 2006 r. przystąpiło uczniów czterech typów szkół: liceów ogólnokształcących LO, liceów profilowanych LP i po raz pierwszy liceów uzupełniających LU oraz techników T. Geografia należała do jednego z najczęściej wybieranych przedmiotów maturalnych w naszym okręgu. Wybór jej zadeklarowało 30% zdających maturę po raz pierwszy, z tego jako przedmiot obowiązkowy 25,13% i jako przedmiot dodatkowy 5,17%. Geografia jako przedmiot obowiązkowy mogła być zdawana na poziomie podstawowym lub rozszerzonym. Natomiast jako przedmiot dodatkowy zdawana była na poziomie rozszerzonym (arkusz dla poziomu podstawowego i rozszerzonego). Zdający w trakcie egzaminu mógł korzystać z prostego kalkulatora, lupy, linijki oraz ołówka i gumki wyłącznie do rysunków. Wyniki egzaminu przedstawiono w skali procentowej. Uczeń zdał egzamin maturalny z geografii, jeżeli uzyskał za rozwiązanie zadań z arkusza na poziomie podstawowym 30% punktów. Punkty uzyskane za rozwiązanie zadań z arkusza dla poziomu rozszerzonego nie decydowały o zdaniu egzaminu maturalnego. 1. Opis zestawów egzaminacyjnych Arkusz I Arkusz egzaminu maturalnego z geografii dla poziomu podstawowego zawierał 27 zadań 17 zadań otwartych i 10 zamkniętych oraz barwną mapę topograficzną rejonu Pienińskiego Parku Narodowego. Za rozwiązanie zadań otwartych zdający mógł uzyskać 31 punktów, a za zadania zamknięte 19 punktów. Zadania punktowano w skali 0 4. Za prawidłowe rozwiązanie wszystkich zadań zdający mógł uzyskać 50 punktów. Czas przeznaczony na rozwiązanie arkusza egzaminacyjnego wynosił 120 minut. Tabela 1. Podział zadań według standardów Numer standardu Numer zadania Suma punktów % zadań I 7, 10, 14, 19, 20, 21, 22, 24b, 25, II 1, 2, 3, 5, 6, 8, 12a,b, 13, 15, 16, 18, 23a,b, 24a, III 4, 9, 11, 17, 9 14 W arkuszu I przeważały zadania z obszaru standardu II (14 zadań), które wymagały od zdającego umiejętności korzystania i przetwarzania informacji. W tym celu zadania zawierały różny materiał źródłowy rysunek, mapę, diagram, wykres, tekst źródłowy, tabelę z danymi statystycznymi. Pozostałą liczbę punktów rozdzielono za rozwiązanie zadań standardu I. Wiadomości i rozumienie (10 zadań) i standardu III. Tworzenie informacji 4 zadania. Tabela 2. Podział zadań według treści Podstawy programowej Podstawa programowa Liczba zadań W arkuszu I przeważały zadania dotyczące treści nauczania Funkcjonowanie systemu przyrodniczego Ziemi zjawiska, procesy, wzajemne zależności, zmienność środowiska w czasie i przestrzeni, równowaga ekologiczna. Stanowiły one 40% wszystkich zadań. Pozostałe treści wykorzystano w zadaniach w miarę równomiernie.

12 12 Raport z egzaminu maturalnego ii na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie Tabela 3. Podział zadań według standardów i umiejętności Standard Numer zadania Wiadomości i rozumienie I.1. Funkcjonowanie systemu przyrodniczego Ziemi zjawiska, procesy, wzajemne zależności, 7, 10 zmienność środowiska w czasie i przestrzeni, równowaga ekologiczna I.3. Typy gospodarowania w środowisku i ich następstwa 26 I.4. Przyczyny i skutki nierównomiernego rozmieszczenia ludności Ziemi 14 I.5. Problemy demograficzne społeczeństw 19 I.6. Współczesne migracje ludności 24b, 25 I.7. Procesy przekształcania sieci osadniczej 20 I.9. Konflikty zbrojne i inne zagrożenia społeczno-ekonomiczne 21, 22 II. Korzystanie z informacji II.1. Odczytuje, selekcjonuje, porównuje, interpretuje, grupuje informacje według określonych 1, 6, 8, 12a, 12b, 13, 16, kryteriów 18, 23a, 23b, 24a, 27 II.2. Wskazuje możliwości zastosowania informacji geograficznych w celu rozwiązywania zadań 2, 3 praktycznych II.3. Przedstawia zjawiska, procesy i zależności na przykładzie wskazanego obszaru, korzystając 5, 15 z podanych źródeł informacji geograficznych III. Tworzenie informacji III.1. Przedstawia na wybranych przykładach przestrzenne powiązania i zależności w systemie 4, 11, 17 człowiek przyroda gospodarka III.2. Charakteryzuje na przykładach wybranych obszarów problemy istniejące w środowisku 9 geograficznym Arkusz II Arkusz egzaminu maturalnego z geografii dla poziomu rozszerzonego zawierał 27 zadań, numerowanych od 28 do 54, w tym 22 zadania otwarte i 12 zamkniętych. Za rozwiązanie zadań otwartych zdający mógł uzyskać 33 punkty, a za zadania zamknięte 17 punktów. Zadania punktowano w skali 0 3. Za prawidłowe rozwiązanie wszystkich zadań zdający mógł uzyskać 50 punktów. Czas przeznaczony na rozwiązanie arkusza egzaminacyjnego wynosił 120 minut. Tabela 4. Podział zadań według standardów Numer standardu Numery zadań Suma punktów % zadań I 32, 34, 35b, 36, 37, 39a, 41, 43, 45, 47, II 28, 29, 31, 33, 35a, 39b, 42, 46, 48, 50, III 30, 38, 40, 44, 49, 51, W arkuszu II liczba zadań z obszaru standardu I. Wiadomości i rozumienie i standardu II. Korzystanie z informacji uległa zrównaniu, wzrosła liczba zadań ze standardu III. Tworzenie informacji. 17 zadań zawierało materiał źródłowy załączony w postaci rysunku, mapy, tabeli, fotografii, wykresu lub tekstu źródłowego. Tabela 5. Podział zadań według Podstawy programowej Podstawa programowa Liczba zadań Tematyka zadań w arkuszu II dotyczyła przede wszystkim treści nauczania dotyczącej systemu społeczno-gospodarczego świata. Zadania z tego zakresu stanowiły 66% ogółu zadań arkusza. Mniejszy 24% udział stanowiły zadania obejmujące system przyrodniczy Ziemi i 10% to zadania z treści relacje człowiek a środowisko.

13 Analiza wyników egzaminu maturalnego z geografii 13 Tabela 6. Podział zadań według standardów i umiejętności Standard Numer zadania I. Wiadomości i rozumienie I.2. System przyrodniczy Ziemi 32, 34, 39a I.3. System społeczno-gospodarczy świata 35b, 36, 37, 41a, 41b, 43, 45, 47a, 47b, 52 II. Korzystanie z informacji II.1. Pozyskuje informacje geograficzne 28, 29a, 29b, 33a, 33b, 33c, 35a,42, 46a, 53 II.2. Uogólnia treści geograficzne 31, 46b II.3. Określa relacje między sferami Ziemi, ich zależności od czynników zewnętrznych i wewnętrznych 48, 50 III. Tworzenie informacji III.1. Formułuje wnioski dotyczące powiązań i zależności w systemie człowiek 51 przyroda gospodarka w skalach od lokalnej do globalnej III.2. Ocenia zmiany zachodzące w środowisku geograficznym wraz z rozwojem społeczno-gospodarczym 30, 38, 44, 49, III.3. Proponuje rozwiązania problemów istniejących w środowisku geograficznym, zgodnie z koncepcją zrównoważonego rozwoju i zasadami współ- 40, 54 pracy międzynarodowej 2. Analiza statystyczna wyników egzaminu maturalnego Podstawowe parametry statystyczne informują o wynikach egzaminu maturalnego w okręgu oraz w województwach dolnośląskim i opolskim. Typ szkoły Tabela 7. Liczba zdających egzamin maturalny tylko poziom podst. Liczba zdających przedmiot przedmiot obowiązkowy dodatkowy poziom podst. + rozszerzony razem poziom podst. + rozszerzony razem ogółem w OKE LO LP LU T Razem województwo dolnośląskie LO LP LU T Razem województwo opolskie LO LP LU T Razem Najliczniej geografię wybierali uczniowie liceów ogólnokształcących (48%), po 25% stanowili uczniowie liceów profilowanych i techników. Niewielki udział stanowili uczniowie liceów uzupełniających. Geografię wybierano przede wszystkim jako przedmiot obowiązkowy (83%). Zdecydowane różnice wystąpiły w liczbie przystępujących do egzaminu maturalnego między województwami. Z ogólnej liczby zdających 76% przypada na woj. dolnośląskie.

14 14 Raport z egzaminu maturalnego ii na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie Do egzaminu maturalnego w liceach ogólnokształcących w woj. dolnośląskim przystąpiło 47% zdających, a w woj. opolskim 46%, w liceach profilowanych odpowiednio 26% i 23%. Na Opolszczyźnie 29% uczniów z technikum wybrało geografię jako przedmiot maturalny, a na Dolnym Śląsku 24%. W woj. dolnośląskim 82% uczniów zdawało geografię jako przedmiot obowiązkowy, z tego 52% pisało na poziomie podstawowym. Najliczniej przystąpili do egzaminu maturalnego uczniowie liceów ogólnokształcących (49%), następnie liceów profilowanych (28%) i techników (27%). W woj. opolskim procentowy udział zdających geografię jako przedmiot obowiązkowy przedstawia się następująco: LO 46%, T 29%, LP 22%. Tabela 8. Zdawalność egzaminu maturalnego w województwie dolnośląskim i opolskim Typ szkoły Zdali egzamin Zdali egzamin Zdali egzamin liczba osób % liczba osób % liczba osób % OKE Wrocław woj. dolnośląskie woj. opolskie LO ,3% ,0% ,1% LP ,1% % ,1% LU 80 82,5% 61 79,2% 19 95,0% T ,2% ,5% ,0% Razem ,7% ,3% ,7% Dane dotyczą tylko tych zdających, którzy do egzaminu maturalnego w 2006 roku przystąpili po raz pierwszy i geografię wybrali jako przedmiot obowiązkowy. Maturzysta zdał egzamin maturalny, jeżeli uzyskał 15 punktów (30%) na 50 możliwych za rozwiązanie zadań z arkusza podstawowego. Tabela 9. Zdawalność egzaminu maturalnego w różnych typach szkół dla poziomu podstawowego i rozszerzonego Średni wynik procentowy Typ szkoły obowiązkowy dodatkowy ogółem poziom poziom poziom poziom poziom poziom podst. rozsz. podst. rozsz. podst. rozsz. OKE Wrocław LO ,1 44,1 62,4 41,7 LP 46,6 29, ,9 29,5 LU 43,6 13,2 brak brak 45,8 43,6 T 35,3 19,0 54,2 33,3 49,2 29,1 Razem 53,2 36,4 64,2 41,7 55,0 37,9 województwo dolnośląskie LO ,7 43,7 62,1 41,5 LP 46,6 28,7 49,5 29,5 46,9 28,9 LU 43,0 13,2 brak brak 44,1 25,6 T 48,2 27,7 54,0 32,8 48,5 28,6 Razem 52,9 36,2 63,7 41,2 54,8 37,7 województwo opolskie LO 61,7 4 68,5 45,7 63,4 42,3 LP 46,6 31,3 54,4 33,5 47,1 31,7 LU 46,0 brak brak brak 52,0 brak T 5 29,4 54,9 34,6 5 3 Razem 54,1 36,9 66,1 43,7 55,9 38,6 Tabela 10. Wyniki egzaminu maturalnego na tle wyników ogólnopolskich w skali staninowej Województwo dolnośląskie Podstawowy Rozszerzony 1. najniższa 0 24% 5% 0 16% 6% 2. bardzo niska 26 32% 7% 18 22% 9% 3. niska 34 40% 11% 24 30% 19% 4. poniżej średniej 42 50% 19% 32 36% 16% 5. średnia 52 58% 18% 38 46% 23% 6. powyżej średniej 60 68% 19% 48 54% 13% 7. wysoka 70 78% 13% 56 64% 9% 8. bardzo wysoka 80 84% 5% 66 74% 4% 9. najwyższa % 4% % 2%

15 Analiza wyników egzaminu maturalnego z geografii 15 Województwo opolskie Podstawowy Rozszerzony 1. najniższa 0 24% 3% 0 16% 6% 2. bardzo niska 26 32% 6% 18 22% 8% 3. niska 34 40% 12% 24 30% 18% 4. poniżej średniej 42 50% 19% 32 36% 16% 5. średnia 52 58% 18% 38 46% 23% 6. powyżej średniej 60 68% 21% 48 54% 13% 7. wysoka 70 78% 13% 56 64% 9% 8. bardzo wysoka 80 84% 5% 66 74% 5% 9. najwyższa % 4% % 2% Ogólnopolskie Podstawowy Rozszerzony 1. najniższa 0 24% 4% 0 16% 4% 2. bardzo niska 26 32% 7% 18 22% 7% 3. niska 34 40% 12% 24 30% 12% 4. poniżej średniej 42 50% 17% 32 36% 17% 5. średnia 52 58% 20% 38 46% 21% 6. powyżej średniej 60 68% 17% 48 54% 17% 7. wysoka 70 78% 13% 56 64% 12% 8. bardzo wysoka 80 84% 7% 66 74% 7% 9. najwyższa % 4% % 4% Wyniki przedstawione w tabeli 10 pozwalają maturzyście porównać swój wynik z wynikami wszystkich zdających maturę w maju 2006 r. Wskaźniki statystyczne arkusza I Statystyczny uczeń za arkusz I uzyskał 27,44 punktów, co stanowi 54% liczby punktów możliwych do uzyskania. Maksymalną liczbę punktów (50) za arkusz podstawowy uzyskało 3 zdających, minimalnie za arkusz 3 punkty. Wynik ten w odniesieniu do ogólnopolskiej skali staninowej mieści się w skali 5 średni. Współczynnik łatwości arkusza I wynosił 5, kwalifikuje to zestaw zadań arkusza jako umiarkowanie trudny. Szczegółowe wyniki przedstawiono na wykresach i w tabelach statystycznych. Wykres 1. Łatwość zadań arkusza I łatw ość arkusza : max za zadanie /numer zadania Tabela 11. Podział zadań arkusza I według wskaźnika łatwości Stopień trudności Wskaźnik trudności Numery zadań Liczba punktów Liczba zadań Bardzo trudne Trudne 0 9 6, 10, 12, 14, 19, 20, 23, 24, 26, Umiarkowanie trudne 0 9 4, 7, 8, 16, 17, 18, 21, Łatwe , 2, 3, 5, 9, 11, 13, Bardzo łatwe 0 0

16 16 Raport z egzaminu maturalnego ii na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie Dla zdających wskaźnik łatwości zadań w arkuszu I jest bardzo zróżnicowany. Zadania trudne stanowiły 37% zadań, za które zdający mógł uzyskać 40% punktów. 16% zadań to zadania łatwe i umiarkowanie trudne stanowią one 59,2% wszystkich zadań, za rozwiązanie których zdający mógł uzyskać 58% punktów. Wskaźniki statystyczne arkusza II Statystyczny uczeń za arkusz II uzyskał 19,39 punktów, co stanowi 38,7% liczby punktów możliwych do uzyskania. Maksymalna liczba punktów uzyskana za arkusz II wynosi 46, minimalna 0 punktów i otrzymało ją 4 zdających. Wynik egzaminu w odniesieniu do ogólnopolskiej skali staninowej mieści się w skali III niski. Współczynnik łatwości wynosi 9, kwalifikuje to zestaw zadań arkusza jako trudny. Wykres 2. Łatwość zadań arkusza II łatw ość arkusza : max za zadanie /numer zadania Tabela 12. Podział zadań arkusza II według wskaźnika łatwości Stopień trudności Wskaźnik trudności Numery zadań Liczba punktów Liczba zadań Bardzo trudne , Trudne , 33, 34, 35, 36, 37, 38, 41, 42, , 47, 48, 49, 50, 52, 53, 54 Umiarkowanie trudne , 32, 39, 44, 45, Łatwe , Bardzo łatwe 0 0 Dla zdających wskaźnik łatwości zadań w arkusza II jest bardzo zróżnicowany. Zadania trudne stanowiły 63% zadań, za które zdający mógł uzyskać 64% punktów. Tabela 13. Łatwość arkuszy według typów szkół Typ szkoły Poziom podstawowy Poziom rozszerzony łatwość średnia punktów łatwość średnia punktów LO 2 31, LP 7 23, ,60 LU 4 21,97 T 9 24, ,44 Różnice w liczbie uzyskanych punktów między typami szkół na poziomie podstawowym wynoszą 22,36%, a na poziomie rozszerzonym 11,12%.

17 Analiza wyników egzaminu maturalnego z geografii Interpretacja wyników egzaminu maturalnego przez analizę łatwości zadań Szczegółowa analiza jakościowa arkuszy na szczeblu okręgu i województw (dolnośląskiego i opolskiego) przedstawia na wykresach i w tabelach statystycznych wskaźniki: łatwości zadań dla szkół, łatwości zadań według województw, łatwości zadań według umiejętności, łatwości zadań według standardów, łatwości zadań według treści podstawy programowej. Wskaźniki dotyczą arkuszy maturalnych z poziomu podstawowego i rozszerzonego. Arkusz I Wykres 3. Łatwość zadań dla szkół łatw ość arkusza : 2 LO 7 LP 9 T 4 LU max za zadanie /numer zadania LO LP T LU Wykres 4. Łatwość zadań dla województw łatw ość arkusza : 5 dolnośląskie 6 opolskie max za zadanie /numer zadania dolnośląskie opolskie

18 18 Raport z egzaminu maturalnego ii na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie W liceach ogólnokształcących uczniowie uzyskali najwyższe wyniki we wszystkich zadaniach arkusza, a najniższe uczniowie liceów uzupełniających, którzy w 21 zadaniach (77%) uzyskali najniższy wskaźnik łatwości spośród wszystkich typów szkół. Na uwagę zasługują wyniki uzyskane przez uczniów techników, którzy tylko w 2 zadaniach uzyskali wynik niższy w stosunku do liceów profilowanych. Najłatwiejsze dla wszystkich typów szkół okazało się zadanie nr 1, a najtrudniejsze 22. Zbliżony stopień łatwości dla szkół miało 6 zadań, co daje 22% zadań arkusza I. Wskaźnik łatwości poszczególnych zadań dla województwa dolnośląskiego i opolskiego jest zbliżony. Najmniejsze różnice występuja w zadaniach nr: 1, 2, 4, 7, 11, 15, 18, 23 (8 zadań), a największe w zadaniach: 3, 12, 14, 17. Dla zdających z woj. opolskiego 58% zadań arkusza I (16 zadań) okazało się łatwiejsze do rozwiązania niż z woj. dolnośląskiego. Wykres 5. Łatwość zadań według standardów I II II/I III standard Standard oznaczony II/I oznacza zadanie wieloczłonowe, każdy z nich bada inny standard. Wykres 6. Łatwość zadań według umiejętności I/1 I/3 I/4 I/5 I/6 I/7 I/9 II/1 II/2 II/3 III/1 III/2 umiejętność

19 Analiza wyników egzaminu maturalnego z geografii 19 Rozkład zadań arkusza I według umiejętności wskazuje, że najwyższą rozwiązywalność uzyskały zadania, w których zdający wykazali się umiejętnością charakteryzowania problemów istniejących w środowisku (standard III), a najniższą umiejętnością zadania dotyczące problemów demograficznych społeczeństw z obszaru standardu I. Z obszaru standardu II zdecydowanie wyższą umiejętnością wykazali się zdający w wykorzystywaniu materiałów źródłowych do przedstawiania procesów i zależności oraz zastosowania informacji w celu rozwiązywania zadań praktycznych. Wykres 7. Łatwość zadań według treści Podstawy programowej zakres treści programowej Najwyższy wskaźnik łatwości uzyskały zadania treści 1: Funkcjonowanie systemu przyrodniczego Ziemi. Z tego zakresu było 12 zadań 6 otwartych i 6 zamkniętych. Przeważały zadania z obszaru standardu II (7 zadań), 2 zadania z obszaru standardu I i 3 zadania z obszaru standardu III. Zadania najtrudniejsze dla zdających dotyczyły treści: Przemiany społeczne, gospodarcze i polityczne świata. Treści te znalazły zastosowanie w 2 zadaniach 1 zamknięte i 1 otwarte, oba z zakresu standardu II. Arkusz II Wykres 8. Łatwość zadań według szkół łatw ość arkusza : 2 LO 1 LP 1 T max za zadanie /numer zadania LO LP T

20 20 Raport z egzaminu maturalnego ii na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie Spośród trzech typów szkół zdających egzamin maturalny na poziomie rozszerzonym dla liceów ogólnokształcących arkusz II okazał się najłatwiejszy. Tylko w zadaniu 45 uzyskały wynik niższy od pozostałych typów szkół. Dla zdających z liceów profilowanych i techników wskaźnik łatwości arkusza rozszerzonego wykazuje minimalne różnice. Stopień trudności poszczególnych zadań jest bardzo zróżnicowany. Tylko jedno zadanie nr 45 dla zdających miało zbliżony poziom rozwiązywalności. Najłatwiejsze dla szkół okazało się zadanie nr 40, a najtrudniejsze 31 i 43. Wykres 9. Łatwość zadań dla województw łatw ość arkusza : 9 dolnośląskie 9 opolskie max za zadanie /numer zadania dolnośląskie opolskie Stopień trudności zadań dla województw dolnośląskiego i opolskiego nie wykazuje większych różnic, podobnie jak w arkuszu I. Wykres 10. Łatwość zadań według umiejętności I/2 I/3 II/1 II/2 II/3 III/1 III/2 III/3 umiejętność Wartości wskaźnika umiejętności wskazują, że arkusz II dla zdających był wyraźnie trudniejszy od arkusza I. Wprawdzie najwyższym poziomem umiejętności zdający wykazali się w obszarze standardu III (zdający potrafi proponować rozwiązania problemów istniejących w środowisku geograficznym), ale z tego zakresu w arkuszu były 2 zadania. Natomiast najniższy poziom dotyczy standardu II, w którym zdający mieli problemy z uogólnianiem treści geograficznych formułowaniem zależności i prawidłowości.

21 Analiza wyników egzaminu maturalnego z geografii 21 Wykres 11. Łatwość zadań według standardów I I/II II II/I III standard Standard I/II i II/I obejmuje zadania wieloczłonowe, każdy z nich bada inny standard. Wykres 12. Łatwość zadań według treści programowej zakres treści programowej Najwięcej zadań dotyczyło treści z Podstawy programowej system przyrodniczy Ziemi i system społeczno-gospodarczy świata. W tym zakresie poziom znajomości treści zdających jest bardzo podobny, natomiast najwyższy wskaźnik łatwości uzyskały zadania traktujące o relacjach człowiek a środowisko (2 zadania w arkuszu). 4. Podsumowanie i wnioski końcowe Analiza wyników wskazuje na różny stopień przyswojenia przez zdających wiadomości i umiejętności. Zadowalające wyniki osiągnięto w pracy z mapą topograficzną. Zdający potrafi: rozpoznawać na mapie obiekty na podstawie opisu, wykonywać obliczenia na podstawie skali mapy, czytać mapę poziomicową,

22 22 Raport z egzaminu maturalnego ii na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie określać problemy środowiska, przedstawiać związki różnych elementów środowiska i działań człowieka wpływających na atrakcyjność regionu. Korzystając z tekstu źródłowego zdający potrafi: przedstawiać korzyści wynikające z inwestycji, proponować działania w zakresie relacji człowiek środowisko, człowiek gospodarka. Na podstawie uwag egzaminatorów sprawdzających arkusze egzaminacyjne oraz obserwacji przebiegu wglądów do arkuszy można stwierdzić, że powierzchowna wiedza utrudniała maturzystom poprawne rozwiązywanie zadań z zakresu: wpływu konfliktów zbrojnych na światową gospodarkę, sposobu gospodarowania w rolnictwie, procesów demograficznych w Polsce i na świecie, znajomości walorów turystycznych krajów basenu Morza Śródziemnego, rozróżniania typów zespołów miejskich, działań podejmowanych przez ONZ, chronologii wydarzeń geologicznych. Na efektywność nauczania i doskonalenia umiejętności specyficznych dla geografii ma niewątpliwie wpływ systematyczne stosowanie materiałów źródłowych na lekcjach. Ułatwiłoby to zdającym rozwiązywanie zadań dotyczących interpretacji, porównywania, wnioskowania i oceniania. Należy zwrócić uwagę, że niezbyt uważne czytanie poleceń było przyczyną udzielania przez piszących błędnych odpowiedzi. Część maturzystów nie zwracała uwagi na estetyczną stronę pracy. Najczęściej popełniane błędy w tym zakresie, np: liczne poprawki pisane na marginesie arkusza, niestaranne pismo.