SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ NR 7

Transkrypt

1 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ NR 7 Na lata

2 SPIS TREŚCI 1. Założenia Szkolnego Programu Profilaktyki 2. Podstawa programowa a program profilaktyki 3. Cele programu profilaktyki 4. Treści SPP 5. Zadania programu 6. Programy profilaktyczne realizowane w szkole 7. Szkolny Program Profilaktyki 8. Przewidywane osiągnięcia uczniów 9. Sposoby realizacji 10. Ewaluacja 11. Scenariusze zajęć z zakresu profilaktyki przemocy i agresji w szkole-propozycje

3 ZAŁOŻENIA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI A. Celem szkoły jest wszechstronny rozwój osobowości ucznia. Dokonuje się to poprzez tworzenie warunków, które umożliwiają ten rozwój w sferach: fizycznej, emocjonalnej, intelektualnej, społecznej i moralnej. B. Szkolny Program Profilaktyki uwzględnia pomoc i towarzyszenie uczniom w zdobywaniu wiedzy na temat zagrożeń w tym okresie, eliminację czynników ryzyka i realizowanie działań promujących zdrowie, bezpieczeństwo i kulturę oraz zapobiegających przemocy i nietolerancji. C. Działania realizowane w ramach SPP dotyczą także osób odpowiedzialnych za młodzież tj. rodziców, opiekunów i nauczycieli. D. Poszczególne elementy programu (np.: proponowany przez autorów sposób realizacji) mogą ulegać modyfikacji. PODSTAWA PROGRAMOWA A PROGRAM PROFILAKTYKI Akty prawne obowiązujące przy konstruowaniu Szkolnego Programu Profilaktyki: Konwencja o Prawach Dziecka (Dz. U. Nr 120, poz. 526), Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 30 września 1953r. Konstytucja Rzeczypospolitej z dnia r. (Dz. U. Nr 78 poz. 483). Ustawa z dnia r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004r. Nr 256, poz z późn. zm. z 2007r. Nr 42, poz. 273, Nr 80, poz Nr 115, poz. 791 i Nr 120, poz. 818 Rozporządzenie MENiS z dn r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół ( 2 ust. 1 pkt. 1) z późn. zm. Rozporządzeniu MEN z dnia r w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach ( Dz. U. z 2010r Nr 228, poz. 1487) Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dn. 19 sierpnia 1994 r. z późn. zm. Ustawa z dn r o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 1982r., nr 35, poz. 230 z późn. zm.) Ustawie z dnia r. o przeciwdziałaniu narkomani (Dz. U. z 1997r. nr 75, poz. 468 z późn. zm.) Ustawa z dn r. o przemocy w rodzinie

4 Ustawa z dn r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych z późn. zm. Rozporządzenie MENiS z dn r. w sprawie szczegółowych form działalności wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem, Rozporządzenie MEN z dn r. zmieniające rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z dn r.) Szkolne akty prawne: Statut Szkoły, Program Wychowawczy Szkoły. Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez: 1. Szkolny zestaw programów nauczania, który uwzględniając wymiar wychowawczy, obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego; 2. Program wychowawczy szkoły, obejmujący wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym; 3. Program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, obejmujący wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym. Szkolny zestaw programów nauczania, program wychowawczy szkoły oraz program profilaktyki tworzą spójną całość i muszą uwzględniać wszystkie wymagania opisane w podstawie programowej. Ich przygotowanie i realizacja są zadaniem zarówno całej szkoły, jak i każdego nauczyciela. CELE SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI 1. wzmacnianie u uczniów postaw pożądanych społecznie i akceptowanych powszechnie zachowań, 2. pomaganie uczniom w budowaniu własnej hierarchii wartości, 3. promowanie trybu życia zapewniającego zdrowie psychiczne i bezpieczeństwo w dorastaniu do odpowiedzialnego życia, 4. uzyskanie zmiany w zrachowaniach uczniów zagrożonych niedostosowaniem społecznym, poprzez wspólne oddziaływanie wszystkich nauczycieli, 5. poszerzenie wiadomości o uzależnieniach i ich negatywnym wpływie na zdrowie, 6. kształtowanie umiejętności radzenia sobie ze zmieniającą się rzeczywistością oraz niepokojami i trudami okresu dojrzewania, 7. aktywizacja środowiska szkolnego w zakresie oddziaływań profilaktycznych, 8. wspieranie rodziców w procesie wychowania, 9. zapewnienie dzieciom i młodzieży pomocy wychowawczej, opiekuńczej i terapeutycznej.

5 TREŚCI SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI 1. Umiejętność radzenia sobie z własną i cudzą agresją 2. Asertywność jako sztuka odmawiania. 3. Istota zakażenia się wirusem HIV, powodującym AIDS. 4. Osiąganie celów życiowych i zainteresowanie nauką. 5. Modelowanie pozytywnych wzorców zachowań. 6. Promowanie wartości prozdrowotnych. 7. Uświadamianie zagrożeń wynikających z użytkowania technologii informacyjnych i multimedialnych. ZADANIA PROGRAMU 1. Analiza problemów środowiska szkolnego. 2. Wypracowanie przez nauczycieli wspólnego modelu wymagań i postępowania wobec uczniów. 3. Podnoszenie wiedzy i umiejętności wychowawczych rodziców. 4. Propagowanie zdrowego stylu życia. 5. Motywowanie uczniów do konstruktywnego spędzania czasu wolnego. 6. Dostarczanie wiedzy o sposobach i metodach unikania zagrożeń i zachowanie się w sytuacjach trudnych. 7. Kształtowanie umiejętności respektowania reguł w relacjach szkolnych. 8. Wzmacnianie poczucia bezpieczeństwa u dzieci poprzez zajęcia integracyjne i budowanie pozytywnych relacji. 9. Przeciwdziałanie przemocy i agresji. 10. Przeciwdziałanie nikotynizmowi, alkoholizmowi i narkomanii. 11. Przeciwdziałanie niewywiązywaniu się z obowiązku szkolnego. 12. Wyrównywanie szans, opieka nad dziećmi z rodzin dysfunkcyjnych. 13. Wspomaganie uczniów w wyborze dalszej drogi kształcenia. PROGRAMY PROFILAKTYCZNE REALIZOWANE W SZKOLE W roku szkolnym 2013/2014r w szkole będą realizowane takie programy jak: 1. Nie pal przy mnie proszę. 2. Zachowaj trzeźwy umysł. 3. Owoce w szkole. 4. Szklanka mleka. 5. Autorski program profilaktyczno wychowawczy z elementami socjoterapii. 6. Fluoryzacja.

6 PRZEMOC, AGRESJA, STRES SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI CZYNNIKI RYZYKA CELE ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI ODPOW. Nacisk kolegów. Uległość wobec grupy. Niskie poczucie własnej wartości. Zwiększenie świadomości, że uczeń może skutecznie poradzić sobie z sytuacjami nacisku przemocy, agresji. Rozwijanie umiejętności radzenia sobie z własną i cudzą agresją. Zwiększenie poczucia własnej wartości i poszanowanie tożsamości własnej i rówieśników. Zwiększenie umiejętność radzenia sobie z emocjami, stresem i zagrożeniem. Uwrażliwienie na przejawy agresji i przemocy. Nauczyć jak rozpoznać naciski ze strony kolegów. Rozwijać umiejętności radzenia sobie w sytuacji przemocy. Dostarczyć uczniom wiedzę na temat sposobów radzenia sobie z emocjami, stresem i zagrożeniem. Integrować zespoły klasowe. Zwiększyć samoocenę u uczniów. Reagować na przejawy agresji i przemocy. Organizować zespoły wychowawcze dla uczniów sprawiających problemy wychowawcze i ich rodziców. Wewnątrzszkolny program przeciwdziałania przemocy i agresji. Zajęcia wychowawcze na temat radzenia sobie w sytuacjach trudnych. Zajęcia wychowawcze integrujące zespoły klasowe. Wykorzystanie elementów motywacji w systemie oceniania. Nagradzanie uczniów za rzeczywiste osiągnięcia i umiejętności. Wyciąganie konsekwencji za postępowanie niezgodne z zapisami zawartymi w WSO zachowania. Pedagogizacja rodziców. - dyrektor - wicedyrektor - wychowawcy - n-le przedm. - pedagog, - psycholog

7 NIKOTYNIZM, NARKOMANIA, ALKOHOL, HIV, AIDS CZYNNIKI RYZYKA CELE ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI ODPOW. Moda na branie, palenie i picie. Brak umiejętności zachowań asertywnych. Łatwość dostępu do środków psychoaktywnych. Ryzykowne zachowania powodujące zagrożenia wirusem HIV. Zapobieganie uzależnieniom, zwiększenie świadomości o zagrożeniach związanych z sięganiem po używki Eliminowanie picia, palenia, brania. Zapobieganie ryzykownym zachowaniom. Opóźnienie inicjacji seksualnej. Dostarczyć uczniom i rodzicom wiedzę na temat konsekwencji brania, picia, palenia, stosowania środków psychoaktywnych. Podnieść umiejętność uczniów w asertywnym odmawianiu sięgania po używki Dostarczyć wiedzę o HIV i AIDS. Podnieść poziom uświadomienia. Gromadzenie i udostępnianie materiałów nt. profilaktyki uzależnień. Lekcje wych. nt. uzależnień i asertywności Plakaty informacyjne w klasach, w holu szkoły. Obserwacja uczniów podczas przerw, lekcji, zajęć pozalekcyjnych, dyskotek szkolnych. Niedopuszczanie do przebywania na terenie szkoły osób obcych. - pedagog, - psycholog - bibliotekarz - wychowawcy - sam. klasowy - higienistka - wszyscy n-le - pracownicy obsługowi, - n-le dyżurni - n-l wych. do życia w rodz. Wczesna inicjacja seksualna. Pogadanki, zajęcia warsztatowe, konkursy. Lekcje wych. do życia w rodzinie.

8 SŁABE WYNIKI W NAUCE CZYNNIKI RYZYKA CELE ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI ODPOW. Lenistwo. Niska samoocena uczniów. Niski poziom absencji. Problemy rozwojowe. Brak celów życiowych. Wagary. Niedostateczny nadzór ze strony rodziców, prawnych opiekunów. Osiąganie lepszych wyników nauce. Zwiększenie motywacji do nauki. Zwiększenie motywacji do osiągania zamierzonych celów oraz ich formułowania. Uatrakcyjnianie lekcji poprzez stosowanie aktywnych metod nauczania. Uświadomienie rodzicom i opiekunom ich roli w procesie dydaktycznowychowawczym. Stosować aktywizujące metody nauczania. Prowadzić koła zainteresowań, umożliwić zdobycie nowych umiejętności wg potrzeb młodzieży. Prezentować osiągnięcia uczniów. Ograniczyć rozmiary absencji. Rozpoznać problemy rozwojowe uczniów. Pedagogizacja rodziców. Pomoc w formułowaniu celów oraz sposobów ich osiągania. Dostarczyć wiedzę o możliwościach kształcenia ponadgimnazjalnego i lokalnego rynku pracy. Stosowanie metod aktywizujących. Informacja w holu szkoły o zajęciach pozalekcyjnych, czasie trwania, terminie spotkań. Nagradzanie uczniów za rzeczywiste osiągnięcia i umiejętności. Elementy motywacji w systemie oceniania. Konkursy przedmiotowe, czytelnicze i sportowe. Prezentacja pucharów i dyplomów -witryna w holu szkoły. Nagrody na koniec roku szkolnego. Monitorowanie absencji uczniów. Rejestr uczniów z opinią PPP i monitorowanie realizacji zaleceń. Spotkania z rodzicami, rozmowy, wywiadówki profilaktyczne. - dyrektor - wicedyrektor - n-le przedm. - wychowawcy - pedagog - psycholog Dostarczyć wiedzę o własnych zdolnościach, zainteresowaniach i ograniczeniach zdrowotnych przy wyborze dalszego kierunku kształcenia. Zajęcia z poradnictwa zawodowego; udział w dniach otwartych szkół ponadgimnazjalnych; informatory dla kandydatów do szkół.

9 ŚRODOWISKO SPOŁECZNE CZYNNIKI RYZYKA CELE ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI ODPOW. Negatywne wzorce w mediach, w środowisku rodzinnym i rówieśniczym. Niski poziom kultury osobistej. Nieprzestrzeganie norm społecznych w domu, w szkole, w czasie wolnym. Brak prawidłowej komunikacji. Eurosieroctwo. Uczenie krytycznego stosunku do mediów. Podniesienie kultury osobistej uczniów. Wskazywanie norm poprawnego zachowania. Uświadomienie rodzicom wpływu negatywnych wzorców na osobowość młodego człowieka. Kształtowanie umiejętności komunikowania się z otoczeniem. Zapobieganie zaburzeniom w zachowaniu wywołanych brakiem poczucia bezpieczeństwa fizycznego i emocjonalnego w domu rodzinnym. Uwrażliwienie na drugiego człowieka. Uświadomienie rodzicom, opiekunom znaczącej roli w procesie wychowania i zapewnienia opieki rodzicielskiej. Wskazać zagrożenia i pozytywną rolę środków masowego przekazu. Respektować normy poprawnego zachowania. Zwiększyć częstotliwość kontaktu z domem ucznia sprawiającego kłopoty wychowawcze. Zwiększenie kompetencji społecznych uczniów, zapoznanie z zasadami prawidłowej komunikacji interpersonalnej. Podnoszenie poziomu empatii i tolerancji u uczniów. Wypracowanie sposobów utrzymania kontaktów rodziców ze szkołą w chwili ich pobytu za granicą. Przypomnienie norm poprawnego zachowania. Wewnątrzszkolny system oceniania egzekwowanie ustalonych norm zachowania. Spotkania z psychologiem. Pedagogizacja rodziców: rozmowy, wywiadówki profilaktyczne, wezwania do szkoły. Godziny do dyspozycji wychowawcy klasowego warsztaty. Objęcie opieką euro sierot. Kwesty i akcje charytatywne. Działalność świetlicy szkolnej, wolontariatu, PCK. Rozmowy z rodzicami przebywającymi za granicą, pisemne oświadczenia o sposobie kontaktu: szkoła rodzice, rodzice szkoła. - dyrektor - wicedyrektor - n-le przedm. - wychowawcy, - wszyscy n-le - pedagog, - psycholog, - n-le świetlicy,

10 PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW W wyniku działań profilaktycznych uczeń: - potrafi radzić sobie w sytuacji przemocy, stresu i zagrożenia, - jest asertywny, - zna konsekwencje zażywania środków psychoaktywnych, narkotyków, palenia, picia i wpływu używek na własne zdrowie, - prowadzi zdrowy styl życia, - potrafi ocenić swoje możliwości i szanse na dalsze kształcenie - ma poczucie opieki i bezpieczeństwa ze strony szkoły. - umie mądrze korzystać ze środków multimedialnych ( Internet, gry komputerowe). SPOSOBY REALIZACJI Treści Szkolnego Programu Profilaktyki w większości realizuje się na godzinach wychowawczych, warsztatach edukacyjno-profilaktycznych, apelach szkolnych i poszczególnych przedmiotach. Można je realizować podczas: szkolnego festynu, zajęć pozalekcyjnych, wycieczek i zajęć terenowych. Nauczyciel sam decyduje o metodzie służącej do realizacji celu, przeważnie będą to zajęcia warsztatowe, pogadanki, dyskusje, burze mózgów. Formą realizacji będzie też propaganda wizualna, czyli gazetki informacyjne, plakaty, ulotki informacyjne, wystawy i projekty. EWALUACJA Ocenie poddawane są następujące elementy: - realizacja programów profilaktycznych, - realizacja zaleceń zawartych w opiniach PPP, - realizacja tematyki profilaktyki zawartych w planach pracy wychowawców klas, - pedagogizacja rodziców na spotkaniach z wychowawcami klas, - diagnozowanie i monitorowanie przyczyn zachowań ryzykownych, - diagnoza i monitorowanie więzi z rodzicami, opieki dorosłych, zainteresowania nauką i własnym rozwojem, aktywności, ciekawości poznawczej, praktyk religijnych, zakorzenienia w tradycji społeczności szkolnej i szacunku dla jej norm. Oceny efektów realizacji Szkolnego Programu Profilaktyki, obok bieżącego monitorowania oraz samooceny przeprowadzanej przez zainteresowane podmioty, dokonuje się w trakcie posiedzeń Rady Pedagogicznej podsumowujących pracę w pierwszym i drugim półroczu roku szkolnego. Podstawa do formułowania ocen będą narzędzia opracowane przez zespoły diagnozujące daną dziedzinę życia szkoły: sprawozdania, analizy, dane statystyczne, obserwacje, hospitacje, zapisy w dokumentacji, badania ankietowe, opinie, wnioski, zgłoszone innowacje i projekty działań, programy, scenariusze. Szkolny program Profilaktyki opracowały: Edyta Dziubińska pedagog gimnazjum Kamila Kozak psycholog SP

11 SCENARIUSZE ZAJĘĆ Z ZAKRESU PROFILAKTYKI PRZEMOCY I AGRESJI W SZKOLE

12 ZAJĘCIA 1 TEMAT: CO TO JEST PRZEMOC? CELE: - zawarcie kontraktu - dostarczenie informacji na temat zjawiska przemocy. WPROWADZENIE Od dzisiaj rozpoczynamy w naszej szkole wdrażanie Wewnątrz szkolnego programu przeciwdziałania przemocy i agresji w szkole. Przez kolejne trzy spotkania ( w ramach godzin wychowawczych) będziemy zajmować się problematyką przemocy w szkole. Wiemy, że takie sytuacje się zdarzają. Być może wśród nas są osoby, które kiedyś użyły przemocy, albo padły jej ofiarą. Nie będziemy na zajęciach ujawniać tych osób. My zajmiemy się zmniejszaniem przemocy w szkole i zrobimy tak, że będzie żyło się w niej miło i spokojnie. PRZYJĘCIE ZASAD PRACY Z KLASĄ Chcielibyśmy, aby na zajęciach obowiązywały następujące zasady : 1. Jedna osoba mówi reszta słucha, nie przerywa wypowiedzi. 2. Zwracamy się do siebie tylko po imieniu. 3. Nie oceniamy wypowiedzi koleżanki / kolegi. 4. Mówimy o konkretnym zachowaniu a nie o osobie. 5. Zwracamy uwagę na wszystkich uczniów, szczególnie tych mniej aktywnych i wycofujących się. 6. Zasada tajemnicy grupy to, co się dzieje pozostanie między nami. FORMA PROWADZENIA ZAJĘĆ: Dla uzyskania lepszego kontakty z klasą proponujemy każde zajęcia przeprowadzać siedząc w kręgu lub w innej swobodnej formie. ĆWICZENIE NR 1. BURZA MÓZGÓW NA TEMAT PRZEMOCY. Zachęcamy uczniów do podawania skojarzeń dotyczących przemocy i agresji. Wszystkie pomysły zapisujemy na tablicy. Przy odpowiedniej ilości prosimy pierwszego ochotnika o zakreślenie tych skojarzeń, które dotyczą przemocy fizycznej. Następny uczeń zakreśla innym kolorem skojarzenia związane z przemocą psychiczną. Na podstawie tego podziału omawiamy charakterystykę zjawiska przemocy posiłkując się załączonym schematem ( załącznik nr 1 ) a także koniecznie należy omówić definicję znęcania się. Uczeń jest ofiarą znęcania się wtedy, kiedy narażony jest na powtarzające się negatywne działania i ataki ze strony innego ucznia lub całej grupy. Może to być znęcanie się jawne np. bicie, zabieranie pieniędzy i rzeczy, niszczenie rzeczy, obrażanie w sposób dokuczliwy, wyśmiewanie itp. Może również mieć formę ukrytą np. obgadywanie, izolowanie, wykluczanie z grupy.

13 ĆWICZENIE NR 2. MITY O PRZEMOCY. Nauczyciel odczytuje hasła z arkusza Mity o przemocy (załącznik nr 2 ) i próbuje nawiązać dyskusje z klasą na temat każdego z mitów. Kończy ją zakomunikowaniem stwierdzenia, które jest w ramce i wyjaśnieniem dlaczego tak jest. ĆWICZENIE NR 3. SYTUACJE ZWIĄZANE Z PRZEMOCĄ Dzielimy uczniów na 4-osobowe grupki. Prosimy, aby każda grupa przypomniała sobie sytuacje związane z przemocą i agresją wśród uczniów jakie pamięta z ostatniego roku ( bez podawania nazwisk) i zapisała je na kartce. Następnie rozmawiamy z uczniami o przytoczonych przykładach. Możemy kierować rozmowę zadając pytania np. Co o tym myślicie?, Jak czuła się osoba pokrzywdzona? Dlaczego do tego doszło? Czy to było sprawiedliwe? ĆWICZENIE NR 4. PRZYCZYNY ZACHOWAŃ AGRESYWNYCH Klasa dzieli się losowo na 4-5-osobowe grupki ( np. poprzez odliczanie ). Uczniowie mają zastanowić się nad odpowiedzią na pytanie: Dlaczego jedni uczniowie znęcają się nad innymi? i zapisać je na kartce. Wszystkie pomysły zapisujemy na tablicy. Powinny pojawić się takie pomysły jak: - bicie w domu, - agresja rodziców, - potrzeba dominacji i władzy. PODSUMOWANIE ZAJĘĆ: Zachęcamy każdego ucznia z klasy, aby dokończył zdanie: Na dzisiejszych zajęciach dowiedziałem się, że:...

14 ZAJĘCIA 2 TEMAT: RADZĘ SOBIE Z SYTUACJĄ TRUDNĄ CELE: - zdobycie umiejętności analizy sytuacji konfliktowej (wyodrębnienie potrzeb, uczuć i zachowań), - nauka wyrażania uczuć i potrzeb w takich sytuacjach, - ćwiczenie reagowania w sytuacji przemocy. WPROWADZENIE: Sytuacje przemocy czy znęcania mogą przytrafić się każdemu. Wiele osób nie wie, jak się wtedy zachować. Dlatego też dzisiaj będziemy chcieli wspólnie wymyślić i nauczyć się radzić sobie w trudnych sytuacjach. ĆWICZENIE NR 1 ĆWICZYMY REAGOWANIE W SYTUACJACH PRZEMOCY Prosimy chętnych do odgrywania scenek. Jedna osoba może zagrać tylko w jednej scence. Odgrywamy 3 scenki po kolei. Po każdej z nich główny aktor dzieli się swymi odczuciami i mówi czy to było dla niego trudne czy łatwe doświadczenie. Pozostali w klasie w skupieniu przypatrują się. SCENKA NR 1. Jackowi bardzo chce się pić. W czasie krótkiej przerwy biegnie do szkolnego sklepiku i ustawia się jako jeden z pierwszych, pewny, że zdąży się napić. Gdy już dochodzi do okienka, Adam, chłopak z innej klasy, wypycha go z kolejki mówiąc: Spadaj, ja tu stałem SCENKA NR 2. Na boisku podczas przerwy podchodzą do ciebie dwaj silni, dobrze zbudowani chłopcy i mówią: Dawaj 10 złotych SCENKA NR 3. Twoja dobra koleżanka mówi przy tobie do drugiej dziewczyny coś obraźliwego o tobie a także wyśmiewa się z twojego ubrania. Następnie dzielimy klasę na 4- osobowe grupki i każdy dostaje do wypełnienia arkusz uczuć i zachowań ofiary przemocy ( załącznik nr 3). ĆWICZENIE NR 2. BEZPIECZNE NIEBEZPIECZNE Odczytujemy kolejne sytuacje i rozmawiamy z uczniami jak zachować się bezpiecznie w każdej z nich. Chodzi o to, aby pokazać uczniom, że w pewnych sytuacjach bezpieczniej jest ulec niż narazić się na pobicie. Należy podkreślić, że tonie jest wtedy tchórzostwo, ale obrona siebie.

15 Sytuacje: 1. Na korytarzu podchodzi do ciebie grupka chłopców i zaczyna cię kopać. Niedaleko jest nauczyciel i dużo uczniów. 2. Wychodzisz ze szkoły późnym wieczorem, jest ciemno i pusto. Podchodzi do ciebie grupka wysokich chłopaków, mają noże. Grożą i chcą abyś oddała im pieniądze bo inaczej potną mi ubranie albo zrobią coś gorszego. 3.Trzy osoby niszczą twój plecak w szatni. Wokół jest pełno uczniów. ĆWICZENIE NR3. ĆWICZYMY POMAGANIE OSOBIE, KTÓRA ZNALAZŁA SIĘ W SYTUACJI PRZEMOCY Dzielimy klasę na małe grupki. Każda z nich otrzymuje kartkę z Uczniowie po odczytaniu ich mają odpowiedzieć na trzy pytania: 1.Co czuje osoba poszkodowana? 2.Dlaczego te osoby użyły przemocy? 3.W jaki sposób mógłbyś pomóc osobie poszkodowanej? zestawem sytuacji. SCENARIUSZE ( załącznik nr 4 ): a. Widzisz w szatni jak grupka starszych uczniów próbuje zabrać młodszemu pieniądze. b. Twoje koleżanki obgadują w nieprzyjemny i obraźliwy sposób nieobecną dziewczynę. To nie jest twoja przyjaciółka, ale denerwuje cię treść ich rozmowy. c. Na twoich oczach koledzy chowają teczkę uczniowi, któremu wszyscy dokuczają. Uczeń bezskutecznie szuka teczki, podczas gdy inni się śmieją. d. Twoje koleżanki nie chcą rozmawiać z jedną dziewczyną z klasy. Uważają, że się wywyższa i przy każdej okazji wyśmiewają się z niej. Ty uważasz, że dziewczyna jest fajna i nie zasługuje na takie traktowanie. POSUMOWANIE ZAJĘĆ: Każdego ucznia zachęcamy, aby dokończył zdanie: Na zajęciach nauczyłem się, że...

16 ZAJĘCIA 3 TEMAT: TWORZYMY KLASOWY KODEKS ZASAD PRZECIWKO PRZEMOCY CELE: - wzrost poczucia bezpieczeństwa ucznia w klasie i szkole, - wzmocnienie więzi między uczniami w klasie, Potrzebne materiały: Duży arkusz papieru, pisaki. WPROWADZENIE: Rozpoczynamy zajęcia od zapoznania uczniów z Polską Deklaracją Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie (załącznik nr 5 ), która została przygotowana w grudniu 1995 roku na II Ogólnopolskiej Konferencji na temat Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. ĆWICZENIE NR 1. Prosimy każdego ucznia, aby zastanowił się nad swoim zachowaniem wobec kolegów i koleżanek, nad tym jak traktuje innych, czy czasem zdarza się używać przemocy ( rozumianej bardzo szeroko) oraz co mógłby zmienić w swoim zachowaniu, aby inni poczuli się lepiej. Rozdajemy każdemu arkusz pt. Co mogę zrobić, aby innym w mojej klasie żyło się lepiej ( załącznik nr 6 i 7 ) i prosimy o wpisanie własnych propozycji, które będą jednocześnie osobistą deklaracją wobec wszystkich. Po wykonaniu zadania zbieramy arkusze. ĆWICZENIE NR 2. TWORZYMY KLASOWY KODEKS ZASAD PRZECIWKO PRZEMOCY Dzielimy klasę na 4-5-osobowe zespoły, w których mają powstać własne zasady traktowania siebie nawzajem ( i kar za znęcanie się nad innymi). Pomagamy uczniom w tworzeniu tych zasad. Następnie spisujemy wszystkie propozycje na tablicy i wybieramy wspólnie metodą głosowania te, które zaakceptowała większość klasy. Przegłosowane zasady zapisujemy na dużej płachcie papieru. Wieszamy ją w widocznym miejscu. Wszyscy uczniowie po kolei podpisują ustalone zasady. Od tego momentu klasa zobowiązuje się je przestrzegać. Co jakiś czas uczniowie wspólnie z wychowawcą powinni wracać do swojego kodeksu i sprawdzać czy jest przestrzegany ( można powołać osobę za to odpowiedzialną ). Jeśli któraś z norm została przekroczona, sprawca powinien ponieść konsekwencje. Przy tworzeniu Klasowego Kodeksu należy pamiętać, że poza innymi pomysłami powinny się tam znaleźć takie propozycje: - nie znęcamy się nad innymi uczniami, - staramy się pomóc uczniom, nad którymi się ktoś znęca, - informujemy dorosłych nad którymi się ktoś znęca, - włączamy do rozmów i wspólnych zajęć osoby, które stoją na uboczu.

17 PODSUMOWANIE: Rozmawiamy trochę dłużej o korzyściach wyniesionych ze spotkań, o refleksjach płynących z doświadczeń przeżytych w trakcie ćwiczeń. ARKUSZ UCZUĆ I ZACHOWAŃ OFIARY PRZEMOCY /Załącznik do scenariusza/ NR SCE NKI 1 UCZUCIA I EMOCJE OFIARY CO DANA OSOBA POWINNA ZROBIĆ 2 3 /Załącznik do scenariusza/ a. Widzisz w szatni jak grupka starszych uczniów próbuje zabrać młodszemu pieniądze. b. Twoje koleżanki obgadują w nieprzyjemny i obraźliwy sposób nieobecną dziewczynę. To nie jest twoja przyjaciółka ale denerwuje cię treść ich rozmowy. c. Na twoich oczach koledzy chowają teczkę uczniowi, któremu wszyscy dokuczają. Uczeń bezskutecznie szuka teczki, podczas gdy inni się śmieją. d. Twoje koleżanki nie chcą rozmawiać z jedną dziewczyną z klasy. Uważają, że się wywyższa i przy każdej okazji wyśmiewają się z niej. Ty uważasz, że dziewczyna jest fajna i nie zasługuje na takie traktowanie.

18 ANKIETA DLA RODZICÓW Gimnazjum nr 3 w Dąbrowie Górniczej zwraca się z uprzejmą prośbą o wyrażenie opinii na temat agresji i przemocy w szkole, celem przeciwdziałania zaistniałemu zjawisku. Ankieta jest anonimowa. Z wnioskami zostaną Państwo zapoznani. 1. Czy znane są Pani/Panu przejawy agresji w szkole? a) tak b) nie 2. Jak często dziecko sygnalizuje tego rodzaju zdarzenia? a) w ogóle b) raz lub dwa razy c) często 3. W jakiej formie przejawia się agresja i przemoc w szkole? a) pobicia b) wymuszanie pieniędzy c) znęcanie się d) zastraszanie, grożenie e) oskarżanie, ośmieszanie, przezywanie f) inne... 4.W jaki sposób Pani/Pan reaguje na wszelkie przejawy agresji w szkole? Czy obserwuje Pani/Pan przejawy agresji ( słownej lub fizycznej ) dziecka w domu? a) tak b) nie Jeżeli tak, to jakie?

19 6.Co zdaniem Pani/Pana jest przyczyną takiego zachowania dziecka? - oddziaływanie rówieśników w szkole - oddziaływanie kolegów i koleżanek z poza szkoły - wpływ telewizji, prasy, gier komputerowych itp. - atmosfera w domu rodzinnym ( np. kłótnie rodziców, alkoholizm, przemoc w domu itp.) 7.Jakie środki zaradcze zdaniem Pani/Pana szkoła powinna zastosować w celu zapobiegania zjawiskom przemocy i agresji w szkole? Dziękujemy za rzetelne wypełnienie ankiety!

20 ANKIETA DLA UCZNIÓW Klasa... Wiek... Płeć... W celu rozpoznania sytuacji w szkole pragniemy przeprowadzić ankietę, w której pytania związane są z agresją i przemocą w szkole. Ankieta jest anonimowa, dlatego też prosimy o rzetelną odpowiedź. Tylko Twoja szczera postawa pozwoli nam wyciągnąć prawidłowe wnioski. 1. Czy czujesz się w szkole bezpieczny? a) tak b) czasami c) nigdy 2. Czy zachowania agresywne występują często? a) tak b) nie 3. Czy w szkole są uczniowie, których się boisz? a) tak (ilu? )... b) nie c) jeżeli chcesz, to podaj nazwisko... ;-) 4. Z jakimi przejawami agresji miałeś/aś do czynienia jako Ofiara, Agresor, Świadek. Zaznacz krzyżykiem i wpisz miejsce zdarzenia ( np. klasa, boisko szkolne, ubikacje, korytarz, autobus, świetlica, teren poza szkołą i inne ). Lp. Forma agresji O A Ś Miejsce zdarzenia 1. Znęcanie się nad młodszymi i słabszymi. 2. Wyłudzanie pieniędzy lub innych rzeczy. 3. Wandalizm (np. niszczenie sprzętu i własności innych uczniów ). 4. Kopanie, bicie. 5. Popychanie, szarpanie. 6. Przemoc słowna ( przezywanie, wyśmiewanie, obmawianie, poniżanie ). 7. Zastraszanie, grożenie, szantażowanie, dokuczanie.

21 5. Kto najczęściej jest agresorem? a) ciągle te same osoby b) częściej chłopcy niż dziewczyny c) częściej dziewczyny niż chłopcy d) osoby z zewnątrz e) jeżeli chcesz możesz podać nazwisko 6. Kogo najczęściej informujesz, kiedy doświadczasz bezpośrednio przemocy? a) wychowawcę b) dyrektora szkoły c) pedagoga lub psychologa d) rodziców e) kolegów f) inne osoby Co robisz w sytuacji, kiedy jesteś świadkiem zachowania agresywnego? a) nie reaguję b) informuję (kogo? )... c) włączam się do bójki d) podejmuję próbę załagodzenia konfliktu e) inne Jakie formy pomocy byłyby skuteczne w celu uniknięcia przemocy oraz zachowań agresywnych w szkole? Czy zajęcia na temat agresji zmieniły coś w Twoim zachowaniu i sposobie myślenia? a) tak b) trochę c) nic Jeżeli tak, to napisz co Dziękujemy za rzetelne wypełnienie ankiety!