ISSN EPISTEME CZASOPISMO NAUKOWO-KULTURALNE

Transkrypt

1 ISSN EPISTEME CZASOPISMO NAUKOWO-KULTURALNE KRAKÓW Nr 18, t. I/2013

2 EPISTEME CZASOPISMO NAUKOWO-KULTURALNE Redakcja: Zdzisław Szczepanik (red. naczelny) Katarzyna Daraż-Duda (sekretarz redakcji) Piotr Walecki Grzegorz Chajko Krzysztof Duda Roman Turowski (red. techniczny) Rada Naukowa: Prof. dr hab. Dariusz Rott Prof. dr hab. Włodzimierz Sady Prof. dr hab. Michał Śliwa Prof. dr hab. inż. Ryszard Tadeusiewicz Prof. dr hab. Bogdan Zemanek Ks. Prof. dr hab. Władysław Zuziak Prof. nadzw. dr hab. Wiesław Alejziak Prof. Ignatianum i UJ, dr hab. Józef Bremer SJ Prof. dr przew. kwal. II Paweł Taranczewski Prof. dr Olga E. Kosheleva Prof. dr Marko Jacov Prof. dr Aleksandr Lokshin Prof. dr Hans Jørgen Jensen Prof. dr Oleksandr Chyrkov Prof. dr Iryna Diachuk Prof. dr Luiza Arutinov Prof. dr hab. Michaił Pawłowicz Odesskij Prof. dr hab., dr. phil. Andrzej Wiercinski Prof. dr eng. Elena Horska Wydawca: Stowarzyszenie Twórców Nauki i Kultury Episteme ul. Okólna 28/ Kraków Stowarzyszenie Twórców Nauki i Kultury Episteme i Autorzy

3 Szanowni Państwo, Z wielką radością oddajemy do Państwa dyspozycji następny numer Episteme, czasopisma naukowo - kulturalnego. Czynimy to z tym większą przyjemnością, że numer ten posiada trzy tomową edycję. Zaś zawarte w nim artykuły są niezwykle starannie dobranymi pracami z zakresu nauk przyrodniczych. Badania zaprezentowane w przedstawionych artykułach wnoszą nowe wyniki w dyscypliny, które sobą reprezentują i są następnym przyczynkiem do dalszego rozwoju tak ich autorów, jak i obszaru dociekań naukowych. Życząc Państwu dobrej lektury zachęcamy do wnikliwych analiz oraz być może odniesienia się do zaprezentowanych wyników lub ich uzupełnienia własnymi. Redakcja

4

5 SPIS TREŚCI A. INZYNIERIA AGRARNA Krzysztof Dziedzic, Bogusława Łapczyńska-Kordon, Wojciech Szymacha ANALIZA ZMIAN WYBRANYCH WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH PIETRUSZKI PODCZAS SUSZENIA Krzysztof Dziedzic, Krzysztof Molenda PROJEKT I IMPLEMENTACJA INTERNETOWEGO KREATORA KART TECHNO- LOGICZNYCH ZAKŁADANIA PLANTACJI WIERZBY ENERGETYCZNEJ Magdalena Giemza-Mikoda, Adam Zych Plonowanie i obsada jęczmienia jarego uprawianego w różnych systemach uprawy Agnieszka Kamińska, Kamila Klimek OCENA WYKORZYSTANIA TECHNOLOGII INFORMATYCZNYCH I INTERNETU W PROCESIE EDUKACYJNYM PRZEZ STUDENTÓW STUDIÓW O PROFILU PRZYRODNICZYM Monika Nowak, Dariusz Kwaśniewski ZASOBY ZIEMI A WYKORZYSTANIE PROGRAMÓW ROLNO- ŚRODOWISKOWYCH W GOSPODARSTWACH EKOLOGICZNYCH Réka Tóth, Miklós Daróczi CHANGE OF TECHNICAL AND ECONOMIC PARAMETERS OF AGRI- CULTURAL TRACTORS AND HARVESTERS IN THE LAST FEW DECADES B. GEODEZIA ARGRARNA I GOSPODARKA PRZESTRZENI Maria Zygmunt, Ewa Podczaszy MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA TECHNOLOGII NAZIEMNEGO SKANINGU LASEROWEGO W REWITALIZACJI ZESPOŁÓW DWORSKO-PARKOWYCH NA PRZYKŁADZIE FRAGMENTU PARKU DUCHACKIEGO W KRAKOWIE Renata Urbańska PROBLEMATYKA UJAWNIANIA DZIAŁKI EWIDENCYJNEJ NA OBSZARZE PAŃSTWOWEGO GOSPODARSTWA LEŚNEGO LASY PAŃSTWOWE

6 C. ROLNICTWO spis treści Małgorzata Borek, Katarzyna Żmuda, Przemysław Kopeć, Tomasz Krępski WPŁYW 24-EPIBRASINOLIDU ORAZ (22S, 23S) -HOMOBRASINOLIDU NA KONDYCJĘ ROŚLIN TYTONIU SZLACHETNEGO (NICOTIANA TABACUM L.) Marta Czekaj Dynamika zmian zużycia nawozów wapniowych w Polsce Paweł Frąk, Aleksander Szmigiel STRUKTURA KOLB KUKURYDZY UPRAWIANEJ NA ZIARNO Anna Furmańczuk, Kamila Klimek, Jolanta Molas Wpływ kobaltu na skład mineralny fasoli szparagowej odmiany Laurina Dorota Gala, Anna Gorczyca, Andrzej Oleksy Szkodliwość skrzypionek (Oulema spp.) w uprawie ozimej pszenicy twardej i zwyczajnej w latach Marta Gas, Monika Białkowska, Małgorzata Krotowska MOŻLIWOŚĆ KSZTAŁTOWANIA ZAWARTOŚCI I PROFILU ALKALOIDÓW W NASIONACH ŁUBINU ANDYJSKIEGO (LUPINUS MUTABILIS SWEET) PRZEZ OPÓŹNIENIE TERMINU SIEWU I GENOTYP Marzena Albrycht, Monika Górecka, Monika Pigulak-Kuś DYNAMIKA LICZEBNOŚCI POPULACJI ZAJĄCA (LEPUS EUROPAEUS) I KUROPATWY (PERDIX PERDIX) NA TERENIE PŁASKOWYŻU PROSZOWICKIEGO W LATACH Beata Grygierzec, Kamila Musiał Wpływ nawożenia na skład florystyczny oraz wybrane wskaźniki wartości paszowej runi pastwiskowej Andrzej Joniec PORÓWNANIE WYBRANYCH PARAMETRÓW FIZYCZNYCH GLEBY W TRADYCYJNEJ I UPROSZCZONEJ UPRAWIE PSZENICY OZIMEJ Katarzyna Juzoń, Edyta Skrzypek, Izabela Marcińska, Ilona Czyczyło-Mysza Zmiany zawartości osmoprotektantów w liściach grochu siewnego i łubinu żółtego w warunkach suszy glebowej Agnieszka Kalandyk, Tomasz Krępski, Piotr Waligórski, Franciszek Dubert ZMIANY PARAMETRÓW FIZJOLOGICZNYCH SIEWEK ŁUBINU WĄSKOLISTNEGO I GROCHU SIEWNEGO SPOWODOWANE SUSZĄ DZIAŁAJĄCĄ NA ROŚLINY MACIERZYSTE

7 spis treści Anna Krysa, Dariusz Ropek, Krzysztof Frączek WPŁYW ZADRZEWIEŃ ŚRÓDPOLNYCH NA ILOŚĆ I JAKOŚĆ GRZYBÓW W POWIETRZU ATMOSFERYCZNYM AGROCENOZY Inga Kurzydłowska, Joanna Dziamba, Leszek Rachoń WPŁYW SPOSOBU STOSOWANIA BIOPREPARATU EM NA PLONOWANIE KUKURYDZY Beata Kuziemska, Wiesław Wieremiej, Beata Bik, Anna Jasińska WPŁYW ZANIECZYSZCZENIA GLEBY NIKLEM NA ZAWARTOŚĆ SODU I TYTANU W KUPKÓWCE POSPOLITEJ (DACTYLIS GLOMERATA L.) Anna Lehmann, Marta Jabłońska, Ewelina Szydełko-Rabska Rola międzyplonów w regulacji zachwaszczenia Anna Maksymowicz, Michał Dziurka, Agnieszka Ostrowska, Magdalena Mirek WPŁYW 24-EPIBRASINOLIDU NA ZAWARTOŚĆ BIAŁLKA, TŁUSZCZÓW, CUKRÓW W NASIONACH GROCHU I ŁUBINU Adam Malinowski POTRZEBY DORADCZE I INNOWACYJNOŚĆ ROLNIKÓW Z TERENU ZAMOJSZCZYZNY Renata Matysik-Pejas Innowacyjność producentów żywności w Polsce na tle producentów z krajów Unii Europejskiej Kamila Musiał, BeataGrygierzyc Wybrane zbiorowiska łąkowe terenu Lainzer Tiergarten usytuowanego na obrzeżach Wiednia Rafał Ogórek, Agnieszka Lejman Wrażliwość grzybów Fusarium spp. na substancje aktywne wybranych fungicydów Agnieszka Rola, Magdalena Jaworksa WPŁYW WARUNKÓW SIEDLISKOWYCH NA WYSTĘPOWANIE MSZYCY GRO- CHOWEJ (ACYRTHOSIPHON PISUM H.) I JEJ WROGÓW NATURALNYCH Anna Romanowicz, Roman Prażak CHARAKTERYSTYKA NIEKTÓRYCH CECH ILOŚCIOWYCH MIESZAŃCÓW TRITICUM AESTIVUM L. Z AEGILOPS COLUMNARIS ZHUK Anna Skrzypik, Roman Prażak CECHY ILOŚCIOWE LINII MIESZAŃCOWYCH AEGILOPS JUVENALIS (THELL.) EIG. I AE. VENTRICOSA TAUSCH. Z TRITICUM DURUM DESF. I T. AESTIVUM L

8 spis treści Bartłomiej Spyrka WPŁYW WARUNKÓW GLEBOWYCH ORAZ TERMICZNYCH NA POWSTAWANIE USZKODZEŃ MECHANICZNYCH BULW ZIEMNIAKA FRYTKOWEGO PODCZAS ZBIORU Agnieszka Świst-Kawala, Mariusz Stepaniuk, Jolanta Molas Ocena fizjologicznej skuteczności chelatów Ni-EDTA i Ni-Glu w nawożeniu mocznikiem jęczmienia jarego Joanna Szkutnik, Piotr Kacorzyk, Mirosław Kasperczyk WPŁYW NAWOŻENIA NA ZAWARTOŚĆ I POBRANIE Ca, Mg, Na, Z RUNIĄ PASTWISKA GÓRSKIEGO Ewelina Szydełko-Rabska, Marta Jabłońska, Anna Lehman WPŁYW NAWOŻENIA AZOTOWEGO I WARUNKÓW POGODOWYCH NA CECHY BIOMETRYCZNE SORGA CUKROWEGO Katarzyna Utnik-Banaś, Elżbieta Sowula-Skrzyńska Makro- i mikroekonomiczne determinanty rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw na przykładzie przedsiębiorstwa branży mięsnej (stadium przypadku) Katarzyna Utnik-Banaś, Elżbieta Sowula-Skrzyńska Wybrane ekonomiczne aspekty produkcji jaj konsumpcyjnych na przykładzie fermy niosek D. AGRONOMIA I AGROTURYSTYKA Michał Borychowski EKONOMICZNE MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA ROŚLIN OLEISTYCH DO PRODUKCJI ESTRÓW W UNII EUROPEJSKIEJ Tadeusz Konrad Grabowski Studium statystyczne zmian cen ziemi Marcin Kobuszewski, Michał Cupiał ANALIZA PROGRAMÓW POMOCOWYCH MODERNIZACJA GOSPODARSTW ROLNYCH I TWORZENIE I ROZWÓJ MIKROPRZEDSIĘBIORSTW W RAMACH PROW W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM Małgorzata Krotowska, Monika Białkowska, Marta Gas SPOŁECZNE I EKONOMICZNE PRZESŁANKI INTEGRACJI POZIOMEJ W ROLNICTWIE

9 spis treści Łukasz Paluch GENEZA I ISTOTA KONCEPCJI ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWÓJU (SUSTAINABLE DEVELOPMENT) Łukasz Paluch KONCEPTUALIZACJA POJĘCIA ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ (SUSTAINABLE DEVELOPMENT) Łukasz Paluch PROBLEMY POMIARU I OCENY ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU (SUSTAINABLE DEVELOPMENT) Łukasz Paluch INSTRUMENTY POLITYKI LOKALNEJ STOSOWANE W KREOWANIU ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU (SUSTAINABLE DEVELOPMENT) Virág Szabó, Anett Krisztina Szabó CHALLENGES OF THE DISTRIBUTION OF THE HUNGARIAN ORGANIC PRODUCTS Monika Szafrańska CZYNNIKI DETERMINUJĄCE PŁATNOŚCI KARTAMI NA OBSZARACH WIEJSKICH E. EKONOMIA Izabella Majewska, Witold Trela, Elżbieta Kornalska Formy promocji stosowane w zarządzaniu uczelnią wyższą (na przykładzie Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie) Łukasz Satoła Skala ograniczania działalności gospodarstw rolniczych w Polsce Witold Trela, Elżbieta Kornalska, Izabella Majewska BEZROBOCIE W POLSCE W OKRESIE W ŚWIETLE CYKLU KONIUNKTURALNEGO Agnieszka Kamińska, Kamila Klimek KORZYSTANIE ZE SRODKÓW Z FUNDUSZY UNIJNYCH PRZEZ STUDENTÓW Z WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO PRACUJĄCYCH W ROLNICTWIE

10

11 A. INŻYNIERIA AGRARNA

12

13 Krzysztof Dziedzic Bogusława Łapczyńska-Kordon Wojciech Szymacha EPISTEME 18/2013, t. 1 s ISSN ANALIZA ZMIAN WYBRANYCH WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH PIETRUSZKI PODCZAS SUSZENIA ANALYSIS OF SELECTED MECHANICAL PROPERTIES OF PARSLEY DURING THE DRYING PROCESS Abstrakt. Jedną z najpopularniejszych metod utrwalania żywności jest suszenie. W trakcie przeprowadzania tego procesu właściwości fizyczne suszonej tkanki ulegają zmianom. Celem badań było określenie zmian zawartości wody w funkcji czasu w pietruszce suszonej przepływowo z wymuszonym obiegiem powietrza i jej wpływu na zmiany gęstości, skurczu suszarniczego oraz wskaźnika kształtu. Badano również wpływ blanszowania na te wielkości. Na podstawie analizy otrzymanych wyników stwierdzono, że obróbka wstępna ma istotny wpływ na zmianę badanych właściwości. Zmiany badanych właściwości w zależności od zawartości wody opisano modelami empirycznymi. Słowa kluczowe: suszenie, skurcz suszarniczy, wskaźnik kształtu Summary. One of the most popular methods of food preservation is drying process. In the course of this process, the physical properties of the dried tissue are changing. The aim of the study was to determine the water content changes as a function of time, change in density, drying shrinkage and shape index in the dry parsley. Also studied the effect of blanching. Based on the analysis of the results obtained, it was found that the pretreatment has a significant impact on the change of the studied properties. The use of pre-treatment also affects the drying time, volume, rate of drying shrinkage and shape. Changes in the characteristics of respondents depending on the water content described by the empirical models. Key words: drying, drying shrinkage, the rate of shape 13

14 Wstęp 14 Krzysztof Dziedzic, Bogusława Łapczyńska-Kordon, Wojciech Szymacha Termiczne utrwalanie płodów rolnych ma duże znaczenie w przetwórstwie rolno-spożywczym. Jedną z podstawowych metod utrwalania produktów rolniczych jest suszenie. Dynamiczny rozwój suszarnictwa jest spowodowany wymaganiami co do jakości suszu jak i do racjonalnego gospodarowania energią elektryczną. Początkowo suszarnictwo ograniczało się do suszenia zielonek i ziaren zbóż. Obecnie, suszeniu poddaje się owoce, warzywa i grzyby, których przechowywanie w postaci nieprzetworzonej powoduje znaczne straty ilościowe i jakościowe. O właściwościach suszonych owoców i warzyw decyduje zastosowana wstępna obróbka i metoda suszenia [Lis, Lis 2001]. Najczęściej stosowaną metodą pozyskiwania suszu jest suszenie konwekcyjne, rzadziej mikrofalowe. Metoda suszenia, parametry suszenia oraz rodzaj obróbki wstępnej materiału to główne kryteria decydujące o finalnej jakości produktu [Lewicki, Sitkiewicz 1998, Piotrowski, Lenart 1997]. Celem badań było określenie zmian zawartości wody w funkcji czasu w pietruszce suszonej konwekcyjnie z wymuszonym obiegiem powietrza i jej wpływu na zmiany gęstości, skurczu suszarniczego oraz wskaźnika kształtu. Badano również wpływ blanszowania na te wielkości i analizowano zmiany naprężeń w materiale podczas suszenia mikrofalowo próżniowego. Materiał i metody Materiał badawczy stanowiła pietruszka odmiany berlińska. Charakteryzuje się ona średnią wielkością korzenia w przedziale 20-30cm, nie gąbczasta, bez pustych przestrzeni. Materiał był przechowywany w chłodnym pomieszczeniu, bez dostępu światła. Materiał rozdrobniono i suszono w postaci plastrów o grubości 5 mm w suszarce przepływowej w temperaturze 51 0 C i szybkości przepływu czynnika suszącego 0,3m s -1. Materiał podzielono na dwie części. Jedną suszono bez obróbki wstępnej, drugą poddano blanszowaniu. Część próbek blanszowano w wodzie o temperaturze 80 o C przez 3 minuty. Mierzone ubytki masy materiału suszonego zostały przeliczone na zawartość wody według wzoru 1 [Pabis, 1982]:

15 Analiza zmian wybranych właściwości mechanicznych pietruszki podczas suszenia (1) Gdzie: u(τ) zawartość wody w czasie [kg kg s.m -1 ] m s sucha masa materiału [kg] m(τ) masa w czasie [kg] Wskaźnik kształtu R obliczono stosując metodę J.K. Curraya [Haman, Byszewski 1977] jako stosunek powierzchni badanej próbki do powierzchni próbki wzorcowej (równanie 2). Powierzchnie próbki określono za pomocą komputerowej analizy obrazu przy użyciu oprogramowania MultiScan v Obraz do komputera przekazywany był z kamery, która w sposób ciągły rejestrowała obraz badanej próbki podczas suszenia. (2) Gdzie: A p powierzchnia badanej próbki [m 2 ] A c powierzchnia próbki wzorcowej [m 2 ] Skurcz suszarniczy s wyznaczono na podstawie równania 3. (3) Gdzie: s skurcz suszarniczy [%] V(τ) objętość próbek w czasie [m 3 ] V 0 objętość początkowa [m 3 ] Wszystkie pomiary zostały wykonane w siedmiu powtórzeniach. Wyniki i dyskusja Na podstawie otrzymanych wyników przeprowadzona została analiza statystyczna. Korzystając z estymacji nieliniowej opisano zmiany badanych wielkości w funkcji zawartości wody za pomocą modeli empirycznych oraz semiempirycznych. Rycina 1 przedstawia zmiany zawartości wody w funkcji czasu dla próbek blanszowanych oraz nieblanszowanych. 15

16 Krzysztof Dziedzic, Bogusława Łapczyńska-Kordon, Wojciech Szymacha Ryc. 1. Zmiany zawartości wody w zależności od czasu suszenia dla próbek blanszowanych i nieblanszowanych. Kinetykę suszenia opisano modelem semiempirycznym (równanie 4) sformułowanym przez Hendersona [za Pabis 1982] (4) Gdzie: u r równowagowa zawartość wody w materiale [kg kg s.m -1 ] u τ zawartość wody w czasie [kg kg s.m -1 ] Wartości stałych występujących w modelu oraz współczynników korelacji przedstawiono w tabeli 1. Tab. 1. Zestawienie wartości stałych oraz współczynników korelacji opisujących kinetykę suszenia próbek blanszowanych i nieblanszowanych w suszarce konwekcyjnej. A B C D E F Współczynnik korelacji Pietruszka blanszowana -0, , , ,1295-0,0051 0, ,96071 Pietruszka nieblanszowana 0, , , , , , ,93102 Zaobserwowane tendencje zmiany zawartości wody podczas suszenia w badanych próbkach są zgodne z prezentowanymi w literaturze dla innych warzyw [Lisiecki, Replińska 1994; Łapczyńska- Kordon 2000]. Próbki blanszowane szybciej osiągnęły równowagową zawartość wody. Wynika to zapewne z faktu naruszenia struktury 16

17 Analiza zmian wybranych właściwości mechanicznych pietruszki podczas suszenia wewnętrznej pietruszki podczas blanszowania co umożliwiło większą swobodę dyfundowania roztworu na powierzchnię próbki. Zmiany gęstości badanego materiału obrazują wykresy przedstawione na rycinie 2. Ryc. 2. Zmiany gęstość w zależności od zawartości wody dla próbek blanszowanych i nieblanszowanych. Po przeprowadzeniu analizy statystycznej za pomocą estymacji nieliniowej stwierdzono, że zmiany gęstości od zawartości wody najlepiej opisuje model empiryczny opisany równaniem 5. (5) Gdzie: u zawartość wody w materiale [kg kg s.m -1 ] ρ gęstość materiału [kg m 3-1 ] Wartości stałych występujących w modelu oraz współczynników korelacji przedstawiono w tabeli 2. Wartość współczynników korelacji wskazuje, że powyższe równanie jest prawidłowo przyjętym modelem. Tab. 2. Zestawienie wartości stałych oraz współczynników korelacji dla funkcji opisującej zależność gęstości od zawartości wody. A B C Współczynnik korelacji Pietruszka blanszowana 601, , ,6554 0,97159 Pietruszka nieblanszowana 659, , ,8561 0,91332 Gęstość materiału w próbkach suszonych konwekcyjnie początkowo wzrosła, a następnie malała (Rys. 2). Wynika to z charakteru pierwszego i drugiego okresu suszenia. Drugi okres susze- 17

18 Krzysztof Dziedzic, Bogusława Łapczyńska-Kordon, Wojciech Szymacha nia zaczyna się od krytycznej zawartości wody, której wartość w tym przypadku to około 3,5 kg/kg s.s (Rys. 2). Wraz ze zmniejszaniem się zawartości wody suszony materiał kurczy się. To zjawisko nazwano skurczem suszarniczym. Wykres zmian skurczu badanego materiału w funkcji czasu przedstawia rycina 3. Ryc. 3. Zmiany skurczu w zależności od zawartości wody dla próbek blanszowanych i nieblanszowanych. Po analizie wyników badań stwierdzono, że stosowanie obróbki wstępnej powoduje zmniejszenie końcowej wartości skurczu suszarniczego. Korzystając z estymacji nieliniowej za pomocą zależności 6 opisano model empiryczny zmian skurczu od zawartości wody: (6) Gdzie: u zawartość wody w materiale [kg kg s.m -1 ] s skurcz suszarniczy [%] Tabela 3 zawiera wartości stałych A, B i C oraz współczynniki korelacji. Tab. 3. Zestawienie wartości stałych oraz współczynników korelacji dla funkcji opisującej zależność skurczu suszarniczego od zawartości wody. A B C Współczynnik korelacji Pietruszka blanszowana 73, ,2896 0, ,96156 Pietruszka nieblanszowana 85, ,4616-0, ,

19 Analiza zmian wybranych właściwości mechanicznych pietruszki podczas suszenia Wraz z ubytkiem zawartości wody pietruszka kurczy się co prowadzi do zmian geometrycznych. Zmiany te w literaturze opisuje się jako zmiany wskaźnika kształtu. Rycina 4 przedstawia wykresy zmian wskaźnika kształtu w funkcji zawartości wody dla pietruszki blanszowanej i nieblanszowanej. Korzystając z estymacji nieliniowej opisano model empiryczny zmian wskaźnika kształtu w funkcji zawartości wody równaniem 7. (7) Gdzie: u zawartość wody w materiale [kg kg s.m -1 ] R wskaźnik kształtu [-] Wartości stałych występujących w modelu oraz współczynników korelacji przedstawiono w Tabeli 4. Tab. 4. Zestawienie wartości stałych oraz współczynników korelacji dla funkcji opisującej zależność wskaźnika kształtu od zawartości wody. A B C Współczynnik korelacji Pietruszka blanszowana 0, , , ,80683 Pietruszka nieblanszowana 0, , , ,85709 Ryc. 4. Zmiany wskaźnika kształtu w zależności od zawartości wody dla próbek blanszowanych i nieblanszowanych. Wskaźnik kształtu dla próbek blanszowanych waha się w przedziale 0,6 do 0,69 natomiast dla próbek nieblanszowanych w przedziale 0,53 do 0,61. Różnica ta jest najprawdopodobniej spowodowana uszkodzeniem struktury wewnętrznej pietruszki w procesie blanszowania. 19

20 Krzysztof Dziedzic, Bogusława Łapczyńska-Kordon, Wojciech Szymacha Podsumowanie i wnioski Na podstawie przeprowadzonych badań kinematyki suszenia sformułowano następujące wnioski: Gęstość pietruszki podczas suszenia przepływowego wzrosła do krytycznej zawartości wody ( kg m 3-1 ), a następnie malała. Skurcz suszarniczy pietruszki rośnie wraz ze spadkiem zawartości wody. Podczas suszenia, wraz ze spadkiem zawartości wody, malała wartość wskaźnika kształtu do 0,64 dla próbek blanszowanych i 0,59 dla nieblanszowanych. Obróbka wstępna wywarła wpływ na wielkość skurczu suszarniczego i wskaźnika kształtu. Przyjęte modele empiryczne poprawnie opisują zmiany gęstości, skurczu i kształtu w zależności od zawartości wody co potwierdzają współczynniki korelacji (R 2 od 0.80 do 0,97). LITERATURA Byszewski W., Haman J., Gleba maszyna roślina PWN, Warszawa. Lewicki P. P., Sitkiewicz I., Wpływ obróbki wstępnej przed suszeniem konwekcyjnym na właściwości reologiczne suszonej cebuli. Zeszyty Problemowe Postępu Nauk Rolniczych z. 454, cz.2, s. 48 Warszawa. Lis H., Lis T., Wpływ procesu suszenia na gęstość wybranych odmian jabłek. Acta Agrophysica 45; Lisiecki K., Replińska A., Badanie kinetyki suszenia pojedynczych obiektów marchwi w warunkach konwekcji naturalnej. Zeszyty Problemowe Postępu Nauk Rolniczych, z Łapczyńska-Kordon B Zmiany gęstości i struktury wewnętrznej selera podczas suszenia. Inżynieria Rolnicza. Nr 7 (18). s Pabis S., Teoria konwekcyjnego suszenia produktów rolniczych. PWRiL, Warszawa. Piotrowski D., Lenart P., Suszenie jabłek przy stałych i zmiennych parametrach procesu. Właściwości fizyczne suszu. Zeszyty Problemowe Postępu Nauk Rolniczych z.454, cz.2, Warszawa. 20

21 Analiza zmian wybranych właściwości mechanicznych pietruszki podczas suszenia mgr inż. Krzysztof Dziedzic Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Wydział Inżynierii Produkcji i Energetyki Katedra Inżynierii Mechanicznej i Agrofizyki Tel Krzysztof.Dziedzic@ur.krakow.pl 21

22

23 Krzysztof Dziedzic Krzysztof Molenda EPISTEME 18/2013, t. 1 s ISSN PROJEKT I IMPLEMENTACJA INTERNETOWEGO KREATORA KART TECHNOLOGICZNYCH ZAKŁADANIA PLANTACJI WIERZBY ENERGETYCZNEJ PROJECT AND IMPLEMENTATION OF INTERNET CREATOR OF TECHNOLOGICAL CARDS OF ESTABLISHING THE ENERGY WILLOW PLANTATION Abstrakt. W chwili obecnej brak jest ogólnodostępnych programów komputerowych umożliwiających rolnikowi oszacowanie kosztów założenia plantacji wierzby energetycznej. Niniejsza praca wyszła naprzeciw temu zapotrzebowania stworzono aplikację internetową dającą możliwość wspomagania decyzji rolnika w tematycznym zakresie. Głównym założeniem była dostępność i prostota obsługi aplikacji. Stąd wybór padł na środowisko Internetu, gdyż dostarcza ono ujednoliconych i prostych mechanizmów nawigacyjnych oraz nie wymaga od użytkownika instalacji żadnego dodatkowego oprogramowania oprócz dostępnej w każdym systemie operacyjnym przeglądarki internetowej. Opracowany daje możliwości wygenerowania kart technologicznych zakładania plantacji wierzby energetycznej. Aplikacja uwzględnia karty technologiczne zróżnicowane pod względem poziomu kultury rolnej pola, powierzchni uprawy, zabiegów uprawowych oraz sposobu sadzenia. Daje możliwości szacowania nakładów pracy i energii oraz kosztów założenia plantacji. Słowa kluczowe: karta technologiczna, wierzba energetyczna, kreator, system doradczy Summary. Presently there is lack of studies or computer programs open for general enabling agriculturists to estimate the cost of establishing the plantation of the energy willow. Present paper meets this demand halfway by creating the framework of software supporting decisions made by agriculturists in the thematic range. The main assumption of the program creating is its accessibility and user-friendliness. Therefore the internet environment has been chosen for it provides unified and straightforward navigation mechanisms and it do not require from the user an extra software installation except any web browser open to public in all operating systems. The objective of this paper is devising the computer program working in the web browser enabling generating the technological card of establishing the energy willow s plantation diversed with regard to the standard of the agricultural field culture, farming area, pre-cultivation endeavours and the method of planting. Key words: technology card, energy willow, wizard, advisory system 23

24 Wstęp Krzysztof Dziedzic, Krzysztof Molenda Wśród odnawialnych źródeł energii biomasa pochodząca z tzw. upraw energetycznych zajmuje główne pozycje. Wierzba energetyczna, ślazowiec pensylwański czy tez miskant olbrzymi to rośliny znajdujące się w czołówce roślin uprawianych na potrzeby energetyczne. W Polsce najbardziej popularna jest wierzba odmiany Salix viminalis var. gigantea lub jej klony [Faber i in. 2009]. Stosowanie systemów wspomagania decyzji dotyczącej wybranej dziedziny proble mowej pozwala potencjalnemu odbiorcy na podjęcie szybkiej i trafnej decyzji. Systemy te z reguły mają postać instrukcji bądź kreatora tzw. wizarda. Zadaniem komputerowych systemów doradczych tzw. systemów taktycznych [Coulouris i in. 1998] w rol-nictwie jest przekazywanie rolnikom szczegółowych informacji w możliwie jak najprostszej formie i najkrótszym czasie [Bartkowski i in. 2000]. Osiąganie wysokiej jakości produktów obliguje rolników do stosowania nowoczesnych metod zarządzania i korzystania z informacji w ilości daleko większej niż przed kilkoma dekadami. Ułatwić to mogą technologie informatyczne. Jakość decyzji podejmowanych przez plantatora jest pochodną wielu czynników wynika z cech charakteru, wiedzy i umiejętności zarządzającego. Ze względu na dynamikę procesów w nowoczesnych gospodarstwach i ich otoczeniu, wielką rolę odgrywają także źródła informacji. Powinny one zapewniać informacje kompletne, aktualne i dokładne. Warunkiem odbioru informacji jest ich wartość, która zależy przede wszystkim od sposobu jej postrzegania przez plantatora. Można przewidywać, iż wraz z rosnącą złożonością procesów produkcyjnych i zmiennością warunków produkcji w rolnictwie będzie także rosło zapotrzebowanie na informacje pochodzące ze spersonalizo wanych systemów wspomagania decyzji [Jensen i inni 2000]. Wobec tego zwiększy się także akceptacja tych systemów i popyt na nie [Werner i inni 2000]. Celem pracy było zaprojektowanie i stworzenie przejrzystego i dostępnego systemu komputerowego (aplikacji internetowej) pracującego w środowisku Internetu, wspomagającego potencjalnego plantatora poprzez możliwość generowania kart technologicznych zakładania plantacji wierzby energetycznej. 24

25 Projekt i implementacja internetowego kreatora kart technologicznych... Analiza wymagań systemu i model obliczeniowy metodyka Pracę realizowano zgodnie z zaleceniami inżynierii oprogramowania [Sommerville 2003]. Proces wytworzenia aplikacji rozpoczęto od analizy struktury rozpatrywanego systemu doradztwa w zakresie zakładania plantacji roślin energetycznych oraz określenia wymagań oraz potrzeb osób, do których ten system, odwzorowany do postaci komputerowego systemu doradczego, jest kierowany. Analiza pozwoliła na wyznaczenie szczegółowych wymagań funkcjonalnych i niefunkcjonalnych projektowanego systemu: system powinien zawierać elementy wspomagające proces decyzji (np. zdjęcia, wykresy, animacje), wyniki działania systemu powinny być wyświetlane w czytelny, przejrzysty sposób, system powinien mieć funkcjonalność pozwalającą na uruchomienie go w dowolnej przeglądarce internetowej bez konieczności instalowania dodatkowych komponentów, system powinien uruchamiać się na urządzeniach mobilnych wyposażonych w przeglądarkę internetową. Projektowanie tematycznej aplikacji wymagało stworzenia modelu obliczeniowego kosztów oraz nakładów pracy i energii niezbędnych do założenie plantacji. W projekcie wykorzystano model obliczeniowy zgodny z metodyką obliczeń opracowaną w Instytucie Inżynierii Rolniczej i Informatyki Wydziału Inżynierii Produkcji i Energetyki Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie. Metodyka ta składa się z trzech etapów: obliczenia nakładów pracy, obliczenie nakładów energetycznych, obliczenia kosztów eksploatacji maszyn, obliczenia kosztów materiałowych. Przykładowy model obliczeniowy dla wierzby przedstawiono na rycinie 1. 25

26 Krzysztof Dziedzic, Krzysztof Molenda Projekt i implementacja systemu doradczego Kolejnym etapem realizacji systemu po określeniu wymagań oraz opracowaniu podstaw teoretycznych jest szczegółowe określenie jego struktury oraz analiza i wytypo wanie technologii informatycznych spełniających wszystkie założenia [Płodzień i in. 2005]. Strukturę systemu, jego podział i powiązanie między poszczególnymi elementami przedstawiono wykorzystując diagram klas języka UML (Ryc. 2). Zaprojektowane modele były podstawą implementacji kodu aplikacji. Zakodowanie w wybranym środowisku i języku programowania jest najważniejszym etapem tworzenia aplikacji. Kierując się założeniami projektowymi oraz analizując dostępność oraz funkcjonalność wybranych rozwiązań informatycznych wytypowano technologie informatyczne spełniające te kryteria. Fundament całej aplikacji stanowią uniwersalne języki, takie jak: PHP, HTML, JavaScript, CSS oraz SQL. Dzięki zastosowaniu tak powszechnych rozwiązań aplikacja może być uruchomiona na wszystkich popularnych przeglądarkach internetowych bez konieczności instalowania dodatkowych komponentów. Zaprojektowany system doradczy jest systemem pracującym w technologii klient-serwer. Kod programu, napisany w języku PHP, generuje kolejne strony HTML. Rozbicie aplikacji na wiele plików skutkuje koniecznością zrealizowania mechanizmu przekazywania wartości zmiennych między stronami. Wykorzystano standardowy mechanizm sesji zaimple men towany w języku PHP. Kod programu komunikuje się z bazą danych umieszczoną na serwerze za pomocą zapytań języka SQL. Moduł prezentacji, będący głównym elementem interfejsu użytkownika, udostępnia dane zapisane w bazie danych oraz aktualny stan postępu informujący użytkownika o aktualnie wykonywanym kroku. Najważniejszym elementem zaprojektowanego systemu jest moduł generujący karty technologiczne zakładania plantacji roślin energetycznych. Karta taka jest generowana na podstawie wprowadzonych przez użytkownika danych oraz informacji zgromadzonych w bazie danych. Jest ona uzupełniona o informację dotyczące całkowitych 26