Wpływ preferencji smakowych matek na upodobania oraz spożycie mleka i produktów mlecznych przez dzieci badanie pilotażowe
|
|
- Karolina Cieślik
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Bondyra Probl Hig B, Epidemiol Harton A. 0, Wpływ 8(): preferencji 3-30 smakowych matek na upodobania oraz spożycie mleka i produktów mlecznych... 3 Wpływ preferencji smakowych matek na upodobania oraz spożycie mleka i produktów mlecznych przez dzieci badanie pilotażowe Influence of mothers taste preferences on children s taste preferences in consumption of milk and dairy products a pilot study Beata Bondyra, Anna Harton Katedra Dietetyki, Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Wprowadzenie. Rodzice i opiekunowie w znacznym stopniu wpływają na kształtowanie preferencji smakowych dzieci, które dzięki obserwowaniu postaw względem żywności łatwiej akceptują nowe smaki. Istotne jest zatem, aby środowisko rodzinne dostarczało prawidłowych wzorców spożywania żywności, w tym mleka i produktów mlecznych. Cel. Ocena zależności między preferencjami smakowymi matek oraz upodobaniami smakowymi i spożyciem mleka i produktów mlecznych przez ich dzieci. Materiały i metody. Badaną grupę stanowiły kobiety mieszkające w Warszawie oraz ich dzieci w wieku przedszkolnym. Do oceny preferencji smakowych matek wykorzystano autorską ankietę, w przypadku dzieci posłużono się kwestionariuszem wywiadu, autorskim albumem produktów mlecznych oraz obrazkową skalą hedoniczną. Poddane ocenie produkty mleczne podzielono na pięć grup asortymentowych mleko, jogurty, serki homogenizowane, napoje fermentowane, w tym maślanki i kefiry oraz sery. Wyniki. Matki wykazywały większą preferencję produktów mlecznych naturalnych, w porównaniu do produktów mlecznych smakowych. Odmienne wyniki zanotowano w przypadku dzieci, które jako lubiane częściej od naturalnych wskazywały produkty mleczne smakowe. Preferencje matek istotnie wpływały na upodobania ich dzieci w odniesieniu do jogurtów z musem owocowym oraz dodatkiem czekoladowym, a także serków homogenizowanych zwykłych. Wnioski. Istnieje zależność między preferencjami smako wymi matek i upodobaniami ich dzieci do wybranych produktów mlecznych, co mogło wpływać na spożycie tych produktów przez dzieci. Introduction. Parents and care givers have a great influence on shaping the taste preferences of children, who by observing attitudes of others toward food more easily accept new flavors. It is therefore important for the family environment to provide correct food consumption patterns, including milk and dairy products. Aim. The evaluation of the relationship between mothers taste preferences and taste preferences and consumption of milk and dairy products by their children. Material & method. The study group consisted of women living in Warsaw and their pre-school children. The author s questionnaire was used to evaluate taste preferences of the mothers. In the case of children, the questionnaire was used for the interview, the author s album of dairy products and the image of the hedonic scale. The assessed dairy products were divided into assortment groups milk, yogurts, homogenized cheeses, fermented beverages including buttermilk and kefir and cheeses. Results. The mothers showed greater preference for natural dairy products as compared to flavored dairy products. Different results were reported for the children who were more likely to select flavored dairy products. The mothers preferences significantly influenced their children s preferences for yoghurts with fruit mousse and chocolate, as well as homogenized cheese. Conclusion. There is a relationship between the taste preferences of mothers and the preferences of their children for selected dairy products, its could influence the consumption of these products by children. Key words: preschool children, milk, dairy products, tasty preferences Słowa kluczowe: dzieci przedszkolne, mleko, produkty mleczne, preferencje smakowe Probl Hig Epidemiol 0, 8(): Nadesłano:.0.0 Zakwalifikowano do druku:.0.0 Adres do korespondencji / Address for correspondence mgr Beata Bondyra Katedra Dietetyki, Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego ul. Nowoursynowska c, 0-8 Warszawa tel , beata_bondyra@sggw.pl Wprowadzenie Wiek przedszkolny jest okresem charakteryzującym się intensywnym rozwojem fizycznym i umysłowym dziecka, co jest związane ze zwiększeniem masy ciała i wysokości, wydłużeniem kończyn, wzrostem kośćca i mięśni, a także zwiększeniem ilości komórek nerwowych oraz ich zdolności do pracy. Usprawnieniu ulega praca narządów wewnętrznych oraz układu nerwowego. Istotne znaczenie w tym okresie ma prawidłowo zbilansowana dieta, która zapewni optymalną podaż energii i składników odżywczych. Właściwy sposób odżywiania, w tym prawidłowe na-
2 3 Probl Hig Epidemiol 0, 8(): 3-30 wyki żywieniowe, są ważnym elementem w prewencji chorób dietozależnych. Warto jednak zauważyć, iż sposób odżywiania jest często zależny od preferencji smakowych. Dlatego istotne jest zadbanie o rozwój właściwych nawyków i wczesne wykluczanie błędów w żywieniu [, ]. W prawidłowo zbilansowanej diecie dziecka nie powinno zabraknąć mleka i produktów mlecznych, które są podstawowym źródłem wapnia oraz pełnowartościowego białka i witamin z grupy B. Zbyt niskie spożycie mleka i produktów mlecznych może powodować niekorzystne konsekwencje zdrowotne, zarówno w wieku dziecięcym, jak i w dorosłości [3, ]. Kluczową rolę w kształtowaniu preferencji smakowych odgrywa środowisko rodzinne, które przekazuje wzorce postępowania i zachowania oraz wpływa na formowanie upodobań żywieniowych kontynuowanych w dorosłym życiu [-]. Wspólne spożywanie posiłków, przyjazna atmosfera oraz obserwowanie postaw członków rodziny względem żywności pomagają dzieciom w poznawaniu nowych produktów i smaków, a przez to w łatwiejszym ich akceptowaniu [, 8]. Cel Ocena zależności między preferencjami smakowymi matek oraz upodobaniami smakowymi i spożyciem mleka i produktów mlecznych przez ich dzieci. Materiały i metody Badaną grupę stanowiło 8 matek oraz ich dzieci ( chłopców i 3 dziewcząt) z najstarszej grupy wiekowej w przedszkolu (- lat). Badanie przeprowadzono w okresie od lutego do kwietnia 0 r. w losowo wybranych przedszkolach publicznych na terenie dzielnicy Mokotów miasta Warszawy. Dyrektorzy wyrazili zgodę na wykonanie badania na terenie placówek, zaś matki na udział w nim. Preferencje smakowe matek i dzieci badano w oparciu o 8 produktów mlecznych przedstawionych w postaci autorskiego albumu zdjęć. Matki samodzielnie wypełniały ankietę, w której określały swoje upodobania smakowe w stosunku do produktów znanych i spożywanych. W przypadku dzieci upodobania smakowe oceniano podczas indywidualnych wywiadów. Wykorzystano obrazkową skalę hedoniczną (ryc. ) zawierającą trzy buźki wyrażające różny stopień lubienia. Wskazania Ryc.. Obrazkowa skala hedoniczna Fig.. Picture hedonic scale badanych matek i dzieci przyporządkowano do jednej z kategorii: lubię (), ani lubię, ani nie lubię (), nie lubię (3) oraz dodatkowo nie jadłem. Dzieci ponadto pytano z czym łączą produkty mleczne w ramach jednego posiłku. Produkty mleczne, w tym spożycie i preferencje, były analizowane w podziale na pięć grup asortymentowych: mleka, jogurty, serki homogenizowane, napoje fermentowane (w tym maślanki i kefiry) oraz sery. Dodatkowo w badaniu zebrano dane socjodemograficzne dotyczące matek (wiek, wykształcenie, sytuacja materialna), które posłużyły do dalszych analiz. W toku przeprowadzonych analiz wykazano, że ww. dane nie różnicowały preferencji smakowych matek i dzieci, dlatego nie zostały one zaprezentowane w niniejszej pracy. Do analizy statystycznej danych wykorzystano program Statistica w wersji 3 z zastosowaniem testu Chi-kwadrat oraz testu t dla prób niezależnych. Przyjęty poziom istotności statystycznej wynosił p=0,0. Wyniki W grupie badanych matek większy procent osób wskazał jako lubiane produkty mleczne naturalne (3-0% wskazań) w porównaniu do smakowych ( 3%). W przypadku serów więcej kobiet preferowało smak tych, które nie zawierają dodatków w postaci substancji emulgujących, topników i substancji smakowo-zapachowych, tj. twaróg, serek twarogowy (do smarowania pieczywa), serek wiejski ziarnisty, ser żółty czy sery pleśniowe (0-% vs. 3-0%) (tab. I). Większość dzieci wykazała preferencje do produktów mlecznych o słodkim smaku, w porównaniu do naturalnych. Spośród serów najwięcej dzieci lubiło ser żółty. Ponad połowa dzieci nigdy nie jadła jogurtu naturalnego, jogurtu naturalnego z dodatkiem owoców, napojów fermentowanych (w tym maślanek i kefirów), serka wiejskiego ziarnistego czy serów pleśniowych (tab. II). Wskazania dzieci dotyczące asortymentu innych produktów, które spożywano wraz z produktami mlecznymi w jednym posiłku przedstawiały się następująco: pieczywo, w tym chleb i bułki (8%), płatki słodkie (8%), kakao (%), płatki kukurydziane (3%), dżem (%), cukier/miód (%), owoce (%), płatki owsiane (%), wędlina (%), warzywa (%) i pieczywo cukiernicze (%). Stwierdzono istnienie zależności między preferencjami smakowymi matek a upodobaniami smakowymi ich dzieci w odniesieniu do wybranych produktów mlecznych (p<0,0). Istotne zależności zamieszczono w tabeli III. Wykazano, że dzieci, których matki wskazywały na lubienie jogurtów z musem owocowym i dodatkiem czekoladowym oraz serków homogenizowanych zwykłych, również wykazywały wobec nich upodobanie.
3 Bondyra B, Harton A. Wpływ preferencji smakowych matek na upodobania oraz spożycie mleka i produktów mlecznych... 3 Tabela I. Preferencje smakowe matek w odniesieniu do wybranych produktów mlecznych (%) Table I. Mothers taste preferences for milk and dairy products (%) mleko /milk Grupa /Group jogurt /yoghurt serek homogenizowany /homogenized cottage cheese napoje fermentowane /fermented milk drinks sery /cheesees zwykłe /plain Produkty mleczne /Dairy products naturalny /natural naturalny z owocami (samodzielnie przyrządzony) /natural with fruit (self-prepared) owocowy /fruit-flavored z musem owocowym /with fruit mousse z dodatkiem czekoladowym /with chocolate zwykły /plain smakowy /flavored naturalne /natural twarogowe zwykłe /curd cheese twarogowy typu fromage /cream cheese wiejskie ziarniste /cottage cheese podpuszczkowe /hard cheese topione w plastrach /sliced processed cheese topione (do smarowania) /spread processed cheese pleśniowe /blue cheese lubi /likes it Stopień akceptacji (%) /Level of acceptance (%) ani lubi, ani nie lubi /neither likes nor dislikes it nie lubi /does not like it nie spożywa /never eats it p <0,00 0,00 Tabela II. Preferencje smakowe dzieci w wieku przedszkolnym w odniesieniu do wybranych produktów mlecznych (%) Table II. Preschool children s taste preferences for milk and dairy products (%) mleko /milk Grupa /Group jogurt /yoghurt serek homogenizowany /homogenized cottage cheese napoje fermentowane /fermented milk drinks zwykłe /plain Produkty mleczne /Dairy products naturalny /natural naturalny z owocami (samodzielnie przyrządzony) /natural with fruit (self- prepared) owocowy /fruit-flavored z musem owocowym /with fruit mousse z dodatkiem czekoladowym /with chocolate zwykły /plain smakowy /flavored naturalne /natural sery /cheeses twarogowe zwykłe /curd cheese twarogowy typu fromage /cream cheese wiejskie ziarniste /cottage cheese podpuszczkowe /hard cheese topione w plastrach /sliced processed cheese topione (do smarowania) /spread processed cheese pleśniowe /blue cheese *NS nieistotne statystycznie (p>0,0) /not statistically significant (p>0.0) lubi /likes it Stopień akceptacji (%) /Level of acceptance (%) ani lubi, ani nie lubi /neither likes nor dislikes it nie lubi /does not like it 3 nie spożywa /never eats it p NS* NS Dyskusja Znajomość i spożycie różnych produktów spożywczych wpływa na kształtowanie preferencji smakowych u dzieci, które rozpoczyna się już w okresie prenatalnym i trwa przez kolejne lata. Doświadczenie z różnymi smakami żywności w okresie dzieciństwa wpływa na kształtowanie nawyków żywieniowych powielanych w dorosłości. Ważną rolę w tym procesie odgrywa środowisko rodzinne, którego zadaniem jest przekazanie prawidłowych wzorców i postaw [, ]. Wykazane w badaniu własnym preferencje matek potwierdzają badania Mennelli i wsp., w którym stwierdzono, że dorośli wybierali produkty z mniejszym udziałem sacharozy, w porównaniu do dzieci i młodzieży [0]. Obserwacje innych autorów dowodzą, że słodkie przetwory mleczne są chętnie spożywane przez dzieci w wieku przedszkolnym [,, ]. Taka struktura spożycia produktów mlecznych obserwowana jest także w późniejszym wieku wśród młodzieży oraz studentów [-]. W badaniu Lasatera i wsp.
4 Probl Hig Epidemiol 0, 8(): 3-30 Tabela III. Preferencje smakowe matek vs. preferencje smakowe dzieci w odniesieniu do wybranych produktów mlecznych (%) Table III. Mothers taste preferences vs. preschool children s taste preferences for selected dairy products (%) Produkty mleczne /Dairy products jogurt z musem owocowym /yoghurt with fruit mousse jogurt z dodatkiem czekoladowym /yoghurt with chocolate serek homogenizowany zwykły / plain homogenized cottage cheese Matka /Mother Dziecko /Child lubi /likes it ani lubi, ani nie lubi /neither likes nor dislikes it nie lubi /does not like it nie spożywa /never eats it lubi /likes it 3 ani lubi, ani nie lubi /neither likes nor dislikes it nie lubi /does not like it 0 nie spożywa /never eats it lubi /likes it 3 ani lubi, ani nie lubi /neither likes nor dislikes it nie lubi /does not like it 3 nie spożywa /never eats it lubi /likes it ani lubi, ani nie lubi /neither likes nor dislikes it nie lubi /does not like it nie spożywa /never eats it p 0,03* 0,033 0,000 wykazano, że na przestrzeni lat spożycie mleka o wysokiej zawartości cukru uległo stopniowemu zwiększeniu wśród dzieci w wieku - lat []. Nadmierne spożycie przez dzieci w wieku przedszkolnym słodkich płatków śniadaniowych, w tym z miodem lub czekoladą oraz słodyczy przedstawiły również Sadowska i Krzymuska []. Niepokojące wydają się wyniki badania przeprowadzonego przez Chalcarza i wsp. [], w którym stwierdzono, że ok. % dzieci --letnich spożywa słodycze minimum raz dziennie, co zwiększa ryzyko wystąpienia otyłości, próchnicy, cukrzycy i innych chorób zależnych od diety. Większy odsetek dzieci, w porównaniu do matek, wskazał na lubienie mleka. Może to być rezultatem upodobania do smaków z okresu niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa, kiedy mleko stanowiło podstawowy napój w diecie dziecka. Z kolei większa preferencja dzieci do mleka zwykłego, w porównaniu do smakowego, może wynikać z faktu, iż duży odsetek dzieci nie spożywał wcale mleka smakowego, więc nie zna jego smaku. Preferencje matek w odniesieniu do serów mają odzwierciedlenie w częstości kupowania produktów z danej grupy asortymentowej. Na podstawie raportu Krajowego Związku Spółdzielni Mleczarskich z 00 r. [] można stwierdzić, że konsumenci najczęściej wybierają sery podpuszczkowe, w dalszej kolejności twaróg i serki twarogowe do smarowania pieczywa, sery topione i wiejskie ziarniste, a także pleśniowe. Odmiennych obserwacji, niż przedstawione w niniejszej pracy, dokonały Sadowska i Krzymuska, które dowiodły, że sery podpuszczkowe należały do produktów najmniej preferowanych przez dzieci w wieku przedszkolnym []. Z raportu CBOS z 00 r. [8] wynika, że ser żółty jest spożywany na śniadanie przez blisko 0% dzieci w wieku - lat, co wskazuje na lubienie tego produktu. Odpowiedni udział serów podpuszczkowych w codziennej diecie dzieci jest istotny ze względu na obecny w nich wapń. Dodatkowo zwiększone spożycie serów podpuszczkowych może powodować zmniejszenie zmian próchniczych []. W badaniu własnym wykazano niski odsetek badanych dzieci w wieku przedszkolnym deklarujący spożycie maślanek i kefirów (%), co wykazały w swoim badaniu również Stankiewicz i Lange []. Produkty te okazały się być nielubiane również przez dzieci w wieku 3- lat [3]. Inni autorzy dowodzą występowania zależności między mniejszym spożyciem mleka i pitnych napojów mlecznych, a zwiększonym udziałem w diecie dzieci słodkich napojów i soków [, 0, ]. Taka dysproporcja wpływa na niedostateczną podaż wapnia i nadmierną cukrów prostych, co może być przyczyną rozwoju chorób dietozależnych, zarówno w dzieciństwie, jak i w dorosłości. Spence i wsp. [] dokonali przeglądu dostępnej literatury z lat 00 na temat wpływu spożycia produktów mlecznych na zdrowie przez dzieci i młodzież (- lat). Stwierdzili, że niższy udział produktów mlecznych w diecie wpływał na częstsze występowanie otyłości. Ponadto dzieci unikające spożywania mleka charakteryzowały się niższą wysokością ciała, mniejszą masą mineralizacji kostnej oraz mniejszą gęstością kości. U kobiet spożywających w dzieciństwie i okresie dorastania mniej niż jedną porcję mleka tygodniowo wysycenie kości składnikami mineralnymi było mniejsze, w porównaniu do badanych, które konsumowały więcej niż jedną porcję mleka tygodniowo, co było przyczyną występowania -krotnie większego ryzyka złamań kości [3]. Wpływ zachowań żywieniowych matek na preferencje smakowe i spożycie żywności przez ich dzieci dowiedziono także w badaniach Fishera i wsp. []. Powyżsi autorzy wskazują, że ilość spożywanego przez badane kobiety mleka i słodkich napojów istotnie wpływała na wielkość spożycia tych produktów przez ich córki. Częstsze sięganie przez dzieci po produkty mleczne było efektem systematycznego podawania im przez matki danej żywności. Do podobnych wniosków doszli Reicks i wsp. [], którzy oceniali wpływ zacho-
5 Bondyra B, Harton A. Wpływ preferencji smakowych matek na upodobania oraz spożycie mleka i produktów mlecznych... 3 wań żywieniowych rodziców na spożycie wapnia przez ich dzieci w wieku 0-3 lat. Autorzy zaobserwowali, że podaż tego pierwiastka z żywnością była największa w grupie dzieci, których rodzice deklarowali, że sami często spożywają mleko oraz podają je swoim dzieciom i jednocześnie ograniczają w ich diecie udział napojów owocowych. Silnie rozwinięta preferencja smaku słodkiego u dzieci w wieku przedszkolnym może wynikać z naturalnego upodobania do słodkiej żywności, która jest kojarzona z większą gęstością energetyczną wspierającą aktywny rozwój organizmu. Po drugie, niewłaściwie wykształcone nawyki żywieniowe we wczesnym dzieciństwie skutkują częstym spożywaniem słodkiej żywności i napojów. Tak ukształtowane postawy i preferencje mogą nieść ze sobą niekorzystne dla zdrowia skutki, w postaci niedoborów lub nadmiarów pewnych składników odżywczych i wynikających z tego schorzeń. Dokonane obserwacje wymagają powtórzenia badań w większej grupie badanej. Zwracają także uwagę na zasadność prowadzenia edukacji żywieniowej wśród rodziców, mającej na celu m.in. uświadomienie, że własne preferencje i wybory żywieniowe bezpośrednio oddziałują na zachowania oraz przyszły stan zdrowia ich dzieci. Wnioski. Matki wyrażały większe upodobanie do produktów mlecznych naturalnych w porównaniu do smakowych; dzieci w wieku przedszkolnym wykazywały silniejszą preferencję mlecznych produktów o słodkim smaku w porównaniu do produktów naturalnych.. Istnieje zależność między preferencjami smakowymi matek i upodobaniami ich dzieci w odniesieniu do wybranych produktów mlecznych, co mogło wpływać na spożycie lub brak spożycia tych produktów przez dzieci. 3. Zasadne jest prowadzenie dalszych badań w większej grupie osób, ponieważ pełne wnioskowanie utrudnia mała liczebność próby. Istnieje również potrzeba prowadzenia edukacji żywieniowej zarówno wśród dzieci, jak i matek w zakresie wyboru właściwego asortymentu produktów mlecznych. Źródło finansowania: Praca nie jest finansowana z żadnego źródła. Konflikt interesów: Autorzy deklarują brak konfliktu interesów. Piśmiennictwo / References. Kozioł-Kozakowska A, Piórecka B, Żwirska J i wsp. Ocena sposobu żywienia dzieci w wieku przedszkolnym z regionu Krakowa z uwzględnieniem charakterystyki socjoekonomicznej. Probl Hig Epidemiol 00, 88():.. Sadowska J, Krzymuska A. Ocena uzupełniania przedszkolnej racji pokarmowej przez rodziców u dzieci w wieku przedszkolnym. Bromat Chem Toksykol 00, 3(): Siuba M. Mleko i przetwory mleczne niezbędne w codziennej diecie dzieci. [w:] Jadłospisy dla dzieci w wieku przedszkolnym (śniadania, obiady, podwieczorki) opracowane zgodnie z zasadami prawidłowego żywienia. Charzewska J (red). IŻŻ, Warszawa 0: -.. Rembisz E, Hersztek B. Rozwój fizyczny dziecka w wieku przedszkolnym. CKPiDN Zesz Naucz 00, : -.. Płóciennik E. Rozwijanie zdolności dziecka w wieku przedszkolnym. [w:] Poznać Zrozumieć Doświadczyć. Teoretyczne podstawy praktycznego kształcenia nauczycieli wczesnej edukacji. Bonar J, Buła A (red). Impuls, Kraków 0: -0.. Kolarzyk E, Janik A, Kwiatkowski J. Zwyczaje żywieniowe dzieci w wieku przedszkolnym. Probl Hig Epidemiol 008, 8(): -3.. Huybrechts I, Matthys C, Vereecken C, et al. Food intakes by preschool children in Flanders compared with Dietary Guidelines. Int J Environ Res Public Health 008, (): Anzman SL, Rollins BY, Birch LL. Parental influence on children s early eating environments and obesity risk: implications for prevention. Int J Obes (Lond) 00, 3(): -.. Gacek M. Sposób żywienia dzieci przedszkolnych ze środowiska wielkomiejskiego. Rocz PZH 0, 3(): Mennella JA, Lukasewycz LD, Griffith JW, et al. Evaluation of the Monell forced-choice, paired-comparison tracking procedure for determining sweet taste preferences across the lifespan. Chem Senses 0, 3(): Stankiewicz J, Lange M. Mleczne napoje fermentowane w żywieniu dzieci w wieku przedszkolnym. Bromat Chem Toksykol 0, (): -.. Jeżewska-Zychowicz M. Wpływ preferencji na konsumpcję mleka i przetworów mlecznych wśród młodzieży w wieku 3- lat. Acta Sci Pol 00, 3(): Topolska K, Cieślik E, Bodzioch A, Grzych-Tuleja E. Preferencje młodzieży gimnazjalnej z terenu województwa małopolskiego w zakresie spożycia mleka i produktów mlecznych. Żywn Nauk Technol Jakość 00, (): -8.. Kudełka W, Marzec M. Preferencje studentów dotyczące spożycia mlecznych napojów fermentowanych. Żywn Nauk Technol Jakość 00, 3(0): 3-.. Lasater G, Piernas C, Popkin B. Beverage patterns and trends among school-aged children in the US, Nutr J 0, 0: 03.. Chalcarz W, Merkiel S, Hodyr Z. Food behaviour in preschool children from Pabianice. Borgis New Medicine 00, : -.. Krajowy Związek Spółdzielni Mleczarskich. Analiza zwyczajów postępowania konsumentów na rynku mleka i przetworów mlecznych, mleczarstwopolskie.pl/uploads/00/kzsm%0raport%0 prezentacjaii.ppt (.0.0).
6 30 Probl Hig Epidemiol 0, 8(): CBOS. Zwyczaje żywieniowe Polaków. Wyniki badania sondażowego. Warszawa piliki_do_pobrania/raport_cbos.doc (0.0.0).. Głąbska D, Sińska B, Remiszewski A. Analiza zależności między spożyciem mleka i produktów mlecznych a zmianami próchnicowymi u dzieci i młodzieży. Rocz PZH 00, 8(): Keller KL, Kirzner J, Pietrobelli A, et al. Increased sweetened beverage intake is associated with reduced milk and calcium intake in 3- y. old children at multi-item laboratory lunches. J Am Diet Assoc 00, 0(3): -0.. Fisher JO, Mitchell DC, Smiciklas-Wright H, et al. Meeting calcium recommendations during middle childhood reflects mother-daughter beverage choices and predicts bone mineral status. Am J Clin Nutr 00, (): Spence LA, Cifelli CJ, Miller GD. The role of dairy products in healthy weight and body composition in children and adolescents. Curr Nutr Food Sci 0, (): Kalkwarf HJ, Khoury JC, Lanphear BP. Milk intake during childhood and adolescence, adult bone density, and osteoporotic fractures in US women. Am J Clin Nutr 003, (): -.. Reicks M, Degeneffe D, Ghosh K, et al. Parent calcium-richfood practices/perceptions are associated with calcium intake among parents and their early adolescent children. Public Health Nutr 0, ():
PRODUKTY MLECZNE JAKO ŹRÓDŁO JODU W DIECIE DZIECI PRZEDSZKOLNYCH Z POZNANIA
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 252 256 Katarzyna Waszkowiak, Krystyna Szymandera-Buszka PRODUKTY MLECZNE JAKO ŹRÓDŁO JODU W DIECIE DZIECI PRZEDSZKOLNYCH Z POZNANIA Katedra Technologii Żywienia
Bardziej szczegółowoCZĘSTOTLIWOŚĆ SPOŻYCIA WYBRANYCH NAPOJÓW MLECZNYCH
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 688 692 Krystyna Szymandera-Buszka, Danuta Górecka CZĘSTOTLIWOŚĆ SPOŻYCIA WYBRANYCH NAPOJÓW MLECZNYCH Katedra Technologii Żywienia Człowieka Uniwersytetu Przyrodniczego
Bardziej szczegółowoŚniadania mleczne i bezmleczne. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej
Śniadania mleczne i bezmleczne dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej Mleko i przetwory mleczne Mleko i przetwory mleczne stanowią ważną grupę żywności, która jest najlepszym źródłem
Bardziej szczegółowoZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA W OKRESIE
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA W OKRESIE SZKOLNYM Opracowała: Iwona Konowalska Prawidłowe żywienie powinno stanowić bardzo istotny element promocji zdrowia. Tworząc szkolne programy prozdrowotne należy koncentrować
Bardziej szczegółowoRola poszczególnych składników pokarmowych
Zdrowy styl życia Rola poszczególnych składników pokarmowych 1. Białka Pełnią w organizmie funkcję budulcową. Są składnikiem wszystkich tkanek oraz kości. 2. Tłuszcze Pełnią w organizmie funkcję energetyczną.
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Faculty
Bardziej szczegółowoPRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW
PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW Młody organizm, aby mógł prawidłowo się rozwijać potrzebuje wielu różnorodnych składników odżywczych, które powinny być nieodłączną częścią diety każdego dojrzewającego
Bardziej szczegółowoCzęstotliwość spożycia mleka i produktów mlecznych przez młodzież w wieku lat
240 Probl Hig Epidemiol 2015, 96(1): 240-244 Częstotliwość spożycia mleka i produktów mlecznych przez młodzież w wieku 16-18 lat Frequency of consumption of milk and milk products by young people aged
Bardziej szczegółowoSklepik wzorowy smaczny i zdrowy
Sklepik wzorowy smaczny i zdrowy To NASZ Zielony sklepik w Zespole Szkół im. Jana Pawła II w Zielonkach! ZIELONKI = Zielony Sklepik = zdrowe i smaczne jedzenie Mamy coś do powiedzenia o piramidzie zdrowego
Bardziej szczegółowoZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka
ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka TALERZ CZY PIRAMIDA? Przedstawione w modelach zdrowego żywienia zalecenia żywieniowe to sugestie ogólne,
Bardziej szczegółowoZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY. 26.10.2015r.
ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY 26.10.2015r. ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY Żywienie, szczególnie zbiorowe, nie powinno być realizowane w sposób doraźny. Jest to istotny problem
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka, dr inż. Anna Sobczak-Czynsz Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka (ZBiJŻ) Ćwiczenie nr
Bardziej szczegółowoMLEKO I PRZETWORY MLECZNE W DIECIE STUDENTÓW UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO WE WROCŁAWIU
Mleko i przetwory STOWARZYSZENIE mleczne w diecie EKONOMISTÓW studentów Uniwersytetu ROLNICTWA Ekonomicznego I AGROBIZNESU we Wrocławiu Roczniki Naukowe tom XVI zeszyt 1 111 Anna Kowalska Uniwersytet Ekonomiczny
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka, dr inż. Anna Sobczak-Czynsz Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka (MS i TŻiŻCz z uz.)
Bardziej szczegółowoDariusz Włodarek, Anna Sobocińska, Dominika Głąbska
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 3, str. 833 838 Dariusz Włodarek, Anna Sobocińska, Dominika Głąbska Podaż wapnia z produktów mlecznych w diecie kobiet po 60 roku życia Katedra Dietetyki, Wydział Nauk
Bardziej szczegółowoZnaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży. Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka
Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka JAK PRAWIDŁOWO SIĘ ODŻYWIAĆ? Zalecenia żywieniowe 6 + 1 U według S. Bergera Urozmaicenie
Bardziej szczegółowoMałgorzata Jasińska LUBELSKI ROCZNIK PEDAGOGICZNY T. XXXII 2013
LUBELSKI ROCZNIK PEDAGOGICZNY T. XXXII 2013 Nawyki żywieniowe młodzieży gimnazjalnej ze środowiska miejskiego i wiejskiego Abstrakt: Racjonalne żywienie to jeden z ważniejszych czynników warunkujących
Bardziej szczegółowoJuliusz Przysławski, Anna Główka, Izabela Bolesławska, Anna Kaźmierczak, Małgorzata Dzięcioł
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 3, str. 1024 1029 Juliusz Przysławski, Anna Główka, Izabela Bolesławska, Anna Kaźmierczak, Małgorzata Dzięcioł Preferencje i czynniki wyboru w zakresie spożycia mleka
Bardziej szczegółowoInterwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie
Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie H. Dyląg, 1 H. Weker 1, M. Barańska 2 1 Zakład Żywienia 2 Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej karmienie na żądanie 7-5 posiłków 3 posiłki
Bardziej szczegółowoDZIECI WIEJSKICH THE FREQUENCY OF THE CONSUMPTION OF THE FIRST AND THE SECOND BREAKFAST AMONG RURAL CHILDREN
ROCZN. PZH, 2003, 54, NR 2, 213 220 EDYTA SULIGA CZĘSTOŚĆ SPOŻYCIA PIERWSZYCH I DRUGICH ŚNIADAŃ WŚRÓD DZIECI WIEJSKICH THE FREQUENCY OF THE CONSUMPTION OF THE FIRST AND THE SECOND BREAKFAST AMONG RURAL
Bardziej szczegółowoOCENA SPOSOBU ŻYWIENIA KOBIET O ZRÓŻNICOWANYM STOPNIU ODŻYWIENIA
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 718 722 Ewa Stefańska, Lucyna Ostrowska, Danuta Czapska, Jan Karczewski OCENA SPOSOBU ŻYWIENIA KOBIET O ZRÓŻNICOWANYM STOPNIU ODŻYWIENIA Zakład Higieny i Epidemiologii
Bardziej szczegółowoNajbardziej rozpowszechnione błędy żywieniowe: nieregularność spożywania posiłków; niespożywanie pierwszego śniadania przed wyjściem do szkoły oraz drugiego w szkole; nieprawidłową częstość konsumpcji
Bardziej szczegółowoŻyjmy zdrowo kolorowo
Żyjmy zdrowo kolorowo Publiczna Szkoła Podstawowa u Ujeździe już od lat promuje zdrowy tryb życia pod hasłem Żyjmy zdrowo kolorowo. Podejmowane w ramach tego przedsięwzięcia działania mają na celu wypracowanie
Bardziej szczegółowoW jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?
W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć edukacja zdrowotna - gimnazjum
Scenariusz zajęć edukacja zdrowotna - gimnazjum Autor: mgr Beata Draczko Temat lekcji: Wiem, co jem. Zasady racjonalnego odżywiania się człowieka. Cel ogólny: - zapoznanie uczniów z zasadami racjonalnego
Bardziej szczegółowoZalecenia dotyczące żywienia dzieci w przedszkolach
Zalecenia dotyczące żywienia dzieci w przedszkolach NORMY ŻYWIENIA DLA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM I SZKOLNYM W POLSCE OPRACOWANO W INSTYTUCIE ŻYWNOŚCI I ŻYWIENIA I ZATWIERDZONE ZOSTAŁY PRZEZ INSTYTUT
Bardziej szczegółowoWPŁYW PREFERENCJI NA KONSUMPCJĘ MLEKA I PRZETWORÓW MLECZNYCH WŚRÓD MŁODZIEŻY W WIEKU 13-15 LAT
SCIENTIARUM POLONORUMACTA Technologia Alimentaria 3(2) 2004, 171-182 WPŁYW PREFERENCJI NA KONSUMPCJĘ MLEKA I PRZETWORÓW MLECZNYCH WŚRÓD MŁODZIEŻY W WIEKU 13-15 LAT Marzena Jeżewska-Zychowicz Szkoła Główna
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 97 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 97 SECTIO D 2004 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Faculty
Bardziej szczegółowoZACHOWANIA ŻYWIENIOWE I PREFERENCJE DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM
Joanna Newerli-Guz, Katarzyna Kulwikowska Akademia Morska w Gdyni ZACHOWANIA ŻYWIENIOWE I PREFERENCJE DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM Dzieci w wieku przedszkolnym kształtują nawyki żywieniowe, na które rodzice/opiekunowie
Bardziej szczegółowoZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE - definicja Prawidłowe odżywianie to nie tylko dostarczenie organizmowi energii, ale także
Bardziej szczegółowoRola śniadania w żywieniu i zachowaniu zdrowia
Rola śniadania w żywieniu i zachowaniu zdrowia Śniadanie to pierwszy posiłek w ciągu dnia oznacza spożywanie żywności o konsystencji stałej, w ilości większej niż śladowa, w godzinach porannych. W większości
Bardziej szczegółowoO żywieniu dzieci w żłobkach. dr n.med. Elżbieta Trafalska Zakład Higieny Żywienia i Epidemiologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi
O żywieniu dzieci w żłobkach dr n.med. Elżbieta Trafalska Zakład Higieny Żywienia i Epidemiologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi Rozwój Żywienie Współpraca między Miejskim Zespołem Żłobków w Łodzi a jednostką
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowo8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum
8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum Temat: Wybory żywieniowe produkty zalecane i niezalecane w żywieniu. Cel: Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych. Zdobyte
Bardziej szczegółowoMLECZNE NAPOJE FERMENTOWANE W ŻYWIENIU DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 2, str. 191 195 Jadwiga Stankiewicz, Monika Lange MLECZNE NAPOJE FERMENTOWANE W ŻYWIENIU DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM Katedra Towaroznawstwa i Zarządzania Jakością Akademii
Bardziej szczegółowoPREFERENCJE MŁODZIEŻY GIMNAZJALNEJ Z TERENU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO W ZAKRESIE SPOŻYCIA MLEKA I PRODUKTÓW MLECZNYCH
ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2010, 2 (69), 76 84 KINGA TOPOLSKA, EWA CIEŚLIK, ANGELIKA BODZIOCH, ELŻBIETA GRZYCH-TULEJA PREFERENCJE MŁODZIEŻY GIMNAZJALNEJ Z TERENU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO W ZAKRESIE
Bardziej szczegółowoNAWYKI ŻYWIENIOWE STUDENTÓW W ZAKRESIE CZĘSTOŚCI SPOŻYCIA WYBRANYCH PRODUKTÓW SPOŻYWCZYCH
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIX, 2016, 3, str. 560 564 Ewa Malczyk, Beata Całyniuk, Joanna Synowiec NAWYKI ŻYWIENIOWE STUDENTÓW W ZAKRESIE CZĘSTOŚCI SPOŻYCIA WYBRANYCH PRODUKTÓW SPOŻYWCZYCH Instytut Dietetyki,
Bardziej szczegółowoPrace oryginalne Original papers
INNE PRACE Borgis Zachowania żywieniowe rodziców dzieci przedszkolnych zamieszkałych na terenie Górnego Śląska Prace oryginalne Original papers *Elżbieta Szczepańska 1, Karolina Janion 2, Beata Stanuch
Bardziej szczegółowoNowy asortyment sklepików szkolnych nie taki straszny, czyli dlaczego warto jeść zdrowo?!
Nowy asortyment sklepików szkolnych nie taki straszny, czyli dlaczego warto jeść zdrowo?! Rozporządzenie Z dniem 01.09.2015 roku weszło w życie nowe Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2015
Bardziej szczegółowokształtującym zdrowe nawyki żywieniowe dzieci Wyniki oceny programu
Program Owoce w szkole skutecznym narzędziem kształtującym zdrowe nawyki żywieniowe dzieci Wyniki oceny programu Warszawa, 2012 OCENA SKUTECZNOŚCI PROGRAMU I. Podstawa prawna Przeprowadzanie regularnej
Bardziej szczegółowoSPOŻYCIE PRODUKTÓW MLECZNYCH PRZEZ DZIECI W WIEKU SZKOLNYM
Anna Platta, Anna Suszek-Namroży Akademia Morska w Gdyni SPOŻYCIE PRODUKTÓW MLECZNYCH PRZEZ DZIECI W WIEKU SZKOLNYM Celem przeprowadzonego badania była ocena postaw i preferencji wybranej grupy dzieci
Bardziej szczegółowoOcena zawartości wapnia i żelaza w jadłospisach licealistek zamieszkałych na wsi i w mieście na terenie województwa śląskiego
266 Hygeia Public Health 211, 46(2): 266-272 Ocena zawartości wapnia i żelaza w jadłospisach licealistek zamieszkałych na wsi i w mieście na terenie województwa śląskiego Evaluation of calcium and iron
Bardziej szczegółowoPREFERENCJE I CZĘSTOTLIWOŚĆ SPOŻYCIA PRODUKTÓW MLECZNYCH WŚRÓD MŁODYCH KOBIET
ŻYW NO ŚĆ 3(20), 1999 EWA BABICZ-ZIELIŃSKA PREFERENCJE I CZĘSTOTLIWOŚĆ SPOŻYCIA PRODUKTÓW MLECZNYCH WŚRÓD MŁODYCH KOBIET Streszczenie Badania preferencji i częstotliwości spożycia mleka i jego przetworów
Bardziej szczegółowoZajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: wymienia zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas zajęć żywieniowych
Bardziej szczegółowoOCENA JAKOŚCI DIETY STUDENTÓW W ZALEŻNOŚCI OD ICH PŁCI I WIEDZY ŻYWIENIOWEJ
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIX, 2016, 3, str. 474 478 Grzegorz Galiński, Jolanta Czarnocińska, Katarzyna Zaborowicz OCENA JAKOŚCI DIETY STUDENTÓW W ZALEŻNOŚCI OD ICH PŁCI I WIEDZY ŻYWIENIOWEJ Katedra Higieny
Bardziej szczegółowoZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW
ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW SPIS TREŚCI 1. Zasady zdrowego żywienia 2. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 3. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 4. Zalecenia
Bardziej szczegółowoWYBRANE ZACHOWANIA ZDROWOTNE STUDENTÓW WYŻSZEJ SZKOŁY WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I TURYSTYKI - ZACHOWANIA ŻYWIENIOWE
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIV, 2011, 3, str. 409-414 Robert Szczerbiński 1), Jan Karczewski, Joanna Maksymowicz-Jaroszuk WYBRANE ZACHOWANIA ZDROWOTNE STUDENTÓW WYŻSZEJ SZKOŁY WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I TURYSTYKI
Bardziej szczegółowoOCENA SPOSOBU ŻYWIENIA STUDENTEK SZKOŁY GŁÓWNEJ GOSPODARSTWA WIEJSKIEGO W WARSZAWIE
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 610 614 Anna Harton, Joanna Myszkowska-Ryciak OCENA SPOSOBU ŻYWIENIA STUDENTEK SZKOŁY GŁÓWNEJ GOSPODARSTWA WIEJSKIEGO W WARSZAWIE Katedra Dietetyki Wydziału
Bardziej szczegółowoPrawidłowe żywienie jest jednym z najważniejszych czynników środowiskowych, wpływających na rozwój człowieka i utrzymanie przez niego dobrego stanu
Prawidłowe żywienie jest jednym z najważniejszych czynników środowiskowych, wpływających na rozwój człowieka i utrzymanie przez niego dobrego stanu zdrowia. Polega ono na całkowitym pokryciu zapotrzebowania
Bardziej szczegółowoEDUKACJA DLA RODZICÓW
Materiał opracowała: Jolanta Gęca EDUKACJA DLA RODZICÓW Prawidłowe żywienie dzieci i młodzieży jest szczególnie istotne, ze względu na fazę intensywnego wzrostu i dojrzewania. Dla utrzymania wzrostu i
Bardziej szczegółowoDOŻYWIANIE UCZNIÓW W SZKOŁACH PODSTAWOWYCH I GIMNAZJACH W WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM W LATACH
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 683 687 Jan Karczewski, Robert Szczerbiński 1), Alicja Gabrylewska 2) DOŻYWIANIE UCZNIÓW W SZKOŁACH PODSTAWOWYCH I GIMNAZJACH W WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM W LATACH
Bardziej szczegółowoWarsztaty Żywieniowe. Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej
Warsztaty Żywieniowe Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej Jeśli jesteś aktywny Powinieneś dbać szczególnie o to, co jesz! potrzebujesz więcej energii potrzebujesz więcej witamin i składników mineralnych
Bardziej szczegółowoŻYWIENIE DZIECI W WIEKU 1-3
1 ŻYWIENIE DZIECI W WIEKU 1-3 Uniwersytet Medyczny w Łodzi DIETA DZIECKA POWINNA BYĆ: Urozmaicona pod względem doboru produktów spożywczych, Uregulowana pod względem częstości i pory spożywania posiłków,
Bardziej szczegółowoŚniadanie jeść czy nie jeść? To nie jest trudne pytanie.
Katedra Żywienia Człowieka Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Komitet Nauki o Żywieniu Człowieka Wydział V Nauk Medycznych Polska Akademia Nauk Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych Śniadanie jeść czy nie
Bardziej szczegółowoPowiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna 43-400 Cieszyn ul. Liburnia 2 asystent Teresa Kopiec asystent Halina Dziadek st. asystent Czesława Lis
Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna 43-400 Cieszyn ul. Liburnia 2 asystent Teresa Kopiec asystent Halina Dziadek st. asystent Czesława Lis Żywienie i aktywność fizyczna mają wpływ na rozwój psychofizyczny
Bardziej szczegółowoŻYWIENIE CZŁOWIEKA. Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia.
ŻYWIENIE CZŁOWIEKA Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia. Prawidłowe żywienie należy do najważniejszych czynników środowiskowych,
Bardziej szczegółowoPREFERENCJE I ZACHOWANIA STUDENTÓW NA RYNKU MLEKA I PRODUKTÓW MLECZNYCH PREFERENCES AND BEHAVIOR OF STUDENTS ON THE MILK AND DAIRY PRODUCTS MARKET
STOWARZYSZENIE Preferencje i zachowania EKONOMISTÓW studentów ROLNICTWA na rynku mleka I i AGROBIZNESU produktów mlecznych Roczniki Naukowe tom XVI zeszyt 6 175 Karolina Jąder Uniwersytet Przyrodniczy
Bardziej szczegółowoMAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA
MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA Na czym polega zdrowy styl życia? ZDROWY STYL ŻYCIA Prawidłowe odżywianie Aktywność
Bardziej szczegółowoOcena programu Owoce i warzywa w szkole, czyli jak skutecznie kształtować nawyki żywieniowe dzieci
Ocena programu Owoce i warzywa w szkole, czyli jak skutecznie kształtować nawyki żywieniowe dzieci - Wyniki pięcioletniej oceny programu w latach szkolnych 2011/2012 2015/2016 - Program Owoce i warzywa
Bardziej szczegółowo11. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
11. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Temat: Samodzielna ocena swojego żywienia i aktywności fizycznej. Cele: zapoznanie ucznia z praktycznymi aspektami układania prawidłowo zbilansowanej
Bardziej szczegółowoOCENA UZUPEŁNIANIA PRZEDSZKOLNEJ RACJI POKARMOWEJ PRZEZ RODZICÓW U DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIII, 2010, 2, str. 203 211 Joanna Sadowska, Agnieszka Krzymuska OCENA UZUPEŁNIANIA PRZEDSZKOLNEJ RACJI POKARMOWEJ PRZEZ RODZICÓW U DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM Zakład Fizjologii
Bardziej szczegółowoDZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 28 sierpnia 2015 r. Poz. 1256 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 26 sierpnia 2015 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do
Bardziej szczegółowoZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI
ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny fizycznie - ruch korzystnie wpływa na sprawność i prawidłową sylwetkę.
Bardziej szczegółowoŻywienie w sporcie, czyli po co mojemu dziecku dietetyk?
Żywienie w sporcie, czyli po co mojemu dziecku dietetyk? Podczas intensywnego treningu organizm produkuje energię znacznie szybciej, niż wówczas, gdy aktywność jest mała. W trakcie ćwiczeń serce bije częściej,
Bardziej szczegółowoW WIEKU PRZEDSZKOLNYM
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM 1.Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2.Bądź codziennie aktywny fizycznie ruch korzystnie wpływa na sprawność
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1
Grupy środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagania, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci
Bardziej szczegółowoABC zdrowia dziecka. OPRACOWAŁA : Grażyna Lewińska LOGO
ABC zdrowia dziecka OPRACOWAŁA : Grażyna Lewińska SZKOLNE ABC Rok szkolny to czas kiedy nasze dzieci spędzają w szkole po kilka godzin dziennie. Aby mogły one jak najlepiej przyswajać wiedzę zarówno w
Bardziej szczegółowoProgram Owoce w szkole i jego ocena
Program Owoce w szkole i jego ocena Warszawa, marzec 2012 Od roku szkolnego 2009/2010 Agencja Rynku Rolnego administruje programem Wspólnej Polityki Rolnej Owoce w szkole Obecnie trwa trzeci rok szkolny
Bardziej szczegółowoCukier w diecie ucznia
Warsztaty dla Rodziców i Opiekunów Cukier w diecie ucznia dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej Urzędu m.st. Warszawy Definicja cukru w prezentacji W niniejszej prezentacji cukier
Bardziej szczegółowoZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM
ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM (Instytutu Żywności i Żywienia 2009) 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny
Bardziej szczegółowoZDROWO JEM. Mamo! Tato! - ZDROWO ROSNE!
Mamo! Tato! To od Was zależy, co znajdzie się na moim talerzu, a potem - w brzuszku. Wybierajcie mądrze i nauczcie mnie jeść zdrowe oraz smaczne produkty. Tę naukę musimy zacząć już teraz. Kolorowanka
Bardziej szczegółowoŻywienie w szpiczaku mnogim
Żywienie w szpiczaku mnogim Spotkanie II : dbamy o kości mgr inż. Sławomir Kozłowski szpiczak mnogi leczenie osteoporoza- zaburzenie mineralizacji kości Czynniki środowiskowe dieta (wapń i witamina D)
Bardziej szczegółowoDuŜo wiem, zdrowo jem
DuŜo wiem, zdrowo jem Projekt edukacyjny: Pogadanki do dzieci w przedszkolach, szkołach podstawowych i gimnazjach oraz prezentacje do ich rodziców Cel projektu: Podniesienie świadomości na temat odżywiania
Bardziej szczegółowoOCENA STANU WIEDZY UCZNIÓW SZKÓŁ POLICEALNYCH NA TEMAT DODATKÓW DO ŻYWNOŚCI
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 3, str. 1055 1059 Aneta Kościołek 1, Magdalena Hartman 2, Katarzyna Spiołek 1, Justyna Kania 1, Katarzyna Pawłowska-Góral 1 OCENA STANU WIEDZY UCZNIÓW SZKÓŁ POLICEALNYCH
Bardziej szczegółowoZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE
ZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE PIRAMIDY EGIPSKIE Piramidy to budowle, które przetrwały tysiące lat. Najbardziej trwała była ich podstawa, czyli część zbudowana na ziemi. PIRAMIDA ZDROWEGO
Bardziej szczegółowoANALIZA SPOŻYCIA WYBRANYCH MONO- I DWUCUKRÓW W GRUPIE MŁODYCH KOBIET
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIX, 2016, 3, str. 593 597 Joanna Myszkowska-Ryciak, Anna Harton, Danuta Gajewska ANALIZA SPOŻYCIA WYBRANYCH MONO- I DWUCUKRÓW W GRUPIE MŁODYCH KOBIET Katedra Dietetyki, Wydział
Bardziej szczegółowoSPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku
SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku NASZE KULINARNE TRADYCJE NASZE KULINARNE TRADYCJE Co składa się na nie? Bez jakich produktów i potraw nie wyobrażamy sobie
Bardziej szczegółowo10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie
Bardziej szczegółowoProgram Koła Kulinarnego Palce lizać. Projekt edukacyjny realizowany od II półrocza 2011/2012r.
Program Koła Kulinarnego Palce lizać Projekt edukacyjny realizowany od II półrocza 2011/2012r. 1 Założenia ogólne: Prowadzące: Aneta Ciapcińska i Aleksandra Rubajczyk Miejsce realizacji: Szkoła Podstawowa
Bardziej szczegółowoŻYWIENIOWE INWESTYCJE, CZYLI JAK ŻYWIENIE WPŁYWA NA UCZNIA. mgr Natalia Rykowska, dietetyk, Gdański Ośrodek Promocji Zdrowia
ŻYWIENIOWE INWESTYCJE, CZYLI JAK ŻYWIENIE WPŁYWA NA UCZNIA mgr Natalia Rykowska, dietetyk, Gdański Ośrodek Promocji Zdrowia GDAŃSKI OŚRODEK PROMOCJI ZDROWIA JESTEŚMY DLA WAS! CO TO JEST ZDROWIE? Definicja
Bardziej szczegółowoZasady zdrowego żywienia
Metadane scenariusza Zasady zdrowego żywienia 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń: - zna zasady prawidłowego żywienia, - zna piramidę zdrowego żywienia, - zna zapotrzebowanie energetyczne dla osób w danym
Bardziej szczegółowoProgram edukacyjny Żyj smacznie i zdrowo
Program edukacyjny Żyj smacznie i zdrowo Cel i założenia: Przypomnienie zasad prawidłowego i smacznego odżywiania Niemarnowanie jedzenia Zachęcenie do rodzinnego spożywania posiłków Zmniejszanie ilości
Bardziej szczegółowoOCENA NAWYKÓW ŻYWIENIOWYCH DOTYCZĄCYCH SPOŻYCIA FERMENTOWANYCH NAPOJÓW MLECZNYCH WŚRÓD MIESZKAŃCÓW TERENÓW POGRANICZNYCH POLSKI I CZECH
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIX, 2016, 3, str. 685 689 Zołoteńka-Synowiec Marzena, Malczyk Ewa, Misiarz Marta, Wyka Joanna, Całyniuk Zuzanna, Mełech Magdalena OCENA NAWYKÓW ŻYWIENIOWYCH DOTYCZĄCYCH SPOŻYCIA
Bardziej szczegółowoWybieram zdrowie i zdrowe odżywianie
Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie Doktorze Zdrówko, co to znaczy być zdrowym? Być zdrowym, to nie tylko nie chorować, ale też czuć się dobrze, być radosnym i sprawnym fizycznie. Czy wiesz, co pomaga
Bardziej szczegółowo"Program pilotażowy - Dieta Mamy".
"Program pilotażowy - Dieta Mamy". Dnia 1.10.2019 r Szpital Powiatowy im.t.malińskiego w Śremie podjął współpracę z programem pilotażowym Standard szpitalnego żywienia kobiet w ciąży i w okresie poporodowym-dieta
Bardziej szczegółowoKWESTIONARIUSZ OCENY SPOSOBU ŻYWIENIA
KWESTIONARIUSZ OCENY SPOSOBU ŻYWIENIA Proszę uzupełnić poniższe dane: Data badania... Wiek (lata)... Masa ciała (kg)... Wzrost (cm)... 2. Liczba posiłków w ciągu dnia: 1-2 posiłki 3-4 posiłki 5 i więcej
Bardziej szczegółowoRaport z realizacji program zapobieganie nadwadze i otyłości oraz innym zaburzeniom okresu rozwojowego u dzieci i młodzieży szkolnej w latach
Raport z realizacji program zapobieganie nadwadze i otyłości oraz innym zaburzeniom okresu rozwojowego u dzieci i młodzieży szkolnej w latach 2012-2017 realizowanego wspólnie z Wydziałem Zdrowia Urzędu
Bardziej szczegółowoDIETA ŻŁOBKOWA Komponowanie posiłków zgodnie z obowiązującymi normami
DIETA ŻŁOBKOWA Komponowanie posiłków zgodnie z obowiązującymi normami Dorota Sokół www.przewodnikzywienia.pl dorota@przewodnikzywienia.pl T: 511 764 699 Zmiany w żywieniu żłobkowym Ustawa z dnia 4.02.2011
Bardziej szczegółowoABC żywienia dzieci, czyli dlaczego jedzenie jest najważniejsze?
ABC żywienia dzieci, czyli dlaczego jedzenie jest najważniejsze? Odżywianie jest rozumiane jako przyjmowanie pokarmu w celu zaspokojenia podstawowej potrzeby fizjologicznej każdego żywego organizmu, niezależnie
Bardziej szczegółowoPOSTAWA MŁODYCH KONSUMENTÓW WOBEC PRODUKTÓW MLECZNYCH I PROBIOTYKÓW
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 954 958 Dorota Zaręba, Małgorzata Ziarno, Anna Hauzer POSTAWA MŁODYCH KONSUMENTÓW WOBEC PRODUKTÓW MLECZNYCH I PROBIOTYKÓW Katedra Biotechnologii, Mikrobiologii
Bardziej szczegółowoOCENA ZAWARTOŚCI WYBRANYCH SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W CAŁODZIENNYCH RACJACH POKARMOWYCH STUDENTÓW UCZELNI MEDYCZNEJ W LATACH 2003/2004 I 2008/2009
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 723 727 Danuta Czapska, Lucyna Ostrowska, Ewa Stefańska, Jan Karczewski OCENA ZAWARTOŚCI WYBRANYCH SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W CAŁODZIENNYCH RACJACH POKARMOWYCH
Bardziej szczegółowoDZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 28 sierpnia 2015 r. Poz. 1256 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA1) z dnia 26 sierpnia 2015 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży
Bardziej szczegółowoZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE
ZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE RACJONALNIE = ZDROWO Zdrowa dieta jest jednym z najważniejszych elementów umożliwiających optymalny wzrost, rozwój i zdrowie. Ma przez to wpływ na fizyczną i umysłową
Bardziej szczegółowoKSZTAŁTOWANIE NAWYKÓW ZDROWEGO ODŻYWIANIA I SYSTEMATYCZNE UPRAWIANIE ĆWICZEŃ RUCHOWYCH. Wyrobienie nawyku jedzenia II śniadania
Konstancin-Jeziorna, 5 czerwca 2017 Sprawozdanie z realizacji projektu do KONKURSU NA PROJEKT EDUKACYJNY PROMUJĄCY ZMIANĘ ZACHOWAŃ W ZAKRESIE STYLU ŻYCIA W ŚRODOWISKU LOKALNYM W RAMACH REALIZACJI OGÓLNOPOLSKIEGO
Bardziej szczegółowoWYNIKI ANKIET I TESTÓW KLAUDIA KRZYŻAŃSKA, KL.IIIF GIMNAZJUM NR14 BYTOM
. WYNIKI ANKIET I TESTÓW KLAUDIA KRZYŻAŃSKA, KL.IIIF GIMNAZJUM NR14 BYTOM TESTY TESTY ROZWIĄZAŁO 140 UCZNIÓW 1.Co dostarcza organizmowi najwięcej energii? A)WĘGLOWODANY, TŁUSZCZE I BIAŁKA B)MAGNEZ,POTAS
Bardziej szczegółowoAnna Platta* Anna Suszek-Namroży** Akademia Morska w Gdyni
Studia i Prace WNEiZ US nr 43/3 2016 DOI: 10.18276/sip.2016.43/3-31 Anna Platta* Anna Suszek-Namroży** Akademia Morska w Gdyni Ocena zachowań żywieniowych i realizacji funkcji żywieniowej rodziny przez
Bardziej szczegółowoTalerz zdrowia skuteczne
Talerz zdrowia skuteczne narzędzie zdrowego odżywiania PSSE Chełm Kierownik Sekcji OZiPZ Alicja Bork PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE Gwarancją właściwego rozwoju fizycznego, sprawności umysłu oraz dobrego zdrowia
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 96 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 96 SECTIO D 2004 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Faculty
Bardziej szczegółowoGraj na zdrowie! ale i ciekawe!
Graj na zdrowie! Zastanawiasz się jak zachęcić swoje dziecko do prawidłowej diety i aktywności fizycznej? Poznaj nową aplikację Zdrowice, dzięki której jedzenie warzyw i owoców, picie wody czy aktywność
Bardziej szczegółowoANKIETA ŻYWIENIOWA Proszę o wypełnienie ankiety przed przyjściem do dietetyka oraz przyniesienie wyników badań na spotkanie.
ANKIETA ŻYWIENIOWA Proszę o wypełnienie ankiety przed przyjściem do dietetyka oraz przyniesienie wyników badań na spotkanie. Imię i nazwisko Zdiagnozowane schorzenia lub dolegliwości.. 1. Od jakiego czasu
Bardziej szczegółowo