Wprowadzenie. Długi i skomplikowany łańcuch dostaw

Transkrypt

1

2 Wprowadzenie Długi i skomplikowany łańcuch dostaw Zanim ubranie zawiśnie na wieszaku w naszej szafie, pokonuje podróż, o której wielu z nas tylko marzy. Podróż dokoła świata. Niestety podróż ta często łączy się z cierpieniem, brakiem poszanowania praw człowieka i praw pracowniczych oraz z zanieczyszczeniami i degradacją środowiska. Średnio 1 T-shirt musi pokonać odległość 19 tys. km (niemal 1/2 obwodu Ziemi), by trafić do konsumenta. Rezultat: rozmycie odpowiedzialności

3 Wprowadzenie Produkcja surowego materiału: syntetycznego lub naturalnego; ponad 60% bawełny i materiałów syntetycznych powstaje w Azji. Projekt: zazwyczaj w krajach Globalnej Północy; projekty powstają najczęściej na zlecenie wielkich marek. Obróbka materiału: przędzenie, tkanie, wybielanie, farbowanie. Każda z tych czynności może być wykonywana w innym kraju. Sprzedaż: duże marki stanowią 75% rynku odzieżowego. łańcuch dostaw w przemyśle odzieżowym Transport: ubrania zazwyczaj podróżują drogą morską, pokonując ogromne odległości i emitując znaczne ilości CO2. Cięcie, szycie, wykończenie: szycie jest najbardziej pracochłonnym etapem, przy którym pracuje 100 milionów ludzi na świecie. To o tym etapie mówi nam metka z napisem Made in.

4 Gdzie powstają nasze ubrania?

5 Gdzie powstają nasze ubrania? Światowy handel odzieżą W latach 1974 a 1995 w światowym handlu tekstyliami i odzieżą obowiązywał tzw. Multi-Fibre Agreement. Porozumienie to określało limity sztuk odzieży, które kraje rozwijające się, mogły wyeksportować na rynki krajów rozwiniętych. Porozumienie miało na celu umożliwienie rozwoju z krajów Południa przy jednoczesnej ochronie pracowników sektora odzieżowego z krajów Północy. W latach powyższy system kwotowy został wyeliminowany i droga dla artykułów tekstylnych z krajów Południa na rynki Północy została w pełni otwarta bądź zaczęła podlegać indywidualnym negocjacjom.

6 Gdzie powstają nasze ubrania?

7 Gdzie powstają nasze ubrania?

8 Kto szyje nasze ubrania? Kobiety stanowią ponad 80% osób zatrudnionych w globalnym przemyśle odzieżowym. Większość ubrań, które kupujemy w Polsce jest produkowana w Azji oraz w Europie Wschodniej. Szyją je głównie młode kobiety w wieku od 16 do 25 lat. Płace, które otrzymują są tak skandalicznie niskie (nawet jak na lokalne warunki), że z trudem udaje im się wyżywić siebie i rodziny. Wynagrodzenia nie wystarczają na pokrycie kosztów jedzenia, czynszu czy lekarstw. Pracują po godzin dziennie, 6-7 dni w tygodniu, w warunkach urągających ich godności, a za dodatkowe nadgodziny (do których zwykle są przymuszane przez pracodawców) często nie dostają ani grosza więcej.

9 Kto szyje nasze ubrania? Głodowe wynagrodzenia Przeciętne rzeczywiste zarobki w sektorze tekstylno-odzieżowym, pomimo że zazwyczaj są niewiele wyższe niż ustawowe wynagrodzenie minimalne (płaca minimalna), nie wystarczają na zaspokojone podstawowych potrzeb. Zarówno płaca minimalna, jak i płaca rzeczywista ma niewiele wspólnego z tzw. godną płacą (ang. living wage), która umożliwia pokrycie faktycznych kosztów utrzymania. W wielu krajach płaca minimalna nie ulega zmianie przez lata, podczas gdy koszty życia stale rosną. Przykład: od listopada 2013 pensja minimalna w Bangladeszu wynosi 50. Kwota ta podzielona przez 30 dni daje 1,66 na dzień- minimalnie powyżej krajowej granicy ubóstwa (2$). Pracownice sektora odzieżowego zazwyczaj zarabiają właśnie tyle. Przykład: jak wykazały badania większość pracownic fabryk odzieżowych w Kambodży cierpi na deficyt kaloryczny rzędu 500 kcal dziennie. Żywność, na której zakup ich stać, nie spełnia podstawowych norm odżywczych. W samym tylko 2011 r. odnotowano ponad 2400 przypadków omdleń pracowników na stanowisku pracy.

10 Kto szyje nasze ubrania? Według najnowszych wyliczeń organizacji i związków zawodowych zrzeszonych w Asia Floor Wage Alliance, zysk, jaki generuje sprzedaż markowych ubrań, nawet czterokrotnie przewyższa całkowite koszty ich produkcji w krajach azjatyckich (wraz z transportem do Europy). Do szwaczki lub szwacza, którzy uszyli nasze bluzki, spodnie czy buty trafia ok. 1-2% ceny, jaką za nie płacimy w sklepie.

11 Kto szyje nasze ubrania? Wybrane wymówki marek, aby nie płacić godnych wynagrodzeń: 1. To rządy, nie firmy, muszą ustalić odpowiednie płace minimalne. Odp. Jednak zielonego światła marek rządy ubogich krajów nie decydują się na to ze strachu przed odpływem kapitału. 2. Kraje o niskich dochodach straciłyby swoją przewagę konkurencyjną, gdyby pensje były wyższe. Odp. Pensje pracownic fabryk to zazwyczaj ok. 1% ceny detalicznej. Wyższe pensje to większa wydajność, lepsze morale, nie tylko niskie pensje przyciągają kapitał, ale także możliwość obsługi wielu etapów produkcji. 3. Nie da się zapewniać godziwej płacy, bo nie ma konsensusu co do tego, jak ją obliczać. Odp. Istnieją takie modele, np. Asia Floor Wage. 4. Konsumenci nie chcą płacić więcej za ubrania. Odp. Nawet gdyby to konsumenci wzięli na siebie koszt podniesienia płac, detaliczna cena ubrań wrosłaby o 1-2%. Badania pokazują, że konsumenci gotowi są płacić nawet 10% więcej a ubrania szyte z poszanowaniem praw pracowniczych.

12 Kto szyje nasze ubrania? Brak bezpieczeństwa zatrudnienia i możliwości zrzeszania się Brak umów o pracę, stosowanie krótkoterminowych umów lub praca przez agencje pracy to zjawiska nagminne w branży odzieżowej. Pracownicy zatrudnieni na kontrakty krótkoterminowe często nie kwalifikują się do podstawowych świadczeń i ochrony socjalnej. Zazwyczaj nie mają też prawa do organizowania się w związki zawodowe. Fot. Martin de Wals Oum Chan Sreyneth z Kambodży szyje ubrania dla Zary. Ile zarabiam miesięcznie? Nie wiem. Kierownicy nie wydają nam odcinków wypłat, a kiedy już je dostaniemy, to nic z nich nie rozumiemy. Wiem tylko, że dostaję 4,5 centa za 12 uszytych sztuk. To wszystko. W zeszłym miesiącu nie mieliśmy innego wyjścia niż rozpocząć kolejny 15- dniowy strajk. Trudno strajkować, bo wszyscy pracują tu na umowie krótkoterminowej i można nas łatwo zwolnić. Ale nie mamy wyboru.

13 Kto szyje nasze ubrania? Praca ponad siły Praca w fabrykach odzieżowych nie kończy się wraz z nastaniem zmierzchu. Normą są obowiązkowe (i często nieodpłatne) nadgodziny. Pracownicy nie mają wolnych weekendów, wakacji. Często pracują na akord, czyli otrzymują wynagrodzenie zależne od ilości wyprodukowanych sztuk odzieży. To skłania ich do brania nadgodzin ( gołe pensje są b. niskie). Kanchan Kumari z Indii szyje ubrania dla marki Marks&Spencer. Tak naprawdę nie mam czasu wolnego. Przez 6 dni w tygodniu wstaję o 5 rano, sprzątam, przygotowuję śniadanie, wyprawiam dzieci do szkoły, zmywam, a potem dosłownie pędzę do fabryki (półtorej godziny piechotą). Wieczorem wracam około 19.00, oczywiście pod warunkiem, że nie mam nadgodzin, i znowu zajmuję się domem i dziećmi. Idę spać około północy. Sytuacja jest jeszcze gorsza, kiedy fabryka zleca nam nadgodziny wówczas wracam do domu ok i kładę się o 1.00 w nocy, by wstać 4 godziny później. W każdym tygodniu pracuję przez około godzin. Za nadgodziny otrzymuję pojedynczą stawkę.

14 Kto szyje nasze ubrania? Niebezpieczne warunki pracy Brak przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym niezapewnianie pracownicom i pracownikom odzieży ochronnej, konieczność pracy z toksycznymi substancjami, brak zabezpieczeń przeciwpożarowych, zablokowane wyjścia ewakuacyjne, to niestety pomimo stosunkowo łatwych możliwości poprawy sytuacji wciąż chleb powszedni w fabrykach odzieżowych. Przykład: 24 kwietnia 2013 r. w wyniku zawalenia się budynku Rana Plaza nieopodal Dhaki, stolicy Bangladeszu, doszło do największej tragedii w historii przemysłu odzieżowego. W tym wielopiętrowym budynku zlokalizowanych było 5 fabryk odzieżowych. W katastrofie zginęło 1133 pracowników i pracownic szyjących ubrania znanych marek, w tym również polskiej marki Cropp należącej do firmy LPP. Bangladesz, zaraz po Chinach, jest obecnie drugim na świecie producentem odzieży. W ciągu zaledwie 2 lat doszło tam do 7 pożarów i katastrof budowlanych, w których w sumie życie straciło ponad 1600 osób.

15 Kto szyje nasze ubrania? Jeansy: kochane przez konsumentów zabójcze dla pracowników! Nie ma dziś szafy, w której nie znalazłaby się choć jedna para jeansów ikony nowoczesnego stylu życia oraz praktycznej i nieformalnej elegancji. Piaskowanie jeansów (z ang. sandblasting) to zabieg pozwalający uzyskać efekt znoszenia wytarcia spodni. Piaskowanie daje przyjemny dla oka efekt, ale jest zabójcze dla pracowników. Krzemionka zawarta w piasku rozpylanym na materiał przy pomocy wysoko-ciśnieniowych pistoletów unosi się w powietrzu, które wdychają pracownicy. W fabrykach często brakuje skutecznej wentylacji i ubrań ochronnych. W rezultacie pracownicy zapadają na krzemicę, śmiertelną chorobę płuc, na którą nie wynaleziono jeszcze skutecznego lekarstwa. W 2009 r. w Turcji zabroniono stosowania piaskowania, co przyczyniło się do przeniesienia produkcji piaskowanego jeansu do Chin, Indii, Bangladeszu, Pakistanu oraz do krajów północnej Afryki. Obecnie część marek oficjalnie zakazała stosowania tej metody w swoich łańcucha dostaw. Są to m.in. H&M, Marks&Spencer, Levis, Ralph Lauren.

16 Kto szyje nasze ubrania? Odbieranie praw związkowych W przemyśle odzieżowym tylko niewielki odsetek pracownic i pracowników jest zrzeszony w związkach zawodowych, z których wiele to fikcyjne związki, utworzone przez kierownictwo fabryk, aby zadowolić zachodnich klientów. Przeszkody w tworzeniu lub wstępowaniu do związków stawiane przez zarządy fabryk, często podsycane są przez działania rządów wielu krajów. Firmy wybierają takie kraje jak Chiny czy Wietnam dlatego właśnie, że potrafią one skutecznie przeciwdziałać powstawaniu niezależnych związków zawodowych. Przykład: w lutym 2007 r. Hy Vuthy, przewodniczący związku zawodowego FTUWKC w Kambodży został zastrzelony wracając do domu po nocnej zmianie w fabryce Suntex. Jest trzecim przywódcą związku, który został zabity wciągu ostatnich kilku lat w Kambodży. Przykład: w Bangladeszu niezwykle trudno jest zalegalizować związek zawodowy w fabryce. Z ponad 5 tys. fabryk, tylko 149 posiada zarejestrowane związki zawodowe, z których większość powstała dziesiątki lat temu. Działaczki i działacze związkowi są zastraszani, zwalniani, dostają wilcze bilety.

17 Kto szyje nasze ubrania? Sytuacja związków zawodowych w krajach produkujących odzież na rynki europejskie Chiny: tylko jeden związek zawodowy Ogólnochińska Federacja Związków Zawodowych, brak niezależnych organizacji; zdarza się jednak, że oddolne organizacje zakładowe wykorzystują oficjalne procedery do realizacji swoich celów. Bangladesz: anty- związkowa polityka państwa oraz pracodawców; preferencje dla komitetów pracowniczych, które nie mogą prowadzić negocjacji z pracodawcami, i które są często obsadzane przez samych pracodawców. Indie: kraj, który nie ratyfikował podstawowych konwencji MOP dot. prawa do zrzeszania się i do prowadzenia negocjacji zbiorowych. Wietnam: tylko jeden oficjalny związek Wietnamska Generalna Konfederacja Pracy; ograniczone możliwości prowadzenia negocjacji, związek często obsadzany przez pracodwaców. Dane pochodzą od ITUC

18 Z jakich materiałów? Bawełna wbrew powszechnej opinii toksyczna i zabójcza Wg Światowej Organizacji Zdrowia co roku na całym świecie dochodzi do ok zgonów w wyniku przypadkowego zatrucia pestycydami. W krajach rozwijających się odnotowuje się 25 milionów przypadków ostrego zatrucia pestycydami rocznie, a także skutki uboczne zatrucia, takie jak nowotwory, wady wrodzone, problemy z układem oddechowych i bezpłodność. Bawełnę uprawia się na zaledwie 2,5% ziemi uprawnej świata. Mimo to na jej uprawy przypada 25% światowego zużycia środków owadobójczych (insektycydów) oraz 8 do 10% nawozów sztucznych. Przy produkcji tkanin bawełnianych stosuje się ok różnych środków chemicznych, w tym barwniki z zawartością metali ciężkich, wybielacze na bazie chloru, formaldehyd (by zapobiegać gnieceniu się) oraz parafinę (by ułatwić tkanie).

19 Z jakich materiałów? Dane FAO Ponad 60% światowej produkcji bawełny ma miejsce w krajach azjatyckich, gdzie standardy społeczne i środowiskowe często nie są należycie przestrzegane.

20 Z jakich materiałów? Alternatywa bawełna ekologiczna Mocne strony: Restrykcyjne wymogi w zakresie stosowania pestycydów czy nawozów sztucznych Wymaga stosowania mniejszych ilości wody, ze względu na bogatszą materię organiczną Stosowanie płodozmianu, co skutkuje mniejszym wyjałowieniem ziemi Słabe strony: Mniejsza wydajność, niski poziom mechanizacji produkcji Konieczność znacznych inwestycji finansowych, aby oczyścić glebę (proces trwa 3 lata) Spore zużycie wody z uwagi na tradycyjny system nawadniania Bezpieczeństwo pracowników, brak kontaktu z toksycznymi substancjami

21 Z jakich materiałów? Len Główny naturalny surowiec włókienniczy, który może być w Polsce wyprodukowany, przerobiony i wykorzystany Przyczynia się do rekultywacji gleb skażonych przez przemysł metalurgiczny i motoryzację W zasadzie nie wymaga stosowania pestycydów, herbicydów czy nawozów sztucznych Produkcja lnu wiąże się jednak z zanieczyszczeniem znacznych ilości wody podczas przędzenia włókna lnianego na mokro Bambus Bardzo wydajna roślina, wydłuża się prawie 121 cm w ciągu doby. Ma właściwości antybakteryjne, dzięki czemu nie trzeba stosować pestycydów w uprawie Podczas produkcji stosuje się niebezpiecznie dla środowiska i ludzi chemikalia (dwusiarczek węgla i wodorotlenek sodu). Uprawy bambusa mogą wiązać się z karczowaniem lasów pod uprawę

22 Z jakich materiałów? Poliester: Bazuje na ropie naftowej Powstaje z politereftalanu etylenu (PET) 60% tworzywa PET produkowane jest głównie dla przemysłu tekstylnego (dla porównania tylko 30% używa się do produkcji butelek) Produkcja poliestru pochłania duże ilości energii, co wiąże się z emisją CO % produkcji poliestru ma miejsce w krajach Azjatyckich (głównie w Chinach). Zawartość rakotwórczego pierwiastka antymonu (działanie podobne do związków arsenu, acz łagodniejsze) Alternatywa: rpoliester czyli poliester z recyklingu Zużycie energii zmniejszone o ok. 33%-53% w stosunku do nowego Mniejsza ilość butelek PET zalegających na wysypiskach Ryzyko związane z rpoliestrem: Antymon przyjmuje groźniejszą postać tritlenku diantymonu Konieczność wielokrotnego barwienia Możliwa obecność PCV z zakrętek i etykiet

23 Z jakich materiałów? Wiskoza: pół-syntetyczna tkanina Otrzymywana najczęściej z brzozy, świerku lub sosny. Wymaga stosowania niebezpiecznych substancji takich jak: dwusiarczek węgla i wodorotlenek sodu Ryzyko zdrowotne osób zatrudnionych przy produkcji Tencel/Lyocell: bardziej zielona alternatywa dla wiskozy Produkcja z celulozy drzewnej Nie wymaga stosowania żrących substancji Ulega biodegradacji po około 6 tygodniach / może być poddany kompostowaniu Ograniczone zużycie wody Słabo absorbuje barwniki, konieczność wielokrotnego barwienia

24 Z jakich materiałów? Toksyczne ubrania Detox: kampania Greenpeace skierowana do dużych marek (w tym Zary) mająca na wprowadzenie skutecznego systemu oczyszczania ścieków u dostawców firm oraz eliminację toksycznych substancji z produkcji oraz gotowych wyrobów. Badania przeprowadzone przez Greenpeace wykazały liczną obecność m.in. substancji rakotwórczych oraz tych, mających wpływ na funkcjonowanie układu hormonalnego w rzekach do których odprowadzane są ścieki z zakładów produkujących odzież oraz w samych gotowych produktach*. Do wyeliminowanie szkodliwych substancji z łańcuchów dostaw zobowiązało się ponad 20 mare, min. Adidas, Nike, Zara, H&M, C&A, Mango, Benetton, Levis. *Stężenie substancji w odzieży nie jest groźne dla zdrowia, ale może takie być po uwolnieniu ich do środowiska.

25 Rozwiązania Bezpieczeństwo w fabrykach Porozumienie dotyczące ochrony przeciwpożarowej oraz bezpieczeństwa budynków w Bangladeszu - prawnie wiążący dokument podpisany przez ponad 100 marek odzieżowych, w tym polską firmę LPP, która zlecała produkcję w Rana Plaza. Obejmuje ono m.in. zobowiązania do niezależnych inspekcji bezpieczeństwa, konieczność przeprowadzania napraw i remontów w fabrykach odzieżowych oraz nakazuje zrywanie kontraktów z zakładami, które nie chcą przestrzegać niezbędnych procedur bezpieczeństwa. Sygnatariusze muszą także zapewnić finansowanie tego programu. Do porozumienia przystąpiły znane marki odzieżowe m.in. H&M, Zara, C&A, Marks&Spencer. Wiele krajów stosuje pozytywne rozwiązania np. zakaz lokalizowania fabryk w budynkach wielopiętrowych. W przypadku pożaru takie budynki stają się śmiertelnymi pułapkami. Zakaz stawiania wielopiętrowych fabryk obowiązuje w kilku krajach Azji Południowo- Wschodniej, m.in. w Indonezji.

26 Rozwiązania Bezpieczeństwo w fabrykach Wielostronny komitet dotyczący odszkodowań za wypadki przy pracy - taki komitet pracuje obecnie nad nad kwestią odszkodowań w odniesieniu do ofiar z Rana Plaza oraz w stosunku do ofiar pożaru fabryki Tazreen Fashions z listopada Wśród stron są: przedstawiciele firm odzieżowych, bangladeskiego rządu, BGMEA (Bangladesh Garment Manufacturers and Exporters Association), lokalnych i globalnych związków zawodowych oraz organizacji pozarządowych. Firmy, które zobowiązały się do wypłaty odszkodowań: Primark i Loblaw W rozmowach uczestniczą też: Benetton i El Corte Ingles. Gotowość do rozmów zasygnalizowała m.in. firma Inditex (Zara, Bershka, Stradivarius) Przy stole zabrakło m.in.: Auchan (Francja), Camaieu (Francja), Carrefour (Francja), LPP (Polska), Mango (Hiszpania), Walmart (USA), C&A (Niemcy/Belgia).

27 Rozwiązania Zbyt niskie wynagrodzenia - potrzebne są systemowe rozwiązania W październiku 2013 r. ruszyła 3-letnia kampania na rzecz Godnej Płacy w przemyśle odzieżowym. Podpisy zbierane są w 17 krajach Europy przez krajowe komórki Clean Clothes Campaign. Petycja zostanie przekazana markom odzieżowym, rządom krajów producenckich, europarlamentarzyst(k)om. Czym jest Godna Płaca? Jak ją wyliczyć? Odpowiedzi dostarcza Asia Floor Wage Alliance. watch?feature=player_ embedded&v=o6yhe7nck5c

28 Rozwiązania

29 Rozwiązania Oczekiwania w stosunku do marek odzieżowych w zw. z wdrażaniem godnej płacy 1. Poprzeć standard płacy godziwej w swoim etycznym kodeksie postępowania. 2. Promować poszanowanie dla wolności zrzeszania się warunek konieczny wprowadzenia płacy godziwej. 3. Nawiązać dialog z sojuszem Asia Floor Wage Alliance i innymi lokalnymi partnerami. 4. Poprzeć publicznie Asia Floor Wage jako wyznacznik minimalnej płacy godziwej. 5. Wprowadzić zmiany w praktykach nabywczych, tak aby wprowadzenie Asia Floor Wage było realne. 6. Przeprowadzić projekty pilotażowe AFW z udziałem dostawców i partnerów Asia Floor Wage Alliance. 7. Napisać do rządów krajów, którym zlecają produkcję, postulując przyjęcie Asia Floor Wage jako krajowego standardu. 8. Działać z zachowaniem przejrzystości. 9. Współpracować z innymi firmami, dostawcami, związkami zawodowymi, organizacjami pozarządowymi itd. 10. Przyjąć plan wdrażania wniosków z projektów pilotażowych we wszystkich fabrykach i opublikować harmonogram z terminami realizacji tych celów.

30 Rozwiązania Niskie standardy pracy przykłady rozwiązań Kambodża: inicjatywa Better Factories Cambodia inicjuje w 2012 kampanię "One Change" na rzecz prawy war. pracy, dożywiania etc., która jest podchwycona przez GAP, H&M, Levisa. o Rezultat: w 29 fabrykach pojawiły się dodatki do jedzenia - ok. 50 centów na dzień; w 6 fabrykach podawane są darmowe obiady dla pracownic Sprawiedliwy Handel (Fair Trade): dotyczy głównie uprawy bawełny. Rolnicy i rolniczki będące częścią ruchu otrzymują wyższe wynagrodzenia za pracę, dysponują też premią Fairtrade, którą mogą rozdysponować na potrzeby społeczności. Niektóre globalne marki odzieżowe (np. Marks&Spencer) mają w kolekcji drobne ilości odzieży wykonanej z bawełny z certyfikatem Fairtrade Udział marek w Inicjatywach Wielostronnych (np. Fair Wear Foundation czy Ethical Trade Initiative), które zobowiązują je do przeprowadzania niezależnych audytów, zachowania przejrzystości łańcuchów dostaw i wdrażania postępowych kodeksów postępowania

31 Co może zrobić konsument(ka)? Rozważnie wybierać marki Kupować lokalnie wiąże się to z mniejszym śladem ekologicznym, a standardy pracy zazwyczaj wyższe są w Europie niż w krajach azjatyckich Stawiać na bardziej odpowiedzialne marki Dobre Zakupy, Ethical consumer czy Rank a brand to tylko niektóre portale sprawdzające społeczne i ekologiczne oddziaływanie marek odzieżowych Czytać raporty niezależnych organizacji Clean Clothes Campaign, Labour Behind the Label, War on Want to organizacje, które regularnie publikują raporty na temat warunków pracy w fabrykach szyjących dla globalnych marek

32 Co może zrobić konsument(ka)? Postawić na niezależne certyfikaty Cały łańcuch dostaw Produkcja surowca Przetwarzanie surowca Gotowy produkt Materiały naturalne (wraz z bawełną) Tylko bawełna Materiały naturalne + syntetyczne

33 Co może zrobić konsument(ka)? Wywierać naciski na marki Poprzez podpisywanie petycji i pilnych apeli Przykład: po katastrofie Rana Plaza konsumenci/tki z całego świata oddali łącznie po nad milion podpisów, aby skłonić marki do podpisania porozumienia dot. bezpieczeństwa w fabrykach Przykład: w Polsce ponad 2500 osób wysłało pilny apel do marki LPP, aby skłonić ją do podpisania w/w porozumienia Kiedy kierownictwo odmówiło płacenia podwyższonej przez rząd pensji minimalnej, ogłosiliśmy strajk. Marks&Spencer został poinformowany o tej sytuacji. Ponadto brytyjskie organizacje konsumenckie i obywatelskie [m.in. Labour behind the label] wsparły nasze działania i w końcu Marks&Spencer zainterweniował. Teraz sytuacja pomału się poprawia.

34 Co może zrobić konsument(ka)? Petycje i pilne apele można podpisać na stronach: cleanclothes.pl

35 Co może zrobić konsument(ka)? Zachęcamy do podpisania petycji na rzecz godnej płacy dla wszystkich! Wejdź na cleanclothes.pl i podpisz

36 Co może zrobić konsument(ka)? Spot wspierający kampanię na rzecz godnej płacy z udziałem: Mateusza Banasiuka, aktora Maxa Cegielskiego, pisarza, Oriny Krajewskiej, aktorki Piotra Vienia Więcławskiego, muzyka Katarzyny Zawadzkiej, aktorki

37 Kampania Clean Clothes Polska

38 cleanclothes.pl