na lata w oparciu o podejście LEADER Najważniejsze aby ludzie zrozumieli jak wiele potrafią!

Transkrypt

1 Materiały dla uczestników szkoleń informacyjno-aktywizujących w zakresie zasad korzystania ze środków Unii Europejskiej przewidzianych dla mieszkańców obszarów wiejskich i małych miast z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata w oparciu o podejście LEADER Najważniejsze aby ludzie zrozumieli jak wiele potrafią! W Europejskim modelu społecznym udział, jaki mają chłopi, jest nie tylko udziałem polegającym na produkcji, jaką generują, ale również na tym, że organizują przestrzeń kraju, że animują życie wiosek i osad, że utrzymują w należytym stanie grunty orne, a również podtrzymują więzi społeczne i rodzinne istniejące na wsi 1. Słowa te są potwierdzeniem działań Unii Europejskiej zmierzających do rozwoju obszarów wiejskich i aktywizacji zawodowej ludności wiejskiej, a tym samym wprowadzenia lub zwiększenia roli innych pozarolniczych funkcji obszarów wiejskich. Inicjatywa LEADER była właśnie tym podejściem, wprowadzonym w krajach Unii na początku lat 90. ubiegłego stulecia, a w Polsce w roku 2004, której rezultaty można już obserwować. Leader to metoda, która opiera się na powiązaniu aktywności lokalnych społeczności z konkretnym obszarem, jego potencjałem i możliwościami 1 Bruno Dethomas, Ambasador Komisji Europejskiej w Polsce, 10 lipca

2 wykorzystania do tworzenia warunków do godnego życia i ciekawej pracy. Obszary wiejskie stanowią istotną część geograficznej specyfiki i tożsamości UE. Krajobraz Unii jest zróżnicowany i wyróżnia się pięknem i bogactwem form od gór po stepy, od wielkich lasów po rozległe pola, z unikatowymi enklawami przyrody i licznymi obiektami dziedzictwa kulturowego. Rozwój obszarów wiejskich jest dziedziną, która ma priorytetowe znaczenie w poszerzonej Unii Europejskiej. Ponad 56 proc. ludności 27 państw członkowskich UE mieszka na obszarach wiejskich, które stanowią 91 proc. jej terytorium. Rolnictwo i leśnictwo mają nadal zasadnicze znaczenie w dziedzinie użytkowania gruntów oraz gospodarowania zasobami naturalnymi na obszarach wiejskich w UE, a także stanowią bazę dla różnicowania gospodarki na tych terenach. Wzmocnienie unijnej polityki rozwoju obszarów wiejskich jest, zatem ogólnym priorytetem UE. Polityka rozwoju obszarów wiejskich Unii Europejskiej stopniowo ewoluowała w ramach zmian przeprowadzanych we Wspólnej Polityce Rolnej. W ciągu ostatnich kilku lat, w następstwie fundamentalnych reform WPR, poprzez zwrócenie się w kierunku wzmocnienia bezpieczeństwa i jakości żywności, ochrony środowiska naturalnego i dobrostanu zwierząt, większy nacisk położony został na wsparcie wielofunkcyjnego rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich w szerokim kontekście. UE prowadzi aktywną politykę rozwoju obszarów wiejskich, i tym samym dąży do osiągnięcia wartościowych celów mających znaczenie dla obszarów wiejskich i ludzi, którzy tam mieszkają i pracują. Wiele obszarów wiejskich stoi przed poważnymi problemami. Niektóre przedsiębiorstwa rolne i leśne nadal muszą zwiększać swoją konkurencyjność. Z reguły średni dochód na osobę jest niższy w regionach wiejskich niż w miastach, mniejsze są zasoby umiejętności, a sektor usług słabiej rozwinięty. Troska o środowisko wiejskie często wiąże się z kosztami finansowymi. Tereny wiejskie mają dużo do zaoferowania. Przede wszystkim dostarczają podstawowych surowców. Ze względu na piękno natury są też wartościowym miejscem wypoczynku i rekreacji. 2

3 Musimy je chronić i przeciwdziałać zmianom klimatu. Wiele ludzi popiera pomysł zamieszkania lub pracy na wsi, pod warunkiem, że będą mieli dostęp do odpowiednich usług i infrastruktury. Oznacza to, że unijna strategia lizbońska na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia oraz przyjęta na szczycie w Göteborgu strategia na rzecz zrównoważonego rozwoju, mają istotne znaczenie zarówno dla naszych terenów wiejskich, jak i dla naszych miast. Celem polityki rozwoju obszarów wiejskich UE jest sprostanie wyzwaniom, jakie stają przed mieszkańcami terenów wiejskich oraz wykorzystanie ich potencjału. Unijna polityka rozwoju obszarów wiejskich w latach skupia się na trzech tematach (osiach tematycznych). Są to: poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego; poprawa stanu środowiska i terenów wiejskich; poprawa jakości życia na obszarach wiejskich oraz wspieranie dywersyfikacji gospodarki wiejskiej. Aby pomóc w zapewnieniu zrównoważonego podejścia do polityki, państwa członkowskie i regiony są zobowiązane do rozdzielenia funduszy na rozwój obszarów wiejskich pomiędzy te trzy osie. Kolejny wymóg polega na przeznaczeniu części środków na wspieranie projektów opierających się na doświadczeniach z wdrażania inicjatyw wspólnotowych Leader. W podejściu Leader chodzi o opracowanie i wdrażanie indywidualnych projektów przez lokalne partnerstwa w celu rozwiązania problemów lokalnych. Najważniejsze jest wykreowanie sytuacji, w których mieszkańcy obszarów włączą się do procesów planowania strategicznego i zechcą aktywnie uczestniczyć w realizacji strategii. Geneza i historia Programu Leader: Unia Europejska od lat poszukiwała sposobu na skuteczny rozwój obszarów wiejskich. Na wsi, oprócz ludzi zajmujących się rolnictwem, zamieszkiwało coraz więcej osób nie związanych bezpośrednio z produkcją rolniczą. Oznaczało to, że pomoc kierowana do gospodarstw rolnych i rolników nie miała decydującego wpływu na zmiany i rozwój obszarów wiejskich. Poszukiwano sposobu na zintegrowany rozwój terenów wiejskich, zgodny z lokalnymi warunkami, angażujący mieszkańców w harmonijny proces 3

4 powyższe zalety. rozwoju. Inicjatywa Leader łączyła Poszczególne podejścia do rozwoju wsi wypróbowywane przed początkiem lat 1990 miały zazwyczaj charakter sektorowy, skupiały się głównie na rolnikach i miały na celu wywoływanie zmian strukturalnych w rolnictwie. Systemy wsparcia były ustalane na szczeblu krajowym lub regionalnym i zgodnie z procedurami wdrażane na zasadzie odgórnej dyrektywy. Lokalni uczestnicy nie zawsze byli zachęcani do zdobywania umiejętności potrzebnych do kształtowania przyszłości swoich własnych terenów. Oddolne podejście na rzecz konkretnego terytorium, angażujące społeczności lokalne i dodające wartości zasobom lokalnym, stopniowo zaczęło być postrzegane jako nowy sposób na tworzenie miejsc pracy i rozwój lokalnej przedsiębiorczości. Inicjatywa Leader funkcjonuje w Unii Europejskiej od blisko 20 lat. Nazwa, wbrew pozorom, nie pochodzi od słowa leader (lider), choć w swej ideologii ma dużo wspólnego z tym określeniem. Tworzą ją pierwsze litery francuskich słów Laisons Entre Actions de Development de l Economie Rural Związki Pomiędzy Działaniami na rzecz Rozwoju Gospodarczego Wsi. Leader był pierwszym liczącym się eksperymentem Komisji Europejskiej z oddolnym i opartym na czynnikach wewnętrznych rozwojem obszarów wiejskich. Został wprowadzony w czasie, kiedy w wyniku upadku ZSRR w powszechnym odczuciu nasilał się proces globalizacji, zarówno w ramach rzeczywistości politycznej, jak i w ramach alternatywnego modelu organizacji społecznej i gospodarczej. Dla obszarów wiejskich w tym okresie kluczową kwestią praktyczną było: Jak wyjść poza postrzeganie globalizacji jako zbioru zagrożeń i możliwości oraz ocenić, jak optymalnie realizować strategię rozwoju obszarów wiejskich w oparciu o relacje między tym, co lokalne, i tym, co globalne. 4

5 Inicjatywa Leader funkcjonuje na obszarach wiejskich w państwach dawnej Piętnastki od 1991 roku, początkowo jako dwie pierwsze generacje programów: LEADER I oraz od 1994 roku jako jego rozszerzenie - Leader II. Oba programy pozwoliły uzyskać doświadczenie przy realizacji podejścia lokalnego, często nowatorskiego, do rozwoju obszarów wiejskich. Ich powołaniem było otwarcie dróg dla nowej formy oddziaływania polityki Unii Europejskiej na rozwój obszarów wiejskim. Leader I, Leader II pozostawiły bardzo pozytywny wizerunek i przekonanie, że podejście to powinno być kontynuowane i pogłębiane. W roku 2000 rozpoczęto trzecią edycję inicjatywy Leader+. Mogły w niej uczestniczyć wszystkie obszary wiejskie UE. Jej głównym celem było wsparcie wdrażania nowatorskich strategii rozwoju obszarów wiejskich. Podejście do rozwoju obszarów wiejskich oparte na oddolnej inicjatywie Leader+ było w Polsce całkowicie nowe. W latach mieliśmy po raz pierwszy okazję uczestniczyć jako nowy kraj członkowski w unijnym programie Leader+. Program ten przybrał formę jednego z działań realizowanego w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich. Pilotażowy Program Leader+ w Polsce pozwolił na przygotowanie społeczności na obszarach wiejskich do opracowania i realizowania strategii rozwoju poprzez działalność szkoleniową, doradczą i informacyjną. Całkowita wysokość wsparcia finansowego w PPL+ w Polsce została udostępniona przy realizacji dwóch schematów. Na Schemat I PPL+ w Polsce przeznaczono fundusze w wysokości 5,6 mln euro, natomiast na Schemat II 13,2 mln euro. W 80% środki na realizację całego programu pochodziły z Unii Europejskiej, zaś pozostała część pochodziła z budżetu krajowego 2. Na rysunku przedstawiono graficzny zapis etapów wdrażania podejścia Leader w UE 2 Polityka Rozwoju Obszarów Wiejskich, FAPA, Warszawa

6 Przedstawiciele sektorów społecznego, publicznego i gospodarczego, tworzą partnerstwo trójsektorowe, czyli Lokalną Grupę Działania, która samodzielnie wybiera projekty, a ich realizacja przyczynia się do osiągnięcia celów wspólnie opracowanej strategii. W działaniu 4.1. PROW wdrażanie lokalnych strategii rozwoju poprawa jakości życia oraz różnicowanie działalności na obszarach wiejskich zapisano, że celem działania jest obsługa wnioskodawców składających projekty zgodne z Lokalną Strategią Rozwoju przyjętą przez LGD i zatwierdzoną przez Samorząd Województwa. To, co jest najważniejsze, to oddanie w ręce LGD konkretnych środków finansowych i decyzji dotyczących wydatkowania tych środków udostępnionych w ramach Osi 4 PROW Tylko wówczas, gdy odpowiedzialność łączy się z kompetencjami ludzie odczuwają rangę, znaczenie swojej pracy. Wyposażenie LGD w kompetencje i środki do realizacji lokalnej strategii rozwoju spowoduje nową sytuacje w gminach obszaru. Te wszystkie elementy, jakie ze sobą niesie podejście Leader, z pewnością będą sprzyjać lepszemu wdrożeniu i absorpcji środków w ramach pozostałych osi, ze szczególnym uwzględnieniem osi trzeciej, w ramach której charakter działań i ich podstawowy cel odpowiada idei tworzenia lokalnych strategii rozwoju. Program Leader jako metoda rozwoju obszarów wiejskich wspiera te działania, które w warunkach wsi powodują różnicowanie gospodarki wiejskiej. To spowoduje rozwój różnorodnych form gospodarczych: usługi dla ludności, drobna wytwórczość, a co za tym idzie inicjatywy gospodarcze obsługujące powyższe sektory: biura rachunkowe, firmy doradcze, firmy zaopatrujące w materiały eksploatacyjne itp. LGD jako nowa, forma instytucjonalnego zorganizowania społeczności wiejskiej, będzie prowadzić działania informacyjne, szkoleniowe, kulturalne, które angażując miejscowy potencjał ludzki powodować będą wzrost jego siły wewnętrznej i zdolności do samoorganizacji. LGD nie wyręcza istniejących instytucji ani też z nimi nie konkuruje, jednak dzięki nowemu sposobowi współpracy i celowemu zewnętrznemu dofinansowaniu wspiera specyficzny kierunek rozwoju ujęty w wizji obszaru, celach strategicznych Lokalnej Strategii Rozwoju i misji Lokalnej Grupy Działania. 6

7 LGD w zamyśle strategów z Unii Europejskiej i centralnych władz Polski, powinna stać się najbliższym lokalnych środowisk wiejskich ogniwem, w całym unijnym systemie finansowania rozwoju obszarów wiejskich. Konstrukcja LGD jest jedną z najbardziej oryginalnych i strategicznych cech podejścia Leader. LGD, dysponująca zespołem profesjonalistów, wyposażona w uprawnienia decyzyjne oraz budżet, stanowi nowy model organizacji, która może znacząco wpływać na instytucjonalną i polityczną równowagę danego obszaru. Rozdział zadań i odpowiedzialności między partnerami (instytucjami programu, LGD, członkami LGD) powinien być jasny i przejrzysty. Natomiast udział reprezentacji sektora prywatnego w organie decyzyjnym LGD nie może być mniejszy niż 50%. Tak zbudowane partnerstwo, jakim jest również Lokalna Grupa Działania Związek Stowarzyszeń Partnerstwo Zalewu Zegrzyńskiego, będzie podejmować działania służące poinformowaniu lokalnych społeczności o dostępnych w ramach Lokalnej Strategii Rozwoju formach pomocy, w tym głownie refundacji części kosztów kwalifikowanych zrealizowanych operacji (projektów). Potencjalni beneficjenci mogą liczyć na pomoc ze strony LGD w zakresie opracowania projektów i przygotowania wniosków o przyznanie pomocy na ich realizację. LGD władze, pracownicy zawsze będą się kierować zapisanymi w LSR celami i przede wszystkim wspierać autorów tych pomysłów, których realizacja będzie mieć wpływ na osiąganie celów strategii. Partnerstwo w swym działaniu kieruje się zasadami przejrzystości, jawności i demokratyczności podejmowanych decyzji i realizowanych zadań. Mieszkańcy i podmioty obszaru zawsze mogą uzyskać informacje o tym, co robi LGD, jakie decyzje podjęła Rada, co jest planowane i na jakich zasadach będą organizowane nabory wniosków o przyznanie pomocy na realizacje projektów. Każdy, kto ma pomysł jak rozwiązać problem, który dotyczy jego samego, organizacji, w której działa, czy firmy, w której pracuje może zgłosić się do LGD, przedstawić ten pomysł i uzyska informację czy może liczyć na pomoc w jego realizacji. Należy jednak pamiętać, że LGD jak każda organizacja uczestnicząca w zarządzaniu publicznymi środkami, posiada ograniczone prawem swobody w ich dysponowaniu, a wysokość tych środków jest limitowana i precyzyjnie określona w umowie podpisanej z Samorządem Województwa na realizację LSR. 7

8 Lokalna Grupa Działania Związek Stowarzyszeń Partnerstwo Zalewu Zegrzyńskiego pełni funkcję Instytucji Uczestniczącej we wdrażaniu PROW w zakresie Osi 4. Leader, działanie 4.1. Wdrażanie Lokalnych Strategii Rozwoju. Mieszkańcy obszaru i podmioty mające siedzibę lub prowadzący działalność na obszarze Partnerstwa Zalewu Zegrzyńskiego (Gminy: Dąbrówka, Jabłonna, Nieporęt, Radzymin. Serock i Wieliszew) mogą zgłaszać do LGD wnioski o przyznanie pomocy na realizację operacji w zakresie działań: 1) Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej, 2) Tworzenie i rozwój mikro przedsiębiorstw, 3) Odnowa i rozwój wsi, 4) oraz Małe projekty. Wdrażając Lokalną Strategię Rozwoju organ decyzyjny LGD (Rada) wybiera - zgodnie z określonymi w strategii procedurami - projekty w ramach środków przyznanych na realizację strategii. Wybrane operacje (projekty) powinny jak najpełniej realizować cele, zawarte w Lokalnej Strategii Rozwoju, a także spełniać kryteria dostępu określone dla poszczególnych działań w PROW oraz inne przewidziane prawem wymagania, np. pozwolenia, licencje itp. Wizja obszaru Partnerstwa Zalewu Zegrzyńskiego wg jego mieszkańców jest następująca: Obszar o bogatych walorach przyrodniczych, przyjazny dla zamieszkania i wypoczynku, dbający o zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy z zachowaniem tradycji i kultury lokalnej. 8

9 Cele ogólne LSR są następujące: Z kolei cele ogólne i szczegółowe Lokalnej Strategii Rozwoju nawiązują do atutów obszaru i szans jego rozwoju, zarazem mając na celu wyeliminowanie lub ograniczenie jego słabości oraz zewnętrznych zagrożeń. Cel ogólny 1 : Rozwój kapitału społecznego na obszarze Partnerstwa Zalewu Zegrzyńskiego (PZZ) mierzony wzrostem kwalifikacji zawodowych społeczności lokalnej uwzględniających aktualne potrzeby rynku, poziomem świadomości ekologicznej społeczności lokalnej (ilością przedsięwzięć na rzecz ochrony środowiska), rozwojem edukacji ustawicznej jako warunku rozwoju społeczno-ekonomicznego obszaru PZZ (ilością oferowanych szkoleń i uczestniczących w nich mieszkańców), poziomem aktywności i integracji społeczności lokalnej, w tym emerytów, kobiet, młodzieży i osób niepełnosprawnych (ilością organizacji społecznych i realizowanych przez nie projektów), zwiększonym poziomem bezpieczeństwa komunikacyjnego i publicznego na obszarze LGD (zmniejszeniem ilości wypadków, przestępstw i wykroczeń na obszarze); Cel ogólny 2 : Rozwój przedsiębiorczości - mierzony ilością osób wykonujących tradycyjne zawody, ilością gospodarstw ekologicznych i firm przetwórstwa rolno-spożywczego opartego na surowcach lokalnych i produktów regionalnych, ilością inicjatyw na rzecz zrównoważonego rozwoju budownictwa i mieszkalnictwa, rozwojem ośrodków szkoleniowych na bazie gospodarstw agroturystycznych, liczbą firm świadczących usługi dla mieszkańców, liczbą małych i średnich przedsiębiorstw w obszarze nowych i ekologicznych technologii; Cel ogólny 3: Rozwój turystyki mierzony rozwojem markowego produktu turystycznego regionu, rozwojem publicznej infrastruktury turystycznej, sportowej i rekreacyjnej, rozwojem 9

10 agroturystyki i turystyki wiejskiej (ilością gospodarstw i firm oferujących takie usługi i osób z nich korzystających); Cel ogólny 4 : Waloryzacja zasobów przyrodniczych i kulturowych obszaru PZZ mierzony ilością inicjatyw i projektów na rzecz propagowania i zachowania walorów przyrodniczych i krajobrazowych obszaru, ochrony i rewitalizacji materialnego dziedzictwa kulturowego, zachowania i rozwoju duchowego dziedzictwa kulturowego (obyczaje, obrzędy, legendy, wspomnienia, wsparcie zespołów ludowych, stowarzyszeń). Tak określone cele ogólne są zgodne z celem Osi 4 PROW, zdefiniowanym jako:...budowanie kapitału społecznego poprzez aktywizację mieszkańców oraz przez przyczynianie się do powstawania nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich, a także polepszenie zarządzania lokalnymi zasobami i ich waloryzacja... Przedstawione powyżej cele i misja LGD będą wyznaczać kierunki myślenia potencjalnych wnioskodawców o takich projektach, których realizacja będzie się przyczyniać do ich osiągania. Wybrane informacje o działaniach osi 3 PROW , za pomocą których można realizować cele Lokalnej Strategii Rozwoju: 1) Różnicowanie w kierunku działalności nierolnicze j- wdrażane w ramach LSR W ramach działania Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej mogą być realizowane te przedsięwzięcia zaplanowane w LSR, które będą przyczyniać się do zrównoważonego rozwoju obszaru, tworzenia pozarolniczych źródeł dochodu oraz promocji zatrudnienia poza rolnictwem na obszarach wiejskich. O wsparcie mogą ubiegać się rolnicy oraz ich domownicy i małżonkowie. Pomoc może być udzielona na podejmowanie lub rozwijanie działalności nierolniczej lub związanej z rolnictwem w zakresie produkcji lub usług. Zakres działania Pomoc może być udzielona z tytułu podjęcia lub rozwoju działalności w zakresie: 1. usług dla gospodarstw rolnych lub leśnictwa; 2. usług dla ludności; 3. sprzedaży hurtowej i detalicznej; 4. rzemiosła lub rękodzielnictwa; 10

11 5. robót i usług budowlanych oraz instalacyjnych; 6. usług turystycznych oraz związanych ze sportem, rekreacją i wypoczynkiem; 7. usług komunalnych; 8. przetwórstwa produktów rolnych lub jadalnych produktów leśnych; 9. magazynowania lub przechowywania towarów; 10. wytwarzania produktów energetycznych z biomasy; 11. rachunkowości, doradztwa lub usług informatycznych. Niektóre warunki przyznania pomocy - Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej - wdrażane w ramach LSR. Pomoc może być przyznana, jeżeli: operacja jest uzasadniona pod względem ekonomicznym; operacja spełnia wymagania, wynikające z obowiązujących przepisów prawa, które mają zastosowanie do tej operacji (np. licencje, pozwolenia itp.); wnioskodawca ma miejsce zamieszkania albo siedzibę, prowadzi działalność na obszarze objętym LSR lub realizuje operację na obszarze objętym LSR, beneficjentami działania Różnicowanie działalności w kierunku działalności nierolniczej w ramach LSR mogą być osoby mieszkające w miastach gmin miejsko-wiejskich liczących od 5 tys. do 20 tys. mieszkańców. Pomoc przysługuje według kolejności na liście operacji wybranych przez LGD, operacja wiąże się z możliwością zatrudnienia w ramach podjętej albo rozwijanej działalności nierolniczej; gospodarstwo rolne, w którym pracuje beneficjent, było objęte w roku poprzedzającym rok złożenia wniosku płatnościami bezpośrednimi. Beneficjentami pomocy mogą być osoby fizyczne, ubezpieczone na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (KRUS) jako rolnicy, małżonkowie rolników lub ich domownicy. Forma i wysokość pomocy - Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej wdrażane w ramach LSR: Pomoc ma formę zwrotu części kosztów kwalifikowanych operacji. Maksymalna wysokość pomocy, udzielonej jednemu beneficjentowi w gospodarstwie rolnym w okresie realizacji Programu, nie może przekraczać zł. Poziom pomocy finansowej wynosi maksymalnie 50% kosztów kwalifikowanych operacji. 11

12 2) Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw - wdrażane w ramach LSR W ramach działania Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw mogą być realizowane te przedsięwzięcia i operacje, które będą przyczyniać się do wzrostu konkurencyjności gospodarczej, rozwoju przedsiębiorczości i rynku pracy, a w konsekwencji, wzrostu zatrudnienia na obszarach wiejskich. Zakres działania - Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw wdrażane w ramach LSR Pomoc może być udzielona podmiotom z tytułu inwestycji, związanych z tworzeniem lub rozwojem mikroprzedsiębiorstw, działających w zakresie: 1. usług dla gospodarstw rolnych lub leśnych; 2. usług dla ludności; 3. sprzedaży hurtowej i detalicznej; 4. rzemiosła i rękodzielnictwa; 5. robót i usług budowlanych oraz instalacyjnych; 6. usług turystycznych oraz związanych ze sportem, rekreacją i wypoczynkiem; 7. usług komunalnych; 8. przetwórstwa produktów rolnych lub jadalnych produktów leśnych; 9. magazynowania lub przechowywania towarów; 10. wytwarzania produktów energetycznych z biomasy; 11. rachunkowości, doradztwa lub usług informatycznych. Beneficjentem pomocy może być osoba fizyczna lub prawna albo jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, która prowadzi (podejmuje) działalność jako mikroprzedsiębiorstwo, zatrudniające poniżej 10 osób i mające obrót nieprzekraczający równowartości w zł 2 mln. Forma i wysokość pomocy działania - Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw wdrażanego w ramach LSR. Pomoc ma formę zwrotu części kosztów kwalifikowanych operacji. Wysokość pomocy, przyznanej na realizację operacji, nie może przekraczać: 12

13 zł jeśli biznesplan przewiduje utworzenie od 1 do 2 miejsc pracy (w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne), co uzasadnione jest zakresem rzeczowym operacji; zł jeśli biznesplan przewiduje utworzenie powyżej 2 i mniej niż 5 miejsc pracy (w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne), co uzasadnione jest zakresem rzeczowym operacji; zł jeśli biznesplan przewiduje utworzenie co najmniej 5 miejsc pracy (w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne), co uzasadnione jest zakresem rzeczowym operacji. Maksymalna wysokość pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi w okresie realizacji Programu nie może przekroczyć zł. 3) Odnowa i rozwój wsi działanie wdrażane w ramach LSR W ramach działania Odnowa i rozwój wsi mogą być realizowane te przedsięwzięcia i operacje, które realizują cele LSR i są związane z zagospodarowaniem przestrzeni publicznej, w tym z utrzymaniem, odbudową i poprawą stanu dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi oraz podniesieniem atrakcyjności turystycznej obszarów wiejskich. Zakres działania Odnowa i rozwój wsi wdrażanego w ramach LSR Pomoc finansowa może być udzielona podmiotom z tytułu inwestycji w zakresie: budowy, przebudowy, remontu lub wyposażenia obiektów, pełniących funkcje publiczne, społeczno-kulturalne, rekreacyjne i sportowe, a także służących promocji obszarów wiejskich, w tym propagowaniu i zachowaniu dziedzictwa historycznego, tradycji, sztuki oraz kultury; kształtowania obszaru przestrzeni publicznej; budowy, remontu lub przebudowy infrastruktury, związanej z rozwojem funkcji turystycznych, sportowych lub społeczno-kulturalnych; zakupu obiektów charakterystycznych dla tradycji budownictwa w danym regionie, w tym budynków będących zabytkami, z przeznaczeniem na cele publiczne; odnawiania, eksponowania lub konserwacji lokalnych pomników historycznych, budynków będących zabytkami lub miejsc pamięci; kultywowania tradycji społeczności lokalnej oraz tradycyjnych zawodów. 13

14 O pomoc mogą się ubiegać osoby prawne: gminy, instytucje kultury, dla których organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego, kościół lub inny związek wyznaniowy, organizacja pozarządowa mająca status organizacji pożytku publicznego. Forma i wysokość pomocy Odnowa i rozwój wsi Pomoc finansowa ma formę refundacji części kosztów kwalifikowanych projektu. Maksymalna wysokość pomocy przyznanej na realizację jednego projektu wynosi zł. nie może być niższa niż zł. Poziom pomocy finansowej z EFRROW wynosi maksymalnie 75% kosztów kwalifikowanych projektu. Wymagany krajowy wkład środków publicznych w wysokości co najmniej 25% kosztów kwalifikowanych projektu. Wymagany krajowy wkład środków pochodzi ze środków własnych beneficjenta. W przypadku realizacji operacji spełniających warunki działania Odnowa i rozwój wsi w ramach LSR pomoc może być przyznana na więcej niż 3 operacje w każdej gminie, SW nie przyznaje dodatkowych punktów planowanej operacji (za bezrobocie, dochód gminy, z tytułu kryteriów regionalnych), pomoc przysługuje według kolejności na liście operacji wybranych przez LGD nie ma drugiego rankingu po ocenie SW. 4) Małe projekty Cele lokalnej strategii rozwoju lokalne grupy działania mogą realizować poprzez wdrażanie Małych projektów, czyli takich, które przyczyniają się do poprawy życia lub różnicowania działalności gospodarczej, a nie kwalifikują się do wsparcia w ramach działań osi 3 Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej, pod warunkiem spełnienia kryteriów dostępu i kryteriów wyboru. Dla Małych projektów całkowita wartość projektu wynosi od zł do zł. Zakres działania Małe projekty Operacje realizowane w ramach Małych projektów mogą dotyczyć: podnoszenia świadomości społeczności lokalnej, w tym przez organizację szkoleń i innych przedsięwzięć o charakterze edukacyjnym i warsztatowym dla podmiotów 14

15 z obszaru objętego LSR, innych niż realizowane w ramach działania Szkolenie zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie (oś 1 PROW ); przykłady małych projektów: kursy dla przedsiębiorców, szkolenia specjalistyczne, projekty edukacyjne warsztaty z zakresu ginących zawodów np. dla przyszłych kowali, bednarzy, rymarzy itp podnoszenia jakości życia społeczności lokalnej na obszarze objętym LSR, w tym przez: udostępnianie urządzeń i sprzętu komputerowego, w tym urządzeń i sprzętu umożliwiającego dostęp do Internetu, organizację imprez kulturalnych, rekreacyjnych lub sportowych; przykłady małych projektów: kawiarenki internetowe, koncerty folklorystyczne, festyny promujące produkty regionalne, dożynki, itp. rozwijania aktywności społeczności lokalnej, w tym przez promocję lokalnej twórczości kulturalnej z wykorzystaniem lokalnego dziedzictwa, w tym kulturalnego, historycznego lub przyrodniczego, kultywowanie miejscowych tradycji, obrzędów i zwyczajów, kultywowanie języka regionalnego i gwary, kultywowanie tradycyjnych zawodów i rzemiosła; przykłady małych projektów: przeglądy zespołów folklorystycznych, publikacje promujące lokalną kulturę, pokazy sztuki rzemieślniczej, wyposażanie zespołów folklorystycznych, spotkania muzyczne, tworzenie miejsc gdzie można przekazywać wiedzę następnym pokoleniom rozwijania turystyki lub rekreacji na obszarze objętym LSR, w tym przez utworzenie lub zmodernizowanie bazy informacji turystycznej oraz stron internetowych, przygotowanie i wydanie folderów oraz innych publikacji informacyjnych, dotyczących obszaru objętego LSR, budowy, odbudowy lub oznakowania małej infrastruktury turystycznej, w szczególności punktów widokowych, miejsc wypoczynkowych lub biwakowych, tras narciarstwa biegowego lub zjazdowego, szlaków wodnych, szlaków rowerowych, szlaków konnych, ścieżek spacerowych lub dydaktycznych; zachowania, odtworzenia, zabezpieczenia lub oznakowania cennego lokalnego dziedzictwa krajobrazowego i przyrodniczego, w szczególności obszarów objętych poszczególnymi formami ochrony, w tym obszarów Natura 2000; 15

16 przykłady małych projektów: mały projekt może dotyczyć odtworzenia zabytkowych parków, zabezpieczenia pomników przyrody, oznakowania i rozpowszechniania wiedzy o wartościach i znaczeniu tych obiektów. zachowania lokalnego dziedzictwa kulturowego i historycznego, w tym przez odbudowę lub odnowienie, lub oznakowanie budowli lub obiektów małej architektury wpisanej do rejestru zabytków, lub objętych wojewódzką ewidencją zabytków, odnowienie dachów budynków wpisanych do rejestru zabytków lub objętych wojewódzką ewidencją zabytków, remont lub wyposażenie muzeów, remont lub wyposażenie świetlic wiejskich; przykłady małych projektów: odnowienie kapliczek, pomników, zabytkowych ogrodzeń, bram, dzwonnic, mostów, altan. inicjowania powstawania, przetwarzania lub wprowadzania na rynek produktów i usług opartych na lokalnych zasobach, tradycyjnych sektorach gospodarki lub lokalnym dziedzictwie, w tym kulturowym, historycznym lub przyrodniczym, albo podnoszenie jakości takich produktów; przykłady małych projektów: produkcja urządzeń potrzebnych do wytwarzania lokalnych produktów, promocja, uzyskiwanie certyfikatów jakości, opłaty za udział w targach, wystawach. wykorzystania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w celu poprawienia warunków działalności kulturalnej lub gospodarczej, z wyłączeniem działalności rolniczej. Przykłady małych projektów: zakładania kolektorów słonecznych, instalacji pozwalającej na wykorzystanie energii geotermalnej lub wodnej w celu pomniejszenia kosztów prowadzenia działalności na obszarze LSR. Beneficjentami Małych projektów mogą być osoby fizyczne, pełnoletnie zamieszkałe na obszarze objętym LSR lub prowadzące działalność gospodarczą na tym obszarze. Osoby prawne albo jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, którym ustawy przyznają zdolność prawną, działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o 16

17 stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, posiadające siedzibę na obszarze objętym LSR lub prowadzą działalność na obszarze objętym LSR lub utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje albo stowarzyszenia, które posiadają siedzibę na obszarze objętym LSR lub prowadzą działalność na tym obszarze. Poziom dofinansowania W przypadku Małych projektów wysokość pomocy nie może przekroczyć 70% kosztów kwalifikowanych i nie może być większa niż zł. na jeden projekt. Poziom dofinansowania dla jednego beneficjenta nie może przekroczyć w latach kwoty zł. Partnerstwo jest organizacją odpowiedzialną za zarządzanie realizacją Lokalnej Strategii Rozwoju. Posiada odpowiednie kompetencje i uprawnienia w tym zakresie. 17

18 Najwazniejszym zadaniem Partnerstwa jest organizowanie naborów niosków o przyznanie pomocy na realizacje operacji (projektów), ocena tych wniosków pod względem zgodności ze startegia (celami LSR) oraz ocena według lokalnych krytriów wyboru. Oznacza to, że Partnerstwo podejmuje ostateczną decyzję o tym komu i na jaki projekt można udzielić wsparcia, o które wnioskodawca wystapił. Środki finansowe, o wydatkowaniu których podejmuje decyzje Partnerstwo są w wyłącznej jego dyspozycji. Partnerstwo jest zainteresowane dobrą znajomościa LSR przez lokalne społeczności obszaru promuje startegie, organizuje szkolenia dla potencjalnych wnioskodawców, udziela wsparcia doradczego wszyskim, którzy mają pomysł na rozwiązanie problemów i zgłaszaja gotowość do realizacji w tym zakresie projektów. Beneficjenci, którzy podpiszą umowy z instytucjami wdra żającymi (odnowa i rozwój wsi oraz małe projekty Samorząd Województwa; róznicowanie w kierunku działalności nierolniczej oraz tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw Oddział Regionalny Agencji restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa) mogą liczyć na pomoc doradczą w trakcie realizowanych projektów i przy ich rozliczaniu. Beneficjenci wszystkich działąń z wyjątkiem oeracje z zakresu odnowa i rozwój wsi mogą skorzystać z wyprzedzającego finansowania do wysokości 20 % przyznanej pomocy (rodzaj zaliczki wypłacany przez ARiMR nie oprocentowana). Gminy mogą skorzystać z pożyczki z Banku Gospodarstwa Krajowego (preferencyjne warunki) do wysokości 80 % przyznannej pomocy. Biuro Lokalnej Grupy Działania Związek Stowarzyszeń Partnerstwo Zalewu Zegrzyńskiego mieści się w budynku Starostwa Powiatowego w Legionowie: Legionowo, ul. Sikorskiego 11, pok. 413; tel./fax: (0-22) biuro@partnerstwozalewu.org.pl 18

19 Informacje zebrał i opracował: Leszek Leśniak specjalista Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Krakowie. Materiał informacyjny został przygotowany na podstawie ogólnodostępnych dokumentów, ustaw i rozporządzeń dotyczących wdrażania Osi 4. Leader PROW oraz publikacji UE, MRiRW, LSR Partnerstwa Zalewu Zegrzyńskiego, a także własnych obserwacji autora opracowania. Zdjęcia w tekście pochodzą ze stron internetowych Gmin wchodzących w skład obszaru Partnerstwa Zalewu Zegrzyńskiego. Listopad