INFORMACJA ZBIORCZA Z BADANIA REALIZACJI PRZEZ SZKOŁĘ ZADAŃ ZWIĄZANYCH Z KSZTAŁCENIEM I PROMOWANIEM UCZNIÓW SZCZEGÓLNIE UZDOLNIONYCH

Transkrypt

1 KURATORIUM OŚWIATY W BIAŁYMSTOKU INFORMACJA ZBIORCZA Z BADANIA REALIZACJI PRZEZ SZKOŁĘ ZADAŃ ZWIĄZANYCH Z KSZTAŁCENIEM I PROMOWANIEM UCZNIÓW SZCZEGÓLNIE UZDOLNIONYCH REALIZACJA PRIORYTETOWEGO ZADANIA Z ZAKRESU NADZORU PEDAGOGICZNEGO OKREŚLONEGO PRZEZ PODLASKIEGO KURATORA OŚWIATY DO REALIZACJI W ROKU SZKOLNYM 2007/2008 Przeprowadzenie okresowej analizy realizowania przez szkołę zadań związanych z kształceniem uczniów szczególnie uzdolnionych 1

2 Spis treści: 1. Cel badania 2. Podstawy prawne przeprowadzenia badania 3. Źródła informacji 4. Szczegółowe wyniki badania 5. Uwagi i spostrzeŝenia dyrektora 6. Wnioski 2

3 Cel badania: Ocena działań szkoły w zakresie pracy z uczniem szczególnie uzdolnionym. Podstawy prawne: Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty art. 1 pkt 6; art.22, ust 2 pkt. 6; art.66 (Dz. U. Nr 256 z 2004 r. poz tekst jednolity ze zmianami); Rozporządzenie MENiS z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie warunków i trybu udzielania zezwoleń na indywidualny program lub tok nauki oraz organizacji indywidualnego programu lub toku nauki (Dz. U. z 2002 r. Nr 3, poz. 28); Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 83 poz. 562 z 2007 r. ;) Rozporządzenia MENiS z dnia 29 stycznia 2002 r. w sprawie organizacji oraz sposobu przeprowadzania konkursów, turniejów i olimpiad (Dz. U. Nr 13, poz. 125;) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 czerwca 2005 r. w sprawie stypendiów Prezesa Rady Ministrów, ministra właściwego do spraw Oświaty i wychowania oraz ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego (Dz. U. Nr 106, poz. 89); Rozporządzenie MENiS z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania pomocy psychologiczno pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 11, poz. 114); Rozporządzenie MENiS z dnia 11 grudnia 2002 r. w sprawie zasad działania publicznych poradni psychologiczno pedagogicznych publicznych w tym poradni specjalistycznych (Dz. U. Nr 5, poz. 46); Rozporządzenie MEN z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego, wykazu stanowisk wymagających kwalifikacji pedagogicznych, kwalifikacji niezbędnych do sprawowania nadzoru pedagogicznego, a takŝe kwalifikacji osób, którym moŝna zlecać prowadzenie badań i opracowanie ekspertyz.(dz. U. Nr 235, poz. 1703). Źródła informacji 1. Rozmowa z dyrektorem szkoły, pedagogiem, nauczycielami. 2. Analiza dokumentacji szkolnej. 3

4 Szczegółowe wyniki badania Diagnozy w wyŝej wymienionym zakresie w terminie wrzesień maj 2008 r. dokonali wizytatorzy Kuratorium Oświaty w Białymstoku: 1. Wydziału Wspomagania i Rozwoju Dziecka, 2. Wydziału Szkolnictwa Podstawowego i Gimnazjalnego, 3. Wydziału Szkolnictwa Ponadgimnazjalnego i Kształcenia Ustawicznego, 4. Oddziału w ŁomŜy, 5. Oddziału w Suwałkach. I. Charakterystyka szkoły/placówki: W 149 szkołach i placówkach oświatowych w województwa podlaskiego przeprowadzono diagnozę dotyczącą realizacji przez szkołę zadań w zakresie pracy z uczniem szczególnie uzdolnionym. Diagnozą objęto: 1. zespoły szkół co stanowi 8% badanych szkół 2. szkoły ponadgimnazjalna 13% 3. centrum kształcenia praktycznego 1% 4. ośrodek wychowawczy 1% 5. gimnazja 19% 6. szkoły podstawowe 36% 7. przedszkola 14% 8. poradnie psychologiczno-pedagogiczne 7% Ogółem diagnoza dotyczyła dzieci i młodzieŝy w tym szczególnie uzdolnionych 2239 (co stanowi około 6% badanej grupy uczniów). Liczba oddziałów: Liczba nauczycieli: Określono połoŝenie szkół/placówek: wieś 36%, miasto (do 5 tys.) 7%, miasto (do 10 tys.) 11%, miasto (powyŝej 10 tys.) 46%. Dane procentowe dotyczące bazy i wyposaŝenia szkół/placówek: boisko 64%, plac zabaw 40%, stołówka - 35%, sala gimnastyczna 59%, biblioteka 71%, świetlica 35%, pracownie przedmiotowe 67% komputery w salach lekcyjnych i innych pomieszczeniach 62% 4

5 II. Sposoby rozpoznawania uczniów szczególnie uzdolnionych. 1. Jakie działania podejmowane przez szkołę ułatwiają, pomagają w ujawnieniu i rozpoznaniu uczniów szczególnie uzdolnionych? osiągnięcia szkolne i pozaszkolne (wyniki w nauce, udział w konkursach, olimpiadach, zawodach sportowych, itp) 97 (65%), analiza osiągnięć szkolnych 129 (86%) obserwacja nauczyciela 111 (74%), informacja pozyskane od rodziców 119 (80%), inne (jakie?): diagnozowanie zainteresowań program pracy z uczniem zdolnym przedmiotowe programy pracy z uczniem zdolnym analiza dokumentacji (np. świadectwa, wyniki sprawdzianów, wyniki testów, opinie z poradni psychologiczno-pedagogicznej) ankietowanie uczniów inicjatywa młodzieŝy, określenie potrzeb przez młodzieŝ udział w zajęciach pozalekcyjnych (np. koła zainteresowań) współpraca z dyrektorami i pedagogami z innych szkół w zakresie informacji o uczniach i ich osiągnięciach dodatkowe środki na prowadzenie zajęć 2. W pracy z uczniem szczególnie uzdolnionym szkoła/placówka kładzie nacisk na: (wskaŝ najwaŝniejsze) stymulowanie rozwoju intelektualnego 101 (68%), rozwijanie zainteresowań kierunkowych 123 (82%), rozwój sfery emocjonalno-poznawczej ucznia 74 (50%), poprawienie jakości funkcjonowania społecznego 44 (30%), inne (jakie?): realizowanie programów autorskich rozwijanie kreatywności nagradzanie za osiągnięcia stosowanie zdobytej wiedzy w praktyce gospodarowanie czasem wolnym zabawy i zajęcia rozwijające zdolności rozwój zainteresowań np. artystycznych współpracę z innymi szkołami pozyskiwanie środków finansowych dla uczniów 3. Które z poniŝszych grup uzdolnień w Pana(i) szkole/placówce są najczęściej rozpoznawane? 5

6 językowe 59 (39%), humanistyczne 69 (46%), dotyczące przedmiotów ścisłych 94 (63%), plastyczne 99 (66%), muzyczne 74 (50%), sportowe 96 (64%), manualne 28 (19%), inne, jakie? aktorskie teatralne 5% przedmioty zawodowe 3% taneczne 2% informatyczne 1% artystyczne 1% fotograficzne 1% krasomówcze recytatorskie dziennikarskie ekonomiczne społeczne, organizacyjne ekologiczne Która grupa uzdolnień najliczniej występuje w szkole/placówce? sportowe 26% muzyczne 9% humanistyczne 8% manualne 7% plastyczne 5% językowe 4% aktorskie 3% przedmiotów ścisłych 2% matematyczne 2% społeczne, wolontariat ekologiczne dziennikarskie zawodowe Ŝadna z grup się nie wyróŝnia 1% III. Formy pracy lub pomocy uczniom szczególnie uzdolnionym. 1. Dokumenty pracy szkoły/placówki (statut, plan pracy, plan nadzoru pedagogicznego i inne) uwzględniające problematykę pracy z uczniem szczególnie uzdolnionym (nazwa dokumentu): 6

7 statut szkoły 51% plan nadzoru pedagogicznego 43% plan pracy szkoły 36% dzienniki zajęć pozalekcyjnych, plany pracy kół zainteresowań 24% wewnątrzszkolny system oceniania 9% program pracy z uczniem zdolnym 5% program wychowawczy 5% regulamin szkoły 4% protokoły rady pedagogicznej 1% plan rozwoju szkoły wewnatrzszkolny system doskonalenia nauczycieli plan pracy zespołów przedmiotowych decyzje o przyznaniu indywidualnego toku nauczania koncepcje wypracowane przez poszczególnych nauczycieli dotyczące konkretnego ucznia i przedmiotu semestralne i końcoworoczne podsumowanie pracy szkoły indywidualne plany resocjalizacyjne karty pracy 2. Jakie formy pracy lub pomocy dzieciom i młodzieŝy szczególnie uzdolnionej są realizowane na terenie szkoły/placówki? koła zainteresowań (jakie, tygodniowy wymiar godzin) 123 (89%), zajęcia pozalekcyjne, (jakie, tygodniowy wymiar godzin) 126 (85%), realizacja indywidualnych programów nauczania 10 (7%), indywidualny tok nauki 7 (5%), wcześniejsze przyjęcie do szkoły 8 (5%) powierzanie uczniom zadań asystenckich 40 (27%), warunki do prac eksperymentalno badawczych 13 (9%), udział w olimpiadach, konkursach, zawodach sportowych itp. 105 (70%), współpraca z pedagogiem 71 (48%), współpraca z psychologiem 51 (34%), współpraca z doradcą zawodowym 34 (23%), konsultacje indywidualne z nauczycielem 88 (59%), system wsparcia finansowego dla uczniów szczególnie uzdolnionych 47 (32%) 3. Czy szkoła gromadzi informacje o losach uczniów szczególnie uzdolnionych? Tak 52% W większości badanych szkół województwa podlaskiego gromadzone są informacje o losach uczniów szczególnie uzdolnionych. 4. Czy szkoła nawiązywała współpracę z fundacjami lub stowarzyszeniami, które promują dzieci i młodzieŝ szczególnie uzdolnioną? 7

8 Tak 34% Niepokojący jest fakt, Ŝe tylko mniej niŝ 50% badanych szkół nawiązało współpracę z fundacjami lub stowarzyszeniami, które promują dzieci i młodzieŝ szczególnie uzdolnioną. Wskazane jest podjęcie bardziej intensywnych działań w kierunku wykorzystania moŝliwości jakie daje nawiązanie takiej współpracy. 5. Czy uczniowie szczególnie uzdolnieni sprawiają trudności wychowawcze na terenie szkoły? Tak 4% W kilku przypadkach dzieci lub młodzieŝ szczególnie uzdolniona sprawiają trudności wychowawcze. Najczęściej występujące zaburzenia dotyczą sfery emocjonalnej lub społecznej. W 52% badanych szkół województwa podlaskiego gromadzone są informacje o losach uczniów szczególnie uzdolnionych, słuŝą temu głównie prowadzone rozmowy z uczniami i wywiady środowiskowe. W większości szkół/placówek uczniowie szczególnie uzdolnieni nie są objęci pomocą psychologiczno-pedagogiczną. Pomoc udzielana jest w razie potrzeby i dotyczy tylko 32% badanych szkół. Przeprowadzona diagnoza wykazała, Ŝe w poradniach psychologiczno pedagogicznych na bieŝąco według złoŝonych wniosków prowadzone są badania i działania diagnostyczne dotyczące uczniów szczególnie uzdolnionych, głównie jako badania prognostyczne dojrzałości szkolnej, pedagogiczne umiejętności szkolnych i przesiewowe dzieci przedszkolnych. Pracownicy poradni diagnozują i wskazują kierunki pracy nad rozwojem dziecka, dostarczają literatury fachowej dotyczącej rozwijania osobowości. W roku szkolnym 2007/2008 poradnie psychologiczno pedagogiczne na terenie województwa podlaskiego zdiagnozowały 65 uczniów szczególnie uzdolnionych. Wydano 18 opinii w tym 11 opinii o indywidualnym toku nauki i 7 opinii o indywidualnym programie nauki. 8

9 IV. Opieka psychologiczno pedagogiczna 1. Czy uczniowie szczególnie uzdolnieni w szkole są objęci pomocą psychologiczno-pedagogiczną? Tak 32% W większości szkół/placówek uczniowie szczególnie uzdolnieni nie są objęci pomocą psychologiczno-pedagogiczną. Pomoc udzielana jest w razie potrzeby. 2. W jaki sposób szkoła współpracuje z rodzicami uczniów szczególnie uzdolnionych? monitorując zainteresowania i rozwój ucznia na bieŝąco informując rodziców o postępach w nauce, wskazuje kierunki postępowania z dzieckiem, organizując wspólne imprezy kulturalno-rozrywkowe, prowadzi rozmowy motywujące rodziców do stwarzania warunków wpływania na świadomość uczniów do ciągłej pracy, rozwoju oraz wykorzystania moŝliwości szkoły/placówki stymulując wymagania wobec uczniów szczególnie uzdolnionych we współpracy z rodzicami, listy gratulacyjne dla rodziców młodzieŝy szczególnie uzdolnionej poprzez indywidualne kontakty, organizując konsultacje ze specjalistami 3. Jakie jest zainteresowanie rodziców uczniów szczególnie uzdolnionych postępami w nauce ich dzieci? małe 3 (2%), przeciętne 61 (41%), duŝe 69 (46%). 9

10 V. Doskonalenie nauczycieli. 1. Doskonalenie umiejętności nauczycieli w pracy z uczniem szczególnie uzdolnionym jest realizowane w zakresie: metod pracy z uczniem szczególnie uzdolnionym 66%, rozwijania twórczości i kreatywności ucznia 56%, problematyki rozwoju społeczno emocjonalnego ucznia 28%, diagnozy pedagogicznej 44%, planowania pracy z uczniem 60%, inne (jakie?): rozpoznawanie uzdolnień uczniów promowanie osiągnięć uczniów szczególnie uzdolnionych ocenianie kształtujące metody aktywizujące wpływ osobowości nauczyciela na przebieg pracy z uczniem zdolnym W roku szkolnym 2007/2008, w ramach realizacji zadań związanych z kwalifikowaniem kandydatów do stypendium ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania do Kuratorium Oświaty w Białymstoku wpłynęły 62 wnioski ze wszystkich typów szkół województwa podlaskiego. W stosunku do 27 wniosków została wyraŝona pozytywna opinia Podlaskiego Kuratora Oświaty. Wszystkie wnioski wraz z załączonymi opiniami zostały przesłane do Ministerstwa Edukacji Narodowej. Ostatecznie stypendium otrzymało 17 kandydatów. W ramach realizacji zadań związanych z kwalifikowaniem kandydatów do stypendium Prezesa Rady Ministrów, wpłynęło 128 wniosków, z czego 121 ze szkół publicznych i 7 ze szkół niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych. Wnioski 5 kandydatów ze szkół publicznych nie spełniły warunków zawartych w art. 90 h ust.2 ustawy o systemie oświaty. Dyrektorzy 79 szkół publicznych i 3 szkół niepublicznych poinformowali o braku kandydata spełniającego warunki dające moŝliwość otrzymania stypendium. Dyrektor 1 szkoły publicznej i 4 szkół niepublicznych nie poinformowali o przyczynie niewytypowania kandydata. Stypendium otrzymało 124 uczniów. Ponadto promowaniu uczniów szczególnie uzdolnionych słuŝą: 1. stypendia za wyniki i osiągnięcia w nauce, na które środki finansowe pozyskiwane są z organów prowadzących, 2. stypendia za osiągnięcia sportowe, 3. stypendia w dziedzinie twórczości artystycznej środki zabezpiecza Urząd Marszałkowski w Białymstoku, 4. udział uczniów uzdolnionych sportowo w obozach sportowych, 5. nagrody za udział w konkursach przedmiotowych i problemowych Mniej niŝ 50% badanych szkół nawiązało współpracę z fundacjami lub stowarzyszeniami, które promują dzieci i młodzieŝ szczególnie uzdolnioną. 10

11 Uwagi i spostrzeŝenia dyrektora W szkole społecznej jest niewielka liczba uczniów w oddziałach, co umoŝliwia łatwiejsze rozpoznanie u uczniów szczególnych uzdolnień, ale teŝ uczniowie szczególnie uzdolnieni rzadziej do szkół społecznych uczęszczają. WaŜnym zagadnieniem w pracy szkoły jest spowodowanie aby uczeń szczególnie uzdolniony był przykładem dla kolegów, cieszył się ogólną akceptacją. NaleŜy wspierać jego zdolności i pomagać w dalszym rozwoju. Mniejsza liczba uczniów szczególnie uzdolnionych spowodowana jest tym, Ŝe jest to szkoła zawodowa, natomiast zdolniejsza młodzieŝ wybiera liceum ogólnokształcące. Uczeń szczególnie uzdolniony jest dostrzegany przez nauczycieli i stwarza się mu moŝliwości rozwoju. Nauczyciele mają wypracowane metody pracy z uczniem zdolnym. Szkoła stara się oferować róŝnorodne formy zajęć pozalekcyjnych. Trudnością jest to, Ŝe godziny pracy dydaktycznej szkoły nie pozwalają często uczniom dojeŝdŝającym na udział w zajęciach pozalekcyjnych. Niewielkie są teŝ fundusze na zajęcia pozalekcyjne. Wielu nauczycieli prowadzi je nieodpłatnie. Praca z uczniem zdolnym jest atutem szkoły I niezaleŝnie od wyodrębnionych priorytetów jest realizowana w kaŝdym roku szkolnym. Uczniowie biorą udział w róŝnorodnych olimpiadach i konkursach. Uczniowie zdolni są promowani. Szkoła ma znaczące sukcesy w olimpiadach, osiąga wysokie lokaty w rankingach wojewódzkich i krajowych. Nauczyciele bardzo aktywnie pracują z uczniem szczególnie uzdolnionym. Często jest to dodatkowa praca społeczna. Głównym celem jest uczeń i jego rozwój. Widoczne są efekty tej pracy. 11

12 Wnioski Polityka kadrowa dyrektorów szkół z terenu województwa podlaskiego jest skierowana na zaspokojenie potrzeb całej szkolnej społeczności, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych. W 517 ( 67% ) szkołach i placówkach publicznych zatrudniono pedagoga szkolnego, a w 197 ( 26% ) psychologa. W 41 ( 5,4% ) szkołach i placówkach publicznych zatrudniono doradców zawodowych, którzy pomagają zaplanować uczniom ścieŝkę kariery zawodowej, poznać predyspozycje zawodowe i wybrać odpowiedni kierunek kształcenia. Przeprowadzona diagnoza w zakresie pracy z uczniem szczególnie uzdolnionym pozwoliła na sprecyzowanie następujących wniosków: 1. Szkoły/placówki podejmują działania w celu stworzenia moŝliwości rozwoju uczniom szczególnie uzdolnionym. 2. Nauczyciele są przygotowani do pracy z uczniem szczególnie uzdolnionym, czego efektem są osiągnięcia uczniów w olimpiadach, konkursach, zawodach. 3. Dominującą formą pracy z uczniem szczególnie uzdolnionym są koła zainteresowań i zajęcia pozalekcyjne. 4. W minimalnym stopniu wykorzystuje się moŝliwość kształcenia uczniów szczególnie uzdolnionych indywidualnym tokiem nauki. 5. Szkoły w niewielkim stopniu wykorzystują moŝliwość kształcenia ucznia szczególnie uzdolnionego indywidualnym programem nauczania. 6. Brak systemowych rozwiązań w zakresie pracy z uczniem szczególnie uzdolnionym. 7. Mniej niŝ 50% badanych szkół nawiązało współpracę z fundacjami lub stowarzyszeniami, które promują dzieci i młodzieŝ szczególnie uzdolnioną. 12

13 ZAŁĄCZNIK 1 PREZENTACJA ZAWIERAJĄCA ANALIZĘ ILOŚCIOWĄ, JAKOŚCIOWĄ I GRAFICZNĄ WYNIKÓW Z BADANIA REALIZACJI PRZEZ SZKOŁĘ ZADAŃ ZWIĄZANYCH Z KSZTAŁCENIEM I PROMOWANIEM UCZNIÓW SZCZEGÓLNIE UZDOLNIONYCH 13

14 ZAŁĄCZNIK 2 ARRKUSZ DIAGNOSTYCZNY 14