R e f l e k s y j n i e

Transkrypt

1 PODSTAWY ZARZĄDZANIA ETYCZNY I KULTUROWY KONTEKST ZARZĄDZANIA Andrzej Marjański R e f l e k s y j n i e 2 Brakiem odwagi jest wiedzieć co prawe, lecz tego nie czynić. Konfucjusz ( p.n.e.) Chiński filozof i myśliciel społeczno-polityczny. Przypisuje mu się autorstwo tzw. kanonu konfucjańskiego Wu-cing (Pięcioksięgu). Był twórcą systemu etycznego zwanego konfucjanizmem. 1

2 3 Agenda Etyka indywidualna w organizacjach Odpowiedzialność społeczna a organizacja Etyka w działaniu organizacji Kodeks etyki Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa Podejście organizacji do odpowiedzialności społecznej Pojęcie etyki 4 Etyka (z greckiego éthikós zwyczajny; éthos obyczaj, zwyczaj) zespół norm i ocen moralnych charakterystycznych dla danej zbiorowości społecznej (np. grupy społecznej, klasy, warstwy, środowiska); filozoficzna nauka o moralności, zajmująca się wyjaśnieniem i ustalaniem takich kategorii, jak dobro i zło, odpowiedzialność, sumienie, powinności oraz wytyczaniem zasad i norm moralnego postępowania. * Źródło: Słownik Encyklopedyczny Edukacja Obywatelska Wydawnictwo Europa, Autorzy: Roman Smolski, Marek Smolski, Elżbieta Helena Stadtmüller. 2

3 Problematyka etyki w zarządzaniu Współczesne organizacje stają przed trudnym i kontrowersyjnym problemem jak mają określić swój stosunek do otoczenia społecznego, w którym działają W każdym społeczeństwie istnieje określenie typów zachowań: Dopuszczalnych Niedopuszczalnych (wyjmowanych spod prawa) Organizacja powinna spełniać społeczne oczekiwania, bo jeżeli ich nie spełnia to może się spotkać z: Utratą rynku Publicznym upokorzeniem Sankcjami prawnymi... * 5 Etyka indywidualna w organizacjach Etyka osobiste przekonania dotyczące zachowania słusznego i niesłusznego Implikacje związane z etyką: Kontekst jednostkowy ludzie mają a organizacje nie mają etyki Zróżnicowanie pojmowania zakresu etyki u różnych osób - tego co jest etyczne a co nie jest etyczne 6 Etyka jest względna a nie absolutna 3

4 Etyka indywidualna w organizacjach 7 Zachowanie etyczne zachowanie, które mieści się w ogólnie przyjętych normach społecznych Zachowanie nieetyczne zachowanie, które nie mieści się w ogólnie przyjętych normach społecznych Kształtowanie się etyki indywidualnej 8 Etyka jednostkowa połączony wpływ rodziny kręgów koleżeńskich doświadczeń życiowych osobistych wartości i obyczajów czynników sytuacyjnych * Wpływ rodziny Czynniki sytuacyjne Wartości i normy moralne Doświadczenie Wpływ kolegów Etyka indywidualna 4

5 Wpływ rodziny 9 Normy etyczne człowieka zaczynają się kształtować już w jego dzieciństwie Stają się odbiciem percepcji dziecka zachowań rodziców Oraz tych zachowań na które rodzice pozwalają Szanse dziecka na wyrobienie wysokich norm etycznych: Przestrzeganie norm etycznych przez członków rodziny Otrzymywanie nagród za przestrzeganie norm etycznych Bycie karanym za nieprzestrzeganie norm etycznych Szanse dziecka na wyrobienie niskich norm etycznych: Nieetyczne postępowanie członków rodziny Pozwalanie dzieciom na nieetyczne postępowanie * 10 Wpływ kolegów Dziecko poddawane jest wpływom kolegów, z którymi się styka Postępowanie kolegów staje się często zachętą do podobnego postępowania, które generuje: Zachowanie wysokich norm etycznych Brak norm etycznych * 5

6 Doświadczenia życiowe Dziesiątki jednostkowych ważnych wydarzeń kształtuje nasze przekonania etyczne i zachowanie Wydarzenia te stają się normalną częścią dorastania i dojrzewania młodego człowieka Wydarzenia pozytywne Wydarzenia negatywne Wydarzenia te często są powodem zrewidowania i zmiany norm etycznych * 11 Osobiste wartości i normy moralne 12 Na kształtowanie się indywidualnych norm etycznych wpływają osobiste wartości i normy moralne Umieszczenie w hierarchii priorytetów korzyści materialne i osobistego awansu, to: Bezwzględne dążenie do uzyskania tych korzyści Brak względu na to ile nasze działania kosztują innych Umieszczenie jako priorytetu rodziny... * 6

7 Nieoczekiwane sytuacje sprawiają, że ludzie zachowują się zupełnie inaczej niżby przypuszczali że się zachowają np. większość osób okradających pracodawcę robi to z powodu osobistych kłopotów finansowych Nie usprawiedliwia to kradzieży Ale stwarza pewien kontekst dla nieetycznego postępowania Ludzie często uważają, że mogą postępować nieetycznie, jeżeli w danej sytuacji nie maja innego wyboru * 13 Czynniki sytuacyjne Etyka zarządzania - normy zachowań, którymi kierują się poszczególni menedżerowie w swojej pracy Dziedzina Stosunek firmy do pracownika Stosunek pracownika do firmy Stosunek firmy do innych podmiotów gospodarczych 14 Etyka zarządzania Przykładowe problemy Zatrudnienie i zwalnianie Warunki pracy i płacy Prywatność Konflikty interesów Poufność Uczciwość i koszty Klienci Konkurenci Akcjonariusze Dostawcy Agenci (dealerzy) Związki zawodowe 7

8 Zachowanie menedżerów określa normy etyczne obejmujące dziedziny: Nabór i zwalnianie pracowników Warunki pracy i płacy Uznawanie prywatnej sfery życia pracowników Pojawiające się problemy: Nepotyzm Zwalnianie z powodu wyznania Rozpuszczanie pogłosek o chorobie, życiu intymnym,... * Stosunek organizacji do jej pracowników 15 Kolejne źródło licznych problemów etycznych obejmujące dziedziny: Konflikt interesów decyzja jest korzystna dla jednostki, ale niekorzystna dla organizacji Poufność ujawnianie tajemnic firmy konkurencji Rozliczania wydatków naciąganie kosztów w celu zwiększenia własnego dochodu... * Stosunek pracowników do organizacji 16 8

9 Stosunki z klientami dobry produkt, informacja o użytkowaniu, rozsądna cena Konkurencja niestosowanie nierzetelnych praktyk gospodarczych, oczernianie konkurentów,... Akcjonariusze pokazywanie prawdy o firmie Związki zawodowe żądanie ustępstw płacowych w przypadku, gdy firma realizuje duże zyski Pośrednicy brak godziwej marży Dostawcy wykorzystywanie uprzywilejowanej pozycji... * Stosunek organizacji do innych podmiotów 17 Działania menedżerów (etyczne i nieetyczne) odbywają się w sprzyjającym kontekście organizacyjnym, który tworzony jest przez: Działania równorzędnych menedżerów Menedżerów wyższego szczebla Kulturę organizacyjną Etyka w działaniu organizacji Punkt wyjścia do zrozumienia etycznego kontekstu zarządzania jednostkowe normy etyczne Lepiej narazić się na ryzyko niż zrobić coś nieetycznego Dla kariery i korzyści można nawet popełnić przestępstwo 18 9

10 Etyka w działaniu organizacji Tolerowanie nieetycznych praktyk prowadzi do powstania kultury organizacyjnej tolerującej nieetyczne praktyki, o ile leżą one w interesie firmy Otoczenie organizacji kształtuje kontekst zachowania etycznego: np. presja na osiąganie wyników Tworzenie sieci powiązań mających zapewnić odniesienie sukcesu * 19 Kierowanie etycznym zachowaniem W wielu organizacjach zwiększa się świadomość znaczenia etycznego zachowania w działalności biznesowej Ponownie kładzie się większy nacisk na etyczną postawę pracowników Rola najwyższego kierownictwa: wzmocnienie etycznego postępowania pracowników określenie norm akceptowanych i nieakceptowanych budowa kultury organizacji Wdrażanie systemów szkoleniowych umożliwiających wdrożenie odpowiednich modeli postępowania Powoływanie komitetów etyki podległych bezpośrednio zarządowi * 20 10

11 Formalne, pisemne zestawienie wartości i norm etycznych, którymi kieruje się firma w swoich działaniach Szczegółowe ustalenia odnoszące się do traktowania przez pracowników firmy: dostawców klientów konkurentów innych podmiotów mających związki z firmą Żaden kodeks nie zastąpi osobistej oceny pracownika co jest słuszne, a co nie ale może pomóc w dokonaniu wyboru * 21 Kodeks etyki 22 Odpowiedzialność społeczna a organizacje W etykę wyposażone są jednostki, a nie organizacje Organizacje wchodzą w stosunki ze swoim otoczeniem w sposób, który narzuca dylematy i wymaga podejmowania etycznych decyzji Społeczna odpowiedzialność organizacji zestaw zobowiązań organizacji do ochrony i umacniania społeczeństwa, w którym funkcjonuje * 11

12 Odpowiedzialność społeczna spojrzenie historyczne W ewolucji społecznej odpowiedzialności biznesu obserwujemy na przestrzeni ostatnich ponad 100 lat ogromne zmiany Wystąpiły 3 krytyczne punkty zwrotne: Era przedsiębiorców koniec XIX wieku Era wielkiego kryzysu 1929 koniec lat 30. XX w. Era społeczna lata 60. XX w. * 23 Społeczna odpowiedzialność era przedsiębiorców 24 Stany Zjednoczone, koniec XIX wieku Kapitanowie przemysłu gromadzenie ogromnych fortun i budowa imperiów przemysłowych ( nafta, kolejnictwo, banki, stalownie) Pierwsi szefowie dużych korporacji, którzy mogli realnie wpływać na przebieg wydarzeń w kraju nadużywali swojej władzy: Lokauty Dyskryminacyjna polityka cenowa Podkupywanie i szantaż Niepłacenie podatków 12

13 Społeczna odpowiedzialność era przedsiębiorców 25 W efekcie protestów urzędników rząd wprowadził delegalizację lub ograniczenie niektórych praktyk Określono stosunki pomiędzy: Kręgami gospodarczymi Państwem Społeczeństwem Rola przedsiębiorcy przestała być ograniczona jedynie do funkcji maksymalizacji zysku * Społeczna odpowiedzialność era wielkiego kryzysu Kolejny widoczny zwrot w poglądach na odpowiedzialność społeczną - wielki kryzys w latach 30. XX wieku Dominacja amerykańskiej gospodarki przez wielkie korporacje Krytyka za nieodpowiedzialne praktyki finansowe, które doprowadziły do krachu giełdowego w roku 1929 Polityka New Deal rząd F.D. Roosevelta wprowadza szereg nowych ustaw mających na celu ochronę inwestorów i małych przedsiębiorców 1934 powołanie Komisji Papierów Wartościowych i Giełdy regulowanie sprzedaży papierów wartościowych i zwalczanie nieuczciwych praktyk giełdowych Jaśniejsze wytyczenie granic społecznej odpowiedzialności Konieczność podjęcia nowej roli przez organizacje w drodze do ogólnego dobrobytu społeczeństwa * 26 13

14 Społeczna odpowiedzialność era społeczna Okres wielkich niepokojów społecznych w latach 60. XX wieku (okres wojny wietnamskiej) Przedsiębiorstwa obciążono odpowiedzialnością za problemy społeczne i domagano się od nich ich rozwiązania Krytyczna ocena narodowych wartości, priorytetów i celów Ponowne spojrzenie przez rząd na działalność organizacji: Ostrzejsze przepisy w zakresie ochrony środowiska Umieszczanie napisów ostrzegawczych (papierosy, odzież dziecięca) Zwiększenie regulacji prawnych w wielu dziedzinach Pojawienie się pytań: Przed kim przedsiębiorstwo jest odpowiedzialne? Kto w przedsiębiorstwie ostatecznie odpowiada za praktyki organizacji? * 27 Obszary społecznej odpowiedzialności Organizacje odpowiadają w wymiarze społecznym wobec: Swojego elektoratu osób i organizacji bezpośrednio dotkniętych zachowaniem organizacji i materialnie zainteresowanych ich wynikami Środowiska przyrodniczego Ogólnego dobrobytu społecznego- Np. datki na cele dobroczynne, wspieranie muzeów, wkład w poprawę zdrowia i oświaty publicznej * 28 14

15 Obszary społecznej odpowiedzialności - elektorat Niemal wszystko, co robi organizacja ma wpływ na interesy właścicieli (inwestorów) Nieetyczna działalność menedżerów wpływa negatywnie na zyski organizacji i kurs jej akcji na giełdzie Organizacje są odpowiedzialne także przed wierzycielami utrata reputacji wpływa na zdolność spłacania długów. 29 Obszary społecznej odpowiedzialności - elektorat 30 Różnorodność elektoratu organizacji: Właściciele (inwestorzy) Stowarzyszenia handlowe Grupy interesu Pracownicy Dostawcy Społeczności lokalne Klienci Wierzyciele Władze lokalne Władze rządowe Rządy innych państw Szkoły i uczelnie wyższe Sądy * 15

16 Obszary społecznej odpowiedzialności środowisko przyrodnicze Jeszcze niedawno wiele organizacji bez żadnych ograniczeń usuwało ścieki, zanieczyszczenia i odpady produkcyjne Obecnie jest to obszar szczegółowych regulacji prawnych Firmy z własnej inicjatywy zwiększyły swoją społeczną odpowiedzialność w dziedzinie korzystania ze środowiska Efektem jest ograniczenie rozmiarów emisji większości zanieczyszczeń Polityka bezpieczeństwa w celu ograniczenia awarii, które mogą powodować katastrofalne skutki dla środowiska * 31 Obszary społecznej odpowiedzialności ogólny dobrobyt społeczny Sądzi się,że organizacje gospodarcze powinny wspierać ogólny dobrobyt społeczny Przykład działań tego typu: Wspieranie celów dobroczynnych Dotowanie stowarzyszeń niekomercyjnych Wspieranie muzeów, orkiestr Pomoc dla publicznego radia i telewizji Wkład w poprawę ochrony zdrowia i oświaty publicznej Postulat usuwania niesprawiedliwości społecznej wycofanie się z obszarów gdzie nie są przestrzegane prawa człowieka, np. apartheid w RPA * 32 16

17 Społeczna odpowiedzialność za i przeciw Zgodność poglądów ma charakter iluzoryczny W rzeczywistości istnieją zarówno przeciwnicy jak i zwolennicy Argumenty przeciwników: Rozszerzenie interpretacji odpowiedzialności społecznej może zagrażać gospodarce (Milton Friedman) Odciąga działalność gospodarczą od podstawowego powołania przynoszenia zysków właścicielom Występowanie konfliktu interesów Brak jest organizacjom dostatecznego doświadczenia do właściwej oceny i podejmowania decyzji dotyczących wartościowych programów społecznych 33 Społeczna odpowiedzialność za i przeciw Argumenty zwolenników Organizacje stwarzające problemy (np. w środowisku) powinny uczestniczyć w ich rozwiązywaniu Korporacje posiadają większość przywilejów należnym prywatnym obywatelom, zatem nie powinny uchylać się od obowiązków obywatelskich Wiele organizacji gospodarczych dysponuje nadwyżką dochodów podczas gdy budżety publiczne są obciążone do granic wytrzymałości Świadczenie na cele społeczne sposobem poprawienia reputacji organizacji i zwiększenia udziału w rynku 34 17

18 Argumenty za społeczną odpowiedzialnością 1. Działalność gospodarcza stwarza problemy i dlatego organizacje powinny uczestniczyć w ich rozwiązywaniu 2. Przedsiębiorstwa są obywatelami w naszym społeczeństwie 3. Gospodarka często dysponuje zasobami niezbędnymi do rozwiązywania wielu problemów Społeczna odpowiedzialność za i przeciw 4. Przedsiębiorstwa są partnerem w naszej gospodarce, tak samo jak rząd i społeczeństwo 35 Argumenty przeciwko społecznej odpowiedzialności 1. Celem działalności gospodarczej w społeczeństwie amerykańskim jest przysparzanie zysków właścicielom 2. Zaangażowanie w programy społeczne daje przedsiębiorstwom zbyt wielką władzę 3. Istnieje możliwość konfliktu interesów 4. Gospodarce brak doświadczenia w kierowaniu programami społecznymi Można przyjąć cztery typy postawy wobec społecznych zobowiązań organizacji Opór Społeczny obowiązek Społeczna reakcja Społeczny wkład * Podejście organizacji do odpowiedzialności społecznej 36 18

19 Podejście organizacji do odpowiedzialności społecznej Opór - podejście do społecznej odpowiedzialności, w której firmy robią możliwie najmniej dla rozwiązania problemów społecznych czy ekologicznych Nieliczne organizacje przyjmują taką postawę Praktyka działania w przypadku przekroczenia etycznej lub prawnej granicy akceptowalności wypieranie się odpowiedzialności lub tuszowanie sprawy * 37 Społeczny obowiązek postawa społecznej odpowiedzialności, w której organizacja uczyni wszystko co jest prawem wymagane i nic poza tym Menedżerowie twierdzą, że podstawowym celem działania biznesu jest kreowanie zysku Społeczne obowiązki muszą być ograniczone do niezbędnego minimum Dostosowanie wymogów społecznych do prawodawstwa krajów w których korporacja prowadzi działalność np.: Ochrona środowiska Reklama... * Podejście organizacji do odpowiedzialności społecznej 38 19

20 Podejście organizacji do odpowiedzialności społecznej Społeczna reakcja postawa wobec społecznej odpowiedzialności, w której organizacja wypełnia podstawowe obowiązki etyczne i prawne,a w niektórych przypadkach wychodzi poza nie Dobrowolnie uczestniczy w niektórych programach społecznych Doradcy prawni przekonują organizację o celowości podjęcia działania Zachowanie biernej postawy damy jak ktoś o to wystąpi * 39 Podejście organizacji do odpowiedzialności społecznej Społeczny wkład organizacja postrzega sama siebie jako obywatela społeczeństwa i aktywnie poszukuje możliwości wkładu w dobro społeczne Najwyższy poziom społecznej odpowiedzialności Działania wykraczają poza podejście społecznej reakcji Są przejawem szczerego i silnego oddania sprawie poprawy ogólnego dobrobytu społecznego w kraju 40 Praktyka dnia codziennego pokazuje, że istnieje wiele możliwości stosowania postaw pośrednich * 20

21 Państwo a społeczna odpowiedzialność Regulacja Próby rządu oddziaływania na działalność gospodarczą poprzez stanowienie praw i przepisów określających, co przedsiębiorstwa mogą, a czego nie mogą robić w wyznaczonych dziedzinach regulacja bezpośrednia, regulacja pośrednia. 41 Rząd Gospodarka oddziałuje na rząd poprzez: - Osobiste kontakty i powiązania - Lobby - Komitety działań politycznych - Przysługi i inne taktyki wpływów Rząd oddziałuje na gospodarkę poprzez: Ustawodawstwo chroniące środowisko Ustawodawstwo ochrony konsumenta Ustawodawstwo ochrony pracowników Ustawodawstwo dotyczące papierów wartościowych Ustawodawstwo podatkowe Gospodarka Sposób wzajemnego oddziaływania państwa i gospodarki Regulacja bezpośrednia: Stanowienie prawa Tworzenie przepisów mówiących co organizacje mogą, a czego nie mogą Powoływanie urzędów odpowiedzialnych za nadzorowanie działalności gospodarczej w celu egzekwowania przepisów Możliwości karania organizacji za nieprzestrzeganie przepisów... * Państwo a społeczna odpowiedzialność 42 21

22 Państwo a społeczna odpowiedzialność Regulacja pośrednia inne formy regulacji Oddziaływanie pośrednie za pomocą ustawodawstwa np.. Podatki W rezultacie rząd wpływa na sposób wydatkowania środków na cele społeczne przez organizacje Wiele osób twierdzi, że zakres regulacji jest nadmierny Trzeba pozostawić swobodę działania wolnego rynku Wolny rynek sam zrealizuje cele Realizacja zadań, którym służy regulacja może nastąpić po niższych kosztach zarówno dla organizacji i państwa * Państwo a społeczna odpowiedzialność Wpływ organizacji na środowisko ma zróżnicowany charakter Występują cztery główne sposoby oddziaływania na rząd: Kontakty osobiste Lobby Komitety działań politycznych Przysługi * 22

23 Wielu menedżerów i przywódców politycznych funkcjonuje w tych samych kręgach społecznych Osobiste kontakty i powiązania stają się oczywistą metodą postępowania Bezpośredni kontakt umożliwia przedstawienie swojego stanowiska w sprawie rozważanego rozwiązania prawnego * 45 Kontakty osobiste Lobby 46 Wykorzystywanie osób lub grup do formalnego reprezentowania przedsiębiorstwa wobec organów politycznych w celu wywierania wpływu na proces legislacyjny 23

24 Komitety działań politycznych Organizacje powołane do zabiegania o środki i rozdzielania ich pomiędzy kandydatów ubiegających się o stanowiska polityczne Same firmy nie mogą świadczyć na rzecz kampanii politycznych Pracownicy firmy mogą być zachęcani doświadczenia na rzecz danego komitetu, jeżeli menedżerowie będą mieli świadomość,że będzie on wspierał kandydatów o poglądach politycznych, które sami wyznają * 47 Przysługi Zabieganie o wpływy i poparcie za pomocą wyrządzonej przysługi Często wykorzystywana metoda zdobywania poparcia Przyjęto liczne przepisy mające na celu zwalczanie nielegalnych praktyk * 48 24

25 Kierowanie społeczną odpowiedzialnością Wymagania społecznej odpowiedzialności wobec współczesnych organizacji staja się coraz większe Społeczna odpowiedzialność wymaga starannego planowania, podejmowania decyzji i oceny Społeczną odpowiedzialność należy traktować jak każdą inną strategię w wymiarach: Formalny wymiar organizacji: Stosowanie prawa Stosowanie norm etycznych Działalność filantropijna Nieformalny wymiar kierowania społeczną odpowiedzialnością Przywództwo i kultura organizacji Uruchomienie dzwonka alarmowego * 49 Formalne wymiary organizacji Stosowanie prawa zakres w jakim organizacja przestrzega aktów prawnych i przepisów lokalnych Zadanie przeznaczone dla menedżerów funkcjonalnych Kadra najwyższego szczebla sprawuje ogólny nadzór nad przestrzeganiem w firmie prawa Duża rola działu prawnego organizacji nadzór, pomoc i udzielanie odpowiedzi na powstające pytania * 50 25

26 Nieformalne wymiary organizacji Poza formalnymi wymiarami kierowania społeczną odpowiedzialnością organizacji, istnieją wymiary nieformalne: Przywództwo Kultura organizacyjna Sposób reagowania na sygnały pracowników o ujawnianiu nieprawidłowości i wykroczeń popełnianych przez przedsiębiorstwo Wymiary nieformalne pomagają kształtować i określać pracownikom jak kształtuje się w organizacji podejście do kwestii społecznej odpowiedzialności * 51 Przywództwo i kultura organizacji Sposób sprawowania przywództwa i kultura organizacji w praktyce w zasadniczy sposób wpływa na to jaką postawę organizacja i jej pracownicy przyjmują wobec odpowiedzialności społecznej Przykładem pozytywnego wpływu jest konsekwentne przestrzeganie zasad wskazujących na rolę i znaczenie: klientów pracowników społeczności lokalnej, w której funkcjonuje organizacja stosunek wobec akcjonariuszy * 52 26

27 Ujawnianie nieprawidłowości Ujawnianie nieprawidłowości obejmuje postawy związane z jawnym lub poufnym ujawnianiem przez pracowników nielegalnego lub nieetycznego podstępowania innych osób w organizacji Sposób reagowania organizacji na otrzymywane informacje stanowi w praktyce swoisty test na prawdziwą postawę organizacji wobec społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa Dwie postawy: osoba informującą o nieprawidłowościach musi szukać różnych kanałów do przekazania wiadomości i często jest szykanowana z tego powodu informacja przekazywana jest bezpośredniemu przełożonemu lub komisji ds. etyki * 53 Ocena społecznej odpowiedzialności Poważne podejście do zagadnień odpowiedzialności społecznej wymaga sprawdzenia czy podejmowane wysiłki przynoszą pożądane rezultaty. Rewizja społecznych działań przedsiębiorstwa formalna i szczegółowa analiza efektywności działania firmy na polu społecznym * 54 27

28 Podsumowanie Etyka określa osobiste przekonania człowieka w zakresie jakie zachowania uważane są za właściwe a jakie niewłaściwe W działaniu menedżera etyka przejawia się w: Stosunku przedsiębiorstwa do personelu Stosunku pracowników do firmy Relacji z innymi podmiotami gospodarczymi Na etyczny kontekst organizacji składa się indywidualna etyka kadry menedżerskiej oraz zasady ustalone w procedurach postępowania w organizacji Na zachowanie zasad etycznych w organizacji zasadniczy wpływ mają przywództwo, kultura organizacyjna oraz zbiór zasad postępowania * 55 Podsumowanie Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa zespół obowiązków na organizacji w zakresie: Ochrony i umacniania społeczności w której organizacja funkcjonuje Stosunku do środowiska naturalnego Stosunku do wspierania ogólnego dobrobytu społecznego Istnieje szereg argumentów za i przeciw społecznej odpowiedzialności biznesu Podejście przedsiębiorstwa może ewoluować od podstawy obstrukcyjnej poprzez obronną i dostosowawczą do postawy aktywnej * 56 28

29 Podsumowanie Państwo i stanowione prawo odziaływują na organizacje określając co wolno a czego nie wolno robić w różnych dziedzinach Organizacje w różny sposób starają się wpływać na decyzje podejmowane przez władze (kontakty osobiste lobbing przysługi...) Istnieje formalny i nieformalny wymiar kierowania organizacją Występuje potrzeba dokonywania oceny skuteczności działania organizacji w zakresie społecznej odpowiedzialności * 57 Zagadnienia do dyskusji Pojęcie etyki w odniesieniu do osoby indywidualnej i organizacji Pojęcie społecznej odpowiedzialność organizacji główne postawy Sposoby podejścia organizacji do społecznej odpowiedzialności Kodeks etyki w działaniu organizacji Jak etyka naczelnego kierownictwa wiąże się ze społeczną odpowiedzialnością przedsiębiorstwa? 58 29

30 59 Literatura do wykładu R.W. Gfiffin, Podstawy zarządzania organizacjami, PWN Warszawa, 60 P y t a n i a? Biurokratyzm - więzienie umysłowe z napisem "urząd" Bartoszewski 30