Metodyka badawczokonserwatorska
|
|
- Urszula Lis
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 ALDONA GARBACZ-KLEMPKA, KAMILA LEGOŃ, ANDRZEJ DYGA Rdzeń, forma, odlew Metodyka badawczokonserwatorska zabytków pochodzenia archeologicznego ze stopów miedzi Wprowadzenie Badania zabytków metalowych pochodzenia archeologicznego mają coraz większą wartość i wymagają połączenia metod badawczych z zakresu archeologii i historii kultury materialnej oraz metod analitycznych nauk technicznych, wpisując się w dziedziny nauki jak: archeometalurgia, archeometria, a także konserwacja zabytków. [1] Interdyscyplinarne badania są podstawą do określenia składu chemicznego, ale także technologii wykonania, wieku i pochodzenia zabytku, a także klasyfikacji i potwierdzenia jego autentyczności. Informacje te są istotne dla przeprowadzenia właściwej konserwacji i renowacji zabytków metalowych. [2] W myśl ustawy O ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, zabytek określony jest jako nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową [3]. W ustawie uwzględniono również termin prace konserwatorskie, czyli działania polegających wyłącznie na zabezpieczeniu i utrwaleniu substancji zabytku oraz zahamowaniu procesów jego destrukcji oraz nowy termin prace restauratorskie, tj. działania zmierzające do wyeksponowania wartości artystycznych i estetycznych zabytku, z czym często jest związana potrzeba uzupełnienia lub odtworzenia jego części. Przebieg prac konserwatorskich i restauratorskich wyrobów metalowych jest procesem skomplikowanym, gdyż łączy w sobie kwestie materiałowe, technologiczne, ale także typologiczne i funkcjonalne. Kilkuletnia współpraca Wydziału Odlewnictwa Akademii Górniczo-Hutniczej z Muzeum Archeologicznym w Krakowie, zaowocowała szeregiem wspólnych realizacji badawczo-konserwatorskich. Połączenie prac muzealnego Działu Konserwacji Zabytków i akademickiego Laboratorium Badań Metali, Stopów i Zabytków Metalowych doprowadziło do opracowania wzorcowych procedur, propagujących konieczność wykonywania badań materiałowych towarzyszących konserwacji zabytków metalowych. Metodykę tę zastosowano m.in. w ramach prac naukowo-dydaktycznych [4]. Indywidualnie opracowywano metodykę badań przy analizie tworzyw i technologii o szczególnej wadze zabytkowej i naukowej [5 6]. Rys. 1. Schemat przedstawiający metodykę pracy przy konserwacji zabytków metalowych (A. Garbacz-Klempka) Metody badawcze Ze względu na zabytkowy - często unikatowy - charakter badanych obiektów, istnieje konieczność prowadzenia badań specjalistycznych, głównie, a czasem wyłącznie, z udziałem metod nieniszczących. Do metod nieniszczących zaliczamy metody, które pozwalają na uzyskanie istotnych informacji o zabytku metalowym bez ingerencji w jego strukturę. Zabytki przygotowywane do konserwacji są analizowane w kolejnych etapach przy pomocy różnorodnych technik badawczych [7 14]. Wśród najważniejszych technik dla zabytków metalowych wymienić można m.in.: obserwację i ocenę powierzchni i struktury w skali makro i mikroskopowej, z udziałem mikroskopii optycznej, konfokalnej i skaningowej, Dr inż. A. Garbacz-Klempka - Wydział Odlewnictwa, Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie, inż. K. Legoń - absolwentka studiów I stopnia na Wydziale Odlewnictwa Akademii Górniczo-Hutniczej im. St. Staszica w Krakowie, A. Dyga - Muzeum Archeologiczne w Krakowie, Dział Konserwacji Zabytków 12 Przegląd Odlewnictwa 1 2/2015
2 radiologiczną analizę defektoskopową 2D i 3D, badanie składu chemicznego metodą spektroskopii fluorescencji rentgenowskiej XRF, analizę składu chemicznego w mikroobszarach metodą fluorescencji rentgenowskiej SEM-EDS, identyfikację produktów korozji metodą dyfrakcji rentgenowskiej XRD. W szczególnych przypadkach wykonuje się również: analizę pierwiastków śladowych metodą atomowej spektrometrii emisyjnej z plazmą wzbudzaną indukcyjnie (ICP-AES), pomiar stosunków izotopowych metodą masowej spektrometrii mas z jonizacją w plaźmie indukcyjnie sprzężonej (ICP-MS), a także: wizualizacje i rekonstrukcje zabytków metodami technik komputerowych, symulacje komputerowe dawnych procesów technologicznych Do metod tych, najczęściej stosowanych, zalicza się m.in. mikroskopię optyczną i spektrometrię fluorescencji rentgenowskiej z dyspersją energii (EDXRF). Badania prowadzi się kilkuetapowo: przed podjęciem konserwacji, w celu przygotowania odpowiedniego programu konserwatorskiego i identyfikacji stopu oraz po oczyszczeniu powierzchni z nawarstwień korozyjnych w celu obserwacji charakteru powierzchni oraz dokładnego określenia składu chemicznego stopu. Z czynników fizycznych i chemicznych, którymi różnią się stopy metali, wynikają odmienne sposoby konserwacji wyrobów zabytkowych. Przy doborze metody zabezpieczania przedmiotów z metali nieżelaznych istotne są wyniki badań. Na schemacie przedstawiono kolejne kroki opracowanej metodyki badawczej, towarzyszącej konserwacji zabytków metalowych (rys. 1). Analizę zabytku rozpoczyna się od obserwacji makro- i mikroskopowych powierzchni obiektu pod kątem stanu zachowania oraz techniki wykonania. Badania te są podstawą do przygotowania programu konserwatorskiego i doboru charakteru prac konserwatorskich. Są także istotną częścią dokumentacji badawczo-konserwatorskiej. Na Wydziale Odlewnictwa program konserwatorski przygotowuje się w oparciu o analizy wykonane z udziałem mikroskopu stereoskopowego Nikon SMZ-745T oraz w wybranych przypadkach mikroskopu metalograficznego Nikon Eclipse LV150. Obserwacje te polegają na makro- i mikroskopowej analizie struktury materiału. Dzięki badaniom metalograficznym możliwe jest określenie stanu zachowania zabytku, charakteru i grubości nawarstwień oraz rodzaju i stopnia zaawansowania zniszczeń korozyjnych. Badania te dostarczają również wskazówek o technologii wykonania i obróbki przedmiotu, a także jego użytkowania. Umożliwiają zaobserwowanie odlewniczych wad kształtu i powierzchni surowej oraz uszkodzeń mechanicznych różnego typu. Do badań powierzchni przygotowuje się zabytek przez przeprowadzenie wstępnych zabiegów konserwatorskich. Ważnym etapem są badania składu chemicznego. W tym celu stosuje się metodę fluorescencyjnej spektrometrii rentgenowskiej XRF (X-Ray Fluorescence). Metoda XRF jest metodą nieinwazyjną i stąd dedykowaną badaniom zabytków. Jedną z głównych zalet metody jest nieniszczący charakter badań oraz precyzyjne wyniki, otrzymane bez ingerencji w badany materiał. Przenośny układ XRF ma dodatkową zaletę, iż badania wykonywane są na wystawie lub w pracowni konserwatorskiej, bez konieczności przewożenia zabytków do laboratorium, co często uniemożliwiają procedury muzealne. Metoda spektrometrii fluorescencji rentgenowskiej pozwala rozpoznać skład chemiczny zabytków jakościowo oraz ilościowo, na podstawie badania ich rentgenowskich widm fluorescencyjnych. Badania przeprowadza się na dwóch etapach: jako wstępne (jakościowe) prowadzone przed konserwacją, do których wykorzystuje się kompaktowy spektrometr fluorescencji rentgenowskiej SPECTRO Sort oraz badania szczegółowe (jakościowe i ilościowe), które prowadzi się w laboratorium z udziałem spektrometru rentgenowskiego SPECTRO MIDEX na dalszych etapach konserwacji, po oczyszczeniu i przygotowaniu powierzchni. Obecność produktów korozji wpływa bowiem na zmianę składu chemicznego badanego obiektu. Metoda spektrometrii fluorescencji rentgenowskiej pozwala łatwo i szybko zidentyfikować i określić stężenie pierwiastków w szerokim zakresie pomiarowym, na podstawie badania ich widm fluorescencyjnych. Metoda ta polega na analizie widm wtórnej emisji promieniowania rentgenowskiego z materii. Opiera się na tym, że każdy pierwiastek w analizowanej próbce emituje charakterystyczne dla siebie widmo, w skutek wzbudzenia rentgenowskiego, które stanowi podstawę do analizy jakościowej i ilościowej. Jako źródło promieniowania stosowane są lampy rentgenowskie [8]. Spektrometr daje możliwość wykonania nieniszczącej analizy punktowej, liniowej, jak również map rozkładu pierwiastków na powierzchni próbki. Znajomość składu chemicznego zabytków dostarcza wielu istotnych wiadomości dotyczących technologii wykonania, właściwości tworzywa, stwarza możliwość analizy różnic i podobieństw pomiędzy zabytkami tej samej kategorii, a przede wszystkim umożliwia właściwe przygotowanie i przeprowadzenie procesów konserwacji właściwych dla danego składu chemicznego tworzywa i właściwe zabezpieczenie zabytków do funkcjonowania w ramach wystawy muzealnej. Z uwagi na to, że badania analityczne i metaloznawcze zabytków wspomagają przeprowadzenie prac konserwatorskich, powinny być wykonywane przed przystąpieniem do prac konserwatorskich, a na dalszych etapach być integralną częścią postępowania konserwatorskiego, uzupełnianego w razie potrzeby o niestandardowe procedury i metody badawcze. W celu pełnego wykorzystania możliwości metodyki badawczej, konieczne jest nawiązanie międzyśrodowiskowego dialogu wymiany poglądów i doświadczeń badaczy reprezentujących nauki techniczne, przyrodnicze i humanistyczne, którzy zajmują się różnorodnymi aspektami Rys. 2. Moneta egipska z okresu Nowego Państwa, Ptolemeusz IV ( p.n.e.). Widoczne nawarstwienia korozyjne na powierzchni monety, pow. 7x. Stan w trakcie konserwacji Przegląd Odlewnictwa 1 2/
3 Rys. 3. Moneta egipska z okresu Nowego Państwa, Ptolemeusz IV ( p.n.e.). Widoczne nawarstwienia korozyjne i uszkodzenia mechaniczne na powierzchni i na brzegu monety, pow. 20x. Stan w trakcie konserwacji Rys. 4. Moneta egipska z okresu Nowego Państwa, Ptolemeusz IV ( p.n.e.). Obraz kamery spektrometru. Widoczna powierzchnia oczyszczona miejscowo i zaznaczony obszar badania składu chemicznego metodą XRF. Stan w trakcie konserwacji Rys. 5. Wykres widm fluorescencji rentgenowskiej. Moneta egipska z okresu Nowego Państwa, Ptolemeusz IV ( p.n.e.). Analiza jakościowa składu chemicznego metodą XRF, zidentyfikowano: Cu, Sn, As, Pb, Fe, Ni, Co Rys. 6. Moneta egipska z okresu Nowego Państwa, Ptolemeusz VI ( p.n.e.). Widoczne szczegóły wizerunku, pow. 7x. Stan w trakcie konserwacji badań nawarstwień historycznych i artefaktów traktowanych jako nośniki pamięci technologicznej [15 17]. Konserwacja zabytków metalowych Należy podkreślić, iż badania zabytków archeologicznych są podstawą do opracowania technologicznego programu prac konserwatorskich, którego głównym celem jest ustabilizowanie procesów korozyjnych i zastosowanie zabezpieczeń chroniących obiekt przed zniszczeniem. Przed przystąpieniem do konserwacji należy dokonać zinwentaryzowania i udokumentowania istniejącego stanu zachowania. Analizuje się także obiekt pod względem rozpoznania prawdopodobnych wcześniejszych konserwacji. Pierwszym etapem pracy jest wykonanie dokumentacji opisowej i fotograficznej obiektów przeznaczonych konserwacji. Dokumentacja mikroskopowa pozwala zaobserwować nawet niewielkie wżery korozyjne czy zmiany struktury związane z korozją międzykrystaliczną. Na zdjęciach mikroskopowych widać również zachodzącą korozję międzykrystaliczną. Nieciągłości rdzenia można zaobserwować w czasie badań defektoskopowych. Na tym etapie wykonuje się wstępną analizę składu chemicznego metodą spektrometrii fluorescencji rentgenowskiej przed konserwacją. Na podstawie badań wstępnych, jakościowych, można zdefiniować tworzywo i dobrać metodę konserwacji. Zaleca się, aby badania zostały powtórzone w trakcie konserwacji, po oczyszczeniu warstw korozyjnych, wpływających na wyniki pomiarów. Elementy procesu badawczo-konserwatorskiego zilustrowano na podstawie zespołu monet egipskich z okresu p.n.e. prezento- 14 Przegląd Odlewnictwa 1 2/2015
4 Tabela 1 Wyniki badania składu chemicznego metodą XRF. Moneta egipska z okresu Nowego Państwa, Ptolemeusz IV ( p.n.e.) Stężenie pierwiastków (wt.%) Cu Sn As Pb Fe Zn Ag Ni Co Bi 84,97 1,52 0,32 11,86 0,60 0,19-0,09 0,22 0,06 Tabela 2 Wyniki badania składu chemicznego metodą XRF. Moneta egipska z okresu Nowego Państwa, Ptolemeusz VI ( p.n.e.) Stężenie pierwiastków (wt.%) Cu Sn As Pb Fe Zn Ag Ni Co Bi 76,91 12,81 0,55 8,44 0,16 0,17 0,01 0,22 0,3 0,09 Rys. 7. Moneta egipska z okresu Nowego Państwa, Ptolemeusz VI ( p.n.e.). Widoczne uszkodzenia mechaniczne i produkty korozji na powierzchni, pow. 7x. Stan w trakcie konserwacji Rys. 8. Fragment monety egipskiej z okresu Nowego Państwa, Ptolemeusz VI ( p.n.e.). Widoczne uszkodzenia mechaniczne i produkty korozji na brzegu monety, pow. 20x. Stan w trakcie konserwacji Rys. 9. Moneta egipska z okresu Nowego Państwa, Ptolemeusz VI ( p.n.e.). Obraz kamery spektrometru. Widoczna powierzchnia oczyszczona miejscowo i zaznaczony obszar badania składu chemicznego metodą XRF. Stan w trakcie konserwacji Rys. 10. Wykres widm fluorescencji rentgenowskiej. Moneta egipska z okresu Nowego Państwa, Ptolemeusz VI ( p.n.e.). Analiza jakościowa składu chemicznego metodą XRF, zidentyfikowano: Cu, Sn, As, Pb, Fe, Ni, Co Przegląd Odlewnictwa 1 2/
5 wanego na wystawie stałej Muzeum Archeologicznego w Krakowie, wytypowanego do konserwacji ze względu na pogarszający się stan zachowania (rys. 2 10, tabela 1 2). [18]. Postępowanie konserwatorskie Najczęściej destrukcja wyrobów metalowych jest wynikiem procesu korozji. W warunkach naturalnych korozja przebiega w atmosferze powietrza, a jej intensywność zależy od wilgotności, temperatury i zanieczyszczenia powietrza. W przypadku zabytków archeologicznych niebagatelne znaczenie ma również rodzaj gleby, w której zabytki są zdeponowane. Pierwszym krokiem w pracach konserwatorskich jest usunięcie produktów korozji na drodze chemicznej lub mechanicznej. Wówczas odkrywa się prawdziwą wartość obiektu lub jego szczegóły technologiczne. Istnieją przypadki, gdy produkty korozji stanowiące zwartą estetyczną warstwę pozostawia się dla podniesienia estetyki przedmiotu i jego ochrony przed szkodliwymi wpływami atmosfery (patyna szlachetna). W indywidualnych przypadkach wykonuje się naprawy zabytków np. klejenie, uzupełnienie ubytków, czy rekonstrukcje brakujących elementów, zakładając, że nie powinny one zmienić wartości i charakteru wyrobu. Ważnym elementem prac jest stabilizacja nieusuniętych produktów korozji mogących stać się promotorami korozji. W dalszej kolejności powinno nastąpić nałożenie powłok ochronnych i warstw zabezpieczających powierzchnię przedmiotu w postaci żywic i wosków. Metody konserwacji dobiera się w zależności od charakteru zniszczeń zabytków, rodzaju zastosowanych tworzyw i technik wykonania. Oczyszczenie powierzchni zabytków z resztek piasku, ziemi i innych zanieczyszczeń wykonuje się mechanicznie z użyciem pędzli i szczotek z miękkiego włosia przy zastosowaniu wody ze środkiem powierzchniowo czynnym bądź w myjce ultradźwiękowej. W dalszej kolejności usuwa się luźno związane produkty korozji z ewentualnym pozostawieniem patyny szlachetnej pod warunkiem zachowania jej ciągłości. Najczęściej, w zależności od stanu zachowania obiektu i rodzaju nawarstwień korozyjnych, stosuje się naprzemienne oczyszczanie mechaniczne z użyciem pędzli ze szklanego włosia, szczotek mosiężnych bądź oczyszczanie strumieniowo-ściernie i chemiczne z zastosowaniem niskoprocentowych roztworów kwasu cytrynowego lub wersenianu sodu. Ważnym elementem prac jest stabilizacja nieusuniętych produktów korozji, z zastosowaniem inhibitora korozji miedzi, np. roztworu benzotriazolu przez nanoszenie pędzlem bądź, w przypadku przedmiotów silnie zdegradowanych (porowatości, spękania), przez kąpiel w atmosferze obniżonego ciśnienia. W przypadku silnie zdegradowanych zabytków zaleca się też impregnację roztworami żywic np. Paraloidu B44 lub B48N również przez kąpiel w atmosferze obniżonego ciśnienia. Zaimpregnowane w ten sposób zabytki mają umocnioną strukturę i mogą być ponownie poddane procesowi usuwania produktów korozji, co wcześniej mogło spowodować zniszczenie zabytku. Stopień doczyszczania poszczególnych ozdób zabytków zależy od ich stanu zachowania i ilości nawarstwień pokrywających ich powierzchnię. Dalszym etapem, po ponownym oczyszczeniu, i osuszeniu jest nanoszenie powłok ochronnych. Najczęściej stosuje się roztwór żywicy Paraloid B48N, służący zabezpieczaniu przedmiotów przed niszczącymi czynnikami atmosferycznymi. Posiada on bardzo dużą odporność na działanie światła (nie żółknie), wody, wodnych roztworów kwasów, zasad i soli oraz mikroorganizmów. Po wyschnięciu tworzy stosunkowo twardą i przeźroczystą powłokę. Często nakłada się kolejne warstwy powłok uszczelniających w postaci wosków nieorganicznych. Podsumowanie Badania metaloznawcze stanowią ważny etap konserwacji zabytków. Prace konserwatorskie zapewniają powstrzymanie procesów korozyjnych, pozwalają na przywrócenie zabytkom wartości artystycznej i umożliwiają ich odpowiednie wyeksponowanie. Realizowane prace badawcze przyczyniają się w sposób istotny do zwiększenia bazy źródłoznawczej o dawnych tworzywach metalowych i technikach wytwórczych. Nowoczesne techniki analityczne umożliwiają przeprowadzenie analiz nieniszczących, będących nośnikiem informacji na temat składu chemicznego, produkcji, pochodzenia i przyczyn powstawania zniszczeń zabytków metalowych. Rozumiejąc naukę jako jedność powiązanych dyscyplin, konieczne staje się poszerzenie zakresu badań nauk o materiałach i technologiach materiałowych i zastosowania nowoczesnych metod badawczych do konserwacji zabytków metalowych i ochrony szeroko dziedzictwa kulturowego. Badania te są istotne także ze względu na możliwość odtwarzania dawnych technologii i dokumentację historii kultury materialnej. Interdyscyplinarne związki między naukami technicznymi i naukami historycznymi zostały zawiązane w ramach Centrum Badań Nawarstwień Historycznych AGH w Krakowie. Centrum, jako jednostka pozawydziałowa AGH, powołane została dnia 31. października 2012 r. Uchwałą Senatu Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. Głównym celem Centrum Badań Nawarstwień Historycznych jest wykorzystanie doświadczeń i dorobku naukowo-badawczego, bazy lokalowej i aparatury badawczej Akademii Górniczo-Hutniczej dla rozwoju wszechstronnej współpracy w zakresie analiz naukowych służących badaniom, konserwacji i ochronie nawarstwień historycznych - dziedzictwa cywilizacyjnego [19]. Kierownikiem Centrum Badań Nawarstwień Historycznych AGH jest prof. dr hab. inż. Józef Szczepan Suchy, Dziekan Wydziału Odlewnictwa AGH. Kierownikiem Zespołu Doradców Centrum jest dr Jacek Górski, Dyrektor Muzeum Archeologicznego w Krakowie. W założeniu głównym, celem powołania Centrum jest wymiana doświadczeń, dotyczących badań terenowych i laboratoryjnych, a także integracja środowiska naukowego. Za szczególnie istotne uznano zasady i możliwości wykonywania nieniszczących badań zabytków metalowych, ceramicznych i kamiennych, zagadnienia reprezentatywności i ujednolicenia sposobów pobierania oraz zabezpieczania próbek, ograniczenia aparaturowe, analizę wyników. Za ważne uznano też wizualizację i popularyzację wyników badań, cyfryzację zbiorów i rezultatów badań z równoczesnym przestrzeganiem wartości autentyczności zabytków Literatura 1. STOCH L.: Archeometria w Krakowie, Prace Komisji Nauk Technicznych, PAU, T.V, 2012, s RZADKOSZ S., GARBACZ-KLEMPKA A.: Laboratorium metali, stopów i zabytków metalowych na Wydziale Odlewnictwa Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, Przegląd Odlewnictwa, t. 60, 2010, nr 11 12, s Ustawa O ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz.U. Nr 162, poz Przegląd Odlewnictwa 1 2/2015
6 4. RUDZIŃSKA M., GARBACZ-KLEMPKA A., DYGA A., LIWOCH R.: Nieniszczące Badania Średniowiecznej Buławy, Archives of Foundry Engineering, Vol. 13 Special Issue 3/2013, GARBACZ-KLEMPKA A., NOSEK E.M., RZADKOSZ S.: Mediaeval Casts of the Eastern Reliquary Crosses, Archives of Foundry Engineering. 2013, 13(Special Issue 1/2013), GARBACZ-KLEMPKA A., RZADKOSZ S., KLEMPKA R., OSSOWSKI W.: A METALLOGRAPHIC AND CORROSION RESEARCH OF COPPER FROM ARCHAEOLOGICAL SITES, Metalurgija-Sisak then Zagreb-01/2015; 54(1), s RZADKOSZ S., GARBACZ-KLEMPKA A.: Badania obiektów archeologicznych wspomagające ochronę i konserwację zabytków metalowych, XIII Międzynarodowa konferencja naukowo-techniczna odlewnictwa metali nieżelaznych Nauka i Technologia, Zwierzyniec, 2010, s CYGAŃSKI A.: Metody spektroskopowe w chemii analitycznej, Warszawa 1993; A. Oleś, Metody doświadczalne fizyki ciała stałego, Warszawa, KĘPA L., OTMIANOWSKA M., WALASZEK D., WAGNER B.: Fluorescencyjna spektrometria rentgenowska w badaniach zabytków - nieinwazyjne pomiary w muzealnych salach wystawowych, Analityka 4/2014, s PRZEDMOJSKI J.: Rentgenowskie metody badawcze w inżynierii materiałowej, Warszawa, PRZYBYŁOWICZ K.: Metody badania tworzyw metalicznych, Kielce CILIBERTO E., SPOTO G.: Modern analytical methods in art and archaeology, Toronto, STUART B.: Analytical techniques in materials conservation, GARBACZ-KLEMPKA A., SZUCKI M.: COMPUTER MODELLING IN VISUALISATION AND RECONSTRUCTION OF ARCHEOLOGICAL RELICTS, Archives of Metallurgy and Materials, 2009; 54(2), s RZADKOSZ S.: Metalurgia miedzi i jej stopów, Kraków, SUCHY J.S., GARBACZ-KLEMPKA A., WARDAS-LASOŃ M.: Centrum Badań Nawarstwień Historycznych Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie - zastosowanie nowoczesnych metod badawczych w archeologii, Materiały z Pierwszego Kongresu Archeologii Polskiej, Warszawa (w druku) 17. WARDAS-LASOŃ M., GARBACZ-KLEMPKA A.: Znaczenie analiz fizykochemicznych w archeologii, na przykładzie badań z rejonu Krakowa, Materiały z Pierwszego Kongresu Archeologii Polskiej, Warszawa (w druku) 18. GARBACZ-KLEMPKA A., DYGA A., KWAK Z.: Badania nieniszczące zabytków metalowych. Monety egipskie z okresu Nowego Państwa wobec problemów konserwatorskich, XIV Sympozjum Analiza Chemiczna w Ochronie Zabytków, grudnia 2014, Warszawa 19. Regulamin Centrum Badań Nawarstwień Historycznych. Załącznik nr 1 do Zarządzenia Rektora AGH Nr 51/2013 z dnia 19. listopada 2013 r. CZAS NA GIFĘ! GIFA 2015 zbliża się wielkimi krokami. Między 16. a 20. czerwca 2015 r. odbędzie się to niezwykłe w skali europejskiej i światowej wydarzenie odlewnicze. 13. Targi wystawiennicze GIFA będą połączone z WFO Foundry Forum. Imprezy te są jedyną okazją do szerokiego zaprezentowania i zaistnienia Państwa firmy na europejskim spotkaniu odlewników. Organizatorzy GIFY spodziewają się około 800 wystawców z ponad 40 krajów oraz oczekują ponad zwiedzających. Redakcja Przeglądu Odlewnictwa, podobnie jak zaprzyjaźniona z nami Redakcja Giesserei, pragnie umożliwić swoim Czytelnikom dodatkową formę zaprezentowania się na Targach GIFA Dlatego już w następnych wydaniach PO, nasze odlewnie oraz zakłady i instytucje naukowe będą miały okazję do zaprezentowania się w formie reklamy. Proponujemy nie tylko tradycyjną reklamę w formacie A4 ale także zamieszczenie reklamy na połowę strony w rubryce: POLACY NA GIFA Niemiecki miesięcznik dla odlewników o nazwie Giesserei zamieścił w swym lutowym wydaniu 27 informacji o odlewniach i firmach z nimi współpracujących. Nasze odlewnie również nie mogą pominąć takiej okazji! Przegląd Odlewnictwa 1 2/
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 274
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 274 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13 Data wydania: 25 sierpnia 2016 r. Nazwa i adres INSTYTUT
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 274
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 274 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 12 Data wydania: 10 grudnia 2015 r. Nazwa i adres INSTYTUT
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 274
``` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` ``
Bardziej szczegółowoINSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ PŁ LABORATORIUM TECHNOLOGII POWŁOK OCHRONNYCH ĆWICZENIE 2
INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ PŁ LABORATORIUM TECHNOLOGII POWŁOK OCHRONNYCH ĆWICZENIE 2 BADANIA ODPORNOŚCI NA KOROZJĘ ELEKTROCHEMICZNĄ SYSTEMÓW POWŁOKOWYCH 1. WSTĘP TEORETYCZNY Odporność na korozję
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 274
``` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` `` ``` `` ``` ``` `` ``` ``
Bardziej szczegółowoPLAN STUDIÓW NR I. STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA (3,5-letnie inżynierskie) ANALITYKA CHEMICZNA I SPOŻYWCZA. 2. Analityka żywności GODZINY. sem.
Analityka środowiska. Analityka żywności w tym I II V I II godzin tygodniowo (semestr I -VI po tygodni, VII semestr tygodni) A. PRZEDMIOTY OGÓLNE Ekologiczne i etyczne problemy w produkcji chemicznej.
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 342
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 342 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13, Data wydania: 22 kwietnia 2015 r. Nazwa i adres INSTYTUT
Bardziej szczegółowoPLAN STUDIÓW NR II PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI POZIOM STUDIÓW: STUDIA DRUGIEGO STOPNIA (1,5-roczne magisterskie) FORMA STUDIÓW:
UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY 1.TECHNOLOGIA PROCESÓW CHEMICZNYCH 2. BIOTECHNOLOGIA PRZEMYSŁOWA 3. ANALITYKA CHEMICZNA I SPOŻYWCZA 4. NOWOCZESNE TECHNOLOGIE MATERIAŁOWE godzin tygodniowo (semestr
Bardziej szczegółowoSpektrometr XRF THICK 800A
Spektrometr XRF THICK 800A DO POMIARU GRUBOŚCI POWŁOK GALWANIZNYCH THICK 800A spektrometr XRF do szybkich, nieniszczących pomiarów grubości powłok i ich składu. Zaprojektowany do pomiaru grubości warstw
Bardziej szczegółowoTHICK 800A DO POMIARU GRUBOŚCI POWŁOK. THICK 800A spektrometr XRF do szybkich, nieniszczących pomiarów grubości powłok i ich składu.
THICK 800A DO POMIARU GRUBOŚCI POWŁOK THICK 800A spektrometr XRF do szybkich, nieniszczących pomiarów grubości powłok i ich składu. Zoptymalizowany do pomiaru grubości warstw Detektor Si-PIN o rozdzielczości
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 274
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 274 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 7, Data wydania: 16 maja 2011 r. Nazwa i adres organizacji macierzystej
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM ANALITYCZNEJ MIKROSKOPII ELEKTRONOWEJ (L - 2)
LABORATORIUM ANALITYCZNEJ MIKROSKOPII ELEKTRONOWEJ (L - 2) Posiadane uprawnienia: ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO NR AB 120 wydany przez Polskie Centrum Akredytacji Wydanie nr 5 z 18 lipca 2007
Bardziej szczegółowoMetody i techniki badań II. Instytut Inżynierii Materiałowej Wydział Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki ZUT
Metody i techniki badań II Instytut Inżynierii Materiałowej Wydział Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki ZUT Dr inż. Agnieszka Kochmańska pok. 20 Zakład Metaloznawstwa i Odlewnictwa agnieszka.kochmanska@zut.edu.pl
Bardziej szczegółowoWPŁYW DODATKÓW STOPOWYCH NA WŁASNOŚCI STOPU ALUMINIUM KRZEM O NADEUTEKTYCZNYM SKŁADZIE
WYDZIAŁ ODLEWNICTWA AGH Oddział Krakowski STOP XXXIV KONFERENCJA NAUKOWA Kraków - 19 listopada 2010 r. Marcin PIĘKOŚ 1, Stanisław RZADKOSZ 2, Janusz KOZANA 3,Witold CIEŚLAK 4 WPŁYW DODATKÓW STOPOWYCH NA
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM SPEKTRALNEJ ANALIZY CHEMICZNEJ (L-6)
LABORATORIUM SPEKTRALNEJ ANALIZY CHEMICZNEJ (L-6) Posiadane uprawnienia: ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO NR AB 120 wydany przez Polskie Centrum Akredytacji Wydanie nr 5 z 18 lipca 2007 r. Kierownik
Bardziej szczegółowoPLAN STUDIÓW NR V PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI POZIOM STUDIÓW: STUDIA DRUGIEGO STOPNIA (1,5-roczne magisterskie) FORMA STUDIÓW:
UNIERSYTET TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY 1.TECHNOLOGIA PROCESÓ CHEMICZNYCH 2. BIOTECHNOLOGIA PRZEMYSŁOA 3. ANALITYKA CHEMICZNA I SPOŻYCZA 4. NOOCZESNE TECHNOLOGIE MATERIAŁOE I godzin tygodniowo (semestr
Bardziej szczegółowoMetalurgia - Tematy Prac magisterskich - Katedra Tworzyw Formierskich, Technologii Formy, Odlewnictwa Metali Nieżelaznych
Metalurgia - Tematy Prac magisterskich - Katedra, Technologii Formy, Odlewnictwa Metali Nieżelaznych 2015-2016 Tematy Prac magisterskich Technologii Formy 2015-2016 Lp. Nazwisko i Imię dyplomanta Temat
Bardziej szczegółowoNazwa przedmiotu INSTRUMENTARIUM BADAWCZE W INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Instrumentation of research in material engineering
Nazwa przedmiotu INSTRUMENTARIUM BADAWCZE W INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Instrumentation of research in material engineering Kierunek: Inżynieria materiałowa Rodzaj przedmiotu: kierunkowy obowiązkowy Rodzaj
Bardziej szczegółowoPLAN STUDIÓW NR IV PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI POZIOM STUDIÓW: STUDIA DRUGIEGO STOPNIA (1,5-roczne magisterskie) FORMA STUDIÓW:
UNIERSYTET TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY 1.TECHNOLOGIA PROCESÓ CHEMICZNYCH. BIOTECHNOLOGIA PRZEMYSŁOA 3. ANALITYKA CHEMICZNA I SPOŻYCZA 4. NOOCZESNE TECHNOLOGIE MATERIAŁOE I godzin tygodniowo (semestr II
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1525
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1525 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 5 Data wydania: 11 grudnia 2017 r. AB 1525 Kod identyfikacji
Bardziej szczegółowo2. Metody, których podstawą są widma atomowe 32
Spis treści 5 Spis treści Przedmowa do wydania czwartego 11 Przedmowa do wydania trzeciego 13 1. Wiadomości ogólne z metod spektroskopowych 15 1.1. Podstawowe wielkości metod spektroskopowych 15 1.2. Rola
Bardziej szczegółowoAkademia Sztuk Pięknych w Warszawie, Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki, Zakład Badań Specjalistycznych i Technik Dokumentacyjnych
SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI pierwszego etapu UMOWY o DZIEŁO p.t.: Wykonanie szlifów i analiza produktów korozji próbek metali konstrukcyjnych parowozów metodami mikro-chemicznymi i laserowej spektrometrii
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 950
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 950 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 3, Data wydania: 5 maja 2011 r. Nazwa i adres INSTYTUT PODSTAW
Bardziej szczegółowoTematy Prac Inżynierskich Pracownia Technologii Formy
Tematy Prac Inżynierskich Technologii Formy 2013-2014 Lp. Nazwisko i Imię Temat pracy Promotor pracy Miejsce praktyki 1 Parametry technologiczne piaskowej formy, a Dr inż. Jan Mocek podatność na zabielenia
Bardziej szczegółowoNowoczesne metody analizy pierwiastków
Nowoczesne metody analizy pierwiastków Techniki analityczne Chromatograficzne Spektroskopowe Chromatografia jonowa Emisyjne Absorpcyjne Fluoroscencyjne Spektroskopia mas FAES ICP-AES AAS EDAX ICP-MS Prezentowane
Bardziej szczegółowoKierunek: Wirtotechnologia Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne. Wykład Ćwiczenia
Wydział: Odlewnictwa Kierunek: Wirtotechnologia Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne Rocznik: 2014/2015 Język wykładowy: Polski Semestr 1 Matematyka OWT-1-101-s Analiza matematyczna
Bardziej szczegółowoANALITYKA PRZEMYSŁOWA I ŚRODOWISKOWA
Zakład ad Chemii Analitycznej Laboratorium Analiz Śladowych Politechniki Krakowskiej Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej ANALITYKA PRZEMYSŁOWA I ŚRODOWISKOWA Laboratorium Analiz Śladowych IIIp..
Bardziej szczegółowoBADANIA WTRĄCEŃ TLENKOWYCH W BRĄZIE KRZEMOWYM CUSI3ZN3MNFE METODĄ MIKROANALIZY RENTGENOWSKIEJ
BADANIA WTRĄCEŃ TLENKOWYCH W BRĄZIE KRZEMOWYM CUSI3ZN3MNFE METODĄ MIKROANALIZY RENTGENOWSKIEJ R. ROMANKIEWICZ, F. ROMANKIEWICZ Uniwersytet Zielonogórski ul. Licealna 9, 65-417 Zielona Góra 1. Wstęp Jednym
Bardziej szczegółowoZałącznik Nr 5 do Zarz. Nr 33/11/12
Załącznik Nr 5 do Zarz. Nr 33/11/12 (pieczęć wydziału) KARTA PRZEDMIOTU Z1-PU7 WYDANIE N1 Strona 1 z 5 1. Nazwa przedmiotu: Techniki spektralne w analizie śladowej 2. Kod przedmiotu: 3. Karta przedmiotu
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ I METALURGII
Katowice, ul. Krasińskiego 8, tel. 32 603 41 023, e-mail: rmbos@polsl.pl (S I i II, NW II) kierunek studiów: INŻYNIERIA MATERIAŁOWA kryteria przyjęć matematyka z egzaminu maturalnego I stopnia z tytułem
Bardziej szczegółowoZAPLECZE LABORATORYJNO-TECHNICZNE Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej UMCS
Laboratorium TL i OSL (od V 2012) Pracownia Palinologiczna Pracownia Mikromorfologiczna Pracownia Mikropaleontologiczna Pracownia Monitoringu Meteorologicznego Pracownia Hydrochemii i Hydrometrii Pracownia
Bardziej szczegółowoRECENZJA. rozprawy doktorskiej Pana mgr inż. MICHAŁA KUBECKIEGO. formierskich z żywicami furanowymi"
Prof. dr hab. inż. Andrzej Baliński Kraków, 16.05.2016 Instytut Odlewnictwa 30-418 Kraków ul. Zakopiańska 73 1 RECENZJA rozprawy doktorskiej Pana mgr inż. MICHAŁA KUBECKIEGO pt.: Oznaczenie wybranych niebezpiecznych
Bardziej szczegółowoKarta (sylabus) modułu/przedmiotu [Inżynieria Materiałowa] Studia I stopnia
Karta (sylabus) modułu/przedmiotu [Inżynieria Materiałowa] Studia I stopnia Przedmiot: Metalurgia i technologie odlewnicze Rodzaj przedmiotu: Obowiązkowy Kod przedmiotu: IM 1 N 0 6-0_0 Rok: I Semestr:
Bardziej szczegółowoInstytut Spawalnictwa SPIS TREŚCI
Tytuł: Makroskopowe i mikroskopowe badania metalograficzne materiałów konstrukcyjnych i ich połączeń spajanych Opracował: pod redakcją dr. hab. inż. Mirosława Łomozika Rok wydania: 2009 Wydawca: Instytut
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Kierunek: Odlewnictwo stopów metali nieżelaznych Zarządzanie i Inżynieria Produkcji Production Engineering and Management Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy Rodzaj zajęć: Wyk. Ćwicz. Lab.
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA KULTURY 1) z dnia 9 czerwca 2004 r.
Opracowano na podstawie: Dz.U.2004.150.1579 PRZEPISY AKTUALNE (na dzień 31.07.2009 r.) ROZPORZĄ 1) z dnia 9 czerwca 2004 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych,
Bardziej szczegółowoElbląski Park Technologiczny Centra Badawcze
Elbląski Park Technologiczny Centra Badawcze c Elbląski Park Technologiczny Centrum Metaloznawstwa Centrum Transferu Technologii Informatycznych Centrum Jakości Środowiska Laboratorium Zaawansowanych Analiz
Bardziej szczegółowoPLAN STUDIÓW NR I. STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA (3,5-letnie inżynierskie) ANALITYKA CHEMICZNA I SPOŻYWCZA. 2. Analityka żywności GODZINY. sem.
PROFI KSZTAŁCENIA: POZIOM STUDIÓ: FORMA STUDIÓ: SPECJANOŚ: PROFI OGÓNOAKADEMICKI STUDIA PIERSZEGO STOPNIA (,-letnie inżynierskie) ANAITYKA CHEMICZNA I SPOŻYCZA. Analityka środowiska. Analityka żywności
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1050
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1050 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 7, Data wydania: 14 lipca 2015 r. Nazwa i adres AB 1050 AKADEMIA
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE Nr 2/N. 9. Stopy aluminium z litem: budowa strukturalna, właściwości, zastosowania.
Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. inż. A. Weroński POLITECHNIKA LUBELSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Laboratorium Materiały Metaliczne II ĆWICZENIE Nr 2/N Opracowali:
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu Kierunek: ZiIP Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy Rodzaj zajęć: Wyk. Lab. WYBRANE ZAGADNIENIA Z METALOZNAWSTWA Selected Aspects of Metal Science Kod przedmiotu: ZiIP.OF.1.1. Poziom studiów:
Bardziej szczegółowoKOROZYJNO - EROZYJNE ZACHOWANIE STALIWA Cr-Ni W ŚRODOWISKU SOLANKI
Barbara KALANDYK 1, Anna RAKOWSKA 2 WYDZIAŁ ODLEWNICTWA AGH ODDZIAŁ KRAKOWSKI STOP XXXII KONFERENCJA NAUKOWA z okazji Ogólnopolskiego Dnia Odlewnika 2009 Kraków, 12 grudnia 2009 r. KOROZYJNO - EROZYJNE
Bardziej szczegółowostudia stacjonarne Liczba godzin/tydzień: 1W, 1Ćw PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu WSTĘP DO WSPÓŁCZESNEJ INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Introduction to Modern Materials Engineering Kierunek: Kod przedmiotu: ZIP.F.O.17 Zarządzanie i Inżynieria Produkcji Rodzaj przedmiotu: Poziom
Bardziej szczegółowoEkspertyza materiałowa Materials expertise
Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr../12 z dnia.... 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014 Ekspertyza
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE Nr 5/N. Laboratorium Materiały Metaliczne II. niskotopliwych. Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. inż. A.
POLITECHNIKA LUBELSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. inż. A. Weroński Laboratorium Materiały Metaliczne II ĆWICZENIE Nr 5/N Opracowała:
Bardziej szczegółowoTematy Prac Inżynierskich Pracownia Technologii Formy
Tematy Prac Inżynierskich y 2014-2015 Lp. Nazwisko i Imię dyplomanta Temat pracy Opiekun pracy Miejsce praktyki 1 Badania procesu wysychania nowych powłok ochronnych metodą rezystancyjną 2 Marta Zmarzła
Bardziej szczegółowoMETODY BADAŃ BIOMATERIAŁÓW
METODY BADAŃ BIOMATERIAŁÓW 1 Cel badań: ograniczenie ryzyka związanego ze stosowaniem biomateriałów w medycynie Rodzaje badań: 1. Badania biofunkcyjności implantów, 2. Badania degradacji implantów w środowisku
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu ODLEWNICTWO STOPÓW ŻELAZA Casting of ferrous alloys Kierunek: Zarządzanie i Inżynieria Produkcji Management and Engineering of Production Rodzaj przedmiotu: specjalnościowy Poziom studiów:
Bardziej szczegółowoWyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej im. prof. Meissnera
WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej im. prof. Meissnera ANALIZA POŁĄCZENIA WARSTW CERAMICZNYCH Z PODBUDOWĄ METALOWĄ Promotor: Prof. zw. dr hab. n. tech. MACIEJ HAJDUGA Tadeusz Zdziech CEL PRACY Celem
Bardziej szczegółowoREJESTRACJA WARTOŚCI CHWILOWYCH NAPIĘĆ I PRĄDÓW W UKŁADACH ZASILANIA WYBRANYCH MIESZAREK ODLEWNICZYCH
WYDZIAŁ ODLEWNICTWA AGH ODDZIAŁ KRAKOWSKI STOP XXXIII KONFERENCJA NAUKOWA z okazji Ogólnopolskiego Dnia Odlewnika 2009 Kraków, 11 grudnia 2009 r. Eugeniusz ZIÓŁKOWSKI, Roman WRONA, Krzysztof SMYKSY, Marcin
Bardziej szczegółowoWYKAZ METOD BADAWCZYCH w WBJ-2 (emisja, imisja)
L.p. 1 2 3 4 Badany obiekt Oznaczany składnik lub parametr Stężenie tlenków azotu (NO x ) WYKAZ METOD BADAWCZYCH w WBJ-2 (emisja, imisja) badawcza Sposób wykonania (nr instrukcji operacyjnej, nr normy
Bardziej szczegółowoSkaningowy Mikroskop Elektronowy. Rembisz Grażyna Drab Bartosz
Skaningowy Mikroskop Elektronowy Rembisz Grażyna Drab Bartosz PLAN PREZENTACJI: 1. Zarys historyczny 2. Zasada działania SEM 3. Zjawiska fizyczne wykorzystywane w SEM 4. Budowa SEM 5. Przygotowanie próbek
Bardziej szczegółowo43 edycja SIM Paulina Koszla
43 edycja SIM 2015 Paulina Koszla Plan prezentacji O konferencji Zaprezentowane artykuły Inne artykuły Do udziału w konferencji zaprasza się młodych doktorów, asystentów i doktorantów z kierunków: Inżynieria
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz ważniejszych symboli i akronimów... 11
Spis treści Wykaz ważniejszych symboli i akronimów... 11 WPROWADZENIE... 15 1. PROBLEMY WYSTĘPUJĄCE W PROCESACH SZLIFOWANIA OTWORÓW ŚCIERNICAMI Z MIKROKRYSTALICZNYM KORUNDEM SPIEKANYM I SPOIWEM CERAMICZNYM...
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z MATERIAŁÓW KONSTRUKCYJNYCH I EKSPLOATACYJNYCH
INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z MATERIAŁÓW KONSTRUKCYJNYCH I EKSPLOATACYJNYCH MATERIAŁY REGENERACYJNE Opracował: Dr inż.
Bardziej szczegółowoMikroskopia optyczna i elektronowa Optical and electron microscopy
Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 2. Wyniki pomiarów i ocena zabezpieczeń antykorozyjnych konstrukcji stalowej iglicy PKiN
Załącznik nr 2 Wyniki pomiarów i ocena zabezpieczeń antykorozyjnych konstrukcji stalowej iglicy PKiN Ekspertyza stanu technicznego iglicy Pałacu Kultury i Nauki 02786/16/Z00NZK Załącznik nr 2: Wyniki pomiarów
Bardziej szczegółowoWYKAZ METOD BADAWCZYCH w WBJ-2 (emisja, imisja)
L.p. 1 2 3 4 5 Badany obiekt Oznaczany składnik lub parametr Stężenie tlenków azotu (NO x ) WYKAZ METOD BADAWCZYCH w WBJ-2 (emisja, imisja) badawcza Sposób wykonania (nr instrukcji operacyjnej, nr normy
Bardziej szczegółowoInkluzje Protodikraneurini trib. nov.. (Hemiptera: Cicadellidae) w bursztynie bałtyckim i ich badania w technice SEM
Muzeum i Instytut Zoologii Polska Akademia Nauk Akademia im. Jana DługoszaD ugosza Inkluzje Protodikraneurini trib. nov.. (Hemiptera: Cicadellidae) w bursztynie bałtyckim i ich badania w technice SEM Magdalena
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 608
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 608 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 16, Data wydania 22 kwietnia 2016 r. Nazwa i adres Centrum
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA WYDZIAŁ INŻYNIERII PRODUKCJI I TECHNOLOGII MATERIAŁÓW OFERTA EDUKACYJNA DLA SZKÓŁ ŚREDNICH.
POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA WYDZIAŁ INŻYNIERII PRODUKCJI I TECHNOLOGII MATERIAŁÓW OFERTA EDUKACYJNA DLA SZKÓŁ ŚREDNICH www.wip.pcz.pl Al. Armii Krajowej 19, 42-201 Częstochowa Tel./fax 34 3250 625 e-mail:
Bardziej szczegółowoProblemy z korygowaniem tła w technice absorpcyjnej spektrometrii atomowej
Problemy z korygowaniem tła w technice absorpcyjnej spektrometrii atomowej Ewa Górecka, Dorota Karmasz, Jacek Retka* Wprowadzenie Technika absorpcyjnej spektrometrii atomowej (AAS) jest jedną z najczęściej
Bardziej szczegółowoStale konstrukcyjne Construktional steels
Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014
Bardziej szczegółowoWYKAZ METOD BADAWCZYCH w WBJ-2 (emisja, imisja)
L.p. 1 2 3 4 Badany obiekt Oznaczany składnik lub parametr Stężenie tlenków azotu (NO x ) badawcza Sposób wykonania (nr instrukcji operacyjnej, nr normy itp.) WBJ-2/IB/71 wydanie 6 z dnia 24.10.2018 r.
Bardziej szczegółowoforma studiów: studia stacjonarne Liczba godzin/tydzień: 1W, 1S, 1ĆW PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu Kierunek: Inżynieria materiałowa Rodzaj przedmiotu: Kierunkowy obowiązkowy Rodzaj zajęć: Wyk. Sem. Ćw. METODY BADANIA MATERIAŁÓW Methods of Materials Investigation Kod przedmiotu: IM.PK.C3.58
Bardziej szczegółowo2. Metoda impulsowa pomiaru wilgotności mas formierskich.
J. BARYCKI 2 T. MIKULCZYŃSKI 2 A. WIATKOWSKI 3 R. WIĘCŁAWEK 4 1,3 Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Elementów i Układów Pneumatyki 2,4 Instytut Technologii Maszyn i Automatyzacji Politechniki Wrocławskiej Zaprezentowano
Bardziej szczegółowoRodzaj OŚ PRIORYTETOWA 5. szt. produktu obligatoryjny Ilość obiektów szkół wyŝszych powstałych w wyniku realizacji projektu.
Nazwa OŚ PRIORYTETOWA 5 Typ Poddziałanie 5.1.1 Wsparcie regionalnej infrastruktury edukacyjnej 5.1.1.1 Liczba obiektów infrastruktury szkół wyŝszych zapewniających dostęp dla osób niepełnosprawnych szt.
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA
POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA Instytut Inżynierii Materiałowej Stale narzędziowe do pracy na zimno CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest zapoznanie się ze składem chemicznym, mikrostrukturą, właściwościami mechanicznymi
Bardziej szczegółowoAnaliza ryzyka - EGZAMIN 10wE - Analiza ryzyka - 20ćw. Bezpieczeństwo informacji - EGZAMIN 10wE - Bezpieczeństwo informacji
Niniejszym podaje się do wiadomości studentów studiów niestacjonarnych inżynierskich i magisterskich uzupełniających, że w semestrze letnim roku akademickiego 011/01 obowiązuje uzyskanie zaliczeń i egzaminów
Bardziej szczegółowoStopy żelaza. Mechanika i Budowa Maszyn I stopień (I stopień / II stopień) Ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)
Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr../12 z dnia.... 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Stopy żelaza Nazwa modułu w języku angielskim Iron alloys Obowiązuje od roku akademickiego
Bardziej szczegółowoPLAN STUDIÓW. efekty kształcenia K6_W01 K6_U02 K6_W01 K6_U02 K6_U05 K6_K02 K6_K03 K6_W05 K6_K02 K6_K01 K6_W02 K6_U03 K6_K01 K6_W03 K6_U05 K6_K02
WYDZIAŁ: KIERUNEK: poziom kształcenia: profil: forma studiów: Lp. O/F Semestr 1 kod modułu/ przedmiotu* 1 O PG_00035929 Fizyka 2 O PG_00035927 Matematyka 3 O PG_00035934 Bezpieczeństwo techniczne 4 O PG_00035935
Bardziej szczegółowoUruchomienie nowego programu kształcenia dualnego na studiach II stopnia na kierunku Inżynieria Materiałowa (DUOInMat) POWR
Z1-PU7 WYDANIE N3 Strona: 1 z 5 (pieczęć jednostki organizacyjnej) KARTA PRZEDMIOTU 1) Nazwa przedmiotu: METODY BADAŃ MATERIAŁÓW I WYROBÓW STOSOWANE W PRAKTYCE PRZEMYSŁOWEJ 3) Karta przedmiotu ważna od
Bardziej szczegółowoWYKAZ METOD BADAWCZYCH w WBJ-2 (woda, ścieki) 1 Woda, ścieki ph potencjometryczna PN-EN ISO 10523:2012 RF1, RF2 A (JK-2,JS-2)
L.p. Badany obiekt Oznaczany składnik lub parametr badawcza Sposób wykonania (nr instrukcji operacyjnej, nr normy itp.) Wymaganie prawne (informacja o metodzie referencyjnej) Uwagi 1, ph potencjometryczna
Bardziej szczegółowoZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA Kierunek: Inżynieria Materiałowa Studia I stopnia
ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA Kierunek: Inżynieria Materiałowa Studia I stopnia Tabela odniesień efektów kierunkowych do efektów obszarowych Odniesienie do Symbol Kierunkowe efekty kształcenia efektów kształcenia
Bardziej szczegółowoNauka o Materiałach dr hab. inż. Mirosław Bućko, prof. AGH B-8, p. 1.13, tel
Nauka o Materiałach dr hab. inż. Mirosław Bućko, prof. AGH B-8, p. 1.13, tel. 12 617 3572 www.kcimo.pl, bucko@agh.edu.pl Plan wykładów Monokryształy, Materiały amorficzne i szkła, Polikryształy budowa,
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 950
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 950 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 5, Data wydania: 21 września 2012 r. Nazwa i adres INSTYTUT
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla: nazwa kierunku
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Efekty kształcenia dla: nazwa kierunku Inżynieria materiałowa poziom kształcenia drugi profil kształcenia ogólnoakademicki Załącznik nr 51 do uchwały nr. Senatu Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoMetody chemiczne w analizie biogeochemicznej środowiska. (Materiał pomocniczy do zajęć laboratoryjnych)
Metody chemiczne w analizie biogeochemicznej środowiska. (Materiał pomocniczy do zajęć laboratoryjnych) Metody instrumentalne podział ze względu na uzyskane informację. 1. Analiza struktury; XRD (dyfrakcja
Bardziej szczegółowoBadanie dylatometryczne żeliwa w zakresie przemian fazowych zachodzących w stanie stałym
PROJEKT NR: POIG.1.3.1--1/ Badania i rozwój nowoczesnej technologii tworzyw odlewniczych odpornych na zmęczenie cieplne Badanie dylatometryczne żeliwa w zakresie przemian fazowych zachodzących w stanie
Bardziej szczegółowoANALIZA KRYSTALIZACJI STOPU AlMg (AG 51) METODĄ ATND
18/22 Archives of Foundry, Year 2006, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2006, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 ANALIZA KRYSTALIZACJI STOPU AlMg (AG 51) METODĄ ATND T. CIUĆKA 1 Katedra
Bardziej szczegółowoSYLABUS. Elektronowa mikroskopia w nauce o materiałach Nazwa jednostki prowadzącej Wydział matematyczno - Przyrodniczy
SYLABUS Nazwa Elektronowa mikroskopia w nauce o materiałach Nazwa jednostki prowadzącej Wydział matematyczno - Przyrodniczy przedmiot Centrum Mikroelektroniki i Nanotechnologii Kod Studia Kierunek studiów
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 do Uchwały Nr 819/11 Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 7 lipca 2011 r. Kwota dofinansowania MRPO (zł) Nazwa Wnioskodawcy
Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 819/11 Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 7 lipca 2011 r. Lista projektów wybranych przez Zarząd Województwa Małopolskiego do dofinansowania w ramach konkursu nr 14/2008/1.1.a
Bardziej szczegółowoNabór na bezpłatne usługi badawcze - projekt Baltic TRAM
Nabór na bezpłatne usługi badawcze - projekt Baltic TRAM Piotr Piwowarczyk, Jakub Chajdecki Fundacja Inicjatyw Innowacyjnych Centrum Badań dla Przemysłu Polska Dzień otwarty Klastra LifeScience Kraków,
Bardziej szczegółowoA. Schody drewniane, polichromowane, usytuowane pomiędzy pierwszą a drugą kondygnacją, XIX wiek
Opis zadania: KONSERWACJA I REKONSTRUKCJA SCHODÓW HISTORYCZNYCH (wykonanie stopnic i podstopnic oraz spoczników wraz z renowacją elementów balustrad) NA LEWEJ KLATCE SCHODOWEJ ORAZ DREWNIANYCH ELEMENTÓW
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla kierunku studiów CHEMIA studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki
Załącznik nr 1 Efekty kształcenia dla kierunku studiów CHEMIA studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia Kierunek studiów chemia należy do obszaru
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MARII CURIE-SKŁODOWSKIEJ W LUBLINIE
UNIWERSYTET MARII CURIE-SKŁODOWSKIEJ W LUBLINIE Projekt Zintegrowany UMCS Centrum Kształcenia i Obsługi Studiów, Biuro ds. Kształcenia Ustawicznego telefon: +48 81 537 54 61 Podstawowe informacje o przedmiocie
Bardziej szczegółowoTematy Prac Magisterskich Katedra Inżynierii Procesów Odlewniczych
Tematy Prac Magisterskich Katedra Inżynierii Procesów Odlewniczych 2014-2015 Pracownia Mechanizacji, Automatyzacji i Projektowania Odlewni Lp. Nazwisko i Imię Temat pracy Opiekun pracy Miejsce 1 Mariusz
Bardziej szczegółowoROTUNDA. RESKON - Pracownia Konserwacji Dzieł Sztuki
ROTUNDA - 8 - Fot.R.1 Rotunda, widok w kierunku północnym Fot.R.2 Rotunda, widok w kierunku zachodnim - 9 - Fot.R.3 Rotunda, widok w kierunku wschodnim Fot.R.4 Rotunda, widok w kierunku południowym - 10
Bardziej szczegółowoKod przedmiotu: IM.G.D1.4 Inżynieria materiałowa Rodzaj przedmiotu Specjalnościowy. Poziom przedmiotu Studia I stopnia. Liczba godzin/tydzień 2W e, 1L
Nazwa przedmiotu: STOPY METALI NIEŻELAZNYCH Kierunek: Kod przedmiotu: IM.G.D1.4 Inżynieria materiałowa Rodzaj przedmiotu Specjalnościowy Poziom przedmiotu Studia I stopnia Rok: Semestr: Materiały metaliczne
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE. Inżynieria Materiałowa Logistyka inżynierskie. stacjonarne. I stopnia. ogólnoakademicki Do wyboru
PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu Kierunek Forma studiów Poziom kwalifikacji Rok Inżynieria Materiałowa Logistyka inżynierskie stacjonarne I stopnia I Semestr 3 Jednostka prowadząca Osoba sporządzająca
Bardziej szczegółowoMODYFIKACJA STOPU AK64
17/10 Archives of Foundry, Year 2003, Volume 3, 10 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2003, Rocznik 3, Nr 10 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 MODYFIKACJA STOPU AK64 F. ROMANKIEWICZ 1, R. ROMANKIEWICZ 2, T. PODRÁBSKÝ
Bardziej szczegółowoPLAN STUDIÓW NR VI. STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA (3,5-letnie inżynierskie)
Pozycja WYDZIAŁ TECHNOLOGII I INŻYNIERII CHEMICZNEJ TECHNOLOGIA PROCESÓW CHEMICZNYCH 2. BIOTECHNOLOGIA PRZEMYSŁOWA 3. ANALITYKA CHEMICZNA I SPOŻYWCZA 4. CHEMIA I TECHNOLOGIA KOSMETYKÓW w tym I II V godzin
Bardziej szczegółowoNOWOCZESNE TECHNOLOGIE ENERGETYCZNE Rola modelowania fizycznego i numerycznego
Politechnika Częstochowska Katedra Inżynierii Energii NOWOCZESNE TECHNOLOGIE ENERGETYCZNE Rola modelowania fizycznego i numerycznego dr hab. inż. Zbigniew BIS, prof P.Cz. dr inż. Robert ZARZYCKI Wstęp
Bardziej szczegółowoPL B1. Politechnika Świętokrzyska,Kielce,PL BUP 10/08. Wojciech Depczyński,Jasło,PL Norbert Radek,Górno,PL
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 203009 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 380946 (22) Data zgłoszenia: 30.10.2006 (51) Int.Cl. C23C 26/02 (2006.01)
Bardziej szczegółowoTECHNOLOGIE KLEJENIA STOSOWANE W LOTNICTWIE - NOWOCZESNY WIRNIK AUTOROTACYJNY. Agnieszka Sobieszek Małgorzata Wojtas
TECHNOLOGIE KLEJENIA STOSOWANE W LOTNICTWIE - NOWOCZESNY WIRNIK AUTOROTACYJNY Agnieszka Sobieszek Małgorzata Wojtas Plan prezentacji I. Wprowadzenie; II. Cel badań; III. Przedmiot badań; IV. Stanowisko
Bardziej szczegółowoWYSOKOŚĆ OPŁAT SEMESTRALNYCH ZA KSZTAŁCENIE NA STUDIACH NIESTACJONARNYCH W AGH DLA STUDENTÓW ROZPOCZYNAJĄCYCH STUDIA W ROKU AKADEMICKIM 2017/2018
Rb-D.0201-1-21/17 ZARZĄDZENIE Nr 21/2017 Rektora Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie z dnia 29 maja 2017 r. w sprawie wysokości opłat za świadczenie usług edukacyjnych w Akademii
Bardziej szczegółowoOCENA SZKODLIWOŚCI MATERIAŁÓW WIĄŻĄCYCH STOSOWANYCH DO MAS FORMIERSKICH I RDZENIOWYCH NOWEJ GENERACJI
AGH Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie OCENA SZKODLIWOŚCI MATERIAŁÓW WIĄŻĄCYCH STOSOWANYCH DO MAS FORMIERSKICH I RDZENIOWYCH NOWEJ GENERACJI Pod redakcją: Prof. dr hab. Mariusz
Bardziej szczegółowoZABYTKI KAMIENNE I METALOWE, ICH NISZCZENIE I KONSERWACJA PROFILAKTYCZNA POD REDAKCJ WIES AWA DOMOS OWSKIEGO
ZABYTKI KAMIENNE I METALOWE, ICH NISZCZENIE I KONSERWACJA PROFILAKTYCZNA POD REDAKCJ WIES AWA DOMOS OWSKIEGO Spis tre ci Wstęp... 13 Część pierwsza Zabytki kamienne Rozdział 1 Rodzaje kamieni naturalnych,
Bardziej szczegółowo10 czerwca 2016r., Warszawa
10 czerwca 2016r., Warszawa Techniki chemometryczne stosowane w opracowywaniu metod ilościowych i jakościowych Walidacja metod jakościowych Walidacja modeli ilościowych Praca z urządzeniem i obsługującym
Bardziej szczegółowoProgram studiów II stopnia dla studentów kierunku chemia od roku akademickiego 2016/2017. Semestr 1M
Program studiów II stopnia dla studentów kierunku chemia od roku akademickiego 2016/2017 Semestr 1M L.p. Przedmiot 1. Biochemia 60 30 E 30 Z 5 2. Chemia jądrowa 60 30 E 30 Z 5 Blok przedmiotów 3. kierunkowych
Bardziej szczegółowo