Zalew taniego mleka: co zmieni brak kwot?

Transkrypt

1 .pl Zalew taniego mleka: co zmieni brak kwot? Autor: Maria Czarniakowska Data: 15 grudnia 2015 Kwoty mleczne przeszły do historii, ale niestety producentom mleka, nie tylko w Polsce, przyjdzie zapłacić kary za nadprodukcję. Udało się je rozłożyć na raty. Hodowcy czekają jednak na bardziej zdecydowaną pomoc. Od prawie 2 lat ceny mleka systematycznie spadały. Wrzesień bieżącego roku był pierwszym miesiącem, kiedy cena mleka delikatnie wzrosła. Czyżby zaczęła odbijać się od dna? Tegoroczna susza i deficyt pasz objętościowych mogą wpłynąć na niższe dostawy mleka, a to z kolei może skutkować dalszym wzrostem cen. No i trzeba liczyć na poprawę na światowym rynku mleka. Niskie ceny w całej Unii 1 / 9

2 .pl Ciężka sytuacja na rynku mleka dotknęła wszystkie kraje Unii. Od początku 2014 r. na rynku mleczarskim utrzymywały się spadki cen skupu mleka. Niewielki wzrost rozpoczęty we wrześniu tego roku utrzymał się również w październiku. W tym miesiącu hodowcy otrzymywali średnio 112,03 zł netto za 100 litrów mleka, tj. o 3% więcej niż we wrześniu, ale o prawie 10% mniej niż w analogicznym okresie 2014 r. W okresie styczeń październik bieżącego roku średnia cena mleka wyniosła 114,04 zł/hl i była o blisko 18% niższa od ceny uzyskiwanej w takim samym czasie w roku ubiegłym. Ceny netto skupu mleka w poszczególnych województwach były zróżnicowane. Województwami, gdzie hodowcom w październiku zaoferowano najniższe ceny, były: łódzkie 101,95 zł/100 l, świętokrzyskie 102,05 zł/100 l oraz kujawsko-pomorskie 104,33 zł/100 l. Najwyższe ceny w październiku osiągnęły województwa: podlaskie 119,56 zł/100 l, lubuskie 117,26 zł/100 l oraz opolskie 114,62 zł/100 l. Według danych KE polscy producenci otrzymywali o 6,4% mniej niż niemieccy oraz o 17,6% mniej niż producenci we Francji. Cena mleka była niższa niż średnia UE-15 o 13,1%, a od średniej unijnej (UE-28) o 11,2%. 2 / 9

3 .pl Średnia cena mleka w Unii Europejskiej we wrześniu 2015 r. wynosiła 29,91 euro/100 kg i była o 0,6% niższa niż miesiąc wcześniej oraz o 18% niższa niż przed rokiem. W starych krajach członkowskich cena skupu wynosiła 30,55 euro/100 kg, tj. o 0,6% więcej niż w sierpniu, jednak o 18,5% mniej niż we wrześniu 2014 r. 5 największych producentów mleka, w tym również Polska, płaciło we wrześniu średnio 29,41 euro/100 kg i było to o 0,1% więcej niż miesiąc wcześniej.w Polsce we wrześniu 2015 r. cena mleka wynosiła 26,6 euro/100 kg i była o 0,1% wyższa niż w sierpniu, ale prawie o 11% niższa niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Polscy producenci otrzymywali o 6,4% mniej niż niemieccy oraz o 17,6% mniej niż producenci we Francji. Jednocześnie cena była niższa niż średnia UE-15 o 13,1%, a od średniej unijnej (UE-28) o 11,2%. Rzeka mleka Jak wynika z danych zgromadzonych przez ARR, w ostatnim roku kwotowania produkcji mleczarnie skupiły 10 mld 505 mln kg mleka. Pogłowie krów w czerwcu 2015 r. w porównaniu z analogicznym okresem 2014 r. spadło o 1,4% do 2444,2 tys. sztuk. Natomiast w porównaniu ze stanem z grudnia 2014 r. pogłowie wzrosło o 1,7%, tj. o 41,2 tys. sztuk. Od pierwszych miesięcy bieżącego roku skup mleka utrzymuje się na wyższym poziomie niż w roku W kwietniu (po zakończeniu kwotowania produkcji mleka 1 kwietnia 2015 r.) wzrost skupu mleka surowego wyniósł 4 % w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku i prawie 5% w stosunku do marca 2015 roku. To zupełnie inaczej niż w wielu unijnych krajach. Według danych Komisji Europejskiej w I kwartale 2015 r. unijne mleczarnie skupiły łącznie 36,012 mln ton mleka, tj. o 1,3% mniej niż w tym samym okresie zeszłego roku. Dostawy surowca najbardziej zostały ograniczone w Irlandii spadek o 4,3% w skali roku (805 tys. ton), Francji o 2,7% (6,43 mln ton), oraz w Holandii o 2,2% (3,07 mln ton). Spośród krajów Unii Europejskiej najwięcej mleka skupiono w Niemczech, Francji, Wielkiej Brytanii, Holandii i Polsce do sierpnia (7818 mln litrów), co stanowi 62% całego skupu w Unii Europejskiej. 3 / 9

4 .pl Francuscy hodowcy nie przekroczyli kwoty mlecznej. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego skup mleka w październiku 2015 r. wyniósł 872 mln litrów i był o 0,1% mniejszy od skupu we wrześniu, ale o 3,5% większy w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku. W okresie dziesięciu miesięcy skup mleka wyniósł 8869 mln litrów i był o 2,4% wyższy niż w tym samym okresie 2014 r. Od stycznia do października bieżącego roku największy skup mleka był: na Podlasiu tj mln l, Mazowszu 1547,8 mln l oraz na Wielkopolsce 1 135,4 mln l. Najmniejszy był natomiast: na Dolnym Śląsku 50 mln l, Podkarpaciu 51 mln l oraz w woj. zachodniopomorskim 60 mln l. Bilans kwotowania Kwotowanie produkcji mleka zostało wprowadzone w 2004 r. i za rok 2004/2005 r. rolnicy po raz pierwszy zapłacili kary za przekroczenie limitów i później bojąc się tych kar, utrzymywali dyscyplinę wielkości produkcji. Szczególny był 2013 r., w którym światowy popyt na mleko sprawił, że nasze spółdzielnie płaciły nawet powyżej 2 zł/kg mleka w skupie, co nakręciło produkcję, a spora część rolników uznała, że zapłacenie kar przy tak wysokich cenach będzie przez nich do udźwignięcia. Rolnicy stawiali na rozwój i przygotowanie się do otwartego rynku, licząc na to, że ceny utrzymają się na wysokim poziomie. W sezonie kwotowym 2013/2014 tylko 5 czy 6 państw przekroczyło swoje limity produkcji, ale w ostatnim roku kwotowym 2014/2015 tych państw było 2 razy więcej. Wyraźnie więc widać, jak rosła chęć skorzystania z uwolnienia produkcji mleka i dalszego rozwoju. 4 / 9

5 .pl Komisja Europejska musi uruchomić dodatkowe interwencje na rynku mleka. Z danych Komisji Europejskiej podsumowujących sezon 2014/2015 wynika, że łączna wielkość dostaw mleka w krajach Unii Europejskiej w ostatnim roku kwotowym była o 3,16 mln ton niższa niż przyznana kwota, a limity produkcyjne przekroczyło 12 państw członkowskich. Do Cypru, Austrii, Niemiec, Polski, Danii, Holandii, Irlandii i Luksemburgu, które nie mieściły się w kwocie już w poprzednim sezonie 2013/2014, dołączyły Hiszpania, Belgia, Estonia i Włochy. Odnotowano także wyraźny wzrost wielkości kar z tytułu przekroczenia kwot mlecznych do 817,6 mln euro, czyli 2-krotnie więcej niż w sezonie 2013/2014, gdy łączna opłata dla całej Unii wynosiła 408,7 mln euro. Podobnie jak przed rokiem, największy udział z tytułu opłat za nadprodukcję muszą uiścić Niemcy (309,01 mln euro). Tuż za nimi jest Polska (161,5 mln euro), Holandia (135,3 mln euro), Irlandia (71,2 mln euro), Austria (44,6 mln euro), Włochy (30,5 mln euro), Dania (24,3 mln euro), Belgia (21,3 mln euro), Hiszpania (10,4 mln euro), Luksemburg (5,3 mln euro), Estonia (2,2 mln euro) oraz Cypr (1,5 mln euro). W związku z trudną sytuacją na rynku mleka Komisja Europejska opracowała założenia do prywatnego przechowywania serów. Dopłata stała wynosi 15,57 euro za tonę składowania W związku z tym, że łączny limit produkcji mleka dla całej UE nie został przekroczony, Polska zaproponowała, aby rozliczyć kwotowanie globalnie na całą europejską Wspólnotę. Popierały nasz wniosek inne kraje, ale niestety nie został on przyjęty. Gdyby tak się stało, rolnicy nie płaciliby kar. Przeciw temu byli jednak nie urzędnicy z Brukseli, ale te państwa, które nie wykorzystały swoich limitów produkcji i ze względu na strukturę swojego rolnictwa miały niską produkcję mleka. Co istotne 5 / 9

6 .pl państwa te nie trzymały dyscypliny produkcji, tylko po prostu nie były w stanie wyprodukować odpowiedniej ilości mleka. Dotyczy to m.in. Bułgarii, Rumunii, które swoje kwoty wykorzystały zaledwie w 55%. Ale i państwa, które limity produkcji przekroczyły (Niemcy, Dania i Holandia), były zainteresowane utrzymaniem kar, bo powiększają one system dopłat bezpośrednich. Państwa tworzyły tzw. fundusze zapasowe na poczet kar, podczas gdy w Polsce takiego systemu bezpieczeństwa nie utworzyliśmy. Kary za rozwój Kary mogą być uiszczone w 3 rocznych ratach. Krajowa kwota dostaw została przekroczona aż o prawie 5,9%, czyli 580 mln kg podała Agencja Rynku Rolnego. W związku z tym blisko 660 mln zł będą musieli zapłacić polscy rolnicy z tytułu kar za nadprodukcję mleka. Oznacza to, że niemal 63,5 tys. hodowców, którzy przekroczyli swoje limity, będzie musiało zapłacić karę w wysokości ok. 91 gr za każdy 1 kg mleka ponad limit. Połowa rolników, którzy przekroczyli limity, prowadzi działalność w woj. mazowieckim i podlaskim, odpowiednio 18 tys. i 13 tys. gospodarstw. W przypadku 30% hodowców kara nie przekroczy 1 tys. zł. 1 / 3 zapłaci od 1 do 5 tys. zł, a 2 tys. osób powyżej 50 tys. zł. W sumie 12 tysięcy rolników przekroczyło limit o 1%, a połowa o 5%. Większy problem będzie mieć za to ok. 1 tys. gospodarstw, które dostarczyły o ponad 100% mleka więcej, świadomie godząc się na wysoką karę. W przypadku 11% kara przekroczyła 1 mln zł. Francja, Niemcy, Dania i Holandia były zainteresowane utrzymaniem kar, bo powiększają one system dopłat bezpośrednich. 6 / 9

7 .pl Możliwe jest zapłacenie kary w 3 równych ratach. Trzeba jednak wziąć pod uwagę, że w przypadku rozłożenia płatności na raty pierwsza z nich musiała być uregulowana do końca września br., a kolejne muszą być zapłacone w 2016 i 2017 roku. Oprocentowanie rat ma zostać pokryte z puli pomocowej de minimis. W ramach pomocy de minimis można dopłacić do działalności gospodarstwa 15 tys. euro w ciągu 3 lat, np. w formie tańszego materiału siewnego czy pomocy suszowej. Limit powinien wystarczyć do pokrycia odsetek za raty, ale mogą mieć z tym problem duże gospodarstwa, które limit już wykorzystały, lub też rolnicy, którzy będą musieli zapłacić wysokie kary za duże przekroczenie produkcji. W takim przypadku unijną karę producenci mleka będą musieli uregulować w dużej części w tym roku. Najtrudniej mają duzi hodowcy bydła. W najgorszej sytuacji znaleźli się najlepsi rolnicy ci, którzy inwestowali w swoje gospodarstwa i zwiększali produkcję. Po uiszczeniu opłaty za przekroczenie kwoty mlecznej faktyczna cena mleka spadła nawet o 90 gr na 1 litrze. Cena za sprzedane w tym okresie mleko zawierała należny podatek VAT, dlatego teraz zdaniem samorządu rolniczego nadpłacony VAT powinien zostać zwrócony rolnikom. W trudnej obecnie sytuacji na rynku mleka istotna jest każda forma pomocy finansowej, która ułatwi przetrwanie tego okresu. W styczniu mają być uruchomione fundusze (29 mln zł) z tzw. puli kryzysowej. Ale środki krajowe nie wystarczą. Gdzie ta pomoc? W związku z trudną sytuacją na rynku mleka Komisja Europejska opracowała założenia do 7 / 9

8 .pl prywatnego przechowywania serów. Dopłata stała wynosi 15,57 euro za tonę składowania oraz 0,40 euro/t za każdy dzień składowania objętego umową za okres przechowywania od 60 do 210 dni. Wnioski można składać do 15 stycznia 2016 r. Producenci mleka nie chcą subsydiów. Domagają się za to wprowadzenia odpowiedniego programu zachęt dla rolników, by właściwie dostosowywali swoją produkcję do potrzeb rynku. Polska w ramach tego mechanizmu otrzymała przydział 7859 ton. Agencja Rynku Rolnego, która administruje działaniami interwencyjnymi na rynku mleka, zakupiła już 2570 ton OMP (odtłuszczone mleko w proszku) po cenie 169,8 euro/100 kg, a także zablokowała w magazynach 420 t masła i 494 t OMP. Komisja Europejska utrzymała na tej samej wysokości stałą dopłatę do prywatnego przechowywania OMP w wysokości 8,86 euro/t, a podniosła stawkę jednostkową za każdy dzień składowania z 0,16 do 0,36 euro/t. Wydłużony został w dodatku okres przechowywania z 210 do 365 dni. Zdaniem hodowców są to jednak działania niewystarczające. Producenci mleka, którzy jesienią protestowali w Brukseli, oczekują pomocy skierowanej bezpośrednio do nich. Jeśli nie zostaną podjęte nowe działania, czeka nas katastrofa na rynku mleka alarmują członkowie Europejskiej Rady Mleka. Przewodniczący organizacji Romuald Schaber oświadczył, że: Wielu hodowców ma poważne trudności z płaceniem rachunków i obawia się, że nie będzie w stanie płacić za paszę dla swoich krów. Jak podkreślił, producenci mleka nie chcą subsydiów. Domagają się za to wprowadzenia odpowiedniego programu zachęt dla rolników, by właściwie dostosowywali swoją produkcję do potrzeb rynku. Europejska Rada Mleka zapowiedziała, że jeśli Komisja Europejska nie spełni jej 8 / 9

9 Powered by TCPDF ( żądań w najbliższych miesiącach, zorganizowane zostaną kolejne demonstracje. 9 / 9