Przeciwdziałanie praniu brudnych pieniędzy

Transkrypt

1 Przeciwdziałanie praniu brudnych pieniędzy Dr Patrycja Chodnicka - Jaworska

2 Przepisy i regulacje międzynarodowe w zakresie prania brudnych pieniędzy Dyrektywa 2005/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 października 2005 r. w sprawie przeciwdziałania korzystaniu z systemu finansowego w celu prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu Dyrektywa 2015/849/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie przeciwdziałania korzystaniu z systemu finansowego w celu prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu 40 Zaleceń FATF 9 Zaleceń specjalnych FATF

3 Przepisy i regulacje krajowe Ustawa z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu terroryzmu (Dz. U nr 116 poz z późniejszymi zmianami, zwana obecnie Ustawą o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, Projekt ustawy z dnia r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu; Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 21 września 2001 roku w sprawie określenia wzoru rejestracji transakcji, sposobu jego prowadzenia oraz trybu dostarczenia danych z rejestru Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej (Dz. U. Nr 113 poz. 1210, z późniejszymi zmianami) Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks Karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późniejszymi zmianami)

4 Przepisy i regulacje krajowe Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie listy państw równoważnych. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 17 maja 2017 r. w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową dla celów podatku dochodowego od osób prawnych. (Dz. U , z późniejszymi zmianami) Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 17 maja 2017 roku w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych. (Dz. U , z późniejszymi zmianami)

5 Źródła pochodzenia pieniędzy znajdujących się w obrocie gospodarczym Czyste uzyskane bądź nabyte w ramach legalnych transakcji i dochodów na których nie ciążą żadne zobowiązania podatkowe. Szare pieniądze oraz wartości materialne, które pochodzą z nieoficjalnych transakcji, będące wynikiem prowadzenia działalności bez zezwolenia oraz wywiązywania się z obowiązków fiskalnych. Brudne dochody pochodzące z działalności przestępczej.

6 Źródła pochodzenia brudnych pieniędzy Produkcja, handel i przemyt narkotyków, Oszustwa podatkowe, kredytowe, celne, ubezpieczeniowe itp., Korupcja i łapownictwo, Nielegalny handel bronią, Fałszerstwo dokumentów, środków płatniczych, papierów wartościowych, czeków itp., Handel ludźmi i organami ludzkimi, Kradzież i przemyt samochodów, artykułów tytoniowych i alkoholowych, sprzętu, dzieł sztuki, antyków, Porwania, wymuszenie pieniędzy itp., Zabójstwa na zlecenie, Stręczycielstwo, prostytucja, Nielegalne gry hazardowe,

7 Skutki prania brudnych pieniędzy Upadek reputacji, a także wizerunku instytucji, Podejmowanie niesłusznych decyzji przez skorumpowanych pracowników, wbrew interesom instytucji Wzrost ryzyka operacyjnego, Nałożenie sankcji karnych, finansowych, administracyjnych na instytucję oraz uczestników procederu, Brak stabilności instytucji finansowych, Destabilizacja systemu finansowego państwa, Naruszanie zasady gospodarki rynkowej, niszczenie uczciwej konkurencji, Umożliwianie kumulowania kapitału w rękach przestępców, Tworzenie zamkniętego koła finansowania, Obniżanie dochodów państwa z tytułu podatków, co wpływa niekorzystanie na podatników, Spadek atrakcyjności inwestycyjnej państwa, Wpływ skorumpowanych polityków na procesy legislacyjne, podporządkowane interesom grup przestępczych.

8 Najczęstsze przestępstwa w Polsce, których dochody są przedmiotem prania brudnych pieniędzy Kradzież samochodów, Produkcja i sprzedaż narkotyków, Przemyt artykułów tytoniowych i napojów alkoholowych, Handel pirackimi płytami i oprogramowaniem, Handel podróbkami markowych towarów, Nielegalny przemyt ludzi za granicę, Handel żywym towarem, Prostytucja, Wymuszanie haraczy, rozboje i włamania, Nielegalny hazard, Oszustwa finansowe.

9 Pranie brudnych pieniędzy - definicja zamierzone postępowanie polegające na (art. 2 ust. 9): a) zamianie lub przekazaniu wartości majątkowych pochodzących z działalności o charakterze przestępczym lub z udziału w takiej działalności, w celu ukrycia lub zatajenia bezprawnego pochodzenia tych wartości majątkowych albo udzieleniu pomocy osobie, która bierze udział w takiej działalności w celu uniknięcia przez nią prawnych konsekwencji tych działań, b) ukryciu lub zatajeniu prawdziwego charakteru wartości majątkowych lub praw związanych z nimi, ich źródła, miejsca przechowywania, rozporządzania, faktu ich przemieszczania, ze świadomością, że wartości te pochodzą z działalności o charakterze przestępczym lub udziału w takiej działalności, c) nabyciu, objęciu w posiadanie albo używaniu wartości majątkowych pochodzących z działalności o charakterze przestępczym lub udziału w takiej działalności, d) współdziałaniu, usiłowaniu popełnienia, pomocnictwie lub podżeganiu w przypadkach zachowań określonych w lit. a c również jeżeli działania, w ramach których uzyskano wartości majątkowe, były prowadzone na terytorium innego państwa niż Rzeczpospolita Polska;

10 Pranie brudnych pieniędzy art. 299 k.k. Kto środki płatnicze, papiery wartościowe lub inne wartości dewizowe, prawa majątkowe albo mienie ruchome lub nieruchome, pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego, przyjmuje, przekazuje lub wywozi za granicę, pomaga do przenoszenia ich własności lub posiadania albo podejmuje inne czynności, które mogą udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

11 Etapy prania brudnych pieniędzy faza przygotowawcza umiejscawanie maskowanie integracja / legalizacja

12 Faza przygotowawcza Transfer zgromadzonej gotówki z miejsca, z którego pochodzi do miejsca w którym będzie kontynuowany właściwy proces prania brudnych pieniędzy Metody: Metoda walizkowa, Przemyt, Transfer dóbr luksusowych, Bezpośredni przekaz elektroniczny, Umowy o kompensację, System bankowości alternatywnej: hawala, hundi

13 Umiejscawianie Polega na wprowadzeniu dochodów bezpośrednio do systemu finansowego. Cechy charakterystyczne: Wprowadzenie do obrotu środków finansowych pochodzących bezpośrednio z przestępstwa, Dokonywanie transakcji w formie gotówkowej, Działania przybierają postać operacji finansowych zbliżonych do siebie poprzez ich krótkoterminowość oraz jednorodność i prostotę

14 Metody wykorzystywane w fazie umiejscawiania Metoda walizkowa, Wzajemna kompensacja, Double invoicing, Dzielenie wypłat poniżej progu rejestracji transakcji, Smerfowanie rozdrabnianie wpłacanie kwot poniżej sumy granicznej przez różne osoby, Structuring, Refining wymiana banknotów o niskich nominałach na wysokie, Blending mieszanie brudnych pieniędzy z dochodami uzyskiwanymi w ramach działalności legalnej, Wymiana walut, Zakup dóbr luksusowych, Zakup dużej ilości żetonów oraz ich zwrot z dyspozycją przelania na rachunek bankowy, Gotówkowy zakup prawdziwych wygranych, Udzielanie kredytu innemu przestępcy, Przetargi i zwrot wpłaconej sumy na konkretny rachunek bankowy, Podwyższenie kapitału zakładowego nieistniejącego udziałowca, Inwestowanie brudnych pieniędzy przez radcę prawnego w imieniu swoich klientów.

15 Maskowanie Obejmuje proces mnożenia wielu różnorodnych operacji finansowych, często z wielokrotnym przekraczaniem granic państwowych, z zamiarem stworzenia jak największej liczby warstw transakcji. Celem jest zatarcie śladu.

16 Cechy charakterystyczne maskowania Dokonywanie bardzo dużej liczby transakcji, Wykonywanie transakcji, które nie mają sensu ekonomicznego, Częste zmiany rodzajów środków majątkowych podlegających praniu, Korzystanie z elektronicznych form przekazu pieniędzy, Przesyłanie pieniędzy na konta bankowe w oazach podatkowych.

17 Metody wykorzystywane w fazie maskowania Duża liczba transferów przy wykorzystaniu zleceń stałych, Skrzynka rozdzielcza, Kupno instrumentów finansowych bez zwracania uwagi na koszty prowizji i zmian cen, Realizacja czeków podróżnych, Zakup ubezpieczenia na życie wraz z funduszem inwestycyjnym, Przelew na nieistniejące konto nieistniejącego klienta.

18 Integracja Poszukiwanie sposobów na usprawiedliwienie pochodzenia środków z działalności przestępczej w legalnej gospodarce.

19 Techniki stosowane w fazie integracji Fikcyjna transakcja sprzedaży, zakupu, Zawyżanie cen w fakturach na towary z importu lub eksportu nabyte legalnie, aby uwiarygodnić przepływ nadwyżek, Zakup upadających przedsiębiorstw, Zaciąganie kredytów, Blending, Obrót dobrami trwałymi, Udzielanie kredytów na atrakcyjnych warunkach, Wykorzystywanie długoterminowych depozytów, jako zabezpieczenia kredytu zaciągniętego w innym banku, najczęściej w innym państwie, Akredytywy, Kasyna, Winning ticket.

20 Podstawowe zasady przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy Monitorowanie działalności klienta program KYC (Know Your Client; Poznaj swojego klienta), Gromadzenie informacji o transakcjach ponadprogowych, Analizowanie i ewentualne raportowanie transakcji podejrzanych, Tworzenie procedur wewnętrznych, Wstrzymywanie transakcji i blokowanie rachunków, Ochrona i udostępnianie zgromadzonych danych, Tworzenie organów odpowiedzialnych za przeciwdziałanie praniu brudnych pieniędzy w danej instytucji, Tworzenie organów kontrolnych, Katalog instytucji obowiązanych.

21 System przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy w Polsce Dokonujący transakcji monitorowanie monitorowanie informacja Pracownik banku informacja Dział AML kary raportowanie Jednostki współpracujące wymiana informacji Jednostka analityki finansowej wymiana informacji Zagraniczna jednostka analityki informacja zawiadomienie o podejrzeniu przestępstwa postępowanie karne Organy wymiaru sprawiedliwości Rysunek 1. Schemat raportowania podejrzanych transakcji. Źródło: opracowanie własne.

22 Jednostka Analityki Finansowej Generalny Inspektor Informacji Finansowej Do zadań Generalnego Inspektora należy uzyskiwanie, gromadzenie, przetwarzanie i analizowanie informacji w trybie określonym w ustawie oraz podejmowanie działań w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, a w szczególności (art. 4): badanie przebiegu transakcji, co do których Generalny Inspektor powziął uzasadnione podejrzenia; przeprowadzanie procedury wstrzymania transakcji lub blokady rachunku; rozstrzyganie w przedmiocie zwolnienia zamrożenia wartości majątkowych; udostępnianie i żądanie przekazania informacji o transakcjach;

23 Jednostka Analityki Finansowej Generalny Inspektor Informacji Finansowej przekazywanie uprawnionym organom dokumentów uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa; inicjowanie i podejmowanie innych działań w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, w tym szkolenie pracowników instytucji obowiązanych w zakresie zadań nałożonych na te instytucje; sprawowanie kontroli przestrzegania przepisów dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu; współpraca z zagranicznymi instytucjami i międzynarodowymi organizacjami zajmującymi się przeciwdziałaniem praniu pieniędzy lub finansowaniu terroryzmu; nakładanie kar pieniężnych, o których mowa w ustawie.

24 Generalny Inspektor Informacji Finansowej (projekt) Do zadań Generalnego Inspektora należy przetwarzanie informacji w trybie określonym w ustawie oraz podejmowanie działań w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, w szczególności: analizowanie informacji dotyczących wartości majątkowych, co do których Generalny Inspektor powziął podejrzenia, że mają one związek z przestępstwem prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu; przeprowadzanie procedury wstrzymania transakcji lub blokady rachunku; żądanie przekazania informacji o transakcjach i ich udostępnianie; przekazywanie uprawnionym organom informacji i dokumentów uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa; wymianę informacji z jednostkami współpracującymi; sporządzanie krajowej oceny ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu oraz strategii przeciwdziałania tym przestępstwom we współpracy z jednostkami współpracującymi i instytucjami obowiązanymi; sprawowanie kontroli przestrzegania przepisów dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu; wydawanie decyzji w sprawach wpisu na listę osób i podmiotów, przeciwko którym stosuje się szczególne środki ograniczające, o których mowa w art. 115, lub skreślenia z niej oraz prowadzenie tej listy; współpraca z właściwymi organami innych państw, a także zagranicznymi instytucjami i międzynarodowymi organizacjami zajmującymi się przeciwdziałaniem praniu pieniędzy lub finansowaniu terroryzmu; nakładanie kar administracyjnych, o których mowa w ustawie oraz w rozporządzeniu nr 2015/847; udostępnianie wiedzy i informacji z zakresu przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu na stronie podmiotowej Generalnego Inspektora; inicjowanie innych działań w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. 24

25 Generalny Inspektor może wydać opinię w przedmiocie identyfikacji beneficjenta rzeczywistego w przypadku (projekt): 1) wydawania koncesji, pozwolenia lub zezwolenia, jeżeli zachodzi podejrzenie zagrożenia interesu publicznego na wniosek organu administracji publicznej; 2) zwierania umowy, ugody lub jednostronnej czynności prawnej, gdy wartość przedmiotu tej czynności prawnej przekracza kwotę zł lub jeżeli zachodzi podejrzenie zagrożenia interesu publicznego na wniosek: a) podmiotu podlegającego ochronie, na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o kontroli niektórych inwestycji (Dz.U. z 2016 r. poz. 980, 1954 i 2260), b) spółki o istotnym znaczeniu dla gospodarki, o której mowa w art. 31 ust. 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym (Dz.U. z 2016 r. poz oraz z 2017 r. poz. 624, 1491 i 1529). 25

26 Komitet Bezpieczeństwa Finansowego zadania (projekt) 1) opiniowanie krajowej oceny ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu; 2) wydawanie opinii w zakresie zasadności zastosowania zaleceń Komisji Europejskiej, o których mowa w art. 6 ust. 4 dyrektywy 2015/849; 3) opiniowanie strategii, o której mowa w art. 27 ust. 1, a także dokonywanie przeglądu postępów w jej realizacji; 4) wydawanie rekomendacji dotyczących zastosowania wobec danej osoby lub podmiotu szczególnych środków ograniczających; 5) opiniowanie wniosków o uznaniu za bezprzedmiotowe stosowania wobec osoby lub podmiotu szczególnych środków ograniczających; 6) dokonywanie analiz i ocen rozwiązań prawnych z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu; 7) przedstawienie opinii o potrzebie dokonania zmian przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. 26

27 Komitet Bezpieczeństwa Finansowego skład (projekt) 1) przewodniczący Komitetu Generalny Inspektor; 2) wiceprzewodniczący Komitetu kierujący komórką, o której mowa w art. 7 ust. 2; 3) członkowie Komitetu po jednym przedstawicielu spośród osób wskazanych przez: ministra właściwego do spraw wewnętrznych; Ministra Sprawiedliwości; ministra właściwego do spraw zagranicznych; Ministra Obrony Narodowej ministra właściwego do spraw gospodarki; ministra właściwego do spraw finansów publicznych; ministra właściwego do spraw informatyzacji; ministra - członka Rady Ministrów właściwego do spraw koordynowania działalności służb specjalnych, jeżeli został wyznaczony przez Prezesa Rady Ministrów; Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego; Prezesa Narodowego Banku Polskiego; Komendanta Głównego Policji; Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej; Komendanta Głównego Straży Granicznej; Prokuratora Krajowego; Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego; Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego; Szefa Agencji Wywiadu; Szefa Służby Wywiadu Wojskowego; Szefa Służby Kontrwywiadu Wojskowego; Szefa Krajowej Administracji Skarbowej; Szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego. 27

28 Jednostki współpracujące organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego oraz inne państwowe jednostki organizacyjne, a także Narodowy Bank Polski, Komisja Nadzoru Finansowego i Najwyższa Izbę Kontroli Organy skarbowe i podatkowe, Organy straży granicznej, Organy celne, Prokuratura, ABW oraz CBA. organy administracji rządowej, organy jednostek samorządu terytorialnego oraz inne państwowe lub samorządowe jednostki organizacyjne, a także Narodowy Bank Polski (NBP), Komisję Nadzoru Finansowego (KNF) i Najwyższą Izbę Kontroli;

29 Instytucje obowiązane (art. 2 ust. 1) oddziały instytucji kredytowych instytucje finansowe mające siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, oddziały instytucji finansowych niemających siedziby na terytorium Polski, banki krajowe, oddziały banków zagranicznych Narodowy Bank Polski instytucje pieniądza elektronicznego, oddziały zagranicznych instytucji pieniądza elektronicznego oraz agentów rozliczeniowych, firmy inwestycyjne, banki powiernicze, zagraniczne osoby prawne prowadzące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność maklerską oraz towarowe domy maklerskie Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. podmioty prowadzące działalność w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych i gier na automatach oraz gier na automatach o niskich wygranych,

30 Instytucje obowiązane zakłady ubezpieczeń w zakresie ubezpieczeń na życie, w tym ubezpieczycieli krajowych, główne oddziały ubezpieczycieli z państwa niebędącego członkiem Unii Europejskiej, oddziały ubezpieczycieli z państwa członkowskiego Unii Europejskiej, pośredników ubezpieczeniowych w zakresie ubezpieczeń na życie, chyba że za ich działania odpowiedzialność ponosi ubezpieczyciel, fundusze inwestycyjne, towarzystwa funduszy inwestycyjnych, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, publiczny operator, notariusze w zakresie czynności notarialnych dotyczących obrotu wartościami majątkowymi, adwokaci wykonujących zawód, radcy prawni wykonujących zawód poza stosunkiem pracy w urzędach obsługujących organy administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego, prawnicy zagraniczni świadczący pomoc prawną poza stosunkiem pracy, biegli rewidenci wykonujących zawód, doradcy podatkowi wykonujący zawód, podmioty prowadzące działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, podmioty prowadzące działalność kantorową,

31 Instytucje obowiązane przedsiębiorcy prowadzący: domy aukcyjne, antykwariaty, działalność factoringową, działalność w zakresie obrotu metalami lub kamieniami szlachetnymi i półszlachetnymi, sprzedaży komisowej lub pośrednictwa w obrocie nieruchomościami, fundacje, stowarzyszenia posiadające osobowość prawną oraz przyjmujące płatności w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość euro, również w drodze więcej niż jednej operacji, przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095, z późn. zm.7)), przyjmujących płatności za towary w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość euro, również gdy należność za określony towar jest dokonywana w drodze więcej niż jednej operacji.

32 Instytucje obowiązane (projekt) banki krajowe, oddziały banków zagranicznych, oddziały instytucji kredytowych, instytucje finansowe mające siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej orazoddziały instytucji finansowych niemających siedziby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe (Dz. U. z 2016 r. poz. 1988, z późn. zm.3)); spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo- Kredytowa w rozumieniu ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowokredytowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1910, z późn. zm.4)); krajowe instytucje płatnicze, krajowe instytucje pieniądza elektronicznego, oddziały unijnych instytucji płatniczych, oddziały unijnych i zagranicznych instytucji pieniądza elektronicznego, biura usług płatniczych oraz agentów rozliczeniowych w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2016 r. poz i 1997 oraz z 2017 r. poz. 1089); firmy inwestycyjne, banki powiernicze w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2017 r. poz. 1768) oraz oddziały zagranicznych firm inwestycyjnych w rozumieniu tej ustawy, prowadzące działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; zagraniczne osoby prawne prowadzące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność maklerską, w tym prowadzące taką działalność w formie oddziału, oraz towarowe domy maklerskie w rozumieniu ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych (Dz. U. z 2017 r. poz i 1089) oraz spółki handlowe, o których mowa w art. 50a tej ustawy; spółki prowadzącej rynek regulowany w zakresie, w jakim prowadzą platformę aukcyjną, o której mowa w art. 3 pkt 10a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi; 32

33 Instytucje obowiązane (projekt) fundusze inwestycyjne, alternatywne spółki inwestycyjne, towarzystwa funduszy inwestycyjnych, zarządzający ASI, oddziały spółek zarządzających oraz oddziały zarządzających z UE znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o których mowa w ustawie z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 1896, z późn. zm.5)); zakłady ubezpieczeń wykonujące działalność, o której mowa w dziale I załącznika do ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. z 2017 r. poz i 1089), w tym krajowe zakłady ubezpieczeń, główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń z siedzibą w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej oraz oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń mających siedzibę w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej; pośrednicy ubezpieczeniowi wykonujący czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego w zakresie ubezpieczeń wymienionych w dziale I załącznika do ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej oraz oddziały zagranicznych pośredników wykonujących takie czynności mające siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem agenta ubezpieczeniowego, który: nie jest agentem ubezpieczeniowym wykonującym czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń w zakresie tego samego działu zgodnie z załącznikiem do ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, nie pobiera od klienta składki ubezpieczeniowej, ani od zakładu ubezpieczeń kwot należnych klientowi; Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. oraz spółka, której Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. przekazał wykonywanie czynności z zakresu, o którym mowa w art. 48 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, w zakresie w jakim prowadzą rachunki papierów wartościowych lub rachunki zbiorcze; 33

34 Instytucje obowiązane (projekt) przedsiębiorcy prowadzący działalność kantorową w rozumieniu ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. Prawo dewizowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 679), inni przedsiębiorcy świadczący usługę wymiany walut lub usługę pośrednictwa w wymianie walut, niebędący innymi instytucjami obowiązanymi, oraz oddziały przedsiębiorców zagranicznych prowadzących taką działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; podmioty prowadzące działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług w zakresie: wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi i środkami płatniczymi, wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi, pośrednictwa w wymianie, prowadzenia rachunków; notariusze w zakresie czynności dokonywanych w formie aktu notarialnego, obejmujących: przeniesienie własności wartości majątkowej, w tym sprzedaż, zamianę lub darowiznę ruchomości lub nieruchomości, zawarcie umowy działu spadku, zniesienia współwłasności, dożywocia, renty w zamian za przeniesienie własności nieruchomości oraz o podział majątku wspólnego, przeniesienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, prawa użytkowania wieczystego oraz ekspektatywy odrębnej własności lokalu, wniesienie wkładu niepieniężnego po założeniu spółki, zawarcie umowy dokumentującej wniesienie lub podwyższenie wkładów do spółki albo wniesienie lub podwyższenie kapitału zakładowego, przekształcenie lub połączenie spółek, zbycie przedsiębiorstwa, zbycie udziałów w spółce; 34

35 Instytucje obowiązane (projekt) adwokaci, radcowie prawni, prawnicy zagraniczni, doradcy podatkowi w zakresie, w jakim świadczą na rzecz klienta pomoc prawną lub czynności doradztwa podatkowego dotyczące: kupna lub sprzedaży nieruchomości, przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, zarządzania środkami pieniężnymi, instrumentami finansowymi lub innymi aktywami klienta, zawierania umowy o prowadzenie rachunku bankowego, rachunku papierów wartościowych lub wykonywania czynności związanych z prowadzeniem tych rachunków, wnoszenia wkładu do spółki kapitałowej lub podwyższenia kapitału zakładowego spółki kapitałowej, utworzenia, prowadzenia działalności lub zarządzania spółkami kapitałowymi lub trustami - z wyjątkiem radców prawnych oraz prawników zagranicznych wykonujących zawód w ramach stosunku pracy lub służby w urzędach obsługujących organy administracji publicznej, innych państwowych lub samorządowych jednostkach organizacyjnych oraz w podmiotach innych niż spółki, o których mowa w art. 8 ust. 1 pkt 1-3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, oraz doradców podatkowych wykonujących zawód w ramach stosunku pracy w podmiotach innych, niż te o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 2016 r. poz. 794 i 1948 oraz z 2017 r. poz. 1089); doradcy podatkowi, w zakresie innych czynności doradztwa podatkowego oraz biegli rewidenci; przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 1829, 1948, 1997 i 2255 oraz z 2017 r. poz. 460 i 819), niebędący innymi instytucjami obowiązanymi, świadczący usługi polegające na: tworzeniu osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, w tym spółki, pełnieniu funkcji lub umożliwianiu innej osobie pełnienia funkcji, członka zarządu spółki lub podobnej funkcji w osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, zapewnianiu siedziby, adresu prowadzenia działalności lub adresu korespondencyjnego oraz innych pokrewnych usług dla osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, w tym spółki, działaniu lub umożliwieniu innej osobie działania, jako powiernik trustu, który powstał w drodze czynności prawnej lub podobnego porozumienia prawnego, działaniu lub umożliwieniu innej osobie działania, jako osoba wykonująca prawa z akcji lub udziałów na rzecz podmiotu innego niż spółka notowana na rynku regulowanym podlegającej wymogom dotyczącym ujawniania informacji zgodnie z prawem Unii Europejskiej lub podlegająca równoważnym standardom międzynarodowym; 35

36 Instytucje obowiązane (projekt) podmioty prowadzące działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych; pośrednicy w obrocie nieruchomościami; operatorzy pocztowi w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo Pocztowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 1481); podmioty prowadzące działalność w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych, gier w karty i gier na automatach w rozumieniu ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 471, 1948 i 2260 oraz z 2017 r. poz. 88, 379 i 1089); fundacje utworzone na podstawie ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. z 2016 r. poz. 40) w zakresie, w jakim przyjmują lub dokonują płatności w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość euro, bez względu na to, czy płatność jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja, czy kilka operacji, które wydają się być ze sobą powiązane; stowarzyszenia posiadające osobowość prawną, utworzone na podstawie ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2017 r. poz. 210) w zakresie, w jakim przyjmują lub dokonują płatności w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość euro, bez względu na to, czy płatność jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja czy kilka operacji, które wydają się być ze sobą powiązane; przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej w zakresie, w jakim przyjmują lub dokonują płatności za towary w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość euro, bez względu na to, czy transakcja jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja, czy kilka operacji, które wydają się być ze sobą powiązane; przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej w zakresie, w jakim prowadzą działalność polegającą na udostępnianiu skrytek sejfowych oraz oddziały przedsiębiorców zagranicznych prowadzące taką działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; instytucje pożyczkowe w rozumieniu ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2016 r. poz oraz z 2017 r. poz. 819). 36

37 Prowadzenie działalności gospodarczej (projekt) Osobami fizycznymi będącymi wspólnikami, w tym akcjonariuszami, spółki prowadzącej działalność gospodarczą oraz osobami fizycznymi prowadzącymi taką działalność, mogą być osoby, które: 1. nie były skazane za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej; 2. mają nienaganną opinię. Osoby te na żądanie są obowiązane przedstawić aktualne zaświadczenie, że nie były skazane za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej 37

38 Opinia GIIF (29/12/2009 r.) Do kategorii instytucji obowiązanych prowadzących działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych wchodzą: księgowi osoby fizyczne prowadzące działalność polegającą na usługowym prowadzeniu ksiąg rachunkowych na podstawie posiadanych uprawnień, podmioty gospodarcze (spółki cywilne, spółki prawa handlowego), oferujące takie usługi, które zatrudniają pracowników posiadających odpowiednie uprawnienia do usługowego prowadzenia ksiąg.

39 Opinia GIIF (29/12/2009 r.) podmiot, który jako jeden z przedmiotów działalności wykazuje w KRS działalność objętą przepisami ustawy, a faktycznie jej nie prowadzi, musi być odpowiednio przygotowany do realizacji jej przepisów w momencie podjęcia ww. działalności. Tak więc zamierzając rozpocząć opisywaną działalność podmiot powinien co najmniej: wyznaczyć osobę odpowiedzialną za wykonywanie obowiązków określonych w ustawie, wprowadzić wewnętrzną procedurę, zapewnić udział pracowników, wykonujących obowiązki związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, w programach szkoleniowych dotyczących tych obowiązków oraz przygotować się do realizacji pozostałych obowiązków wynikających z przepisów ustawy.

40 Podmiot świadczący usługi finansowe Instytucję obowiązaną lub inną instytucję, która posiada siedzibę poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz prowadzi we własnym imieniu i na własny rachunek, na podstawie zezwolenia właściwego państwowego organu nadzoru nad takim podmiotem, działalność polegającą na: a) przyjmowaniu depozytów lub innych wartości majątkowych powierzonych pod tytułem zwrotnym, b) udzielaniu kredytów, c) zawieraniu umów leasingu finansowego, d) udzielaniu gwarancji i poręczeń, e) obrocie na własny rachunek lub na rachunek klienta instrumentami rynku pieniężnego, dewizami, opcjami i terminowymi umowami na instrumenty finansowe typu futures, f) uczestniczeniu w emisji instrumentów finansowych i świadczeniu usług związanych z taką emisją, g) doradztwie dla przedsiębiorców w zakresie struktury kapitałowej, strategii przemysłowej oraz doradztwie dotyczącym łączenia się oraz nabywania przedsiębiorstw, h) pośrednictwie na rynku pieniężnym, i) zarządzaniu portfelem lub doradztwie inwestycyjnym, j) przechowywaniu instrumentów finansowych lub administrowaniu nimi, k) udostępnianiu skrytek sejfowych;

41 Stosunki gospodarcze, przeprowadzanie transakcji, wartości majątkowe stosunki gospodarcze - relacje instytucji obowiązanych z klientem związane z działalnością gospodarczą, w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, które w chwili ich nawiązywania rokują długotrwałą współpracę; stosunki gospodarcze rozumie się przez to stosunki instytucji obowiązanej z klientem związane z działalnością zawodową instytucji obowiązanej, które w chwili ich nawiązywania wykazują cechę trwałości; przeprowadzanie transakcji rozumie się przez to wykonanie zlecenia lub dyspozycji klienta przez instytucję obowiązaną; wartości majątkowe środki płatnicze, instrumenty finansowe w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, a także inne papiery wartościowe lub wartości dewizowe, prawa majątkowe, rzeczy ruchome oraz nieruchomości; wartości majątkowe rozumie się przez to nieruchomości i rzeczy ruchome, materialne i niematerialne prawa majątkowe, środki płatnicze, instrumenty finansowe w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, inne papiery wartościowe lub wartości dewizowe;

42 Rachunek rachunek bankowy, rachunek prowadzony w instytucji finansowej, rachunek prowadzony w instytucji kredytowej, rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, rachunek papierów wartościowych i rachunek pieniężny służący do jego obsługi, rejestr uczestników funduszu, ewidencja uczestników funduszu inwestycyjnego;

43 Rachunek (projekt) rachunek płatniczy, o którym mowa w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych, rachunek bankowy i rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowokredytowej, niebędące rachunkami płatniczymi, rachunek papierów wartościowych i rachunek zbiorczy oraz służący do ich obsługi rachunek pieniężny w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, rejestr uczestników funduszu lub ewidencja uczestników funduszu inwestycyjnego zamkniętego, prowadzony w formie elektronicznej zbiór danych identyfikacyjnych zapewniających osobom uprawnionym możliwość korzystania z jednostek walut wirtualnych, w tym przeprowadzania transakcji ich wymiany, rachunek derywatów, o którym mowa w art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. 43

44 Transakcja (projekt) Transakcja rozumie się przez to czynność prawną lub faktyczną, na podstawie której dokonuje się przeniesienia własności lub posiadania wartości majątkowych, lub czynność prawną lub faktyczną dokonywaną w celu przeniesienia własności lub posiadania wartości majątkowych; Transakcja okazjonalna rozumie się przez to transakcję, która nie jest przeprowadzana w ramach stosunków gospodarczych; 44

45 Inne definicje (projekt) grupa rozumie się przez to jednostkę dominującą wraz z jej jednostkami podporządkowanymi w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości; kadra kierownicza wyższego szczebla rozumie się przez to członka zarządu, dyrektora lub pracownika instytucji obowiązanej, posiadającego wiedzę z zakresu ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu związanego z działalnością instytucji obowiązanej oraz podejmującego decyzje mające wpływ na to ryzyko; klient rozumie się przez to osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, na rzecz której instytucja obowiązana świadczy usługi lub wykonuje czynności wchodzące w zakres prowadzonej przez nią działalności zawodowej, w tym osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, z którą instytucja obowiązana nawiązuje stosunki gospodarcze albo na rzecz której przeprowadza transakcję okazjonalną; 45

46 Inne definicje (projekt) przeprowadzenie transakcji rozumie się przez to wykonanie przez instytucję obowiązaną dyspozycji lub zlecenia wydanego przez klienta lub osobę działającą w jego imieniu; przetwarzanie informacji rozumie się przez to każdą operację wykonywaną na informacjach, w szczególności uzyskiwanie, gromadzenie, utrwalanie, przechowywanie, opracowywanie, zmienianie, udostępnianie i usuwanie, a zwłaszcza te, które wykonuje się w systemach informatycznych; relacje korespondenckie rozumie się przez to: świadczenie usług bankowych przez jeden bank, jako korespondenta, na rzecz innego banku, jako respondenta, relacje między instytucjami kredytowymi, instytucjami finansowymi, w tym relacje w ramach których świadczone są podobne usługi przez instytucję będącą korespondentem na rzecz instytucji będącej respondentem, oraz relacje, które zostały ustanowione na potrzeby transakcji dotyczących papierów wartościowych lub na potrzeby transferów środków pieniężnych; 46

47 Inne definicje (projekt) trust rozumie się przez to stosunek prawny, obejmujący umowę lub porozumienie zawarte na podstawie prawa obcego lub zespół czynności prawnych dokonanych na podstawie tego prawa, w wyniku którego ustanawiający dokonuje przeniesienia własności lub posiadania wartości majątkowych na powiernika w celu sprawowania zarządu powierniczego oraz udostępniania tych wartości beneficjentom tego stosunku prawnego; umowa ubezpieczenia rozumie się przez to umowę, o której mowa w dziale I załącznika do ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej; waluta wirtualna rozumie się przez to cyfrowe odwzorowanie wartości, które nie jest: prawnym środkiem płatniczym emitowanym przez NBP lub zagraniczny bank centralny, lub inny organ administracji publicznej, międzynarodową jednostką rozrachunkową ustanawianą przez organizację międzynarodową i akceptowaną przez poszczególne kraje należące do tej organizacji lub z nią współpracujące, pieniądzem elektronicznym w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych, instrumentem finansowym w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, wekslem lub czekiem wystawionym w prawnym środku płatniczym lub międzynarodowej jednostce rozrachunkowej; ale jest wymienialne w obrocie gospodarczym na prawne środki płatnicze i akceptowane przez osoby fizyczne i prawne jako środek wymiany oraz może być elektronicznie przechowywane lub przeniesione na inną osobę fizyczną lub prawną albo być przedmiotem handlu elektronicznego; 47

48 Obowiązki instytucji obowiązanych Rejestracja transakcji ponadprogowych, powiązanych i podejrzanych, Stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego, identyfikacja: wzmożona, uproszczona, podstawowa, Analiza i typowanie transakcji w formie papierowej i elektronicznej, Wstrzymywanie transakcji, blokada rachunku, Przesyłanie danych o zarejestrowanych transakcjach, Przechowywanie dokumentacji, Procedura wewnętrzna, Szkolenia, Wyznaczanie osoby odpowiedzialnej, Zamrażanie wartości majątkowych.

49 Środki bezpieczeństwa finansowego Zakres środków zależy od oceny dokonanej w wyniku analizy ryzyka z uwzględnieniem: Rodzaju klienta, Stosunków gospodarczych, Produktów oraz przeprowadzanych transakcji.

50 Program Poznaj swojego klienta zbiór danych (elementów) składających się na aktualny stan wiedzy o kliencie w celu ustalenia jego wiarygodności i profilu transakcyjnego. Informacje powinny być gromadzone od pierwszego kontaktu z klientem, aż do momentu rozwiązania współpracy. W przypadku ujawnienia transakcji niejasnych, nietypowych, badaniu powinny podlegać wszystkie istotne elementy, np.: skala, częstotliwość i kierunki przepływu środków pieniężnych, tytuł płatności pod kątem ewentualnego występowania operacji podejrzanych.

51 Środki bezpieczeństwa finansowego - Program Poznaj Swojego Klienta Instytucje obowiązane stosujące politykę Poznaj swojego klienta w swojej działalności powinny: dokładać starań, aby ustalić prawdziwą tożsamość wszystkich klientów starających się korzystać z usług instytucji obowiązanej, zwrócić szczególną uwagę na ustalenie danych osobowych wszystkich klientów, identyfikować klientów na podstawie dokumentów oraz weryfikować dane dotyczące klientów, sprawdzać tożsamość innych zleceniodawców niż stali klienci, o ile zamierzają przeprowadzić transakcje o znacznej wartości, na bieżąco obserwować transakcje wzbudzające podejrzenia, jeżeli ich wartość jest niewspółmierna do skali, czy rodzaju prowadzonej działalności klienta, kompleksowo rozpoznawać transakcje dokonywane przez klienta aby zebrać tyle informacji, które umożliwią określenie jego profilu transakcyjnego.

52 Stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego Środki bezpieczeństwa finansowego nie są stosowane przez (art. 8b ust. 2): Narodowy Bank Polski; operatora publicznego, przy świadczeniu usług przekazów pieniężnych. Środki bezpieczeństwa finansowego polegają na (art. 8b ust. 3): identyfikacji klienta i weryfikacji jego tożsamości na podstawie dokumentów lub informacji publicznie dostępnych; podejmowaniu czynności, z zachowaniem należytej staranności, w celu identyfikacji beneficjenta rzeczywistego i stosowaniu uzależnionych od oceny ryzyka odpowiednich środków weryfikacji jego tożsamości w celu uzyskania przez instytucję obowiązaną danych dotyczących tożsamości beneficjenta rzeczywistego, w tym ustalaniu struktury własności i zależności klienta; uzyskiwaniu informacji dotyczących celu i zamierzonego przez klienta charakteru stosunków gospodarczych; bieżącym monitorowaniu stosunków gospodarczych z klientem, w tym badaniu przeprowadzanych transakcji w celu zapewnienia, że przeprowadzane transakcje są zgodne z wiedzą instytucji obowiązanej o kliencie i profilu jego działalności oraz z ryzykiem, a także, w miarę możliwości, badaniu źródła pochodzenia wartości majątkowych oraz bieżącym aktualizowaniu posiadanych dokumentów i informacji.

53 Środki bezpieczeństwa finansowego (projekt) 1. identyfikacja klienta oraz weryfikacja jego tożsamości; 2. identyfikacja beneficjenta rzeczywistego oraz podejmowanie uzasadnionych czynności w celu: a) weryfikacji jego tożsamości, b) ustalenia struktury własności i kontroli w przypadku klienta będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej; 3. ocenę i w przypadkach uzasadnionych okolicznościami uzyskanie informacji o celu i zamierzonym charakterze stosunków gospodarczych; 4. bieżące monitorowanie stosunków gospodarczych, w tym: a) analizę transakcji przeprowadzanych w ramach stosunków gospodarczych w celu zapewnienia, że transakcje te są zgodne z wiedzą instytucji obowiązanej o kliencie, rodzaju i zakresie prowadzonej przez niego działalności oraz zgodne z ryzykiem prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu związanym z tym klientem, b) badanie źródła pochodzenia wartości majątkowych będących w dyspozycji klienta - w przypadkach uzasadnionych okolicznościami, c) zapewnienie by posiadane dokumenty, dane lub informacje dotyczące stosunków gospodarczych były na bieżąco aktualizowane. 53

54 Środki bezpieczeństwa finansowego (projekt) instytucje obowiązane dokumentują zastosowane środki bezpieczeństwa finansowego oraz wyniki bieżącej analizy przeprowadzanych transakcji. Na żądanie organów wykazują że przy uwzględnieniu poziomu rozpoznanego ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu związanego z danymi stosunkami gospodarczymi lub transakcją okazjonalną zastosowały odpowiednie środki bezpieczeństwa finansowego. Instytucje obowiązane na potrzeby stosowania środków bezpieczeństwa finansowego mogą przetwarzać informacje zawarte w dokumentach tożsamości klienta. Przed nawiązaniem stosunków gospodarczych lub przeprowadzeniem transakcji okazjonalnej instytucje obowiązane informują klienta o przetwarzaniu jego danych osobowych, w szczególności o obowiązkach instytucji obowiązanej wynikających z ustawy w zakresie przetwarzania tych danych. Przetwarzanie informacji o beneficjentach rzeczywistych przez instytucje obowiązane dbywa się bez wiedzy osób, których informacje te dotyczą. 54

55 Środki bezpieczeństwa finansowego Środki bezpieczeństwa finansowego są stosowane w szczególności (art. 8b ust. 4): 1) przy zawieraniu umowy z klientem; 2) przy przeprowadzaniu transakcji z klientem, z którym instytucja obowiązana nie zawarła uprzednio umowy, której równowartość przekracza euro, bez względu na to czy transakcja jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja czy kilka operacji, których okoliczności wskazują, że są one ze sobą powiązane; 3) gdy istnieje podejrzenie prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu bez względu na wartość transakcji, formę organizacyjną oraz rodzaj klienta; 4) gdy zachodzi wątpliwość czy otrzymane wcześniej dane są prawdziwe lub pełne. W przypadku gdy instytucja obowiązana nie może wykonać obowiązków, o których mowa nie przeprowadza transakcji, nie podpisuje umowy z klientem lub rozwiązuje zawarte umowy oraz przekazuje Generalnemu Inspektorowi, według ustalonego wzoru, w uzasadnionych przypadkach z uwzględnieniem ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu, informacje o danym kliencie wraz z posiadanymi informacjami o planowanej przez niego transakcji (art. 8b ust. 5).

56 Środki bezpieczeństwa finansowego - zastosowanie (projekt) 1. Nawiązywanie stosunków gospodarczych; 2. Przeprowadzanie transakcji okazjonalnej: - o równowartości euro lub większej, bez względu na to, czy transakcja jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja czy kilka operacji, które wydają się być ze sobą powiązane, lub - która stanowi transfer środków pieniężnych, o którym mowa w art. 3 pkt 9 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/847, na kwotę przekraczającą równowartość euro; 3. przeprowadzania gotówkowej transakcji okazjonalnej o równowartości euro lub większej, bez względu na to, czy transakcja jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja czy kilka operacji, które wydają się być ze sobą powiązane w przypadku instytucji obowiązanych; 4. obstawiania stawek oraz odbioru wygranych o równowartości euro lub większej, bez względu na to, czy transakcja jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja czy kilka operacji, które wydają się być ze sobą powiązane - w przypadku instytucji obowiązanych, 5. podejrzenia prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu; 6. wątpliwości co do prawdziwości lub kompletności dotychczas uzyskanych danych identyfikacyjnych klienta. Instytucje obowiązane stosują środki bezpieczeństwa finansowego również w odniesieniu do klientów, z którymi utrzymują stosunki gospodarcze, uwzględnieniem rozpoznanego ryzyka prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, w szczególności gdy doszło do zmiany uprzednio ustalonego charakteru lub okoliczności stosunków gospodarczych. 56

57 Odstępstwa Identyfikacja klienta oraz beneficjenta rzeczywistego następuje przed zawarciem umowy z klientem lub przeprowadzeniem transakcji. Może być jednak ona zakończona po nawiązaniu stosunków gospodarczych, jedynie jeżeli jest to konieczne dla zapewnienia dalszego prowadzenia działalności gospodarczej oraz gdy występuje niewielkie ryzyko prania brudnych pieniędzy lub finansowania terroryzmu ustalone na podstawie przeprowadzonej analizy.

58 Odstępstwa (projekt) Przepisów rozporządzenia nr 2015/847 nie stosuje się do transferów środków pieniężnych wykonywanych pomiędzy dostawcami usług płatniczych mającymi siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, na rachunek płatniczy odbiorcy umożliwiający dokonywanie wyłącznie płatności za dostawę towarów lub usług, jeżeli: 1. dostawca usług płatniczych odbiorcy może przy pomocy niepowtarzalnego identyfikatora transakcji monitorować transfer środków pieniężnych pomiędzy odbiorcą, a osobą fizyczną, osobą prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, która zawarła z odbiorcą umowę na dostawę towarów lub usług; 2. kwota transferu środków pieniężnych z tytułu płatności za dostawę towarów lub usług nie przekracza równowartości euro. 58

59 Odstępstwa (projekt) Instytucje obowiązane przy uwzględnieniu rozpoznanego ryzyka prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu mogą odstąpić od stosowania środków bezpieczeństwa finansowego, o których mowa w art. 31 w odniesieniu do pieniądza elektronicznego w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych, pod warunkiem, że spełnione są następujące warunki ograniczające ryzyko prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu: 1. instrument płatniczy nie może być doładowany lub instrument ten ma maksymalny miesięczny limit transakcji płatniczych w wysokości równowartości 50 euro, która to kwota może być wykorzystana wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 2. maksymalna kwota przechowywana elektronicznie nie przekracza równowartości 50 euro; 3. instrument płatniczy może być wykorzystywany wyłącznie do zakupu towarów lub usług; 4. instrument płatniczy nie może być sfinansowany przez anonimowy pieniądz elektroniczny; 5. wydawca pieniądza elektronicznego prowadzi bieżącą analizę przeprowadzanych transakcji lub monitoruje stosunki gospodarcze w sposób umożlwiający identyfikację transakcji nietypowych lub transakcji, których okoliczności wskazują, że mogą mieć one związek z przestępstwem prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu. Przepisu nie stosuje się w przypadku wykupu pieniądza elektronicznego lub podjęcia w gotówce wartości pieniądza elektronicznego, gdy kwota podlegająca wykupowi przekracza równowartość 50 euro. 59

60 Outsourcing Instytucje obowiązane mogą korzystać z usług innych podmiotów w zakresie: identyfikacji klienta i weryfikacji jego tożsamości na podstawie dokumentów lub informacji publicznie dostępnych; podejmowaniu czynności, z zachowaniem należytej staranności, w celu identyfikacji beneficjenta rzeczywistego i stosowaniu uzależnionych od oceny ryzyka odpowiednich środków weryfikacji jego tożsamości w celu uzyskania przez instytucję obowiązaną danych dotyczących tożsamości beneficjenta rzeczywistego, w tym ustalaniu struktury własności i zależności klienta; uzyskiwaniu informacji dotyczących celu i zamierzonego przez klienta charakteru stosunków gospodarczych. Odpowiedzialność za ich wykonanie ponosi instytucja obowiązana.

61 Outsourcing (projekt) Instytucje obowiązane mogą korzystać z usług podmiotu trzeciego przy stosowaniu środków bezpieczeństwa finansowego: 1. identyfikacja klienta oraz weryfikacja jego tożsamości; 2. identyfikacja beneficjenta rzeczywistego oraz podejmowanie uzasadnionych czynności; 3. ocena i w przypadkach uzasadnionych okolicznościami uzyskanie informacji o celu i zamierzonym charakterze stosunków gospodarczych, pod warunkiem niezwłocznego przekazywania przez ten podmiot, na żądanie instytucji obowiązanej, niezbędnych informacji oraz dokumentów dotyczących zastosowanych środków bezpieczeństwa finansowego, w tym kopii dokumentów uzyskanych podczas stosowania środków bezpieczeństwa finansowego polegających na identyfikacji klienta i beneficjenta rzeczywistego oraz weryfikacji ich tożsamości. Korzystanie z usług podmiotu trzeciego nie zwalnia instytucji obowiązanej z odpowiedzialności za zastosowanie środków bezpieczeństwa finansowego. Podmiotem trzecim może być: - instytucja obowiązana; - podmiot z siedzibą w innym państwie lub organizacja członkowska lub federacja zrzeszająca podmiot, zobowiązany na podstawie właściwych przepisów tego państwa z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu do stosowania środków bezpieczeństwa finansowego i przechowywania dokumentów i informacji oraz podlegający nadzorowi właściwych organów tego państwa w sposób odpowiadający wymogom wynikającym z przepisów Unii Europejskiej z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. 61

62 Outsourcing (projekt) Instytucje obowiązane nie korzystają z usług podmiotu posiadającego siedzibę w państwie trzecim wysokiego ryzyka. Zakaz ten nie dotyczy przypadków korzystania z usług: 1. oddziałów instytucji obowiązanych lub jednostek zależnych z większościowym udziałem instytucji obowiązanych, 2. oddziałów lub jednostek zależnych z większościowym udziałem podmiotów mających siedzibę na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej oraz podlegającym obowiązkom wynikającym z przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, wydanych na podstawie dyrektywy 2015/849 jeżeli stosują procedury grupowe albo strategie i procedury obejmujące całą grupę. Przepisy nie znajdują zastosowania w przypadku, w którym instytucja obowiązana przy zachowaniu odpowiedzialności za zastosowanie środków bezpieczeństwa finansowego powierza, na podstawie pisemnej umowy, wykonanie tych obowiązków osobie fizycznej, osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, działającej w imieniu i na rzecz instytucji obowiązanej. 62

63 Outsourcing w grupie (projekt) Instytucja obowiązana wchodząca w skład grupy, która stosuje środki bezpieczeństwa finansowego, zasady przechowywania dokumentów i informacji, wdrożyła wewnętrzną procedurę na poziomie grupy oraz podlega nadzorowi właściwych organów państwa członkowskiego lub państwa trzeciego na zasadach i w sposób odpowiadających wymogom wynikającym z przepisów z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu Unii Europejskiej może uznać, że obowiązek stosowania środków bezpieczeństwa finansowego, tj: 1. identyfikacja klienta oraz weryfikacja jego tożsamości; 2. identyfikacja beneficjenta rzeczywistego oraz podejmowanie uzasadnionych czynności; 3. ocena i w przypadkach uzasadnionych okolicznościami uzyskanie informacji o celu i zamierzonym charakterze stosunków gospodarczych, został wykonany, jeżeli środki bezpieczeństwa finansowego zostały zastosowane przez podmiot, wchodzący w skład tej samej grupy. W takich przypadkach znajdują zastosowanie warunki dotyczące przekazywania informacji i dokumentów oraz zasad odpowiedzialności. 63

64 Identyfikacja klientów Instytucja obowiązana jest do identyfikowania swoich klientów na podstawie dokumentów zakres dokumentów uzależniony jest od rodzaju klienta i tak: Osób fizycznych i ich przedstawicieli, Osób prawnych, Jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej.

65 Klient osoba fizyczna Identyfikacja osoby fizycznej lub jej przedstawicieli (art. 9 ust. 1 pkt. 1): ustalenie i zapisanie cech dokumentu stwierdzającego na podstawie odrębnych przepisów tożsamość osoby, imienia i nazwiska, obywatelstwa, adresu osoby, numeru PESEL lub daty urodzenia w przypadku osoby nieposiadającej numeru PESEL lub w przypadku cudzoziemca numeru dokumentu stwierdzającego tożsamość lub kodu kraju w przypadku przedstawienia paszportu;

66 Klient osoba fizyczna (projekt) a) Imię i nazwisko, b) obywatelstwo, c) PESEL lub data urodzenia w przypadku gdy nie nadano numeru PESEL, oraz państwo urodzenia, d) seria i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby, e) adres zamieszkania w przypadku posiadania informacji przez instytucję obowiązaną, f) nazwa (firmy), numer identyfikacji podatkowej (NIP) oraz adres główny miejsca wykonywania działalności gospodarczej w przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą; 66

67 Klient osoba prawna zapisanie aktualnych danych z wyciągu z rejestru sądowego lub innego dokumentu, wskazującego (art. 9 ust. 1 pkt. 2): nazwę (firmę), formę organizacyjną osoby prawnej, siedzibę i jej adres, numer identyfikacji podatkowej, imię i nazwisko osoby reprezentującej oraz numer PESEL lub datę urodzenia w przypadku osoby nieposiadającej numeru PESEL.

68 Klient jednostka nieposiadająca osobowości prawnej zapisanie aktualnych danych z dokumentu wskazującego (art. 9 ust. 1 pkt. 3): nazwę, formę organizacyjną, siedzibę i jej adres, numer identyfikacji podatkowej, imię i nazwisko osoby reprezentującej oraz numer PESEL lub datę urodzenia w przypadku osoby nieposiadającej numeru PESEL.

69 Klient osoba prawna oraz podmiot nieposiadający osobowości prawnej a) nazwa (firmy), b) forma organizacyjna, c) adres siedziby lub adresu prowadzenia działalności, d) NIP, a w przypadku braku takiego numeru państwo rejestracji, rejestr handlowy oraz numer i data rejestracji, e) dane identyfikacyjne osoby reprezentującej tę osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej. 69

70 Identyfikacja w przypadku nieobecności klienta W przypadku nieobecności klienta dla celów identyfikacji instytucje obowiązane są do zastosowania przynajmniej jednego z następujących warunków (art. 9e ust. 2): Ustalenia tożsamości klienta na podstawie dodatkowych dokumentów lub informacji, Dodatkowej weryfikacji autentyczności przedstawionych dokumentów lub poświadczenie ich zgodności z oryginałem przez notariusza, organ administracji rządowej, organ samorządu terytorialnego lub podmiot świadczący usługi finansowe, Ustalenia, że pierwsza transakcja została przeprowadzona za pośrednictwem rachunku klienta w podmiocie świadczącym usługi finansowe.

71 Uproszczona weryfikacja klienta Instytucje obowiązane, przy uwzględnieniu ryzyka prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, mogą odstąpić od stosowania przepisów (art. 9d ust. 1) gdy klient jest podmiotem świadczącym usługi finansowe, mającym siedzibę na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej albo państwa równoważnego; w stosunku do: organów administracji rządowej, organów samorządu terytorialnego oraz organów egzekucyjnych, umów ubezpieczenia na życie, w przypadku gdy składka roczna nie przekracza równowartości euro lub składka jednorazowa nie przekracza równowartości euro, polis ubezpieczeniowych występujących w powiązaniu z ubezpieczeniem emerytalnym, o ile warunki ubezpieczenia nie zawierają klauzuli o odpłatnym zrzeczeniu się przez ubezpieczonego praw wynikających z polisy oraz o ile polisy te nie mogą być użyte jako zabezpieczenie kredytu lub pożyczki, pieniądza elektronicznego, jeżeli maksymalna kwota przechowywana na nośniku nie przekracza: - równowartości 150 euro w przypadku urządzenia, które nie może zostać ponownie naładowane lub - równowartości euro w danym roku kalendarzowym w przypadku urządzenia, które może zostać ponownie naładowane, chyba że kwota wykupu wynosi co najmniej równowartość euro w danym roku kalendarzowym.

72 Uproszczona weryfikacja klienta W przypadku gdy klient jest spółką, której papiery wartościowe są dopuszczone do publicznego obrotu na rynku regulowanym w co najmniej jednym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w państwie równoważnym, instytucje obowiązane, przy uwzględnieniu ryzyka prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, mogą ograniczyć stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego do identyfikacji klienta oraz przy zawieraniu umowy z klientem lub gdy istnieje podejrzenie prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu bez względu na wartość transakcji, formę organizacyjną i rodzaj klienta.

73 Uproszczona weryfikacja klienta O niższym ryzyku prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu może świadczyć: 1. klient będący: a. jednostką sektora finansów publicznych, b. przedsiębiorstwem państwowym, albo spółką z większościowym udziałem Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków, c. spółką, której papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu zorganizowanego oraz podlegającej wymogom zapewnienia dostępności informacji o jej beneficjencie rzeczywistym albo spółką z większościowym udziałem takiej spółki, d. rezydentem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, e. rezydentem państwa trzeciego określanym przez wiarygodne źródła, jako państwo o niskim poziomie korupcji lub innej działalności przestępczej, f. rezydentem państwa trzeciego, w którym według danych pochodzących z wiarygodnych źródeł obowiązują przepisy dotyczące przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu odpowiadające wymogom wynikającym z przepisów z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu Unii Europejskiej; 2. zawarcie umowy ubezpieczenia, gdy składka roczna nie przekracza równowartości euro lub składka jednorazowa nie przekracza euro. W przypadku grupowych umów ubezpieczenia wskazana wartość składek liczona jest w odniesieniu do każdego ubezpieczonego; 3. przystąpienie i uczestnictwo w pracowniczym programie emerytalnym, zawarcie umowy i gromadzenie oszczędności na indywidualnym koncie emerytalnym lub indywidualnym koncie zabezpieczenia emerytalnego; 4. oferowanie produktów lub usług w celu zapewnienia odpowiednio zdefiniowanego i ograniczonego dostępu do systemu finansowego klientom cechującym się ograniczonym dostępem do produktów lub usług oferowanych w ramach tego systemu; 73

74 Uproszczona weryfikacja klienta (projekt) 5. oferowanie produktów lub usług powiązanych z klientem, w przypadku których ryzyko prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu jest ograniczane za pomocą innych czynników, w tym jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych otwartych lub specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych lub określonych rodzajów pieniądza elektronicznego; 6. powiązanie stosunków gospodarczych lub transakcji okazjonalnej z: a. państwem członkowskim Unii Europejskiej, państwem członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, b. państwem trzecim określanym przez wiarygodne źródła, jako państwo o niskim poziomie korupcji lub innej działalności przestępczej, c. państwem trzecim, w którym według danych pochodzących z wiarygodnych źródeł obowiązują przepisy dotyczące przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu odpowiadające wymogom wynikającym z przepisów z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu Unii Europejskiej. 74

75 Wzmożona identyfikacja klienta Stosowana przez instytucje obowiązane na podstawie analizy ryzyka w przypadkach, które mogą wiązać się z wyższym ryzkiem prania brudnych pieniędzy lub finansowania terroryzmu. Środki te stosowane są w celu zmniejszenia ryzyka. Kryteria określające poziom ryzyka: ekonomiczne - polegające na ocenie transakcji klienta pod względem celu prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, geograficzne - polegające na dokonywaniu transakcji nieuzasadnionych charakterem działalności gospodarczej zawieranych z podmiotami z państw, w których występuje wysokie zagrożenie prania pieniędzy i finansowania terroryzmu, przedmiotowe - polegające na prowadzeniu przez klienta działalności gospodarczej wysokiego ryzyka z punktu widzenia podatności na pranie pieniędzy i finansowanie terroryzmu, behawioralne - polegające na nietypowym, w danej sytuacji, zachowaniu klienta.

76 Wzmożona weryfikacja klienta (projekt) O wyższym ryzyku prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu może świadczyć: 1. nawiązywanie stosunków gospodarczych w nietypowych okolicznościach; 2. klient będący: 1. osobą prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej przeznaczoną do przechowywania aktywów osobistych, 2. spółką, w której wydano akcje na okaziciela, której papiery wartościowe nie są dopuszczone do obrotu zorganizowanego lub spółką, w której prawa z akcji lub udziałów są wykonywane przez podmioty inne niż akcjonariusze lub udziałowcy; 3. przedmiot prowadzonej działalności gospodarczej obejmujący przeprowadzanie transakcji gotówkowych znacznej ilości lub opiewających na wysokie kwoty; 4. nietypowa lub nadmiernie złożona struktura własnościowa, biorąc pod uwagę rodzaj i zakres prowadzonej działalności gospodarczej; 5. korzystanie z usług lub produktów oferowanych w ramach bankowości prywatnej; 6. korzystanie z usług lub produktów sprzyjających anonimowości lub utrudniających identyfikację klienta, w tym z usługi polegającej na tworzeniu dodatkowych numerów rachunków. 76

77 Wzmożona weryfikacja klienta (projekt) 7. nawiązywanie albo utrzymywanie stosunków gospodarczych lub przeprowadzanie transakcji okazjonalnej bez fizycznej obecności klienta w przypadku gdy związane z tym wyższe ryzyko prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu nie zostało ograniczone w innych sposób, w tym poprzez wymóg stosowania kwalifikowanego podpisu elektronicznego lub podpisu potwierdzonego profilem zaufanym epuap; 8. zlecanie przez nieznane lub niepowiązane podmioty trzecie transakcji, których beneficjentem jest klient; 9. objęcie stosunkami gospodarczymi lub transakcjami nowych produktów lub usług albo oferowanie produktów lub usług przy wykorzystaniu nowych kanałów dystrybucji; 10. powiązanie stosunków gospodarczych lub transakcji okazjonalnej z: 1. państwem trzecim wysokiego ryzyka, 2. państwem określanym przez wiarygodne źródła, jako państwo: - o wysokim poziomie korupcji lub innego rodzaju działalności przestępczej, - finansujące lub wspierające popełnianie czynów o charakterze terrorystycznym, - lub z którym łączona jest działalność organizacji o charakterze terrorystycznym, 3. państwem, w stosunku do którego Organizacja Narodów Zjednoczonych lub Unia Europejska podjęły decyzję o nałożeniu sankcji lub szczególnych środków ograniczających. 77

78 Wzmożone środki bezpieczeństwa finansowego (projekt): Instytucje obowiązane stosują wzmożone środki bezpieczeństwa finansowego wobec klientów pochodzących lub mających siedzibę w państwie trzecim wysokiego ryzyka. Obowiązek stosowania wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego wyłącznie ze względu na siedzibę w państwie trzecim wysokiego ryzyka nie dotyczy: 1. oddziałów instytucji obowiązanych, 2. jednostek zależnych z większościowym udziałem instytucji obowiązanych, 3. oddziałów i jednostek zależnych z większościowym udziałem, podmiotów mających siedzibę na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej podlegających obowiązkom wynikającym z przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, wydanych na podstawie dyrektywy 2015/849 stosujących procedury z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu obowiązujące w grupie, w skład której wchodzą. Zakres stosowanych środków bezpieczeństwa finansowego określany jest z uwzględnieniem oceny ryzyka. 78

79 Relacje z podmiotami będącymi korespondentami z państw trzecich (projekt) W przypadku transgranicznych relacji korespondenckich z instytucją korespondentem z państwa trzeciego instytucje obowiązane, będące instytucją-korespondentem, stosują środki bezpieczeństwa finansowego oraz: 1. pozyskują informacje o instytucji-respondencie w celu zrozumienia charakteru działalności prowadzonej przez tę instytucję; 2. ustalają na podstawie powszechnie dostępnych informacji wiarygodność instytucji respondenta oraz jakość sprawowanego nad nią nadzoru; 3. oceniają procedury w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu stosowane przez instytucję-respondenta; 4. uzyskują przed nawiązaniem relacji korespondenckiej akceptację kadry kierowniczej wyższego szczebla; 5. określają oraz dokumentują zakres odpowiedzialności instytucji obowiązanej oraz instytucji-korespondenta za wykonanie obowiązków związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy oraz finansowaniem terroryzmu; 6. w odniesieniu do rachunków potwierdzają, że instytucja-korespondent zastosowała wobec klientów mających bezpośredni dostęp do tych rachunków prowadzonych w instytucji obowiązanej środki bezpieczeństwa finansowego, w tym środki bezpieczeństwa finansowego oraz zapewniają, iż instytucja respondent udostępnia na ich żądanie informacje dotyczące zastosowanych środków bezpieczeństwa finansowego. 79

80 Relacje korespondenckie (projekt) Instytucje obowiązane nie nawiązują lub nie utrzymują relacji korespondenckich: 1. z instytucją kredytową, finansową oraz podmiotem prowadzącym równoważną działalność, nie będącymi częścią grupy, które nie posiadają siedziby oraz nie są faktycznie zarządzane i kierowane, na terytorium państwa, według prawa którego zostały utworzone (bank fikcyjny); 2. z instytucjami kredytowymi i finansowymi, o których wiadomo, że zawierają umowy o prowadzenie rachunków z bankiem fikcyjnym. 80

81 Beneficjent rzeczywisty Przez beneficjenta rzeczywistego rozumie się (art. 2 ust. 1a): a) osobę fizyczną lub osoby fizyczne, które są właścicielami osoby prawnej lub sprawują kontrolę nad klientem albo mają wpływ na osobę fizyczną, w imieniu której przeprowadzana jest transakcja lub prowadzona jest działalność, b) osobę fizyczną lub osoby fizyczne, które są udziałowcami lub akcjonariuszami lub posiadają prawo głosu na zgromadzeniu wspólników w wysokości powyżej 25 % w tej osobie prawnej, w tym za pomocą pakietów akcji na okaziciela, z wyjątkiem spółek, których papiery wartościowe są w obrocie zorganizowanym, podlegających lub stosujących przepisy prawa Unii Europejskiej w zakresie ujawniania informacji, a także podmiotów świadczących usługi finansowe na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej albo państwa równoważnego w przypadku osób prawnych, c) osobę fizyczną lub osoby fizyczne, które sprawują kontrolę nad co najmniej 25 % majątku w przypadku podmiotów, którym powierzono administrowanie wartościami majątkowymi oraz rozdzielanie takich wartości, z wyjątkiem podmiotów wykonujących czynności, o których mowa w art. 69 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;

82 Rzeczywisty beneficjent Klient IO Osoba A Osoba B Osoba C Osoba D 30% 30% 10% 30%

83 Rzeczywisty beneficjent Klient IO Podmiot 1 20% 30% Podmiot 2 Podmiot 3 24% Osoba A 26% Osoba I Osoba J Osoba K Osoba L 25% Podmiot % 20% 25% 60% 100% Osoba H Podmiot % Osoba F Osoba G 70% 30% Osoba B Osoba C Osoba D Osoba E 30% 30% 30% 10%

84 Beneficjent rzeczywisty (projekt) Osoba fizyczna lub osoby fizyczne, sprawujące, bezpośrednio lub pośrednio, kontrolę nad klientem poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez klienta lub osobę fizyczną lub osoby fizyczne, w imieniu których stosunki gospodarcze są nawiązywane lub przeprowadzana jest transakcja okazjonalna, w tym: w przypadku klienta będącego osobą prawną inną niż spółka, której papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym podlegających wymogom ujawniania informacji wynikającym z przepisów prawa Unii Europejskiej lub odpowiadającym im przepisom prawa państwa trzeciego: osobę fizyczną będącą udziałowcem lub akcjonariuszem klienta, której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby prawnej, osobę fizyczną dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym klienta, także jako zastawnik albo użytkownik lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu, osobę fizyczną sprawującą kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji klienta lub łącznie dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie klienta, także jako zastawnik albo użytkownik lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu, osobę fizyczną sprawującą kontrolę nad klientem poprzez posiadanie, w stosunku do tej osoby prawnej uprawnień, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 37 lit. a-e ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2016 r. poz. 1047, 2255 oraz z 2017 r. poz. 61, 245, 791 i 1089), lub osobę fizyczną zajmującą wyższe stanowisko kierownicze, w przypadku udokumentowanego braku możliwości ustalenia lub wątpliwości co do tożsamości osób fizycznych określonych w tiret 1-4 oraz w przypadku niestwierdzenia podejrzeń prania pieniędzy lub finasowania terroryzmu, w przypadku klienta będącego trustem: założyciela, powiernika, nadzorcę, o ile został ustanowiony, beneficjenta, inną osobę sprawującą kontrolę nad trustem, w przypadku klienta będącego osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, wobec której nie stwierdzono przesłanek lub okoliczności mogących wskazywać na fakt sprawowania kontroli nad klientem przez inną osobę fizyczną lub osoby fizyczne, przyjmuje się, że klient jest jednocześnie beneficjentem rzeczywistym; 84

85 Rejestr beneficjentów rzeczywistych (projekt) Do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych i ich aktualizacji są obowiązane: spółki jawne; spółki komandytowe; spółki komandytowo-akcyjne; spółki z ograniczoną odpowiedzialnością; spółki akcyjne z wyjątkiem spółek publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych 85

86 Rejestr beneficjentów rzeczywistych (projekt) Informacje podlegające zgłoszeniu do Rejestru obejmują: 1. dane identyfikacyjne spółek: 1. nazwę (firmę), 2. formę organizacyjną podmiotu zobowiązanego, 3. siedzibę, 4. numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, 5. numer identyfikacji podatkowej; 2. dane identyfikacyjne beneficjenta rzeczywistego i członka organu uprawnionego do reprezentowania spółek: 1. imię i nazwisko, 2. obywatelstwo, 3. państwo zamieszkania, 4. numer PESEL albo datę urodzenia w przypadku osób nieposiadających numeru PESEL, 5. informację o wielkości i charakterze posiadanego udziału przez beneficjenta rzeczywistego. Informacje są zgłaszane do Rejestru nie później niż w terminie 7 dni od wpisu spółek w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku zmiany przekazanych informacji w terminie 7 dni od ich zmiany. Do liczenia terminów nie wlicza się sobót i dni ustawowo wolnych od pracy. W przypadku awarii lub zakłóceń funkcjonowania systemu teleinformatycznego organ właściwy w sprawach Rejestru informuje o ich wystąpieniu i usunięciu w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych. W takim przypadku spółki przekazują informacje podlegające zgłoszeniu do Rejestru w ciągu 24 godzin od zamieszczenia informacji o usunięciu awarii lub zakłóceń. 86

87 Rejestr beneficjentów rzeczywistych (projekt) Zgłoszenia do Rejestru dokonuje osoba uprawniona do reprezentacji spółek Zgłoszenie następuje nieodpłatnie za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Zgłoszenie składane jest zgodnie ze wzorem określonym przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, w formie dokumentu elektronicznego. Zgłoszenie zawiera dane opatrzonym kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem potwierdzonym profilem zaufanym epuap oraz oświadczenie o prawdziwości informacji i danych zgłaszanych do Rejestru. Oświadczenie składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli o następującej treści: Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu uprawnionego do odebrania oświadczenia o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Domniemywa się, że dane wpisane do Rejestru są prawdziwe. Osoba dokonująca zgłoszenia informacji o beneficjentach rzeczywistych i ich aktualizacji ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną zgłoszeniem do Rejestru nieprawdziwych danych, a także niezgłoszeniem danych podlegających obowiązkowi wpisu do Rejestru w ustawowym terminie albo brakiem zgłoszenia zmian danych objętych wpisem, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą osoba dokonująca zgłoszenia informacji o beneficjentach rzeczywistych i ich aktualizacji nie ponosi odpowiedzialności 87

88 Weryfikacja klienta (projekt) Weryfikacja tożsamości klienta oraz beneficjenta rzeczywistego następuje przed nawiązaniem stosunków gospodarczych lub przeprowadzeniem transakcji okazjonalnej. Weryfikacja tożsamości klienta i beneficjenta rzeczywistego, może być zakończona podczas nawiązywania stosunków gospodarczych, jeżeli jest to konieczne dla zapewnienia ciągłości prowadzenia działalności gospodarczej oraz gdy występuje niskie ryzyko prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu. W takich przypadkach weryfikacja jest dokonywana w możliwie krótkim terminie od momentu rozpoczęcia nawiązywania stosunków gospodarczych. Instytucje obowiązane, mogą zawrzeć umowę o prowadzenie rachunku bankowego, rachunku papierów wartościowych lub rachunku zbiorczego pod warunkiem, że środki bezpieczeństwa finansowego, o których mowa w art. 30 ust. 1 pkt 1 i 2, zostaną zastosowane przed przeprowadzeniem transakcji z wykorzystaniem tych rachunków. Instytucje obowiązane będące stronami umowy ubezpieczenia, stosują wobec uprawnionych z tytułu tych umów środki bezpieczeństwa finansowego polegające na identyfikacji i weryfikacji ich tożsamości. Środki te stosowane są niezwłocznie po ustaleniu uprawnionych z tytułu umów ubezpieczeń, nie później niż w momencie wypłaty świadczenia. 88

89 Brak możliwości zastosowania środków bezpieczeństwa finansowego 1. nie nawiązuje stosunków gospodarczych; 2. nie przeprowadza transakcji okazjonalnej; 3. nie przeprowadza transakcji za pośrednictwem rachunku bankowego; 4. rozwiązuje stosunki gospodarcze. 89

90 Transakcja dokonywane we własnym, jak i w cudzym imieniu, na własny, jak i na cudzy rachunek (art. 2 ust. 2): a) wpłaty i wypłaty w formie gotówkowej lub bezgotówkowej, w tym przekazy pieniężne, zlecone zarówno na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak i poza nim, b) kupno i sprzedaż wartości dewizowych, c) przeniesienie własności lub posiadania wartości majątkowych, w tym oddanie w komis lub pod zastaw takich wartości, oraz przeniesienie wartości majątkowych pomiędzy rachunkami należącymi do tego samego klienta, d) zamianę wierzytelności na akcje lub udziały.

91 Rejestracja transakcji Instytucja obowiązana przeprowadzająca transakcję, której równowartość przekracza euro, ma obowiązek zarejestrować taką transakcję również w przypadku, gdy jest ona przeprowadzana za pomocą więcej niż jednej operacji, których okoliczności wskazują, że są one ze sobą powiązane i zostały podzielone na operacje o mniejszej wartości z zamiarem uniknięcia obowiązku rejestracji (art. 8 ust. 1). Obowiązek rejestracji transakcji, o których mowa w ust. 1, nie dotyczy: przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami, instytucji pieniądza elektronicznego, oddziałów zagranicznych instytucji pieniądza elektronicznego, agentów rozliczeniowych, adwokatów, radców prawnych i prawników zagranicznych oraz biegłych rewidentów i doradców podatkowych.

92 Transakcja powiązana transakcja, która jest przeprowadzana za pomocą więcej niż jednej operacji, których okoliczności wskazują, że są one ze sobą powiązane i zostały podzielone na operacje o mniejszej wartości z zamiarem uniknięcia obowiązku rejestracji. Przykłady: 1. Wpłaty na rachunek jednego dnia przez tą samą osobę, 2. Przelewy za tę samą fakturę, 3. Kilka przelewów do tego samego kontrahenta w jednym dniu, 4. Kilka przelewów do tego samego kontrahenta a na różne rachunki

93 Rejestracja transakcji Obowiązek rejestracji transakcji nie dotyczy (art. 8 ust. 1e): przelewu z rachunku na rachunek lokaty terminowej, które należą do tego samego klienta w tej samej instytucji obowiązanej; przelewu na rachunek z rachunku lokaty terminowej, które należą do tego samego klienta w tej samej instytucji obowiązanej; przelewów przychodzących, z wyjątkiem przelewów przychodzących z zagranicy; transakcji związanych z gospodarką własną instytucji obowiązanych; transakcji zawieranych na rynku międzybankowym; banków zrzeszających banki spółdzielcze, o ile transakcja została zarejestrowana w zrzeszonym banku spółdzielczym; transakcji tymczasowego przewłaszczenia na zabezpieczenie wartości majątkowych, wykonanej na czas trwania umowy przewłaszczenia z instytucją obowiązaną.

94 Rejestracja transakcji (projekt) Instytucje obowiązane, z wyjątkiem kantorów, doradców podatkowych, adwokatów oraz notariuszy, przekazują Generalnemu Inspektorowi informacje o: 1. przyjętej wpłacie lub dokonanej wypłacie środków pieniężnych o wartości przekraczającej euro; 2. wykonanym transferze środków o wartości przekraczającej euro z wyjątkiem: 1. transferu środków pieniężnych pomiędzy rachunkiem płatniczym i rachunkiem lokaty terminowej, które należą do tego samego klienta w tej samej instytucji obowiązanej, 2. krajowego transferu środków pieniężnych przychodzącego z innej instytucji obowiązanej, 3. transakcji związanej z gospodarką własną instytucji obowiązanej, która została przeprowadzona przez instytucję obowiązaną we własnym imieniu i na własną rzecz, w tym transakcji zawartej na rynku międzybankowym, 4. transakcji przeprowadzonej w imieniu lub na rzecz jednostek sektora finansów publicznych, o których mowa w art. 9 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, 5. transakcji przeprowadzanej przez bank zrzeszający banki spółdzielcze, jeżeli transakcja została przekazana przez zrzeszony bank spółdzielczy, 6. przewłaszczenia na zabezpieczenie wartości majątkowych, wykonanej na czas trwania umowy przewłaszczenia z instytucją obowiązaną. Obowiązek przekazania informacji obejmuje również transfer środków pieniężnych spoza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na rzecz odbiorcy, którego dostawcą usług płatniczych jest instytucja obowiązana. 94

95 Rejestracja transakcji (projekt) Instytucje obowiązane przekazują GIIF informacje o wykonanych usługach przekazu pieniężnego o wartości przekraczającej euro. Do wpłaty lub wypłaty środków pieniężnych oraz transferu środków pieniężnych dokonanych w ramach wykonywanej usługi przekazu pieniężnego przepisu nie stosuje się. Kantory przekazują GIIF informacje o przeprowadzonej transakcji kupna lub sprzedaży wartości dewizowych, której wartość przekracza euro, albo o pośrednictwie w przeprowadzeniu takiej transakcji. Adwokaci przekazują GIIF informacje o czynnościach wymienionych w tym przepisie, których wartość przekracza euro. Instytucje obowiązane przekazują informacje w terminie 7 dni od dnia: 1. przyjęcia wpłaty lub dokonania wypłaty środków pieniężnych 2. wykonania transakcji płatniczej transferu środków pieniężnych, 3. udostępnienia środków płatniczych odbiorcy, 4. wykonania usługi przekazu pieniężnego, 5. przeprowadzenia albo pośredniczenia w przeprowadzeniu transakcji kupna lub sprzedaży wartości dewizowych, 6. sporządzenia aktu notarialnego. 95

96 Rejestracja transakcji (projekt) 1) niepowtarzalny identyfikator transakcji w ewidencji instytucji obowiązanej; 2) data albo data i godzina przeprowadzenia transakcji; 3) dane identyfikacyjne klienta wydającego dyspozycję lub zlecenie przeprowadzenia transakcji; 4) posiadane dane identyfikacyjne pozostałych stron transakcji 5) kwota i waluta transakcji; 6) rodzaj transakcji; 7) tytuł transakcji; 8) sposób wydania dyspozycji lub zlecenia przeprowadzenia transakcji; 9) wskazanie transakcji przeprowadzonych przy pomocy dwóch lub więcej operacji, których okoliczności wskazują, że są one ze sobą powiązane; 10)numery rachunków wykorzystanych do przeprowadzenia transakcji oznaczone identyfikatorem Międzynarodowego Numeru Rachunku Bankowego (IBAN) lub identyfikatorem zawierającym kod kraju oraz numer rachunku w przypadku rachunków nieoznaczonych IBAN. 96

97 Transakcja podejrzana Transakcja, która polega najczęściej na działaniu niespójnym ze znanym i udokumentowanym charakterem działalności klienta lub na występowaniu nietypowych obrotów dla danego rodzaju klientów lub ich działalności, które mogą świadczyć o występowaniu prania brudnych pieniędzy. Zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa związanego z art. 299 Kodeksu karnego.

98 Rejestracja transakcji podejrzanych Art. 8 ust. 3. Instytucja obowiązana przeprowadzająca transakcję, której okoliczności wskazują, że może ona mieć związek z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu, ma obowiązek zarejestrować taką transakcję, bez względu na jej wartość i charakter. Art. 8 ust. 3a. W przypadku gdy instytucja obowiązana nie przyjmuje dyspozycji lub zlecenia do przeprowadzenia transakcji, obowiązek, o którym mowa w ust. 3, stosuje się także, gdy instytucja ta wie lub przy zachowaniu należytej staranności powinna wiedzieć o takiej transakcji w związku z wykonaniem umowy z klientem.

99 Zachowanie tajemnicy Organy informacji finansowej, pracownicy i osoby są obowiązane zachować w tajemnicy informacje, z którymi zapoznały się w toku wykonywanych czynności - na zasadach i w trybie określonych w odrębnych przepisach. Zachowanie tajemnicy obowiązuje również po ustaniu zatrudnienia w jednostce, a także wykonywania na jej rzecz czynności na podstawie umów prawa cywilnego.

100 Ochrona danych i zachowanie tajemnicy Do ujawniania Generalnemu Inspektorowi wszelkich informacji w trybie i zakresie przewidzianym w ustawie nie stosuje się przepisów ograniczających udostępnianie danych objętych tajemnicą, z wyjątkiem danych objętych tajemnicą państwową. Do przekazywania danych objętych tajemnicą państwową stosuje się przepisy regulujące zasady ich ochrony. Wszelkie informacje uzyskane i przekazywane przez organy informacji finansowej w trybie przewidzianym w ustawie podlegają ochronie określonej w przepisach odrębnych ustaw regulujących zasady ich ochrony.

101 Zachowanie tajemnicy (projekt) 1. Instytucje obowiązane, ich pracownicy oraz inne osoby działające w imieniu i na rzecz instytucji obowiązanych zachowują w tajemnicy fakt przekazania Generalnemu Inspektorowi lub organom współpracującym oraz informacji o prowadzonych analizach dotyczących prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu. 2. Obowiązek zachowania w tajemnicy informacji nie dotyczy przekazywania informacji pomiędzy: 1. instytucjami obowiązanymi finansowymi oraz ich oddziałami i jednostkami zależnymi wchodzącymi w skład grupy i stosującymi zasady postępowania określone w procedurze grupowej, w tym oddziałami i jednostkami zależnymi mającymi siedzibę w państwie trzecim; 2. instytucjami obowiązanymi będącymi notariuszami, adwokatami, doradcami podatkowymi, oraz osobami z państw trzecich, które podlegają wymogom określonym w dyrektywie 2015/849 lub równoważnym i wykonują swoje czynności zawodowe w ramach tej samej osoby prawnej lub w ramach struktury mającej wspólnego właściciela, wspólny zarząd lub wspólną kontrolę zgodności z przepisami z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, w skład której wchodzi osoba prawna, w ramach której ta instytucja obowiązana wykonuje swoje czynności zawodowe; 3. instytucjami obowiązanymi będącymi adwokatami, notariuszami, doradcami podatkowymi a ich klientami w zakresie informacji przekazywanych w celu zaprzestania przez klienta prowadzenia działalności sprzecznej z prawem lub powstrzymania klienta od podjęcia takiej działalności; 4. instytucjami obowiązanymi będącymi bankami: 1. z wyjątkiem oddziałów instytucji kredytowych, 2. Adwokatów, notariuszy, doradców podatkowych oraz pomiędzy tymi instytucjami obowiązanymi i ich odpowiednikami mającymi siedzibę w państwie członkowskim lub w państwie trzecim, które podlegają wymogom określonym w dyrektywie 2015/849 lub równoważnym, oraz stosują właściwe przepisy dotyczące tajemnicy zawodowej i ochrony danych osobowych, w przypadkach dotyczących tego samego klienta i tej samej transakcji. Generalny Inspektor w uzasadnionych przypadkach może zażądać od bankków, zachowania w tajemnicy faktu przekazania Generalnemu Inspektorowi lub instytucjom 101 współpracującym

102 Szkolenia Instytucje obowiązane zapewniają udział pracowników, wykonujących obowiązki związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w instytucji obowiązanej, w programach szkoleniowych dotyczących tych obowiązków. Przeprowadzanie szkolenia musi zostać udokumentowane.

103 Szkolenia Instytucja obowiązana, z wyłączeniem Narodowego Banku Polskiego, która nie dopełnia obowiązku zapewnienia udziału pracowników w programie szkoleniowym podlega karze pieniężnej. Karę pieniężną nakłada Generalny Inspektor w drodze decyzji w wysokości nie większej niż zł. (art. 34c ust. 1)

104 Szkolenia (projekt) 1. Instytucje obowiązane zapewniają udział osób wykonujących obowiązki związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu w programach szkoleniowych dotyczących realizacji tych obowiązków. 2. Programy szkoleniowe powinny uwzględniać charakter, rodzaj i rozmiar działalności prowadzonej przez instytucję obowiązaną oraz zapewniać aktualną wiedzę pozwalając na realizację obowiązków instytucji obowiązanej, 3. Dotyczy to również osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. 104

105 Dokumentowanie wyników analiz Instytucje obowiązane prowadzą bieżącą analizę przeprowadzanych transakcji. Wyniki analiz powinny być dokumentowane w formie papierowej lub elektronicznej (art. 8a ust. 1) Wyniki analiz przechowywane są przez okres 5 lat, licząc od pierwszego dnia roku następującego po roku, w którym zostały przeprowadzone. W przypadku likwidacji, połączenia, podziału oraz przekształcenia instytucji obowiązanej zbiory jednostek, które: zakończyły swoją działalność w wyniku połączenia z inną jednostką lub przekształcenia formy prawnej przechowuje jednostka kontynuująca działalność; zostały zlikwidowane przechowuje wyznaczona osoba lub jednostka; o miejscu przechowywania kierownik, likwidator jednostki lub syndyk masy upadłościowej informuje właściwy sąd lub inny organ prowadzący rejestr lub ewidencję działalności gospodarczej oraz urząd skarbowy. (art. 8 ust. 4) W przypadku niedopełnienia obowiązku, z wyłączeniem NBP instytucja obowiązana podlega karze pieniężnej nakładanej przez GIIF wysokości zł (art. 34 c ust. 1).

106 Przechowywanie dokumentów (projekt) Instytucje obowiązane przechowują przez okres 5 lat, licząc od pierwszego dnia roku następującego po roku, w którym zakończono stosunki gospodarcze z klientem lub w którym przeprowadzono transakcje okazjonalne: 1. kopie dokumentów i informacje uzyskane w wyniku stosowania środków bezpieczeństwa finansowego; 2. dowody potwierdzające przeprowadzone transakcje i ewidencje transakcji, obejmujące oryginalne dokumenty lub kopie dokumentów, konieczne do identyfikacji transakcji. Instytucje obowiązane przechowują wyniki analiz przez okres 5 lat, licząc od dnia ich przeprowadzenia. Przed upływem wskazanego okresu Generalny Inspektor może zażądać przechowywania dokumentacji przez okres nie dłuższy niż 5 lat, licząc od upływu wskazanego okresu, jeżeli jest to konieczne w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy lub finansowaniu terroryzmu. W przypadku likwidacji, połączenia, podziału lub przekształcenia instytucji obowiązanej, do przechowywania dokumentacji stosuje się przepisy art. 76 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. 106

107 Procedura wewnętrzna Instytucje obowiązane wprowadzają w formie pisemnej wewnętrzną procedurę w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Wewnętrzna procedura powinna w szczególności zawierać określenie sposobu (10a, ust. 2) wykonania środków bezpieczeństwa finansowego, rejestracji transakcji, analizy i oceny ryzyka, przekazywania informacji o transakcjach Generalnemu Inspektorowi, procedury wstrzymania transakcji, blokady rachunku i zamrożenia wartości majątkowych, przyjmowania oświadczeń, przechowywania informacji.

108 Procedura wewnętrzna Kto, działając w imieniu lub interesie instytucji obowiązanej, wbrew przepisom ustawy, nie dopełnia obowiązku wprowadzenia wewnętrznej procedury, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3 (art. 35 ust. 1)

109 Procedura wewnętrzna Tryb zgłaszania podejrzeń do osób odpowiedzialnych za współpracę z GIIF, Tryb postępowania w przypadku żądania z inicjatywy GIIF, Zasady podejmowania decyzji o zgłoszeniu podejrzeń do GIIF, Zasady zawiadamiania GIIF, Zasady współpracy z jednostkami banku obsługującymi klienta, Zakres czynności, jakie mogą być wykonane by dokonać blokady rachunku lub wstrzymania transakcji, Zasady komunikacji z klientem.

110 Wewnętrzna procedura Instytucje obowiązane wprowadzają wewnętrzną procedurę w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz wyznaczają osobę zajmującą stanowisko kierownicze odpowiedzialną za realizację obowiązków określonych w ustawie. Wewnętrzna procedura instytucji obowiązanej określa z uwzględnieniem charakteru, rodzaju i rozmiaru prowadzonej działalności zasady postępowania stosowane w instytucji obowiązanej i obejmuje: 1. określenie czynności lub działań podejmowanych w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu; 2. określenie zasad rozpoznawania oraz oceny ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu związanego z danymi stosunkami gospodarczymi lub transakcją okazjonalną, w tym zasad weryfikacji i aktualizacji uprzednio dokonanej oceny ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu; 3. środki stosowane w celu właściwego zarządzania rozpoznanym ryzykiem prania pieniędzy i finansowania terroryzmu związanym z danymi stosunkami gospodarczymi lub transakcją okazjonalną; 4. określenie zasad stosowania środków bezpieczeństwa finansowego; 5. określenie zasad przechowywania dokumentów oraz informacji; 110

111 Wewnętrzna procedura 6. określenie zasad wykonywania obowiązków obejmujących przekazywanie Generalnemu Inspektorowi informacji o transakcjach oraz zawiadomieniach; 7. określenie zasad upowszechniania wśród pracowników instytucji obowiązanej wiedzy z zakresu przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu; 8. określenie zasad zgłaszania przez pracowników rzeczywistych lub potencjalnych naruszeń przepisów z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu; 9. określenie zasad kontroli wewnętrznej lub nadzoru zgodności działalności instytucji obowiązanej z przepisami o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz zasadami postępowania określonymi w wewnętrznej procedurze. Wewnętrzna procedura instytucji obowiązanej, przed jej wprowadzeniem do stosowania, uzyskuje akceptację kadry kierowniczej wyższego szczebla. 111

112 Procedura grupowa (projekt) 1. Instytucje obowiązane wchodzące w skład grupy oraz ich oddziały i jednostki zależne z większościowym udziałem tych instytucji mające siedzibę w państwie trzecim wprowadzają grupową procedurę w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, zwaną dalej procedurą grupową, w celu wykonania ciążących na grupie oraz wchodzących w jej skład podmiotach obowiązków określonych w przepisach o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. 2. Procedura grupowa określa zasady wymiany i ochrony informacji przekazywanych na potrzeby wykonywania obowiązków z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu pomiędzy poszczególnymi podmiotami wchodzącymi w skład grupy. 3. W przypadku gdy wymogi obowiązujące w państwie trzecim w zakresie 112

113 Wewnętrzna procedura anonimowego zgłaszania Instytucje obowiązane opracowują i wdrażają wewnętrzną procedurę anonimowego zgłaszania przez pracowników lub inne osoby wykonujące czynności na rzecz instytucji obowiązanej, rzeczywistych lub potencjalnych naruszeń przepisów z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Procedura anonimowego zgłaszania naruszeń określa co najmniej: 1) wskazanie osoby odpowiedzialnej za odbieranie zgłoszeń; 2) sposób odbierania zgłoszeń; 3) sposób ochrony pracownika dokonującego zgłoszenia, zapewniający co najmniej ochronę przed działaniami o charakterze represyjnym, dyskryminacją lub innymi rodzajami niesprawiedliwego traktowania; 4) sposób ochrony danych osobowych pracownika dokonującego zgłoszenia oraz osoby, której zarzuca się dokonanie naruszenia, zgodnie z przepisami o ochronie danych osobowych; 5) zasady zachowania poufności, w przypadku ujawnienia tożsamości lub gdy tożsamość jest możliwa do ustalenia; 6) rodzaj i charakter działań następczych podejmowanych na skutek odebrania zgłoszeń; 7) termin usunięcia przez instytucje obowiązane danych osobowych, zawartych w zgłoszeniach. 113

114 Wyznaczenie osoby odpowiedzialnej W przypadku instytucji obowiązanych będących spółkami kapitałowymi, handlowymi, bankami spółdzielczymi, lub państwowymi (art. 10b ust. 1) członek zarządu wyznaczony przez zarząd, W przypadku oddziałów banków zagranicznych lub instytucji kredytowych (art. 10b ust. 2) dyrektor oddziału, W przypadku instytucji obowiązanych wykonujących działalność jednoosobowo (art. 10b ust. 3) osoba wykonująca tę działalność.

115 Kontrola Kontrolę wypełniania przez instytucje obowiązane, z wyłączeniem Narodowego Banku Polskiego, obowiązków w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, sprawuje Generalny Inspektor (art. 21 ust.1). Przeprowadzają ją pisemnie upoważnieni przez Generalnego Inspektora pracownicy jednostki, po okazaniu legitymacji służbowej kontrolera i pisemnego upoważnienia (art. 21 ust. 2)

116 Kontrola Nakładanie kar pieniężnych w związku z naruszeniami stwierdzonymi w wyniku kontroli należy do właściwości Generalnego Inspektora (art. 21 ust 3a). Podmioty sprawujące kontrolę przekazują Generalnemu Inspektorowi plany kontroli w terminie dwóch tygodni od ich sporządzenia (art. 21 ust. 3b). Pisemna informacja o wynikach kontroli jest przekazywana GIIF w terminie 14 dni od jej zakończenia (art. 21 ust. 4).

117 Kryteria określające poziom ryzyka ekonomiczne, geograficzne, przedmiotowe, behawioralne.

118 Dokonując rozpoznania oraz oceny ryzyka instytucje obowiązane uwzględniają w szczególności czynniki dotyczące: 1) rodzaju klienta; 2) obszaru geograficznego; 3) przeznaczenia rachunku; 4) rodzaju produktów, usług i sposobów ich dystrybucji; 5) poziomu wartości majątkowych deponowanych przez klienta lub wysokości przeprowadzonych transakcji; 6) celu, regularności lub czasu trwania stosunków gospodarczych. 118

119 Bieżąca analiza (projekt) Instytucje obowiązane prowadzą bieżącą analizę przeprowadzanych transakcji. W przypadku ujawnienia transakcji nietypowych, nienaturalnie złożonych oraz opiewających na wysokie kwoty, które wydają się nie mieć uzasadnienia prawnego lub gospodarczego, instytucje obowiązane: 1. podejmują działania w celu wyjaśnienia okoliczności, w jakich przeprowadzono te transakcje; 2. stosują wzmożone środki bezpieczeństwa finansowego, o którym mowa w art. 30 ust. 1 pkt 4, w odniesieniu do stosunków gospodarczych, w ramach których te transakcje zostały przeprowadzone. 119

120 Analiza ryzyka kryterium ekonomiczne 1. Kluczowym elementem jest ustalenie profilu transakcyjnego klienta. 2. Wyselekcjonowanie produktów o podwyższonym ryzyku. 3. Przypisanie określonych limitów typowych dla danego klienta (grupy klientów). 4. Przypisanie typowych transakcji dla danego klienta (grupy klientów).

121 Analiza ryzyka kryterium ekonomiczne Porównanie charakteru transakcji z rodzajem i celem działalności prowadzonej przez klienta i wyodrębnienie transakcji dokonywanych bez uzasadnienia ekonomicznego. Zwrócenie uwagi m.in. na: powiązania kapitałowe, organizacyjne i personalne stron transakcji bądź kontrahentów, sprzedaż aktywów w najmniej korzystnym okresie, jeżeli chodzi o wysokość ich oprocentowania czy cenę rynkową (o ile klient nie ma problemów z płynnością), import towarów po zawyżonych cenach w stosunku do cen ich odpowiedników, transakcje kupna/sprzedaży np. nieruchomości po zawyżonych lub zaniżonych cenach, ustanawianie wielu pełnomocnictw dla osób niebędących współwłaścicielami lub też osób niewchodzących w skład władz spółki.

122 Analiza ryzyka kryterium geograficzne W odniesieniu do osób fizycznych jest to: Obywatelstwo Kraj zamieszkania Kraj pochodzenia

123 Analiza ryzyka kryterium geograficzne W odniesieniu do podmiotów jest to: Siedziba firmy Kraj pochodzenia udziałowców Kierunki eksportu i importu

124 Analiza ryzyka kryterium geograficzne Kraje lub regiony, które są przedmiotem finansowego embarga nałożonego przez UE i ONZ Państwa i terytoria stosujące szkodliwą konkurencję podatkową Kraje w których występuje wysoki poziom korupcji Kraje w których nie zostały zaimplementowane przepisy mające na celu zwalczenie procederu prania pieniędzy Kraje lub regiony na których organizacje terrorystyczne są stale aktywne (np. niektóre kraje Bliskiego i Dalekiego Wschodu) Kraje znane z nielegalnej produkcji narkotyków, np. kraje Ameryki Południowej, kraje azjatyckie z tzw. złotego trójkąta i złotego półksiężyca (Birma, Laos, Tajlandia, Afganistan, Pakistan, Iran) Kraje tranzytowe, przez które następuje przemyt narkotyków, np. Turcja, kraje bałkańskie

125 Państwo trzecie wysokiego ryzyka (projekt) państwo identyfikowane na podstawie informacji pochodzących z wiarygodnych źródeł, w tym raportów z ewaluacji krajowych systemów przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu przeprowadzanych przez Grupę Specjalną do spraw Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (FATF) oraz organy lub organizacje z nią powiązane, jako nieposiadające skutecznego systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy lub finansowaniu terroryzmu lub posiadające znaczące braki w systemie przeciwdziałania praniu pieniędzy lub finansowaniu terroryzmu, w tym w szczególności państwo trzecie, zidentyfikowane przez Komisję Europejską w akcie delegowanym przyjętym na podstawie art. 9 dyrektywy 2015/

126 Krajowa ocena ryzyka (projekt) Przy przygotowywaniu krajowej oceny ryzyka Generalny Inspektor bierze pod uwagę sprawozdanie Komisji Europejskiej z ponadnarodowej oceny ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu, o którym mowa w art. 6 ust. 1-3 dyrektywy 2015/849. Aktualizacja nie rzadziej niż co 2 lata. Jednostki współpracujące przekazują Generalnemu Inspektorowi informacje lub dokumenty mogące mieć wpływ na krajową ocenę ryzyka. Instytucje obowiązane identyfikują i oceniają ryzyka związane z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu odnoszące się do ich działalności, z uwzględnieniem czynników ryzyka dotyczących klientów, państw lub obszarów geograficznych, produktów, usług, transakcji lub kanałów ich dostaw. Działania te są proporcjonalne do charakteru i wielkości instytucji obowiązanej. Oceny ryzyka instytucje obowiązane sporządzają w postaci papierowej lub elektronicznej i w razie potrzeby, nie rzadziej jednak niż co 2 lata, aktualizują, w szczególności w związku ze zmianami czynników ryzyka dotyczących klientów, państw lub obszarów geograficznych, produktów, usług, transakcji lub kanałów ich dostaw albo dokumentów, o których mowa w ust. 2. Oceny ryzyka instytucje obowiązane mogą udostępniać organom samorządów zawodowych lub stowarzyszeń, skupiających te instytucje obowiązane. Na żądanie Generalnego Inspektora instytucje obowiązane przekazują przygotowane w zakresie swoich właściwości oceny ryzyka oraz inne informacje mogące mieć wpływ na krajową ocenę ryzyka. 126

127 Krajowa ocena ryzyka (projekt) 1) opis metodyki krajowej oceny ryzyka; 2) opis zjawiska prania pieniędzy i finansowania terroryzmu; 3) opis obowiązujących przepisów dotyczących prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu; 4) poziom ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu w Rzeczypospolitej Polskiej wraz z jego uzasadnieniem; 5) wnioski wynikające z oceny ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu; 6) identyfikację zagadnień dotyczących ochrony danych osobowych związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. 127

128 Krajowa ocena ryzyka (projekt) Krajowa ocena ryzyka, po jej zaopiniowaniu przez Komitet, jest przekazywana do akceptacji ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Podlega publikacji w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Generalny Inspektor udostępnia wnioski z krajowej oceny ryzyka Komisji Europejskiej, europejskim urzędom nadzoru oraz organom innych państw członkowskich Unii Europejskiej. Generalny Inspektor, na podstawie krajowej oceny ryzyka, opracowuje projekt strategii przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, zawierający plan działań mających na celu ograniczenie ryzyka związanego z praniem pieniędzy oraz finansowaniem terroryzmu. Projekt strategii po zaopiniowaniu przez Komitet i zaakceptowaniu przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, przedkładany jest do rozpatrzenia przez Radę Ministrów. Jednostki współpracujące przekazują do Generalnego Inspektora informacje o podjętych działaniach przewidzianych w strategii, co najmniej raz na 6 miesięcy, licząc od dnia jej ogłoszenia w Monitorze Polskim. 128

129 Analiza ryzyka kryterium przedmiotowe polega na prowadzeniu przez klienta działalności gospodarczej wysokiego ryzyka z punktu widzenia podatności na pranie pieniędzy i finansowanie terroryzmu.

130 Analiza ryzyka kryterium przedmiotowe Do branż generujących podwyższone ryzyko zaliczyć także można następujące rodzaje: handel złotem, handel paliwami, komisy samochodowe, kantory wymiany walut, lombardy, pośrednicy w handlu towarami luksusowymi (dziełami sztuki, antykami, kamieniami szlachetnymi, wyrobami jubilerskimi), firmy zajmujące się usługami doradczymi, pośrednicy w handlu nieruchomościami,

131 Analiza ryzyka kryterium przedmiotowe kluby nocne restauracje, agencje towarzyskie, firmy zajmujące się handlem łatwo zbywalnymi towarami, w szczególności alkoholem, papierosami, elektroniką użytkową itp., firmy prowadzące ożywioną działalność eksportowo/importową, tzn. transferujące za granicę lub otrzymujące z zagranicy wysokie przelewy, biura podróży, działalność gospodarcza związana z obrotem gotówkowym, np. restauracje, bary, myjnie samochodowe, sklepy całodobowe, fundacje i stowarzyszenia, firmy zajmujące się przekazami pieniężnymi.

132 Analiza ryzyka kryterium behawioralne Kryterium to stosowane jest w trakcie trwania relacji odnosi się do nietypowego, w danej sytuacji, zachowania klienta. Przykładowe zachowania, które powinny wzbudzać podejrzenia: podejmowanie decyzji niemających uzasadnienia ekonomicznego, częsty brak kontaktu z klientem, niemożność uzyskania informacji o właścicielach klienta osoby prawnej, niewytłumaczalne zmiany własności klienta osoby prawnej, częste niewytłumaczalne zmiany nazwy, siedziby, formy prawnej klienta osoby prawnej, fakt postępowania przez osoby zarządzające firmą klienta osobą prawną według instrukcji otrzymanych od nieznanego podmiotu niezwiązanego bezpośrednio z klientem, niechętne przekazywanie przez klienta jakichkolwiek potrzebnych informacji i dokumentów, wątpliwości co do rzetelności otrzymywanych od klienta danych i dokumentów.

133 Postępowanie w przypadku podwyższonej kategorii ryzyka klienta Zgromadzenie dodatkowych dokumentów, Zbieranie danych z niezależnych źródeł, Żądanie opinii z instytucji finansowych, Korzystanie z płatnych baz danych, Poproszenie klienta o opinię od kontrahentów.

134 Produkty pozwalające na zachowanie anonimowości Instytucje obowiązane stosują odpowiednie środki bezpieczeństwa finansowego w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy lub finansowaniu terroryzmu, które może wynikać z produktów lub transakcji pozwalających na zachowanie anonimowości.

135 Macierz oceny ryzyka lp. zmienna kryterium 1 Klient/uczestnik wymieniony na liście restrykcyjnej (EU freeze list, lista GIIF) 2 Rzeczywisty beneficjent, pełnomocnik, przedstawiciel lub reprezentant klienta/uczestnika wymieniony na liście restrykcyjnej (EU freeze list, lista GIIF) przedmiotowe, geograficzne przedmiotowe, geograficzne, ekonomiczne 3 Klient/uczestnik będący PEP zagranicznym przedmiotowe, geograficzne 4 Klient/uczestnik wymieniony na wewnętrznych listach sankcyjnych 5 Rzeczywisty beneficjent, pełnomocnik, przedstawiciel lub reprezentant klienta/uczestnika wymieniony na wewnętrznych listach sankcyjnych przedmiotowe, geograficzne, ekonomiczne, behawioralne przedmiotowe, geograficzne, ekonomiczne, behawioralne

136 Macierz oceny ryzyka lp. zmienna kryterium 6 Klient/uczestnik będący PEP polskim przedmiotowe, geograficzne 7 Klient/uczestnik jest obywatelem ma miejsce stałego zamieszkania, zameldowania lub jest zarejestrowany w kraju wysokiego ryzyka lub podany przez niego adres do korespondencji wskazuje na kraj wysokiego ryzyka 8 Rzeczywisty beneficjent, pełnomocnik, przedstawiciel, reprezentant klienta/uczestnika jest obywatelem, ma miejsce stałego zamieszkania, zameldowania lub jest zarejestrowany w kraju wysokiego ryzyka lub podany przez niego adres do korespondencji wskazuje na kraj wysokiego ryzyka geograficzne, geograficzne, ekonomiczne, 9 Klient/uczestnik zachowuje się w sposób podejrzany geograficzne, ekonomiczne, behawioralne,

137 Macierz oceny ryzyka lp. zmienna kryterium 10 Klient/uczestnik prowadzi działalność gospodarczą w sektorze wysokiego ryzyka 11 Badanie źródła pochodzenia środków zachodzi podejrzenie, iż środki klienta/uczestnika pochodzą z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł przedmiotowe, ekonomiczne przedmiotowe, ekonomiczne, geograficzne 12 Brak obecności klienta/uczestnika dla celów identyfikacji behawioralne 13 Klient/uczestnik posiada określoną formę organizacyjną przedmiotowe, ekonomiczne 14 Monitoring działań klienta wskazał na dokonywanie przez klienta/uczestnika podejrzanych transakcji przedmiotowe, ekonomiczne, behawioralne

138 Macierz oceny ryzyka lp. zmienna kryterium 15 Nie występuje nieakceptowalny lub podwyższony poziom ryzyka 16 Klient/uczestnik będący instytucja finansową z UE 17 Klient/uczestnik będący spółką, której papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym w UE

139 Rekomendowane poziomy ryzyka klientów/uczestników Klienci o nieakceptowalnym poziomie ryzyka zamrożenie środków i poinformowanie o tym fakcie GIIF, Klienci o podwyższonym poziomie ryzyka dodatkowa analiza wszystkich transakcji klienta, gdy transakcja podejrzana to poinformowanie GIIF, Klienci o standardowym poziomie ryzyka standardowa analiza (monitoring) wszystkich transakcji danego klienta spełniających określone kryteria i w przypadku uznania, że dana transakcja jest podejrzana, informuje GIIF, Klienci o obniżonym poziomie ryzyka - m.in. klienci będący instytucjami finansowymi, organami administracji, spółkami dopuszczonymi do obrotu na rynku regulowanym.

140 Sposoby oceny ryzyka Macierz zero-jedynkowa automatyczne nadanie klientowi podwyższonego poziomu ryzyka, jeżeli spełnia dane kryterium, Scoring przypisanie odpowiednim kryteriom odpowiedniej wagi punktowej i nadanie klientowi podwyższonego poziomu ryzyka wtedy, jeżeli uzyska odpowiednią liczbę punktów na podstawie poszczególnych kryteriów.

141 Podział list Listy sankcji dzielimy na: Listy restrykcyjne (np. EU freeze list, listy GIIF) z którymi wiąże się obowiązek zamrożenia środków, Listy sankcyjne (inne dostępne listy np. OFAC list, World Check, Factiva) stosowane w wewnętrznej analizie ryzyka. Analiza klientów pod względem występowania na liście sankcyjnej/restrykcyjnej odbywa się co najmniej z miesięczną częstotliwością. 141

142 PEP wzmożona identyfikacja PEP osoby zajmujące eksponowane stanowiska polityczne rozumie się (art. 2 ust. 1f): a) szefów państw, szefów rządów, ministrów, wiceministrów lub zastępców ministrów, członków parlamentu, sędziów sądów najwyższych, trybunałów konstytucyjnych oraz innych organów sądowych, których orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu, z wyjątkiem trybów nadzwyczajnych, członków trybunałów obrachunkowych, członków zarządów banków centralnych, ambasadorów, chargés d affairs oraz wyższych oficerów sił zbrojnych, członków organów zarządzających lub nadzorczych przedsiębiorstw państwowych którzy sprawują lub sprawowali te funkcje publiczne w okresie roku od dnia zaprzestania spełniania przesłanek określonych w tych przepisach, b) małżonków osób, o których mowa w lit. a, lub osoby pozostające z nimi we wspólnym pożyciu, rodziców i dzieci osób, o których mowa w lit. a, małżonków tych rodziców i dzieci lub osoby pozostające z nimi we wspólnym pożyciu, c) które pozostają lub pozostawały z osobami, o których mowa w lit. a, w ścisłej współpracy zawodowej lub gospodarczej lub są współwłaścicielami podmiotów prawa, a także jedynymi uprawnionymi do majątku podmiotów prawa, jeżeli zostały one założone na rzecz tych osób mające miejsce zamieszkania poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

143 PEP wzmożona identyfikacja W odniesieniu do osób zajmujących eksponowane stanowiska polityczne, instytucje obowiązane (art. 9e ust. 4): wprowadzają procedury oparte na ocenie ryzyka w celu ustalenia, czy klient jest osobą zajmującą eksponowane stanowisko polityczne; stosują środki odpowiednie do określonego przez instytucję obowiązaną ryzyka w celu ustalenia źródła pochodzenia wprowadzanych do obrotu wartości majątkowych; prowadzą stałą kontrolę przeprowadzanych transakcji; zawierają umowę z klientem po uprzednim uzyskaniu zgody zarządu, wskazanego członka zarządu lub osoby wyznaczonej przez zarząd lub odpowiedzialnej za działalność instytucji obowiązanej.

144 Osoby zajmujące eksponowane stanowiska polityczne (projekt) Osoby fizyczne zajmujące znaczące stanowiska lub pełniące znaczące funkcje publiczne, w tym: szefów państw, szefów rządów, ministrów, wiceministrów lub sekretarzy stanu, w tym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa i wiceprezesa Rady Ministrów oraz podsekretarzy stanu, członków parlamentu lub podobnych organów ustawodawczych, w tym posłów i senatorów, członków organów zarządzających partii politycznych, członków sądów najwyższych, trybunałów konstytucyjnych oraz innych organów sądowych wysokiego szczebla, których decyzje nie podlegają zaskarżeniu, z wyjątkiem nadzwyczajnych okoliczności, w tym prezesa Sądu Najwyższego, prezesa Trybunału Konstytucyjnego, prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, prezesa Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego oraz prezesów sądów apelacyjnych, członków trybunałów obrachunkowych lub zarządów banków centralnych, w tym Prezesa oraz członków Zarządu NBP, ambasadorów, chargés d'affaires oraz wyższych oficerów sił zbrojnych, członków organów administracyjnych, zarządczych lub nadzorczych przedsiębiorstw państwowych, w tym dyrektorów przedsiębiorstw państwowych w tym członków zarządów oraz rad nadzorczych spółek z udziałem Skarbu Państwa, w których ponad połowa akcji albo udziałów należy do Skarbu Państwa lub innych państwowych osób prawnych, dyrektorów, zastępców dyrektorów oraz członków organów lub osoby pełniące równoważne funkcje w organizacjach międzynarodowych, dyrektorów generalnych w urzędach naczelnych i centralnych organów państwowych, dyrektorów generalnych urzędów wojewódzkich oraz kierowników urzędów terenowych organów rządowej administracji specjalnej z wyłączeniem urzędników średniego i niższego szczebla; 144

145 Członkowie rodziny osoby zajmującej eksponowane stanowiska polityczne małżonek lub osoba pozostającą we wspólnym pożyciu z osobą zajmującą eksponowane stanowisko polityczne, dziecko osoby zajmującej eksponowane stanowisko polityczne i jego małżonka lub osoby pozostającej we wspólnym pożyciu, rodzic osoby zajmującej eksponowane stanowisko polityczne; 145

146 Osobach znane jako bliscy współpracownicy osoby zajmującej eksponowane stanowisko polityczne (projekt) osoby fizyczne będące beneficjentami rzeczywistymi osób prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej lub porozumień prawnych wspólnie z osobą zajmującą eksponowane stanowisko polityczne, lub utrzymujące z taką osobą inne bliskie stosunki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, osoby fizyczne będące jedynym beneficjentem rzeczywistym osób prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej lub porozumienia prawnego, o których wiadomo, że zostały utworzone w celu uzyskania faktycznej korzyści przez osobę zajmującą eksponowane stanowisko polityczne; 146

147 PEP wzmożona identyfikacja Instytucje obowiązane mogą przyjmować oświadczenia na piśmie, czy dany klient jest osobą zajmującą eksponowane stanowisko polityczne, pod rygorem odpowiedzialności karnej za podanie danych niezgodnych ze stanem faktycznym (art. 9e ust. 5)

148 PEP wzmożona identyfikacja (projekt) W celu ustalenia, czy klient lub beneficjent rzeczywisty jest osobą zajmującą eksponowane stanowisko polityczne instytucje obowiązane wdrażają procedury oparte na analizie ryzyka, w tym mogą przyjmować od klienta oświadczenie na piśmie, składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczania. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu uprawnionego odebrania oświadczenia o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. W przypadku stosunków gospodarczych z osobą zajmującą eksponowane stanowisko polityczne instytucje obowiązane stosują wobec tych osób środki bezpieczeństwa finansowego oraz: 1. uzyskują akceptację kadry kierowniczej wyższego szczebla na nawiązanie lub kontynuację stosunków gospodarczych z osobą zajmującą eksponowane stanowisko polityczne; 2. stosują właściwe środki w celu ustalenia źródła majątku klienta i źródła pochodzenia wartości majątkowych pozostających w dyspozycji klienta w ramach stosunków gospodarczych lub transakcji okazjonalnej; 3. intensyfikują bieżące monitorowanie. 148

149 PEP wzmożona identyfikacja (projekt) Instytucje obowiązane, będące stronami umów ubezpieczenia, nie później niż w momencie wypłaty świadczenia, podejmują odpowiednie środki w celu ustalenia, czy uprawnieni z tytułu tych umów lub ich beneficjenci rzeczywiści są osobami zajmującymi eksponowane stanowiska polityczne. W przypadku stwierdzenia wyższego ryzyka prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu instytucje obowiązane, przed wypłatą świadczenia z tytułu umowy ubezpieczenia lub przeniesienia polisy, stosują środki bezpieczeństwa finansowego oraz informują o zamiarze wypłaty tego świadczenia kadrę kierowniczą wyższego szczebla oraz przeprowadzają wzmożoną kontrolę stosunków gospodarczych z klientem. W okresie od dnia zaprzestania zajmowania przez osobę eksponowanego stanowiska politycznego do dnia ustalenia, że nie wiąże się z tą osobą wyższe ryzyko, jednak nie krócej niż przez 12 miesięcy, instytucja obowiązana stosuje wobec takiej osoby środki uwzględniające to ryzyko. Przepisy stosuje się odpowiednio do członków rodziny osoby zajmującej eksponowane stanowiska polityczne oraz osób znanych jako bliscy współpracownicy osoby zajmującej eksponowane stanowisko polityczne. 149

150 Rodzaje transakcji Niejasne niejednoznaczne w kontekście ekonomiczno finansowym, tzn. ich charakterystyki finansowe są niepełne albo cel realizacji nieokreślony Nietypowe niepodobne do innych transakcji realizowanych przez danego klienta, tzn. nie mają związku z zakresem działalności zleceniodawcy Nadzwyczajne realizowane na zapotrzebowanie klienta w kosztowny sposób, dotyczą wielkich kwot i pod względem gospodarczym są nieuzasadnione.

151 Transakcja podejrzana Transakcja, która polega najczęściej na działaniu niespójnym ze znanym i udokumentowanym charakterem działalności klienta lub na występowaniu nietypowych obrotów dla danego rodzaju klientów lub ich działalności, które mogą świadczyć o występowaniu prania brudnych pieniędzy. Zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa związanego z art. 299 Kodeksu karnego.

152 Typowanie transakcji podejrzanych Profesjonalna analiza rejestru transakcji, prowadzonego zgodnie z obowiązującym stanem prawnym, Posługiwanie się różnymi kryteriami oraz grupami ryzyka, które ułatwiają, a przede wszystkim umożliwiają zastosowanie konkretnej metodyki przydatnej do analizowania rejestru transakcji, Systematyczna analiza zachowania klienta w stosunkach z instytucją obowiązaną, Profesjonalne stosowanie programu Poznaj swojego klienta, Bieżące wyjaśnianie niejasnych, nietypowych zachowań klienta, Inne okoliczności wskazujące, że należy bliżej zainteresować się klientem i jego transakcjami.

153 Zawiadomienie o transakcji podejrzanej Transakcja podejrzana Przed realizacją Po realizacji Art. 11 ust. 1, Art.16 Art.17

154 Zawiadomienie o transakcji podejrzanej (art. 12 ust. 1) datę przeprowadzenia transakcji; dane identyfikacyjne stron transakcji; kwotę, walutę i rodzaj transakcji; numery rachunków, które zostały wykorzystane do przeprowadzenia transakcji, w przypadku transakcji z udziałem takich rachunków; uzasadnienie; miejsce, datę i sposób złożenia dyspozycji w przypadku przekazywania informacji o transakcji podejrzanych; w przypadku transakcji podejrzanych dodatkowe dane o stronach transakcji, będące w jej posiadaniu, w tym informacje o ich rachunkach osobistych oraz związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, niewykorzystanych w przedmiotowej transakcji.

155 Zawiadomienie o transakcji podejrzanej Elementy podstawowe zawiadomienia: Opis transakcji, Uzasadnienie podejrzenia z wymienionymi elementami i okolicznościami, które wpłynęły na podjęcie decyzji o uznaniu transakcji jako podejrzanej, Dane stron transakcji. Elementy dodatkowe uzupełniające: Powiązanie z wcześniejszymi zawiadomieniami zarówno w odniesieniu do osób fizycznych jak i podmiotów, Schemat graficzny przepływu środków, Dodatkowe podsiadane dane o podmiotach uzyskane w trakcie stosowania polityki Poznaj Swojego Klienta lub podczas analizy, Informacje o załącznikach.

156 Przekazywanie informacji transakcja podejrzana dodatkowe dane o stronach transakcji, informacje o rachunkach osobistych oraz związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą niewykorzystanych w przedmiotowej transakcji

157 Zawiadomienie o transakcji podejrzanej (projekt) Zawiadomienie jest przekazywane niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 2 dni roboczych od dnia potwierdzenia zaistnienia okoliczności. W zawiadomieniu podaje się: 1. dane identyfikacyjne klienta lub klientów instytucji zobowiązanej przekazującej zawiadomienie; 2. posiadane dane identyfikacyjne osób fizycznych, osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej niebędących klientami instytucji zobowiązanej przekazującej zawiadomienie; 3. rodzaj, wysokość i miejsce przechowywania wartości majątkowych; 4. numery rachunków, prowadzone dla klienta lub klientów przez instytucje obowiązaną przekazującą zawiadomienie, oznaczone identyfikatorem Międzynarodowego Numeru Rachunku Bankowego (IBAN) lub identyfikatorem zawierającym kod kraju oraz numer rachunku w przypadku rachunków nieoznaczonych IBAN; 5. posiadane informacje w odniesieniu do transakcji lub prób ich przeprowadzenia; 6. informacje o przeprowadzeniu transakcji na zasadzie swobody świadczenia usług lub próbach ich przeprowadzenia; 7. posiadane informacje o rozpoznanym ryzyku prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu oraz o czynie zabronionym, z którego mogą pochodzić wartości majątkowe; 8. uzasadnienie przekazania zawiadomienia. 157

158 Transakcje podejrzane (projekt) Informacje o transakcjach mogą być przekazywane do GIIF za pośrednictwem: 1. izb gospodarczych zrzeszających instytucje obowiązane; 2. banków zrzeszających banki spółdzielcze; 3. izb rozliczeniowych utworzonych na podstawie art. 67 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe oraz instytucji utworzonych na podstawie art. 105 ust. 4 tej ustawy; 4. innych podmiotów na podstawie podpisanych przez instytucję obowiązaną umów. Korzystanie z pośrednictwa tych podmiotów nie zwalnia instytucji obowiązanej z odpowiedzialności za przekazanie informacji do Generalnego Inspektora. Obowiązek przekazywania informacji i zawiadomień nie dotyczy instytucji obowiązanych w zakresie informacji uzyskanych podczas ustalania sytuacji prawnej klienta w związku z postępowaniem sądowym, wykonywaniem obowiązków polegających na obronie, reprezentowaniu lub zastępowaniu klienta w postępowaniu sądowym albo udzielaniu klientowi porady prawnej dotyczącej wszczęcia postępowania sądowego lub uniknięcia takiego postępowania, niezależnie od czasu uzyskania tych informacji. 158

159 Żądanie GIIF (projekt) Na żądanie GIIF instytucja obowiązana niezwłocznie przekazuje lub udostępnia posiadane informacje lub dokumenty, niezbędne do realizacji zadań GIIF określonych w ustawie, w tym dotyczące: 1) klientów; 2) przeprowadzonych transakcji; 3) rodzaju, wysokości i miejsca przechowywania wartości majątkowych; 4) monitorowania; 5) adresów IP, z których następowało połączenie z systemem teleinformatycznym instytucji obowiązanej oraz czasów połączeń z tym systemem. Notariusze na żądanie GIIF przekazują również informacje i dokumenty w zakresie innych czynności notarialnych. Generalny Inspektor w żądaniu może wskazać: 1) termin oraz formę przekazania lub udostępnienia informacji lub dokumentów; 2) zakres informacji oraz termin do ich pozyskania przez instytucję obowiązaną w związku z monitorowaniem lub w związku z określonymi transakcjami okazjonalnymi. Informacje i dokumenty są przekazywane i udostępniane nieodpłatnie. 159

160 Formularz identyfikujący (projekt) W celu realizacji po raz pierwszy obowiązków instytucja obowiązana przekazuje do GIIF formularz identyfikujący instytucję obowiązaną. Formularz identyfikujący zawiera: 1) nazwę (firmę) wraz z określeniem formy organizacyjnej instytucji obowiązanej; 2) NIP instytucji obowiązanej; 3) określenie rodzaju działalności prowadzonej przez instytucję obowiązaną; 4) adres siedziby lub adres prowadzenia działalności; 5) imię, nazwisko, stanowisko, numer telefonu i adres elektronicznej skrzynki pocztowej pracownika; 6) imiona, nazwiska, stanowiska, numery telefonów i adresy elektronicznej skrzynki pocztowej innych pracowników odpowiedzialnych za realizację przepisów ustawy, których instytucja obowiązana chce wskazać do kontaktów z GIIF. W przypadku zmiany danych instytucja obowiązana dokonuje niezwłocznie ich aktualizacji. 160

161 Zgłoszenia (projekt) Generalny Inspektor przyjmuje zgłoszenia rzeczywistych lub potencjalnych naruszeń przepisów z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu od pracowników, byłych pracowników instytucji obowiązanych lub innych osób wykonujących lub które wykonywały czynności na rzecz instytucji obowiązanych na innej podstawie niż stosunek pracy. Przekazanie zgłoszenia nie narusza obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej. 161

162 Jednostki współpracujące (projekt) Prokurator informuje Generalnego Inspektora o wydaniu postanowienia o blokadzie rachunku lub wstrzymaniu transakcji, wszczęciu postępowania, przedstawieniu zarzutu, wniesieniu aktu oskarżenia, w sprawach o przestępstwo prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu nie później niż w terminie 7 dni od dnia dokonania czynności lub uzyskania informacji. Informacje wskazują w szczególności okoliczności dotyczące popełnienia przestępstwa, wraz ze wskazaniem posiadanych danych identyfikacyjnych osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej 162

163 Przekazywanie danych Instytucje obowiązane przekazują Generalnemu Inspektorowi informacje o transakcjach ponadprogowych oraz podejrzanych. Przekazanie to polega na przesłaniu lub dostarczeniu danych z rejestru transakcji, także z wykorzystaniem informatycznych nośników danych.

164 Przekazywanie danych Informacje o transakcjach ponadprogowych mogą być przekazywane Generalnemu Inspektorowi za pośrednictwem izb gospodarczych zrzeszających instytucje obowiązane i banków zrzeszających banki spółdzielcze. Obowiązek informowania o transakcjach objętych przepisami ustawy nie dotyczy przypadku, gdy adwokaci, radcowie prawni i prawnicy zagraniczni, biegli rewidenci oraz doradcy podatkowi reprezentują klienta na podstawie pełnomocnictwa procesowego w związku z toczącym się postępowaniem albo udzielają porady służącej temu postępowaniu.

165 Przekazywanie danych Rejestr może być prowadzony w formie papierowej lub elektronicznej, W przypadku prowadzenia rejestru przy użyciu elektronicznych nośników informacji, instytucja obowiązana powinna: Posiadać określoną na piśmie, szczegółową instrukcję obsługi programu, Stosować system informatyczny, który zabezpiecza przed likwidacją lub zmianą raz wprowadzonych zapisów elektronicznych i gwarantujący poprawność formy danych przekazywanych do GIIF.

166 Przekazywanie danych Informacje o transakcjach zarejestrowanych, przekazuje się do Generalnego Inspektora: w terminie 14 dni po upływie każdego miesiąca kalendarzowego w przypadku transakcji powiązanych i ponadprogowych niezwłocznie w przypadku transakcji podejrzanych

167 Przekazanie informacji Instytucja obowiązana udostępnia niezwłocznie informacje dotyczące transakcji objętych przepisami ustawy na pisemne żądanie Generalnego Inspektora. Udostępnienie polega w szczególności na przekazaniu informacji o (art. 13 a ust. 1, 2): stronach transakcji, zawartości dokumentów, w tym dotyczących sald i obrotów na rachunku, przekazaniu ich potwierdzonych kopii lub udostępnieniu odpowiednich dokumentów do wglądu upoważnionym pracownikom jednostki, w celu sporządzenia notatek bądź kopii. Informacje są przekazywane Generalnemu Inspektorowi nieodpłatnie. Generalny Inspektor może żądać przekazania informacji w formie elektronicznej.

168 Przekazywanie informacji Jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa Generalny Inspektor zawiadamia prokuratora oraz przekazuje mu materiały uzasadniające takie podejrzenie. Jeżeli podstawą zawiadomienia jest transakcja podejrzana, Generalny Inspektor przekazuje informację o tym fakcie, nie później niż w terminie 90 dni od przekazania zawiadomienia. Informacje zgromadzone w trybie i zakresie przewidzianym przepisami ustawy są udostępniane przez Generalnego Inspektora sądom i prokuratorom na potrzeby postępowania karnego, na ich pisemny wniosek. W celu sprawdzenia danych zawartych w zawiadomieniu o podejrzeniu popełnienia przestępstwa prokurator może żądać od Generalnego Inspektora udostępnienia informacji chronionych prawem, w tym objętych tajemnicą bankową lub ubezpieczeniową, także w postępowaniu sprawdzającym prowadzonym na podstawie art. 307 Kodeksu postępowania karnego. Jeżeli Generalny Inspektor nie dysponuje informacjami wystarczającymi do wydania przez prokuratora postanowienia w przedmiocie wszczęcia postępowania przygotowawczego w sprawie o przestępstwo, żądanie można skierować do instytucji obowiązanej.

169 Przekazywanie informacji Generalny Inspektor przekazuje, posiadane informacje, z wyjątkiem tajemnicy państwowej, na pisemny i uzasadniony wniosek (art. 33, ust. 1): ministra właściwego do spraw wewnętrznych lub osób przez niego upoważnionych; Szefów: Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego i Centralnego Biura Antykorupcyjnego lub osób przez nich upoważnionych - w zakresie ich kompetencji ustawowych. Informacje, transakcjach powiązanych Generalny Inspektor przekazuje ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych oraz Szefom: Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego i Centralnego Biura Antykorupcyjnego, na pisemny i uzasadniony wniosek, złożony za zgodą Prokuratora Generalnego.

170 Przekazywanie informacji Informacje o transakcjach objętych przepisami ustawy, mogą być udostępniane przez Generalnego Inspektora na pisemny i uzasadniony wniosek (art. 33 ust. 2): Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej, dyrektorów izb skarbowych oraz dyrektorów urzędów kontroli skarbowej - wyłącznie w zakresie ich zadań ustawowych; Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego lub osób przez niego upoważnionych - wyłącznie w sprawach związanych z wykonywaniem nadzoru bankowego, w sprawach związanych z wykonywaniem nadzoru nad działalnością ubezpieczeniową oraz w stosunku do firm inwestycyjnych i banków powierniczych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi oraz podmiotów, o których mowa w art. 71 ust. 1 tej ustawy, zagranicznych osób prawnych prowadzących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność maklerską w zakresie obrotu towarami giełdowymi, towarowych domów maklerskich w rozumieniu ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych oraz w stosunku do funduszy inwestycyjnych, towarzystw funduszy inwestycyjnych i Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych S.A.; dyrektorów izb celnych - wyłącznie w sprawach dotyczących egzekwowania długu celnego oraz należności podatkowych, wynikających z wymiany gospodarczej z zagranicą; Prezesa Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej lub osób przez niego upoważnionych - wyłącznie w sprawach związanych z wykonywaniem nadzoru nad działalnością spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych; Prezesa Najwyższej Izby Kontroli - w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia postępowania kontrolnego.

171 Przekazywanie informacji W zakresie informacji objętych tajemnicą bankową Generalny Inspektor przekazuje i udostępnia informacje organom, zgodnie z zakresem upoważnień i trybem określonym w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (art. 33 ust. 4). Informacje związane z wprowadzaniem do systemu finansowego wartości majątkowych pochodzących z prania pieniędzy, a także z finansowaniem terroryzmu, mogą być udostępniane przez Generalnego Inspektora zagranicznym instytucjom, na zasadzie wzajemności, w trybie określonym w dwustronnych porozumieniach zawartych przez Generalnego Inspektora, także za pomocą informatycznych nośników danych (art. 33 ust. 5). Osoby, które weszły w posiadanie informacji są obowiązane chronić informacje prawnie chronione, na zasadach i w trybie określonym w odrębnych przepisach. Zachowanie tajemnicy obowiązuje również po ustaniu stosunku pracy, wykonywania czynności na podstawie umów prawa cywilnego lub ustaniu służby (art. 33 ust. 6). Obowiązek zachowania w tajemnicy uzyskanych na podstawie ustawy informacji, do których nie stosuje się przepisów odrębnych ustaw regulujących zasady ich ochrony, obejmuje również pracowników instytucji obowiązanych, izb gospodarczych zrzeszających instytucje obowiązane, banków zrzeszających banki spółdzielcze oraz osoby wykonujące na ich rzecz czynności na podstawie umów prawa cywilnego. Zachowanie tajemnicy obowiązuje również po ustaniu stosunku pracy lub zaprzestaniu wykonywania czynności na podstawie umów prawa cywilnego (art. 33 ust. 7).

172 Przekazywanie informacji W uzasadnionych przypadkach Generalny Inspektor może zwrócić się do organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej o zbadanie legalności pochodzenia określonych wartości majątkowych. Informacja o wynikach przeprowadzonych działań jest przekazywana Generalnemu Inspektorowi niezwłocznie. 172

173 Przekazywanie informacji (projekt) Na wniosek Generalnego Inspektora jednostki współpracujące w granicach swoich ustawowych kompetencji przekazują lub udostępniają posiadane informacje lub dokumenty. We wniosku GIIF może wskazać termin oraz formę ich przekazania lub udostępnienia. Jednostki współpracujące niezwłocznie powiadamiają GIIF o podejrzeniu popełnienia przestępstwa prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu oraz opracowują instrukcje postępowania w tych przypadkach. Powiadomienie, o powinno zawierać w szczególności: 1) posiadane dane osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej podejrzanych o popełnienie przestępstwa prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu; 2) opis okoliczności, które mogą wskazywać na podejrzenie popełnienia przestępstwa prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu; 3) uzasadnienie przekazania powiadomienia. Generalny Inspektor nie później niż w terminie 30 dni informuje Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Policję, Żandarmerię Wojskową i Straż Graniczną o okolicznościach wskazujących na związek pomiędzy informacjami zawartymi w powiadomieniu. 173

174 Przekazywanie informacji (projekt) Organy Straży Granicznej oraz naczelnicy urzędów celno-skarbowych przekazują GIIF informacje w terminie do 14 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano przywozu środków pieniężnych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub wywozu środków pieniężnych z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Organy Straży Granicznej przekazują informacje za pośrednictwem Komendanta Głównego Straży Granicznej. 174

175 Wstrzymywanie transakcji, blokada rachunku, zamrażanie wstrzymanie transakcji rozumie się przez to czasowe ograniczenie dysponowania i korzystania z wartości majątkowych, polegające na uniemożliwieniu przeprowadzenia określonej transakcji przez instytucję obowiązaną; blokada rachunku rozumie się przez to czasowe uniemożliwienie dysponowania i korzystania ze wszystkich wartości majątkowych zgromadzonych na rachunku, w tym również przez instytucję obowiązaną; zamrażanie rozumie się przez to zapobieganie przenoszeniu, zmianie, wykorzystaniu wartości majątkowych lub przeprowadzaniu transakcji w jakikolwiek sposób, który może spowodować zmianę ich wielkości, wartości, miejsca, własności, posiadania, charakteru, przeznaczenia lub jakąkolwiek inną zmianę, która może umożliwić korzystanie z wartości majątkowych;

176 Wstrzymywanie transakcji, blokada rachunku zamrażanie W przypadku gdy instytucja dokonująca zawiadomienia zgodnie z ust. 1 nie jest instytucją mającą przeprowadzić transakcję, zawiadomienie zawiera również wskazanie instytucji, która ma przeprowadzić transakcję. 176

177 Procedura wstrzymywania transakcji, blokady rachunku Instytucja obowiązana, która otrzymała dyspozycję lub zlecenie przeprowadzenia transakcji, mająca przeprowadzić transakcję lub posiadająca informacje o zamiarze przeprowadzenia transakcji, co do której zachodzi uzasadnione podejrzenie, że może ona mieć związek z popełnieniem przestępstwa, ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić na piśmie Generalnego Inspektora, przekazując wszystkie posiadane dane wraz ze wskazaniem przesłanek przemawiających za wstrzymaniem transakcji lub blokadą rachunku, oraz wskazać przewidywany termin jej realizacji (art. 16 ust. 1). Po otrzymaniu zawiadomienia Generalny Inspektor dokonuje niezwłocznego potwierdzenia jego przyjęcia, w formie pisemnej, podając datę i godzinę przyjęcia zawiadomienia (art. 16 ust. 2)

178 Procedura wstrzymania rachunku, blokady transakcji Zebranie informacji od osoby zgłaszającej, które wpłynęły na podejrzenie, ze transakcja może mieć związek z praniem pieniędzy, Zebranie dokumentów identyfikacyjnych klienta (kopie dokumentów tożsamości, kopie dokumentów firmowych, inne posiadane dokumenty), Zebranie dokumentów skarbowych klienta (deklaracje w zakresie podatku dochodowego od czynności cywilnoprawnych o ile instytucje obowiązana je posiada), Zebranie dokumentów finansowych (historia rachunku, dokumenty źródłowe do transakcji, sprawozdania finansowe o ile instytucje obowiązana je posiada),

179 Procedura wstrzymania transakcji, blokady rachunku Do czasu otrzymania żądania wstrzymania transakcji lub blokady rachunku, nie dłużej niż 24 godziny, od momentu potwierdzenia przyjęcia zawiadomienia, instytucja obowiązana nie wykonuje transakcji, której dotyczy zawiadomienie (art. 16 ust. 4).

180 Procedura wstrzymania transakcji, blokady rachunku Jeżeli z zawiadomienia wynika, że transakcja, która ma zostać przeprowadzona, może mieć związek z popełnieniem przestępstwa, o którym mowa w art. 165a lub art. 299 Kodeksu karnego, Generalny Inspektor może w ciągu 24 godzin od daty i godziny wskazanych w potwierdzeniu, przekazać instytucji obowiązanej pisemne żądanie wstrzymania tej transakcji lub blokady rachunku na okres nie dłuższy niż 72 godziny od daty i godziny wskazanych w tym potwierdzeniu. Równocześnie Generalny Inspektor zawiadamia właściwego prokuratora o podejrzeniu popełnienia przestępstwa i przekazuje mu informacje i dokumenty dotyczące wstrzymywanej transakcji lub blokowanego rachunku (art. 18 ust. 1). Żądanie wstrzymania transakcji lub blokady rachunku może być wydane tylko przez Generalnego Inspektora lub łącznie dwóch upoważnionych przez niego na piśmie pracowników jednostki.

181 Procedura wstrzymania transakcji, blokady rachunku Instytucja obowiązana wstrzymuje transakcję lub blokuje rachunek niezwłocznie po otrzymaniu żądania, Wstrzymanie transakcji lub blokada rachunku przez instytucję obowiązaną nie rodzi odpowiedzialności dyscyplinarnej, cywilnej, karnej, ani innej określonej odrębnymi przepisami. Do liczenia terminów nie wlicza się sobót, niedziel i dni ustawowo wolnych od pracy.

182 Procedura wstrzymania transakcji Najistotniejsze elementy w historii rachunku: Numery rachunków, Dane stron transakcji (imię i nazwisko lub nazwa podmiotu), Koda waluty w jakiej prowadzony jest rachunek, Kwota transakcji, Data przeprowadzenia transakcji, Rodzaj przeprowadzanej transakcji, Tytuł transakcji.

183 Procedura wstrzymywania transakcji Zawiadomienie o transakcji podejrzanej (art. 16): datę przeprowadzenia transakcji; dane identyfikacyjne stron transakcji; kwotę, walutę i rodzaj transakcji; numery rachunków, które zostały wykorzystane do przeprowadzenia transakcji, w przypadku transakcji z udziałem takich rachunków; uzasadnienie; miejsce, datę i sposób złożenia dyspozycji w przypadku przekazywania informacji o transakcji podejrzanych; w przypadku transakcji podejrzanych dodatkowe dane o stronach transakcji, będące w jej posiadaniu, w tym informacje o ich rachunkach osobistych oraz związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, niewykorzystanych w przedmiotowej transakcji, uzasadnienie wskazujące na uzasadnione podejrzenie prania pieniędzy, przewidywany termin realizacji transakcji, w przypadku, gdy instytucja dokonująca zawiadomienia nie jest instytucją mającą przeprowadzić transakcję, należy wskazać instytucję, która ma przeprowadzić transakcję.

184 Procedura wstrzymania transakcji Działania po upływie 72 godzin od momentu potwierdzenia przyjęcia zawiadomienia: Jeżeli instytucja obowiązana nie otrzyma od Prokuratora postanowienia o wstrzymaniu transakcji lub dokonaniu blokady rachunku transakcja zostaje wykonana lub rachunek jest odblokowany, Jeżeli instytucja obowiązana otrzyma od Prokuratora postanowienie o wstrzymaniu transakcji lub dokonaniu blokady rachunku transakcja zostaje wstrzymana lub rachunek zostaje zablokowany na czas oznaczony, nie dłuższy jednak niż 3 miesiące od otrzymania tego zawiadomienia. Wstrzymanie transakcji lub blokada rachunku upada, jeżeli przed upływem 3 miesięcy od otrzymania zawiadomienia nie zostanie wydane postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym.

185 Procedura wstrzymania transakcji Ujawnienie osobom nieuprawnionym, w tym także stronom transakcji lub posiadaczom rachunku, faktu poinformowania Generalnego Inspektora o transakcjach, których okoliczności wskazują, że wartości majątkowe mogą pochodzić z prania pieniędzy albo o rachunkach podmiotów, co do których zachodzi uzasadnione podejrzenie, że mają związek z finansowaniem terroryzmu oraz o transakcjach dokonywanych przez te podmioty, jest zabronione (art. 34).

186 Procedura wstrzymania transakcji, blokada rachunku (projekt) Generalny Inspektor w przypadku uznania, że transakcja może mieć związek z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu, przekazuje instytucji obowiązanej żądanie wstrzymania transakcji lub blokady rachunku na okres nie dłuższy niż 96 godzin, liczony od daty i godziny wskazanych w potwierdzeniu. Niezwłocznie po otrzymaniu tego żądania instytucja obowiązana wstrzymuje transakcję lub blokuje rachunek. W żądaniu Generalny Inspektor określa wartości majątkowe objęte żądaniem. Niezwłocznie po przekazaniu żądania GIIF zawiadamia właściwego prokuratora o podejrzeniu popełnienia przestępstwa prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu. Po otrzymaniu zawiadomienia prokurator może postanowieniem wstrzymać transakcję lub dokonać blokady rachunku na czas oznaczony, nie dłuższy jednak niż 6 miesięcy od otrzymania tego zawiadomienia. Postanowienie w przedmiocie blokady rachunku lub wstrzymania transakcji może zostać wydane również pomimo braku zawiadomienia. W postanowieniu określa się zakres, sposób i termin wstrzymania transakcji lub blokady rachunku. Na postanowienie przysługuje zażalenie do sądu właściwego do rozpoznania sprawy. Wstrzymanie transakcji lub blokady rachunku upada, jeżeli przed upływem 6 miesięcy od otrzymania zawiadomienia nie zostanie wydane postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym lub postanowienie w przedmiocie dowodów rzeczowych. 186

187 Ochrona danych osobowych i tajemnica bankowa Do ujawniania Generalnemu Inspektorowi wszelkich informacji w trybie i zakresie przewidzianym w ustawie nie stosuje się przepisów ograniczających udostępnianie danych objętych tajemnicą, z wyjątkiem danych objętych tajemnicą państwową. Do przekazywania danych objętych tajemnicą państwową stosuje się przepisy regulujące zasady ich ochrony (art. 29) Wszelkie informacje uzyskane i przekazywane przez organy informacji finansowej w trybie przewidzianym w ustawie podlegają ochronie określonej w przepisach odrębnych ustaw regulujących zasady ich ochrony.

188 Ochrona danych osobowych i tajemnica bankowa Organy informacji finansowej, pracownicy i osoby wykonujące czynności na rzecz jednostki są obowiązane zachować w tajemnicy informacje, z którymi zapoznały się w toku wykonywanych czynności - na zasadach i w trybie określonych w odrębnych przepisach. Zachowanie tajemnicy obowiązuje również po ustaniu zatrudnienia w jednostce, a także wykonywania na jej rzecz czynności na podstawie umów prawa cywilnego.

189 Ochrona danych osobowych PEŁNOMOCNIK (projekt) Nadzór nad zgodnością przetwarzania danych osobowych sprawuje pełnomocnik do spraw kontroli przetwarzania przez Generalnego Inspektora danych osobowych, zwany pełnomocnikiem. W ramach nadzoru pełnomocnik prowadzi rzetelną, obiektywną i niezależną kontrolę prawidłowości przetwarzania przez GIIF danych osobowych, a w szczególności ich przechowywania, weryfikacji i usuwania. Pełnomocnik ma prawo w szczególności do: wglądu do wszelkich dokumentów związanych z wykonywaną kontrolą; swobodnego wstępu do pomieszczeń kontrolowanej komórki organizacyjnej żądania pisemnych wyjaśnień. Kierownik komórki organizacyjnej, któremu pełnomocnik wydał pisemne polecenie usunięcia stwierdzonych uchybień, informuje Generalnego Inspektora w terminie 7 dni od dnia wydania polecenia, o jego wykonaniu albo przyczynie jego niewykonania. W przypadku naruszenia przepisów ustawy oraz przepisów o ochronie danych osobowych pełnomocnik podejmuje działania zmierzające do wyjaśnienia okoliczności tego naruszenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz Generalnego Inspektora. 189

190 Kontrola GIIF dane osobowe (projekt) Kontrolę nad uzyskiwaniem przez Generalnego Inspektora danych osobowych sprawuje Sąd Okręgowy w Warszawie. GIIF przekazuje, z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych, Sądowi Okręgowemu w Warszawie, w okresach półrocznych, informacje o liczbie przypadków wystąpienia z żądaniem do instytucji obowiązanych o przekazanie lub udostępnienie posiadanych informacji lub dokumentów zawierających dane telekomunikacyjne. Sąd informuje GIIF o wyniku kontroli w terminie 30 dni od jej zakończenia. 190

191 Tajemnica informacji finansowej (projekt) Informacje gromadzone i udostępniane przez organy informacji finansowej w trybie przewidzianym w ustawie są objęte tajemnicą informacji finansowej. Obowiązek zachowania tajemnicy informacji finansowej obejmuje osoby pełniące funkcje organów informacji finansowej, pracowników zatrudnionych w komórce organizacyjnej lub osoby wykonujące czynności na rzecz tej komórki. Obowiązek zachowania tajemnicy informacji finansowej istnieje również po ustaniu pełnienia funkcji organu informacji finansowej, zatrudnienia w komórce organizacyjnej lub wykonywania na jej rzecz czynności na podstawie umów prawa cywilnego. Dotyczy również osoby pełniące funkcje organów uprawnionych do uzyskania informacji w trybie przewidzianym w ustawie, pracowników, funkcjonariuszy lub osoby wykonujące czynności na rzecz tych organów. 191

192 Przekazywanie informacji (projekt) Ujawnienie osobom nieuprawnionym, w tym stronom transakcji lub posiadaczom rachunku, faktu przekazania Generalnemu Inspektorowi informacji w trybie przewidzianym w ustawie jest zabronione. Jednostki współpracujące, ich pracownicy i funkcjonariusze mogą wymieniać między sobą informacje o fakcie przekazania Generalnemu Inspektorowi informacji w trybie przewidzianym w ustawie, gdy jest to konieczne dla zapewnienia prawidłowości realizowanych przez nich zadań. Generalny Inspektor udostępnia dane osobowe: 1) osób fizycznych dokonujących w imieniu instytucji obowiązanej zawiadomień 2) osób zgłaszających podejrzenia prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu w ramach struktur wewnętrznych instytucji obowiązanej, 3) osób zgłaszających naruszenia przepisów z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, 4) pracowników komórki organizacyjnej, wykonujących zadania Generalnego Inspektora, z wyłączeniem pracowników kierujących tą komórką - wyłącznie na żądanie sądu lub prokuratora, gdy jest to konieczne w toku prowadzonego postępowania. Generalny Inspektor, nie później niż w terminie 30 dni od przekazania zawiadomienia informuje o tym fakcie instytucję obowiązaną lub jednostkę współpracującą, która przekazała informacje będące podstawą tego zawiadomienia. 192

193 Przekazywanie informacji (projekt) Generalny Inspektor udostępnia, na pisemny wniosek, informacje lub dokumenty, w tym informacje lub dokumenty objęte tajemnicami prawnie chronionymi, zgromadzone na podstawie przepisów ustawy, sądom i prokuratorom na potrzeby postępowania karnego. Prokurator może żądać od Generalnego Inspektora udostępnienia informacji lub dokumentów, w tym informacji lub dokumentów objętych tajemnicami prawnie chronionymi. Generalny Inspektor występuje do instytucji obowiązanych, jednostek współpracujących lub zagranicznych jednostek analityki finansowej, w przypadku gdy żądane informacje, nie znajdują się w jego posiadaniu. Generalny Inspektor udostępnia posiadane informacje na pisemny i uzasadniony wniosek: - Komendanta Głównego Policji, - Komendanta Centralnego Biura Śledczego Policji, - Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej, - Komendanta Głównego Straży Granicznej, - Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, - Szefa Agencji Wywiadu, - Szefa Służby Kontrwywiadu Wojskowego, - Szefa Służby Wywiadu Wojskowego, - Inspektora Nadzoru Wewnętrznego, - Komendanta Biura Spraw Wewnętrznych Policji, - Komendanta Biura Spraw Wewnętrznych Straży Granicznej lub osób przez nich upoważnionych, w zakresie ich ustawowych zadań, Również CBA. 193

194 Przekazywanie informacji (projekt) Generalny Inspektor udostępnia posiadane informacje również na pisemny i uzasadniony wniosek: Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego w zakresie nadzoru sprawowanego przez Komisję Nadzoru Finansowego na podstawie ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym; Prezesa Najwyższej Izby Kontroli w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia postępowania kontrolnego określonego w ustawie z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli; krajowego administratora, o którym mowa w art. 3 pkt 22 rozporządzenia Komisji (UE) nr 389/2013 z dnia 2 maja 2013 r. ustanawiającego rejestr Unii zgodnie z dyrektywą 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, decyzjami nr 280/2004/WE i nr 406/2009/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylającego rozporządzenia Komisji (UE) nr 920/2010 i nr 1193/2011 (Dz. Urz. UE L 122 z r., str. 1) w zakresie jego kompetencji; ministra właściwego do spraw zagranicznych w zakresie jego kompetencji ustawowych w związku ze stosowaniem szczególnych środków ograniczających; ministra właściwego do spraw finansów publicznych w związku z wnioskiem, o którym mowa w art. 11 ust. 2 ustawy z dnia z dnia 19 listopada 2009 r o grach hazardowych. Generalny Inspektor udostępnia posiadane informacje na pisemny i uzasadniony wniosek Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, dyrektora izby administracji skarbowej lub naczelnika urzędu celnoskarbowego, w zakresie ich ustawowych zadań. Generalny Inspektor w szczególnie uzasadnionych przypadkach może odmówić udostępnienia posiadanych informacji podmiotom, gdy ich udostępnienie: 1) mogłoby negatywnie wpłynąć na proces analizowania przez Generalnego Inspektora informacji dotyczących wartości majątkowych, co do których powzięto podejrzenie, że mogą mieć związek z przestępstwem prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu; 2) mogłoby narazić na niewspółmierną szkodę osobę fizyczną lub prawną. 194

195 Przekazywanie informacji (projekt) W przypadku powzięcia podejrzenia popełnienia przestępstwa lub przestępstwa skarbowego, innego niż przestępstwo prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, Generalny Inspektor przekazuje informacje uzasadniające to podejrzenie do właściwych organów w celu podjęcia czynności wynikających z ich ustawowych zadań. W przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia naruszenia przepisów związanych z funkcjonowaniem rynku finansowego Generalny Inspektor przekazuje informacje uzasadniające to podejrzenie Komisji Nadzoru Finansowego. Po otrzymaniu zawiadomienia, prokurator w terminie 30 dni informuje Generalnego Inspektora o: 1) wydaniu postanowienia w przedmiocie blokady rachunku lub wstrzymania transakcji; 2) zawieszeniu postępowania; 3) podjęciu zawieszonego postępowania; 4) wydaniu postanowienia o przedstawieniu zarzutu popełnienia przestępstwa. Informacje, te zawierają: 1) sygnaturę akt sprawy; 2) znak i datę zawiadomienia. W przypadku otrzymania informacji, jednostka współpracująca przekazuje informację zwrotną o sposobie ich wykorzystania, w terminie do 90 dni od dnia jej otrzymania. Informacja zwrotna zawiera: sygnaturę akt jednostki współpracującej, znak i datę pisma, wskazanie sposobu wykorzystania informacji. Generalny Inspektor udostępnia, na wniosek lub z urzędu, zagranicznym jednostkom analityki finansowej oraz pozyskuje od tych jednostek informacje związane z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu, w tym informacje o czynach zabronionych, z których mogą pochodzić wartości majątkowe. Generalny Inspektor udostępnia posiadane informacje i dokumenty jednostkom analityki finansowej państw członkowskich Unii Europejskiej. 195

196 Przekazywanie informacji (projekt) Generalny Inspektor udostępnia posiadane informacje jednostkom analityki finansowej z państw niebędących państwami członkowskimi Unii Europejskiej, na zasadzie wzajemności. Generalny Inspektor udostępnia posiadane informacje jednostkom państw będących stornami Konwencji Rady Europy o praniu, ujawnianiu, zajmowaniu i konfiskacie dochodów pochodzących z przestępstwa oraz o finansowaniu terroryzmu, sporządzonej w Warszawie dnia 16 maja 2005 r., na zasadach określonych w tej Konwencji. Generalny Inspektor w zakresie swoich uprawnień określonych w ustawie może pozyskiwać informacje w celu udostępnienia ich zagranicznej jednostce analityki finansowej. Udostępnienie informacji na wniosek zagranicznej jednostki analityki finansowej następuje w terminie 30 dni od momentu uzyskania tego wniosku przez Generalnego Inspektora. Wniosek zagranicznej jednostki analityki finansowej o udostępnienie informacji, kierowany do Generalnego Inspektora oraz wniosek Generalnego Inspektora kierowany do zagranicznej jednostki analityki finansowej w celu pozyskania informacji zawiera dane identyfikacyjne, opis okoliczności wskazujących na związek z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu oraz zamierzony cel wykorzystania informacji. W przypadku gdy informacje przekazane Generalnemu Inspektorowi w zawiadomieniu lub informacji, dotyczą innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Generalny Inspektor nie później niż w terminie 30 dni przekazuje te informacje z urzędu do jednostki analityki finansowej właściwego państwa członkowskiego Unii Europejskiej. 196

197 Przekazywanie informacji (projekt) Generalny Inspektor odmawia udostępnienia informacji zagranicznej jednostce analityki finansowej, jeżeli: 1) wniosek zagranicznej jednostki analityki finansowej o udostępnienie informacji nie dotyczy informacji o praniu pieniędzy lub finansowaniu terroryzmu; 2) informacje podlegają ochronie zgodnie z przepisami ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. z 2016 r. poz i 1948 oraz z 2017 r. poz. 935); 3) udostępnienie informacji mogłoby utrudnić wykonywanie zadań służbom lub instytucjom odpowiedzialnym za ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa obywateli lub ściganie sprawców przestępstw lub przestępstw skarbowych oraz organom wymiaru sprawiedliwości; 4) udostępnienie informacji mogłoby zagrozić bezpieczeństwu lub porządkowi konstytucyjnemu Rzeczypospolitej Polskiej; 5) państwo trzecie nie gwarantuje odpowiedniego poziomu ochrony danych osobowych. Odmowa udostępnienia informacji zagranicznej jednostce analityki finansowej wymaga uzasadnienia. 197

198 Szczególne środki ograniczające (projekt) W celu przeciwdziałania terroryzmowi i finansowaniu terroryzmu, instytucje obowiązane stosują szczególne środki ograniczające przeciwko osobom i podmiotom, wskazanym na listach polegające na: 1) zamrożeniu wartości majątkowych, będących własnością, posiadanych, kontrolowanych pośrednio oraz bezpośrednio przez osoby i podmioty, a także korzyści pochodzących z tych wartości majątkowych, przez co rozumie się zapobieganie ich przenoszeniu, zmianie lub wykorzystaniu, a także przeprowadzeniu z udziałem tych wartości jakiejkolwiek operacji w jakikolwiek sposób, który może spowodować zmianę ich wielkości, wartości, miejsca, własności, posiadania, charakteru, przeznaczenia lub jakąkolwiek inną zmianę, która może umożliwić osiągnięcie z nich korzyści; 2) nieudostępnieniu wartości majątkowych bezpośrednio ani pośrednio osobom i podmiotom, ani na ich rzecz, przez co rozumie się w szczególności nieudzielanie pożyczek, kredytu konsumenckiego lub kredytu hipotecznego, niedokonywanie darowizn, niedokonywanie płatności za towary lub usługi. Instytucje obowiązane stosują szczególne środki ograniczające przeciwko osobom i podmiotom: 1) wskazanym na listach, o których mowa w Rezolucjach Rady Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych, wydanych na podstawie Rozdziału VII Karty Narodów Zjednoczonych, dotyczących zagrożeń dla międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa spowodowanych aktami terrorystycznymi, w szczególności na listach, o których mowa w pkt 3 Rezolucji 2253 (2015) Rady Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych lub w pkt 1 Rezolucji 1988 (2011) Rady Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych; 2) wskazanym na liście GIIF Listy oraz zmiany na tych listach są publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Instytucje obowiązane bez uprzedniego informowania osób i podmiotów, zamrażają wartości majątkowe oraz nie udostępniają ich. Wszystkie posiadane informacje związane z zamrożeniem wartości majątkowych lub ich nieudostępnieniem przekazywane są do Generalnego Inspektora niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 2 dni roboczych od dnia dokonania zamrożenia lub nieudostępnienia wartości majątkowych. 198

199 Listy GIIF Komitet może rekomendować wpisanie na listę GIIF osoby lub podmiot: 1) co do których istnieje uzasadnione podejrzenie, że dokonują same lub wspólnie i w porozumieniu z inną osobą przestępstwa określonego w art , art. 120, art. 121, art. 136, art. 166, art. 167, art. 171, art. 252, art. 255a lub art. 259a, ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny albo wykonanie takiego czynu polecają lub kierują popełnieniem go przez inną osobę albo podżegają do jego popełnienia lub ułatwiają jego popełnienie; 2) które są własnością lub są kontrolowane bezpośrednio lub pośrednio przez osoby, co do których istnieje uzasadnione podejrzenie, o którym mowa w pkt 1; 3) które działają w imieniu lub pod kierunkiem osób, co do których istnieje uzasadnione podejrzenie, o którym mowa w pkt 1, albo osób lub podmiotów, o których mowa w pkt 2. Komitet dokonuje raz na 6 miesięcy oceny okoliczności uzasadniających dalszą potrzebę stosowania szczególnych środków ograniczających przeciwko osobom lub podmiotom wskazanym na liście. Komitet może stwierdzić brak okoliczności uzasadniających dalszą potrzebę stosowania szczególnych środków ograniczających przeciwko osobom lub podmiotom, wskazanym na liście w szczególności: 1) na umotywowany wniosek tej osoby lub podmiotu, złożony do Generalnego Inspektora; 2) w wyniku dokonania okresowej oceny okoliczności uzasadniających dalszą potrzebę stosowania szczególnych środków ograniczających, o której mowa w art

200 Zamrożenie (projekt) O ile nie sprzeciwia się to realizacji celu przeciwdziałania terroryzmowi i finansowaniu terroryzmu Generalny Inspektor, na wniosek osób lub podmiotów, które wykażą uzasadniony interes, wydaje decyzję w przedmiocie zezwolenia na użycie zamrożonych wartości majątkowych lub ich udostępnienia, w szczególności w celu: 1) zaspokojenia podstawowych potrzeb osoby fizycznej, przeciwko której stosuje się szczególne środki ograniczające, lub podstawowych potrzeb osób najbliższych w rozumieniu ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny, w szczególności pokrycia kosztów wyżywienia, leków, opieki medycznej, zapłaty czynszu lub spłaty raty kredytu udzielonego na zakup nieruchomości stanowiącej miejsce zamieszkania rodziny; 2) zapłaty podatków, składek obowiązkowego ubezpieczenia społecznego, opłaty za usługi użyteczności publicznej, w szczególności gaz, wodę, energię elektryczną i opłaty Telekomunikacyjne; 3) pokrycia uzasadnionych kosztów związanych z przechowywaniem lub utrzymywaniem zamrożonych wartości majątkowych; 4) pokrycia uzasadnionych kosztów honorariów oraz zwrotu poniesionych wydatków związanych ze świadczeniem usług prawnych. Do wniosku załącza się dokumenty poświadczające informacje o stanie rodzinnym, majątku, dochodach, źródłach utrzymania oraz wydatkach osoby, przeciwko której stosowane są szczególne środki ograniczające. Zamrożenie wartości majątkowych lub ich nieudostępnienie na podstawie przepisów nie skutkuje odpowiedzialnością osób fizycznych, osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, chyba że zamrażając lub nie udostępniając wartości majątkowych działały w złej wierze lub dopuściły się niedbalstwa. 200

201 Kontrola Instytucji Obowiązanej Uprawnienia kontrolerów (art. 22 ust. 3): Wstęp do obiektów i pomieszczeń instytucji obowiązanej w obecności kontrolowanego, Wgląd do dokumentów i innych materiałów dowodowych, objętych zakresem kontroli oraz uzyskania ich potwierdzonych kopii, Żądanie od pracowników instytucji obowiązanej ustnych i pisemnych wyjaśnień w zakresie prowadzonej kontroli.

202 Zakres kontroli Wybrane zagadnienia objęte kontrolą: Wprowadzenie wewnętrznej procedury, Wyznaczenie osoby odpowiedzialnej, Wypełnienie obowiązków związanych z rejestrowaniem transakcji oraz przechowywaniem rejestru, Przeprowadzanie analiz i ich dokumentowanie, Stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego, Zapewnienie udziału pracowników w programach szkoleniowych, Wykonywanie w terminie wniosku lub zaleceń pokontrolnych, Wypełnianie obowiązku zawiadamiania o transakcjach podejrzanych, wstrzymywanie transakcji, blokada rachunków, Zamrażanie wartości majątkowych.

203 Kontrola protokół Wyniki przeprowadzonej kontroli przedstawione zostają w protokole pokontrolnym kierownikowi instytucji obowiązanej lub upoważnionej przez niego osobie w terminie 30 dni od dnia zakończenia kontroli. Protokół składa się z następujących elementów: Ustaleń stanu faktycznego, Ocenę kontrolowanej działalności, stwierdzone nieprawidłowości oraz wskazuje osoby za nie odpowiedzialne, Wnioski i zalecenia pokontrolne.

204 Kontrola protokół Instytucja obowiązana może zgłaszać umotywowane zastrzeżenia do ustaleń zawartych w protokole pokontrolnym. Zastrzeżenia zgłasza się na piśmie do GIIF w terminie 14 dni od dnia otrzymania protokołu pokontrolnego (art. 25 ust. 2) Po rozpatrzeniu zastrzeżeń GIIF przekazuje na piśmie swoje stanowisko zgłaszającemu zastrzeżenia w terminie 30 dni od dnia otrzymania tych zastrzeżeń (art. 25 ust. 3) Instytucja obowiązana przesyła do dyrektora jednostki wyodrębionej w strukturze Ministerstwa Finansów w terminie wskazanym w protokole pokontrolnym informację o sposobie wykonania wniosków i zaleceń pokontrolnych lub przyczynach ich niewykonania, ze wskazaniem przewidywanego terminu ich wykonania.

205 Kontrola protokół Pisemną informację o wynikach kontroli Generalny Inspektor przekazuje: organom sprawującym nadzór nad instytucjami obowiązanymi; organowi powołanemu do ścigania przestępstw lub wykroczeń, w razie uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa lub wykroczenia.

206 Kontrola instytucje (projekt) W ramach sprawowanego nadzoru lub kontroli kontrolę przeprowadzają: 1) na zasadach określonych w przepisach odrębnych: a) Prezes NBP w odniesieniu do podmiotów prowadzących działalność kantorową w rozumieniu ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. Prawo dewizowe, b) KNF w przypadku instytucji przez nią nadzorowanych, c) Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa w odniesieniu do spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, d) prezesi sądów apelacyjnych w odniesieniu do notariuszy, e) naczelnicy urzędów celno-skarbowych; 2) na zasadach określonych w niniejszej ustawie wojewodowie lub starostowie w odniesieniu do stowarzyszeń. Podmioty te przekazują Generalnemu Inspektorowi: 1) roczne plany kontroli wraz z uzasadnieniem, w terminie 14 dni od ich sporządzenia, nie później jednak niż do 31 grudnia każdego roku poprzedzającego kontrolę; 2) zawiadomienie o zarządzeniu przeprowadzenia kontroli doraźnej wraz z uzasadnieniem nie później niż w dniu rozpoczęcia kontroli, chyba że przeprowadzenie kontroli doraźnej wynika z zaktualizowanego planu kontroli; 3) informację o wynikach kontroli, w terminie 14 dni od dnia zakończenia kontroli lub wydania zaleceń pokontrolnych lub podjęcia decyzji o odstąpieniu od ich wydania. 206

207 Kontrola (projekt) Generalny Inspektor jest koordynatorem kontroli. W ramach koordynacji, w terminie do 15 listopada każdego roku, Generalny Inspektor opracowuje i udostępnia informacje o obszarach i sektorach szczególnie narażonych na ryzyko prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu. Generalny Inspektor może opracować wskazówki dla podmiotów, o których mowa w dotyczące kontroli przestrzegania przepisów ustawy. Kontrolę przeprowadza co najmniej dwóch imiennie upoważnionych przez pracowników komórki organizacyjnej, zwanych dalej kontrolerami. Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli jest udzielane w formie pisemnej i zawiera: 1) podstawę prawną do przeprowadzenia kontroli; 2) oznaczenie organu przeprowadzającego kontrolę; 3) datę i miejsce wystawienia; 4) imię i nazwisko kontrolera oraz numer jego legitymacji służbowej; 5) oznaczenie kontrolowanej instytucji obowiązanej; 6) miejsce przeprowadzenia kontroli; 7) przedmiot oraz zakres kontroli; 8) datę rozpoczęcia kontroli oraz przewidywany czas trwania kontroli; 9) podpis osoby udzielającej upoważnienia; 10) pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanej instytucji obowiązanej. Generalnego Inspektora Czynności kontrolnych dokonuje kontroler po okazaniu legitymacji służbowej oraz pisemnego upoważnienia. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, wzór legitymacji służbowej kontrolera oraz ustali tryb jej wydawania i wymiany, mając na uwadze ułatwienie identyfikacji kontrolera. 207

208 Kontrola (projekt) Czynności kontrolnych dokonuje kontroler w miejscu prowadzania działalności przez kontrolowaną instytucję obowiązaną oraz w każdym innym miejscu związanym z prowadzoną przez nią działalnością, w dniach i godzinach pracy kontrolowanej instytucji obowiązanej. Gdy zachodzi podejrzenie popełnienia przestępstwa, czynności kontrolne niecierpiące zwłoki mogą być podejmowane w dniach wolnych od pracy lub poza godzinami pracy kontrolowanej instytucji obowiązanej po uprzednim poinformowaniu osoby uprawnionej do reprezentacji kontrolowanej instytucji zobowiązanej. W zakresie wynikającym z przedmiotu kontroli kontroler jest uprawniony do swobodnego poruszania się po miejscach i pomieszczeniach, bez obowiązku uzyskania przepustki, oraz nie podlega rewizji osobistej. Czynności kontrolnych dokonuje się w obecności osoby upoważnionej przez kontrolowaną instytucję obowiązaną. Po zakończeniu czynności kontrolnych, a przed podpisaniem protokołu kontroli kontroler może zwrócić się do kontrolowanej instytucji obowiązanej o złożenie w wyznaczonym terminie dodatkowych dokumentów oraz pisemnych wyjaśnień w zakresie objętym kontrolą. Informacje pisemne, sporządzane przez kontrolowaną instytucję obowiązaną na potrzeby przeprowadzanej kontroli, są podpisywane przez osoby upoważnione do ich sporządzenia. W przypadku odmowy ich podpisania kontroler sporządza stosowną adnotację na protokole przekazania materiałów. Z odebrania ustnych wyjaśnień sporządza się protokół w dwóch egzemplarzach, z których jeden otrzymuje kontrolowana instytucja obowiązana. Kontroler oraz osoba składająca ustne wyjaśnienia podpisują protokół oraz parafują każdą jego stronę. 208

209 Protokół kontroli (projekt) Protokół kontroli zawiera w szczególności: 1) nazwę i adres kontrolowanej jednostki obowiązanej; 2) imiona i nazwiska oraz stanowiska służbowe kontrolerów; 3) datę upoważnienia do przeprowadzenia kontroli oraz wzmianki o jego zmianach; 4) określenie przedmiotowego zakresu kontroli; 5) określenie dnia rozpoczęcia i zakończenia kontroli; 6) imiona i nazwiska oraz stanowiska służbowe osób składających oświadczenia oraz udzielających informacji, wyjaśnień oraz składających zeznania w trakcie przeprowadzania kontroli; 7) opis wykonanych czynności kontrolnych, ustaleń faktycznych oraz opis stwierdzonych nieprawidłowości i ich zakres oraz osoby odpowiedzialne za te nieprawidłowości; 8) opis załączników, z podaniem nazwy każdego załącznika; 9) pouczenie podmiotu kontrolowanego o przysługującym prawie zgłoszenia zastrzeżeń do protokołu; 10)określenie miejsca i dnia sporządzenia protokołu kontroli.. 209

210 Protokół kontroli (projekt) Protokół kontroli sporządza się w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach. Protokół doręcza się kontrolowanej instytucji obowiązanej w terminie 30 dni od dnia zakończenia kontroli bezpośrednio lub za pokwitowaniem przez operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe. Protokół kontroli podpisują kontroler oraz osoba upoważniona przez kontrolowaną instytucję obowiązaną. Osoba upoważniona przez kontrolowaną instytucję obowiązaną parafuje również każdą stronę jednego z otrzymanych egzemplarzy protokołu, a następnie przekazuje ten egzemplarz Generalnemu Inspektorowi, w terminie 14 dni od dnia doręczenia protokołu.. Osoba upoważniona przez kontrolowaną instytucję obowiązaną może odmówić podpisania protokołu kontroli, wyjaśniając na piśmie przyczyny odmowy. Po bezskutecznym upływie terminu, odmowę podpisania protokołu kontroli uważa się za dokonaną z upływem ostatniego dnia tego terminu, chyba że kontrolowany zgłosi zastrzeżenia do protokołu kontroli. Odmowa podpisania protokołu kontroli nie zwalnia kontrolowanej instytucji obowiązanej z wykonania zaleceń. Kontrolowana instytucja obowiązana ma prawo zgłoszenia umotywowanych zastrzeżeń do protokołu kontroli. Zastrzeżenia zgłasza się na piśmie do Generalnego Inspektora w terminie 14 dni od otrzymania protokołu kontroli. Po rozpatrzeniu zastrzeżeń, nie później niż po upływie 30 dni od dnia ich otrzymania, Generalny Inspektor uwzględniając zastrzeżenia kontrolowanego dokonuje zmiany protokołu w niezbędnym zakresie w formie pisemnego aneksu, który doręcza się kontrolowanemu w terminie 30 dni od dnia otrzymania tych zastrzeżeń, nie uwzględniając zastrzeżeń kontrolowanego doręcza się kontrolowanemu pisemne stanowisko dotyczące tych zastrzeżeń, w terminie 30 dni od dnia ich otrzymania. 210

211 Wystąpienie pokontrolne (projekt) Kontroler sporządza wystąpienie pokontrolne Generalnego Inspektora, zwanego dalej wystąpieniem pokontrolnym, w terminie 30 dni od dnia: 1) doręczenia protokołu kontroli kontrolowanej instytucji obowiązanej, w przypadku braku zastrzeżeń; 2) doręczenia kontrolowanej instytucji obowiązanej stanowiska, o którym mowa w art. 139 Wystąpienie pokontrolne doręcza się kontrolowanej instytucji obowiązanej. Wystąpienie pokontrolne zawiera: 1) ocenę działalności instytucji obowiązanej w zakresie objętym kontrolą; 2) zwięzły opis ustaleń kontroli, a w przypadku ustalenia nieprawidłowości wskazanie przepisów prawa, które zostały naruszone; 3) zalecenia pokontrolne dotyczące sposobu i terminu usunięcia ustalonych nieprawidłowości. W terminie 30 dni od dnia otrzymania wystąpienia pokontrolnego kontrolowana instytucja obowiązana przesyła Generalnemu Inspektorowi informacje o sposobie realizacji zaleceń pokontrolnych lub o stanie ich realizacji, wraz ze wskazaniem terminu ostatecznego ich wykonania. Pisemna informacja o wynikach kontroli wykonanej przez Generalnego Inspektora przekazywana jest organom sprawującym nadzór nad skontrolowanymi instytucjami obowiązanymi w terminie 14 dni od dnia sporządzenia wystąpienia pokontrolnego. Generalny Inspektor może przeprowadzać kontrole przestrzegania przepisów ustawy przez jednostki organizacyjne podmiotów mających siedzibę na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej działające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz podlegające obowiązkom wynikającym z przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu wydanych na podstawie dyrektywy 2015/849. W celu zapewnienia przestrzegania przepisów ustawy Generalny Inspektor może wymieniać informacje z organami państw członkowskich Unii Europejskiej sprawującymi nadzór nad przestrzeganiem przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu wydanych na podstawie dyrektywy 2015/

212 Kary pieniężne dla instytucji obowiązanej niedopełnianie obowiązku rejestracji transakcji podejrzanej lub ponadprogowej, przekazywania Generalnemu Inspektorowi dokumentów dotyczących tej transakcji lub przechowywania przez wymagany okres rejestru tych transakcji lub dokumentów dotyczących tej transakcji, niedopełnianie obowiązku przeprowadzenia analizy ryzyka w celu zastosowania odpowiednich środków bezpieczeństwa finansowego, niedopełnianie obowiązku stosowania środków bezpieczeństwa finansowego, niedopełnianie obowiązku przechowywania przez wymagany okres udokumentowanych wyników analizy, niedopełnianie obowiązku zapewnienia udziału pracowników w programie szkoleniowym, niedopełnianie obowiązku wykonania w terminie wniosku lub zalecenia pokontrolnego, nawiązywanie lub utrzymywanie współpracy z bankiem fikcyjnym (art. 34 a)

213 Kara pieniężna Karę pieniężną nakłada Generalny Inspektor w drodze decyzji, w wysokości nie większej niż zł, a w razie niedopełnienia obowiązku szkolenia - w wysokości nie większej niż zł. Ustalając wysokość kary pieniężnej, Generalny Inspektor uwzględnia rodzaj i zakres naruszenia, dotychczasową działalność instytucji obowiązanej oraz jej możliwości finansowe. Kara pieniężna stanowi dochód budżetu państwa. W przypadku stwierdzenia, przez Generalnego Inspektora w toku kontroli, naruszenia, o którym mowa w art. 34a, możliwe jest nałożenie tylko jednej kary pieniężnej. Postępowanie w sprawie nałożenia kary pieniężnej toczy się na podstawie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Od decyzji Generalnego Inspektora przysługuje odwołanie do ministra właściwego do spraw instytucji finansowych w terminie 14 dni od jej doręczenia. Kary pieniężne podlegają egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji w zakresie egzekucji obowiązków o charakterze pieniężnym. Informacja o nałożonej karze pieniężnej jest przekazywana instytucji nadzorującej działalność danej instytucji obowiązanej.

214 Kara pozbawienia wolności Karze pozbawienia wolności do lat 3 podlega działający w imieniu lub interesie instytucji obowiązanej, wbrew przepisom ustawy, nie dopełnia obowiązku: rejestracji transakcji, przekazania Generalnemu Inspektorowi dokumentów dotyczących tej transakcji lub przechowywania przez wymagany okres rejestru tych transakcji lub dokumentów dotyczących tej transakcji, zachowania środków bezpieczeństwa finansowego, zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 10a ust. 1, lub przechowywania informacji uzyskanych w związku ze stosowaniem środków bezpieczeństwa finansowego, zawiadomienia Generalnego Inspektora o transakcji, o której mowa w art. 16 ust. 1, wstrzymania transakcji lub blokady rachunku, wprowadzenia wewnętrznej procedury, o której mowa w art. 10a ust. 1, wyznaczenia osoby odpowiedzialnej zgodnie z art. 10b ust. 1, ujawnia osobom nieuprawnionym, posiadaczom rachunku lub osobom, których transakcja dotyczy informacje zgromadzone zgodnie z upoważnieniem ustawy lub wykorzystuje te informacje w inny sposób niezgodny z przepisami ustawy (art. 35 ust. 1, 2).

215 Kara pozbawienia wolności Działający w imieniu lub interesie instytucji obowiązanej, wbrew przepisom ustawy podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat, gdy: odmawia przekazania Generalnemu Inspektorowi informacji lub dokumentów, przekazuje Generalnemu Inspektorowi nieprawdziwe lub zataja prawdziwe dane dotyczące transakcji, rachunków lub osób (art. 36).

216 Kara grzywny Podlega się ten, kto działał nieumyślnie i dopuścił się: rejestracji transakcji, przekazania Generalnemu Inspektorowi dokumentów dotyczących tej transakcji lub przechowywania przez wymagany okres rejestru tych transakcji lub dokumentów dotyczących tej transakcji, zachowania środków bezpieczeństwa finansowego, zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 10a ust. 1, lub przechowywania informacji uzyskanych w związku ze stosowaniem środków bezpieczeństwa finansowego oraz ten kto udaremnia lub utrudnia przeprowadzenie czynności kontrolnych.

217 Kara pozbawienia wolności art. 299 k.k. Karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat podlega ten kto: środki płatnicze, papiery wartościowe lub inne wartości dewizowe, prawa majątkowe albo mienie ruchome lub nieruchome, pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego, przyjmuje, przekazuje lub wywozi za granicę, pomaga do przenoszenia ich własności lub posiadania albo podejmuje inne czynności, które mogą udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku, będąc pracownikiem banku, instytucji finansowej lub kredytowej albo innego podmiotu, na którym z mocy przepisów prawa ciąży obowiązek rejestracji transakcji i osób dokonujących transakcji, przyjmuje w gotówce, wbrew przepisom, pieniądze lub inne wartości dewizowe, dokonuje ich transferu lub konwersji albo przyjmuje je w innych okolicznościach wzbudzających uzasadnione podejrzenie, albo świadczy inne usługi mające ukryć ich przestępne pochodzenie lub usługi w zabezpieczeniu przed zajęciem.

218 Kara pozbawienia wolności art. 299 k.k. Karze pozbawienia wolności do lat 3 podlega ten kto: będąc odpowiedzialny w banku, instytucji finansowej lub kredytowej za informowanie zarządu lub organu nadzoru finansowego o przeprowadzeniu operacji finansowej, nie czyni tego niezwłocznie w formie przewidzianej przepisami prawa, mimo że okoliczności przeprowadzenia operacji finansowej wzbudzają uzasadnione podejrzenie, w banku, instytucji finansowej lub kredytowej, będąc odpowiedzialny za wyznaczenie osoby uprawnionej do przyjmowania informacji lub udzielania ich osobie uprawnionej, nie czyni zadość obowiązującym przepisom.

219 Kara pozbawienia wolności art. 299 k.k. Karze pozbawienia wolności do lat 10 podlega: sprzedawca działając w porozumieniu z innymi osobami, sprawca osiągający znaczną korzyść majątkową. W razie skazania sąd orzeka przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio albo pośrednio z przestępstwa, a także korzyści z tego przestępstwa lub ich równowartość, chociażby nie stanowiły one własności sprawcy. Przepadku nie orzeka się w całości lub w części, jeżeli przedmiot, korzyść lub jej równowartość podlega zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi. Nie podlega karze, kto dobrowolnie ujawnił wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz okoliczności jego popełnienia, jeżeli zapobiegło to popełnieniu innego przestępstwa; jeżeli sprawca czynił starania zmierzające do ujawnienia tych informacji i okoliczności, sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary.

220 Kara administracyjna art. 145 (projekt) Instytucja obowiązana, która narusza obowiązek: 1) sporządzania oceny ryzyka oraz jej aktualizacji; 2) przekazania na żądanie Generalnego Inspektora oceny ryzyka oraz innych informacji mogących mieć wpływ na krajową ocenę ryzyka; 3) stosowania środków bezpieczeństwa finansowego; 4) stosowania wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego w przypadkach stosunków gospodarczych lub transakcji okazjonalnych uznanych przez instytucję obowiązaną za związane z wyższym ryzkiem prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu; 5) dokumentowania stosowanych środków bezpieczeństwa finansowego oraz wyników bieżącej analizy przeprowadzanych transakcji oraz wykazania na żądania organów, 6) przechowywania dokumentacji; 7) wprowadzenia wewnętrznej procedury w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu; 8) wprowadzenia grupowej procedury w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu; 9) zapewnienia udziału osób wykonujących obowiązki związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu w programach szkoleniowych; 10) wdrożenia wewnętrznej procedury anonimowego zgłaszania naruszeń przepisów z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu; 11) zachowania w tajemnicy przekazania Generalnemu Inspektorowi lub innym właściwym organom informacji; 12) wyznaczenia osoby odpowiedzialnej; 13) przekazania w terminie informacji; 14) przekazania w terminie zawiadomień podlega karze administracyjnej. 220

221 Kara administracyjna art. 146 (projekt) Instytucja obowiązana, która narusza obowiązki określone w przepisach rozporządzenia 2015/847 dotyczące: 1) zapewnienia, by transferowi środków pieniężnych towarzyszyły informacje o płatniku lub odbiorcy; 2) wdrożenia skutecznych procedur; 3) informowania Generalnego Inspektora o nieprzekazywaniu wymaganych informacji o płatniku lub odbiorcy lub o podjętych działaniach; 4) wszystkich otrzymanych informacji o płatniku i odbiorcy, które towarzyszą transferowi; 5) udostępnienia informacji Generalnemu Inspektorowi; 6) przechowywania dokumentacji podlega karze administracyjnej. 221

222 Kara administracyjna art. 147 (projekt) Instytucja obowiązana, która dopuściła się naruszenia: 1) obowiązku stosowania szczególnych środków ograniczających lub przekazywania Generalnemu Inspektorowi posiadanych danych związanych z ich stosowaniem, 2) obowiązku zamrażania funduszy lub zasobów gospodarczych albo zakazu udostępnia funduszy lub zasobów gospodarczych 3) zakazu świadomego i celowego udziału w działaniach, których przedmiotem lub celem jest, bezpośrednio lub pośrednio, próba obejścia nakazu zamrożenia lub zakazu udostępnienia funduszy lub zasobów gospodarczych lub obowiązku informowania o obejściu tych nakazów i zakazów, 4) obowiązku niezwłocznego przekazania informacji, które ułatwiłyby zapewnienie zgodności z tymi rozporządzeniami lub obowiązku współpracy z Generalnym Inspektorem w zakresie weryfikacji tych informacji - podlega karze administracyjnej. 222

223 Kary administracyjne (projekt) 1) publikacja informacji o instytucji obowiązanej oraz zakresie naruszenia przepisów ustawy przez tę instytucję w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych; 2) nakaz zaprzestania podejmowania przez instytucję obowiązaną określonych czynności; 3) zakaz wykonywania działalności regulowanej, do lat trzech, oraz wykreślenie z rejestru działalności regulowanej; 4) zakaz pełnienia obowiązków na stanowisku kierowniczym osoby odpowiedzialnej za naruszenie przez instytucje obowiązaną przepisów ustawy, przez okres nie dłuższy niż rok; 5) kara pieniężna - do wysokości dwukrotności kwoty osiągniętej korzyści lub unikniętej straty albo w przypadku, gdy nie jest możliwe ustalenie kwoty korzyści osiągniętej lub straty unikniętej przez instytucję obowiązaną w wyniku naruszenia do wysokości równowartości kwoty euro

224 Kara pieniężna (projekt) Karę pieniężną, nakłada się na instytucje obowiązane, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1banki, SKOKi, krajowe instytucje płatnicze, firmy inwestycyjne, firmy prowadzące działalność maklerską, fundusze inwestycyjne, towarzystwa ubezpieczeń na życie, pośrednicy ubezpieczeniowi, KDPW, kantory, instytucje skrytek sejfowych, instytucje pożyczkowe: 1) w przypadku osoby fizycznej - do wysokości zł; 2) w przypadku osoby prawnej lub jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej - do wysokości równowartości kwoty euro lub do wysokości 10% przychodu wykazanego w ostatnim zatwierdzonym sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy lub w ostaniem skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy, w przypadku instytucji objętych skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym grupy kapitałowej. Ustalając rodzaj kary administracyjnej oraz wysokość kary uwzględnia się: 1) wagę naruszenia i czas jego trwania; 2) zakres odpowiedzialności instytucji obowiązanej; 3) możliwości finansowe instytucji obowiązanej; 4) skalę korzyści uzyskanych lub strat unikniętych przez instytucję obowiązaną, jeżeli można te korzyści lub straty ustalić; 5) straty poniesione przez osoby trzecie w związku z naruszeniem, jeżeli można je ustalić; 6) stopień współpracy instytucji obowiązanej z organami właściwymi w sprawach przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu; 7) uprzednie naruszenia przepisów ustawy przez instytucję obowiązaną. 224

225 Kary administracyjne (projekt) Kary administracyjne nakłada w drodze decyzji: 1) Generalny Inspektor w zakresie naruszeń stwierdzonych w wyniku kontroli 2) Prezes NBP - w zakresie naruszeń stwierdzanych w wyniku kontroli; 3) KNF w zakresie naruszeń stwierdzonych w wyniku kontroli; 4) naczelnik urzędu celno-skarbowego w zakresie naruszeń stwierdzonych w wyniku kontroli; Generalny Inspektor publikuje na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych informacje o: 1) wydaniu ostatecznej decyzji w sprawie nałożenia kary administracyjnej, 2) wniesieniu skargi na decyzję, 3) orzeczeniach zapadłych w wyniku rozpatrzenia skargi, - w tym dane identyfikacyjne instytucji obowiązanej, na którą nałożono karę administracyjną, rodzaj i charakter naruszenia przepisów ustawy oraz rodzaj lub wysokość nałożonej kary administracyjnej. Informacje usuwa się z Biuletynu Informacji Publicznej po upływie pięciu lat od momentu ich opublikowania. Spółki, które nie dopełniły obowiązku zgłoszenia informacji, o beneficjencie rzeczywistym w terminie wskazanym w ustawie, podlegają karze pieniężnej w wysokości nie większej niż zł. 225

226 Przepisy karne (projekt) Kto, działając w imieniu lub na rzecz instytucji obowiązanej: 1) nie dopełnia obowiązku przekazania Generalnemu Inspektorowi zawiadomienia o okolicznościach, które mogą wskazywać na podejrzenie popełnienia przestępstwa prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu lub obowiązku przekazania Generalnemu Inspektorowi zawiadomienia o powzięciu uzasadnionego podejrzenia, że określona transakcja lub wartości majątkowe będące przedmiotem tej transakcji mogą mieć związek z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu; 2) przekazuje Generalnemu Inspektorowi nieprawdziwe lub zataja prawdziwe dane dotyczące transakcji, rachunków lub osób, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Tej samej karze podlega, kto wbrew przepisom ustawy ujawnia osobom nieuprawnionym, posiadaczom rachunku lub osobom, których transakcja dotyczy, informacje zgromadzone zgodnie z ustawą lub wykorzystuje te informacje w sposób niezgodny z przepisami ustawy. Jeżeli sprawca czynu działa nieumyślnie, podlega grzywnie. Kto, udaremnia lub utrudnia przeprowadzenie czynności kontrolnych podlega grzywnie. 226

227 SAR instytucje obowiązane

228 SAR jednostki współpracujące

229 SAR - udział instytucje obowiązane jednostki współpracujące inne źródła

230 SAR w podziale na podmioty podmiot SAR udział banki (w tym oddziały banków zagranicznych, instytucji zagranicznych) ,68% spółdzielcze kasy oszczędnościowo - kredytowe 25 1,71% notariusze, radcy prawni i adwokaci 20 1,37% domy maklerskie lub inne podmioty niebędące bankami prowadzące działalność maklerską 19 1,30% inne instytucje finansowe 13 0,89% doradcy podatkowi, biegli rewidenci i księgowi 8 0,55% przedsiębiorstwa prowadzące działalność leasingową lub factoringową 8 0,55% zakłady ubezpieczeń, główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń 7 0,48% agenci rozliczeniowi 3 0,21% kantory 3 0,21% podmioty prowadzące działalność w zakresie gier hazardowych 1 0,07% SUMA %

231 Transakcje ponadprogowe - MONEYVAL 2010 łącznie

232 Transakcje ML - MONEYVAL łącznie łącznie

233 Transakcje FT - MONEYVAL 2500 łącznie łącznie

234 Efektywność ML - MONEYVAL problem sprawy dochodzenie ludzie sprawy oskarżenie ludzie sprawy skazanie zamrożenie środków przychody przechwycone przychody skonfiskowane ludzie sprawy NA NA NA NA NA 0 wartość (EUR) NA NA NA NA NA 0 sprawy wartość (EUR) sprawy wartość (EUR)

235 Liczba zawiadomień do prokuratury z art. 299 kk oraz blokady rachunku i wstrzymania transakcji rok art. 299 blokady i wstrzymania transakcji (37 mln PLN) (14,6 mln PLN) (37,6 mln PLN) (880 mln PLN) 96 (48 mln PLN) (775 mln PLN) 98 (30,2 mln PLN) (1,03 mld PLN) 320 (20,5 mln PLN) (3,04 mld PLN) 103 (9 mln PLN)

236 CASE STUDY

237 CASE STUDY I model firmy wujka Franka Istnieje sklep zoologiczny, mający średnie roczne obroty na poziomie złotych, średnia dla branży to złotych rocznie, Firma zlokalizowana w dużym mieście, Pojawia się dodatkowy dochód w ciągu ostatniego miesiąca w postaci wpływów dzielonych na małe sumy, w wysokości łącznie złotych. Co zrobić?

238 Przeciwdziałanie finansowaniu terroryzmu

239 Wybrane regulacje międzynarodowe Rozporządzenie Rady nr 2580/2001 z dnia 27 grudnia 2001 roku w sprawie szczególnych środków restrykcyjnych skierowanych przeciwko niektórym osobom i podmiotom mających na celu zwalczanie terroryzmu, Rozporządzenie Rady nr 881/2002 z dnia 27 maja 2002 roku wprowadzające niektóre szczególne środki ograniczające skierowane przeciwko niektórym osobom i podmiotom związanym z Osamą bin Ladenem siecią Al Kaida i talibami uchylające rozporządzenie Rady Europy nr 467/2001 zakazujące wywozu niektórych towarów i usług do Afganistanu, wzmacniające zakaz lotów i rozszerzające zamrożenie funduszy i innych środków finansowych w odniesieniu do talibów w Afganistanie

240 Finansowanie terroryzmu (art. 165 a KK oraz art. 2. ust 1 pkt. 10) Kto gromadzi, przekazuje lub oferuje środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, prawa majątkowe lub inne mienie ruchome lub nieruchomości w celu sfinansowania przestępstwa o charakterze terrorystycznym, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12

241 Porównanie prania pieniędzy i finansowania terroryzmu Pranie brudnych pieniędzy Środki pochodzące z nielegalnych źródeł Finansowanie terroryzmu Środki pochodzące zarówno z legalnych jak i nielegalnych źródeł Transakcje o dużych wartościach Małe kwoty dokonywanych transakcji Charakterystyczne trzy fazy Często wykorzystywane trzy fazy KYC KYC Analiza transakcji w odniesieniu do profili transakcyjnych Weryfikacja klientów z listami Analiza przed i po realizacji transakcji Analiza przed realizacją transakcji Raportowanie do GIIF Zamrożenie środków

242 Rozporządzenie Rady nr 2580/2001 Wszystkie funduszem, inne aktywa finansowe i zasoby gospodarcze należące do i będące własnością lub posiadane przez osoby fizyczne lub osoby prawne, grupę lub podmiot wymienione na liście określonej w art. 3 zostają zamrożone, Fundusze i inne aktywa finansowe i zasoby gospodarcze nie zostają udostępnione, bezpośrednio lub pośrednio, osobie fizycznej lub prawnej, grupie lub podmiotowi wymienionym na liście określonej w ust. 3, ani na ich rzecz, Zakazane jest świadczenie usług finansowych osobie fizycznej lub prawnej, grupie lub podmiotowi wymienionym na liście określonej w ust. 3, ani na ich rzecz.

243 Zamrażanie transakcji Minister właściwy do spraw instytucji finansowych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zagranicznych może określić, w drodze rozporządzenia, listę osób, grup lub podmiotów, w stosunku do których dokonuje się zamrożenia, z uwzględnieniem konieczności wykonania zobowiązań wynikających z wiążących Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych lub wiążących uchwał organizacji międzynarodowych, oraz mając na uwadze konieczność zwalczania terroryzmu i przeciwdziałania finansowaniu terroryzmu. Tworzy się Międzyresortowy Komitet Bezpieczeństwa Finansowego, zwany dalej Komitetem, działający przy Generalnym Inspektorze. Komitet pełni funkcję opiniodawczą i doradczą w zakresie stosowania szczególnych środków ograniczających przeciwko osobom, grupom i podmiotom. 243

244 Rozporządzenie Rady nr 2580/2001 Obowiązek dostarczenia wszelkich informacji, które ułatwiłyby stosowanie niniejszego rozporządzenia, takich jak informacje dotyczące kont i kwot zamrożonych ciąży w szczególności na bankach, instytucjach finansowych oraz ubezpieczeniowych. Instytucją właściwą do dostarczenia informacji jest Ministerstwo Spraw Zagranicznych Departament Prawno Traktatowy Al. J. Ch. Szucha 23 PL Warszawa Tel Fax:

245 Przepisy ustawy Instytucja obowiązana dokonuje zamrożenia wartości majątkowych, z zachowaniem należytej staranności, z wyłączeniem rzeczy ruchomych i nieruchomości na podstawie (art. 20d ust.1): Prawa Unii Europejskiej wprowadzającego szczególne środki ograniczające przeciwko niektórym osobom lub podmiotom, Przepisów wydanych przez właściwego Ministra do spraw instytucji finansowych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zagranicznych

246 Zamrażanie Zapobieganie przenoszeniu, zamianie, wykorzystywaniu wartości majątkowych lub przeprowadzaniu transakcji w jakikolwiek sposób, który może spowodować zmianę ich wielkości, wartości, miejsca, własności, posiadania, charakteru, przeznaczenia lub jakąkolwiek ich zmianę, która może umożliwić korzystanie z wartości majątkowych.

247 Zawiadomienie o zamrożeniu wartości majątkowych Instytucja obowiązana, dokonując zamrożenia, przekazuje wszystkie posiadane dane związane z zamrożeniem wartości majątkowych do instytucji wskazanej w Rozporządzeniu Unii Europejskiej Ministerstwo Spraw Zagranicznych Departament Prawno Traktatowy Generalny Inspektor Informacji Finansowej Departament Informacji Finansowej Ministerstwo Finansów Instytucja obowiązana, dokonując zamrożenia, przekazuje zawsze wszystkie posiadane informacje związane z zamrożeniem wartości majątkowych GIIF w formie elektronicznej lub papierowej.

248 Monitorowanie Nowy klient Istniejący klient Transakcje

249 Weryfikacja danych - kryteria Nowy klient przed zaoferowaniem produktu, usługi, Istniejący klient uzależnienie od zmian list lub danych klienta, Transakcje przed realizacją

250 Dokumentowanie wykonanych analiz Procedura powinna zawierać informacje na temat przygotowania i przechowywania dokumentów, Forma papierowa lub elektroniczna, Okres przechowywania 5 lat

251 Komunikacja z klientem Dopuszczalna jest w określonych sytuacjach i w określonym zakresie komunikacji z klientem, W przypadku zamrożenia dokonanego w oparciu o przepisy UE dopuszczalne jest poinformowanie klienta o dokonanym zamrożeniu, W przypadku zamrożenia na wniosek GIIF tzw. prosta informacja klienta.

252 Szkolenia pracowników Obowiązek przeszkolenia pracowników w zakresie przeciwdziałania finansowaniu terroryzmu, Obowiązek udokumentowania szkoleń, Udostępnianie informacji o szkleniu kontrolerom.

253 HAWALA Pracownik w kraju A hasło Rodzina w kraju B prowizja i środki finansowe hasło hasło środki finansowe hasło Halwadar w kraju A rozliczenie Halwadar w kraju B