Pomoc rodzinom w trudnych sytuacjach

Transkrypt

1 Instytut Pracy i Spraw Socjalnych Bożena Kołaczek Pomoc rodzinom w trudnych sytuacjach Seminarium: Polityka rodzinna w krajach Unii Europejskiej. Wnioski dla Polski. Warszawa, 20 października 2008 r. 1

2 Uprawnienia dochodowe do zasiłku rodzinnego 1.M.socjaldemokratyczny: Finlandia, Szwecja - niezależnie od dochodu 2.M.konserwatywny: Niemcy, Francja - niezależnie od dochodu 3.M.liberalny: Irlandia, Wielka Brytania niezależnie od dochodu 4M 4.M.południowoeuropejski: ł Grecja -niezależnie ż i od dochodu; Włochy: zależnie od dochodu rodziny 5.Nowe kraje UE: Czechy, Polska -zależnie od dochodu; Estonia niezależnie od dochodu 2

3 Górna granica wieku dziecka uprawniająca do zasiłku 1.M.socjaldemokratyczny: Finlandia 17 lat Szwecja 16 lat 2.M.konserwatywny: Niemcy 18 lat (21n) Francja 20 lat (21n) 3.M.liberalny: Irlandia 16 lat (19n) Wielka Brytania 16 lat (20n) 4.M.południowoeuropejski: Grecja 18 lat (22n) Włochy 18 lat 5.Nowe kraje: Czechy 15 lat (26n); Et Estonia 16 lat (19n); Polska 18 lat (21n) W większości ś ikrajów wydłużenie ż ze względu na naukę (n) 3

4 System zasiłków rodzinnych podstawowych czy uwzględnia ę wielodzietność? 1.M.socjaldemokratyczny: Finlandia - tak? (progresja na kolejne dzieci), Szwecja - nie (jednolity) 2.M.konserwatywny: Niemcy tak (progresja od czwartego dziecka), Francja tak? (prawo do i progresja zasiłku od drugiego dziecka) 3.M.liberalny: Irlandia - tak (progresja od trzeciego dziecka), Wielka Brytania - nie (według wieku dziecka) 4.M.południowoeuropejski: p Grecja - tak? (progresja na kolejne dzieci), Włochy - nie (jednolity) 5Nowekraje:Czechy 5.Nowe - nie (wiek dziecka), 4 Estonia -nie (jednolity), Polska - nie (wiek dziecka)

5 Dodatki do zasiłków rodzinnych dla rodzin wielodzietnych 1.M.socjaldemokratyczny:Szwecja: comiesięczny dodatek od drugiego dziecka, rosnący progresywnie na kolejne dziecko (11, 39, 95, 116 euro), Finlandia-brak 2.M.konserwatywny:Francja: powyżej 11 lat -33,51; powyżej 16 lat 59,57 euro (dla rodzin z 3+dzieci) Niemcy: brak 3.M.liberalny: brak 4.M.południowoeuropejski: brak 5.Nowe kraje: Czechy-brak; Estonia: raz na kwartał na trzecie dziecko 2-krotność zasiłku rodzinnego czwarte i kolejne - 3-krotność zasiłku rodzinnego Polska na trzecie i kolejne dziecko po 80 zł 5

6 Zasiłki rodzinne oraz dodatki do zasiłków rodzinnych we wszystkich krajach nie podlegają opodatkowaniu (niezależnie od modelu polityki społecznej i rodzinnej) 6

7 Preferencje-inne świadczenia Wydłużony y urlop rodzicielski/wychowawczy: y Francja, Estonia Zwiększony zasiłek rodzicielski na trzecie i kolejne dziecko: Francja Wydłużone zwolnienie opiekuńcze: Francja Wniosek: preferencje dotyczą głównie Francji, w innych brak 7

8 System podatkowy dla rodzin wielodzietnych Ulgi z tytułu utrzymania dziecka/dzieci 1.M.socjaldemokratyczny: Finlandia i Szwecja: brak 2.M.konserwatywny: Francja: iloraz rodzinny (pierwsze i drugie dziecko- 1/2; każde kolejne-1,małżeństwo-2) Niemcy (kwota odliczenia 3,6 tys. euro na dziecko) 3.M.liberalny: l Wlk.Brytania (kwota do odliczenia i 218 euro na dziecko dla rodzin z niskimi dochodami) Irlandia: zwiększenia limitu dochodu wolnego od podatku 4.M.południowoeuropejski: Włochy: dodatkowe ulgi dla rodzin z 3+: dziecko do 3 lat 900 euro, pow.3.lat 800 euro + (rodzin z 3+) 200 euro na każde dziecko (max.1200) Grecja: brak 5N 5.Nowe kraje członkowskie ł ki UE: Estonia (rodziny z 3+ zwolnione z podatku), Czechy: brak Polska (liczba dzieci x 1173,7070 zł odliczenie od podatku) 8

9 Opieka instytucjonalna nad małymi dziećmi z rodzin wielodzietnych Preferencje w przyjęciach: brak danych Preferencje w korzystaniu/ w opłatach: Szwecja (więcej niż jedno dziecko to bezpłatna opieka przez 3 godziny dziennie; ulgi w opłatach zależnie od liczby dzieci) 9

10 Rodziny niepełne - system zasiłków rodzinnych 1.M.socjaldemokratyczny: Szwecja -odrębny system zasiłków (gwarantowany dodatkowy dochód w wys.141 euro niezależnie od wysokości alimentów), Finlandia - dodatek do zasiłku rodzinnego (w wys. 36,6060 euro na każde dziecko (36% zasiłku rodzinnego), 2.M.konserwatywny: Niemcy - brak specjalnych zasiłków; Francja-dodatek dd k do zasiłku rodzinnego (187,06 na każde dziecko), 3.M.liberalny: Wielka Brytania- zwiększony zasiłek rodzinny na każde dziecko; Irlandia - odrębny system zasiłków (185,80 euro tygodniowo + dodatek 22 euro na dziecko), 4.M.południowoeuropejski: Grecja, Włochy- zwiększony zasiłek rodzinny na każde dziecko 5.Nowe kraje członkowskie UE: Estonia (= 2 x zas.rodz.), Polska (400 zł) - dodatek do zasiłku rodzinnego Czechy - odrębny system zasiłków(57 euro miesięcznie dla sierot pełnych i niepełnych) 10

11 Rodziny niepełne - zasiłki alimentacyjne, jeśli drugi z rodziców nie płaci alimentów Niemcy: na dzieci poniżej 12 lat przez max 6 lat, max.170 euro (stare landy),151 euro (nowe landy) Francja: zależnie od dochodu - zasiłek częściowy 83,76 euro, całkowity 111,68 euro Polska: dochód nie więcej 725 zł na osobę, kwota do 500 zł na każde dziecko Estonia: świadczenie alimentacyjne zwolnione od podatku Zasiłki alimentacyjne, dodatki do zasiłków rodzinnych - nieopodatkowane 11

12 Dodatkowe świadczenia Wydłużone zwolnienie opiekuńcze Czechy ( z 9 do 16 dni) Wydłużony okres urlopu macierzyńskiego (o 9 tygodni czyli wynosi 37 tygodni): Czechy 12

13 Rodziny niepełne renty rodzinne Wiek dziecka: generalnie jak przy zasiłkach rodzin. (Polska 16 lat, 25 nauka) System dualny: państwowa renta minimalna + renta z ubezpieczenia społecznego (Estonia, Finlandia, Szwecja) System ubezpieczeniowy: pozostałe kraje Warunek podstawowy nabycia uprawnień: minimalny okres ubezpieczenia rodzica 13

14 Wysokość renty rodzinnej system dualny Estonia: 1/ państwowa renta minimalna gwarantowana; 2/ z ubezpieczenia społecznego zależna od liczby uprawnionych członków rodziny: a/ jedna osoba - 50% antycypowanej emerytury /emerytur obojga rodziców dla sieroty pełnej b/ dwie osoby- 80% ; c/ trzy i więcej 100%. Finlandia: 1/ renta państwowa przez 6 miesięcy ,85 euro miesięcznie (kontynuowana, jeśli dziecko na utrzymaniu w wys.88,02 euro) + 2/ renta z ubezpieczenia społecznego od 33 do 83 % zależnie od liczby dzieci uprawnionych 14

15 Renty rodzinne cd. Szwecja: 30% kwoty podstawowej + 30% zależnie ż od antycypowanej emerytury rodzica/rodziców Ogółem= nie więcej niż 40% kwoty bazowej i nie więcej niż 100% emerytury rodzica/rodziców System ubezpieczeniowy Niemcy: renta dla dziecka -półsierota: 10% emerytury rodzica, sierota pełna- 20% (jako dodatek do renty wdowiej, wynoszącej 55% podstawy) Francja: renta wdowia 54% podstawy + dodatek 87,76 euro na dziecko do 16. roku; dla sieroty 50% podstawy (jeśli rodzic był pracownikiem) 30% (jeśli w kadrze kierowniczej) 15

16 Włochy: 1/ 60% renta wdowia + 20% na dziecko (jeśli troje lub więcej do 40%); 2/ jeśli brak renty wdowiej to renta na dzieci =40% na każde; w tym dla 3+dzieci=100% podstawy dla sieroty pełnej - 40% ; 3+ dzieci -100% minimalna renta/emerytura =436,14 euro Czechy: półsierota- 40% antycypowanej anej emerytury r zmarłego rodzica; sierota pełna-40% podstawy obojga rodziców Min. renta wdowia =14 euro+ zasiłek 57 euro Min.renta dzieci =11 + zasiłek 57 euro miesięcznie Polska: Dla jednego uprawnionego -85% renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, która przysługiwałaby zmarłemu Dla dwóch osób uprawnionych 90% - Dla trzech i więcej -95%. 16

17 Rodziny niepełne ulgi podatkowe Zwolnienie rent rodzinnych do określonego pułapu dochodu (kwota dochodu rocznego wolna od podatku, por. Niemcy, Czechy, Polska) Wspólne rozliczenie dochodu samotnej matki/ojca z dzieckiem na utrzymaniu: a/ (iloraz stały=2): Irlandia, Polska b/ (iloraz=1 matka+1/2 na pierwsze +1/2 na drugie + każde kolejne -1) Francja 17

18 Zwolnienia podatkowe Ulga rodzinna-odliczenie od podatku określonej kwoty na dziecko: Wlk.Brytania, Irlandia (1830 Euro) System mieszany: przychody rodziców do określonej wysokości (kwota wolna) i odliczenie kwoty na każde dziecko do ukończenia ń 17. roku życia: y Estonia 18

19 Opieka instytucjonalna nad małymi dziećmi z rodzin niepełnych Preferencje w przyjęciach: brak danych Preferencje w korzystaniu: Szwecja (rodziny niepełne o niskich dochodach- pokrycie kosztów opieki z pomocy społecznej) 19

20 Rodziny z niepełnosprawnym dzieckiem- zasiłki specjalne i dodatki 1.M.socjaldemokratyczny: Finlandia-zasiłki specjalne; Szwecja- brak systemu dodatkowego/uzupełniającego zasiłków na dzieci niepełnosprawne p 2.M.konserwatywny: Francja-zasiłki specjalne, Niemcy - przedłużony wiek pobierania zasiłku rodzinnego (bez limitu, jeśli niepełnosprawność przed 25.rokiem życia) 3.M.liberalny: Irlandia, Wlk.Brytania - dodatki do zasiłku rodzinnego 20

21 Zasiłki specjalne i dodatki na niepełnosprawne dziecko 4.M.południowoeuropejski: Grecja-zasiłki specjalne; Włochy- obniżenie i pułapu ł dochodu d uprawniającego do zasiłków rodzinnych/dodatków i przedłużony ż wiek pobierania i zasiłku rodzinnego (ponad 18.rok życia) 5.Nowe kraje członkowskie UE: Estonia, Polskadodatki do zasiłku rodzinnego, ponadto w Polsce obniżenie pułapu dochodu uprawniającego do zasiłków rodzinnych/dodatków ; Czechy-brak systemu dodatkowego/uzupełniającego zasiłków na dzieci niepełnosprawne 21

22 Specjalne zasiłki-zasady Estonia: zróżnicowany zależnie od stopnia niepełnosprawności: a/średni -270% zasiłku socjalnego b/ głęboki -315% zasiłku socjalnego (zasiłek socjalny=26 euro, por. zasiłek rodzinny=9,59 euro) Finlandia: zależny od wymaganego zakresu opieki: 1/ 79,83 euro miesięcznie; 2/ 186,28; 3/ 361,21 euro (por. zasiłek rodzinny na pierwsze dziecko=100 euro) Francja: specjalny zasiłek edukacyjny w wys.119,72 euro do 20.roku życia, niezależnie od dochodu + dodatek z tytułu opieki - sześć stopni zależnie od wysokości wydatków, od 89,79 do 999,83 euro miesięcznie + dodatek dla samotnych rodziców 22 48,64 i 400,31 euro

23 Specjalne zasiłki cd. Irlandia: dodatek w wys.250,90 euro mies. na dziecko do 16.roku życia + zasiłek pielęgnacyjny na utrzymanie w wys.22 euro tygodniowo Wlk.Brytania: 1/dodatek do zasiłku rodzinnego 291 euro na w pełni niepełnosprawne dziecko; 117 euro na częściowo niepełnosprawne; 2/ W gospodarstwie osoby niepełnosprawnej ł dodatek na dzieci na utrzymaniu: 14 euro na pierwsze, 17 euro na każde kolejne, na dorosłą ł osobę pozostającą na utrzymaniu- 42 euro 23

24 Dodatkowe świadczenia Włochy: 1/ zasiłek z tytułu niepełnosprawności niezależnie od dochodu; 2/ zasiłek dla opiekuna ciężko niepełnosprawnego dziecka/członka rodziny Czechy: 1/ specjalny zasiłek opiekuńczy; 2/ zasiłek pielęgnacyjny w czterech wysokościach zależnie od stopnia niepełnosprawności 24

25 Inne świadczenia Świadczenie pielęgnacyjne dla opiekuna dziecka niepełnosprawnego, rezygnującego z pracy: Szwecja (7,5-krotność zasiłku rodzinnego), Polska (7-krotność), Włochy (422,19 Euro mies.) Możliwość wydłużenia urlopu wychowawczego: Włochy (o 2 lata w stosunku do wymiaru podstawowego), Polska (z 24 do 72 miesięcy) ę 25

26 Ulgi i zwolnienia podatkowe dla rodzin z niepełnosprawnym dzieckiem 1/ Odliczenia od podatku na niepełnosprawne dziecko (ulgi podmiotowe): Włochy: kwoty 220 euro Wielka Brytania: kwoty 291 euro (całkowita, głęboka niepełnosprawność), kwota 117 euro (częściowa) Irlandia (3660 Euro) 2/ Odliczenie od podatku kosztów opieki nad niepełnosprawnym p dzieckiem,, zatrudnienie opiekuna (ulga przedmiotowa) Francja (+ podniesienie ilorazu podatkowego o 0,5), Irlandia (do określonego pułapu p dochodu, kwota 900 Euro) 3/odliczenie wydatków na leki, rehabilitację, dostosowanie mieszkania (ulgi przedmiotowe)-polska 26

27 Opieka instytucjonalna nad dzieckiem niepełnosprawnym Preferencje w przyjęciu: Finlandia (pierwszeństwo) Preferencje w korzystaniu: brak danych 27

28 Rodziny ubogie I. Model - Nowe kraje członkowskie 1/ Estonia: osoba samotna = 58 euro, kolejna = 46 euro, dodatkowo na dziecko do 18.roku życia i na każdą osobę ę pozostającą ą na utrzymaniu =13 euro Proporcje: osoba samotna =100%, kolejny członek=80% Małżeństwo bez dzieci = 104 euro, Małżeństwo z 1. dzieckiem = 162 euro Małżeństwo z 2.dzieci = 221 euro Małżeństwo z 3.dzieci = 280 euro Samotny rodzic z 1. dzieckiem = 116 euro Samotny rodzic z 2. dzieci = 175 euro Nieopodatkowane 28

29 2/ Czechy Minimum egzystencji = 73 euro Osoba samotna = 114 euro Pierwsza osoba w gospodarstwie domowym = 105 euro, druga i kolejna (bez dzieci) = 94 euro Dziecko poniżej 6 lat = 58 euro Dziecko 6-15 lat = 71 euro Dziecko lat = 82 euro Nieopodatkowane 3/ Polska: osoba samotna 461 zł (=100%), na 1 osobę w rodzinie 316 zł (68,5%) 29

30 II. Model socjaldemokracji 1/ Finlandia Osoba samotna =389,37 euro Małżeństwo = 661,9 euro Dziecko poniżej 10 lat = 245,30 euro Dziecko lat = 272,56 euro Dziecko powyżej 17 lat = 284,24 euro Proporcje: dochód gwarantowany osoby samotnej A= 100% Dla małżonka = 85% A Dla dziecka powyżej 17 lat = 73% A Dla dziecka w wieku lat = 70% Dla dziecka poniżej 10 lat = 63% A 30 Nieopodatkowane

31 2/ Szwecja Kwota bazowa: osoba samotna = 293 euro Para = 529 euro Dzieci i zależnie ż od wieku: 0-1 lat = 173 euro 1-2 lata =196 euro 3 lata = 161 euro 4-6 euro = 196 euro 7-10 lat = 219 euro lat = 252 euro lat = 283 euro Dodawana specjalna kwota zależna od liczby osób w gospodarstwie domowym: 1 osoba = 92 euro, 2 osoby = 103, osoby = 129 euro, 4 osoby = 148, 5 osób = 170 euro, 6 osób = 193 euro, 7 osób = 212 euro. Nieopodatkowane 31

32 III. Model konserwatywny 1/ Niemcy: Osoba samotna, pierwsza osoba = 345 euro Para bez dzieci = 622 euro Para z 1. dzieckiem (poniżej 10 lat) = 829 Para z 2. dzieci (8, 12 lat) = 1036 euro Para z 3. dzieci (8,10,12 12 lat) = 1243 euro Samotny rodzic z 1. dzieckiem (10 lat) = 593 euro Samotny rodzic z 2. dzieci (8,10 lat) = 883 euro Proporcje: Głowa gospodarstwa =100% Kolejna osoba (14 lat i więcej) = 80% Kolejna osoba (poniżej 14 lat) = 60% 32

33 cd. Niemcy Kwoty gwarantowane: 1/ standardowa 2/ chorobowa 3/ integracyjna (zasiłek dla niepełnosprawnych) 4/ zasiłek pielęgnacyjny 5/ pomoc pieniężna celowa 6/ zasiłek z tytułu innych trudności (starość, prowadzenie gosp.domowego, g dla niewidomych) 7/ dodatki z tytułu kosztów utrzymania mieszkania Nieopodatkowane 33

34 2/ Francja Kwota bazowa: samotna osoba, pierwsza osoba w gospodarstwie domowym = 440,86 euro=100% =A Druga osoba = + 50% Trzecia osoba = + 30% Czwarta i kolejna osoba = + 40% Przykład: osoba samotna = 440,86 euro Para bez dzieci = 661,29 euro (100+50%) Samotny rodzic z 1. dzieckiem=661,29 (100+50%) Samotny rodzic z 2. dzieci= 793,55 euro ( %) Para z 1. dzieckiem=793,55 ( ) Para z 2. dzieci =925,81 euro( %) Para z 3. dzieci=1102,15 euro( %) 34

35 IV. Model liberalny 1/ Wielka Brytania: Warunek: dochody rodziny < euro rocznie Samotna osoba 25 lat i więcej=85 euro Samotny rodzic (18 lat i więcej)=85 euro Para (oboje 18 lat +) =134 euro Dziecko na utrzymaniu (poniżej 18 lat)=68 Proporcje: samotna =100% druga dorosła +65%; ;pierwsze dziecko+74, drugie+60%, trzecie+52% 35

36 cd. Wielka Brytania Premie-dodatki do kwoty podstawowej: Rodzina=24 euro Emeryci (samotna+84 euro, para+125 euro) Inwalidzi (samotna+36 euro, para+52 euro) Niepełnosprawne dziecko euro Dzieci w wieku lat z rodzin z niskimi dochodami: dodatek edukacyjny w okresie kształcenia do wysokości 45 euro tygodniowo (zależnie od wysokości dochodu) Nieopodatkowane 36

37 2/ Irlandia Osoba samotna = 805 euro Para bez dzieci = 1339 euro Para z 1. dzieckiem = 1435 euro Para z 2. dzieci = 1530 euro Para z 3. dzieci = 1625 euro Samotny rodzic z 1. dzieckiem = 900 euro Samotny rodzic z 2. dzieci = 996 euro Wszystkie dzieci niezależnie od wieku =16,80 euro tygodniowo 37

38 cd. Irlandia Relacje: osoba samotna 100% Druga osoba +66% Dziecko +30% Drugie dziecko + 30% Trzecie dziecko +35% 35%. Warunek dla rodzin z dziećmi :uwzględnia się czas pracy (przynajmniej j 19 godzin tygodniowo) i wiek dzieci (do 18 lat, jeśli uczy się do 22 lat). Nieopodatkowane 38

39 Rodziny o niskich dochodach z dziećmi uczącymi się przykład Irlandii 1/ zasiłek na ubranie i obuwie 2/ pomoc na zakup podręczników 3/ zwolnienie z opłat za dojazdy do szkoły 4/ dodatkowe zajęcia wyrównawcze 5/ dożywianie dzieci w szkołach 6/ akcja mleko w szkole 7/ dostęp do opieki pozarodzinnej» (porównaj Polska) 39

40 V. Model południowoeuropejski 1/ Włochy: Regulacje zróżnicowane regionalnie Osoba samotna = min.232 max.269 euro Dwie osoby = min.338 max.542 euro Trzy osoby = min max.697 euro Cztery osoby = min max. 852 euro Pięć ę osób = min max.914 euro Relacje szacunkowe: Osoba samotna 120% Druga osoba +75% Dziecko +50% Drugie dziecko +20%, trzecie +20% Nieopodatkowane 40

41 2/ Grecja Brak ogólnego systemu minimalnego dochodu gwarantowanego Minima dla grup specjalnych ludności, np.: 1/ zasiłki dla bezrobotnych poszukujących pierwszej pracy 2/ zasiłki mieszkaniowe dla dzieci -sierot 41

42 Opieka instytucjonalna nad małymi dziećmi z rodzin ubogich 1. Kraje nowe 11E 1.1.Estonia: szeroki dostęp i niska odpłatność ł rodziców 2. Model socjaldemokracji 2.1.Szwecja: szeroki dostęp i niska odpłatność rodziców, preferencje i zwolnienia z opłat dla rodzin ubogich 2.2.Finlandia: szeroki dostęp i bezpłatność usług dla rodziców, preferencje i zwolnienia z opłat dla rodzin ubogich 3. Model liberalny 3.1. Francja: szeroki dostęp i niska odpłatność rodziców 4. Model konserwatywny 4.1. Irlandia: preferencje i zwolnienia z opłat dla rodzin ubogich 5.Model południowoeuropejski: brak danych 42

43 Wnioski dla Polski 1/ W większości analizowanych krajów nie ma kryterium dochodowego uprawniającego rodziny do zasiłku rodzinnego na dziecko/dzieci. Wniosek: podwyższenie lub zniesienie progu dochodowego 2/ System zasiłków rodzinnych opiera się na granicy wieku dziecka, sięgającej zwykle 19 lub 22 lat, w powiązaniu z przeciętnym okresem pobierania nauki. Podobnie w Polsce. 43

44 Wnioski dla Polski 3/ W większości ę analizowanych krajów progresja poziomu zasiłku rodzinnego podstawowego na kolejne dziecko /lub od trzeciego/. W Polsce dodatek do zasiłku rodzinnego na trzecie i kolejne dziecko. 4/ Systemy podatkowe części krajów UE uwzględniają liczbę dzieci w rodzinie. Podobnie obecnie w Polsce. W Estonii zwolnienie z podatku rodzin z 3+ dzieci. 44

45 Wnioski dla Polski 5/ Wszędzie (poza Niemcami) dodatkowe zasiłki i dodatki dla rodzin niepełnych, w tym w Polsce. 6/ Renty rodzinne dla dzieci i z rodzin niepełnych i sierot całkowitych, częściej o charakterze ubezpieczeniowym. i Podobnie w Polsce. Sposób naliczania w Polsce relatywnie korzystny y w porównaniu z analizowanymi krajami (choć przypadki dla rodzin niepełnych wielodzietnych 100% podstawy) 45

46 Wnioski dla Polski 7/ Polski system podatkowy dla rodzin niepełnych ł wspólne rozliczanie i dochodu, odliczenia podatku na dziecko/dzieci. Korzystny z perspektywy rozwiązań w analizowanych krajach. 8/ W większości krajów dodatki lub specjalne zasiłki dla rodzin z niepełnosprawnym dzieckiem. W Polsce różnorodność świadczeń-korzystnie. 46

47 Wnioski dla Polski 9/ Odliczenie od podatku kosztów opieki nad niepełnosprawnym p dzieckiem, zatrudnienia opiekuna (Francja, Irlandia). Wniosek: stopniowe wprowadzenie tego rozwiązania w Polsce, ewentualnie także dla rodzin pracujących z małymi dziećmi 47

48 Wnioski dla Polski 10/ Dochód gwarantowany/zasiłki socjalne dla ubogich/pozbawionych dochodu rodzin z dziećmi zwykle zróżnicowane według kryterium wieku dziecka i typu rodziny oraz liczby osób. W Polsce system uproszczony. Wniosek: większe zróżnicowanie zasiłków z pomocy społecznej ze względu na liczbę osób/dużą liczebność (zagrożenie ż ubóstwem rodzin wielodzietnych i bardziej licznych) 48

49 Wnioski dla Polski 11/ W Polsce relatywnie niski udział dzieci objętych opieką w przedszkolach. Generalnie w badanych krajach preferencje dla dzieci rodziców pracujących. W niektórych krajach preferencje w przyjęciach dla dzieci: z rodzin niepełnych, z większą ę ą liczbą ą dzieci oraz dla dzieci niepełnosprawnych, przy tym z rodzin o niskich dochodach. 49