Promocja zdrowia psychicznego aktualne działania

Transkrypt

1 Konferencja Aspekty prawne wykonywania zawodu psychologa Kraków, r. Promocja zdrowia psychicznego aktualne działania Daniel Dzida Instytut Zdrowia Publicznego UJ CM, Zakład Promocji Zdrowia Instytut Psychologii UJ, Zakład Psychologii Zdrowia

2 2 Plan prezentacji: Europejskie dokumenty Polskie regulacje Przykłady działań

3 3 Zielona Księga. Poprawa zdrowia psychicznego ludności. Strategia zdrowia psychicznego dla Unii Europejskiej (2005) ustanowienie wspólnotowej strategii zdrowia psychicznego, stworzenie ram dla wymiany i współpracy pomiędzy Państwami Członkowskimi; pomoc w zwiększeniu spójności działań w sektorach związanych z polityką zdrowotną i innymi politykami w Państwach Członkowskich oraz na poziomie Wspólnoty; umożliwienie szerszym kręgom zainteresowanych stron zaangażowania się w opracowywanie rozwiązań. Cel: rozpoczęcie debaty z instytucjami europejskimi, rządami, kadrą medyczną, zainteresowanymi stronami z innych sektorów, społeczeństwem obywatelskim, w tym z organizacjami pacjentów oraz ze środowiskiem naukowym na temat znaczenia zdrowia psychicznego dla UE, potrzeby wspólnotowej strategii oraz jej priorytetów. Zielona Księga. Poprawa zdrowia psychicznego ludności. Strategia zdrowia psychicznego dla Unii Europejskiej, Komisja Wspólnot Europejskich, Bruksela 2005.

4 4 Deklaracja o ochronie zdrowia psychicznego dla Europy (2005) potwierdza rekomendacje zawarte w raporcie WHO Zdrowie psychiczne: nowe rozumienie, nowa nadzieja (2001). Priorytety: zwiększanie świadomości na temat znaczenia dobrostanu psychicznego, wspólne zwalczanie stygmatyzacji, dyskryminacji i nierówności oraz umożliwienie osobom cierpiącym na zaburzenia psychiczne i ich rodzinom, aktywnego włączenia w ten proces, tworzenie i wdrażanie kompleksowych, zintegrowanych i efektywnych systemów promocji, zapobiegania, rehabilitacji i leczenia oraz opieki i odzyskiwania zdrowia przez osoby z problemami zdrowia psychicznego. Mental Health Declaration for Europe. Facing the Challenges, Building Solutions, WHO European Ministerial Conference on Mental Health, Helsinki 2005.

5 5 Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym. Polityka dla Europy (2005) Dziesięć obszarów działania: 1. Wspieranie rodzicielstwa i pierwszych lat życia 2. Promowanie zdrowia psychicznego w szkołach 3. Promocja zdrowia psychicznego w miejscu pracy 4. Wspieranie zdrowego psychicznie starzenia się 5. Zajmowanie się grupami zagrożonymi zaburzeniami psychicznymi 6. Zapobieganie depresji i samobójstwom 7. Zapobieganie przemocy i szkodliwemu używaniu substancji psychoaktywnych 8. Zaangażowanie podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej 9. Zmniejszenie upośledzenia społecznego i zapobieganie stygmatyzacji 10. Nawiązanie współpracy z innymi sektorami Jané-Llopis, E. & Anderson, P. (2005). Mental Health Promotion and Mental Disorder Prevention. A Policy for Europe. Nijmegen: Radboud University Nijmegen.

6 6 Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym. Polityka dla Europy (2005) Pięć wspólnych zasad: 1. Pogłębianie wiedzy o zdrowiu psychicznym 2. Wspieranie efektywnego wdrażania 3. Rozwijanie kompetencji i szkolenie pracowników 4. Włączanie do działania różnych podmiotów 5. Ewaluacja wpływu polityki i programu Jané-Llopis, E. & Anderson, P. (2005). Mental Health Promotion and Mental Disorder Prevention. A Policy for Europe. Nijmegen: Radboud University Nijmegen.

7 7 Europejski pakt na rzecz zdrowia i dobrostanu psychicznego (2008) Priorytety: zapobieganie depresjom i samobójstwom, dbanie o zdrowie psychiczne i edukację wśród młodzieży, dbanie o zdrowie psychiczne w miejscu pracy - mając na względzie fakt, że zatrudnienie odgrywa kluczową rolę w ponownym włączaniu do społeczeństwa osób z problemami zdrowia psychicznego, pomoc w utrzymywaniu dobrego zdrowia psychicznego osobom starszym, zwalczanie stygmatyzacji i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób cierpiących na zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania. European Pact for Mental Health and Well-being, EU high-level conference Together for Mental Health and Well-being, Brussels 2008.

8 8 Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego

9 9 Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego Na podstawie art. 2 ust. 6 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. Nr 111, poz. 535, z późn. zm.) zarządza się, co następuje: 1.1. Ustanawia się Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego, zwany dalej Programem, określający strategię działań mających na celu: ograniczenie występowania zagrożeń dla zdrowia psychicznego, poprawę jakości życia osób z zaburzeniami psychicznymi i ich bliskich, zapewnienie dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej.

10 10 Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego Program jest realizowany w latach Celami głównymi Programu są: promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym, zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym, rozwój badań naukowych i systemu informacji z zakresu zdrowia psychicznego.

11 organizacja systemu poradnictwa i pomocy w stanach kryzysu psychicznego. Daniel Dzida 11 Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego Do celów szczegółowych Programu należą: 1) w zakresie promowania zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym: upowszechnienie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu, zapobieganie zaburzeniom psychicznym, zwiększenie integracji społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi,

12 skoordynowanie różnych form opieki i pomocy. Daniel Dzida 12 Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego ) w zakresie zapewniania osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym: upowszechnienie środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej, upowszechnienie zróżnicowanych form pomocy i oparcia społecznego, aktywizacja zawodowa osób z zaburzeniami psychicznymi,

13 13 Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego ) w zakresie rozwoju badań naukowych i systemów informacji z zakresu zdrowia psychicznego: przekrojowe i długoterminowe epidemiologiczne oceny wybranych zbiorowości zagrożonych występowaniem zaburzeń psychicznych, promocja i wspieranie badań naukowych w dziedzinie zdrowia psychicznego, unowocześnienie i poszerzenie zastosowania systemów statystyki medycznej, ocena skuteczności realizacji Programu.

14 14 Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego Podmiotami realizującymi Program są: 1) ministrowie właściwi ze względu na cele Programu, a w szczególności Minister Sprawiedliwości, Minister Obrony Narodowej oraz ministrowie właściwi do spraw: zdrowia, oświaty i wychowania, zabezpieczenia społecznego, pracy, nauki i szkolnictwa wyższego, spraw wewnętrznych i administracji publicznej, 2) Narodowy Fundusz Zdrowia, 3) samorządy województw, powiatów i gmin.

15 15 Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego W realizacji zadań wynikających z Programu mogą uczestniczyć również: organizacje społeczne, stowarzyszenia, fundacje, samorządy zawodowe, kościoły i inne związki wyznaniowe, grupy samopomocy pacjentów i ich rodzin, inne podmioty, które zakresem swojej działalności obejmują cele i zadania Programu.

16 16 Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego Minister właściwy do spraw zdrowia kieruje realizacją Programu i koordynuje wykonanie zadań, o których mowa w 3 ust. 2.

17 Źródło: Narodowy Program Zdrowia Psychicznego Daniel Dzida 17 Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego Zalecane docelowe wskaźniki zatrudnienia w opiece psychiatrycznej

18 18 Śląski Program Ochrony Zdrowia Psychicznego Lp. Wyszczególnienie Stan w 2009 r. Stan oczekiwany w 2015 r. Kierunki zmian (osoba) Wskaźnik Wskaźnik (zmniejszenie/ 1 os/100 tys. (osoba) 1 os/100 tys. wzrost mieszkańców mieszkańców zatrudnienia) 1. Psychiatrzy , , Pielęgniarki , , Terapeuci zajęciowi 110 2, , Pracownicy socjalni 54 1, , Specjaliści i instruktorzy 305 6, ,0-74 terapii uzależnień 6. Psychologowie , ,5-74 Terapeuta zajęciowy, terapeuta środowiskowy - średni personel do spraw zdrowia Źródło: Śląski Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata

19 19 EZOP -

20 uzyskanie wiedzy na temat społecznej oceny lecznictwa psychiatrycznego i oczekiwań w tym zakresie, a w konsekwencji zainicjowanie długoterminowego procesu monitorowania sytuacji epidemiologicznej i ewaluacji polityki wobec zdrowia psychicznego w Polsce, sformułowanie rekomendacji dotyczących poprawy rozlokowania placówek lecznictwa psychiatrycznego oraz dotyczących ograniczenia barier korzystania z pomocy placówek psychiatrycznych. Daniel Dzida 20 EZOP - Cele tych badań: oszacowanie rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych w populacji mieszkańców Polski, ocena dystansu społecznego do zaburzeń psychicznych i ich leczenia,

21 21 EZOP - POLSKA WERSJA ZŁOŻONEGO MIĘDZYNARODOWEGO KWESTIONARIUSZA DIAGNOSTYCZNEGO (CIDI) Tytuł oryginału: The World Mental Health Composite International Interview World Health Organization Wersja polska Instytut Psychiatrii i Neurologii

22 22 EZOP (CIDI)

23 23 EZOP - Próba: - charakter imienny; dobierana z operatu PESEL; wywiadów na losowej próbie reprezentatywnej dla ogółu ludności Polski w wieku lat z zastosowaniem warstwowania: kryterium lokalizacji terytorialnej (województwo, wielkość miejscowości), wiek i płeć.

24 24 EZOP - Źródło:

25 25 EZOP - Wyniki: - W badanej populacji stwierdzenie przynajmniej 1 zaburzenia (z 18 definiowanych w ICD-10 i DSM-IV) można rozpoznać w ciągu życia u 23,4% -> ponad 6 mln Polaków w wieku produkcyjnym. - Co czwarta osoba doświadczała więcej niż 1 zaburzenia, co dwudziesta piąta osoba 3 i więcej zaburzeń (około ćwierć miliona osób).

26 26 EZOP - Wyniki: - do najczęstszych zaburzeń należały zaburzenia związane z używaniem substancji 12,8%, w tym nadużywanie i uzależnienie od alkoholu 11,9% oraz nadużywanie i uzależnienie o narkotyków 1,4% -> nadużywanie, w tym alkoholu dot. ponad 3 mln Polaków, uzależnienie ok. 700 tys. - zaburzenia nerwicowe, do najczęstszych fobie specyficzne - 4,3% i fobie społeczne 1,8%; ogółem wszystkie zaburzenia nerwicowe ok. 10% -> 2,5 mln Polaków.

27 27 EZOP - Wyniki: - zaburzenia nastroju (depresja, dystymia, mania) 3,5% osób -> ok. 1 mln Polaków. Depresja była zgłaszana przez 3% badanych. - impulsywne zaburzenia zachowania (zaburzenia opozycyjno-buntownicze, zachowania i eksplozywne) 3,5% osób -> ok. 1 mln Polaków.

28 28 Konstelacja Lwa

31 31 Konstelacja Lwa Przerwijmy tabu - uczelnia wyższa wobec problemu zaburzeń psychicznych (2011)

32 32 Stacja Konstelacja -

33 33 Stacja Konstelacja - Kierowany do studentów, doktorantów i pracowników UJ. Można skorzystać z indywidualnego spotkania z psychologiem lub psychiatrą i porozmawiać o problemach wpływających na studiowanie lub pracę na uczelni. Spotkania te mają charakter wyłącznie rozmowy wspierającej uczestnika w poradzeniu sobie z problemami, tak więc w tej sytuacji zarówno psycholog, jak i psychiatra oferują podobny rodzaj pomocy.

34 34 Stacja Konstelacja - Inicjatywa Stacja Konstelacja nie oferuje żadnej formy leczenia psychiatrycznego. Uczestnictwo w Stacji Konstelacja jest bezpłatne. Koszty realizacji tej inicjatywy pokrywają jednostki Uniwersytetu Jagiellońskiego.

35 35 Stacja Konstelacja - Program Leo Program intensywnego wsparcia psychologicznego o charakterze adaptacyjnym dla studentów UJ doświadczających trudności w obszarze zdrowia psychicznego oraz wynikających z nich problemów akademickich. - cotygodniowe indywidualne spotkania z psychologiem (od 6 do 10) obejmujące konsultacje psychologiczne oraz szkolenia dotyczące technik uczenia się.

36 36 Stacja Konstelacja - Wszystkie powyższe działania Uniwersytetu Jagiellońskiego są podejmowane z myślą o obniżeniu napięcia i stresu w społeczności akademickiej, pomocy ludziom znajdującym się w sytuacjach bardzo trudnych oraz stworzeniu warunków umożliwiających zwrócenie się o taką pomoc w możliwie najbardziej bezpieczny i komfortowy sposób. Tym samym działania te są profilaktyką zdrowia psychicznego i wpisują się w Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego.

37 37

38 38 profilaktykadepresji.malopolska.pl Program Profilaktyki Depresji Lista poradni (NFZ) w Małopolsce Informacje o zdrowiu psychicznym depresji (czym jest, objawy, leczenie)

39 39 Program profilaktyki depresji profilaktykadepresji.malopolska.pl Procedura porady profilaktycznej została opracowana na podstawie 3- letnich doświadczeń w kompleksowym, multiprofesjonalnym programie zapobiegania głębokim zaburzeniom psychicznym. W skład zespołu konsultantów wchodzą psycholodzy, psychoterapeuci i studenci ostatnich lat psychologii. Organizacją programu kieruje dr Łukasz Müldner-Nieckowski, psychiatra, psychoterapeuta. Założenia teoretyczne opracował małopolski konsultant wojewódzki Krzysztof Walczewski.

40 40 Co czwarty z Nas ( Przesłanie kampanii: ukazanie powszechności problemu zaburzeń psychicznych: Co czwarty z nas miał lub będzie mieć problemy ze zdrowiem psychicznym, akcja skierowana zarówno do osób zdrowych, jak i borykających się z problemami zdrowia psychicznego, misja przedsięwzięcia: zapobieganie stygmatyzacji osób dotkniętych zaburzeniami zdrowia psychicznego i zaburzeniami zachowania.

41 41 Co czwarty z Nas ( Elementy kampanii opierają się na wyliczance, która ukazuje, jak wiele osób spośród nas zmaga się z problemami zdrowia psychicznego, szczególnie takimi jak: autyzm, demencja, depresja, nerwica i schizofrenia.

42 42 Co czwarty z Nas ( Kampania reklamowa: plakaty, ulotki i banery internetowe, spoty radiowe (m.in. na antenie Polskiego Radia Katowice, Antyradia Katowice i Chilli ZET Katowice), spoty telewizyjne na ulicznych ekranach LED oraz w środkach komunikacji publicznej (KZK GOP), reklamy w gablotach reklamowych przestrzeni publicznej (autobusowe i tramwajowe przystanki komunikacji miejskiej - centrum aglomeracji górnośląskiej).

43 43 Co czwarty z Nas (

45 45 Co czwarty z Nas ( Zwieńczeniem kampanii Co czwarty z nas" organizowana przez Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego w Światowym Dniu Zdrowia Psychicznego (tj r. Sali Sejmu Śląskiego), konferencja "Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania wśród dzieci i młodzieży".

48 Dziękuję za uwagę! Daniel Dzida