WSTĘP. 1 Adamczewski M. Rzeczy sprawne s. 5, Gdynia Polska miejsce-przyjazne mamie i dziecku

Transkrypt

1 WSTĘP Czy kobieta z maleństwem w wózku obciążona zakupami, z drugim dzieckiem trzymanym za rękę i wołającym mama pić nie jest znacznie mniej sprawna, niż wiele osób poruszających się na wózku inwalidzkim? 1 Bardzo często problem mam poruszających się w przestrzeni miejskiej jest pomijany. Codziennie na opiekunów z dziećmi czeka wiele utrudnień w funkcjonowaniu w miejscach publicznych. Według badań przeprowadzonych przez ofemini.pl2, w ramach akcji Polska Miejsce Przyjazne Mamie i Dziecku najczęściej wymienianym powodem są bariery architektoniczne (zły stan chodników, wysokie krawężniki, brak wind, zbyt wąskie przejścia, brak podjazdów itp.) w następnej kolejności wymieniany jest brak możliwości przewijania niemowląt oraz brak możliwości jak i akceptacji społecznej dla karmienia piersią. W ocenie poszczególnych miejsc publicznych odwiedzanych z dziećmi ankietowani najgorzej ocenili: urzędy (33%), banki (27%) oraz transport publiczny (27%). Bariery napotykają również ci rodzice którzy pragną prowadzić aktywne życie kulturalne. Powodem jest wrogie nastawienie otoczenia, większość osób uważa zabieranie dziecka do teatru, opery czy kina za niestosowne. Negatywnie reagują na płacz, krzyki, bieganie. Sama świadomość o uczestnictwie dziecka w wydarzeniu kulturalnym, spotkaniu rodzinnym budzi u wielu osób niechęć (często spowodowana obawą przed o zachowanie dziecka oraz dodatkowymi obowiązkami). Wszystkie przeszkody napotykane przez matki z dziećmi mogą wywołać bardzo negatywne skutki. Mogą zniechęcić do aktywności matki, co może zaowocować uboższym rozwojem kulturalnym dziecka. Bariery architektoniczne mogą stać się barierami społecznymi, ograniczając dostępność wielu miejsc dla dzieci, ograniczając mobilność matki. Projekt ma na celu zwrócić uwagę na sytuację i potrzeby opiekunów podróżujących z dzieckiem pociągiem. Wielu opiekunów bardzo często wybiera pociąg, uważając, że jest to najlepszy sposób podróżowania z niemowlakiem czy małym dzieckiem. Pierwszą cechą zachęcającą do wybranie tego środka transportu jest wygoda. Dziecko nie musi wiele godzin spędzić siedząc w tym samym miejscu, może wyjść na korytarz spacerować. Niemowlę można spokojnie przewinąć, nakarmić bez konieczności postoju, przez co podróż się skraca. Mamy stały dostęp do toalety oraz wody. W pociągu możemy zająć się rozrywką na przykład grać w gry przenośne. Ponadto podróże pociągiem często są zalecane przez pediatrów dla dzieci cierpiących na chorobę lokomocyjną. 1 Adamczewski M. Rzeczy sprawne s. 5, Gdynia Polska miejsce-przyjazne mamie i dziecku 1

2 Podróż pociągiem jest znacznie tańsza niż podróż samochodem. Dzieci do lat 4 podróżują bezpłatnie, starszym dzieciom przysługuje zniżka, jest również wiele ciekawych ofert dla całych rodzin. Niestety większość pociągów jest nieprzystosowana dla osób podróżujących z dzieckiem. Najczęściej spotykanym rozwiązaniem jest przedział przeznaczony dla matki z dzieckiem do lat 4. Przedział nie różniący się niczym od pozostałych przedziałów, zupełnie nieprzystosowany dla tego typu podróżujących, a ponadto przywilej podróżowania w nim posiada tylko jeden opiekun. Nie może w nim podróżować cała rodzina. W nowych pociągach można spotkać przewijaki umieszczone w toaletach, niestety nie zawsze spełniające standardy higieny. Pociąg Express Tatry i Jantar w relacji Warszawa Zakopane oraz Warszawa - Trójmiasto, w okresie wakacyjnym dysponuje specjalnym wagonem Strefa Małego Podróżnika, z przestrzennym pokojem z przewijakiem. Niestety żadne z tych rozwiązań, a zwłaszcza ich brak nie pomaga w zapewnieniu odpowiednich warunków podróżowania z dzieckiem. Koncepcja jest próbą stworzenia przestrzeni przyjaznej dla mamy z dzieckiem, spełniającej warunki zarówno ergonomiczne i techniczne jak i estetyczne, zrealizowanej z dbałością o komfort fizyczny jak również psychiczny. 2

3 Rozdział 1. Definiowanie problemu projektowego Analiza stanu istniejącego względem przedmiotu opracowania. PKP InterCity zapewnia specjalne przedziały dla osób podróżujących z małymi dziećmi w wagonach klasy 2 w pociągach: relacji Warszawa Wschodnia Katowice (EIC 1440 Cemenuis) i relacji Katowice Warszawa Wschodnia (EIC 4140 Cemenuis). Każdy z tych przedziałów wyposażony jest w przewijak dla niemowląt, krzesełko do karmienia, fotele dla opiekuna. Wnętrza są przestronne i kolorowe. Dla starszego dziecka w przedziale są dostępne gry i książeczki. W przedziale dla malucha znajduję się również miejsce na wózek. Korzystanie z nich jest bezpłatne, a przedział otwierany jest na życzenie podróżnika. W przypadku pociągów Tanie Linie Kolejowe (TLK), Express oraz Express InterCity specjalne miejsca nie są wyznaczane dla osób podróżujących z małym dzieckiem ponieważ są to składy objęte całkowitą rezerwacją miejsc, co oznacza że każdy pasażer kupuje bilet połączony z miejscówką. Do niedawna w pociągach TLK nie obowiązywała rezerwacja miejsc, dzięki temu dla podróżujących z dzieckiem do lat 4, rezerwowany był jeden przedział w wagonie 2 klasy. W pociągu istnieje możliwość bezpłatnego przewozu złożonego wózka dziecięcego, który musi być umieszczony w przestrzeni nad lub pod miejscem, które zajmuje. W sytuacji gdy wózek nie jest złożony musimy uiścić dodatkową opłatę. Niezłożony wózek dziecięcy przewozimy w pierwszym przedsionku pierwszego wagonu lub w ostatnim przedsionku ostatniego wagonu w składzie pociągu ze względu na zapewnienie innym pasażerom komfortu przejazdu oraz drogi ewakuacyjnej. W wybranych pociągach Express InterCity Tatry na trasie Warszawa Wschodnia Zakopane Warszawa można spotkać bez przedziałowy wagon ze specjalną strefą Małego Podróżnika. Jest to plac zabaw dla dzieci, z wieloma atrakcjami dla najmłodszych: grami, bajkami kanału Boomerang. Spółka Kolei Mazowieckich przygotowała w każdym wagonie miejsca dla opiekunów z małymi dziećmi. Wagony posiadają zaplecze sanitarne przystosowane dla potrzeb matki z dzieckiem. We wszystkich pociągach posiadających wagony restauracyjne, spółka WARS przygotowała Kid's menu, pasażowanie mogą poprosić również o wrzątek, wyparzenie butelek czy podgrzanie posiłku dla dziecka. PKP InterCity posiada wiele ciekawych ofert dla podróżujących z dziećmi. Dzieciom do lat 4 przysługuje 100 % zniżki przy przejazdach w klasie 2 wszystkich kategorii pociągów (dziecku nie przysługuje jednak miejsce osobne, tylko na kolanach ). Bilet rodzinny to kolejna propozycja, obejmująca grupy 2 5 osobowe z dzieckiem do lat 16 dla każdej osoby jest zniżka 33 %, dziecko natomiast korzysta z ulgi ustawowej. Dzieci powyżej czterech lat do ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej posiadają zniżkę 37% 3

4 w 2 klasie TLK i EIC. W ostatnim czasie składy pociągów są modernizowane. Wiele z nich zostaje wyposażona w przewijaki, a także windy i podnośniki ułatwiające wsiadanie i wysiadanie. Nowe pociągi projektowane są z myślą o likwidowaniu barier utrudniających podróżowanie z małymi dziećmi. Fot 1. Przedział dla matki z dzieckiem. Fot 2. Przedział dla matki z dzieckiem. Fot 3. Przedział w wagonie 2 klasy. 4

5 Fot. 4 kabina sanitarna. Fot. 5 Strefa Małego Podróżnika Fot. 6 Strefa Małego Podróżnika 5

6 1.2 Problemy badawcze. Główne założenia projektowe. Podróż pociągiem jest uznawana przez wielu za najlepszy środek transportu z małym dzieckiem. Pomimo wielu udogodnień której proponuje PKP InterCity w pociągu na podróżujących czyha wiele niespodzianek. Pierwszą z nich może okazać się brak specjalnego miejsca dla matki z dzieckiem. Specjalnie przystosowane wagony czy też miejsca pojawiające się w pociągach kursują z reguły w okresie wakacyjnym. W tym wypadku musimy się liczyć z obecnością innych pasażerów przedziale. Współpasażerowie często są bardzo nieprzychylni w stosunku do karmienia piersią. Pomimo tego, że jest to naturalna, fizjologiczna czynność, w dodatku zalecana przez wszystkich specjalistów, osoby znajdujące się w obecności karmiącej matki czują się zniesmaczone. Nie wspominając już o potrzebie intymności osoby karmiącej. Kolejnym istotnym problemem jest brak możliwości przewinięcia dziecka. Jakość wagonów w polskich kolejach pozostawia czasem wiele do życzenia, a tych nowoczesnych, czystych, z zapleczem sanitarnym przygotowanym na podroż z małym dzieckiem jest zdecydowanie mniej. Warto również zwrócić uwagę na negatywne nastawienie pasażerów wobec rodziców z małymi dziećmi. Złe nastawienie na krzyk, biegania, reakcje na płacz, niechęć do pomocy. Gdy dziecko marudzi, rodzice widząc zdenerwowanie i złowrogie spojrzenia pasażerów czują się podenerwowani. Zdarza się, że w pociągu znajdują się specjalne przedziały dla matek z dziećmi. Znajduje się w nich rozkładany przewijak, krzesełko do karmienia. W przedziale z dzieckiem może znajdować się jeden opiekun. Gdy podróżujemy całą rodzina musimy liczyć się z osobnymi miejscówkami. Toalety modernizowanych składów są wyposażone w przewijaki. Niestety szansa na otrzymanie miejscówki blisko takiego miejsca jest niewielka, co może być dużym utrudnieniem dla rodzica podróżującego z małym dzieckiem samotnie. W okresie wakacyjnym PKP intercity prowadzi akcje sfera małego podróżnika dla opiekunów z dzieckiem przeznaczone są całe wagony z placem zabaw. Przeznaczanie całego wagonu jak i przedziału nie jest zbyt dobrym rozwiązaniem. W momencie gdy w pociągu jest tłok i wielu pasażerów nie ma miejsca siedzącego, miejsca te nie powinny stać puste, w sytuacji gdy wśród pasażerów nie ma matki z dzieckiem. Dlatego przestrzeń powinna być uniwersalna. Ponadto izolowanie osób z dzieckiem, jak wspominałam we wstępnie, nie wpływa dobrze na rozwój dziecka. Wychowując dziecko powinniśmy między innymi dbać o bogactwo jego doznań, umożliwić mu kontakt z innymi ludźmi nauczyć zasad zachowania między obcymi osobami. 6

7 Ideą projektu jest promowanie dobrych wzorów postępowania w stosunku do osób podróżujących z małymi dziećmi. Głównym założeniem projektowym jest stworzenie odpowiednich warunków sprzyjających podróżowaniu matki z dzieckiem. Zaspokojenie potrzeb funkcjonalnych jak i estetycznych. Projekt zakłada: zadbanie o komfort psychiczny matki podróżującej z dzieckiem, wyodrębnienie przestrzeni przeznaczonej dla matki z dzieckiem, przystosowanie siedziska dla potrzeb matki z dzieckiem, bezpieczeństwo podróżowania. Fot 7 Podróż z dzieckiem pociągiem. 7

8 1.3. Opis standardu przestrzeni dla matki z dzieckiem na podstawie przykładów. W różnych krajach Europejskiej możemy znaleźć wiele ciekawych przykładów rozwiązań, które doskonale obrazują, jakie wymogi powinny spełniać miejsca w pociągu dla opiekunów z dziećmi. Bardzo ciekawą ofertę dedykowaną dla dzieci posiadają linie kolejowe Deutche Bahn. Przewoźnik oferuje przedział dla opiekuna z dzieckiem w wieku poniżej 3 lat. W przedziale znajduje się rozkładany stół, na którym dzieci mogą rysować lub zjeść posiłek oraz gniazda elektryczne, dzięki czemu rodzić może samodzielnie podgrzać dziecku posiłek. Niektóre przedziały posiadają rozkładany przewijak. W przeciwnym wypadku przewijaki znajdują się w toalecie dla osób niepełnosprawnych, usytuowanej w sąsiedztwie przedziału dla rodzica z dzieckiem. W zależności od rodzaju pociągu, wózki mogą być przechowywane w środku lub w pobliżu przedziału. Dzieciom w wieku 0-6 lat przysługuje podroż bezpłatna. W przedziale po dokonaniu rezerwacji (cena 9 Euro) może podróżować cała rodzina. Czeski przewoźnik RogioJet oraz szwajcarskie linie kolejowe posiadają rozwiązania podobne do tych które można spotkać w PKP InterCity. Są to miejsca z przedziałami przystosowanymi do potrzeb najmłodszych. Możemy w nich również znaleźć zabawki, telewizor, kolorowe miękkie fotele, a nawet całe place zabaw. Fot 8 Przedział dla matki z dzieckiem w RogioJet.. Francuski przewoźnik TGV przygotował ofertę TGV Familii. Cztery miejsca, naprzeciw siebie z rozkładanym stołem pomiędzy siedzeniami, wagon z odpowiednio przygotowanym zapleczem sanitarnym. Linie kolejowe gwarantują rozrywkę podczas podróży, oferując gry, kolorowanki, ciekawe aplikacje. 8

9 Fot 9. Miejsce dla rodziny z dzieckiem w francuskich liniach TGV. Warto również zwrócić uwagę na ciekawe propozycje dla osób podróżujących z dzieckiem oferowane przez niektóre linie lotnicze. Po uprzedniej bezpłatnej rezerwacji dla najmłodszych zostają przygotowane specjalne miejsca z kołyskami. W zależności od przewoźnika znajdują się one bezpośrednio przy siedzeniu zajmowanym przez opiekuna lub w oddzielnym pomieszczeniu. Linie lotnicze pomimo niewielkiej przestrzeni pokładu (podobnie jak w pociągu) potrafią świetnie radzić sobie z zapewnieniem intymności dla pasażera. Dzieje się tak za sprawą specjalnie zaprojektowanym siedzisk lub ich niekonwencjonalnego rozmieszczenia. Fot 10. Kojce dla dzieci na pokładzie samolotu. 9

10 1.4. Przestrzeń potrzebna matce z dzieckiem. W celu dobrego określenia zagadnienia jakim jest przestrzeń dla matki z dzieckiem postanowiłam przeprowadzić obserwację. Do badania zaprosiłam dwie mamy. Joanna mamę niespełna rocznego Ksawerego oraz Agnieszkę mamę dwuletniego Igora. W trakcie obserwacji mamy karmił dzieci, przewijały, ubierały, zabawiały. Mama młodszego z chłopców karmiła piersią. Podczas karmienia starała się ukryć. Pozycja którą przyjmowała była zależna od przyzwyczajeń malucha. Mama starszego dziecka do przygotowania posiłku potrzebowało miejsca na położenie butelki, mieszanki mleka modyfikowanego. Podobna sytuacja była w obu przypadkach w momencie odłożenia jakichkolwiek akcesoriów, na przykład smoczka, chusteczki, czy zabawki. Miejsce takie było poszukiwane w pobliżu, najczęściej był to fotel na którym siedziały. Obie mamy przygotowując posiłek nie mleczny potrzebował wrzątku w celu podgrzania obiadu. Przewijanie dziecka również wymagało odpowiedniej ilości miejsca, nie tylko dla bohatera całego zdarzenia ale również na akcesoria higieniczne (pampersy, chusteczki nawilżane). Podczas ubierania dzieci marudził i wierciły się, wymachiwały rękami oraz nogami. Obaj chłopcy byli bardzo ciekawi wszystkiego co ich otaczało, zwłaszcza młodszy musiał wszystkiego nie tylko dotknąć, ale i posmakować, dlatego ważne jest aby przestrzeń w której znajdują się maluchy była bezpieczna. Podczas obserwacji przeprowadziłam z mamami rozmowę na temat ich oczekiwać dotyczących przestrzeni dla opiekuna z dzieckiem. Oprócz przewijaka ważne dla mam jest zachowanie chociaż trochę intymności. Możliwość odgrodzenia się w momencie gdy muszą nakarmić dziecko lub gdy dziecko jest marudne i potrzebuję spokoju. Udogodnienia w poruszaniu się, miejsce na wózek. Oświetlenie również jest bardzo ważne. Zazwyczaj w kącikach dla mam jest ono bardzo jaskrawe, a dziecko, zwłaszcza małe, najwięcej czasu spędza leżąc. Pociągiem podróżują również starsze dzieci w wieku powyżej 2 lat, którym warto zapewnić rozrywkę np. w postaci zamontowanych zabawek. Toaleta powinna być bardziej przystosowana do korzystania przez małe dzieci. Ważne są również wartości estetyczne. Wystrój ma bez wątpienia olbrzymi wpływ na zachowanie dzieci. Przestrzeń powinna być miła, przyjazna, bez ostrych kątów (zważając na bezpieczeństwo dzieci). Opinia, że dzieci lubią kolorowe rzeczy jest dużą przesadą. Prawdą jest jednak, że doświadczają i przeżywają kolor i dlatego istotny jest jego dobór w otoczeniu. Wystrój pomieszczenia, w którym przebywa dziecko, może przyczynić się do jego spokoju, bądź niepokoju. Jasność i przejrzystość uspokaja dziecko, natomiast ich brak wprowadza niepokój

11 Przestrzeń dla matki z dzieckiem powinna być przystosowana zarówno dla dziecka jak i dla rodzica. Spełniać warunki funkcjonalne i estetyczne, nie zapominając o potrzebie intymności i spokoju. Fot 11. Obserwacja matki z dzieckiem. Fot 12. Obserwacja matki z dzieckiem. Prekop J., Schweizer Ch. Niespokojne dzieci s

12 Fot 13. Obserwacja matki z dzieckiem. Fot 14. Obserwacja matki z dzieckiem. Fot 15. Obserwacja matki z dzieckiem. 12

13 Rozdział 2. Droga projektowa Opracowanie antropometryczne. Badania ergonomiczne. Projektowanie rozpoczęłam od określenia ogólnych gabarytów siedziska na podstawie tablic antropometrycznych. Kolejnym etapem była praca z fantomami w programie, w celu ustalenia jaka przestrzeń jest potrzebna opiekunowi z dzieckiem. Schematy poniżej przedstawiają kilka wybranych sytuacji: rodzic trzymający dziecko na kolanach (rys.1), matka karmiąca dziecko (rys.2), miejsce na wózek dziecięcy, odległość pomiędzy siedziskiem, opiekunem a wózkiem dziecięcym (rys.3) oraz przestrzeń potrzebna do przewijania dziecka (rys.4). Ustalone odległości przenosiłam do przedziału pociągu. Aranżowałam przestrzeń w różnym układzie siedzeń. Rys. 1 Rodzic trzymający dziecko na kolanach. Rys. 3 Miejsce na wózek dziecięcy. Odległość pomiędzy siedzeniem, opiekunem, wózkiem dziecięcym. 13

14 Rys. 4 Przestrzeń potrzebna do przewijania dziecka. 14

15 Praca z fantomami okazała się niewystarczająca do dokładniejszego określenia przestrzeni dla matki z dzieckiem oraz charakterystyki siedzenia. W tym celu postanowiłam wykorzystać wcześniej przeprowadzone obserwacje. Do badań zaprosiłam dwie kobiety reprezentujące 5 oraz 95 centyl. Dzięki uprzejmości szkoły rodzenia Akpol Baby z Gdańska do swojej dyspozycji miałam fantom niemowlęcia. Skorzystałam z siedziska służącego do pomiarów ergonomicznych znajdującego się w pracowni. Osoby po kolei wykonywały czynności, które wcześniej udało mi się zaobserwować podczas wizyty u mam. Badanie na samym początku pozwoliło określić mi szerokość siedzenia. Okazało się, że dla zwiększenia wygody powinno być ono szersze niż standardowo. Podłokietnik powinien znajdować się na wysokości 30 cm, dla większego komfortu karmienia naturalnego. Przed siedziskiem potrzebne jest dodatkowe miejsce, aby posiadać łatwy i wygodny dostęp do siedzenia oraz przestrzeni znajdującej się wokół. Fot 16. Badanie ergonomiczne. Fot 17. Badanie ergonomiczne. 15

16 Fot 18. Badanie ergonomiczne. Fot 19. Badanie ergonomiczne. Fot.20 Badanie ergonomiczne. 16

17 2.2. Poszukiwanie oraz weryfikacja rozwiązań Siedzisko. Po przeprowadzeniu badań rozpoczęłam prace nad siedziskiem. Pierwszą koncepcją było stworzenie siedzenia wielofunkcyjnego. Fotel w łatwy sposób można było przekształcać, kreując tym samym potrzebną przestrzeń. Po rozłożeniu części oparcia siedzenie mogło pełnić funkcje przewijaka. Po głębszej analizie stwierdziłam, że pomysł umieszczenia przewijaka w jednym pomieszczeniu z innymi pasażami nie jest zbyt trafnym rozwiązaniem. W międzyczasie powstawały szkice charakteryzujące siedzenie. Zależało mi, aby sprawiało wrażenie miłego w odbiorze. Inspirowałam się gestem objęcia oraz zasłaniania się. Charakterystyczną cecha siedzenia były obłe kształty oraz elastyczna forma, którą użytkownik mógł się otulić. Koncepcją był fotel obrotowy, co było jego dużą zaletą, gdyż obrót nawet o niewielki kąt sprawia, że mamy większą możliwość izolacji. Fot. 21 Szkice koncepcyjne. 17

18 Zaczęłam pracę nad budową modelu. Jego konstrukcję wykonałam z drewnianych listew, natomiast profil siedziska z styrodoru. Fot. 22 Budowa modelu funkcjonalnego. Fot. 23 Budowa modelu funkcjonalnego. Boki siedziska zrobiłam z drutu i wypełniłam płytą o grubości 3 mm, aby usztywnić całą konstrukcję. Podłokietnik został zaprojektowany w taki sposób, by pełnić funkcję osłony, lub po odgięciu służyć jako podpora przy karmieniu albo mały stolik. 18

19 Fot. 24 Budowa modelu funkcjonalnego. Fot. 25 Budowa modelu funkcjonalnego. Powstały model postanowiłam sprawdzić pod względem funkcjonalności. W trakcie testu okazało się, że górna zasłona jest za długa. Aby ją zasłonić, trzeba odchylić się w bok, co w sytuacji trzymania dziecka na ręku było bardzo trudne. Dodatkowo przestrzeń pomiędzy górną a dolną zasłoną jest zbyt mała. Trzymanie ręki na podłokietniku w momencie, gdy górna część jest zasłonięta okazało się niemożliwe. Natomiast podłokietnik znajdował się zbyt nisko. 19

20 Fot. 26 sprawdzanie modelu funkcjonalnego. Z kolei sama forma siedziska wydała się zbyt przesadzona, by móc umieścić je w pociągu. Ponadto wystąpiły trudności w znalezieniu docelowego materiału z którego mogłoby zastać wykonane. Drut okazał się materiałem zbyt trudnym w użytkowaniu. Zaczęłam szukać innych rozwiązań. Nadal priorytetem było stworzenie siedziska, które pozwoli matce z dzieckiem na częściowe izolowanie się. Pozostałam również przy koncepcji siedziska obrotowego. 20

21 Rys. 5 poszukiwanie nowych rozwiązań. Na samym początku nowych poszukiwań odrzuciłam pomysły, które uniemożliwiały obracanie się. Formę siedziska postanowiłam uspokoić. Elastyczne elementy zamieniłam na statyczne?. Dwie części zasłon fotela pozostawiłam nieruchome, dzięki czemu stale zasłaniają część pasażera. Trzecia część zasłony jest ruchoma, co w razie potrzeby pozwala na większą izolację. W trackie powstawiania nowej koncepcji siedzisko zostało o tapicerowane. Nowy pomysł postanowiłam sprawdzić na modelu funkcjonalnym. W trakcie badań okazało się, że należy boczną osłonę poszerzyć, ponieważ jest zbyt wąska, aby móc się wystarczająco odizolować. Przestrzeń pomiędzy bokami, również była zbyt mała, aby komfortowo nakarmić dziecko. 21

22 Fot. 27 sprawdzanie modelu funkcjonalnego. Fot. 28 budowanie modelu funkcjonalnego. 22

23 Fot. 29 Model funkcjonalny. Fot. 30 Model funkcjonalny. 23

24 Fot. 31 Model funkcjonalny. Użytkowanie. Fot. 32 Model funkcjonalny. Użytkowanie. 24

25 Fot. 33 Model funkcjonalny. Użytkowanie. Model został sprawdzony, więc mogłam zając się pracą nad stylistyką siedzenia w programie 3d 25

26 Przestrzeń dla matki z dzieckiem. Ustalone w trakcie badań odległości dotyczące przestrzeni przenosiłam do przedziału pociągu. Aranżowałam przestrzeń w różnym układzie siedzeń. Schemat poniżej przedstawia układ siedzeń naprzeciw siebie. Taki układ pozwala na zapewnienie odpowiedniej ilości miejsca dla matki z dzieckiem, jednak nie rozwiązuje problemu zachowania intymności. Rys. 6 aranżowanie przestrzeni w przedziale pociągu układ nr 1. Układ szeregowy (rys 7 ) był bardzo dobry pod względem możliwości izolacji, natomiast pojawił się problem z miejscem na wózek i przestrzenią do przewijania. Umieszczenie wózka bezpośrednio przy siedzeniu zajmowanym przez matkę z dzieckiem uniemożliwiało wejście do przedziału. Ponadto wózek był umieszczany kosztem jednego siedzenia. 26

27 Rys. 7 aranżowanie przestrzeni w przedziale pociągu. Układ nr 2. W układzie przedstawionym poniżej pozostawiłam wszystkie siedzenia, ale zbrakło miejsca na wózek. Zbyt mała ilość miejsca uniemożliwia obrót siedzenia. Ponadto jedno miejsce blokuje wejście do przedziału. Rys. 8 aranżowanie przestrzeni w przedziale pociągu. Układ nr 3. Kolejny pomysł, pomimo ciekawego układu naprzemiennego, również nie okazał się zbyt trafny ponieważ wejście do przedziału było zagrodzone przez siedzisko, ponadto zostało zbyt mało miejsca na nogi. 27

28 Rys. 9 aranżowanie przestrzeni w przedziale pociągu. Układ nr 4. Zdecydowałam się pozostać przy pomyśle zaaranżowania przestrzeni w układzie szeregowym miejsc siedzących. Po zapoznaniu się z normami dotyczącymi rozmieszczenia miejsc siedzących, zawartych w Kodeksie UIC 567, okazało się, że miejsca siedząca w układzie szeregowym należy projektować tak, aby przy wszystkich pochyleniach oparć wolna przestrzeń na kolana wynosiła w 1 klasie co najmniej 790 mm (rys 10 ). Rys. 10 rozmieszczenie szeregowe miejsc siedzących wg Kodeksu UIC

29 Zaprojektowanie przestrzeni dla matki z dzieckiem z uwzględnieniem wyników wcześniej przeprowadzonych badań oraz potrzebami w zestawieniu z normami okazało się bardzo trudne. Dlatego zdecydowałam o zmianie umiejscowienia projektowanej przez siebie przestrzeni w wagonie bez przedziałowym. Zainspirowałam się przestrzenią dostępną w pociągu dla osób niepełnosprawnych. Rys. 11 przestrzeń w pociągu dla osób niepełnosprawnych. Obok lub naprzeciw miejsca na wózek inwalidzki znajduje się przynajmniej jedno siedzenie dla pasażera towarzyszącego osobie korzystającej z wózka. Na jednym końcu miejsca na wózek inwalidzki umieszczona jest konstrukcja zapobiegająca przewróceniu się wózka w tył. W celu zapewnienia stabilności miejsce na wózek zaprojektowane jest w taki sposób, aby był on zwrócony przodem lub tyłem do kierunku jazdy. 29

30 Rys. 12 szkicowy układ przestrzeni dla matki z dzieckiem. Widzimy, że zaproponowany układ bardzo dobrze zaspokaja wszystkie potrzeby. Posiada miejsce na wózek oraz dodatkowe składane siedzenia. Możliwa jest częściowa izolacja. Ponadto zapewnia wystarczającą ilość miejsca. Po rozłożeniu siedziska wolna przestrzeń na kolana pomiędzy krawędzią obu siedzisk wynosi, zgodnie z normą, 60 cm. Tak samo wygląda sytuacja po odwróceniu siedziska zajmowanego przez matkę z dzieckiem. W sytuacji, gdy jest ono zwrócone w kierunku pasażerów znajdujących się bezpośrednio za nią, odległość między krawędziami siedziska również wynosi 60 cm. Rys. 13 szkicowy układ przestrzeni dla matki z dzieckiem 30

31 Rozdział 3. Opis projektu Charakterystyka rozwiązań projektowych Rozwiązania projektowe przestrzenno funkcjonalne. Zaprojektowaną przestrzeń dla matki z dzieckiem postanowiłam umiejscowić w wagonie bez przedziałowym pierwszej klasy z uwagi na większą ilość miejsca. Przestrzeń została zlokalizowana w bezpośredniej bliskości kabiny sanitarnej oraz drzwi wejściowych. Zajmuje niewielką część wagonu. Wymiary powierzchni wynoszą 205 x 108 cm, zajmując tym samym cztery miejsca siedzące. Jest to przestrzeń uniwersalna. W przypadku, gdy w pociągu nie ma żadnego opiekuna z dzieckiem, z miejsca może skorzystać każdy pasażer. Wyposażona została w specjalnie zaprojektowany fotel. Siedzenie jest obrotowe, umieszczone samodzielnie. W sytuacji, gdy z opiekunem dziecka podróżuje więcej osób mogą zająć miejsce znajdujące się z tyłu. Naprzeciw fotela znajduje się miejsce na wózek dziecięcy. Miejsce wyposażone jest w pasy, aby móc bezpiecznie go przypiąć. W miejscu na wózek znajdują się dwa siedzenia odchylane, zapewniające taki sam komfort podróżny jak pozostałe siedziska znajdujące się w wagonie. Siedzenia posiadają pasy, dzięki którym można przypiąć fotelik samochodowy, dla zwiększenia bezpieczeństwa podróżowania najmłodszych. Przy siedziskach znajduje się osłona, odgradzająca bezpośredni kontakt z drzwiami wejściowymi, po jej wewnętrznej stronie znajduje się pojemnik na śmieci. Z racji tego, że pociągiem podróżują nie tylko niemowlęta, w projekcie przewidziałam umieszczenie panelu z zabawkami dla starszych dzieci ( prezentowany na wizualizacjach panel inspirowany jest projektem przystanku autobusowego w Gdyni). Panel znajduje się pod oknami. Jedna jego część jest rozkładana i pełni tym samym funkcję stolika. Okno zaopatrzone jest w roletę. Nad oknem znajduje się półka bagażowa z ogranicznikiem, by w razie gwałtownego hamownia żaden z bagaży nie uszkodził dziecka. W projekcie wzięłam pod uwagę rodzaj oświetlenia. Oprócz jednego głównego światła proponuję umieścić nad przestrzenią dla matki z dzieckiem oświetlenia dodatkowego z możliwości regulacji natężenia światła. Kolory użyte w projekcie celowo są delikatne. Błękit w połączeniu z bielą i jasnym drewnem sprawiają wrażenie przyjaznych. Unikałam jaskrawych i krzykliwych barw. 31

32 Poniżej przedstawiam kilka schematów użytkowania przestrzeni. Rys. 14. Matka z małym dzieckiem w wózku Rys. 15. Matka z starszym dzieckiem. Rys. 16. Matka z dwójką dzieci. 32

33 Rys. 17. Brak matki z dzieckiem. Ilość przestrzeni dla matek z dziećmi w pociągu zależy od przewoźnika. 33

34 Wizualizacja 1. Przestrzeń dla matki z dzieckiem. Wizualizacja 2. Przestrzeń dla matki z dzieckiem. 34

35 Wizualizacja 3. Przestrzeń dla matki z dzieckiem. Wizualizacja 4. Przestrzeń dla matki z dzieckiem. 35

36 3.1.2 Rozwiązania projektowe siedzisko. Cała forma fotela podyktowana jest funkcją jaką ma pełnić. Siedzenie dostosowuje się w zależności od potrzeb do użytkownika. Kształt fotela zapewnia strefę prywatności pasażera, tworząc dyskretne miejsce, nie naruszając jednocześnie przestrzeni innych pasażerów. Fotel wyposażony jest w sztywną obudowę z dodatkową ruchomą osłoną. Jest obrotowy, a co za tym idzie, nawet przy niewielkim obrocie zyskujemy na prywatności. Krawędzie i narożniki są zaokrąglone dla bezpieczeństwa użytkowania. Podłokietniki przy fotelu są opuszczane, dzięki czemu matka z dzieckiem zyskuje na dodatkowej przestrzeni. Po wewnętrznej stronie siedzenia znajduje się kieszeń, a po zewnętrznej mały stolik o wymiarach 24 x 21 cm z wytłoczonym miejscem do odstawienia butelki lub innych akcesoriów. Dopełnieniem fotela jest podnóżek. Ważny dla zwiększenia wygody podróżowania oraz ze względu na przypadłość żylaków, która po ciąży dolega wielu kobietom. Siedzenie zostało zaprojektowane zgodnie z normami zawartymi w Kodeksie UIC 567. Materiały: siedzisko: materiał odporny na ścieranie, łatwy w czyszczeniu; wypełnione miękką pianką, Obudowa: sklejka drewniana, malowana proszkowo. Wizualizacja 5. podstawowa konstrukcja. Zasada działania. 36

37 Wizualizacja 6. Wizualizacja fotela. Wizualizacja 7. Wizualizacja fotela. 37

38 Rys 18 Wymiary fotela. 38

39 Stolik składany za pomocą zawiasu z blokadą. Rys 19 Wymiary stolika. Rys 20 Zakres wysuwania osłony. 39

40 Zakończenie Praca którą przedstawiłam jest próbą zaaranżowania przestrzeni dla matki z dzieckiem w pociągu. Bardzo istotny w pracy był proces projektowy. Na wstępie przeanalizowałam stan istniejący, przedstawiłam problem projektowy oraz założenia. Przeprowadzone badania pozwoliły na dokładne określenie potrzeb użytkownika. Ważne dla projektu okazały się obserwacje oraz rozmowy przeprowadzone z matkami. Jedną z części projektu było zaprojektowanie siedzenia przeznaczone dla matki z dzieckiem. Koncepcje siedzenia były na bieżąco weryfikowane na modelu funkcjonalnym w skali 1:1. Każdy szczegół całego projektu został starannie przemyślany oraz przeanalizowany. Wszystkie próby, bania zastały udokumentowane i przedstawione w postaci zdjęć, rysunków oraz wizualizacji. Myślę, że dzięki temu w sposób przejrzysty przedstawiłam swoją drogę do ostatecznej koncepcji. Jestem w pełni świadoma, że projekt wymaga jeszcze sprawdzenia i weryfikacji, zwłaszcza projekt fotela. Myślę jednak, że pomysł, który przedstawiam mógłby wnieść wiele korzyści w wypadku realizacji. 40

41 Spis ilustracji. Fot 1. Przedział dla matki z dzieckiem, źródło: Fot 2. Przedział dla matki z dzieckiem, źródło: Fot 3. Przedział w wagonie 2 klasy, źródło: Fot 4. Kabina sanitarna w pociągu, źródło: Fot 5. Strefa małego podróżnika w pociągu, źródło: Fot 6. Strefa małego podróżnika w pociągu, źródło: Fot 7. Podróż z dzieckiem pociągiem,opracowanie własne. Fot 8. Przedział dla matki z dzieckiem w Rogio Jet, źródło: Fot 9. Miejsce dla rodziny z dziećmi w francuskich liniach TGV, źródło: Fot 10. Kojce dla dzieci na pokładzie samolotu, źródło: Fot 11. Obserwacja matki z dzieckiem, opracowanie własne. Fot 11. Obserwacja matki z dzieckiem, opracowanie własne. Fot 12. Obserwacja matki z dzieckiem, opracowanie własne. Fot 13. Obserwacja matki z dzieckiem, opracowanie własne. Fot 14. Obserwacja matki z dzieckiem, opracowanie własne. Fot 15. Obserwacja matki z dzieckiem, opracowanie własne. Fot 16. Badanie ergonomiczne, opracowanie własne. Fot 17. Badanie ergonomiczne, opracowanie własne. Fot 18. Badanie ergonomiczne, opracowanie własne. Fot 19. Badanie ergonomiczne, opracowanie własne. Fot 20. Badanie ergonomiczne, opracowanie własne. Fot 21. Szkice koncepcyjne, opracowanie własne. Fot 22. Budowa modelu funkcjonalnego, opracowanie własne. Fot 23. Budowa modelu funkcjonalnego, opracowanie własne. Fot 24. Budowa modelu funkcjonalnego, opracowanie własne. Fot 25. Budowa modelu funkcjonalnego, opracowanie własne. Fot 26. Sprawdzanie modelu funkcjonalnego, opracowanie własne. Fot 27. Sprawdzanie modelu funkcjonalnego, opracowanie własne. Fot 28. Budowanie modelu funkcjonalnego, opracowanie własne. Fot 29. Model funkcjonalny, opracowanie własne. Fot 30. Model funkcjonalny. Użytkowanie. Opracowanie własne. Fot 31. Model funkcjonalny. Użytkowanie. Opracowanie własne. Fot 32. Model funkcjonalny. Użytkowanie. Opracowanie własne. 41

42 Rys 1. Rodzic trzymający dziecko na kolanach, opracowanie własne. Rys 2. Matka karmiąca dziecko, opracowanie własne. Rys 3. miejsce na wózek dziecięcy, opracowanie własne. Rys 4. przestrzeń do przewijania dziecka, opracowanie własne. Rys. 5 poszukiwanie nowych rozwiązań, opracowanie własne. Rys. 6 aranżowanie przestrzeni w przedziale pociągu układ nr 1, opracowanie własne. Rys. 7 aranżowanie przestrzeni w przedziale pociągu układ nr 2, opracowanie własne. Rys. 8 aranżowanie przestrzeni w przedziale pociągu układ nr 3, opracowanie własne. Rys. 9 aranżowanie przestrzeni w przedziale pociągu układ nr 4, opracowanie własne. Rys. 10 rozmieszczenie miejsc siedzących wg Kodeksu UIC 567, źródło: UIC 567. Rys. 11 przestrzeń w pociągu dla osób niepełnosprawnych, źródło: Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej. Rys. 12 szkicowy układ przestrzeni dla matki z dzieckiem, opracowanie własne. Rys. 13 szkicowy układ przestrzeni dla matki z dzieckiem, opracowanie własne. Rys. 14 matka z małym dzieckiem w pociągu, opracowanie własne. Rys. 15 matka z starszym dzieckiem, opracowanie własne. Rys. 16 matka z dwójką dzieci, opracowanie własne. Rys. 17 Brak matki z dzieckiem, opracowanie własne. Rys. 17 Przestrzeń dla matki z dzieckiem, opracowanie własne. Rys. 18 wymiary fotela, opracowanie własne. Rys. 19 wymiary stolika, opracowanie własne. Rys. 20 zakres wysuwanie osłony, opracowanie własne. Wizualizacja 1 Przestrzeń dla matki z dzieckiem, opracowanie własne. Wizualizacja 2 Przestrzeń dla matki z dzieckiem, opracowanie własne. Wizualizacja 3 Przestrzeń dla matki z dzieckiem, opracowanie własne. Wizualizacja 4 Przestrzeń dla matki z dzieckiem, opracowanie własne. Wizualizacja 5 Podstawowa konstrukcja. Zasada działania, opracowanie własne. Wizualizacja 6. Fotel, opracowanie własne. Wizualizacja 7. Fotel, opracowanie własne. 42

43 BIBLIOGRAFIA: Dokumenty piśmiennicze: 1. Diffrient Niels, Alvin R. Tilley, Joan C.Bardagjy, Humanscale 1/2/3, The MIT Press, Massachusetts Institute of Technology, Massachusett Cambridge Gedliczka Adam Atlas miar człowieka, Ciop Hall Edward T. Ukryty Wymiar, Muza SA, Warszawa Neufert Ernst Podręcznik Projektowania Architektoniczno budowlanego Arkady Warszawa Spock Benjamin Dziecko, Rebis Kodeks Międzynarodowy Związek Kolei UIC, UIC 567, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej Strony internetowe: