PODRĘCZNIK Z MUSZTRY DLA PODOFICERA ZWIĄZKU STRZELECKIEGO STRZELEC I NIE TYLKO.

Transkrypt

1 PODRĘCZNIK Z MUSZTRY DLA PODOFICERA ZWIĄZKU STRZELECKIEGO STRZELEC I NIE TYLKO. BÓG HONOR OJCZYZNA Autorzy: plutonowy ZS S Przemysław Błachnio i plutonowy ZS S Wojciech Dzięgiel JS 0401 Materiały zaczerpnięte z Internetowego Wojskowego Serwisu Szkolnego PUŁAWY,

2 ZASADY OGÓLNE ROZDZIAŁ 1 1. Musztra - to ćwiczenia strzeleckie, które uczy, jak przyjmować postawę zasadnicza i swobodna, oddawać honory, poruszać się z bronią i bez broni, formować szyki oraz zachowywać się w szyku i poza nim. Rozróżnia się musztrę indywidualna i zespołowa pieszą oraz z pojazdami (wozami bojowymi). 1) Musztra indywidualna przygotowuje żołnierza do wystąpień służbowych oraz do działania w zespole. 2) Musztra zespołowa przygotowuje pododdziały i oddziały do wystąpień służbowych oraz działania w szyku pieszym i z pojazdami. 2. Pododdziały i oddziały występują i działają w odpowiednim ugrupowaniu i szyku. 1) Ugrupowanie w musztrze - to ustawienie strzelców, pododdziałów i oddziałów pieszych lub z pojazdami w szyku odpowiednim do wykonania określonych frontem w jednym kierunku, w nakazanym szyku, w odstępach określonych w regulaminie lub w rozkazie dowódcy. Pododdziały przyjmują je w czasie wystąpień służbowych oraz uroczystości strzeleckich i państwowych. 2) Ugrupowanie marszowe - to ustawienie oddziału, pododdziału lub pododdziałów (pojazdów, strzelców) w kolumnach (kolumnie) do marszu. W ugrupowaniu mogą być stosowane różne szyki. 3. Szyk - to określone w regulaminie ustawienie strzelców (pojazdów) lub pododdziałów - do wspólnego wykonywania czynności - w ugrupowaniu rozwiniętym lub marszowym. Strzelcy (pojazdy) ustawiają się w szyku zgodnie z podziałem organizacyjnym lub w sposób nakazany przez dowódcę. Niektóre szyki może już tworzyć dwóch strzelców (dwa pojazdy), np.: szereg, rząd. Na szyk składają się następujące elementy: - skrzydło - prawe i lewe zakończenie szyku; - front - kierunek ustawienia strzelców (pojazdów); - odstęp - oddalenie miedzy strzelcami (pojazdami), pododdziałami lub oddziałami, mierzone wzdłuż frontu szyku; - odległość - oddalenie miedzy strzelcami, szeregami i pododdziałami (pojazdami), mierzone w głąb szyku; - szerokość - odstęp miedzy skrzydłami szyku; - głębokość - odległość od czoła do ogona szyku; - czoło kolumny - początek kolumny; - ogon kolumny - koniec kolumny; - kierunkowy - to poruszający się w nakazanym kierunku strzelec, pojazd lub pododdział, do którego dostosowują swój ruch inni strzelcy (pododdziały, pojazdy). W kolumnie dwójkowej, trójkowej, czwórkowej itd. - to strzelec (pojazd) na prawym skrzydle czoła kolumny (pierwszego szeregu). Podczas oddawania honorów w marszu na komendę Na lewo - PATRZ" kierunkowym jest strzelec lewoskrzydłowy; - zamykający - strzelec (pojazd) lub pododdział znajdujący się w ostatnim szeregu kolumny na lewym skrzydle. Czynności żołnierzy w szyku: - krycie - ustawienie się strzelców (pojazdów) lub pododdziałów w rzędzie, w linii prostej; - równanie - ustawienie się strzelców (pojazdów) lub pododdziałów w szeregu, w linii prostej; - odstępowanie - zwiększanie odstępów miedzy strzelcami (pododdziałami) w szyku o określona liczbę kroków; - łączenie - powrót do szyku poprzedniego (przed odstępowaniem). 4. Szereg - to szyk, w którym: a) strzelcy stoją obok siebie w odstępie równym szerokości dłoni (mierzonym na wysokości łokci), frontem w jednym kierunku, w linii prostej; b) pojazdy są rozmieszczone jeden obok drugiego w odstępie trzech kroków, przodem w jednym kierunku, w linii prostej. 5. Dwuszereg - to szyk, w którym dwa szeregi strzelców stoją jeden za drugim, frontem w jednym kierunku, w odległości równej półtorej długości wyciągniętej ręki z wyprostowanymi palcami (około 1,2 m). Strzelcy drugiego szeregu kryją swoich poprzedników. Dwuszereg jest pełny, jeżeli strzelca lewoskrzydłowego pierwszego szeregu kryje strzelec drugiego szeregu; niepełny - jeżeli nie kryje. W razie potrzeby do wykonania określonych żądań można formować również inne szyki, np. trójszereg itp. 6. Kolumna - to szyk, w którym strzelcy - stojąc frontem w jednym kierunku, jeden za drugim, w odległości około l,2 m - tworzą rząd (kolumnę pojedyncza) lub dwa i więcej rzędów (kolumnę dwójkowa, trójkowa itp.) ustawionych w odstępach równych szerokości dłoni. Pojazdy rozmieszcza się jeden za drugim w odległości piętnastu kroków, przodem w jednym kierunku. Odległość miedzy pojazdami w kolumnie mierzy się od tylnej części pojazdu lub holowanego sprzętu (np. od końca lufy armaty) do przedniej części następnego pojazdu. Zależnie od warunków 2

3 odległości miedzy pojazdami mogą być zmienione (zmniejszone lub zwiększone). Głębokość kolumny pieszej nie może być mniejsza niż jej szerokość. 7. Linia kolumn - to szyk, w którym kolumny pododdziałów (pojazdów) stoją jedna obok drugiej na tej samej wysokości, w ustalonych odstępach, czołem (przodem) w jednym kierunku. 8. Rozkazy i komendy w musztrze przekazuje się ustnie lub przez środki łączności. W marszu komendy i rozkazy przekazują wzdłuż kolumny dowódcy pododdziałów (pojazdów) lub obserwatorzy. 9. W szyku dowódca ugrupowania zajmuje miejsce, z którego może najdogodniej dowodzić. Dowódcy niższych szczebli znajdują się w miejscach przewidzianych dla nich w regulaminie i mogą występować z szyku tylko na komendę lub za zezwoleniem dowódcy ugrupowania. Dowódca, podając komendę strzelcom w ugrupowaniu rozwiniętym, stoi na środku przed frontem szyku w odległości umożliwiającej obserwowanie skrzydeł lub większej części szyku bez konieczności odwracania głowy. Dowódca maszerujący na czele pododdziału podaje komendy bez zatrzymywania się, zwracając głowę w lewo. W czasie marszu mogą wychodzić z szyku - aby podąć komendy i sprawdzić sposób ich wykonania - tylko dowódcy od szczebla kompanii wzwyż. Dowódcy niższych szczebli podają komendy ze swoich miejsc. Mogą je opuścić, jeśli zezwoli na to dowódca kompanii. Podczas samodzielnego marszu plutonu lub drużyny ich dowódcy mogą wychodzić z szyku, aby podąć komendy i sprawdzić ich wykonanie. W ugrupowaniu rozwiniętym z pojazdami pojazd dowódcy znajduje się na prawym skrzydle pododdziału, a w ugrupowaniu marszowym - na czele kolumny. Jeżeli dowodzenie pododdziałem (strzelcem) przejmuje inny dowódca, poprzedza to zapowiedzią zawierająca nazwę tego pododdziału (stopień i nazwisko strzelca) oraz zwrotem - Na moja komendę". 10. Komenda - to krótki rozkaz - podany słownie lub przez środki łączności - do natychmiastowego wykonania, a gdy dotyczy grupy strzelców lub pododdziału (oddziału) - również jednoczesnego i jednolitego. Komenda składa się z zapowiedzi i hasła. Jest kilka komend zawierających tylko hasło, np.: BACZNOŚĆ", SPOCZNIJ". 1) Zapowiedz komendy podaje się wyraźnie, głosem donośnym, przeciągając ostatnia zgłoskę. 2) Hasło komendy (wydrukowane w regulaminie dużymi literami) podaje się po krótkiej przerwie, głośno, wyraźnie, krótko i dobitnie. Po haśle należy wykonać komendę. Aby zwrócić uwagę pododdziałów lub poszczególnych strzelców, w zapowiedzi komendy wymienia się nazwę pododdziału lub stopień i nazwisko żołnierza, np.: Pierwsza kompania (pluton, drużyna), w szeregu zbiórka"; Strzelec Malinowski, w prawo zwrot". 11. Wszystkie komendy podawane pododdziałom (strzelcom) w miejscu poprzedza się komendą BACZNOSC". Wyjątkiem są te, które składają się z samego hasła, i wezwania skierowane do pododdziałów (np. Pierwsza drużyna") lub do strzelca (np. Strzelec Król"). 12. Komendy przekazywane przez środki łączności, dotyczące wszystkich pododdziałów, przyjmują i natychmiast podają swoim pododdziałom ich dowódcy. 13. Aby przerwać niewłaściwie wykonywana czynność, powrócić do poprzedniego położenia oraz umożliwić poprawne jej wykonanie, podaje się komendę WRÓĆ". 14. Podczas podawania komend i wydawania rozkazów poszczególnym strzelcom - do wykonania czynności musztry - wymienia się jedynie stopień i nazwisko strzelca lub jego funkcje. 15. Strzelcy (pododdziały, oddziały) wyposażeni w inne niż wymienione w regulaminie rodzaje sprzętu i uzbrojenia wykonują czynności musztry zgodnie z ustaleniami przełożonych. 16. Dowódcy od szczebla oddziału wzwyż mogą organizować pokazy musztry paradnej. Przedmiotem pokazu mogą być wybrane elementy musztry zespołowej (formowanie szyków, zwroty, marsz, chwyty bronią itp.) z udziałem orkiestry. Dowódcy podejmujący decyzje w sprawie zorganizowania pokazu powinni ustalić: a) dowódcę odpowiedzialnego za prowadzenie pokazu; b) elementy pokazu (układ ćwiczeń) i kolejność ich wykonania; c) czas i miejsce pokazu;. d) liczbę i skład pododdziałów; e) ubiór, uzbrojenie i wyposażenie ćwiczących. 17. Pododdziały reprezentacyjne obszarów strzeleckich mogą maszerować krokiem defiladowym i zwykłym, wykonywać chwyty sztandarem i bronią, odpalać salwę honorowa, a dowódcy podawać komendy związane z tymi czynnościami - w odmienny sposób, który określają właściwi przełożeni. 3

4 ROZDZIAŁ 2 MUSZTRA INDYWIDUALNA, POSTAWA ZASADNICZA I SWOBODNA 18. Postawa zasadnicza - to pozycja przyjmowana przez strzelców do wykonania nakazanych czynności lub do wystąpień służbowych. W postawie zasadniczej strzelec stoi nieruchomo. Ciężar ciała spoczywa równomiernie na obu stopach. Pięty są złączone, stopy zaś rozwarte na szerokość środkowej części podeszwy buta. Nogi w kolanach wyprostowane, mięsnie nóg lekko naprężone. Tułów wyprostowany. Brzuch lekko wciągnięty, ramiona cofnięte do tyłu - na jednakowej wysokości i równolegle do linii frontu. Ręce opuszczone i wyprostowane w łokciach. Palce zwarte i wyprostowane; palec środkowy ułożony wzdłuż szwu spodni. Głowa podniesiona, wzrok skierowany na wprost, usta zamknięte. Strzelec przyjmuje postawę zasadnicza na komendę BACZNOŚĆ" oraz bez tej komendy w następujących przypadkach: a) na zapowiedz komendy nie poprzedzonej komenda BACZNOŚĆ"; b) po wykonaniu komendy ZBIÓRKA" i podczas: c) wydawania lub przyjmowania rozkazów; d) składania meldunku i przedstawiania się; e) oddawania honorów w miejscu; f) podawania komend w miejscu 19. Postawa zasadnicza z bronią różni się od postawy zasadniczej bez broni innym ułożeniem prawej ręki trzymającej broń (z wyjątkiem położenia przez plecy"). Karabinek trzyma się w położeniu na pas" (z kolbą złożoną - lufa do dołu, z kolbą rozłożoną oraz drewnianą - lufą do góry), natomiast pistolet (również maszynowy) - w futerale na pasie głównym, na prawym biodrze, ręczny granatnik przeciwpancerny trzyma się w położeniu na pas" nasadką do dołu. Pas broni strzelec trzyma prawą ręką miedzy kciukiem a palcem wskazującym, łokciem zaś przyciska bron do tułowia. Zamknięta dłoń znajduje się na wysokości górnego wszycia górnej kieszeni kurtki munduru. Karabin wyborowy i karabin maszynowy trzyma się przy prawej nodze, językiem spustowym do przodu, tył trzewika kolby opierając o ziemie. Kolba dotyka stopy prawej nogi. Przód trzewika kolby znajduje się na linii czubków butów, broń lekko przyciśnięta do biodra. Kciukiem opuszczonej prawej ręki obejmuje się broń od strony wewnętrznej, pozostałymi palcami - zwartymi i wyprostowanymi - od zewnętrznej 20. Postawa swobodna- to pozycja umożliwiająca strzelcowi częściowy odpoczynek podczas wykonywania regulaminowych czynności i wystąpień służbowych, przede wszystkim podczas parad i uroczystości strzeleckich. Przyjmuje się ja na komendę SPOCZNIJ" oraz samoczynnie w sytuacjach określonych w regulaminach, np. po odliczeniu. Na komendę SPOCZNIJ" strzelec energicznie wysuwa lewa nogę w lewo w skos na odległość równą połowie długości stopy. Ciężar ciała spoczywa na prawej nodze. Ręce opuszczone swobodnie, palce ułożone dowolnie. Strzelec ma swobodę ruchów, lecz nie wolno mu rozmawiać w szyku. W razie potrzeby poprawia umundurowanie i oporządzenie, a także równanie i krycie. Jeżeli przez dłuższy czas pozostaje w postawie swobodnej, może zmienić położenie nóg w ten sposób, ze cofa lewa do prawej, a następnie wysuwa prawa i odwrotnie. Ponadto w wystąpieniach indywidualnych oraz w szyku podczas zajęć bez broni strzelec może - wykonawszy komendę SPOCZNIJ" w sposób wyżej opisany - przyjmować postawę swobodna w rozkroku oraz krzyżować ręce z tyłu tułowia. Za zezwoleniem dowódcy może także chwilowo opuścić szyk. 21. Postawa swobodna z bronią różni się od postawy swobodnej bez broni innym ułożeniem prawej ręki trzymającej broń (z wyjątkiem położenia przez plecy"). Położenie karabinka, pistoletu maszynowego i ręcznego granatnika przeciwpancernego jak w postawie zasadniczej. Karabin wyborowy i karabin maszynowy opiera się na całym trzewiku kolby. ZWROTY 22. Zwroty w miejscu wykonuje się na komendę: W lewo (w prawo, w tył) - ZWROT". Zwroty w lewo i w tył wykonuje się w stronę lewej ręki, na obcasie buta lewej nogi i czubku prawego buta, energicznie dostawiając najkrótsza drogą nogę pozostawioną w tyle. Zwrot w prawo - odwrotnie. W czasie zwrotu górna cześć ciała pozostaje jak w postawie zasadniczej; nóg w kolanach nie zgina się. 4

5 23. Podczas zwrotów w miejscu z bronią u nogi na zapowiedz komendy należy bron nieco unieść i przycisnąć do uda. Po zwrocie należy broń postawić na ziemi, jednocześnie dostawiając nogę. MARSZ, BIEG I ZATRZYMYWANIE 24. Marsz rozpoczyna się z postawy zasadniczej lewą nogą. Wykonuje się go krokiem defiladowym lub zwykłym, natomiast marsz w miejscu - tylko krokiem zwykłym. Marsz poprzedza komenda np.: Strzelec Kalinowski, kierunek na wprost (w lewo, w prawo, w tył na lewo, w tył na prawo, w lewo w skos, w prawo w skos) - MARSZ" lub Strzelec Kalinowski, za mną - MARSZ". Po każdej komendzie pierwsze trzy kroki wykonuje się krokiem defiladowym na wprost (z wyjątkiem marszu w miejscu). 25. Krok defiladowy stosuje się: a) rozpoczynając marsz (pierwsze trzy kroki); b) w marszu po komendzie BACZNOŚĆ"; c) w marszu po zapowiedzi komendy dotyczącej zatrzymania się; d) w czasie występowania z (wstępowania do) szyku. Strzelec, rozpoczynając marsz krokiem defiladowym, podnosi stopę na wysokość około 10 cm i stawia ja sprężyście z lekkim przybiciem. Tułów ma wyprostowany, pierś podana do przodu, wzrok skierowany na wprost. Ruchy rąk wykonuje na przemian w następujący sposób: robiąc wymach ręką do przodu, zgina ją w łokciu i płynnie przenosi tak, aby mały palec dłoni znalazł się na wysokości górnej krawędzi sprzączki pasa głównego. Dłoń ułożona skośnie, palce złączone i wyprostowane, a krawędź kciuka skierowana w stronę tułowia - w odległości około 5 cm od piersi. Rękę przenosi do tylu (nie skręcając dłoni) najkrótsza droga, do oporu w stawie łokciowym i barkowym. Długość kroku cm. Tempo marszu kroków na minutę. 26. Krok zwykły obowiązuje na terenie koszar, miast, osiedli itp. oraz podczas śpiewu w marszu. Strzelcy, występujący indywidualnie, stosują go również podczas oddawania honorów w marszu, a także w czasie podchodzenia do (odchodzenia od) przełożonego. Maszerując krokiem zwykłym strzelec ma głowę uniesiona, tułów wyprostowany. Wymach rąk swobodny - w takt marszu. Długość kroku cm. Tempo kroków na minutę. Podczas uroczystości, w czasie marszu krokiem zwykłym, obowiązuje taki wymach ręki, jak w marszu krokiem defiladowym. Z kroku defiladowego do zwykłego przechodzi się na komendę SPOCZNIJ". Strzelec stawia jeszcze jeden krok defiladowy i rozpoczyna marsz krokiem zwykłym. Zmienia krok na zwykły również bez komendy, po pierwszych trzech krokach rozpoczynających marsz. Komendy podaje się na lewą lub prawą nogę. W marszu z bronią wolną rękę (ręce) porusza (poruszają) się jak podczas marszu bez broni. Na zapowiedz komendy do rozpoczęcia marszu z bronią u nogi bron należy nieco unieść. 27. Marsz w miejscu wykonuje się na komendę W miejscu - MARSZ"; zarówno rozpoczynająca marsz w miejscu jak i podana do przejścia z ruchu do marszu w miejscu. W pierwszym przypadku strzelec rozpoczyna marsz w miejscu lewą nogą. W drugim przypadku komendy podaje się na dowolna nogę. Następny krok strzelec wykonuje jeszcze w ruchu, po czym maszeruje w miejscu. Marsz ten polega na podnoszeniu i opuszczaniu na przemian prawej i lewej nogi na wysokość około 10 cm z jednoczesnym ruchem rak w takt marszu (jak podczas marszu w ruchu). Aby strzelec maszerujący w miejscu ruszył naprzód, podaje się komendę Na wprost - MARSZ" na lewa nogę. Strzelec wykonuje jeszcze jeden krok w miejscu, następnie rozpoczyna marsz na wprost. 28. Bieg z miejsca i z marszu wykonuje się na komendę: Biegiem - MARSZ". Na zapowiedz komendy strzelec ugina ręce w łokciach, a na hasło rozpoczyna bieg lewa noga, pochylając tułów lekko do przodu i poruszając rękami w takt biegu. Długość kroku cm, tempo biegu kroków na minutę. Hasło komendy do przejścia z kroku zwykłego do biegu podaje się na lewa nogę. Strzelec robi wówczas jeszcze jeden krok i rozpoczyna bieg. Na hasło komendy Zwykły - KROK", podane na dowolna nogę, strzelec zwalnia bieg stawiając w tym tempie jeszcze trzy kroki i rozpoczyna marsz nakazanym krokiem. Przed rozpoczęciem biegu z bronią strzelec zabezpiecza ją, zdejmuje bagnet, a pas karabinu maszynowego i ręcznego granatnika przeciwpancernego przekłada przez prawe ramię bez dodatkowej komendy. Na zapowiedz Biegiem" należy bron trzymana u nogi nieco unieść, a bron w położeniu na pas", przez pierś" lub przez plecy" - wziąć do prawej ręki. Podczas biegu broń trzyma się w lekko ugiętej ręce, poziomo, z lufa skierowana do przodu. Po zakończeniu biegu strzelec, bez komendy, przenosi broń w poprzednie położenie. 29. Zatrzymanie następuje na komendę, np. Strzelec Mazierski - STÓJ". Po zapowiedzi strzelec zaczyna maszerować krokiem defiladowym, a po haśle daje jeszcze jeden krok, przystawiając energicznie - do drugiej nogi - nogę, na która padło hasło, po czym przyjmuje postawę zasadnicza. Broń pozostaje w takim położeniu, jak w czasie marszu. Aby zatrzymać biegnącego strzelca, podaje się komendę Zwykły - KROK", a następnie komendę, np.: Strzelec Szczygieł - STÓJ". 5

6 30. Kierunek marszu zmienia się na komendę: Kierunek - W LEWO (W PRAWO, W TYŁ NA PRAWO, W TYŁ NA LEWO, W LEWO W SKOS, W PRAWO W SKOS)" lub według wskazanego przedmiotu terenowego. Na hasło komendy strzelec robi trzy kroki na wprost, a następnie zmienia kierunek marszu na nakazany i maszeruje dalej. CHWYTY BRONIĄ 31. Chwyty bronią (karabinkiem, karabinem wyborowym, ręcznym granatnikiem przeciwpancernym, karabinem maszynowym) wykonuje się w postawie zasadniczej. Ruchy, składające się na każdy chwyt bronią, powinny być krótkie i energiczne i łączyć się płynnie w jedna całość. Bagnet nakłada się na komendę Bagnet na - BROŃ", a zdejmuje na komendę Bagnet - ZDEJMIJ". 32. Jeśli strzelcy są uzbrojeni w karabinki z kolbą składaną, komendę do nałożenia bagnetu poprzedza komenda do rozłożenia kolby. Kolbe składaną karabinka rozkłada (składa) się na komendę Kolbe - ROZŁÓŻ (ZŁÓŻ)". Po wykonaniu tej komendy karabinek przenosi się w położenie na pas". Bron zabezpiecza (odbezpiecza) się na komendę Zabezpiecz (odbezpiecz) - BROŃ". Jeżeli przełożony nie podał tej komendy, strzelec zabezpiecza broń samorzutnie. Wszystkie czynności wymienione w p. 32 wykonuje się w postawie swobodnej. Chwyty karabinkiem z kolbą rozłożoną wykonuje się tak, jak karabinkiem z kolbą drewnianą. CHWYTY KARABINKIEM 33. Podstawowym sposobem noszenia karabinka jest położenie na pas". Oprócz tego stosuje się położenia: przez pierś" i przez plecy" oraz chwyty połóż broń" i za broń". 34. Komendę Przez pierś - BROŃ" strzelec wykonuje karabinkiem z kolbą drewnianą z położenia na pas". Prawą rękę przesuwa po pasie nieco w górę, zdejmuje karabinek z ramienia i chwyciwszy go lewą ręką za przednią cześć nakładki trzyma przed sobą - magazynek zwrócony w lewo, wylot lufy na wysokości brody. Po czym prawa ręka odchyla pas w prawo i chwyciwszy go dłonią z dołu wsuwa łokieć tej ręki pod pas. Następnie zarzuca pas przez głowę na kark, prawą ręką chwyta karabinek za szyjkę kolby, lewą rękę szybko opuszcza. 35. Komendę Przez pierś - BROŃ" strzelec wykonuje karabinkiem z kolbą składaną z położenia na pas". Prawą dłoń przesuwa po pasie nieco w dół., nie wysuwając łokcia spod pasa. Następnie - trzymając prawą ręką za pas - podnosi karabinek i chwyta lewą ręką z dołu za łoże i nakładkę. Po czym prawą ręką zarzuca pas przez głowę na kark i chwyta karabinek za tylną cześć komory zamkowej, lewą rękę szybko opuszcza. 36. Komendę Na pas - BROŃ" strzelec wykonuje karabinkiem z kolbą drewnianą z położenia przez pierś". Lewą ręką chwyta karabinek z dołu za łoże i nakładkę, po czym odsuwając go od siebie, wysuwa prawą rękę spod pasa i chwyta za szyjkę kolby. Następnie podnosi karabinek, pas przerzuca przez głowę i trzyma karabinek przed sobą - magazynek zwrócony w lewo, wylot lufy na wysokości brody. Po czym prawą ręką chwyta za górną cześć pasa i zarzuca karabinek przez prawe ramię w położenie na pas", lewą rękę szybko opuszcza. 37. Komendę Na pas - BROŃ" strzelec wykonuje karabinkiem z kolbą składaną z położenia przez pierś". Lewą ręką chwyta karabinek z góry za rurę gazowa oraz lufę i podnosi go nieco w górę. Łokieć prawej ręki wysuwa spod pasa i chwyta nią z dołu pas przy komorze zamkowej. Następnie, kierując karabinek komorą zamkową w górę, przerzuca pas przez głowę i trzyma karabinek z magazynkiem zwróconym w prawo i rękojeścią na wysokości brody. Po czym prawą ręką zarzuca karabinek przez prawe ramię w położenie na pas", lewą rękę szybko opuszcza. 38. Komendę Przez plecy BROŃ strzelec wykonuje w następujący sposób. Lewą ręką chwyta pas nieco poniżej prawego barku, prawa zaś chwyta karabinek z kolbą drewnianą za kolbę, a z kolbą składaną - za lufę. Po czym prawą ręką podnosi broń, natomiast lewą zarzuca ją przez głowę na lewe ramie. Następnie szybko opuszcza ręce. Przed wykonaniem chwytu przez plecy" zdejmuje się bagnet. Strzelec z tornistrem lub oporządzeniem (sprzętem) noszonym na plecach nie wykonuje chwytu przez plecy i przez pierś". 39. Komendę Na pas - BROŃ" strzelec wykonuje karabinkiem z kolbą drewnianą i kolbą składaną, z położenia przez plecy". Lewą ręką chwyta pas nieco poniżej lewego barku, prawą zaś chwyta karabinek z kolbą drewnianą za kolbę, a z kolbą składaną - za lufę. Po czym prawą ręką podnosi broń, natomiast lewą ręką przerzuca pas przez głowę na prawe ramię. Prawą ręką chwyta za pas na wysokości górnej kieszeni munduru, lewą rękę szybko opuszcza. 40. Przed chwytem karabinkiem z kolbą drewnianą z położenia przez pierś" w położenie przez plecy" i z położenia przez plecy" w położenie przez pierś" wykonuje się chwyt na pas". 41. Wykonując chwyt przez plecy" karabinkiem z kolbą składaną z położenia przez pierś" i odwrotnie na komendę Przez pierś (przez plecy) - BROŃ", strzelec chwyta prawą ręką broń za lufę i przesuwa ja w odpowiednie położenie. 42. Komendę Połóż - BROŃ" wykonuje się karabinkiem z kolbą drewnianą i kolbą składaną z położenia na pas". Na te komendę strzelec robi wykrok lewą nogą i wysuwa karabinek kolbą do przodu. Lewą ręka chwyta pod pasem 6

7 karabinek z kolbą drewnianą za szyjkę kolby, utrzymując prawą ręką pas broni na wysokości ramienia. Następnie prawą ręką zdejmuje pas z ramienia, pochyla się i kładzie broń na ziemi - magazynek zwrócony w lewo - opierając trzewik kolby o czubek buta prawej nogi. Po czym wyrównuje pas, układając go w stronę kolby, wyprostowuje się i cofa lewą nogę do prawej. Jeżeli jest to karabinek z kolbą składaną, strzelec przesuwa prawą rękę wzdłuż pasa w dół i chwyta nią lufę poniżej podstawy muszki. Równocześnie chwyta lewą ręką za pas broni na wysokości ramienia. Następnie wysuwa broń lufą do przodu, lewą ręką zdejmuje pas z ramienia, pochyla się i kładzie broń tak, jak karabinek z kolbą drewnianą, z tą różnicą, że osłonę komory zamkowej opiera o czubek buta prawej nogi. Pozostałe czynności identyczne jak przy chwytach karabinkiem z kolbą drewnianą. Na komendę Za - BROŃ" strzelec robi wykrok lewą nogą, pochyla się, chwyta karabinek z kolbą drewnianą za szyjkę, tak jak go kładł. Karabinek z kolbą składaną ujmuje prawą ręką podchwytem za pas przy osłonie komory zamkowej, lewą - nachwytem za lufę. Następnie wyprostowuje się, biorąc jednocześnie broń w położenie na pas", i cofa lewą nogę do prawej. PRZYSIĘGA 48. Przysięgę strzelecką można składać z bronią. Dowódca jednostki na czas uroczystości może uzbroić pododdział składający przysięgę w jeden typ uzbrojenia. Strzelec uzbrojony w karabinek trzyma broń w położeniu przez pierś". Po komendzie Do - PRZYSIEGI" na jej zapowiedź strzelec prawą ręką zdejmuje czapkę (beret), który kładzie na zgiętym przedramieniu lewej ręki, trzymając palcami za daszek (lamówkę beretu) od dołu czapka (beret) jest ułożona orzełkiem do przodu, denkiem do góry. Na hasło komendy strzelec podnosi prawą rękę do przysięgi w następujący sposób: przedramię unosi pionowo do góry, dłoń zwraca w przód, końce palców układa tak, jak do salutowania, na wysokości oczu. 49. Strzelcy występujący w rękawiczkach (rękawicach), nie zdejmują ich w czasie przysięgi. Występujący w hełmach (na poligonach lub na specjalne zarządzenie), nie zdejmują ich. 50. Na komendę Po - PRZYSIEDZE" strzelec wykonuje w odwrotnej kolejności te same czynności, jak po komendzie Do - PRZYSIEGI". SALWA HONOROWA 51. Salwę honorową wykonuje się na rozkaz dowódcy uroczystości: SALWA HONOROWA". Na ten rozkaz dowódca kompanii (plutonu, drużyny) honorowej występuje krok w przód z jednoczesnym zwrotem w lewo lub występuje przed środek kompanii i podaje komendy: BACZNOŚĆ", Drugi szereg, krok w tył - MARSZ", Na pas - BROŃ", SPOCZNIJ", a po ich wykonaniu: Do salwy honorowej, trzema - ŁADUJ". Na pierwszą cześć zapowiedzi: Do salwy honorowej" strzelec robi wykrok lewą nogą i jednocześnie broń, która trzymał na pas", chwyta lewą ręką za przednią cześć nakładki i opiera trzewikiem kolby o prawe udo przy biodrze. Kciuk prawej ręki układa na bezpieczniku, lufę kieruje w górę pod katem około 20' od pionu. Na drugą cześć zapowiedzi: Trzema" - odbezpiecza broń oraz przestawia przełącznik na prowadzenie ognia pojedynczego, a na hasło ŁADUJ" - ładuje broń. Na zapowiedź Salwa" opiera karabinek na prawym ramieniu, z równoczesnym dostawieniem lewej nogi do prawej. Na hasło PAL" oddaje strzał. Następne salwy wykonuje na kolejne komendy Salwa - PAL" w taki sam sposób, jak salwę pierwszą. Jeżeli broń jest przeładowywana ręcznie, po daniu pierwszego i drugiego strzału każdorazowo zdejmuje ja z ramienia i na komendę ŁADUJ" - przeładowuje. Komendy w tym wypadku nie ulęgają zmianie. Po ostatniej salwie strzelec zdejmuje broń z ramienia. Na komendę Zabezpiecz - BROŃ" zabezpiecza ją i przenosi w położenie na pas". Następnie - na komendę Przez pierś - BRON" - bierze ja w położenie przez pierś". Po zakończeniu uroczystości dowódca sprawdza rozładowanie broni w wyznaczonym miejscu. Przed komendą do salwy z broni z kolbą składaną podaje się komendę Kolby - ROZŁÓŻ", a po daniu ostatniej salwy - najpierw komendę Zabezpiecz - BROŃ", a po niej - Kolby - ZŁÓŻ". CHWYTY SZTANDAREM 52. W postawie zasadniczej ze sztandarem u nogi sztandarowy (chorąży pocztu) trzyma sztandar postawiony na trzewiku drzewca przy prawej nodze na linii czubka buta. Drzewce przytrzymuje prawą ręką powyżej pasa głównego, łokieć prawej ręki lekko przyciska do ciała. W postawie swobodnej również trzyma sztandar przy prawej nodze. 53. Sztandarem wykonuje się następujące chwyty: na ramię", prezentuj" i do nogi". Wykonując chwyt na ramię" sztandarowy kładzie drzewce prawą ręką (pomagając sobie lewą) na prawe ramie i trzyma je pod katem 45'. Płat sztandaru musi być oddalony od barku na szerokość około -30 cm. 7

8 Wykonując chwyt prezentuj z położenia do nogi", podnosi sztandar prawą ręką i ustawia w położeniu pionowym przy prawym ramieniu (dłoń prawej ręki znajduje się na wysokości barku), następnie lewą ręką chwyta drzewce sztandaru tuż pod prawą, po czym opuszcza prawą rękę na całą długość, obejmując nią dolną cześć drzewca. Wykonując chwyt do nogi" z położenia prezentuj" lub z położenia na ramie", przenosi sztandar prawą ręką (pomagając sobie lewą) do nogi. 54. Na podaną kompanii honorowej komendę Na prawo (lewo) - PATRZ" sztandarowy wykonuje sztandarem chwyt prezentuj". Przeniesienie sztandaru do nogi następuje na komendę BACZNOŚĆ". 55. Salutowanie sztandarem w miejscu wykonuje się z postawy prezentuj". Gdy odbierający honory zbliży się na 5 kroków, sztandarowy robi zwrot w prawo w skos, z jednoczesnym wysunięciem lewej nogi w przód na odległość jednej stopy (30 cm), i pochyla sztandar w przód pod katem do 45. W tej postawie pozostaje dopóty, dopóki odbierający honory nie znajdzie się w odległości kroku za sztandarem. Wówczas przenosi sztandar do postawy prezentuj". W marszu salutuje się, opuszczając sztandar z położenia na ramię" w taki sam sposób jak w miejscu. Sztandarowy pochyla sztandar na komendę Na prawo - PATRZ", natomiast bierze na ramie na komendę BACZNOŚĆ". Jeżeli sztandar znajduje się w pojeździe, salutuje się nim, wykonując chwyt prezentuj". ZACHOWANIE SIĘ STRZELCÓW W SZYKU 56. Strzelec, przed którym przechodzi przełożony* (starszy), oraz jego sąsiedzi (jeden z prawej i jeden z lewej strony) przyjmują postawę zasadniczą. Powracają do postawy swobodnej, gdy przełożony minie prawego (lewego) sąsiada. 1) Strzelec wywołany z pierwszego szeregu, np.: Strzelec Wierzbicki", przyjmuje postawę zasadnicza i odpowiada głośno Jestem". Na komendę WYSTĄP" występuje trzy kroki na wprost i staje w postawie zasadniczej. Na jego miejsce wstępuje natychmiast stojący za nim strzelec z drugiego szeregu (stawiając dwa kroki). Strzelec wskazany bez podania nazwiska wymienia swój stopień strzelecki i nazwisko. 2) Strzelec wywołany z drugiego szeregu (również skrzydłowy) występuje pięć kroków; dwa kroki - krokiem zwykłym, trzy następne zaś - krokiem defiladowym w następujący sposób: robi wykrok lewa nogą, lewą ręką dotyka lewego ramienia swojego poprzednika, po czym cofa lewą nogę do prawej. Na ten znak strzelec pierwszego szeregu robi prawą nogą krok w prawo w skos do przodu. Po przejściu wywołanego wraca na swoje miejsce, dając lewą nogą krok w lewo w skos do tyłu. Postępuje podobnie, gdy wywołany wraca na swoje miejsce. Uważa przy tym, aby krok w prawo w skos zrobić równocześnie z wykonaniem zwrotu w tył przez powracającego strzelca. 3) Na komendę, WSTĄP" wywołany robi w tył zwrot, wraca na swoje miejsce w taki sam sposób, jak podczas występowania i przyjmuje taką postawę, jak pododdział. Natomiast strzelec, który zajmował jego miejsce, wraca do drugiego szeregu, robiąc dwa kroki do tyłu (bez zwrotu i wymachu rąk). 4) Komendy, WYSTĄP" i WSTĄP" podaje się również grupie strzelców. Jeżeli komenda, WYSTĄP" dotyczy kilku strzelców stojących w pierwszym szeregu, występują oni jednocześnie. Stojący obok siebie w drugim szeregu występują kolejno, zaczynając od prawego; natomiast strzelcy, którzy nie stoją w tym szeregu obok siebie jednocześnie. Na komendę WSTĄP" wywołani strzelcy robią w tył zwrot i wracają na swoje miejsce jednocześnie lub w kolejności występowania z szyku. 57. W wypadku ustawienia pododdziału w wąskim miejscu (korytarzu itp.) wywołany strzelec (grupa) występuje krok przed szyk. 58.Strzelec stojący w dalszych szeregach występuje z szyku w następujący sposób: 1) Strzelec wywołany z trzeciego szeregu lub z kolumny w miejscu, na komendę WYSTĄP" przechodzi za plecami strzelców swojego szeregu na prawa stronę kolumny lub na stronę wskazana przez dowódcę. Następnie - maszerując wzdłuż skrzydła trójszeregu lub wzdłuż kolumny - występuje trzy kroki przed front szyku. Strzelec wywołany z czoła kolumny również występuje trzy kroki przed front szyku, a na jego miejsce wstępuje strzelec kryjący go. Natomiast strzelec wywołany z drugiego szeregu kolumny występuje w sposób podany dla dwuszeregu. Na komendę WSTĄP" strzelec postępuje w sposób opisany w pkt. 56 ust. 3. 2) Strzelec wywołany z kolumny w marszu przechodzi za plecami strzelców swojego szeregu na prawą stronę kolumny i maszeruje na wysokości swojego szeregu w odstępie jednego kroku od prawoskrzydłowego. 3) Wywołany w marszu do przełożonego podchodzi do niego z lewej strony. Jeżeli przełożony nie zatrzyma się, maszeruje obok niego (na tej samej wysokości) i po oddaniu honorów melduje się w marszu. 8

9 4) Na komendę "WSTĄP" oddaje honory, zatrzymuje się i po zwrocie w miejscu w odpowiednim kierunku wraca na swoje miejsce w szyku. 59. Na komendę DO MNIE" lub np.: Do kapitana Mrozowskiego" strzelec nie znajdujący się w szyku idzie krokiem zwykłym najkrótsza droga do wzywającego, zatrzymuje się trzy kroki przed nim w postawie zasadniczej, oddaje honory i melduje się, np.: Panie kapitanie, melduje się na rozkaz". Strzelec wywołany z szyku w miejscu opuszcza go jak przy występowaniu. Dalsze czynności wykonuje jak strzelec wywołany spoza szyku. Na komendę WSTĄP" oddaje honory, robi zwrot w miejscu we właściwym kierunku i krokiem zwykłym wraca najkrótsza droga na swoje miejsce. 60. Strzelec z bronią wywołany z szyku nie zmienia jej położenia bez rozkazu dowódcy. W wypadku zmiany położenia broni - na rozkaz dowódcy - po powrocie na miejsce przenosi ją w takie położenie, w jakim trzyma ją pododdział. Strzelec, który chce wystąpić z szyku, np., aby zabrać glos w czasie uroczystości itp., postępuje tak samo jak wywołany. 61. Na komendę Czapkę (beret, furażerkę) - ZDEJMIJ" strzelec zdejmuje nakrycie głowy prawą ręką i przekłada je do lewej, swobodnie opuszczonej ręki. Trzyma je strona wewnętrzną do siebie, orzełkiem do przodu (furażerkę - złożona orzełkiem do przodu). W dalszej części regulaminu termin przełożony" oznacza także starszy". Na komendę Czapkę (beret, furażerkę) - WŁÓŻ strzelec chwyta prawą ręką za daszek czapki (obrzeże beretu, furażerki) i dwiema rękami nakłada ją na głowę. Komend tych nie podaje się, gdy strzelec ma zajęta rękę (lub obie ręce). Wyjątek stanowi komenda Do - PRZYSIEGI". ODDAWANIE HONORÓW 62. Strzelcy oddają sobie honory strzeleckie (wojskowe) w różnych sytuacjach: z bronią, bez broni oraz w nakryciu i bez nakrycia głowy - zarówno w miejscu, jak i w marszu. 63. Honory oddaje się: 1) W miejscu, w nakryciu głowy i bez broni strzelec salutuje w postawie zasadniczej. Z chwila zbliżenia się przełożonego na trzy kroki zwraca głowę w jego stronę ( frontuje"* oraz wykonuje zwrot głowy) i podnosi szybkim ruchem do daszka czapki (obrzeża hełmu, beretu, furażerki) prawa rękę tak ułożona, aby przedramię i dłoń oraz złączone palce - wskazujący i środkowy - tworzyły linie prosta; pozostałe palce dłoni są złożone i przyciśnięte kciukiem. Wystająca cześć palca środkowego przykłada - od strony palca wskazującego - do brzegu daszka czapki (do obrzeża hełmu, beretu, furażerki) nad kątem prawego oka; dłoń jest zwrócona ku przodowi, łokieć zaś skierowany w dół i na prawo w skos. Gdy przełożony minie strzelca, kończy on salutowanie, opuszczając szybkim ruchem rękę do położenia w postawie zasadniczej, z jednoczesnym zwrotem głowy na wprost, po czym przyjmuje postawę swobodną. Salutując w miejscu (np. podczas meldowania się), przytrzymuje rękę przy nakryciu głowy przez sekundę. * Frontować - znaczy wykonać zwrot w kierunku przełożonego 2) W miejscu, w nakryciu głowy i z bronią (z wyjątkiem położenia broni przez plecy") strzelec przyjmuje postawę zasadniczą, frontuje" i z chwilą zbliżenia się przełożonego na trzy kroki wykonuje skłon głowy. Strzelec z bronią w położeniu przez plecy" salutuje. 3) W miejscu, bez nakrycia głowy bez broni i z bronią strzelec przyjmuje postawę zasadnicza, frontuje" i wykonuje skłon głowy. 4) Po podejściu do przełożonego oraz przed odejściem od niego oddaje honory przez przyjęcie postawy zasadniczej i skłon głowy. 64. Oddawane honorów w marszu odbywa się w następujący sposób: 1) W marszu, w nakryciu głowy i bez broni strzelec salutuje z jednoczesnym zwróceniem głowy w stronę przełożonego, przy czym lewa ręka przyłożona lekko dłonią do uda pozostaje nieruchoma. Palce ręki są złączone i wyprostowane. Salutowanie rozpoczyna trzy kroki przed przełożonym, a kończy po minięciu go. Podczas wyprzedzania rozpoczyna salutowanie w momencie zrównania się z przełożonym, a kończy po przejściu trzech kroków. Jeżeli przełożony wyprzedza strzelca, ten zaczyna salutować w chwili zrównania się z nim, a kończy po przejściu trzech kroków. 9

10 2) W marszu, w nakryciu głowy i z bronią (z wyjątkiem położenia broni przez plecy") strzelec nie zmienia jej położenia, lecz jedynie wykonuje skłon głowy w kierunku przełożonego - w takiej odległości, jak podczas salutowania. Lewą rękę ma opuszczoną - jak w postawie zasadniczej. 3) Strzelec z bronią w położeniu przez plecy" salutuje. 4) W marszu, bez nakrycia głowy, z bronią i bez broni strzelec wykonuje skłon głowy w kierunku przełożonego w odległości trzech kroków. Lewą rękę (lub obie ręce) ma opuszczoną (opuszczone) - jak w postawie zasadniczej. 5) W miejscu i w marszu, z bronią noszoną na pasie głównym strzelec oddaje honory jak bez broni. 65. Jeżeli strzelec jest w nakryciu głowy, a ma niesprawna prawą rękę lub zajęte obie ręce, to w celu oddania honorów w miejscu przyjmuje postawę zasadnicza, frontuje" i wykonuje skłon głowy. W marszu wykonuje skłon głowy w stronę przełożonego w odległości trzech kroków. Strzelec podtrzymujący lewa ręka inna osobę nie uwalnia tej ręki w czasie oddawania honorów. Jeżeli strzelec biegnie, to przy oddawaniu honorów przechodzi do kroku zwykłego. 66. Strzelec przyjmujący honory ma obowiązek odpowiedzieć na nie w sposób podany w regulaminie. MUSZTRA ZESPOŁOWA ROZDZIAŁ 3 DRUŻYNA 67. W ugrupowaniu rozwiniętym drużyna występuj w następujących szykach: a) w szeregu; b) w dwuszeregu. 68. W ugrupowaniu marszowym drużyna występuje w następujących szykach: a) w rzędzie b) w kolumnie dwójkowej. 69. Aby ustawić strzelców w szyku dowódca zarządza zbiórkę. Na zapowiedz komendy, np.: Pierwsza drużyna", lub na komendę BACZNOŚĆ" strzelcy zwracają się frontem do dowódcy i przyjmują postawę zasadnicza. Następnie dowódca podaje zapowiedz, np.: W dwuszeregu", i staje w postawie zasadniczej w miejscu, w którym chce ustawić pododdział. Na hasło ZBIÓRKA" strzelcy biegną do dowódcy i stają w nakazanym szyku, w postawie zasadniczej i w tym samym, co on kierunku, (jeżeli nie nakazał inaczej). Strzelec prawoskrzydłowy staje z lewej strony dowódcy, a na zbiórce w kolumnie (rzędzie) - za nim. Rozpoczynając formowanie szyku, dowódca wychodzi przed front pododdziału na taką odległość, aby mógł objąć go wzrokiem lub wykonuje wykrok prawą nogą z jednoczesnym zwrotem w lewo. Aby wyrównać i pokryć w szyku, dowódca podaje komendę SPOCZNIJ". Dowódca może również nakazać zbiórkę w innym miejscu lub kierunku. Określa to w komendzie, np.: Pierwsza drużyna, w dwuszeregu (w kolumnie dwójkowej), na drodze, prawe skrzydło (czoło) na wysokości trybuny, frontem do hangaru - ZBIÓRKA". Jeżeli zbiórkę nakazuje się ponownie, można podąć komendę Pierwsza drużyna, w dwuszeregu, na poprzednim miejscu - ZBIÓRKA". Aby sformować kolumnę w marszu - na komendę np.: Druga drużyna, w kolumnie dwójkowej, za mną, w marszu - ZBIÓRKA" - dwójka czołowa maszeruje za dowódca drużyny w odległości trzech kroków, reszta strzelców dołącza do niej. Dowódca może również nakazać zbiórkę w wyznaczonym miejscu i kierunku marszu, podając komendę np.: Druga drużyna, w kolumnie dwójkowej, na drodze w kierunku wsi, w marszu - ZBIÓRKA". 70. Na komendę ROZEJŚĆ SIĘ" strzelcy natychmiast rozchodzą się w dowolnych kierunkach. Dowódca może w komendzie określić miejsce, w którym mają przebywać, np.: Na łąkę - ROZEJŚĆ SIĘ", Do namiotów (biegiem) - ROZEJŚĆ SIĘ", lub kierunek rozejścia się, np.: Od czoła, w prawo - ROZEJŚĆ SIĘ", W tył - ROZEJŚĆ SIĘ". Komendę ROZEJŚĆ SIĘ" można podąć w każdym szyku w miejscu lub w marszu. 71. Równanie i krycie w szyku strzelcy wykonują samoczynnie po komendzie SPOCZNIJ" albo na komendę Równaj - W PRAWO (W LEWO)". Na komendę Równaj - W PRAWO (W LEWO)" wszyscy strzelcy jednocześnie i energicznie zwracają głowy w prawo (w lewo), z wyjątkiem prawoskrzydłowego (lewoskrzydłowego), i stają tak, aby prawym (lewym) okiem widzieć tylko swego sąsiada, a lewym (prawym) pierś czwartego od siebie. Po wyrównaniu, na komendę BACZNOŚĆ" jednocześnie zwracają głowy na wprost. 72. Odliczanie stosuje się w celu ustalenia stanu liczbowego strzelców lub sformowania nowego szyku. Wykonuje się je na komendę np.: Kolejno - ODLICZ", Do dwóch - ODLICZ". Można także nakazać odliczanie do jakiejkolwiek liczby, np.: Do trzech (pięciu, dziesięciu) - ODLICZ". Na hasło ODLICZ" strzelcy pierwszego szeregu zwracają jednocześnie głowy w prawo z wyjątkiem prawoskrzydłowego. Strzelec prawoskrzydłowy pierwszego szeregu zwraca głowę w lewo i zaczyna odliczanie. Pozostali strzelcy pierwszego szeregu, odwracając energicznie głowy z 10

11 prawej na lewą stronę, podają kolejno liczby, po czym zwracają głowy na wprost i przyjmują postawę swobodna. Natomiast strzelcy drugiego szeregu zwracają uwagę na podaną przez ich poprzedników liczbę, która także ich dotyczy, i wraz z nimi przyjmują postawę swobodną. Jeżeli dwuszereg jest niepełny, to lewoskrzydłowy drugiego szeregu - po odliczeniu - zwraca głowę w kierunku dowódcy i melduje głośno: Niepełny". Aby sprawdzić kolejność ustawienia drużyny (załogi, obsługi), zwłaszcza podczas musztry z pojazdami (sprzętem), można stosować odliczanie funkcjami na komendę Funkcjami - OZNAJMIJ". Na hasło komendy strzelcy jednocześnie zwracają głowy i wymieniają pełnione funkcje (np.: działonowy-operator, kierowca, strzelec itp.), po czym przyjmują postawę swobodną. Aby sformować kolumnę dwójkową ze strzelców maszerujących w rzędzie, stosuje się odliczanie w marszu na komendę Do dwóch - ODLICZ". Strzelcy odliczają wówczas, nie zmieniając tempa marszu, i kolejno zwracają głowy w lewo. W podobny sposób wykonuje się w marszu komendę Kolejno - ODLICZ". 73. Odstępowanie nakazuje się, aby ułatwić przegląd strzelców lub zapewnić im większa swobodę ruchów w czasie ćwiczeń. Polega ono na zwiększeniu odstępów miedzy strzelcami o liczbę kroków podana w komendzie, np. Od prawoskrzydłowego (lewoskrzydłowego), pięć (dziesięć) kroków - ODSTĄP (biegiem - ODSTĄP)". Na hasło komendy strzelcy - z wyjątkiem skrzydłowego, od którego zaczyna się odstępowanie - robią w lewo (prawo) zwrot i maszerują (biegną) w nakazanym kierunku, oglądając się przez lewe ramie - każdy na bezpośrednio za nim maszerującego (biegnącego) strzelca. Po jego zatrzymaniu się następny strzelec robi tyle kroków, ile podano w komendzie. Następnie zatrzymuje się, robi w prawo (lewo) zwrot, wyrównuje i samorzutnie przyjmuje postawę swobodną. Podczas odstępowania od środka wskazuje się strzelca, od którego należy rozpocząć wykonywanie tej czynności. Na komendę, np. Od strzelca Malinowskiego, krok - ODSTĄP" lub Od strzelca Malinowskiego, w prawo (w lewo), krok - ODSTĄP", wyznaczony strzelec mówi Jestem" i na sekundę podnosi lewą rękę do poziomu z dłonią ułożona w płaszczyźnie pionowej. Jeżeli pododdział jest ustawiony w dwuszeregu, lewą rękę podnosi do poziomu również strzelec kryjący wskazanego z pierwszego szeregu. Łączenie odbywa się w odwrotnym kierunku niż odstępowanie na komendę, np.: Do prawoskrzydłowego (lewoskrzydłowego) - ŁĄCZ (biegiem - ŁĄCZ)" lub Do strzelca Malinowskiego - ŁĄCZ (biegiem - ŁĄCZ)" albo Do strzelca Stępnia w lewo (w prawo) - ŁĄCZ (biegiem - ŁĄCZ)". 74. Przesuniecie szyku o krok w przód lub w tył odbywa się na komendę, np.: Pierwsza drużyna, krok na wprost (w tył) - MARSZ". Strzelcy robią krok w nakazanym kierunku, nie zmieniając frontu. Aby przesunąć szyk do przodu na odległość większa niż krok podaje się komendę, np.: Drużyna, sześc. kroków na wprost - MARSZ" lub - jeżeli nie podaje się liczby kroków - Drużyna, na wprost - MARSZ., Aby przesunąć szyk w tył na odległość większa niż krok, najpierw należy podąć komendę do wykonania zwrotu w tył, a następnie - dotycząca przesunięcia. Przesuniecie szyku w prawo (lewo) wykonuje się po zmianie frontu szyku. 75. Zmiany frontu ugrupowania rozwiniętego dokonuje się na komendę, np.: Drużyna, w prawo (w lewo) zachodź - MARSZ". Strzelec skrzydłowy nieruchomego skrzydła zachodzi w miejscu w prawo (w lewo) w takim tempie, aby maszerujący po okręgu mogli zachować równanie. Po dojściu drużyny do odpowiedniego miejsca dowódca podaje komendę Drużyna - STÓJ". Zachodzenie odbywa się krokiem zwykłym. 76. Zmianę ugrupowania w miejscu nakazuje się, gdy strzelcy stoją w postawie zasadniczej. Z szeregu w rząd przechodzi się na komendę W prawo - ZWROT", natomiast z rzędu do szeregu W lewo - ZWROT". Z szeregu w kolumnę dwójkowa przechodzi się na komendę W dwójki, w prawo - ZWROT". Strzelcy, na których podczas odliczania wypadła liczba jeden, robią w prawo zwrot w miejscu, a oznaczeni liczba dwa wykonują na obcasie buta prawej nogi i czubku lewego buta cześć zwrotu w prawo, po czym lewa noga robią energiczny wykrok w lewo w skos i - dostawiając prawą nogę do lewej - staja na lewo od swych sąsiadów. Z kolumny dwójkowej do szeregu powraca się na komendę W szereg, w lewo - FRONT". Strzelcy, którzy podczas formowania dwójek robili zwrot w miejscu (oznaczeni liczba jeden), wykonują na obcasie buta lewej nogi i czubku prawego buta cześć zwrotu w lewo, po czym prawą nogą robią energiczny wykrok w lewo w skos i - dostawiając lewą nogę do prawej - stają na prawo od swych sąsiadów. Strzelcy oznaczeni liczba dwa robią zwrot w lewo w miejscu. Z dwuszeregu w kolumnę dwójkowa przechodzi się na komendę W prawo - ZWROT", z kolumny dwójkowej do dwuszeregu natomiast na komendę W lewo - ZWROT". Kolumnę dwójkowa (rząd) z dwuszeregu (szeregu) formuje się zawsze w prawo; dwuszereg i szereg z kolumny dwójkowej (rzędu) - w lewo. 77. W marszu z kolumny dwójkowej w rząd przechodzi się na komendę W rząd - W TYŁ. Strzelcy z lewego rzędu przesuwają się w takt marszu za swych prawych sąsiadów, zachowując regulaminowe odległości. Z rzędu w kolumnę dwójkowa przechodzi się na komendę W dwójki - W PRZÓD". Strzelcy, na których podczas odliczania wypadła liczba dwa, przesuwają się w przód na lewo od swych poprzedników. Ustawione w ten sposób dwójki dołączają i kryją dwójkę czołową, która skraca krok bez komendy. Po przyjęciu regulaminowych odstępów i odległości podaje się komendę Zwykły - KROK". 11

12 PLUTON 78. W ugrupowaniu rozwiniętym pluton występuje w następujących szykach: a) w szeregu; b) w dwuszeregu; c) w trójszeregu. 79. W ugrupowaniu marszowym pluton występuje w następujących szykach: a) w rzędzie; b) w kolumnie dwójkowej; c) w kolumnie trójkowej; d) w kolumnie czwórkowej. 80. Skrzydła ugrupowania rozwiniętego zagina się; na komendę, np.: Druga drużyna zagiąć skrzydło - MARSZ", Od strzelca Wierzbickiego zagiąć lewe (prawe) skrzydło - MARSZ" lub Od strzelca Kalinowskiego i starszego strzelca Zielinskiego zagiąć skrzydła - MARSZ". Jeśli zaginanie następuje od wyznaczonego strzelca, mówi on wówczas Jestem" i podnosi na sekundę lewa rękę do poziomu. Stojący za nim w następnych szeregach również podnoszą lewe ręce do poziomu. Na komendę dotycząca zagięcia skrzydeł pododdział lub strzelcy skrzydłowi, wraz z wymienionymi w zapowiedzi, zaginają skrzydło (skrzydła), przesuwając się do przodu krokiem zwykłym. Wymieniony strzelec zachodzi w miejscu w prawo (w lewo) w takim tempie, aby maszerujący po okręgu mogli zachować równanie. Strzelcy ci zatrzymują się po dojściu do miejsca, w którym są ustawieni pod katem 90 w stosunku do frontu pododdziału. Po zagięciu skrzydeł podaje się komendę SPOCZNIJ". Skrzydła odgina się na komendy, np.: Pierwsza i trzecia drużyna (od strzelca Kalinowskiego i starszego strzelca Zielinskiego) w tył - ZWROT"; Odgiąć skrzydła - MARSZ". Strzelcy zaginający poprzednio skrzydła robią w tył zwrot, wracają na poprzednie miejsce w taki sam sposób, jak podczas zaginania skrzydeł i zatrzymują się na linii pododdziału. Na komendę W tył - ZWROT" robią w tył zwrot, po czym na komendę SPOCZNIJ" przyjmują postawę swobodną. 81. Z dwuszeregu w kolumnę czwórkowa przechodzi się z postawy zasadniczej na komendę W czwórki, w prawo - ZWROT". Strzelcy, na których podczas odliczania wypadła liczba jeden, robią w prawo zwrot, oznaczeni zaś liczba dwa wykonują na obcasie buta prawej nogi i czubku lewego buta cześć zwrotu w prawo. Po czym lewą nogą robią energiczny wykrok w lewo w skos i -dostawiając prawą nogę do lewej - stają na lewo od swych sąsiadów. Z kolumny czwórkowej do dwuszeregu powraca się z postawy zasadniczej na komendę W dwuszereg, w lewo - FRONT". Strzelcy, którzy podczas formowania kolumny czwórkowej robili zwrot w miejscu (oznaczeni liczba jeden), wykonują na obcasie buta lewej nogi i czubku prawego buta cześć zwrotu w lewo. Po czym prawą nogą robią energiczny wykrok w prawo w skos i - dostawiając lewa nogę do prawej - staja na prawo od swych sąsiadów. Pozostali robią w lewo zwrot. 82. W marszu z kolumny czwórkowej w kolumnę dwójkowa przechodzi się na komendę W dwójki - W TYŁ". Strzelcy oznaczeni podczas odliczania liczba dwa przechodzą w takt marszu za swych sąsiadów z prawej strony i kryją ich, zachowując przepisową odległość. Lewy rząd w tym czasie dołącza do prawego. Strzelcy idący w pierwszej dwójce nie zmieniają długości kroku. Z kolumny dwójkowej w czwórkowa przechodzi się na komendę W czwórki - W PRZÓD". Strzelcy lewego rzędu oznaczeni podczas odliczania liczba jeden(jedynki) odstępują w lewo, natomiast ci, którzy poprzednio przeszli w tył (oznaczeni liczba dwa - dwójki), wstępują na dawne swoje miejsce (na wysokość jedynek). Czoło skraca krok bez komendy. Strzelcy maszerują dalej krokiem zwykłym na komendę Zwykły - KROK". 83. Przejście z trójszeregu w kolumnę trójkowa wykonuje się na komendę W prawo - ZWROT". Natomiast powrót z kolumny trójkowej do trójszeregu - na komendę W lewo - ZWROT". 84. Aby ustawić pluton do prowadzenia musztry drużynami i do innych wystąpień służbowych podaje się komendę, np.: Pierwszy pluton, w szeregu (dwuszeregu), na placu, pierwsza drużyna na wysokości masztu (na poprzednim miejscu), pozostałe drużyny w odstępach (odległości) piętnastu kroków, frontem do garaży - ZBIÓRKA". 85. Inne zmiany szyków, zbiórki, rozejścia się, równanie i krycie, odliczanie, odstępowanie, przesuwanie oraz zmianę frontu ugrupowania rozwiniętego i przejścia z szyku rozwiniętego w marszowy i odwrotnie wykonuje się według zasad podanych dla drużyny. MARSZ I ZATRZYMYWANIE 100. Marsz rozpoczyna się na komendę, np.: Pierwsza drużyna, kierunek na wprost (w prawo, w lewo, w tył na prawo, w tył na lewo) - MARSZ" lub Pierwsza drużyna, za mną - MARSZ". Zatrzymanie następuje na komendę, np.: Drużyna (pluton itp.) - STÓJ". Czynności te wykonuje się według zasad podanych w części dotyczącej musztry indywidualnej. Aby niejednocześnie zatrzymać maszerująca kolumnę podaje się komendę Czoło - STÓJ" albo 12

13 Stawaj - W LEWO (W PRAWO)". Na komendę Czoło - STÓJ" maszerujący na czele strzelcy (dwójka, czwórka) zatrzymuje się, następni zaś strzelcy - dochodząc do poprzedników - zatrzymują się z zachowaniem przepisowej odległości i przyjmują postawę swobodną. Na komendę Stawaj - W LEWO (W PRAWO)" czołowy strzelec (dwójka, czwórka) zatrzymuje się, robi zwrot w lewo (prawo) i przyjmuje postawę swobodna. Następni strzelcy - podchodząc do poprzedników- wykonują te same czynności z zachowaniem przepisowej odległości, odstępów, równania i krycia. Aby wyrównać tempo marszu podczas chwilowego zatrzymania kolumny można stosować marsz w miejscu według zasad podanych w musztrze indywidualnej Kolumna maszeruje za dowódca w odległości ustalonej w regulaminie. Jeżeli dowódca nie idzie na czele, w celu zmiany kierunku podaje on wówczas komendę Kierunek - W LEWO (W PRAWO, W TYL NA LEWO, W TYL NA PRAWO, W LEWO W SKOS, W PRAWO W SKOS)". Na każda z tych komend czołowy strzelec(dwójka, czwórka) robi trzy kroki na wprost, następnie zmienia kierunek w nakazana stronę i maszeruje dalej; cala kolumna dostosowuje się do czoła Podczas dłuższego marszu poza obszarem zabudowanym oraz gdy strzelcy maszerują w trudnym terenie lub przed wejściem na most, dowódca zezwala na maszerowanie nie w nogę na komendę Dowolny - KROK". Może również zezwolić na rozpięcie kołnierzy, zdjęcie czapek, hełmów itp. Do marszu krokiem zwykłym powraca się (po poprawieniu oporządzenia) na komendę Zwykły - KROK" Na wąskich drogach - jeżeli po lewej stronie jest potrzebny szerszy przejazd niż pozostawia maszerująca kolumna (np. dla samochodów) - dowódca lub strzelec zamykający podaje komendę Lewa - WOLNA". Na te komendę pododdział schodzi jednocześnie w prawo w skos na prawy skraj drogi (jezdni) i maszeruje dalej Dowódca zarządza śpiew, podając komendę ŚPIEW" lub (tytuł piosenki) - ŚPIEW". Pododdział rozpoczyna śpiew na lewa nogę. Jeżeli piosenka ma przedtakt, to rozpoczyna się ją na prawą nogę. Piosenkę śpiewa się bez przerwy; przerwy - na czas przejścia dwóch kroków - robi się tylko miedzy zwrotkami. Śpiew przerywa się po zakończeniu piosenki lub na komendę DOŚĆ". Pododdział śpiewa, maszerując krokiem zwykłym, z bronią lub bez broni. W kolumnie większej niż Kompania pododdziały śpiewają na zmianę, tak, aby jednocześnie śpiewał najwyżej, co trzeci pododdział. Dowódca całości może ustalić, co i kiedy ma śpiewać każdy pododdział. W czasie marszu z orkiestra pododdziały mogą śpiewać podczas przerw w jej grze. Gdy orkiestra zaczyna grac, przerywają śpiew na komendę swoich dowódców. Jeżeli maszerujący pododdział zbliża się do stojącej orkiestry, która przygrywa przechodzącym pododdziałom, to na komendę swojego dowódcy przerywa śpiew w odległości m przed nią. Może go znów rozpocząć w odległości m za orkiestra. ODDAWANIE HONORÓW 105. W ugrupowaniu rozwiniętym pododdział (oddział) bez broni oddaje honory na komendy: BACZNOŚĆ", Na prawo (lewo) - PATRZ. Strzelcy zwracają energicznie głowy w nakazanym kierunku, patrzą na przełożonego i prowadza go wzrokiem. Dowódcy (od dowódcy plutonu wzwyż), oficerowie, chorążowie i inni strzelcy funkcyjni znajdujący się na prawym skrzydle pododdziału oraz szefowie kompanii salutują. Do złożenia meldunku dowódca podaje komendy tak, aby zakończyć te czynność w chwili, gdy przełożony dojdzie na wysokość skrzydła szyku. Po czym podchodzi krokiem zwykłym do przełożonego, zatrzymuje się trzy kroki przed nim i składa meldunek. Przełożony po przyjęciu meldunku wita się z dowódca pododdziału (oddziału). W wypadku, gdy meldujący występuje w rękawiczkach, w czasie witania się z przełożonym nie zdejmuje ich. Jeżeli przełożony podejdzie z prawej (lewej) strony, dowódca po złożeniu meldunku salutuje, robi lewą (prawą) nogą krok w bok z jednoczesnym zwrotem w prawo (w lewo), przepuszcza przełożonego i idzie po jego zewnętrznej stronie (w stosunku do pododdziału) krokiem zwykłym, pół kroku za nim. Przełożony idzie w kierunku prawego skrzydła, (jeżeli w ugrupowaniu jest sztandar - do sztandaru), zatrzymuje się trzy kroki przed prawoskrzydłowym strzelcem (sztandarem), salutuje, robi w miejscu w prawo zwrot, następnie - cały czas salutując - przechodzi przed pododdziałem (oddziałem). Po dojściu do lewego skrzydła zatrzymuje się, wykonuje w lewo zwrot i przestaje salutować. Następnie najkrótsza drogą wychodzi na środek szyku, zatrzymuje się, staje frontem do pododdziału, przyjmuje postawę zasadnicza, salutuje, opuszcza rękę, po czym wita się z pododdziałem słowami, np.: Czołem, strzelcy", a po ich odpowiedzi zezwala dowódcy podąć komendę SPOCZNIJ". Towarzyszący mu dowódca pododdziału (oddziału) - po dojściu przełożonego do prawego skrzydła - zatrzymuje się z jego lewej strony, rozpoczyna salutowanie równocześnie z nim oraz wykonuje w miejscu w prawo zwrot. Po czym idzie obok przełożonego pół kroku za nim z jego prawej strony, a po dojściu do lewego skrzydła zatrzymuje się, wykonuje w lewo zwrot i przestaje salutować. Następnie przepuszcza przełożonego i - idąc z jego lewej strony, pół kroku za nim - zatrzymuje się i staje frontem do pododdziału, pół kroku z tyłu, z lewej strony przełożonego. Po zezwoleniu przełożonego podaje komendy: BACZNOŚĆ i SPOCZNIJ. Osoby towarzyszące przełożonemu zatrzymują się w 13

14 postawie zasadniczej na wysokości prawego (lewego) skrzydła pododdziału (oddziału) lub w miejscu wskazanym przez przełożonego. Po przejściu przełożonego przed frontem pododdziału, przywitaniu się ze strzelcami podaniu komendy SPOCZNIJ" wychodzą na środek szyku i zatrzymują się trzy kroki za przełożonym. Na komendę BACZNOŚĆ" strzelcy zwracają głowy na wprost (salutujący oficerowie, chorążowie, szefowie kompanii i inne osoby funkcyjne stojące na prawych skrzydłach pododdziałów przestają salutować), następnie na komendę SPOCZNIJ" przyjmują postawę swobodną. Podany sposób przechodzenia przełożonego przed frontem pododdziału (oddziału) obowiązuje podczas uroczystych zbiórek. W czasie codziennych zbiórek przełożony po przyjęciu meldunku wychodzi na środek szyku, salutuje i po opuszczeniu ręki wita się z pododdziałem (oddziałem) W ugrupowaniu rozwiniętym pododdział (oddział) z bronią oddaje honory na komendy: BACZNOŚĆ", Na prawo (lewo) - PATRZ". Przedtem jednak dowódca podaje komendę do wzięcia karabinków w położenie przez pierś" (na te komendę strzelcy uzbrojeni w karabiny wyborowe, karabiny maszynowe lub ręczne granatniki przeciwpancerne biorą je w położenie na pas") W marszu oddział (pododdział) z bronią i bez broni oddaje honory na komendy: BACZNOŚĆ", Na prawo (lewo) - PATRZ", podane w odległości kroków przed przełożonym. Na komendę BACZNOŚĆ" wszyscy strzelcy maszerują krokiem defiladowym, natomiast na komendę Na prawo (lewo) - PATRZ" zwracają jednocześnie energicznie głowy i patrzą na przełożonego, z wyjątkiem prawoskrzydłowego (lewoskrzydłowego) pierwszego szeregu kolumny. Maszerujący przed kompanią i z prawej jej strony dowódcy, oficerowie (chorążowie), inne osoby funkcyjne oraz szef kompanii salutują. Dowódca prowadzący kolumnę kończy salutowanie w odległości pięciu kroków po minięciu przełożonego. Gdy ogon kolumny minie przełożonego, podaje komendę BACZNOŚĆ", na którą strzelcy zwracają głowy na wprost (oddający honory przez salutowanie przestają salutować), a następnie komendę SPOCZNIJ" Przełożony wita się i żegna z oddziałem (pododdziałem) *, stojąc przed jego frontem. Przyjmuje wówczas postawę zasadniczą i salutuje, po czym opuszcza rękę i pozdrawia słowami, np.: Czołem - strzelcy" (podchorążowie, marynarze, zwiadowcy itp.)". Strzelcy odpowiadają, np.: Czołem, panie pułkowniku ( itp.)". Na wyrażoną pochwałę lub podziękowanie strzelec (strzelcy) * odpowiada (odpowiadają): Ku chwale Ojczyzny". UKLADANIE BRONI 109. Pododdział układa broń, stojąc w szeregu lub dwuszeregu, na komendę "Połóż - BROŃ". Na te komendę strzelcy stojący w szeregu wykonują jednocześnie wykrok lewą nogą i kładą broń zgodnie z zasadami musztry indywidualnej, po czym - również jednocześnie - cofają lewa nogę do prawej. Jeżeli strzelcy stoją w dwuszeregu, to położenie broni poprzedzają komendy: BACZNOŚĆ", Pierwszy szereg, dwa kroki na wprost - MARSZ". Pierwszy szereg robi dwa kroki do przodu i zatrzymuje się, po czym podaje się komendę. Połóż - BROŃ". Dowódca odprowadza pododdział w lewo lub w prawo od miejsca położenia broni. Na komendę Drużyna (pluton, kompania) - DO BRONI" strzelcy wracają biegiem na swoje miejsca, staja przy broni w postawie zasadniczej i na komendę Za - BROŃ" - podnoszą ją. Drugi szereg przesuwa się do przodu na komendę Drugi szereg, dwa kroki na wprost - MARSZ". PRZYPROWADZANIE I ODPROWADZANIE FLAGI PANSTWOWEJ** ORAZ SZTANDARU 110. Do asystowania w czasie uroczystości fladze państwowej i sztandarowi wyznacza się w rozkazie oddziału kompanie honorowa jednolicie uzbrojona, poczet flagowy, poczet sztandarowy i orkiestrę. Kompania honorowa ustawia się w szyku w następującej kolejności: dowódca kompanii, w lewo od niego w odstępach kroku: poczet flagowy (dowódca, flagowy, asystujący), poczet sztandarowy (dowódca, sztandarowy, asystujący) oraz strzelcy kompanii w dwuszeregu. Orkiestra ustawia się w odległości 5 kroków w prawo od dowódcy kompanii, na wysokości pierwszego jej szeregu, frontem jak kompania. W marszu kolejność ustawiania pozostaje ta sama, zmieniają się tylko odległości: miedzy wszystkimi elementami ugrupowania - 3 kroki. Orkiestra maszeruje 10 kroków przed dowódca kompanii honorowej. Po przybyciu na miejsce kompania honorowa ustawia się w dwuszeregu, prawym skrzydłem naprzeciw wejścia do pomieszczenia, w którym są one przechowywane. Dowódca kompanii podaje komendy: BACZNOŚĆ", Poczet sztandarowy, po sztandar - MARSZ" lub Poczty, po flagę państwowa i sztandar - MARSZ", a po ich odejściu - komendę SPOCZNIJ" Gdy flaga i sztandar ukażą się w wejściu, dowódca kompanii podaje komendy: BACZNOŚĆ", Na prawo - PATRZ". Poczty flagowy i sztandarowy zatrzymują się, a orkiestra (trębacz) gra hasło Związku Strzeleckiego,,Strzelec" (Wojska Polskiego). Po odegraniu hasła poczty wstępują do szyku; po czym dowódca kompanii podaje 14

15 komendę BACZNOŚĆ" i formuje kolumnę czwórkową. Podczas formowania kolumny dowódcy pocztów (pocztu) robią lewa nogą krok w tył w lewo w skos z jednoczesnym zwrotem w prawo, flagowy i sztandarowy wykonują w miejscu w prawo zwrot, natomiast asystujący - lewą nogą krok w przód w prawo w skos z jednoczesnym zwrotem w prawo. W marszu flagowy trzyma przed sobą na dłoniach złożona flagę, ramiona przyciska do tułowia. Orkiestra gra melodie marsza. * Dotyczy tylko oddziału (pododdziału) w ugrupowaniu rozwiniętym. **Dotyczy również flagi strzeleckiej Gdy kompania honorowa z flaga i sztandarem zbliży się do lewego skrzydła oddziału na odległość kroków (lub mniejszą - zależnie od warunków), dowódca uroczystości podaje komendy: Brygada - BACZNOŚĆ", Brygada na lewo - PATRZ". Kompania honorowa maszeruje wówczas krokiem zwykłym przed frontem oddziału, dochodzi do prawego skrzydła i wstępuje na swoje miejsce w szyku. Orkiestra przestaje grać, a dowódca kompanii honorowej podaje komendy: W dwuszereg, w lewo - FRONT", Na prawo - PATRZ". Na te komendę sztandarowy wykonuje sztandarem chwyt,,prezentuj". Dowódca uroczystości podaje komendy Brygada - BACZNOŚĆ", Brygada - SPOCZNIJ" Podnoszenie i opuszczanie flagi państwowej: 1) Aby podnieść flagę państwowa na maszt, dowódca uroczystości podaje komendy: Brygada -, BACZNOŚĆ", Brygada na prawo - PATRZ", Poczet flagowy - BACZNOŚĆ", Do podniesienia flagi państwowej - MARSZ". Poczet flagowy maszeruje krokiem zwykłym w takt werbli (marsza) w kierunku masztu i zatrzymuje się krok za nim frontem do oddziału. Flagowy przymocowuje flagę do liny nośnej. W tym czasie werbliści wykonują tremolo; po czym trębacz gra sygnał SŁUCHAJCIE WSZYSCY". Orkiestra gra hymn narodowy. Na pierwsze takty hymnu flagowy zaczyna podnosić flagę. Czas podniesienia flagi powinien być ściśle zsynchronizowany z czasem grania hymnu narodowego. W wypadku podnoszenia flagi strzeleckiej, orkiestra gra hasło Związku Strzeleckiego,,Strzelec" (Wojska Polskiego). Od momentu rozpoczęcia podnoszenia flagi aż do chwili wciągnięcia jej na maszt dowódca pocztu flagowego i asystujący salutują. Po podniesieniu flagi flagowy daje krok do tylu i również salutuje. Następnie dowódca uroczystości podaje komendy: Brygada BACZNOŚĆ", Brygada - SPOCZNIJ". Poczet flagowy stoi za masztem do zakończenia uroczystości. Wszystkie komendy podawane oddziałowi dotyczą również pocztu flagowego. Z chwilą opuszczenia miejsca zbiórki przez oddział poczet flagowy odmaszerowuje do pomieszczenia wyznaczonego przez dowódcę. Flagę państwowa opuszcza się i zdejmuje w dniu jej podniesienia w czasie ustalonym przez dowódcę jednostki (garnizonu) w następujący sposób: - przed masztem, frontem do niego, ustawiają się: w odległości pięciu kroków oficer dyżurny jednostki i krok w lewo - trebacz-sygnalista. Poczet flagowy ustawia się krok za masztem, frontem do niego; 2) na komendy oficera dyżurnego jednostki: BACZNOŚĆ", Poczet flagowy, flagę państwową OPUŚĆ", trębacz zaczyna grac hasło Związku Strzeleckiego,,Strzelec (Wojska Polskiego), flagowy zaś opuszcza flagę. Oficer dyżurny, dowódca pocztu i asystujący salutują. Czas opuszczania flagi powinien być zsynchronizowany z czasem grania hasła Związku Strzeleckiego,,Strzelec" (Wojska Polskiego); 3) po złożeniu flagi * poczet - na komendę oficera dyżurnego jednostki Poczet flagowy, za mną MARSZ" maszeruje do pomieszczenia oficera dyżurnego (inspekcyjnego) lub wyznaczonego przez dowódcę jednostki. W następnym dniu odnosi się ja do miejsca stałego przechowywania Aby odprowadzić sztandar do miejsca przechowywania, dowódca uroczystości podaje komendy: Brygada - BACZNOŚĆ", Brygada, na prawo (lewo) - PATRZ", a następnie rozkaz Kompania honorowa - ODMASZEROWAĆ". Wówczas dowódca kompanii honorowej podaje komendy: Kompania, na moja komendę - BACZNOŚĆ", W czwórki, w prawo - ZWROT"**, Za mną - MARSZ". Kompania wraz z pocztem sztandarowym i orkiestra maszeruje przed frontem oddziału do miejsca przechowywania sztandaru; orkiestra gra w tym czasie melodie marsza. Po oddaleniu się kompanii na odległość kroków dowódca uroczystości podaje komendy: Brygada - BACZNOŚĆ", Brygada - SPOCZNIJ". * W złożeniu flagi pomaga asystujący. ** Na zapowiedz tej komendy sztandarowy przenosi sztandar na ramie, a na hasło - wykonuje zwrot. Po przybyciu na miejsce dowódca kompanii zatrzymuje kompanie, ustawia ją w dwuszeregu, prawym skrzydłem naprzeciw wejścia do pomieszczenia, w którym przechowuje się sztandar. Po czym podaje komendę Na prawo - PATRZ". Po tej komendzie orkiestra (trębacz) gra hasło Związku Strzeleckiego,,Strzelec" (Wojska Polskiego), a po jego zakończeniu dowódca kompanii podaje komendy: Poczet sztandarowy - BACZNOŚĆ", MARSZ". Poczet odmaszerowuje do miejsca przechowywania sztandaru. Po wniesieniu sztandaru do pomieszczenia dowódca kompanii honorowej odprowadza kompanie zgodnie z otrzymanym rozkazem. 15

16 115. Przy podnoszeniu flagi z krokiem żałobnym orkiestra gra marsz żałobny (hasło Związku Strzeleckiego,,Strzelec" lub Wojska Polskiego). Flagę podnosi się do szczytu masztu, następnie opuszcza do połowy. Podczas opuszczania flagi należy podnieść ja do szczytu masztu, a następnie opuścić w dół. STOPNIE ZS S : UWAGA!!! Stopień chorążego od 2007 roku jest z wyglądu odpowiednikiem stopnia chorążego WP z okresu 1939 roku, a nie jak przedstawia ilustracja. Stopień brygadiera zawiera na granatowym pagonie Orła strzeleckiego w wieńcu, a nie jak przedstawia ilustracja. 16