Ochrona i rekultywacja Jeziora Zdworskiego

Transkrypt

1 Ochrona i rekultywacja Jeziora Zdworskiego Konferencja RCEE Płock, r. Stanisław Maciejewski Projekt Zostań przyjacielem wody współfinansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich.

2 Susza w 2003 roku spowodowała katastrofę ekologiczną wód płynących Skarbu Państwa (jez. Zdworskie, Ciechomickie i Górskie) oraz wód stojących (jez. Łąckie Małe i Łąckie Duże ) o łącznej powierzchni 488 ha, zlokalizowanych w zlewni cieku naturalnego o nazwie Wielka Struga, który wpada do rzeki Wisły w km 623.

3

4 Na skutek katastrofy ekologicznej zanotowano w nich ubytek około 1,5 mln m 3 wody, ponadnormatywną zawartość w wodzie azotu i fosforu, a w osadach dennych również siarkowodoru. Postępująca eutrofizacja doprowadziła do nadmiernego rozrostu roślinności wynurzonej, masowych śnięć węgorza i zamykania kąpielisk.

5 Śnięte węgorze w jez. Zdworskim poziom wody obniżył się o 40 cm od stanu normalnego r.

6 Z inicjatywy Starosty Płockiego porozumienie w sprawie renaturyzacji jezior w gminie Łąck pow. płocki w dniu 8 września 2004r. podpisali: Marszałek Województwa Mazowieckiego, Wojewoda Mazowiecki, Zarząd Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, Zarząd Powiatu w Płocku, Gmina Łąck, Nadleśniczy Nadleśnictwa Łąck, Agencja Nieruchomości Rolnych, Miasto Płock, Miasto i Gminą Gąbin, Zarząd Okręgu Płocko-Włocławskiego Polskiego Związku Wędkarskiego, Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Warszawie.

7 Po podpisaniu stosownego porozumienia, już r. rozpoczął działania specjalnie powołany zespół koordynacyjny składający się z przedstawicieli reprezentujących sygnatariuszy Porozumienia. Koordynację prac związanych z realizacją postanowień treści Porozumienia Marszałek Województwa Mazowieckiego powierzył Dyrektorowi Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Warszawie.

8 Instytucje współdziałające w ramach Porozumienia wypracowały zbiorczy harmonogram działań na lata , który został przyjęty na posiedzeniu w dniu r. Na każdym z dotychczasowych 18 stu posiedzeń zespołu koordynacyjnego ds. oceny realizacji zadań objętych porozumieniem omawiany był stan zaawansowania prac zawartych w harmonogramach działań związanych z renaturyzacją jezior łąckich i stopniowo (w zależności od potrzeb) korygowane były zakresy działań zawarte w w/w harmonogramach.

9 W LATACH PODJĘTO M. INNYMI NASTEPUJĄCE DZIAŁANIA ZMIERZAJĄCE DO POPRAWY BILANSU I JAKOŚCI WÓD JEZIORA ZDWORSKIEGO:

10 Opracowano mapę batymetryczną jez. Zdworskiego Dzięki tym pracom uaktualniono następujące parametry jeziora: powierzchnia wynosi 342,9 ha przy ustalonej w 2005r.linii brzegowej objętość wody 7 325,6tys m3. przy rzędnej Lw.79,20 objętość wody 8 356tys m3. przy rzędnej podpietrzonego Lw.79,50 Zlewnia całkowita jeziora jest równa 47,1 km2, zlewnia bezpośrednia zajmuje powierzchnię 20 km2. linia brzegowa jest słabo rozwinięta (wskaźnik rozwinięcia 1,47), a jej długość wynosi 9970 m. maksymalna długość m maksymalna szerokość 1435m średnia głębokość 2,13m przy rzędnej lw.72,20 maksymalna głębokość -4,85m przy rzędnej podpiętrzonego lw.79,50 objętość osadów dennych tys. m 3

11 Mapa batymetryczna Jeziora Zdworskiego

12 Pompowano wodę z pompowni Dobrzyków do Jeziora Zdworskiego i Ciechomickiego 45l/s wody przepompowywane jest rurociągiem tłocznym o długości 7,5 km do jez. Zdworskiego, lub dług. 6,3km do jez. Ciechomickiego, od 2008r. do wody dodawany jest PIX111. W latach przepompowano z kanału Dobrzykowskiego do jezior około 6mln. m3 wody, Wraz z wodą przepompowano do jezior około 2 ton PIX 111

13 Wykaszanie trzciny z jez. Zdworskiego na obszarze do 15 ha i transport biomasy poza ekosystem jeziora - W oparciu o decyzję Wojewody Mazowieckiego z dnia r. wyznaczono zasięg wycinki trzciny, który corocznie obejmuje obszar o powierzchni nie większej niż 15 ha, w 8 kompleksach, - W latach usunięto w ten sposób poza ekosystem jeziora Zdworskiego ponad 1200 ton suchej masy.

14

15 Zimowa wycinka trzciny, luty 2006r.

16 Jesienna wycinka trzciny, październik 2006r.

17 Do 30 metrów Szerokość wykoszonego pasa trzciny, październik 2006r.

18 Wykonywano bariery ze słomy jęczmiennej zabezpieczające jezioro przed rozwojem sinic W okresie letnim bariery ze słomy jęczmiennej chronią najczęściej uczęszczane plaże, natomiast w okresie późnojesiennym bariera ze słomy jęczmiennej jest wyciągana na brzeg i transportowana do utylizacji w miejscu poza ekosystemem. Wykonane bariery eliminują zakwity sinicowe w obrębie plaż nad jeziorami Zdworskim, Ciechomickim i Górskim, a ich demontaż jest konieczny aby uniknąć wprowadzenia do jezior dodatkowej, rozkładającej się materii organicznej. W latach wykonano łącznie 7,7km takich barier

19

20 Maj 2006 r.

21 Odmulano pn-zach części jeziora Zdworskiego oraz zbiorniki wyrównawcze pompowni Dobrzyków Odmulanie wykonano za pomocą pogłębiarki refulaującej na amfibii CONVER 580H prod. holenderskiej oraz japońskiej pompy TOYO na pontonie (2006/2007 rok) Namuł z jeziora odkładany był w przybrzeżnych trzcinowiskach W latach wydobyto ponad m 3 namułu, co znacznie poprawiło cyrkulację wody w jeziorze Zdworskim

22 Odmulenie zbiornika wyrównawczego pompowni Dobrzyków I

23

24 Implementacja małży racicznicy zmiennej na sztucznych podłożach do jeziora Zdworskiego Moduły wypełnione małżami z gatunku Dreissena polymorpha, wykonane zostały z rur PCV, oplecione siatką i umieszczone wewnątrz metalowego stelaża W latach w jeziorze Zdworskim umieszczono 126 modułów zawierających 3213 małży

25 Moduł z rur PVC z racicznicą zmienną gotowy do zatopienia

26 Małże na sztucznych podłożach po 9-miesięcznym pobycie w jez. Zdworskim, lipiec 2007r.

27 Wykonanie fitobarier na jeziorze Zdworskim Fitobariery zbudowane zostały z 640 plastikowych koszy wypełnionych roślinnością makrofitową. Wygrodzone barierą kompleksy wodne wykorzystywane były do następujących celów jako: matecznik małży Racicznicza zmienna z obserwacją jej wzrostu i rozrodu w okresie kilku lat, miejsce prób inaktywacji fosforu w osadach dennych jeziora, miejsce prób zastosowania mikroorganizmów celu mineralizacji osadów.

28

29 Jezioro Zdworskie - fitobariery lipiec 2007r.

30 Na wydzielonej powierzchni 0,5ha jeziora wykonano inokulację osadów dennych W procesie inokulacji wykorzystano kondycjonowany osad czynny pobrany z oczyszczalni ścieków w Toruniu. 16 kwietnia 2009 roku na wydzieloną powierzchnię jeziora (zagrodę) rozpylono około 4,5 m 3 osadu czynnego na badaną powierzchnię (0,5 ha) wprowadzono 4,5 x aktywnych komórek bakteryjnych, Celem projektu było: - zwiększenie liczby mikroorganizmów występujących w osadach dennych - przyspieszenie przemian biochemicznych zachodzących w osadach dennych, - utrzymanie właściwego tempa mineralizacji w kolejnych sezonach.

31 Proces inokulacji

32 Lipiec 2012 Wydzielona fitobarierami zagroda po inokulacji osadów dennych

33 W celu wykrycia potencjalnych miejsc dopływu zanieczyszczeń wykonano zdjęcia kamerą termowizyjną jezior: Zdworskiego, Górskiego, Ciechomickiego, Łąckiego Małego i Łąckiego Dużego.

34 W latach Wykonano konsolidację osadów dennych za pomocą bentonitu (0,5 ha) oraz PIX 111 (14ha) na Jeziorze Zdworskim przy użyciu prototypowej jednostki pływającej

35 Przebudowa przepustu drogowego na cieku Wielka Struga w ciągu drogi powiatowej Nr 336 Zofiówka - Korzeń wraz z budową zastawki i niezbędnymi urządzeniami hydrotechnicznymi Uzyskano zwiększenie retencji jeziora Zdworskiego o 1,5 mln. m3. Piętrzenie umożliwia ponadto utworzenie 1 mln. m3 rezerwy przeciwpowodziowej poprzez możliwość krótkotrwałego podpiętrzenia wody o 0,3m. Rezerwa ta była wykorzystana podczas powodzi w 2010r.

36 Rozbudowa systemu odpływowego z pompowni Dobrzyków odcinek Ludwików-jezioro Zdworskie Z istniejącego rurociągu średnicy 225mm z przepompowni Dobrzyków zasilającego okresowo j. Ciechomickie oraz Górskie wybudowano odgałęzienie długości 2,2 km łączące w/w rurociąg z jeziorem Zdworskim. Woda z Kanału Dobrzykowskiego jest przerzucana nie tylko do Wisły, lecz również do w/w jezior w okresie suszy Zahamowano obniżania się poziomu wody w jeziorze w okresie letnim co zapobiegło odsłanianiu się dużych połaci dna, wysuszaniu szuwarowisk i zarośli łozowych.

37 Budowa rurociągu Dobrzyków-Jezioro Zdworskie lipiec 2005r.

38 Nowa pompa typ KSB 60 G4 zamontowana w pompowni Dobrzyków I, 20 grudzień 2006r.

39 Zakupiono aerator falowy wypływu wody i podłączono go 600m rurociągiem z PEHD ułożonym na dnie jeziora Zdworskiego do rurociągu zasilajacego Doprowadzana przewodem tłocznym średnicy 200mm woda zamiast do strefy brzegowej, wprowadzana jest na ploso jeziorne w odległości 600 metrów od linii brzegowej Stały laminarny dopływ wody na powierzchnię jeziora zdecydowanie zmienia parametry fizyczne i chemiczne płynącej wody. Zmiany te powodują eliminacje rozwoju sinic.aerator stwarza możliwość dozowania substancji przydatnych w procesie rekultywacji jeziora.

40 Przedłużenie rurociągu tłocznego Aerator falowego wypływu wody

41 Montaż rurociągu, listopad 2007r.

42 Montaż, listopad 2007r.

43 Pompowanie wody, grudzień 2007r.

44 "Wykonano roboty związane z odbudową zasilania jeziora Zdworskiego na cieku Wielka Struga wraz z robotami dodatkowymi obejmującymi wykonanie zastawki i stawu wstępnego na rowie R5 Badania geologiczne wykazały, że woda z Wielkiej Strugi przesiąka do warstwy wodonośnej pod jeziorem. Uszczelniono odcinkowo koryto cieku Wielka Struga na długości 1,5km bentomatą. Ponadto na odcinku wielkiej Strugi powyżej jeziora Zdworskiego wykonano bystrotok, 6 przepustów i 10 stopni gabionowych ze stałym piętrzeniem 0,6-0,8m oraz staw retencyjny na rowie R-5 z zastawką piętrzącą i bystrotokami Uzyskano zwiększenie retencji dolinowej cieku oraz ograniczenie przesiąkania wód powierzchniowych. Zabudowa progowa spowodowała zwiększenie retencji gruntowej. Staw wstępny na rowie R-5 gromadzi wody powierzchniowe. Zbiornik stabilizuje jakość dopływającej wody do jeziora Zdworskiego.

45

46 Profil podłużny cieku Wielka Struga w km

47 Jeden z 10 stopni z gabionów siatkowo-kamiennych zapobiegających erozji brzegów i dna

48

49

50

51

52 Mapa działań dotyczących poprawy bilansu wodnego zlewni Wielkiej Strugi

53 Działania na rzecz poprawy jakości wód w Jeziorze Zdworskim

54 Wielkie nadzieje na poprawę sytuacji daje rozpoczęcie realizacji przez Gminę Łąck projektu pn. Uporządkowanie gospodarki ściekowej w zlewni jezior Ciechomickiego, Górskiego i Zdworskiego w gminie Łąck - etap I który został zakwalifikowany jako kluczowy w Priorytecie IV Środowisko, zapobieganie zagrożeniom i energetyka i znalazł się w Indykatywnym wykazie indywidualnych projektów kluczowych dla RPO WM wartość zadania 17 mln. zł. W ramach tego projektu w latach będzie wykonana oczyszczalnia ścieków w Zaździerzu o wydajności 200m 3 /dobę oraz 21km sieci kanalizacyjnej w Koszelówce, Zofiówce, Matyldowie i Zaździerzu. Dotychczas wykonano 7,1 km sieci kanalizacyjnej.

55 Na renaturyzację jezior Łąckich wydano w latach ponad 8,5 mln. zł. w tym: Wydatki inwestycyjne w tys. zł. w tym: Rok Wydatki bieżące Marszałka Województwa Mazowieckiego Starostwo Powiatowe w Płocku Budżet Wojewody WFOŚiGW Środki własne Marszałka Gmina Łąck kanalizacja dofin. RPOWM Razem , , , , , , , ,8 649, , , , , ,8 2200,0 362,8 OGÓŁEM: 3667, ,8 2200,0 8557,7

56 W maju 2013r. złożono po raz trzeci, w ramach instrumentu finansowego LIFE+, do Komisji Europejskiej wniosek pt. Projekt rekultywacji Jeziora Zdworskiego oparty na konsolidacji upłynnionych osadów dennych oraz na innych metodach towarzyszących. Obecnie całkowity koszt przedsięwzięcia stanowi zł. w tym 5% udział środków własnych ( zł.). Wnioskowano do Komisji Europejskiej o 50% dofinansowanie, a do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie o 45%.

57 Dziękuje za uwagę