Rola testu aktywacji bazofilów (BAT) w kwalifikacji do immunoterapii swoistej z alergenami wziewnymi

Transkrypt

1 prace oryginalne Małgorzata Bulanda Wojciech Dyga Barbara Rusinek Ewa Czarnobilska Rola testu aktywacji bazofilów (BAT) w kwalifikacji do immunoterapii swoistej z alergenami wziewnymi The role of the basophil activation test (BAT) in qualification for specific immunotherapy with inhalant allergens Zakład Alergologii Klinicznej i Środowiskowej Katedra Toksykologii i Chorób Środowiskowych Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Kierownik: Dr hab. n. med. Ewa Czarnobilska, prof. UJ Dodatkowe słowa kluczowe: alergia wziewna immunoterapia swoista test aktywacji bazofilów Additional key words: inhalant allergy specific immunotherapy basophil activation test Badania wykonano w ramach pracy statutowej K/ZDS/ Adres do korespondencji: Dr hab. n. med. Ewa Czarnobilska, prof. UJ Zakład Alergologii Klinicznej i Środowiskowej CMUJ ul. Śniadeckich 10, Kraków Tel: (12) , fax: (12) , ewa.czarnobilska@uj.edu.pl Kwalifikacja do immunoterapii swoistej (SIT) wg wytycznych Europejskiej Akademii Alergologii i Immunologii (EAACI) obejmuje wywiad oraz testy skórne punktowe (SPT) i/ lub pomiar stężenia sige. W przypadku niezgodności między wywiadem a wynikami SPT/sIgE lub rozbieżności między SPT i sige konieczne jest wykonanie dodatkowych testów diagnostycznych. Test aktywacji bazofilów (BAT) jest badaniem, w którym ocenia się ekspresje markerów aktywacji tych komórek, np. CD63 lub CD203c po stymulacji. Celem naszego badania była ocena użyteczności BAT w kwalifikacji do SIT w porównaniu do SPT i sige oraz w przypadku niezgodności między wynikami SPT i sige. Do badania włączonych zostało 30 dorosłych pacjentów z alergicznym nieżytem nosa wywołanym alergią na roztocze kurzu domowego (Dermatophagoides pteronyssinus, Dp) lub brzozę przed kwalifikacją do SIT. U wszystkich pacjentów wykonano SPT, sige i BAT. Grupa pacjentów z alergią na brzozę stanowiła kontrolną dla grupy z alergią na Dp i odwrotnie. Ocena aktywacji bazofilów przez pomiar ekspresji antygenu CD63 była przeprowadzona testem Flow2 CAST. Komórki były pobudzane preparatem alergenowym Dp i brzozy w następujących stężeniach:, 0 i SBU/ ml. Wyniki BAT przedstawiono za pomocą indeksu stymulacji. Dla optymalnych stężeń i 0 SBU/ ml parametry porównujące BAT do SPT oraz sige jako złotych standardów wynosiły kolejno: czułość - % i -%, swoistość -% i 47-%, wartość predykcyjna dodatnia 65-% i 61-87%, wartość predykcyjna ujemna -% i -%. Korelacja BAT - SPT oraz BAT - sige wahała się odpowiednio w granicach 0,59 do 0,84 i 0,51 do 0,72. Wynik BAT był pomocny u 2 z 30 pacjentów z niezgodnymi wynikami SPT i sige. Optymalnymi stężeniami roztworów alergenowych stymulujących bazofile Qualification for specific immunotherapy (SIT) according to the guidelines of the European Academy of Allergy and Clinical Immunology (EAACI) includes medical history, skin prik tests (SPT) and/or measuring the concentration of sige. It is necessary to perform additional diagnostic tests in case of discrepancies between the history and the results of SPT/sIgE or differences between SPT and sige. Basophil activation test (BAT) assesses the expression of activation markers of these cells, eg. CD63 and CD203c after stimulation. The aim of our study was to evaluate the usefulness of BAT in the qualification for the SIT in comparison to the SPT and sige and in case of discrepancies between the results of SPT and sige. The study included 30 patients with allergic rhinitis (AR) caused by allergy to house dust mite (Dermatophagoides pteronyssinus, Dp) or birch pollen qualified for SIT. All patients had SPT, sige and BAT determination. The group of patients with allergy to birch was a control group for Dp allergic and vice versa. BAT with CD63 antigen expression was performed using a Flow2CAST test. Basophils were stimulated with allergen preparation (, 0, and concentrations). BAT results were expressed as a stimulation index (SI). For optimal concentrations of and 0 parameters comparing BAT to SPT and sige as the gold standards were consecutively: sensitivity -% and -%, specificity -% and 47-%, positive predictive value 65- % and 61-87%, negative predictive value -% and -%. Correlation BAT - SPT and BAT - sige ranged within 0.59 to 0.84 and 0.51 to BAT was helpful in 2 of 30 patients with incompatible results of SPT and sige. Optimal concentrations for basophil stimulation are and 0 SBU/ 7 M. Bulanda i wsp.

2 są i 0. BAT może być pomocnym narzędziem diagnostycznym w kwalifikacji do SIT przy niezgodności między wynikami SPT a sige. ml. BAT may be useful diagnostic tool in the qualification for the SIT in case of discrepancies between the results of SPT and sige. Wstęp Immunoterapia swoista (specific immunotherapy, SIT) stanowi jedyne leczenie przyczynowe w IgE-zależnych chorobach, takich jak alergiczny nieżyt nosa (allergic rhinitis, AR), astma oskrzelowa i atopowe zapalenie skóry oraz w alergii na jady owadów błonkoskrzydłych. Kwalifikacja do SIT wg wytycznych Europejskiej Akademii Alergologii i Immunologii (European Academy of Allergy and Clinical Immunology, EAACI) obejmuje wywiad oraz testy skórne punktowe (Skin Prick Test, SPT) i/lub oznaczenia stężenia swoistych IgE (sige) [1]. Za dodatni wynik SPT przyjmuje się średnicę bąbla 3 mm lub więcej, za pozytywny wynik sige 0,35 ku/l (klasa 1) [2], a za istotne klinicznie przyjmuje się wyniki sige 0,7 kui/l (klasa 2) [2]. Powyższe punkty odcięcia są ustalone arbitralnie i nie zawsze korelują z objawami. Ponadto wykazano, że stężenia specyficznych IgE mogą różnić się w zależności od wieku, czy naturalnej ekspozycji na alergeny w środowisku [3]. Podobnie reaktywność skóry w SPT zmienia się wraz z wiekiem [4]. W praktyce klinicznej przed kwalifikacją do SIT wątpliwości stwarzają sytuacje niezgodności między wynikami SPT a sige wymagające poszerzenia diagnostyki. Test aktywacji bazofilów (Basophil Activation Test, BAT) jest badaniem, w którym ocenia się ekspresje markerów aktywacji tych komórek po stymulacji. Do tej pory opisano kilka protokołów przeprowadzania BAT. Bazofile są identyfikowane przy użyciu różnych kombinacji przeciwciał w cytometrze przepływowym. Pierwszymi markerami, którymi znakowano bazofile były antygen CD45 oraz IgE. Innymi powszechnie stosowanymi kombinacjami są niskie rozproszenie boczne (Side Scatter, SCC) oraz CD123+/HLADR, CRTH2+, CD203c+ lub CD1+. Na spoczynkowych bazofilach można też oznaczać ekspresję CD1 (CCR3). Najczęściej stosowanym markerem aktywacji bazofilów jest ulegający ekspresji dopiero po ich degranulacji CD63. Natomiast CD203c jest stale obecny na powierzchni bazofila i jego ekspresja ulega zwiększeniu po aktywacji, dlatego może służyć zarówno jako marker identyfikacji, jak i aktywacji [5,6]. Celem naszego badania była ocena użyteczności BAT w kwalifikacji do SIT w porównaniu do SPT i sige oraz w przypadku niezgodności między wynikami SPT i sige. Materiał i Metodyka Badanie przeprowadzono w latach Do badania włączonych zostało 30 dorosłych pacjentów (18 kobiet, 12 mężczyzn; średni wiek 35,3 lat) do tej pory nie odczulanych, skierowanych na podstawie objawów klinicznych do Centrum Alergologii Klinicznej i Środowiskowej UJ CM z rozpoznaniem AR przed kwalifikacją do SIT. Badanych podzielono na 2 grupy. Grupa 1 obejmowała 15 pacjentów z dodatnim wynikiem SPT z alergenami brzozy i ujemnym wynikiem SPT z alergenami roztoczy kurzu domowego (Dermatophagoides pteronyssinus, Dp). Grupa 2 obejmowała 15 pacjentów z dodatnim wynikiem SPT z alergenami Dp oraz ujemnym wynikiem SPT z alergenami brzozy. Grupa 2 stanowiła kontrolę dla grupy 1 i odwrotnie. Projekt badania uzyskał pozytywną opinię Komisji Bioetycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego: KBET/183/B/2014. Badanie zostało sfinansowane z pracy statutowej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego: K/ ZDS/ SPT, sige Za wynik dodatni SPT (wyciągi alergenowe Allergopharma) przyjęto średnicę bąbla w odczynie testowym na badany alergen większą lub równą 3 mm. Średnicę bąbla obliczono z sumy największego wymiaru i wymiaru do niego prostopadłego podzielonej przez 2. Za punkt odcięcia wartości dodatniej sige uznano wartość 0,7 kui/l (UniCapPhadia, oznaczenie wykonywane według protokołu producenta). BAT Do wykonania BAT używano 400 μl krwi pobranej do probówek zawierających wersenian sodu (EDTA). Ocena aktywacji bazofilów przez pomiar ekspresji antygenu CD63 była przeprowadzona testem Flow2 CAST (Bühlmann Laboratories AG, Schönenbuch, Switzerland). Jako kontrolę pozytywną zastosowano przeciwciała monoklonalne anty-fcɛri (przeciwciało przeciw receptorowi o wysokim powinowactwie do IgE), jako kontroli negatywnej użyto buforu do rozcieńczania alergenów. Komórki były pobudzane preparatami alergenowymi Dp lub brzozy, które są używane do testu prowokacji donosowej (nasal provocation test, NPT) (Allegropharma GmbH, Reinbek, Germany) w następujących rozcieńczeniach: 1:1, 1:10, 1:, odpowiadającym kolejnym stężeniom, 0 i (standaryzowanych jednostek biologicznych). Badanie zostało przeprowadzone według instrukcji producenta [7]. Wyniki BAT przedstawiono za pomocą indeksu stymulacji (stimulation index, SI), który zdefiniowano jako procent ilości bazofilów aktywowanych badanym alergenem w stosunku do procentu ilości bazofilów aktywowanych w kontroli niestymulowanej [8]. Przy określaniu progu odcięcia wartości dodatniej BAT korzystano zgodnie z zaleceniami z literatury z krzywych ROC (receiver operating characteristics curves) [9]. Analiza statystyczna Rozkład danych oceniono za pomocą testu Shapiro-Wilka. Wyniki zaprezentowano w postaci median. Krzywe ROC utworzono za pomocą programu PQStat. Krzywych ROC użyto do oceny optymalnego punktu odcięcia dodatniego wyniku BAT. Dla BAT, przyjmując kolejno SPT a następnie sige jako złoty standard, obliczono pole pod krzywą (Area Under the Curve, AUC), czułość, swoistość, wartość predykcyjną dodatnią (Positive Predictive Values, PPV), wartość predykcyjną ujemną (Negative Predictive Values, NPV), dokładność (Accuracy, ACC). Powyższe parametry zdefiniowano następująco: czułość - zdolność testu do wykrywania osób rzeczywiście uczulonych, swoistość - zdolność testu do wykrywania osób rzeczywiście nieuczulonych, PPV - procent pacjentów z dodatnim wynikiem testu, którzy rzeczywiście są uczuleni, NPV - procent pacjentów z ujemnym wynikiem testu, którzy rzeczywiście nie są uczuleni, ACC - procent pacjentów prawidłowo zakwalifikowanych przez test diagnostyczny jako uczuleni lub nieuczuleni i obliczono wg powszechnie przyjętych wzorów [10]. Korelację rang Spearmana zastosowano w celu oceny korelacji między BAT a SPT oraz BAT a sige. Za istotną statystycznie uznano wartość p<0,05. Użyto pakietu statystycznego GraphPad- Prism 6. Wyniki W tabeli I zestawiono wyniki uzyskane przez analizę krzywych ROC oraz korelacje indeksu stymulacji z alergenami roztoczy kurzu domowego i brzozy w porównaniu do SPT. Dla rozcieńczeń alergenów Dp i brzozy 1:10 oraz 1: uzyskano porównywalne do SPT wyniki SI. Przy rozcieńczeniu Dp 1: optymalny punkt odcięcia SI względem SPT ustalony został na poziomie 10,59; czułość SI wynosiła %, swoistość %, wartość predykcyjna dodatnia %, ujemna %, a dokładność %. Pole pod krzywą ROC dla Dp w rozcieńczeniu 1: wyniosło 0,, co wskazuje na zgodność wyników BAT i SPT. Powyższe wartości dla rozcieńczenia 1: alergenu brzozy przy punkcie odcięcia 4,2 wynosiły odpowiednio: czułość %, swoistość %, PPV %, NPV %, ACC 97%. Pole pod krzywą ROC dla brzozy w rozcieńczeniu 1: wyniosło 0,98 (p<0,00001). Przyjmując zalecany w literaturze punkt odcięcia wartości dodatniej SI na poziomie 2 otrzymaliśmy dla Dp w rozcieńczeniach 1:10 oraz 1: odpowiednio: wysoką czułość (% i %) i wartość predykcyjną ujemną (% i 91%) przy niższych swoistości (%, 63%) oraz wartości predykcyjnej dodatniej (65%, 70%) i dokładności (74%, %). Dla brzozy w rozcieńczeniach 1:10 oraz 1: z uwzględnieniem powyższego punktu odcięcia SI 2 zarówno czułość jak i NPV wynosiły % przy wysokiej swoistości (81%, %) oraz PPV (%, %) i ACC (90%, %). W tabeli II przedstawiono wyniki uzyskane przez analizę krzywych ROC oraz korelacje dla indeksu stymulacji z alergenami roztoczy kurzu domowego i brzozy w porównaniu do sige. Zestawienie to Przegląd Lekarski 2016 / 73 /

3 Tabela I Wyniki uzyskane przez analizę krzywych ROC oraz korelacje dla indeksu stymulacji z alergenami roztoczy kurzu domowego i brzozy w porównaniu do punktowych testów skórnych. The results obtained by analyzing the ROC curves and correlations for the stimulation index with house dust mites and birch allergens compared to skin prick tests. Alergen () 0 0 AUC 0,81 (p<0,01) 0,85 0, 0,63 (p=0,21) 0,971 (p<0,00001) 0,98 (p<0,00001) Czułość 60 ()* 60 (53)* Swoistość 75 ()* (63)* ()* (81)* ()* PPV (65) * (80)* ()* ()* NPV 70 (91)* 70 ACC 74 (68)* 81 ()* 74 (90)* 97 ()* R 0,60 0,59 0,69 0,18 (p=0,35) 0,84 (p<0,000001) 0,84 (p<0,000001) *Punkt odcięcia wartości dodatniej SI 2 Skróty:, 0, - indeks stymulacji dla alergenu roztoczy kurzu domowego w kolejnych stężeniach, 0, ;, 0, - indeks stymulacji dla alergenu brzozy w kolejnych stężeniach, 0, ; AUC - pole pod krzywą; PPV - wartość predykcyjna dodatnia; NPV - wartość predykcyjna ujemna; ACC - dokładność; R współczynnik korelacji Tabela II Wyniki uzyskane przez analizę krzywych ROC oraz korelacje dla indeksu stymulacji z alergenami roztoczy kurzu domowego i brzozy w porównaniu do sige. The results obtained by analyzing the ROC curves and correlations for the stimulation index with house dust mites and birch allergens compared to sige. Alergen () 0 0 AUC 0,79 (p<0,01) 0,87 0, 0,70 (p=0,06) 0,96 0, Czułość 57 (64)* 58 (58)* Swoistość (47)* (84)* (68)* 79 PPV (60)* (61)* (66)* 75 NPV 73 ()* ACC (81)* (80)* 87 (84)* R 0,57 (p=0,01) 0,51 (p=0,03) 0,60 (p=0,007) 0,36 (p=0,13) 0,72 0,72 *Punkt odcicia wartości dodatniej SI 2 Skróty:, 0, - indeks stymulacji dla alergenu roztoczy kurzu domowego w kolejnych stężeniach, 0, ;, 0, - indeks stymulacji dla alergenu brzozy w kolejnych stężeniach, 0, ; AUC - pole pod krzywą; PPV - wartość predykcyjna dodatnia; NPV - wartość predykcyjna ujemna; ACC - dokładność; R współczynnik korelacji Tabela III Analiza przypadków niezgodnych wyników SPT oraz sige. Analysis of cases with inconsistent results of SPT and sige. SPT* [mm] sige [kui/l] NPT SI SI 0 SI 1 4 0,51 ujemna 6,5 2, 0, ,25 dodatnia 2,0 2,57 5,3 *Średnicę bąbla obliczono przez zsumowanie najdłuższego wymiaru oraz wymiaru do niego prostopadłego i podzielenie przez 2. Skróty: SPT - test skórny punktowy, sige - stężenie swoistych IgE, NPT - test prowokacji donosowej, SI - indeks stymulacji wykazało wysoką czułość, swoistość, PPV oraz NPV SI. Obliczono korelację między SI a SPT oraz sige - wyniki zestawiono w tabelach I i II. Dla rozcieńczeń 1:10 oraz 1: Dp i brzozy, a także dla rozcieńczenia 1:1 alergenu Dp otrzymano istotne statystycznie wyniki. U 2 spośród 30 osób stwierdzono niezgodność wyników SPT i sige (tabela III). W przypadku pacjenta zgłaszającego objawy całorocznego nieżytu nosa z dodatnimi wynikami testów skórnych punktowych (średnica bąbla 4 mm, przy histaminie 4 mm) dla Dp i niskimi sige (0,51 kui/l) wykonany NPT z alergenami Dp dał wynik ujemny. SI dla rozcieńczenia 1: był negatywny. Z kolei u 1 osoby z objawami alergicznego nieżytu nosa w okresie pylenia brzozy i dodatnimi testami skórnymi punktowymi dla tego alergenu sige były niskie. Natomiast BAT był dodatni dla wszystkich rozcieńczeń, co odpowiadało dodatniej NPT z alergenem brzozy. Wynik BAT był pomocny u 2 spośród 30 pacjentów z niezgodnymi wynikami SPT i sige, tj. 7% pacjentów spełniających kryteria EAACI byłoby nieprawidłowo zakwalifikowanych do SIT. Dyskusja BAT okazał się użytecznym testem in vitro w diagnostyce alergii wziewnej. W opisywanym badaniu użyliśmy testu Flow2 CAST (Bühlmann Laboratories AG, Schönenbuch, Switzerland) z CD63 jako markerem aktywacji. Wyniki naszych badań [11,12], jak również doświadczenia innych autorów [5] pokazały wysoką czułość i swoistość komercyjnie dostępnych odczynników do BAT. Modyfikowane [13] i rekombinowane [14,15] preparaty mogą być również stosowane z dobrymi efektami diagnostycznymi. Khan i wsp. oraz Potapińska i wsp. używali tego samego alergenu w różnych stężeniach do przeprowadzenia BAT i SPT z pospolitymi alergenami wziewnymi [16,17]. W opisywanym badaniu do stymulacji bazofilów użyliśmy także preparatów alergenowych Dp i brzozy przeznaczonych do NPT (Allegropharma GmbH, Reinbek, Germany) [7,18]. W analizie wyników BAT można wykorzystywać procent aktywowanych bazofilów, indeks stymulacji lub niedawno opisane parametry takie jak reaktywność (basophil reactivity) i czułość (basophil sensitivity) bazofilów. W naszym badaniu interpretowaliśmy indeksy stymulacji w celu uwzględnienia wpływu niespecyficznej stymulacji bazofilów [7]. Uzyskane wyniki dotyczące porównania BAT SPT korespondują z danymi z literatury. Sanz i wsp. dla Dp i życicy ustalili za pomocą krzywych ROC punkt odcięcia wartości dodatniej BAT wynoszący 15% aktywowanych bazofilów oraz wykazali wysoką czułość (,3%), swoistość (98,4%), PPV (99%), NPV (,7%), a także znamienną korelację wyników BAT z SPT (r=0,72; p<0,001) [19]. W badaniu Czarnobilskiej i wsp. czułość i swoistość BAT z alergenami Dp i Dermatophagoides farinae (Df) wynosiły odpowiednio,3-96,6% oraz,9-% (przyjęty punkt odcięcia 7 M. Bulanda i wsp.

4 wartości dodatniej: 15% aktywowanych bazofilów) [12]. Podobnie Wolanczyk-Medrala i wsp. podają wysoką czułość i swoistość BAT z alergenami Dp (punkt odcięcia wartości dodatniej 15%) i pyłku traw (punkt odcięcia wartości dodatniej 9% aktywowanych bazofilów) wynoszące odpowiednio 75-,75% oraz % w porównaniu do SPT jako złotego standardu [20]. Także parametry diagnostyczne BAT w porównaniu do sige odpowiadają danym z literatury. Ozdemir i wsp. wskazują na wyższą czułość BAT od oznaczeń sige oraz umiarkowanie dodatnią korelację między tymi testami dla stężeń alergenu stymulującego bazofile 4,5 x 10-4 i 4,5 x 10-5 µg/ml, i słabszą korelację dla stężeń 45,1 i 4,5 µg/ml [21]. Podobnie w badaniu Pâris-Köhler i wsp. BAT cechował się wyższą czułością (91,2%) niż pomiar stężenia sige (%) [22]. González-Muñoz i wsp. za pomocą krzywych ROC ustalili punkt odcięcia wartości dodatniej BAT na poziomie 18% aktywowanych bazofilów z czułością i swoistością wynoszącą 96% dla Dp w stężeniu 16 ug/ml. Autorzy uzyskali dwa fałszywie dodatnie wyniki sige (>43 ku/l) przy ujemnym SPT i BAT dla Dp, które wynikały z krzyżowej reaktywności z krewetkami [23]. Do innych wniosków doszli Khan i wsp. - przy zastosowaniu SPT jako złotego standardu czułość BAT i pomiarów stężeń sige była podobna, przy niższej swoistości BAT. Korelacja pomiędzy wynikami BAT i SPT była istotna statystycznie (ale nie doskonała) dla wszystkich badanych alergenów wziewnych (kot, pies, Dp, Df, Alternaria, Hormodendrum/Cladosporium, tymotka, ambrozja, brzoza) [16]. Z kolei w badaniu Bokanovic i wsp. żaden z wykonywanych testów, czyli BAT, SPT, test prowokacji dospojówkowej ani oznaczenia sige dla komponentów alergenowych (Component-Resolved Diagnosis, CRD) u 49 pacjentów z alergią na pyłek traw nie korelował z objawami klinicznymi. Autorzy podkreślają niższą swoistość BAT w grupie pacjentów z atopią (58%, w porównaniu do % w grupie bez atopii) oraz z wyższym całkowitym IgE (67% w grupie z cige> ku/l oraz 84% w przypadku cige ku/l) [24]. Wymienianą w literaturze przewagą BAT w stosunku do SPT i sige jest fakt, że BAT jest testem, na którego wynik wpływają: stężenie, specyficzność, różnorodność i powinowactwo sige, a także inne czynniki surowicze [25,26]. Według wytycznych niemieckich, w przypadku objawów całorocznego nieżytu nosa przed kwalifikacją do SIT powinno się potwierdzić istotność kliniczną uczulenia na roztocze kurzu domowego za pomocą NPT [27]. W badaniu Haxel i wsp. obejmującym 161 pacjentów oceniano zgodność wyników SPT i sige z NPT. U pacjentów z dodatnim wynikiem SPT ( 3 mm) alergia została potwierdzona NPT u 69% w przypadku alergenu Dp i 71% dla Df. Dla pozytywnego wyniku sige (punkt odcięcia wartości dodatniej przyjęty przez autorów dla testu ImmunoCAP klasa 2) uzyskano dodatnią NPT podobnie u 69% z Dp i 70% z Df. Warto podkreślić, że wartość predykcyjna dodatnia kombinacji SPT i sige wynosiła tylko 0, dla Dp i 0,69 dla Df [28]. W naszej grupie u 1 z 15 analizowanych pacjentów kwalifikacja do SIT zgodnie z wytycznymi EAACI jedynie na podstawie zgłaszanych objawów oraz dodatnich wyników SPT byłaby nieprawidłowa. Przeprowadzony NPT był negatywny, podobnie indeks stymulacji dla rozcieńczenia 1: dał wynik ujemny. Także w badaniu Czarnobilskiej i wsp. u dwojga dzieci zakwalifikowanych do SIT na podstawie dodatniego SPT z Dp i Df, BAT wykazał nieswoiste pobudzenie bazofilów. Testy prowokacji donosowej Dp i Df były także ujemne, potwierdzając fałszywie dodatni wynik SPT, co może być tłumaczone współistnieniem pokrzywki u obu tych dzieci [12]. Ww. przykłady sugerują, że w praktyce klinicznej należy z dużą ostrożnością podchodzić do interpretacji uzyskanych wyników testów diagnostycznych, gdyż mogą być one fałszywie dodatnie [10]. W naszym badaniu u 1 pacjenta mimo dodatniego SPT dla brzozy stwierdzono niskie miano sige. Wątpliwości rozstrzygnęło wykonanie NPT, który dał pozytywny wynik oraz oznaczenie indeksu stymulacji dla alergenu brzozy. W przypadku przeciwskazań do NPT testem potwierdzającym istotność kliniczną uczulenia może być BAT, wnioski te wymagają jednak potwierdzenia w dalszych badaniach [18,29]. Biorąc pod uwagę koszt i czasochłonność SIT oraz brak efektu przy nieprawidłowej kwalifikacji w wątpliwych przypadkach przed wdrożeniem terapii należy poszerzyć diagnostykę alergii o dodatkowe testy, wśród których obiecującym wydaje się BAT [12]. Wnioski Optymalnymi stężeniami roztworów alergenowych stymulujących bazofile są i 0. BAT może być pomocnym narzędziem diagnostycznym w kwalifikacji do SIT przy niezgodności między wynikami SPT a sige. Piśmiennictwo 1. Alvarez-Cuesta E, Bousquet J, Canonica GW, Durham SR, Malling HJ. et al: Standards for practical allergen-specific immunotherapy. Allergy 2006; 61 (Suppl. ): Custovic A, Lazic N, Simpson A: Pediatric asthma and development of atopy. Curr Opin Allergy Clin Immunol. 2013; 13: Matsui EC, Sampson HA, Bahnson HT, Gruchalla RS, Pongracic JA. et al: Allergen-specific IgE as a biomarker of exposure plus sensitization in inner-city adolescents with asthma. Allergy 2010; 65: Al-Mousawi MSH, Lovel H, Behbehani N, Arifhodzic N, Woodcock A, Custovic A: Asthma and sensitization in a community with low indoor allergen levels and low petkeeping frequency. J Allergy Clin Immunol. 2004; 114: Hoffmann HJ, Santos AF, Mayorga C, Nopp A, Eberlein B.et al: The clinical utility of basophil activation testing in diagnosis and monitoring of allergic disease. Allergy 2015; 70: Boumiza R, Debard AL, Monneret G: The basophil activation test by flow cytometry: recent developments in clinical studies, standardization and emerging perspectives. Clin Mol Allergy 2005; 3: Leśniak M, Dyga W, Porębski G, Czarnobilska E: Basophil activation test-a practical approach to diagnosis of common respiratory allergy. Przegl Lek. 2015; 72: Valent P, Hauswirth AW, Natter S, Sperr WR, Bühring HJ, Valenta R: Assays for measuring in vitro basophil activation induced by recombinant allergens. Methods 2004; 32: De Weck AL, Sanz ML, Gamboa PM, Aberer W, Bienvenu J. et al: Diagnostic tests based on human basophils: more potentials and perspectives than pitfalls. II. Technical issues. J Investig Allergol Clin Immunol. 2008; 18: Gregorius A, Śpiewak R: Podstawy racjonalnego wyboru testów diagnostycznych w alergologii. Alergia Astma Immunologia 2013; 18: Leśniak M, Leśniak M, Czarnobilska E: Usefulness of basophil activation test for the diagnosis of inhaled allergies. Przegl Lek. 2015; 72: Czarnobilska E, Gregorius A, Porebski, Spiewak R, Sacha M: The benefits of using basophil activation test as a diagnostic tool prior to specific immunotherapy with inhalant allergens. Przegl Lek. 2012; 69: Ceuppens JL, Bullens D, Kleinjans H, van der Werf J, PURETHAL Birch Efficacy Study Group: Immunotherapy with a modified modified birch pollen extract in allergic rhinoconjunctivitis: clinical and immunological effects. Clin Exp Allergy 2009; 39: Ocmant A, Peignois Y, Mulier S, Hanssens L, Michils A, Schandene L: Flow cytometry for basophil activation markers: the measurement of CD203c up-regulation is as reliable as CD63 expression in the diagnosis of cat allergy. J Immunol Methods 2007; 320: Hauswirth AW, Natter S, Ghannadan M, Majlesi Y, Schernthaner GH. et al: Recombinant allergens promote expression of CD203c on basophils in sensitized sensitized individuals. J Allergy Clin Immunol. 2002; 110: Khan FM, Ueno-Yamanouchi A, Serushago B, Bowen T, Lyon AW. et al: Basophil activation test compared to skin prick test and fluorescence enzyme immunoassay for aeroallergen-specific immunoglobulin-e. Allergy Asthma Clin Immunol. 2012; 8: Potapińska O, Górska E, Zawadzka-Krajewska A, Kulus M, Wasik M, Demkow U: The usefulness of CD203c expression measurement on basophils after activation with grass pollen and Dermatophagoides pteronyssinus antigens. Preliminary study. Pneumonol Alergol Pol. 2009; : Leśniak M, Dyga W, Rusinek B, Mazur M, Czarnobilska E: Comparison of the basophil activation test versus the nasal provocation test in qualifying for specific immunotherapy. Pol Arch Med Wewn. 2016; 126: Sanz ML, Sánchez G, Gamboa PM, Vila L, Uasuf C. et al: Allergen-induced basophil activation:cd63 cell expression detected by flow cytometry in patients allergic to Dermatophagoides pteronyssinus and Lolium perenne. Clin Exp Allergy. 2001; 31: Wolanczyk-Medrala A, Gogolewski G, Liebhart J, Gomulka K, Litwa M. et al: A new variant of the basophil activation test for allergen-induced basophil CD63 upregulation. The effect of cetirizine. J Investig Allergol Clin Immunol. 2009; 19: Ozdemir SK, Guloglu D, Sin BA, Elhan AH, Ikinciogullari A, Misirligil Z: Reliability of basophil activation test using CD203c expression in diag- Przegląd Lekarski 2016 / 73 / 12 7

5 nosis of pollen allergy. Am J Rhinol Allergy 2011; 25: Pâris-Köhler A, Demoly P, Persi L, Lebel B, Bousquet J, Arnoux B: In vitro diagnosis of cypress pollen allergy by using cytofluorimetric analysis of basophils (Basotest). J Allergy Clin Immunol. 2000; 105: González-Muñoz M, Villota J, Moneo I: Analysis of basophil activation by flow cytometry in pediatric house dust mite allergy. Pediatr Allergy Immunol. 2008; 19: Bokanovic D, Aberer W, Hemmer W, Heinemann A, Komericki P. et al: Determination of sige to rphl p 1 is sufficient to diagnose grass pollen allergy. Allergy 2013; 68: Santos AF, Du Toit G, Douiri A, Radulovic S, Stephens A. et al: Distinct parameters of the basophil activation test reflect the severity and threshold of allergic reactions to peanut. J Allergy Clin Immunol. 2015; 135: Rubio A, Vivinus-Nébot M, Bourrier T, Saggio B, Albertini M, Bernard A: Benefit of the basophil activation test in deciding when to reintroduce cow s milk in allergic children. Allergy 2011; 66: Pfaar O, Bachert C, Bufe A, Buhl R, Ebner C. et al: Guideline on allergen-specific immunotherapy in IgE-mediated allergic diseases: S2k Guideline of the German Society for Allergology and Clinical Immunology (DGAKI), the Society for Pediatric Allergy and Environmental Medicine (GPA), the Medical Association of German Allergologists(AeDA), the Austrian Society for Allergy and Immunology (ÖGAI), the Swiss Society for Allergy and Immunology (SGAI), the German Society of Dermatology (DDG), the German Society of Oto- Rhino-Laryngology, Head and Neck Surgery (DGHNO-KHC), the German Society of Pediatrics and Adolescent Medicine (DGKJ), the Society for Pediatric Pneumology (GPP), the German Respiratory Society (DGP), the German Association of ENT Surgeons (BV-HNO), the Professional Federation of Paediatricians and Youth Doctors (BVKJ), the Federal Association of Pulmonologists (BDP) and the German Dermatologists Association (BVDD). Allergo J Int. 2014; 23: Haxel BR, Huppertz T, Boessert P, Bast F, Fruth K: Correlation of skin test results and specific immunoglobulin E blood levels with nasal provocation testing for house-dust mite allergies. Am J Rhinol Allergy 2016; 30: Heffler E: Basophil activation test: a reliable biomarker for allergen immunotherapy? Pol Arch Med Wewn. 2016; 126: M. Bulanda i wsp.