Epidemiologia i diagnostyka chorób alergicznych

Transkrypt

1 Epidemiologia i diagnostyka chorób alergicznych Plan prezentacji 1. Wstęp definicje ważnych pojęć 2. Epidemiologia i najczęstsze objawy 3. Diagnostyka alergologiczna Rodzaje metod diagnostycznych Wady i zalety testów prowokacyjnych i serologicznych 4. Zastosowanie testów serologicznych w diagnostyce chorób alergicznych Oznaczanie całkowitego IgE metodą ELISA Oznaczanie specyficznych IgE metodą LINE Blot i Allercoat 5. Jak weryfikować reakcje krzyżowe? Znaczenie antygenu CCD w diagnostyce alergologicznej 6. Najczęściej zadawane pytania 7. Alergiczne info 8. Podsumowanie 1

2 Plan prezentacji 1. Wstęp definicje ważnych pojęć 2. Epidemiologia i najczęstsze objawy 3. Diagnostyka alergologiczna Rodzaje metod diagnostycznych Wady i zalety testów prowokacyjnych i serologicznych 4. Zastosowanie testów serologicznych w diagnostyce chorób alergicznych Oznaczanie całkowitego IgE metodą ELISA Oznaczanie specyficznych IgE metodą LINE Blot i Allercoat 5. Jak weryfikować reakcje krzyżowe? Znaczenie antygenu CCD w diagnostyce alergologicznej 6. Najczęściej zadawane pytania 7. Alergiczne info 8. Podsumowanie Definicje pojęć Nadwrażliwość powtarzalne objawy podmiotowe lub przedmiotowe wywołane przez ekspozycję na określony bodziec w dawce tolerowanej przez osoby zdrowe. Może mieć charakter alergiczny (zapoczątkowany przez mechanizmy immunologiczne np. przeciwciała lub komórki) lub niealergiczny Alergia reakcja nadwrażliwości zapoczątkowana przez swoiste mechanizmy immunologiczne. Może być mediowana przez komórki lub przeciwciała. Może się objawiać łagodnie, jak w przypadku kataru czy łzawienia, aż po zagrażający życiu wstrząs anafilaktyczny i śmierć. 2

3 Definicje pojęć Atopia osobnicza lub rodzinna tendencja, zwykle występująca w wieku dziecięcym lub dorastania, do rozwoju uczulenia i produkcji przeciwciał IgE w odpowiedzi na zwykłą ekspozycję na alergeny. W konsekwencji u tych osób mogą rozwijać się typowe objawy takie jak astma, nieżyt nosa i spojówek lub wyprysk. Termin atopia powinien być zarezerwowany do opisu genetyczne predyspozycji do rozwoju uczulenia IgE-zależnego na alergeny powszechnie występujące w środowisku. Ryzyko rozwoju alergii IgE-zależnej u dzieci wynosi 40-60% w przypadku gdy u obojga rodziców występuje atopia Ryzyko spada do 5-10% jeśli żadne z rodziców nie wykazuje atopii Definicje pojęć Marsz alergii ewolucja narządowej manifestacji alergii, ustępowanie jednych, a pojawianie się nowych objawów. Klasyczny marsz zaczyna się zwykle skórnymi wypryskami atopowymi oraz alergią pokarmową w okresie niemowlęcym. Objawy te ustępują zwykle ok. 3-5 roku życia, a z czasem pojawiają się objawy ze strony okładu oddechowego: alergiczny nieżyt nosa, astma Astma Nieżyt nosa Alergie pokarmowe Wysypka 3

4 4 typy alergii (nadwrażliwość) Coombs oraz Gell (1963) Typ I Typ II Typ III Typ IV Tekst Reakcja natychmiastowa Reakcja cytotoksyczna Kompleksy immunologiczne Reakcja komórkowa Degranulacja komórek tucznych mediator: IgE Niszczenie krwinek mediator: IgG/IgM Przetrwałe kompleksy IgG/IgM Mediator reakcji: komórki T Minuty Godziny - dni Godziny - dni 12 godz. - tygodnie Katar sienny Alergia na leki Płuco farmera Alergie kontaktowe (Ni) Reakcja alergiczna typu I - mechanizm Alergen Aktywacja komórek T Alergen Ponowny kontakt Komórki T i B są aktywowane poprzez kontakt z alergenem Jeśli zaktywowana komórka TH2 napotka korespondującą komórkę B, zostaje stymulowana do produkcji specyficznych IgE Produkcja cytokin IgE IgE są uwalniane z komórek plazmatycznych (komórki B) i wiążą się z błoną komórkową komórek tucznych lub bazofili Różnicowanie komórek B uwrażliwienie bez objawów stymulacja Mediatory Przy kolejnym kontakcie z alergenem, alergen wiąże się z IgE na powierzchni komórki tucznej dając sygnał do uwolnienia mediatorów (histamina), które powodują typowe objawy alergii 4

5 Plan prezentacji 1. Wstęp definicje ważnych pojęć 2. Epidemiologia i najczęstsze objawy 3. Diagnostyka alergologiczna Rodzaje metod diagnostycznych Wady i zalety testów prowokacyjnych i serologicznych 4. Zastosowanie testów serologicznych w diagnostyce chorób alergicznych Oznaczanie całkowitego IgE metodą ELISA Oznaczanie specyficznych IgE metodą LINE Blot i Allercoat 5. Jak weryfikować reakcje krzyżowe? Znaczenie antygenu CCD w diagnostyce alergologicznej 6. Najczęściej zadawane pytania 7. Alergiczne info 8. Podsumowanie Program ECAP Epidemiologia chorób alergicznych w Polsce Programem objęto osób w 9 regionach kraju 25% osób przeszło szczegółowe badania lekarskie. Objawy alergii deklarowało do 40% osób dodatnie wyniki testów na powszechnie występujące alergeny uzyskano u takiego samego odsetka chorych. 5

6 Program ECAP Epidemiologia chorób alergicznych w Polsce Program ECAP Epidemiologia chorób alergicznych w Polsce Programem objęto osób w 9 regionach kraju 6

7 Program ECAP Epidemiologia chorób alergicznych w Polsce Programem objęto osób w 9 regionach kraju Program ECAP Epidemiologia chorób alergicznych w Polsce Choroby alergiczne stwierdzano o wiele częściej w miastach Alergiczny nieżyt nosa (ANN) - 24,4 30,9% 7

8 Program ECAP Epidemiologia chorób alergicznych w Polsce Choroby alergiczne stwierdzano o wiele częściej w miastach Deklarowane objawy astmy w poszczególnych grupach wiekowych Program ECAP Epidemiologia chorób alergicznych w Polsce Choroby alergiczne stwierdzano o wiele częściej w miastach W zależności od wieku: astma 9-11% pokrzywka 5-8%, atopowe zapalenie skóry - 4-9% alergia pokarmowa %. 8

9 Program ECAP Epidemiologia chorób alergicznych w Polsce Alergie wziewne - 80% wszystkich alergii trawy i chwasty: tymotka łąkowa, żyto, bylica, babka, szczaw, komosa, pokrzywa, ambrozja Drzewa: olcha, leszczyna, brzoza Program ECAP Epidemiologia chorób alergicznych w Polsce Programem objęto osób w 9 regionach kraju 9

10 Program ECAP Epidemiologia chorób alergicznych w Polsce Plan prezentacji 1. Wstęp definicje ważnych pojęć 2. Epidemiologia i najczęstsze objawy 3. Diagnostyka alergologiczna Rodzaje metod diagnostycznych Wady i zalety testów prowokacyjnych i serologicznych 4. Zastosowanie testów serologicznych w diagnostyce chorób alergicznych Oznaczanie całkowitego IgE metodą ELISA Oznaczanie specyficznych IgE metodą LINE Blot i Allercoat 5. Jak weryfikować reakcje krzyżowe? Znaczenie antygenu CCD w diagnostyce alergologicznej 6. Najczęściej zadawane pytania 7. Alergiczne info 8. Podsumowanie 10

11 Alergia: Diagnostyka Identyfikacja alergenów na podstawie wywiadu, badania przedmiotowego oraz badań dodatkowych jest bardzo ważna dla ustalenia rozpoznania. Identyfikacja alergenów pozwala na unikanie ekspozycji, odpowiedni dobór leków i zastosowanie immunoterapii w przewidywaniu ekspozycji sezonowej. Rozpoznanie alergii nie może opierać się na samych testach. Ich wyniki powinny odpowiadać obrazowi klinicznemu. Metody diagnostyczne Diagnostyka alergii Wywiad lekarski Diagnostyka in vivo Diagnostyka in vitro Testy skórne Testy prowokacyjne Testy serologiczne Inne Punktowe Śródskórne Płatkowe Dooskrzelowe Donosowe Doustne Dospojówkowe Całkowite IgE Swoiste IgE Eozynofile Tryptaza Histamina i metylohist. Inhibitor składowej C1 dopełniacza Kompleksy immunologiczne 11

12 Rodzaje metod diagnostycznych Testy prowokacyjne polegają na bezpośrednim podaniu alergenu w celu wywołania objawów chorobowych. Służą potwierdzeniu czy podany alergen jest odpowiedzialny za występowanie u pacjenta objawów chorobowych. Ze względu na sposób podania alergenu możemy wyróżnić prowokację: Donosową Oskrzelową Pokarmową Skórną (Testy skórne) Testy serologiczne polegają na identyfikacji w surowicy pacjenta specyficznych przeciwciał klasy IgE, które skierowane są przeciwko konkretnym alergenom. Testy skórne - ograniczenia Nie mogą być wykonywane w miejscu aktywnego zapalenia skóry lub nasilonego dermografizmu Wynik ujemny może być spowodowany działaniem leków: przeciwhistaminowe I i II generacji trójpierścieniowe przeciwdepresyjne benzodiazepiny kortykosterydy doustne > 20 mg/d kortykosterydy miejscowe Reakcje skórne są słabsze u niemowląt i małych dzieci ze względu na niższe stężenie IgE i mniejszą wrażliwość na histaminę 12

13 Zalety diagnostyki serologicznej Kiedy warto wybrać testy alergiczne z krwii? Pacjent przyjmuje leki antyhistaminowe Pacjent cierpi na choroby skóry np. dermografizm, pokrzywka, atopowe zapalenie skóry, zmiany zapalne skóry Pacjentka jest w ciąży Zalety diagnostyki serologicznej Kiedy warto wybrać testy alergiczne z krwii? Pacjent ma obniżoną reaktywność skóry zwłaszcza niemowlęta, małe dzieci, osoby starsze Pacjent jest kwalifikowany do immunoterapii swoistej odczulania Pacjent obawia się testów skórnych wymagających wielu nakłuć naskórka 13

14 Zalety diagnostyki serologicznej Kiedy warto wybrać testy alergiczne z krwii? Istnieje podejrzenie, że podczas testów skórnych u Pacjenta może dojść do reakcji uogólnionej organizmy np. wstrząsu anafilaktycznego Występują niezgodności pomiędzy wywiadem lekarskim a wynikami testów skórnych Istnieje podejrzenie alergii na jady owadów lub alergii pokarmowej Plan prezentacji 1. Wstęp definicje ważnych pojęć 2. Epidemiologia i najczęstsze objawy 3. Diagnostyka alergologiczna Rodzaje metod diagnostycznych Wady i zalety testów prowokacyjnych i serologicznych 4. Zastosowanie testów serologicznych w diagnostyce chorób alergicznych Oznaczanie całkowitego IgE metodą ELISA Oznaczanie specyficznych IgE metodą LINE Blot i Allercoat 5. Jak weryfikować reakcje krzyżowe? Znaczenie antygenu CCD w diagnostyce alergologicznej 6. Nowe kierunki w diagnostyce alergii - Alergie IgG zależne i diagnostyka komponentowa 7. Najczęściej zadawane pytania 8. Alergiczne info 9. Podsumowanie 14

15 Serologiczna diagnostyka alergii Podejrzenie alergii Całkowite IgE Specyficzne IgE EUROLINE lub Specyficzne IgE Allercoat Rozpoznanie alergii nie może opierać się na samych testach. Ich wyniki powinny odpowiadać obrazowi klinicznemu. Całkowite IgE Wiek Górna granica normy < Zakres normy Alergia mało prawdopodobna > Zakres normy Prawdopodobnie alergia noworodki 1.2 IU/ml 1-6 miesięcy 7.2 IU/ml 7-12 miesięcy 12.7 IU/ml 1-5 lat 60 IU/ml 6-9 lat 155 IU/ml lat 199 IU/ml > 16 lat 100 IU/ml Wyjątki: parazytoza, immunosupresja, zakażenie wirusem HIV, poważne oparzenia (podwyższony poziom IgE) Znaczenie kliniczne swoistych IgE Im wyższe stężenie swoistych IgE w stosunku do całkowitego stężenia IgE, tym większe prawdopodobieństwo objawów klinicznych u pacjenta 15

16 Całkowite - IgE ELISA: Interpretacja Pacjent 1 swoiste IgE całkowite IgE 5 IU/ml (ku/l) 200 IU/ml swoiste IgE całkowite IgE Pacjent 2 swoiste IgE całkowite IgE 5 IU/ml (ku/l) 25 IU/ml Znaczenie kliniczne swoistych IgE Im wyższe stężenie swoistych IgE w stosunku do całkowitego stężenia IgE, tym większe prawdopodobieństwo objawów klinicznych u pacjenta Oznaczanie całkowitego IgE metoda ELISA Łatwe i szybkie wykonanie Niska granica wykrywalności (1IU/ml) Wysoka odtwarzalność (odtwarzalność: 5%) Ocena ilościowa z 4 kalibratorami (500, 100, 10, 0 IU/ml) Kalibracja na podstawie standardu WHO Automatyzacja testu ELISA 16

17 Alergenoswoiste IgE EUROLINE Charakterystyka testu: Wieloparametrowe testy, nawet z 54 różnymi alergenami + marker CCD Ocena ilościowa i półilościowa - skala EAST (szeroko stosowana w diagnostyce alergii) Grupy alegenów CCD indykator Nazwa profilu Alergenoswoiste IgE EUROLINE Charakterystyka testu: Gotowe do użycia reagenty Ocena elektroniczna za pomocą skanera i programu EuroLineScan Wygodne schematy inkubacji Grupy alegenów Optymalizacja objętości 100 µl surowicy, rozcieńczenie 1:11 Całonocna inkubacja Standardowe rynienki inkubacyjne Optymalizacja czasu 400 µl nierozcieńczonej surowicy Czas inkubacji 60 min Specjalne rynienki inkubacyjne Optymalizacja czasu i objętości 175 µl nierozcieńczonej surowicy Czas inkubacji 120 min Standardowe rynienki inkubacyjne CCD indykator Nazwa profilu 17

18 Diagnostyka alergenoswoistych IgE Ocena elektroniczna: skaner, EUROBlotCamera lub EUROBlotOne przy pomocy programu EUROLineScan Inkubacja: maualna (kołyska) lub automatyczna (EUROBlotMaster lub EUROBlotOne) Ocena półilościowa skala EAST (szeroko stosowana w diagnostyce alergii) Ocena ilościowa ku/l (możliwość wydruku na wyniku stężenia dla poszczególnych alergenów) EUROLineScan: Wynik dla Pacjenta 18

19 Przegląd profili EUROLINE Profile podstawowe bestsellery 19

20 Nowość profil atopowy 36 alergenów 36 alergenów na jednym pasku (49 włączając alergeny w mieszaninach) Profil mieszany: alergeny pokarmowe - nabiał - orzechy - warzywa - owoce - mięso, ryby alergeny wziewne - pyłki: chwastów, drzew, traw - roztocza kurzu domowego, pleśnie - alergeny zwierzęce Nowość profil atopowy Top Screen 54 alergeny na jednym pasku Profil mieszany: alergeny pokarmowe - nabiał jajko, mleko - orzechy ziemne, laskowe - warzywa pomidor, ziemniak, soja - owoce kiwi, jabłko - mięso, ryby, mąka pszenna i żytnia alergeny wziewne - pyłki: chwastów, drzew, traw - roztocza kurzu domowego, pleśnie - alergeny zwierzęce pies, kot, koń - jady owadów, - odchody karaczanów 20

21 Plan prezentacji 1. Wstęp definicje ważnych pojęć 2. Epidemiologia i najczęstsze objawy 3. Diagnostyka alergologiczna Rodzaje metod diagnostycznych Wady i zalety testów prowokacyjnych i serologicznych 4. Zastosowanie testów serologicznych w diagnostyce chorób alergicznych Oznaczanie całkowitego IgE metodą ELISA Oznaczanie specyficznych IgE metodą LINE Blot i Allercoat 5. Jak weryfikować reakcje krzyżowe? Znaczenie antygenu CCD w diagnostyce alergologicznej 6. Najczęściej zadawane pytania 7. Alergiczne info 8. Podsumowanie CCD - reagująca krzyżowo determinanta węglowodanowa Tekst 21

22 CCD - reagująca krzyżowo determinanta węglowodanowa Bardzo istotny antygen: CCD - cross-reactive carbohydrate determinant - reagująca krzyżowo determinanta węglowodanowa CCD występuje w strukturze wielu alergenów, dlatego może być przyczyną reakcji krzyżowych Przeciwciała przeciwko CCD uważa się za nieistotne klinicznie, jednakże wpływają one na wyniki testów serologicznych, dlatego obecność przeciwciał przeciwko CCD nakazuje krytycznie przeanalizować wyniki pozytywne, które nie korelują z obrazem klinicznym CCD - reagująca krzyżowo determinanta węglowodanowa U pacjenta bez objawów po ekspozycji na dany alergen (np. orzeszki ziemne, alergeny roślinne, zwierzęce, lateks, miód, jad osy) reakcje krzyżowe mogą być przyczyną pozytywnego rezultatu badania serologicznego Dodanie CCD do profilu alergicznego pozwala na wykrycie ewentualnych reakcji krzyżowych i bardziej precyzyjną interpretację wyniku przez lekarza 22

23 Kiedy badanie anty - CCD jest szczególnie istotne? Kliniczne objawy nie korelują z wynikiem badania swoistego IgE (np. pozytywny serologicznie wynik dla orzeszków ziemnych) W wielu pozytywnych wynikach swoistych IgE dla pokarmów pochodzenia roślinnego Uczulenie osób cierpiących na alergie pyłkowe na lateks bogaty w CCD bez ekspozycji związanej z pracą Wykrycie swoistych przeciwciał IgE przeciwko miodowi pszczelemu lub jadowi os bez klinicznych objawów lub pozytywnego wywiadu chorobowego Plan prezentacji 1. Wstęp definicje ważnych pojęć 2. Epidemiologia i najczęstsze objawy 3. Diagnostyka alergologiczna Rodzaje metod diagnostycznych Wady i zalety testów prowokacyjnych i serologicznych 4. Zastosowanie testów serologicznych w diagnostyce chorób alergicznych Oznaczanie całkowitego IgE metodą ELISA Oznaczanie specyficznych IgE metodą LINE Blot i Allercoat 5. Jak weryfikować reakcje krzyżowe? Znaczenie antygenu CCD w diagnostyce alergologicznej 6. Najczęściej zadawane pytania 7. Alergiczne info 8. Podsumowanie 23

24 FAQ W jakim wieku można zaczynać diagnostykę? Oczywiście, u bardzo małych dzieci wiarygodność tych badań jest niższa, ponieważ na syntezę immunoglobulin potrzeba czasu. Gdy dziecko się rodzi, poziom IgE jest bardzo niski, niemal zerowy. Synteza IgE rozpoczyna się około 6. miesiąca i potem sukcesywnie rośnie aż do okresu dojrzewania. Specyficzne przeciwciała IgE mogą również przeniknąć z krwi matki. FAQ Jak długo ważne są wyniki badań? Ok miesięcy, ponieważ w tym czasie dziecko uczulone na jeden alergen może uczulić się na kolejne alergeny, dlatego wskazane jest ponowne badanie. 24

25 FAQ Co oznacza pozytywny wynik testu? W żadnym wypadku nie oznacza klinicznej alergii! Znaczenie kliniczne ma tylko wówczas gdy współistnieją wyraźne i pasujące do wyniku objawy, bądź uzyskano potwierdzenie testem prowokacyjnym. FAQ Po jakim czasie od przebytej reakcji anafilaktycznej mogę wykonać badanie? Po przebytej reakcji anafilaktycznej zaleca się oznaczanie swoistych IgE dopiero po ok. 4 tygodniach. W przeciwnym razie wynik może być fałszywie negatytwny. 25

26 FAQ Dlaczego uzyskałem rozbieżne wyniki testu z krwi z testem skórnym? W obu testach wykrywa się różne populacje specyficznych IgE. Testy skórne wykrywają IgE związane z komórkami układu odpornościowego, które są zlokalizowane w skórze IgE związane Testy EUROLINE wykrywają wolne, krążące we krwi przeciwciała IgE. Z tego powodu w nielicznych przypadkach wyniki uzyskane obiema metodami mogą się różnić. FAQ Czy poziom specyficznych IgE spada po odczulaniu? Generalnie poziom specyficznych IgE powinien spaść po skutecznym odczulaniu. Jednak jedynym dowodem na skuteczności odczulania jest wycofanie się objawów klinicznych po prowokacji odczulanym alergenem. Po skutecznym odczulaniu specyficzne przeciwciała mogą być obecne nawet przez 12 miesięcy. 26

27 Plan prezentacji 1. Wstęp definicje ważnych pojęć 2. Epidemiologia i najczęstsze objawy 3. Diagnostyka alergologiczna Rodzaje metod diagnostycznych Wady i zalety testów prowokacyjnych i serologicznych 4. Zastosowanie testów serologicznych w diagnostyce chorób alergicznych Oznaczanie całkowitego IgE metodą ELISA Oznaczanie specyficznych IgE metodą LINE Blot i Allercoat 5. Jak weryfikować reakcje krzyżowe? Znaczenie antygenu CCD w diagnostyce alergologicznej 6. Najczęściej zadawane pytania 7. Alergiczne info 8. Podsumowanie 27

28 1. Wpisz swoją lokalizację 2. Otrzymasz: lokalizację 3 najbliższych laboratoriów dane teleadresowe dostępne profile 28

29 3. Wyszukiwanie po alergenie 4. Wyszukiwanie po profilu 29

30 Plan prezentacji 1. Wstęp definicje ważnych pojęć 2. Epidemiologia i najczęstsze objawy 3. Diagnostyka alergologiczna Rodzaje metod diagnostycznych Wady i zalety testów prowokacyjnych i serologicznych 4. Zastosowanie testów serologicznych w diagnostyce chorób alergicznych Oznaczanie całkowitego IgE metodą ELISA Oznaczanie specyficznych IgE metodą LINE Blot i Allercoat 5. Jak weryfikować reakcje krzyżowe? Znaczenie antygenu CCD w diagnostyce alergologicznej 6. Najczęściej zadawane pytania 7. Alergiczne info 8. Podsumowanie Podsumowanie Badania serologiczne w chorobach alergicznych stają się coraz bardziej popularne. Ich zaletą jest prostota wykonania oraz komfort i bezpieczeństwo pacjenta. Testy serologiczne w niektórych przypadkach stanowią jedyną możliwość diagnostyczną. 30

31 Podsumowanie: Kiedy należy przeprowadzić badanie serologiczne? U niemowląt i małych dzieci, ponieważ u dzieci poniżej 3 roku życia testy skórne są niemiarodajne Gdy istnieje ryzyko reakcji uogólnionych (np. alergie na jady owadów), wówczas testy skórne mogą być niebezpieczne dla życia Gdy pacjent przyjmuje leki przeciwalergiczne lub inne uniemożliwiające ocenę wyników testów skórnych U chorych, u których nie można wykonać testów skórnych z powodu chorób skóry lub dermografizmu Wsparcie marketingowe 31

32 Wsparcie marketingowe Wsparcie marketingowe 32

33 Wsparcie marketingowe Polub nas na facebooku 33

34 Dziękuję za uwagę 34